G ówne tezy Ferdinanda de Saussure'akozlowska.uksw.edu.pl/img/metodologia5.pdf · ﬁlozoﬁa,...

Paradoksy życia i twórczości Ferdinanda de Saussure’aKoncepcja języka

Koncepcja językoznawstwa

Główne tezy Ferdinanda de Saussure’a

Anna Kozłowska

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Anna Kozłowska Główne tezy Ferdinanda de Saussure’a



1 Paradoksy życia i twórczości Ferdinanda de Saussure’a

2 Koncepcja języka

3 Koncepcja językoznawstwa




studia w Genewie (fizyka, chemia,filozofia, historia sztuki, gramatykagrecka i łacińska), Lipsku(językoznawstwo indoeuropejskie),oraz w Berlinie (sanskryt, językiceltyckie)

podróże: Litwa, Paryż

genewskie kursy językoznawstwa:

1906-1907: 6 słuchaczy1908-1909: 11 słuchaczy1910-1911: 12 słuchaczy




Dzieła Ferdinanda de Saussure’a

Memoire sur lesysteme primitif desvoyelles dans leslanguesindo-europeennes(1878)

De l’emploi du genitifabsolu en sanscrit(1881)

Cours de linguistiquegenerale (1916)




Langue a parole

„Pierwsza prawda jest następująca: język jest różny od mówienia.”

Languezjawisko abstrakcyjnebyt społecznywytwór mówieniasystem znakówjednorodny

Parolezjawisko konkretnezjawisko indywidualneakt użycia langueużycie systemuzróżnicowane




Abstrakcyjność langue

„[. . . ] język jest formą, a nie substancją.”

„[. . . ] nigdy nie zgłębimy w wystarczający sposób czystonegatywnej, czysto różnicowej istoty każdego z elementów języka,którym pospiesznie przypisujemy istnienie.”




Język jako system relacji (opozycji)

„Podobnie [. . . ] jak graw szachy jako całośćpolega na kombinacjiróżnych figur, tak językma tę właściwość, że jestsystemem opartymcałkowicie na opozycjiswych jednostek.”

„[. . . ] w języku istniejątylko różnice.”




Tożsamość i różnica

„Tak na przykład mówimyo tożsamości w związkuz dwoma pociągamipośpiesznymiGenewa-Paryż, godz.8,45 wieczorem, którewychodzą w odstępiedwudziestu czterech godzin.W naszych oczach jest to tensam pociąg, a przecieżprzypuszczalnie lokomotywa,wagony, obsługa – wszystkojest inne.”




Jednostka języka jako byt czysto relacyjny – przykład /r/

/r/

[r]ustnetwardedźwięcznedziąsłowedrżące

[r’]ustnezmiękczonedźwięcznedziąsłowedrżące

[r]ustnetwardebezdźwięcznedziąsłowedrżące

[R]ustnetwardedźwięczneuwularnedrżące

[r]ustnetwardedźwięcznedziąsłowepółotwarte




Związki syntagmatyczne i asocjacyjne

koń rży

pies

koński

zwierzę

...

kwiczeć

robić

dźwięk

...




Koncepcja znaku jako bytu psychicznego – pojęcie i obrazakustyczny

„Znak językowy jest [. . . ] bytempsychicznym o dwóch obliczach.”

„Znak językowy łączy nie rzecz i nazwę,ale pojęcie i obraz akustyczny.”

„[Obraz akustyczny] nie jest dźwiękiemmaterialnym, czymś czysto fizycznym, leczpsychicznym odbiciem tego dźwięku,wyobrażeniem, jakie nam o nim dajeświadectwo zmysłów.”




Znak jako byt psychiczny i abstrakcyjny cd.

Psychiczny charakter signifiant, czyli formy (obrazu akustycznego)i signifie, czyli znaczenia znaku językowego.

[m'iś]

OBRAZ AKUSTYCZNY

(WIEDZA, JAK TOBRZMI W DANYM

JĘZYKU)

POJĘCIE(„MISIOWA-

TOŚĆ”)




Społeczny charakter języka

„Język jest dla nas produktem społecznym, którego istnieniepozwala jednostce korzystać z jej zdolności mówienia.”

„Język istnieje w zbiorowości pod postacią sumy odbić złożonychw każdym mózgu, podobnie jak słownik, którego identyczneegzemplarze zostałyby rozdane poszczególnym jednostkom. Jest towięc coś, co istnieje u każdej z nich, będąc równocześnie wspólnewszystkim i znajdując się poza obrębem ich woli. Taki sposóbistnienia języka można przedstawić następującą formułą:

1 + 1 + 1 + 1 . . . = I (model zbiorowy)”




Specyficzna sytuacja językoznawstwa

„W innych dziedzinach można mówić o rzeczach z tego lub innegopunktu widzenia, ponieważ jest się pewnym znalezienia twardegogruntu w samym obiekcie. W językoznawstwie jesteśmy w zasadziegotowi przeczyć istnieniu obiektów danych z góry, istnieniu rzeczy,które nie znikałyby przy przejściu z jednego porządku pojęć dodrugiego i które można by traktować jako rzeczy w wieluporządkach, jak gdyby były dane same przez się.”




Postulat autonomiczności językoznawstwa

„[. . . ] jedynym prawdziwym przedmiotem językoznawstwa jestjęzyk rozpatrywany sam w sobie i dla siebie samego.”




Językoznawstwo jako wzór dla semiologii

„[. . . ] język, najbardziej złożony i najbardziej rozpowszechnionyspomiędzy systemów ekspresji, jest także najbardziejcharakterystycznym ze wszystkich; w tym sensie językoznawstwomoże patronować całej semiologii, mimo że język jest tylko jednymz jej systemów.”




Językoznawstwo wewnętrzne i zewnętrzne

Językoznawstwowewnętrzne

struktura systemu

Językoznawstwozewnętrzne

związki języka z cywilizacjąi rasą

związki języka z historiąpolityczną

związki języka z instytucjami(Kościołem, szkołą itp.)

kwestia zasięgu geograficznegojęzyków oraz ich zróżnicowaniadialektalnego

. . .




Perspektywa synchroniczna i diachroniczna

stan 1 stan 2 stan 3 stan 4 stan 5

ewolucjaewolucja

ewolucjaewolucja

„Język jest systemem, którego wszystkie części mogą i powinnybyć rozważane w ich synchronicznej łączności.”




Dziękuję za uwagę :)

Temat następnego wykładu:Szkoły strukturalizmu cz. 1.:praska szkoła funkcjonalna.

Zapraszam!


G ówne tezy Ferdinanda de Saussure'akozlowska.uksw.edu.pl/img/metodologia5.pdf · ﬁlozoﬁa,...

Documents

Transcript of G ówne tezy Ferdinanda de Saussure'akozlowska.uksw.edu.pl/img/metodologia5.pdf · ﬁlozoﬁa,...