Geografia - bi.gazeta.plbi.gazeta.pl/im/9/4728/m4728559.pdf · Geografia. Poziom rozszerzony...

G e o g r a f i a . Po z i o m r o z s z e r z o n y

Geografia

Poziom rozszerzonyZadania 1–13 wykonaj na podstawie za∏àczonej barwnej mapy.

1. Zapisz skal´ liczbowà mapy „Ma∏opolski prze∏om Wis∏y” w postaci skali mianowanej.Obliczenia:

Skala mianowana: ....................................................................

2. Turysta chce zwiedziç pieszo okolice Janowca. W tym celu wybra∏ z mapy tras´ od przystankuautobusowego w Janowcu do przystanku autobusowego w Oblasach. Oblicz rzeczywistà d∏ugoÊçdrogi i czas, w którym turysta jà przejdzie, wiedzàc, ˝e w ciàgu godziny pokonuje on tras´ d∏ugo-Êci 4 km.Obliczenia:

D∏ugoÊç trasy: .........................................................................

Czas przejÊcia: ........................................................................

Wykres do zadaƒ 3 i 4

3. Przekrój topograficzny wykonano wzd∏u˝ linii AB. W odpowiednie miejsca (kó∏ka) wpisz numery,którymi oznaczono podane obiekty.Obiekty:1. skarpa, 2. droga polna, 3. rzeka Wis∏a,4. droga drugorz´dna,5. zielony szlak turystyczny,6. droga g∏ówna nr 824,7. ciek.

220

120140160180200

m n.p.m.A B

1 pkt

3 pkt

3 pkt

Z A D A N I A T E S T O W E . P R Ó B N A M A T U R A Z O P E R O N E M I „ G A Z E T Ñ W Y B O R C Z Ñ ” ■


4. Uzupe∏nij profil topograficzny, wpisujàc kierunki Êwiata w prostokàty.

5. Wymieƒ dwa miejsca, w których znajdujà si´ kamienio∏omy. Podaj element Êrodowiska, którysprzyja∏ ich lokalizacji. Miejsca lokalizacji kamienio∏omów:

1. ............................................................................................

2. ............................................................................................

Element Êrodowiska: ........................................................................................................................

6. Oblicz wysokoÊç wzgl´dnà w polu G4.Obliczenia:

WysokoÊç wzgl´dna wynosi: ...................................................

7. Podaj nazw´ obiektu geograficznego o wspó∏rz´dnych 51°19`30``N, 21°54`E.

..........................................................................................................................................................

8. Porównaj cechy elementów Êrodowiska przyrodniczego i zagospodarowania terenu pól C4 i H6.

9. Podaj nazw´ genetycznego typu jezior wyst´pujàcych w polach: D3, E2-F2, G4.

..........................................................................................................................................................

10. Zaplanuj pieszà wycieczk´ niebieskim szlakiem z Bochotnicy (pole G6) do M´çmierza (pole B8),uwzgl´dniajàc: kierunek marszu, rodzaje dróg, pokrycie terenu, mijane obiekty turystyczne.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

Pole C4 Pole H6

Elementy Êrodowiska przyrodniczego:

1.

2.

Zagospodarowanie terenu:

1.

2.

1 pkt

1 pkt

1 pkt

1 pkt

5 pkt

4 pkt

3 pkt



..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

11. ZakreÊl nazw´ miejscowoÊci le˝àcej najbardziej na wschód od Kazimierza Dolnego.A. JeziorszczyznaB. Góry IIIC. SkowieszynekD. D´bniak

12. Porównaj przydatnoÊç rolniczà obszarów po∏o˝onych po prawej i po lewej stronie Wis∏y.Uwzgl´dnij po jednym czynniku przyrodniczym i pozaprzyrodniczym, wp∏ywajàcym na rozwój rol-nictwa.

13. W okolicach Kazimierza Dolnego nagromadzone zosta∏y pok∏ady lessów, cz´sto o gruboÊci po-nad 20 m. Podaj po jednym przyk∏adzie wp∏ywu tego czynnika przyrodniczego na:a) gleby

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

b) budownictwo

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

c) turystyk´

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

CzynnikObszary po∏o˝one

po prawej stronie Wis∏yObszary po∏o˝one

po lewej stronie Wis∏y

przyrodniczy

.................................................

pozaprzyrodniczy

.................................................

1 pkt

6 pkt

6 pkt



14. Rzeêba powierzchni Ziemi jest efektem dzia∏ania ró˝nych procesów, z których jeden zosta∏przedstawiony na rycinie. Na jej podstawie wykonaj polecenia.

a) Podaj nazw´ czynnika rzeêbotwórczego, który przyczyni∏ si´ do powstania kemu .......................

b) Podaj nazw´ jednego z procesów, które przyczyni∏y si´ do utworzenia tej formy terenu ...........

c) Przedstaw etapy powstawania kemu. ..........................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

15. Podaj typ jezior wyst´pujàcych w pó∏nocnej cz´Êci Polski. WyjaÊnij, dlaczego pó∏nocna cz´Êç Polski ma najwi´kszà jeziornoÊç w kraju.Typ jezior:

..........................................................................................................................................................WyjaÊnienie:

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

16. Wska˝, w którym mieÊcie: w Rydze (56°57`N, 24°06`E) czy w Londynie (51°32`N, 0°06`W), b´-dzie mo˝na wczeÊniej oglàdaç wschód S∏oƒca. Odpowiedê uzasadnij.

Wschód S∏oƒca wczeÊniej mo˝na oglàdaç w ....................................................................................

