Fot. Marceli Ślusarczyk 2019 -...

www.przyrodaiczlowiek.pl

Struktura i skład gatunkowy ekosystemów górskich wynikają z przystosowania do specyficznych warunków siedliskowych, m.in. do krótkiego okresu wegetacji, wysokich amplitud temperatur, zróżnicowanego nasłonecznienia oraz wilgotności, a także okresowego zgryzania przez zwierzęta gospodarskie. Sposobem utrzymania gatunków i ich siedlisk jest zarówno ekstensywne użytkowanie jak i ochrona bierna.

Opisy gatunków: Magdalena Bregin, Paweł Niemiec, Krzysztof Pierzgalski, Marek Styczyński, Marceli Ślusarczyk

Publikacja sfinansowana ze środków statutowych Fundacji Przyroda i Człowiek

© Fundacja Przyroda i Człowiek, Kostkowice 2018Wszelkie prawa zastrzeżone

Fot.

Mar

celi

Ślu

sarc

zyk

2019góry

Storczyk bzowy Dactylorhiza sambucina, występuje na górskich łąkach lub w luźnych zaroślach. Preferuje podłoże wapienne. W Polsce ma status gatunku zagrożonego, objęty jest ochroną gatunkową. Występuje w dwóch odmianach barwnych: purpurowej i białej. Obydwie formy mogą rosnąć obok siebie. Jedno z jego stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Ostoja Popradzka. Fot. Krzysztof Pierzgalski

Traszka górska Triturus alpestris, gatunek płaza ogoniastego z rodziny salamandrowatych o wodno-lądowym trybie życia. Gody odbywa w potokach, stawikach leśnych i polnych, czasem w rowach lub kałużach o mulistym dnie. Poza porą godową żyje na lądzie, w pobliżu potoków lub zbiorników wodnych. Żywi się bezkręgowcami. W Polsce występuje najliczniej w pasmach Sudetów, Karpat oraz w Górach Świętokrzyskich; objęta ochroną gatunkową. Fot. Paweł Niemiec


2019STYCZEŃ / JANUARY / JANUAR 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE

PONIEDZIAŁEKMONDAY/MONTAG

WTOREKTUESDAY/DIENSTAG

ŚRODAWEDNESDAY/MITTWOCH

CZWARTEKTHURSDAY/DONNERSTAG

PIĄTEKFRIDAY/FREITAG

SOBOTASATURDAY/SAMSTAG

NIEDZIELASUNDAY/SONNTAG

1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok

Mieczysława, Mieszka Makarego, Grzegorza Danuty, Genowefy Eugeniusza, Tytusa Edwarda, SzymonaŚwięto Trzech KróliKacpra, Melchiora,

Baltazara

2 7 8 9 10 11 12 13Juliana, Lucjana Seweryna, Mścisława Marceliny, Marcjanny Danuty, Wilhelma Feliksa, Honoraty Benedykta, Arkadiusza Weroniki, Bogumiła

3 14 15 16 17 18 19 20Feliksa, Hilarego Pawła, Izydora Marcelego, Włodzimierza Antoniego, Rościsława Małgorzaty, Piotra Henryka, Mariusza Fabiana, Sebastiana

4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci

Agnieszki, JarosławaDzień Dziadka

Wincentego, Anastazego Marii, Rajmunda Franciszka, Felicji Pawła, Miłosza Pauliny, Polikarpa Jana, Przybysława

5 28 29 30 31Walerego, Radomira Franciszka, Zdzisława Macieja, Martyny Jana, Ludwiki

STYCZEŃ / JANUARY / JANUAR 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci












1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




Sóweczka zwyczajna Glaucidium passerinum, gatunek drapieżnego ptaka z rodziny puszczykowatych. Jest najmniejszą europejską sową. Zasiedla głównie starodrzewy iglaste z licznymi kryjówkami (dziuplami) oraz mozaiką terenów otwartych: polan, torfowisk, wykorzystywanych jako miejsca polowań. W Polsce nieliczny ptak lęgowy, występuje głównie w górach. Gniazduje w dziuplach okazałych drzew, zwykle po dzięciołach. Objęta ochroną gatunkową. Jedno z jej stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Beskid Śląski. Fot. Henryk Kościelny

Lulecznica kraińska Scopolia carniolica, roślina wykorzystywana w tradycyjnej medycynie Rusinów. Występuje w Karpatach Wschodnich, notowana jest też w Pieninach, przez które przechodzi jej zachodnia granica występowania. Jest silnie trująca, zawiera substancje psychoaktywne i przypomina swoim działaniem i pozycją w duchowości Europy pokrzyk wilczą jagodę Atropa belladonna. Pojawia się w kwietniu, kwitnie w maju i nadziemna część rośliny zamiera w czerwcu. Do następnego roku lulecznica przeczekuje w postaci dużych kłączy ukrytych w glebie. Fot. Marek Styczyński


