__________________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecień 2013, nr 2(22), 2/2013

 

Jedyne pismo polskie w Brazylii

 Słowo  rektora  

  Czcigodni  Księża,  Drogie  Siostry,  Szanowni  przedstawiciele   społeczności   polonijnej!   Z   małym  

„poślizgiem   czasowym”   dociera  do   Was   kolejny   numer   „Echa”.  Nam   nadzieję,   że   bogata   i   róż-­‐norodna   tematyka   zachęci   Was  do   lektury   i   -­‐   kto  wie   –  wzbudzi  pragnienie   podzielenia   się   z   na-­‐mi   swoimi   przeżyciami   i   do-­‐świadczeniami  z  życia  misyjnego  

czy   polonijnego.   Zachęcam  gorąco   do   dzielenia   się  bogactwem  tych    przeżyć!     W   „Echu”,   które   otrzymujecie   zamieszcza-­‐my   informację   o   zakończeniu   służby   dyplomatycz-­‐nej   przez   J.   E.   Ambasadora   dr   hab.   Jacka   Junosza-­‐Kisielewskiego,   któremu   wyrażamy   podziękowanie  za  aktywny  udział  w  życiu  naszej  społeczności  polo-­‐nijnej.  Wspominamy  80.   rocznicę  śmierci  Ruya  Bar-­‐bosy   -­‐   wielkiego   polityka,   dyplomaty   i   orędownika  Polski  wolnej  i  suwerennej.  Jesteśmy  już  coraz  bliżej  Światowego   Dnia   Młodzieży.   Podajemy   już   trochę  informacji  o  pielgrzymce  młodych  Polaków  do  Kury-­‐tyby.   Prosimy   o     okazanie   ducha   gościnności   mło-­‐dym,   którzy   być   może   będą   gościć   w   naszych  wspólnotach   parafialnych,   polonijnych.   Warto  „utrwalać”   naszą   obecność   na   brazylijskiej   mapie  kultury.   Ojcowie   redemptoryści   inaugurowali   mu-­‐zeum  nadając  mu   imię  o.  Łukasza  Kocika,  który  za-­‐biegał   o   zachowanie   pamiątek   historycznych   zwią-­‐zanych  z  sanktuarium  Dobrego  Pana  Jezusa  z  Groty  w   stanie   Bahia.  W   ostatnim   numerze   „Echa”   infor-­‐mowałem   o   śmierci   śp.   ks.   Benedykta   Grzymkow-­‐skiego  TChr.  Więcej   informacji  o     Jego  śmierci   i  po-­‐grzebie  znajdziesz  Drogi  Czytelniku  w  tym  numerze  naszego  periodyku.  Prof.  dr  hab.  Tadeusz  Paleczny  z  Uniwersytetu   Jagiellońskiego   przesłał   nam   wspo-­‐mnienie  o  sp.  Ks.  Benedykcie.  Polecam  Waszej  uwa-­‐dze  ten  tekst.  W  następnym  numerze  „Echa”  zamie-­‐ścimy   także   inne   wspomnienia   o   tym   zasłużonym  kapłanie   dla   Polonii   brazylijskiej.   Z   kolei   zwracam  uwagę   na   kolejnych   Polonusów,   którzy   przeszli   w  minionych  tygodniach  do  wieczności:  śp.  ks.  Huber-­‐ta  Sinkę  ze  zgromadzenia  misjonarzy  św.  Wincente-­‐go  oraz   Jerzego  Markiewicza  wieloletniego  konsula  honorowego  RP  w  Belo  Horizonte  i  przedsiębiorcę      