Uzasadnienie: ...................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

17. Podaj nazwy terminów i daty dni, w których na pó∏kuli pó∏nocnej dzieƒ jest:

a) najd∏u˝szy: ..........................................................................

b) najkrótszy: ..........................................................................

c) równy nocy: .......................................................................

2 pkt

2 pkt

3 pkt

martwy lód

martwy lód

kem

martwy lód

martwy lód

3 pkt

66°33'

66°33'

23°27'

23°27'

0°



18. Uzupe∏nij rycin´, wpisujàc przy odpowiednich szerokoÊciach geograficznych nast´pujàce infor-macje:– komórka Ferrela,– komórka polarna,– komórka Hadleya,– pasaty,– W (wy˝), – N (ni˝).

19. Rozpoznaj stref´ klimatycznà i typ klimatu miejscowoÊci opisanych w tabeli na podstawie za-mieszczonych danych klimatycznych.

Rzym

strefa klimatyczna – ..........................................................................................................................

typ klimatu – ....................................................................................................................................

5 pkt

5 pkt

MiejscowoÊç I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok

Rzymt 6,9 7,9 10,7 13,9 18,1 22,1 24,7 24,6 21,6 16,5 11,6 8,5 15,8

o 77 89 78 77 64 47 14 22 68 129 116 106 887

Kisanganit 25,7 25,4 26,1 26,2 25,8 25,2 24,5 24,7 25,1 25,2 25,2 25,1 25,3

o 53 84 178 157 137 114 132 165 183 218 198 84 1705

McMurdot –3,6 –8,7 –18,5 –22,5 –23,1 –24,6 –27,2 –29,0 –23,4 –20,4 –9,6 –3,7 –17,9

o 11 4 6 6 13 5 5 11 12 8 6 7 94

Dakhlat 12,5 15,0 18,6 23,5 28,6 30,5 30,8 30,9 28,2 24,7 19,8 15,0 23,2

o 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Budapesztt –1,1 1,0 5,8 11,8 16,8 20,2 22,2 21,4 17,4 11,3 5,8 1,5 11,2

o 42 44 39 45 72 76 54 51 34 56 69 48 630



Kisangani


typ klimatu – ....................................................................................................................................

McMurdo


typ klimatu – ....................................................................................................................................

Dakhla


typ klimatu – ....................................................................................................................................

Budapeszt


typ klimatu – ....................................................................................................................................

20. Na podstawie w∏asnych wiadomoÊci oraz fragmentu tekstu dotyczàcego mgie∏ w górach wy-konaj podane ni˝ej polecenia.G´stoÊç mg∏y mo˝e byç bardzo ró˝na, widocznoÊç waha si´ zazwyczaj od 50 do 100 metrów, lecznierzadko wynosi zaledwie kilka metrów. Mg∏a jest zazwyczaj zimna i wilgotna, a cz´sto towarzyszyjej uporczywa m˝awka powodujàca oblodzenia ska∏ i traw. G∏ównym niebezpieczeƒstwem, jakiew górach powoduje mg∏a, jest utrudniona orientacja w terenie, niekiedy przy g´stej mgle ca∏kowi-ta niemo˝liwoÊç ustalenia miejsca pobytu i dalszej drogi. Pami´taç nale˝y, ˝e mg∏a rozprasza zdra-dliwie nie tylko Êwiat∏o, ale równie˝ fale akustyczne. Dzia∏a te˝ niezwykle deprymujàco na psychik´cz∏owieka, wyolbrzymia kontury ska∏, drzew itp. Na terenach p∏askich (hale, po∏oniny) w czasie mg∏y g∏os rozchodzi si´ ze zwielokrotnionà si∏à, po-wodujàc z∏udzenie akustyczne, i˝ rozmawiajàcy znajdujà si´ bardzo blisko, odwrotnie ni˝ w rzeczy-wistoÊci. Przeciwnie rzecz si´ ma na terenach zamkni´tych (las, mi´dzy ska∏ami). Bardzo cz´sto na otwartym terenie – halach, po∏oninach – turyÊci w g´stej mgle zaczynajà zata-czaç du˝e ko∏a. B∏àdzàcy w takim terenie zazwyczaj zataczajà kràg w lewo i mniej wi´cej na 200 me-trów marszu zbaczajà oko∏o 20 metrów w lewo. (…)http://www.e-gory.pl

a) Przedstaw warunki meteorologiczne, w których tworzy si´ mg∏a.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

b) Podaj dwa znane ci typy mgie∏.

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

6 pkt



c) Wymieƒ dwa niebezpieczeƒstwa, na jakie nara˝eni sà turyÊci w´drujàcy w górach w terenie po-krytym mg∏à.

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

d) Przedstaw, w jaki sposób powinni si´ zachowywaç turyÊci w´drujàcy grupà w górach we mgle.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

21. Na podstawie rycin przedstawiajàcych typy wybrze˝y morskich wykonaj podane ni˝ej polecenia.

a) Rozpoznaj typy wybrze˝y i wpisz pod rysunkami ich nazwy.b) Podaj dwa podobieƒstwa i dwie ró˝nice mi´dzy przedstawionymi typami wybrze˝y.

Podobieƒstwa:

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

Ró˝nice:

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

22. Uzupe∏nij rycin´ ilustrujàcàzjawisko fenowe.a) Po odpowiedniej stroniestoku narysuj tworzàce si´chmury dajàce opad.b) Oblicz i wpisz w odpowied-nie miejsca temperatur´na obu stokach, pami´tajàc,˝e linie sà poprowadzonena danej rycinie co 500 m,a wzgórze wznosi si´ od pozio-mu morza.