2019LUTY / FEBRUARY / FEBRUAR 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








5 1 2 3Ignacego, Brygidy Marii, Mirosławy Błażeja, Hipolita

6 4 5 6 7 8 9 10Andrzeja, Weroniki Adelajdy, Agaty Doroty, Bohdana Ryszarda, Romualda Jana, Hieronima Apolonii, Cyryla Jacka, Elwiry

7 11 12 13 14 15 16 17Lucjana, Łazarza Juliana, Benedykta Grzegorza, Katarzyny Dzień Zakochanych

Walentego, Zenona Józefa, Faustyny Danuty, Julianny Juliana, Łukasza

8 18 19 20 21 22 23 24Bernadety, Konstancji Konrada, Arnolda Leona, Ludmiły Eleonory, Feliksa Marty, Małgorzaty Damiana, Izabeli Macieja, Bogusza

9 25 26 27 28Cezarego, Wiktora Aleksandra, Mirosława Gabriela, Anastazji Tłusty Czwartek

Romana, Makarego









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




LUTY / FEBRUARY / FEBRUAR 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








5 1 2 3Ignacego, Brygidy Marii, Mirosławy Błażeja, Hipolita

6 4 5 6 7 8 9 10Andrzeja, Weroniki Adelajdy, Agaty Doroty, Bohdana Ryszarda, Romualda Jana, Hieronima Apolonii, Cyryla Jacka, Elwiry

7 11 12 13 14 15 16 17Lucjana, Łazarza Juliana, Benedykta Grzegorza, Katarzyny Dzień Zakochanych

Walentego, Zenona Józefa, Faustyny Danuty, Julianny Juliana, Łukasza

8 18 19 20 21 22 23 24Bernadety, Konstancji Konrada, Arnolda Leona, Ludmiły Eleonory, Feliksa Marty, Małgorzaty Damiana, Izabeli Macieja, Bogusza

9 25 26 27 28Cezarego, Wiktora Aleksandra, Mirosława Gabriela, Anastazji Tłusty Czwartek

Romana, Makarego

Zerwa kulista Phyteuma orbiculare, gatunek z rodziny dzwonkowatych. Jej siedliskiem są nasłonecznione polany i hale w Tatrach oraz Sudetach, o podłożu zasobnym w węglan wapnia. Nielicznie występuje także w pasie wyżyn. Zagrożeniem dla gatunku jest zaniechanie ekstensywnego użytkowania łąk, co prowadzi do zaniku jej siedlisk. Objęta ochroną gatunkową. Fot. Maria Stróżecka-Gola

Kumak górski Bombina variegata, jeden z najmniejszych gatunków naszych płazów bezogonowych, osiągający 5 cm długości. Od pokrewnego kumaka nizinnego odróżnia go m.in. żółte ubarwienie plam brzusznych. W Polsce występuje tylko w Karpatach i Pogórzu Karpackim, do wysokości 1600 m n.p.m, m.in. w obszarze Natura 2000 Pieniny. Najliczniej w rozlewiskach potoków. Wystarczają mu małe zbiorniki wodne, a nawet kałuże i koleiny w drogach. Objęty ochroną gatunkową i programem Natura 2000. Fot. Krzysztof Pierzgalski


2019MARZEC / MARCH / MÄRZ 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








9 1 2 3Narodowy Dzień Pamięci

Żołnierzy WyklętychAlbina, Antoniego

Heleny, Pawła Kunegundy, Maryny

10 4 5 6 7 8 9 10Kazimierza, Łucji Ostatki

Wacława, FryderykaŚroda Popielcowa

Róży, Wiktora Tomasza, PawłaMiędzynarodowy

Dzień Kobiet Beaty, Wincentego

Franciszka, Katarzyny Dzień Mężczyzn Cypriana, Aleksandra

11 11 12 13 14 15 16 17Konstantego, Benedykta Bernarda, Grzegorza Bożeny, Krystyny Leona, Matyldy Klemensa, Ludwiki Izabeli, Hilarego Patryka, Zbigniewa

12 18 19 20 21 22 23 24Cyryla, Edwarda Bogdana, Józefa

Początek astronomicznej wiosny

Aleksandry, KlaudiiBenedykta, Lubomira Bogusława, Katarzyny Feliksa, Pelagii Gabriela, Marka

13 25 26 27 28 29 30 31Marii, Ireneusza Emanuela, Teodora Ernesta, Lidii Anieli, Joanny Eustachego, Wiktoryna Amelii, Leonarda Balbiny, Beniamina