 polonijnego.   W   związku   z   wyborem   papieża   Fran-­‐ciszka   otrzymaliśmy   bardzo   interesujący   i   zarazem  prowokujący   do   głębszej   refleksji   tekst   autorstwa  prof.  dr  hab.  Marcina  Kuli   z  Warszawy.  Poprzez  za-­‐mieszczenie  na  łamach  naszego  pisma  życiorysu  ks.  mgr   Józefa   Wojnara   TChr   pragniemy   łączyć   się   w  Jego  radości  przeżywania  jubileuszu  55.  lecia  posługi  kapłańskiej  i  wyrazić  Mu  z  tej  okazji  najlepsze  życze-­‐nia!   W   listopadzie   br.   odbędzie   się   pielgrzymka  duszpasterzy  polonijnych  do  grobu  bł.  Jana  Pawła  II  połączona   ze   zjazdem   rektorów   PMK   do   Rzymu.  Więcej   informacji   o     pielgrzymce   znajdziesz   Drogi  Czytelniku  w   piśmie   J.   E.   Biskupa  Wiesława   Lecho-­‐wicza   –   delegata   Konferencji   Episkopatu   Polski   ds.  duszpasterstwa  polonijnego.  Zwracam  także  uwagę  na  zamieszczoną  pierwszą  część  „diariusza  ks.  Fran-­‐ciszka  Wołczańskiego”.       Życzę  miłej  i  pożytecznej  lektury!    

–  ks.  Zdzisław      

Ambasador RP dr hab. Jacek Junosza Kisielewski zakończył misję dyplomatyczną

8 lutego br. zakończył swoją misję dyploma-tyczną w Brazylii Jego Ekscelencja dr hab. Ja-cek Junosza KISIE-LEWSKI. Jego wkład w rozwój stosunków pol-sko-brazylijskich w za-kresie relacji dyploma-tycznych, politycznych i ekonomicznych został doceniony przez władze

brazylijskie. Dnia 1 lutego Vera Machado, podsekre-tarz w brazylijskim MSZ, udekorowała Jego Eksce-lencję Wielkim Krzyżem Narodowego Orderu Krzy-ża Południa. Jest to jedno z najwyższych odznaczeń brazylijskich przyznawanych cudzoziemcom.

Do momentu przybycia nowego ambasadora kierownictwo Ambasady RP w Brasílii objął pierw-szy radca Marceli Minc jako chargé d`affaires ad interim.

Brazylijska wspólnota polonijna wyraża wdzięczność J. E. Ambasadorowi za spotkania, wizy-ty w różnych regionach tego rozległego kraju, gdzie bije tyle naszych polskich serc! Pomimo wielu zajęć związanych z promocją Polski w Brazylii i zacieśnia-

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

2

niu wi$zi przyja(ni, jak te% wielorakich kontaktów pomi$dzy naszymi krajami, znajdowa" Pan Ambasa-dor czas, aby wzmacnia' ni' "#cz#c# Poloni$ z Ma-cierz#! Mamy g"$bok# nadziej$, %e pracuj#c obecnie w kraju J. E. Ambasador b$dzie nadal naszym, polo-nijnym Ambasadorem w&ród rodaków nad Wis"#! Dzi$kuj#c za wszelkie dobro posiane na ziemi brazy-lijskiej, we wspólnotach polonijnych, %yczymy wszelkiej pomy&lno&ci, dalszych sukcesów w dyplo-macji i pracy naukowej! W imieniu spo"eczno&ci po-lonijnej – ks. Zdzis!aw MALCZEWSKI TChr - rektor PMK

!"#$%&'()&*+,-).$&)+/01+23/2456+

!"#$ "#$%&'#! (#)*+),! -!.#*/01/! 2#$&3&-,)!4&5#67-!'.,1)#52,! */,)'1,8! 697$,:&!1(#'! 2/,! ),'9! -! '9#2/,!(#9$(,;<! =/,56/! &%$&>1#!-&52&?1/! /! 2/,.&35,:@&?1/!2#$&37-8! -A'9,.&-#@! 2#!9$A%+2#1B!*/03(A2#$&3&!-A1B! C#3#)D1! .$(,3,!-'(A'96/*! 2/,.&35,:@&?1/!4&5'6/<! E#6! .$(A)#1/,5! 4&5'6/!