5 pkt

3 pkt

50 km50 0

0 100 300 500 1000 m n.p.m.

+14°C

A ............................................................... B ...............................................................



23. Przyporzàdkuj ska∏om wyjÊciowym po jednej spoÊród nast´pujàcych ska∏ metamorficznych:marmury, kwarcyty, gnejsy.

24. Klimat Polski jest kszta∏towany przez sta∏e i sezonowe oÊrodki baryczne. ZakreÊl odpowiednieskróty, charakteryzujàce uk∏ady baryczne, które oddzia∏ujà na klimat Polski. Znaczenie skrótów: W – wy˝ baryczny, N – ni˝ baryczny, St – uk∏ady baryczne oddzia∏ujàce na ob-szar Polski przez ca∏y rok, Se – uk∏ady baryczne oddzia∏ujàce na obszar Polski sezonowo.a) islandzki – N, W, St, Seb) azorski – N, W, St, Sec) wschodnioazjatycki – N, W, St, Sed) po∏udniowoazjatycki – N, W, St, Se

25. Oznacz literà P zdania prawdziwe, a literà F – zdania b∏´dne.a) Doliny U-kszta∏tne powstajà w wyniku przekszta∏cenia przez lodowce górskie V-kszta∏tnych dolinrzecznych. ..........b) Cechà charakterystycznà mutonów (baraƒców), b´dàcych pagórkami og∏adzonymi przez prze-suwajàcy si´ lód, jest stromy stok od strony nasuwajàcego si´ lodowca. ..........c) Pradoliny odprowadza∏y wody z topniejàcych lodowców do mórz. ..........d) W kot∏ach polodowcowych zazwyczaj znajdujà si´ jeziora cyrkowe. ..........e) Morenami nazywamy osady fluwioglacjalne. ..........

26. Zaproponuj trzy dzia∏ania prowadzàce do zmniejszenia emisji gazów i py∏ów do atmosfery.

1. ......................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

3. ......................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

Ska∏y wyjÊciowe Ska∏y metamorficzne

granity

piaskowce

wapienie

2 pkt

2 pkt

2 pkt



27. Na podstawie przedstawionej ryciny wykonaj polecenia.

a) Uzupe∏nij rysunek, wpisujàc nazwy odpowiednich form polodowcowych tworzàcych si´ w stre-fie marginalnej lodowca. Pos∏u˝ si´ nast´pujàcymi nazwami: wa∏ moreny czo∏owej, kemy, oczka, oz,sandr, brama lodowcowa.b) Wypisz z ryciny trzy akumulacyjne formy fluwioglacjalne.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

28. Na za∏àczonym rysunku wykreÊl te strza∏ki, które nie pokazujà rzeczywistego odchylenia cia∏w ruchu, spowodowanego dzia∏aniem si∏y Coriolisa.

równina moreny dennej

drumlinylàdolód

rzeki podlodowcowe

............................................

............................................

.........................................................

............................................

............................................

............................................

5 pkt

2 pkt

0°

0°0°

15°15°30°

45°

60°

30° 45° 60° 75°

15°15°

15°15°

30°30°

30°30°

45°45°

45°45°

60°60°

60°60°

75°75°



29. Z podanych okreÊleƒ wybierz i wpisz we w∏aÊciwe rubryki po dwa dotyczàce strefy umiarkowanej.Poj´cia: makia, ˝ó∏toziem, step, pustynia, dàb, czarnoziem, tundra, bielica, jod∏a, less, sawanna, tajga.

30. Rycina przedstawia krzywà biegu rzeki. Do odcinków biegu rzeki dopisz dominujàce w nich pro-cesy rzeêbotwórcze (wybierz spoÊród podanych).Procesy rzeêbotwórcze: erozja boczna, akumulacja, erozja wg∏´bna.

A) bieg górny – .................................................................................................................................

B) bieg Êrodkowy – ...........................................................................................................................

C) bieg dolny – .................................................................................................................................

D) ujÊcie – .........................................................................................................................................

31. WyjaÊnij poj´cie rolnictwa ekologicznego. Oceƒ warunki rozwoju tego rolnictwa w Polsce, bio-ràc pod uwag´ dwa czynniki przyrodnicze i dwa pozaprzyrodnicze.

WyjaÊnienie: .....................................................................................................................................

Ocena warunków rozwoju: ...............................................................................................................

..........................................................................................................................................................

Typy gleby

Strefa umiarkowana

_______________________________________________

_______________________________________________

Gatunki roÊlin

_______________________________________________

_______________________________________________

Formacja roÊlinna

_______________________________________________

_______________________________________________

bieg górny

bieg Êrodkowy

bieg dolny

ujÊcie

baza erozyjna

krzywa spadku rzeki

2 pkt

3 pkt

5 pkt



..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

32. Zapisz w tabeli pozytywne i negatywne skutki zastosowania we wspó∏czesnym Êwiecie Interne-tu – telekomunikacji komputerowej.

33. Do podanych kr´gów kulturowych Êwiata dobierz odpowiednie elementy (uwaga: jeden ele-ment nie b´dzie przyporzàdkowany).A) indyjski 1) braminiB) chiƒski 2) AborygeniC) australijski 3) jazz

4) konfucjanizm

A – .................. , B – .................. , C – .................. .