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




MARZEC / MARCH / MÄRZ 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








9 1 2 3Narodowy Dzień Pamięci

Żołnierzy WyklętychAlbina, Antoniego

Heleny, Pawła Kunegundy, Maryny

10 4 5 6 7 8 9 10Kazimierza, Łucji Ostatki

Wacława, FryderykaŚroda Popielcowa

Róży, Wiktora Tomasza, PawłaMiędzynarodowy

Dzień Kobiet Beaty, Wincentego

Franciszka, Katarzyny Dzień Mężczyzn Cypriana, Aleksandra

11 11 12 13 14 15 16 17Konstantego, Benedykta Bernarda, Grzegorza Bożeny, Krystyny Leona, Matyldy Klemensa, Ludwiki Izabeli, Hilarego Patryka, Zbigniewa

12 18 19 20 21 22 23 24Cyryla, Edwarda Bogdana, Józefa

Początek astronomicznej wiosny

Aleksandry, KlaudiiBenedykta, Lubomira Bogusława, Katarzyny Feliksa, Pelagii Gabriela, Marka

13 25 26 27 28 29 30 31Marii, Ireneusza Emanuela, Teodora Ernesta, Lidii Anieli, Joanny Eustachego, Wiktoryna Amelii, Leonarda Balbiny, Beniamina

Szarotka Leontopodium spec., gatunek z rodziny astrowatych. Zajmuje nasłonecznione siedliska zasadowe, często o skrajnie wyspecjalizowanych, wąskich amplitudach ekologicznych: wychodnie skał, wysokogórskie murawy, w tym pastwiska, w piętrze alpejskim i subalpejskim. Okaz z gór Tienszan. Fot. Marceli Ślusarczyk

Płochacz halny Prunella collaris, gatunek ptaka z rodziny płochaczy. W Polsce nieliczny ptak lęgowy. Zasiedla wysokie partie gór o charakterze otwartym. Gniazduje w szczelinach skalnych, pod blokami skał na zboczach, w piargach. Zimuje w niższych partiach gór. Objęty ochroną gatunkową. Jedno z jego stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Tatry. Fot. Henryk Kościelny


2019KWIECIEŃ / APRIL / APRIL 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








14 1 2 3 4 5 6 7Prima Aprilis

Grażyny, Zbigniewa Franciszka, Władysława Ryszarda, Jakuba Wacława, Benedykta Ireny, Wincentego Katarzyny, Wilhelma Donata, Rufina

15 8 9 10 11 12 13 14Dionizego, Januarego Dymitra, Marii Makarego, Michała Filipa, Leona Janusza, Wiktora Przemysława, Marcina Niedziela Palmowa

Justyny, Waleriana

16 15 16 17 18 19 20 21Anastazji, Bazylego Benedykta, Julii Roberta, Rudolfa Wielki Czwartek

Apoloniusza, BogusławyWielki Piątek Adolfa, Leona

Wielka Sobota Czesława, Agnieszki

WielkanocAnzelma, Bartosza

17 22 23 24 25 26 27 28Poniedziałek Wielkanocny

Międzynarodowy Dzień Ziemi Jerzego, Wojciecha Aleksandra, Grzegorza Marka, Jarosława Marzeny, Marii Zyty, TeofilaŚwięto Bożego

Miłosierdzia Ludwika, Walerii

18 29 30Bogusława, Roberta Mariana, Katarzyny









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




KWIECIEŃ / APRIL / APRIL 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








14 1 2 3 4 5 6 7Prima Aprilis

Grażyny, Zbigniewa Franciszka, Władysława Ryszarda, Jakuba Wacława, Benedykta Ireny, Wincentego Katarzyny, Wilhelma Donata, Rufina

15 8 9 10 11 12 13 14Dionizego, Januarego Dymitra, Marii Makarego, Michała Filipa, Leona Janusza, Wiktora Przemysława, Marcina Niedziela Palmowa

Justyny, Waleriana

16 15 16 17 18 19 20 21Anastazji, Bazylego Benedykta, Julii Roberta, Rudolfa Wielki Czwartek

Apoloniusza, BogusławyWielki Piątek Adolfa, Leona

Wielka Sobota Czesława, Agnieszki

WielkanocAnzelma, Bartosza

17 22 23 24 25 26 27 28Poniedziałek Wielkanocny

Międzynarodowy Dzień Ziemi Jerzego, Wojciecha Aleksandra, Grzegorza Marka, Jarosława Marzeny, Marii Zyty, TeofilaŚwięto Bożego

Miłosierdzia Ludwika, Walerii

18 29 30Bogusława, Roberta Mariana, Katarzyny

Gniewosz plamisty Coronella austriaca, narażony na wyginięcie gatunek niejadowitego węża, objęty ochroną gatunkową i programem Natura 2000, a także ochroną strefową. Preferuje silnie nasłonecznione, skalne lub kamieniste siedliska. Odżywia się prawie wyłącznie jaszczurkami. Jedno z jego stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Pieniny. Fot. Marceli Ślusarczyk

Rozchodnik Ewersa Sedum ewersii, gatunek z rodziny gruboszowatych. Jego naturalne stanowiska znajdują się w górach Azji Środkowej. Rośnie na dobrze nasłonecznionych wychodniach skał, także w strefie alpejskiej, wzdłuż koryt potoków, w miejscach otwartych – utrzymywanych poprzez wypas zwierząt gospodarskich. Jest rośliną żywicielską dla motyli. Okaz z gór Tienszan. Fot. Anna Ślusarczyk