%03D1! 1(@&26/,*! F#)-A('(,:&! G$A%+2#@+!H/,3(A2#$&3&-,:&! -! I#3(,8! &9$(A*#@! &3!.$(,3'9#-/1/,5/! 4&5&2//! $/&-'6/,)! -/,5,! .,9A1)/! &!-'9#-/,22/19-&!-!'.$#-/,!.&5'6/,)<!!! J+A! "#$%&'#! +$&3(/@! '/0! K! 5/'9&.#3#! LMNO! $<!-!P#5Q#3&$!R!'9&5/1A!'9#2+!"#B/#<!S*#$@!L!*#$1#!LOTU!$<!-!4,9$7.&5/'!V'9#2!J/&!3,!E#2,/$&W<!! J+A!"#$%&'#!-!'-&),)!,.&1,!%A@!:,2/+'(,*!X!),32A*!(!2#)%#$3(/,)!-.@A-&-A1B!.&5/9A67-!"$#(A5//<!=! 1/D:+! '-&),:&! CA1/#! &33#@! '-&)D! ,5&6-,21)0! X!,$+3A1)0!2#!'@+C%0!'.$#-/,35/-&?1/!X!-&52&?1/<!! F#(-/'6&! 9,:&! -.@A-&-,:&! .&5/9A6#!%$#(A5/)'6/,:&!*#! (#:-#$#29&-#2,! '-&),!*/,)'1,!-!:@0%/!.&5'6/,)!3+'(A8!1(,:&!-.@A-!1(#'+!2/,!.&-/2/,2!-A*#(#;<!"A@! ),32A*!(!2#)%#$3(/,)!(##2:#C&-#2A1B!&%$&>17-!!.$#-#!4&5'6/!3&!-&52&?1/!X!2/,.&35,:@&?1/<!J+A! "#$%&'#! +-#C#2A! ),'9! (#! -/,56/,:&! .$(A)#1/,5#!4&5'6/!X!4&5#67-<!!! Y5#! 4&5#67-! .#*/0;! &! J+A+! "#$%&'/,! ),'9!'(1(,:752/,! 3$&:#8! :3AC! &2! -! ),32A*! (,! '-&/1B!.+%5/1(2A1B! -A'9D./,>8! -A:@&'(&2A*! TM!.#Z3(/,$2/6#! LOLN! $<! -! ! [5,/! \,29$#52,)! V[Q,2/3#!\,29$#5W! -! J/&! 3,! E#2,/$&! &%-/,'(1(#@8! C,! ]4&5'6#!$&(;-/#$9&-#2#!.&32&'/!'/0!.$(A-$71&2#!3&!CA1/#!-!-#51,!.$(,1/-!'-&/*!&.$#-1&*^<!!! U!.#Z3(/,$2/6#!LOL_!$<!4&5#1A!(#*/,'(6+)D1A!-! [*,$A1,! 4&@+32/&-,)! (-$71/5/! '/0! 3&! J+A#!"#$%&'A8! -A%/92,:&! 1(@&26#! H/03(A2#$&3&-,:&!G$A%+2#@+! -! I#3(,8! (,! '.,1)#52A*! .$(,'@#2/,*8! -!697$A*! .$&'(D8! #%A! (##2:#C&-#@! '/0! -! '@+'(2,!C#3#2/#! 4&5'6/<! ='.&*2/#2,! .$(,'@#2/,! 6&>1(A! '/0!9#6/*! (-$&9,*`! ]a33#),*A! -! $01,! =#'(,)!