34. SkreÊl b∏´dne okreÊlenia tak, aby zdania opisujàce faz´ reurbanizacji by∏y prawdziwe. Reurbanizacja jest pierwszym/ostatnim etapem urbanizacji. Proces ten zachodzi w wyniku rozwi-jania si´ obszarów centralnych/podmiejskich. Obecnie reurbanizacja wyst´puje w krajach rozwi-jajàcych si´/rozwini´tych, takich jak Nigeria/USA.

35. Korzystajàc z wykresów przedstawiajàcych rozwój ludnoÊci zespo∏ów miejskich w krajachs∏abo rozwini´tych (A) i w krajach wysoko rozwini´tych (B) oraz w∏asnej wiedzy, wykonaj pole-cenia.

a) Porównaj dynamik´ zmian liczby ludnoÊci w obu grupach miast.

..........................................................................................................................................................

2 pkt

3 pkt

3 pkt

4 pkt

Skutki pozytywne Skutki negatywne

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

25

20

1

1

1 k

São Paulo

syk

ilauta

25

20

1

1

5

01950 1970 1990 2000 rok

wy Jork

Angeles

cagoLondyn

y˝

mln

mie

szka

ƒcó

w

mln

mie

szka

ƒcó

w

A B



..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

b) Wymieƒ nazw´ miasta, które odnotowa∏o najwi´kszy przyrost ludnoÊci w ostatnim pi´çdziesi´-cioleciu.

..........................................................................................................................................................

c) Wymieƒ nazw´ miasta, które odnotowa∏o spadek liczby ludnoÊci w ostatnim pi´çdziesi´cioleciu.

..........................................................................................................................................................

d) Podaj przyczyn´ zmniejszania si´ liczby ludnoÊci niektórych miast na Êwiecie.

..........................................................................................................................................................

36. Podaj po dwa czynniki wp∏ywajàce na dynamik´ rozprzestrzeniania si´ chorób zakaênychna Êwiecie w Êredniowieczu i obecnie.W Êredniowieczu:

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

Obecnie:

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

37. Przyporzàdkuj podanym typom rolnictwa ich cechy i miejsca wyst´powania.

Cechy rolnictwa:a) w du˝ych gospodarstwach pracujà g∏ównie robotnicy najemni;b) dwu- lub trzyletnie przerwy w u˝ytkowaniu pól;c) hodowla byd∏a mi´snego i mlecznego, owiec, drobiu.Miejsca wyst´powania:A) kraje zachodniej i Êrodkowej Europy; B) kraje Ameryki ¸aciƒskiej;C) kraje zachodniej i po∏udniowej Afryki.

38. Oznacz literà P – zdania prawdziwe, literà F – zdania b∏´dne.a) W mi´dzynarodowych przewozach ∏adunków najwi´kszà rol´ odgrywa transport morski. ......... b) TGV i Shinkansen to nazwy szybkich po∏àczeƒ lotniczych mi´dzy Europà i Amerykà Pó∏nocnà..........c) W krajach rozwini´tych gospodarczo systematycznie likwiduje si´ nierentowne linie kolejowe..........

Typ rolnictwa Cecha rolnictwa Miejsce wyst´powania

1. rolnictwo ugorowe

2. rolnictwo ma∏o intensywne, wielkoobszarowe i wysokotowarowe

3. rolnictwo o gospodarstwachÊrednioobszarowych, wyspecjalizo-wanych w chowie

4 pkt

3 pkt

3 pkt



d) Kraje majàce najwi´cej statków (tzw. kraje taniej bandery) to wielkie obszarowo i wysoko rozwi-ni´te gospodarczo kraje Êwiata. .........e) Kraje zachodniej Europy o ma∏ej powierzchni majà g´stà sieç dróg ko∏owych. .........

39. Na za∏àczonej mapie zaznaczono wybrane okr´gi przemys∏owe Êwiata.

a) W odpowiednim miejscu wpisz nazwy okr´gów.

1. .......................................................................................... ,

2. .......................................................................................... ,

3. .......................................................................................... ,

4. .......................................................................................... ,

5. .......................................................................................... ,

6. .......................................................................................... ,

7. .......................................................................................... .

Nazwy okr´gów do wyboru: Yorkshire-Humberside, Nadrenii Pó∏nocnej-Westfalii, GórnoÊlàski Okr´gPrzemys∏owy, Uralski, Doniecki, Kuêniecki, Fushun-Anshan, Damodar, Katanga-Copperbelt (Shaba),Witwatersrand, Minas-Gerais, Przyjezierny, Nadatlantycki.b) SpoÊród okr´gów podanych na stronie 117 wypisz te, które zosta∏y zrestrukturyzowane.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

c) Podaj surowce, na których bazie rozwinà∏ si´ okr´g przemys∏owy oznaczony na mapie nume-rem 5.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

30°

60°

0°

30°

0°30°60°90° 90°120°150° 30° 60° 120° 150°

60°

30°

60°

0°

30°

60°

skala 1 : 230 000 000

12

3 7

6

54

5 pkt



40. SkreÊl wyró˝nione wyrazy w taki sposób, aby zdania opisujàce leÊnictwo na Êwiecie by∏y prawdziwe.Lasy stanowià najwi´kszy odsetek w Ameryce Pó∏nocnej/Po∏udniowej. Na tym kontynencie zdecy-dowanie przewa˝ajà lasy równikowe/borealne. Najwi´cej drewna pozyskuje si´ w Stanach Zjed-noczonych/Rosji, natomiast w przeliczeniu na 1 mieszkaƒca w Finlandii/Chinach. W krajach rozwi-ni´tych prawie ca∏oÊç pozyskiwanego drewna to drewno u˝ytkowe/opa∏owe.