2019MAJ / MAY / MAI 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








18 1 2 3 4 5Święto Pracy Filipa, Jakuba

Dzień Flagi RP Zygmunta, Anatola

Święto Konstytucji 3 Maja

Marii, AntoninyMoniki, Floriana Ireny, Waldemara

19 6 7 8 9 10 11 12Filipa, Jakuba Gizeli, Ludmiły Stanisława, Wiktora Karoliny, Grzegorza Izydora, Antoniego Franciszka, Ignacego Pankracego, Domiceli

20 13 14 15 16 17 18 19Serwacego, Glorii Bonifacego, Dobiesława Zofii, Nadziei Andrzeja, Małgorzaty Brunona, Weroniki Eryka, Feliksa Iwony, Piotra

21 20 21 22 23 24 25 26Bazylego, Bernarda Wiktora, Tymoteusza Heleny, Wiesława Iwony, Dezyderiusza Joanny, Zuzanny Grzegorza, Borysława Dzień Matki

Filipa, Pauliny

22 27 28 29 30 31Jana, Augustyna Jaromira, Justyny Magdaleny, Urszuli Karola, Ferdynanda Anieli, Petroneli









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




MAJ / MAY / MAI 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








18 1 2 3 4 5Święto Pracy Filipa, Jakuba

Dzień Flagi RP Zygmunta, Anatola

Święto Konstytucji 3 Maja

Marii, AntoninyMoniki, Floriana Ireny, Waldemara

19 6 7 8 9 10 11 12Filipa, Jakuba Gizeli, Ludmiły Stanisława, Wiktora Karoliny, Grzegorza Izydora, Antoniego Franciszka, Ignacego Pankracego, Domiceli

20 13 14 15 16 17 18 19Serwacego, Glorii Bonifacego, Dobiesława Zofii, Nadziei Andrzeja, Małgorzaty Brunona, Weroniki Eryka, Feliksa Iwony, Piotra

21 20 21 22 23 24 25 26Bazylego, Bernarda Wiktora, Tymoteusza Heleny, Wiesława Iwony, Dezyderiusza Joanny, Zuzanny Grzegorza, Borysława Dzień Matki

Filipa, Pauliny

22 27 28 29 30 31Jana, Augustyna Jaromira, Justyny Magdaleny, Urszuli Karola, Ferdynanda Anieli, Petroneli

Niebielistka trwała Swertia perennis, gatunek z rodziny goryczkowatych. Jego siedliskiem są torfowiska, wychodnie skał o wilgotnym charakterze. W Tatrach występuje do piętra alpejskiego. Kwitnie od lipca do września. Gatunek objęty ochroną. Jedno z jego stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Polana Biały Potok. Fot. Marceli Ślusarczyk

Salamandra plamista Salamandra salamandra, największy i najsilniej związany z lądem gatunek spośród krajowych płazów ogoniastych. Kształt i rozmieszczenie żółtych plam są bardzo zmienne. Czasem zlewają się w pasy, bywają również osobniki niemal całkowicie czarne. W Polsce zasięg salamandry obejmuje Karpaty i Sudety, jest typowym przedstawicielem fauny regla dolnego. Jedno z jej stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Góry i Pogórze Kaczawskie. Fot. Krzysztof Pierzgalski


2019CZERWIEC / JUNE / JUNI 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








22 1 2Międzynarodowy

Dzień DzieckaJakuba, Konrada

WniebowstąpienieErazma, Marianny

23 3 4 5 6 7 8 9Tamary, Leszka Karola, Franciszka Walerii, Bonifacego Pauliny, Norberta Wiesława, Roberta Medarda, Seweryna Zielone Świątki

Pelagii, Felicjana

24 10 11 12 13 14 15 16Małgorzaty, Bogumiła Barnaby, Feliksa Jana, Onufrego Antoniego, Lucjana Elizy, Waleriana Jolanty, Wita Aliny, Anety

25 17 18 19 20 21 22 23Laury, Alberta Elżbiety, Marka Gerwazego, Protazego Boże Ciało

Bogny, Florentyny

Początek astronomicznego lata

Alicji, AlojzegoPauliny, Tomasza Dzień Ojca

Wandy, Zenona

26 24 25 26 27 28 29 30Jana, Danuty Łucji, Doroty Jana, Pawła Władysława, Marii Ireneusza, Leona Piotra, Pawła Emilii, Lucyny









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




CZERWIEC / JUNE / JUNI 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








22 1 2Międzynarodowy

Dzień DzieckaJakuba, Konrada

WniebowstąpienieErazma, Marianny

23 3 4 5 6 7 8 9Tamary, Leszka Karola, Franciszka Walerii, Bonifacego Pauliny, Norberta Wiesława, Roberta Medarda, Seweryna Zielone Świątki