b6'1,5,21)/! 5&'! 2#'(,)! a)1(A(2A8! 697$A! ),'9! 9#6C,!2#'(A*!&'&%/'9A*!5&',*^<!J+A!"#$%&'#!(##2:#C&-#@!-!90!'.$#-0!1#@D!'-&)D!,2,$:/08!.$,'9/C!X!'-7)!-A'&6/!#+9&$A9,9<!G#6C,!3/06/!J+A&-/!"#$%&'/,!"$#(A5/#!%A@#!./,$-'(A*! 6$#),*! [*,$A6/! 4&@+32/&-,)! +(2#)D1,)!2/,.&35,:@&?;!.#>'9-#!.&5'6/,:&<!!! E,?5/!1B&3(/!&!'(1(,:752,!-/0(/!J+A#!"#$%&'A!(! 4&5'6D8! */2/'9,$! J&3$/:&! a9cQ/&! V1(@&2,6!"$#(A5/)'6/,)! [6#3,*//! d/9,$#9+$A! /! .$,(,'!G&-#$(A'9-#! .&5'6&R%$#(A5/)'6/,:&! ef&?1/+'(6&^! -!J/&!3,!E#2,/$&W!2#./'#@!-!LOUU!$<!%#$3(&!/29,$,'+)D1A!#$9A6+@<! 4&(-&50! '&%/,! 9+9#)! 2#! .$(A9&1(,2/,!!g$#:*,29+! 9,:&!-'.&*2/#2,:&! 9,6'9+<! eh4&5'6#! (,!'-&)D!9$+32D!B/'9&$/D8!.&.$(,(!-/,6/8!*/#@#!.$(A-/5,)!.&'/#3#2/#! &'&%/'9&?1/! -/,56/1B! /! %#$3(&!'(#2&-#2A1B!-!?-/,1/,<!S!%/,:/,*!1(#'+8!),)!.&90C2/!'D'/,3(/8!-!&%@D6#2,)!!#*%/1)/8!#%A!.&'/D?;!/!(#:#$2D;!),)! (/,*/,! .&*2#C#5/! #61),! (2/'(1(,2/#8! +(+$.#1)/! /!(#%&$+<! G&! -'(A'96&! .$(,1/-! 9,*+! 2#$&3&-/8! -!697$,:&! 3+1B+! :&?1/@A! +1(+1/#! '.$#-/,35/-&?1/! /!.&'(#2&-#2/#! .$#-! 3$+:/,:&<! F/,'9,9A! .&'9#-/&2&!:&!-!9$+32,)!'A9+#1)/!%,(!?$&367-8!#%A!.&-'9$(A*#;!#*%/1),!*&C2A1B!'9&)D1A1B!+!%&6+!&'@#%/&2,)!4&5'6/<!VhW! =! "$#(A5//8! J+A! "#$%&'#8! %A@! ),32A*! (! -/,56/1B!.$(A)#1/7@! 4&5'6/<! ! Y+'(#! &9-#$9#! 2#! -'(A'96/,!'(5#1B,92,!/!-(2/&'@,!#'./$#1),i!-!3(/#@#2/+!(#-'(,!-!'@+C%/,!-'(A'96/1B!/3,/!-&52&?1/8!-'(A'96/1B!$&'(1(,>!'.$#-/,35/-&?1/8! -/,56/! "$#(A5/)1(A6! 2/:3A! 2/,! 9$#1/@!&6#()/8! #%A! (! 9$A%+2A8! 1(A! -! ?$&36#1B! .$(,6#(+8! -!.#$5#*,21/,8! )#6! 9,C! 2#! .5#1#1B! .+%5/1(2A1B8!.$(A.&*/2#;! 1/,$./,2/,! (-@#32/09,)! 4&5'6/8! %A! :#2/;!9&!-/,56/,!.$(,'90.'9-&!-&%,1!1A-/5/(#1)/<!! Y5#9,:&!9,C8!.$(,(!-A9$-#@&?;!9,:&!+1(+1/#8!.$(,(! +.&$1(A-&?;! -! 9,)! 3(/#@#52&?1/8! .$(,(! -/,56/,!(2#1(,2/,! /! ,g,698! *#)D1,! Z$73@&! -! -/,56/*! '@&-/,!J+A#!"#$%&'A8!-.@A20@&!2#! 9&8! C,! ),:&!2#(-/'6&! '/0!&.$#-/@&8! )#6! 1,22A! 65,)2&98! -,! -$#C5/-A*! ',$1+!9,:&! 2#$&3+8! 697$A! 2/,! (#.&*2/! 3&%$#8! )#6/,:&! *+!'/0!+1(A2/@&^<!!! =#$9&!9+9#)!(#*/,?1/;!.$(A2#)*2/,)!2/,697$,!(3#2/#! -A.&-/,3(/#2,! 1(A! 2#./'#2,! .$(,(! J+A#!"#$%&'0!-!'.$#-/,!2/,.&35,:@&?1/!4&5'6/<!! eH06#! ",5://8! P,$-//8! 4&5'6/8! [$*,2//8! 9,!-'(A'96/,! 6&5,)2,! #69A! 2/,'@A1B#2,:&! 6#9#65/(*+8! 'D!9A5&*#! /22A*/! .&-97$(,2/#*/! S%$&32/! f#5-#$//`!+6$(AC&-#2/,! 5+3(6&?1/! .$(,(! #*%/1),! ),32,)!3A2#'9//8!.$(,(!%,(1(,52&?;!),32,)!$#'A!/!.$(,(!*#2/0!$#'A! (#%&$1(,)h^!j!.&31(#'!6&2g,$,21)/!-! 9,#9$(,!-!4,9$7.&5/'!VLk!*#$1#!LOLk!$<W<!! e4&5'6#!'6#(#2#!2#!(#-'(,8! )+C!2/,! ),'9! 9A*!'@A22A*! $,g$,2,*`! lm/2/'! 4&5&2/#,n<! a)1(A(2#!P&%/,'6/,:&! .&-'9#),! (,! '-,:&! :$&%+8! )#6! o#(#$(8!#%A! &3(A'6#;! '-&),!*/,)'1,!-! $#3(/,! 2#$&37-^! j! (!-A'9D./,2/#! -! P,2#1/,! "$#(A5//! VJ/&! 3,! E#2,/$&8! UL!*#)#!LOLk!$<W<!