41. Rozpoznaj roÊliny okopowe na podstawie mapy ilustrujàcej rozmieszczenie upraw tych roÊlinna Êwiecie.

42. Oznacz literà P – zdania prawdziwe, literà F – zdania b∏´dne.a) Koszt budowy elektrowni atomowych jest wysoki, natomiast koszt wytwarzania energii elektrycz-nej niski. .........b) Najwi´cej elektrowni geotermicznych na Êwiecie znajduje si´ w europejskiej cz´Êci Rosji, na Li-twie, ¸otwie i w Estonii. .........c) Elektrownie wiatrowe wp∏ywajà niekorzystnie na populacj´ ptaków w´drownych. .........d) Obecnie wi´kszoÊç energii elektrycznej wytwarza si´ w elektrowniach cieplnych. .........e) Najwi´ksza elektrownia wodna na Êwiecie („Trzy Prze∏omy”) powstaje na rzece Amazonce w Bra-zylii. .........

43. Wykres przedstawia odsetek gospo-darstw domowych z dost´pem do Internetuw domu dla krajów Unii Europejskiej w 2004roku.a) Oceƒ odsetek gospodarstw domowychz dost´pem do Internetu w Polsce na tle in-nych krajów Unii Europejskiej.

......................................................................

......................................................................

......................................................................

30°

60°

0°

30°

0°30°60°90° 90°120°150° 30° 60° 120° 150°

60°

30°

60°

0°

30°

60°

skala 1 : 230 000 000

20° 0° 20° 40°

0° 20°

40°

40°

60°

60°

40°

60°

3%

Odsetek produkcjiÊwiatowejRoÊlina

a)

b)

c)

1%

Litw

a

W´g

ry

¸otw

a

Gre

cja

Po

lska

Po

rtu

gal

ia

Esto

nia

Fran

cja

W∏o

chy

kraj

e U

E p

o 1

.05.0

4 r.

Au

stri

akr

aje

UE

prz

ed 1

.05.0

4 r.

S∏o

wen

ia

Fin

lan

dia

Cyp

r

Wie

lka

Bry

tan

ia

Luks

emb

urg

Nie

mcy

Dan

ia

12 14 15 17

26 2631 34 34

43 45 47 4751 53

56 59 60

69èród∏o: http://www.stat.gov.pl

a) ......................................... , b) ........................................ , c) ......................................... .

3 pkt

3 pkt

3 pkt

6 pkt



b) Podaj trzy przyczyny wp∏ywajàce na taki odsetek Polaków majàcych dost´p do Internetu.

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

3. ......................................................................................................................................................

c) Przedstaw i uzasadnij zmiany w dost´pie gospodarstw domowych do Internetu w Unii Europej-skiej przed 1 maja 2004 roku i póêniej.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

44. Wykonaj polecenia na podstawie mapy i w∏asnych wiadomoÊci.

a) Podaj nazw´ dzia∏u geografii zajmujàcego si´ tematykà przedstawionà na mapce.

..........................................................................................................................................................

b) WyjaÊnij poj´cie „frekwencja wyborcza”.

..........................................................................................................................................................

c) Wymieƒ dwa województwa o najni˝szej frekwencji wyborczej w Polsce w 2001 roku.

..........................................................................................................................................................

45. SkreÊl wyró˝nione wyrazy umieszczone w nawiasach w taki sposób, aby zdania opisujàce us∏u-gi na Êwiecie by∏y prawdziwe.Us∏ugi, b´dàce trzecim – po rolnictwie i przemyÊle – sektorem gospodarczym, majà najni˝szà/najwy˝-szà dynamik´ rozwojowà spoÊród nich. Do tego sektora zaliczamy mi´dzy innymi ∏àcznoÊç i handel/ry-bo∏ówstwo i leÊnictwo. Rola us∏ug w poszczególnych paƒstwach roÊnie/maleje wraz z rozwojem go-spodarczym. W krajach rozwini´tych w sferze us∏ug zatrudnionych jest ponad 50%/poni˝ej 25% ogó∏upracujàcych. W krajach wysoko rozwini´tych udzia∏ tej sfery przekracza 70%/nie przekracza 50%.

3 pkt

3 pkt

Frekwencja wyborcza:

40–42,5%

47,5–50%45–47,5%42,5–45% 0 100 km



46. ˚ywnoÊç modyfikowana genetycznie jest coraz cz´Êciej produkowana w takich krajach jak USA,Argentyna czy Kanada. Jednak w wielu krajach (np. w Polsce) produkcja tej ˝ywnoÊci budzi spo∏ecz-ny sprzeciw. Podaj dwa argumenty zwolenników i dwa argumenty przeciwników produkcji modyfi-kowanej genetycznie ˝ywnoÊci.Argumenty zwolenników:

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

Argumenty przeciwników:

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

47. Oblicz saldo bilansu handlu zagranicznego dla Francji i Kanady.

G∏ówni importerzy Êwiatowi w 2000 roku

G∏ówni eksporterzy Êwiatowi w 2000 roku

Miejsce na obliczenia:

0 100 200 300 400 500 600 11001000900800700 1200 1300 mld USD

501

1217

380

345

336

306

240

235

49

StanyZjednoczone

Niemcy

Japonia

Chiny

WielkaBrytania

Francja

Kanada

W∏ochy

Polska

0 100 200 300 400 500 600 900800700 1000 mld USD

550

780

479

369

296

283

277

237

32

StanyZjednoczone

Niemcy

Japonia

Chiny

Francja

Kanada

W∏ochy

Polska

WielkaBrytania

1 pkt

4 pkt



Saldo bilansu handlu zagranicznego Francji wynosi .........................................................................