Pelagii, Felicjana

24 10 11 12 13 14 15 16Małgorzaty, Bogumiła Barnaby, Feliksa Jana, Onufrego Antoniego, Lucjana Elizy, Waleriana Jolanty, Wita Aliny, Anety

25 17 18 19 20 21 22 23Laury, Alberta Elżbiety, Marka Gerwazego, Protazego Boże Ciało

Bogny, Florentyny

Początek astronomicznego lata

Alicji, AlojzegoPauliny, Tomasza Dzień Ojca

Wandy, Zenona

26 24 25 26 27 28 29 30Jana, Danuty Łucji, Doroty Jana, Pawła Władysława, Marii Ireneusza, Leona Piotra, Pawła Emilii, Lucyny

Goździk pyszny Dianthus superbus, gatunek z rodziny goździkowatych. W Polsce rośnie wzdłuż nieuregulowanych cieków, na wilgotnych łąkach, w tym zmiennowilgotnych łąkach trzęślicowych ze związku Molinion oraz w niższych partiach gór. Wymaga ochrony czynnej. W Polsce jedno z jego stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Ostoja Magurska. Okaz z gór Tienszan, gdzie zasiedla łąki subalpejskie i polany śródleśne. Fot. Marceli Ślusarczyk

Włochatka zwyczajna Aegolius funereus, gatunek drapieżnego ptaka z rodziny puszczykowatych. Ten typowo leśny gatunek zasiedla głównie górskie bory świerkowe o różnorodnej strukturze z licznymi kryjówkami (dziuplami) oraz obrzeża terenów otwartych: polan, torfowisk, dolin rzek, wykorzystywanych jako miejsca polowań. W Polsce nieliczny ptak lęgowy, głównie w górach; objęty ochroną gatunkową. Jedno z jej stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Gorce. Fot. Henryk Kościelny


2019LIPIEC / JULY / JULI 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








27 1 2 3 4 5 6 7Haliny, Mariana Jagody, Urbana Anatola, Jacka Malwiny, Elżbiety Karoliny, Szarloty Łucji, Dominiki Cyryla, Metodego

28 8 9 10 11 12 13 14Adrianny, Elżbiety Weroniki, Zenona Amelii, Filipa Olgi, Benedykta Jana, Brunona Małgorzaty, Ernesta Bonawentury, Izabeli

29 15 16 17 18 19 20 21Henryka, Włodzimierza Marii, Eustachego Anety, Bogdana Kamila, Szymona Wincentego, Marcina Czesława, Hieronima Daniela, Wawrzyńca

30 22 23 24 25 26 27 28Marii, Magdaleny Bogny, Apolinarego Kingi, Krystyny Krzysztofa, Jakuba Anny, Grażyny Julii, Natalii Wiktora, Innocentego

31 29 30 31Marty, Olafa Ludmiły, Julity Ignacego, Heleny









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




LIPIEC / JULY / JULI 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








27 1 2 3 4 5 6 7Haliny, Mariana Jagody, Urbana Anatola, Jacka Malwiny, Elżbiety Karoliny, Szarloty Łucji, Dominiki Cyryla, Metodego

28 8 9 10 11 12 13 14Adrianny, Elżbiety Weroniki, Zenona Amelii, Filipa Olgi, Benedykta Jana, Brunona Małgorzaty, Ernesta Bonawentury, Izabeli

29 15 16 17 18 19 20 21Henryka, Włodzimierza Marii, Eustachego Anety, Bogdana Kamila, Szymona Wincentego, Marcina Czesława, Hieronima Daniela, Wawrzyńca

30 22 23 24 25 26 27 28Marii, Magdaleny Bogny, Apolinarego Kingi, Krystyny Krzysztofa, Jakuba Anny, Grażyny Julii, Natalii Wiktora, Innocentego

31 29 30 31Marty, Olafa Ludmiły, Julity Ignacego, Heleny

Dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus, gatunek ptaka z rodziny dzięciołowatych. Podgatunek górski zasiedla głównie górskie lasy świerkowe, jodłowe oraz limbowo-świerkowe o naturalnym charakterze. Zajmuje przez siebie wykute dziuple, głównie w spróchniałych, martwych drzewach. W Polsce objęty ochroną gatunkową. Zagraża mu niewłaściwa gospodarka leśna, w której eliminuje się stare dziuplaste drzewa. Jedno z jego stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Babia Góra. Fot. Henryk Kościelny

Żywiec gruczołowaty Dentaria glandulosa, gatunek z rodziny kapustowatych, charakterystyczny dla żyznej buczyny karpackiej. Należy do geofitów, tzn. wytwarza pączki zimujące w glebie. Kwitnie łanowo, przed rozwojem liści na drzewach. Spotyka się także osobniki o kwiatach białych. Liście wydzielają słaby zapach czosnku. Jedno z jego stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Ostoja Gorczańska. Fot. Krzysztof Pierzgalski