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

3

! eJ,g$,2!lm/2/'!4&5&2/#,n!),'9!-A*#(#2A!.$(,(!&.#9$(2&?1/&-A! %/,:! -A3#$(,><! G,$#(! (#1(A2#!(#$A'&-A-#;! '/0! 2#! B&$A(&21/,! lJ,'+$$,19/&!4&5&2/#,n^!j! (! 5/'9+!3&!*/2/'9$#!'.$#-!(#:$#2/1(2A1B!F/5&!4,p#2B/#!VLM!'/,$.2/#!LOLM!$<W<!! E,32A*! (,! (2#67-! ?-/#31(#1A1B! &! 9A*8! C,!4&5#1A!2/,!(#.&*2/,5/!&!9A*!-/,56/*!1(@&-/,6+!CA1/#!.&5/9A1(2,:&!"$#(A5//!),'9!d/1,+*!a:752&6'(9#@1D1,!-!=#$'(#-/,!2&'(D1,!/*/0!J+A#!"#$%&'A<!X'92/,),!9#6C,!-!'9&5/1A!4&5'6/!G&-#$(A'9-&!.&5'6&R%$#(A5/)'6/,!J+A#!"#$%&'A<!!! ='.&*/2#)D1! Mq<! $&1(2/10! ?*/,$1/! J+A#!"#$%&'A! R! =/,56/,:&! 4$(A)#1/,5#! 4&5'6/! -&52,)! /!2/,.&35,:@,)! .$#:2/,*A! 2/2/,)'(A*! -'.&*2/,2/,*!&33#;! 9,2! '6$&*2A8! #5,! '(1(,$A! B&@3! -&%,1! E,:&!a'&%A! /! 2/,! .&(-&5/;8! #%A! %/,:! 1(#'+! &6$A@! .A@,*!2/,.#*/01/! 9A1B! -'(A'96/1B! E,:&! (#%/,:7-! /!-A.&-/,3(/! 2#! $(,1(! 4&5'6/! '+-,$,22,)8! )#6/,!*/#@A!*/,)'1,! 9+! -! "$#(A5//8! )#6! /! 2#! #$,2/,!*/03(A2#$&3&-,)r! a%A! .#*/0;! &! =/,56/*!"$#(A5/)1(A6+!/!'(1(,$A*!4$(A)#1/,5+!4&5'6/!2/,!(&'9#@#!-A*#(#2#!(!2#'(,)!.#*/01/!2#$&3&-,)r!!