Saldo bilansu handlu zagranicznego Kanady wynosi ........................................................................

48. Przyporzàdkuj ka˝dej grupie upraw nale˝àcà do niej upraw´.

a) ........ b) ........ c) ........ d) ........ e) ........ f) ........

49. Rycina przedstawia obszary kl´ski g∏odu w 2005 roku wed∏ug raportu ONZ.

èród∏o: „National Geographic”, czerwiec 2005.

a) Wymieƒ pi´ç paƒstw, w których kl´ska g∏odu trwa ju˝ powy˝ej 10 lat.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................b) Podaj dwie naturalne oraz dwie wywo∏ane przez cz∏owieka przyczyny g∏odu na kontynencie afry-kaƒskim.Naturalne:

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

Wywo∏ane przez cz∏owieka:

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

obszary g∏odu

obszary g∏odu trwajàcego powy˝ej 10 lat

0 2000 km

2 pkt

a) zbo˝ab) roÊliny bulwiaste i korzeniowec) owoce i warzywad) roÊliny oleistee) roÊliny w∏óknistef) u˝ywki

A) jutaB) palma daktylowaC) maniok jadalnyD) kukurydzaE) sojaF) trzcina cukrowaG) herbata

2 pkt



50. Pogrupuj porty specjalizujàce si´ w prze∏adunku podanych towarów:

Porty: a) Ras Tannura, b) Thunder Bay, c) Dubaj, d) Narwik, e) Bordeaux, f) Tubarao, g) Santos, h) Lulea, i) Maracaibo.

51. Wykonaj zadanie na podstawie zamieszczonego poni˝ej tekstu.Zakaz wwo˝enia polskiego mi´sa Ukraina wprowadzi∏a pod koniec marca [2006 roku]. Ukraiƒcy za-rzucili polskim producentom, ˝e ich wyroby nie majà wymaganych dokumentów weterynaryjnych.Mieli te˝ pretensje do polskich w∏adz o brak kontroli eksportowanego mi´sa. Negocjacje z udzia-∏em s∏u˝b weterynaryjnych obu krajów trwa∏y od kilku tygodni, ale dopiero w piàtek dosz∏o do kom-promisu.[…] Wed∏ug resortu rolnictwa w trzech kwarta∏ach 2005 roku Polska wyeksportowa∏a na Ukrain´ 60tys. sztuk trzody chlewnej (to a˝ 67% ca∏ego eksportu polskiego ˝ywca) oraz 5,3 tys. ton mi´sa wie-przowego (3% eksportu).Blokada granicy wschodniej troch´ ogranicza eksport mi´sa, choç bran˝a ju˝ si´ przyzwyczai∏a, ˝enie mo˝e liczyç na rynki wschodnie, i zak∏ady szukajà innych odbiorców – powiedzia∏ PAP WitoldChoiƒski, prezes Zwiàzku Eksporterów i Importerów Mi´sa.Jaros∏aw Ptak, szef biura Polskiego Zwiàzku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej, ma nadzie-j´, ˝e przywrócenie eksportu na Ukrain´ wywo∏a wzrost cen i poprawi op∏acalnoÊç produkcji trzo-dy. Do tej pory zak∏ady z koniecznoÊci wi´cej produktów sprzedawa∏y na rynku krajowym. […]èród∏o: Polskie mi´so wraca na Ukrain´, „Gazeta Wyborcza” z 6–7 maja 2006.

a) Odpowiedz, dlaczego Ukraina wprowadzi∏a zakaz importu polskiego mi´sa.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

b) OkreÊl wielkoÊç eksportu trzody chlewnej na Ukrain´ w polskim eksporcie ˝ywca.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

c) Podaj dwa skutki, jakie mo˝e mieç dla polskiej gospodarki przywrócenie eksportu mi´sa na Ukrain´.

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

ropy naftowej

............................................

............................................

............................................

............................................

............................................

............................................

rudy ˝elaza

...........................................

...........................................

...........................................

...........................................

...........................................

...........................................

˝ywnoÊci

...........................................

...........................................

...........................................

...........................................

...........................................

...........................................

3 pkt

3 pkt



52. Na podstawie mapy ilustrujàcej rozmieszczenie ludnoÊci zaka˝onej wirusem HIV oraz w∏asnejwiedzy wykonaj polecenia.

a) Podaj cztery paƒstwa, w których odsetek populacji zaka˝onej wirusem HIV jest najwi´kszy.

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

3. ......................................................................................................................................................

4. ......................................................................................................................................................

b) WyjaÊnij, z czego wynika w Afryce zró˝nicowanie terytorialne liczby zaka˝onych osób.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

c) Mówiàc o tej chorobie, pos∏ugujemy si´ skrótami HIV i AIDS. Jaka jest mi´dzy nimi ró˝nica?

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

d) Przedstaw trzy symptomy AIDS.

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

3. ......................................................................................................................................................