2019SIERPIEŃ / AUGUST / AUGUST 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








31 1 2 3 4Dzień Pamięci Powstania

WarszawskiegoAlfonsa, Nadii

Kariny, Gustawa Lidii, Nikodema Dominika, Protazego

32 5 6 7 8 9 10 11Marii, Stanisławy Jakuba, Sawy Doroty, Kajetana Dominika, Cypriana Romana, Romualda Wawrzyńca, Bogdana Zuzanny, Włodzimierza

33 12 13 14 15 16 17 18Klary, Lecha Diany, Hipolita Alfreda, Euzebiusza Święto Wojska Polskiego

Wniebowzięcie NMP Joachima, Rocha Jacka, Mirona Heleny, Bronisławy

34 19 20 21 22 23 24 25Juliana, Juliusza Bernarda, Sobiesława Joanny, Franciszki Cezarego, Hipolita Filipa, Apolinarego Jerzego, Bartłomieja Ludwika, Luizy

35 26 27 28 29 30 31Marii, Konstantego Moniki, Józefa Augustyna, Patrycji Sabiny, Jana Róży, Szczęsnego

Dzień Solidarnościi Wolności

Bohdana, Rajmunda









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




SIERPIEŃ / AUGUST / AUGUST 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








31 1 2 3 4Dzień Pamięci Powstania

WarszawskiegoAlfonsa, Nadii

Kariny, Gustawa Lidii, Nikodema Dominika, Protazego

32 5 6 7 8 9 10 11Marii, Stanisławy Jakuba, Sawy Doroty, Kajetana Dominika, Cypriana Romana, Romualda Wawrzyńca, Bogdana Zuzanny, Włodzimierza

33 12 13 14 15 16 17 18Klary, Lecha Diany, Hipolita Alfreda, Euzebiusza Święto Wojska Polskiego

Wniebowzięcie NMP Joachima, Rocha Jacka, Mirona Heleny, Bronisławy

34 19 20 21 22 23 24 25Juliana, Juliusza Bernarda, Sobiesława Joanny, Franciszki Cezarego, Hipolita Filipa, Apolinarego Jerzego, Bartłomieja Ludwika, Luizy

35 26 27 28 29 30 31Marii, Konstantego Moniki, Józefa Augustyna, Patrycji Sabiny, Jana Róży, Szczęsnego

Dzień Solidarnościi Wolności

Bohdana, Rajmunda

Nadobnica alpejska Rosalia alpina, gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych. Zamieszkuje świetliste buczyny o charakterze naturalnym. Jej larwy żywią się martwym drewnem bukowym zalegającym dno lasu. Jest gatunkiem wymierającym, występującym obecnie wyłącznie w Bieszczadach, Beskidzie Niskim i Beskidzie Sądeckim. Objęta ochroną gatunkową, zagrożona wyginięciem (Polska Czerwona Księga Zwierząt). Fot. Paweł Niemiec

Tłustosz alpejski Pinguicula alpina, gatunek z rodziny pływaczowatych. Występuje w Polsce tylko w obszarze Natura 2000 Tatry, objęty ochroną gatunkową. Jest nielicznym, krajowym przedstawicielem roślin owadożernych. Preferuje podłoże wapienne, rośnie w świetlistych zaroślach (w piętrze kosodrzewiny), porasta szczeliny skalne, młaki i brzegi potoków. Fot. Andrzej Tyc


2019WRZESIEŃ / SEPTEMBER / SEPTEMBER 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








35 1Bronisława, Idziego

36 2 3 4 5 6 7 8Stefana, Juliana Izabeli, Szymona Rozalii, Liliany Doroty, Wawrzyńca Beaty, Eugeniusza Reginy, Melchiora Marii, Radosława

37 9 10 11 12 13 14 15Piotra, Sergiusza Łukasza, Mikołaja Jacka, Piotra Marii, Gwidona Filipa, Eugenii Roksany, Bernarda Albina, Nikodema

38 16 17 18 19 20 21 22Edyty, Kornela Justyny, Franciszka Ireny, Józefa Januarego, Konstancji Eustachego, Filipiny Hipolita, Mateusza Tomasza, Maurycego

39 23 24 25 26 27 28 29Początek

astronomicznej jesieni Tekli, Bogusława

Gerarda, Teodora Aurelii, Władysława Justyny, Cypriana Damiana, Mirabelli Marka, Wacława Michała, Michaliny

40 30Dzień Chłopaka Zofii, Hieronima

WRZESIEŃ / SEPTEMBER / SEPTEMBER 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE












39 23 24 25 26 27 28 29Początek
















39 23 24 25 26 27 28 29Początek
















39 23 24 25 26 27 28 29Początek
















39 23 24 25 26 27 28 29Początek
















39 23 24 25 26 27 28 29Początek












1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci
















39 23 24 25 26 27 28 29Początek




Niepylak apollo Parnassius apollo, gatunek motyla z rodziny paziowatych. Zamieszkuje dobrze naświetlone piarżyska wapienne, siedlisko zanikające w skali Polski. Jego gąsienice żywią się rzadkimi gatunkami rozchodników. Obecnie występuje jedynie w Pieninach i Tatrach. Jest gatunkiem zagrożonym całkowitym wyginięciem, objętym ochroną i indeksowanym w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt w kategorii CR (gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem). Fot. Paweł Niemiec

Skalnica gronkowa Saxifraga paniculata, gatunek z rodziny skalnicowatych, relikt polodowcowy. Rośnie na półkach i w szczelinach skalnych ostańców wapiennych górujących ponad lasem lub utrzymywanych jako otwarte, poprzez ekstensywny wypas kóz i owiec. Jedno z jej stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Małe Pieniny. Objęta ochroną gatunkową. Fot. Marceli Ślusarczyk


2019PAŹDZIERNIK / OCTOBER / OKTOBER 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








40 1 2 3 4 5 6Danuty, Remigiusza Teofila, Dionizego Teresy, Gerarda Franciszka, Rozalii Apolinarego, Placyda Artura, Brunona

41 7 8 9 10 11 12 13Marii, Marka Pelagii, Brygidy Bogdana, Dionizego Pauliny, Franciszka Aldony, Emila Eustachego, Maksymiliana Edwarda, Teofila

42 14 15 16 17 18 19 20Dzień Edukacji

Narodowej Bernarda, Dominika

Teresy, Jadwigi Gawła, Ambrożego Małgorzaty, Lucyny Łukasza, Juliana Piotra, Ziemowita Ireny, Kleopatry

43 21 22 23 24 25 26 27Urszuli, Hilarego Filipa, Korduli Teodora, Seweryna Rafała, Marcina Kryspina, Ingi Łucjana, Ewarysta Sabiny, Wincentego

44 28 29 30 31Tadeusza, Szymona Euzebii, Wioletty Edmunda, Przemysława Urbana, Saturnina









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




PAŹDZIERNIK / OCTOBER / OKTOBER 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








40 1 2 3 4 5 6Danuty, Remigiusza Teofila, Dionizego Teresy, Gerarda Franciszka, Rozalii Apolinarego, Placyda Artura, Brunona

41 7 8 9 10 11 12 13Marii, Marka Pelagii, Brygidy Bogdana, Dionizego Pauliny, Franciszka Aldony, Emila Eustachego, Maksymiliana Edwarda, Teofila

42 14 15 16 17 18 19 20Dzień Edukacji

Narodowej Bernarda, Dominika

Teresy, Jadwigi Gawła, Ambrożego Małgorzaty, Lucyny Łukasza, Juliana Piotra, Ziemowita Ireny, Kleopatry

43 21 22 23 24 25 26 27Urszuli, Hilarego Filipa, Korduli Teodora, Seweryna Rafała, Marcina Kryspina, Ingi Łucjana, Ewarysta Sabiny, Wincentego

44 28 29 30 31Tadeusza, Szymona Euzebii, Wioletty Edmunda, Przemysława Urbana, Saturnina

Głuszec zwyczajny Tetrao urogallus, gatunek zagrożonego ptaka z rodziny kurowatych. Zasiedla głównie duże kompleksy borów o bogatej strukturze. Pożywienie zdobywa w warstwie podszytu, bogatym w krzewinki borówek, żurawiny. Objęty ochroną gatunkową oraz strefową. Wymaga ochrony czynnej. Hodowany jest wolierowo w ramach programów restytucji gatunku. Jedno z jego stanowisk znajduje się w obszarze Natura 2000 Beskid Żywiecki. Fot. Henryk Kościelny

Pierwiosnka omączona Primula farinosa. Jedyne naturalne stanowisko tego gatunku położone jest w Beskidzie Sądeckim, na południowych skłonach Pasma Radziejowej. Roślina zasiedla środowisko kwaśnych młak z tłustoszem, wełnianką, kruszczykiem i szeregiem innych roślin. Na początku XXI wieku, liczebność pierwiosnki omączonej w Polsce spadła do około 200 osobników, rosnących na młace o powierzchni około 50 arów. Obecnie, po kilkunastu latach badań i ochrony czynnej, populacja liczy około 500 osobników. Fot. Marek Styczyński


2019LISTOPAD / NOVEMBER / NOVEMBER 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








44 1 2 3Wszystkich Świętych Konradyna, Seweryna

Dzień Zaduszny Bogdana, Tobiasza Sylwii, Huberta

45 4 5 6 7 8 9 10Karola, Olgierda Elżbiety, Sławomira Feliksa, Leonarda Antoniego, Ernesta Wiktora, Bogdana Genowefy, Ursyna Leona, Leny