30° 30°

30° 30°

60° 60°

60° 60°

0° 0° 0° 0° 30° 30° 60° 60° 90° 90° 90° 90° 120° 120° 150° 150° 30° 30° 60° 60° 120° 120° 150° 150°

30° 30°

60° 60°

0° 0°

30° 30°

60° 60° 5–15% 15–36%

0,1–0,5% 0–0,1%

0,5–1% 1–5%

brak danych

20° 20° 0° 0° 20° 20° 40° 40°

0° 0° 20° 20°

40° 40°

40° 40°

60° 60°

60° 60°

40° 40°

60° 60°

0 2000 km

4 pkt



53. Rolnictwo jest dzia∏em gospodarki,stanowiàcym w niektórych paƒstwach istot-ne êród∏o zatrudnienia. Na podstawie mapyprzedstawiajàcej odsetek zatrudnionychw rolnictwie w krajach europejskich oraz w∏a-snej wiedzy wykonaj polecenia.

a) W rolnictwie rynkowym wyró˝niamy ró˝netypy rolnictwa:– intensywne owocowo-warzywne,– wielkoobszarowe o nastawieniu hodowlanym,– plantacyjne,– wielkoobszarowe nastawione na produkcj´ zbó˝,– o gospodarstwach Êrednioobszarowych wyspecjalizowanych w chowie.Podaj nazw´ typów charakterystycznych dla wybranych regionów Europy:

Europa Ârodkowa – ...........................................................................................................................

Europa Zachodnia i Po∏udniowa – .....................................................................................................

Europa Wschodnia – .........................................................................................................................

b) Sformu∏uj wniosek dotyczàcy zatrudnienia w rolnictwie w paƒstwach Europy Zachodniej i Ârod-kowo-Wschodniej. WyjaÊnij przyczyn´ ró˝nic.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

54. W mi´dzynarodowych przewozach ∏adunków transport morski odgrywa najwi´kszà rol´ – ob-s∏uguje 70% wymiany handlowej. a) Przyporzàdkuj rodzajom statków struktur´ przewo˝onych przez nie towarów. 1) kontenerowiec a) towary o du˝ej obj´toÊci2) zbiornikowiec b) ropa naftowa3) masowiec c) tzw. drobnica

d) towary ciek∏e i gazowe

1 – ........... 2 – ........... 3 – ........... b) Podaj trzy zalety transportu morskiego.

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

3. ......................................................................................................................................................

55. Przeczytaj poni˝szy fragment artyku∏u i wykonaj polecenia.Ile wytrzyma Ziemia?Zdaniem wielu uczonych ju˝ teraz jest za du˝o ludzi na planecie. Jej zasoby sà zbyt ma∏e, aby ka˝de-mu zapewniç komfortowà egzystencj´, tym bardziej ̋ e nasze potrzeby raczej rosnà, ni˝ malejà. Zabrak-nie ziem uprawnych, wody pitnej, ryb w morzach, surowców energetycznych – wyliczajà naukowcy. Aby nakarmiç rosnàcà armi´ ludzi, trzeba b´dzie poÊwi´caç kolejne fragmenty cennej przyrody, ry-zykujàc zaburzenie równowagi biologicznej planety. [...]

poni˝ej 5%

20–50%

10–20%

5–10%

20° 0° 20° 40°

0° 20°

40°

40°

60°

60°

40°

60°

500 km0

5 pkt

4 pkt

4 pkt



Niedawno w „Gazecie” przedstawiliÊmy prognozy brazylijskich biologów, zdaniem których w 2050roku Puszcza Amazoƒska b´dzie dwa razy mniejsza ni˝ dziÊ. W ciàgu czterech dekad zniknà 2 mlnkm kw. najwspanialszych lasów Êwiata. Zastàpià je stada krów oraz pola soi i innych upraw. [...]èród∏o: A. Ho∏dys, Koniec eksplozji demograficznej?, „21 odkryç XXI wieku” nr 21, dodatek do „Gazety Wyborczej”.

a) Sformu∏uj prawid∏owoÊç dotyczàcà zale˝noÊci mi´dzy liczbà ludnoÊci a Êrodowiskiem przyrodni-czym Ziemi.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

b) Podaj trzy przyk∏ady negatywnego wp∏ywu przemian gospodarczych na Êrodowisko przyrodni-cze Ziemi.

1. ......................................................................................................................................................

2. ......................................................................................................................................................

3. ......................................................................................................................................................

56. Przeczytaj uwa˝nie tekst êród∏owy, a nast´pnie wykonaj polecenia.W zesz∏ym roku polski eksport rós∏ szybciej ni˝ w 2005 roku – i to pomimo silnego z∏otego (na cocz´sto narzekajà eksporterzy). Jeszcze szybciej rós∏ Import, wić nieco zwi´kszy∏o si´ ujemne saldow handlu. EkonomiÊci jednak uspokajajà: importujemy, bo firmy inwestujà i sprowadzajà z zagrani-cy np. maszyny i cz´Êci do produkcji.Firmy dzia∏ajàce w Polsce wyeksportowa∏y w 2006 r. towary za 87,5 mld euro, czyli o 22,6%. wi´-

cej ni˝ rok wczeÊniej. EkonomiÊci sàdzà, ˝e silny wzrost eksportu utrzymuje si´ m.in. dzi´ki rosnà-cej wydajnoÊci i konkurencyjnoÊci naszych firm (wić ich produkty sà taƒsze), silnemu popytowi za-granicznemu oraz rosnàcym inwestycjom, tak˝e zagranicznym.– Du˝e znaczenie dla wzrostu handlu majà firmy zagraniczne dzia∏ajàce w Polsce, których udzia∏ w na-

szym eksporcie wynosi ju˝ 65%. – mówi ekonomistka Banku BPH. W zesz∏ym roku zagraniczne koncernyzainwestowa∏y w Polsce 14,7 mld dol. Budujà nowe zak∏ady, z których wyprodukowane towary trafiajàg∏ównie na eksport. Polskie towary cieszà si´ coraz wi´kszym powodzeniem, szczególnie w krajach UniiEuropejskiej – ponad 77%. naszego eksportu jest kierowane na rynek unijny. Motorami eksportu sà sa-mochody i cz´Êci samochodowe, meble oraz elektronika. Kilka Êwiatowych koncernów zbudowa∏o lubbuduje u nas fabryki telewizorów, nic wić dziwnego, ˝e ich eksport wzrós∏ w zesz∏ym roku o 100%.Najszybszy wzrost importu mamy w handlu z krajami ze wschodu. I to g∏ównie w handlu z tymi kraja-

mi mamy du˝y deficyt. Nasz import z Chin jest a˝ dziesi´ç razy wi´kszy ni˝ eksport do tego kraju. W ze-sz∏ym roku najbardziej imponujàcy wzrost importu mieliÊmy w handlu z Koreà Po∏udniowà – a˝ o 82,7%!– To mo˝e byç skutek du˝ych koreaƒskich inwestycji zagranicznych w Polsce w sektorze elektronicznym.èród∏o: „Gazeta Wyborcza”, 02.03.2007

a) Podaj, o ile procent wzrós∏ eksport towarów w 2006 roku w stosunku do roku 2005.

..........................................................................................................................................................

b) Podaj trzy przyczyny wzrostu eksportu Polski w 2006 roku.

1. ............................................ 2. ............................................ 3. ............................................

c) Wymieƒ dwa kraje, których import do Polski wzrós∏ najszybciej.

1. ............................................................ 2. ............................................................

5 pkt



57. Na podstawie opisów rozpoznaj mniejszoÊci etniczne zamieszkujàce Polsk´:A) Jest to mniejszoÊç narodowa liczàca 447 obywateli RP, w tym: w województwie podlaskim – 319, po-morskim – 28, mazowieckim – 22, wielkopolskim – 20. Wspó∏czeÊnie zamieszkujà rdzenne kolonie na Bia-∏ostocczyênie (Bohoniki i Kruszyniany) oraz miasta: Bia∏ystok, Sokó∏ka, Dàbrowa Bia∏ostocka i Gdaƒsk. Cz∏onkowie tej mniejszoÊci mieszkali na ziemiach Wielkiego Ksi´stwa Litewskiego od koƒca XIV wieku. Ichprzodkami byli emigranci lub uciekinierzy z terenów ówczesnej Z∏otej Ordy i z Krymu. Obecnie zatraciliznajomoÊç swojego ojczystego j´zyka, pozostali natomiast wierni religii i nadal sà wyznawcami islamu.

Nazwa mniejszoÊci etnicznej: ............................................................................................................

B) Ta mniejszoÊç narodowa, prowadzàca niegdyÊ w´drowny tryb ˝ycia, mieszka dzisiaj w miastach:w Warszawie, Poznaniu, Wroc∏awiu, ¸odzi, Krakowie, Gdaƒsku i mniejszych oÊrodkach. Jej spo∏ecznoÊciznajdujà si´ tak˝e w miastach Górnego i Dolnego Âlàska i w Nowej Hucie. Jest to konsekwencjà przy-musowej polityki osiedleƒczej prowadzonej przez w∏adze PRL. Przewa˝ajàca cz´Êç dzieci tej mniejszo-Êci ucz´szcza do szkó∏ publicznych, uczàc si´ w systemie zintegrowanym razem z uczniami polskimi.Jednak oko∏o 30% populacji dzieci z tej mniejszoÊci w ogóle nie wype∏nia obowiàzku szkolnego.W Polsce sà w zdecydowanej wi´kszoÊci wyznawcami KoÊcio∏a rzymskokatolickiego, sà jednak wÊródnich tak˝e wyznawcy prawos∏awia, cz∏onkowie KoÊcio∏a ZielonoÊwiàtkowców i Zwiàzku Âwiadków Je-howy. Najwa˝niejszym tytu∏em prasowym jest „Dialog – Pheniben”.

Nazwa mniejszoÊci etnicznej: ............................................................................................................

Na podstawie: www.mswia.gov.pl

58. Holandia kupuje ziarno kakaowe, a nast´pnie przetwarza je, produkujàc ró˝ne rodzaje proszkukakaowego, i sprzedaje po znacznie wy˝szych cenach ni˝ cena ziarna. Jak si´ nazywa taka dzia∏alnoÊç w handlu zagranicznym?

Taka dzia∏alnoÊç to.............................................................................................................................

59. W ostatnich kilkunastu latach zanotowano znaczny spadek spo˝ycia mi´sa wo∏owego, wieprzo-wego i drobiowego na Êwiecie. Na podstawie w∏asnej wiedzy przedstaw przyczyn´ wahaƒ popytui spo˝ycia wybranych dwóch gatunków mi´s.

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

1 pkt

2 pkt

2 pkt



60. a) Przedstaw po dwa pozytywne i negatywne skutki integracji politycznej i gospodarczej na Êwie-cie.

b) Podaj po jednym przyk∏adzie integracji politycznej i gospodarczej na Êwiecie.

Przyk∏ad integracji politycznej: ..........................................................................................................

..........................................................................................................................................................

Przyk∏ad integracji gospodarczej: ......................................................................................................

..........................................................................................................................................................

5 pkt

Integracja Skutki pozytywne Skutki negatywne

polityczna

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

gospodarcza

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

Geografia - bi.gazeta.plbi.gazeta.pl/im/9/4728/m4728559.pdf · Geografia. Poziom rozszerzony...

Documents

Transcript of Geografia - bi.gazeta.plbi.gazeta.pl/im/9/4728/m4728559.pdf · Geografia. Poziom rozszerzony...