46 11 12 13 14 15 16 17Narodowe Święto

NiepodległościMarcina, Bartłomieja

Renaty, Witolda Stanisława, Benedykta Serafina, Agaty Alberta, Leopolda Gertrudy, Edmunda Salomei, Grzegorza

47 18 19 20 21 22 23 24Karoliny, Romana Elżbiety, Seweryna Anatola, Sędzimira Janusza, Konrada Cecylii, Marka Adeli, Klemensa Flory, Emmy

48 25 26 27 28 29 30Katarzyny, Erazma Konrada, Leonarda Waleriana, Wirgiliusza Zdzisława, Lesława Andrzejki

Błażeja, Fryderyka Andrzeja, Blanki









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci




LISTOPAD / NOVEMBER / NOVEMBER 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








44 1 2 3Wszystkich Świętych Konradyna, Seweryna

Dzień Zaduszny Bogdana, Tobiasza Sylwii, Huberta

45 4 5 6 7 8 9 10Karola, Olgierda Elżbiety, Sławomira Feliksa, Leonarda Antoniego, Ernesta Wiktora, Bogdana Genowefy, Ursyna Leona, Leny

46 11 12 13 14 15 16 17Narodowe Święto

NiepodległościMarcina, Bartłomieja

Renaty, Witolda Stanisława, Benedykta Serafina, Agaty Alberta, Leopolda Gertrudy, Edmunda Salomei, Grzegorza

47 18 19 20 21 22 23 24Karoliny, Romana Elżbiety, Seweryna Anatola, Sędzimira Janusza, Konrada Cecylii, Marka Adeli, Klemensa Flory, Emmy

48 25 26 27 28 29 30Katarzyny, Erazma Konrada, Leonarda Waleriana, Wirgiliusza Zdzisława, Lesława Andrzejki

Błażeja, Fryderyka Andrzeja, Blanki

Szafran spiski Crocus scepusiensis, gatunek z rodziny kosaćcowatych. Roślina sentymentalna, związana z tradycyjnym, ekstensywnym użytkowaniem hal w górach – wypasem owiec. Tworzy cenne aspekty krajobrazowe po zejściu śniegów. Objęcie wielu obszarów ochroną bierną, głównie w parkach narodowych i idące za tym ograniczenie pasterstwa, przyczyniło się do zmniejszenia jego populacji. Jego stanowiska znajdują się w obszarach Natura 2000 Gorce i Tatry. Fot. Marceli Ślusarczyk

Biegacz urozmaicony Carabus variolosus, gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych. Zamieszkuje brzegi górskich potoków i podmokłe łąki. Drapieżnik zarówno w postaci larwalnej, jak i dorosłej, żywiący się drobnymi bezkręgowcami. Może polować pod wodą. W Polsce głównie spotykany w górach, od Sudetów Wschodnich do Bieszczad i Pogórza Rzeszowskiego. Objęty ochroną gatunkową i programem Natura 2000. Fot. Paweł Niemiec


2019GRUDZIEŃ / DECEMBER / DEZEMBER 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE








48 1Natalii, Eligiusza

49 2 3 4 5 6 7 8Balbiny, Pauliny Franciszka, Ksawerego Barbórka

Barbary, Bernarda Sabiny, Krystyny Mikołajki Mikołaja, Emiliana Marcina, Ambrożego Marii, Wirginii

50 9 10 11 12 13 14 15Leokadii, Wiesława Judyty, Julii Damazego, Waldemara Joanny, Dagmary Łucji, Otylii Alfreda, Izydora Celiny, Niny

51 16 17 18 19 20 21 22Albiny, Zdzisława Łukasza, Olimpii Bogusława, Gracjana Gabrieli, Dariusza Bogumiły, Dominika Tomasza, Seweryna

Początek astronomicznej zimy

Honoraty, Zenona

52 23 24 25 26 27 28 29Sławomira, Wiktorii

Wigilia Bożego Narodzenia Adama, Ewy

Boże Narodzenie Anastazji, Eugenii

Boże Narodzenie Szczepana, Dionizego Jana, Maksyma Cezarego, Teofilii Tomasza, Dominika

1 30 31Eugeniusza, Irminy Sylwester

Sylwestra, Melanii

GRUDZIEŃ / DECEMBER / DEZEMBER 2019TYDZIEŃWEEK/WOCHE














Honoraty, Zenona






Sylwestra, Melanii















Honoraty, Zenona






Sylwestra, Melanii















Honoraty, Zenona






Sylwestra, Melanii















Honoraty, Zenona






Sylwestra, Melanii















Honoraty, Zenona






Sylwestra, Melanii









1 1 2 3 4 5 6Nowy Rok


Baltazara



4 21 22 23 24 25 26 27Dzień Babci


















Honoraty, Zenona






Sylwestra, Melanii

Fot. Marceli Ślusarczyk 2019 -...

Documents

Transcript of Fot. Marceli Ślusarczyk 2019 -...