!"#$%&'()*+,-!./012)0-34)V,-.-/$0(!(12&(*e((

!"#$%&'()%)*#+,-&).#/0%)1+&('2)34/56515)&)7&#)$')809'&/#)

!!"#! "#$%&'#$! ()*+',-'./01! 2! 0#34'56!-6#%07'#!81)#3!9513,7'56*+! :;1! <=',-$1%>6! 1;?'#@)4%! '!A'./01*+! A1%.&#$6,

@3*+B!07C#$6!A#$68D-E!-'!F)#67686B!386!)*$%/7;1,*$6G!5!H6&'-;1)!<1/64;6@!I'-!JK!-'!LM!.1A*3!8#NOB!07C#6! 8D-$1%! A#$6&'7'53;1%@! -'! 95137'5%&'!:;13! <='-$1%>6! 5! P1'! -%! Q3;%1#'N! R#$68D-$1%! $!R'./01! STU!@='-6*+! A1%.&#$6@C5B! 07C#6@! 8D-$1%!7'53#$6/$6='! K! 81/0)AC5! I81/0)A!V%;#60! R1%7#3,/10!2!'#-6;3#1)/$!-1%*%$41!P3-'@!1!A#$%5'-;1*$E,*6!0'@1/41!%A1/0'A37)!R'./01!-/N!@='-$1%>6B!81/0)A!Q3;! H6#353! 2! '#-6;3#1)/$! -1%*%$41! W6-&'/$*$B! 81,/0)A! F3$1@1%#$! ")#-3! 2! 81/0)A! A'@'*;1*$6! 5!F1%.*3*+B! 81/0)A! F#$6/$7'?! X1701%51*$! 2! '#-6;3,#1)/$!-1%*%$41!(3;-'@1%#$ON!<='-$1%>!A#$64%-$1%!5!$'#&3;1$'53;6*+! JT! &#)A3*+! $%! /5'1@1! A#$%,5'-;103@1!IJL!0/1D>6!1!K!Y51%*01*+ON!! X3! -$1%Z! J[! .1A*3B! 5! &'-$1;3*+! A'A'=),-;1'56*+B!5!A3#0)!R3A1%>3!Q3;3!R35=3!\\!5!F)#6,7681%! $'/73=! $3A.3;'53;6! :$1%Z! R'./01N! ]-8D-$1%!/1D! /A'703;1%! @='-$1%>6! A'./01%4! 1! A'.';14;%4! $!W#3$6.11!'#3$!1;;6*+!0#34C5N!^3A#3/$3@6!-'!)-$13,=)!5!76@!56-3#$%;1)!@='-$1%>!A'.';14;E!;1%!76.0'!$!F)#67686B!3.%!1!1;;6*+!@13/7B!@13/7%*$%0B!3!730>%!0'.';11!A'./01*+N!^3*+D*3@6!-'!)*$%/7;1*753!@=',-$1%>! $! $%/A'=C5! ?'.0.'#)! A'./01%&'! 5! /5'1*+!/7#'43*+! #%&1';3.;6*+N! X1%*+! @='-$1%>! A'.';14;3!

56/7DA)4E*3! 5! /7#'43*+! #%&1';3.;6*+! A'03>%! ;3!).1*3*+! F)#67686B! 3! /$*$%&C.;1%! 5! A3#0)! R3A1%>3!Q3;3! R35=3! \\! A1D0;'! ;3/$6*+! A'./01*+B! 0'.'#',56*+! /7#'4C5! #%&1';3.;6*+N! ^3*+D*3@6! 730>%! '#,&3;1$3*4%!A'.';14;%!-'!5=E*$%;13!/1D!5!7D!@3;1?%,/73*4D! #%.1&14;',0).7)#3.;E! :;13! R'./01%&'! A#$%>6,53;%&'! 5! #3@3*+! _H6&'-;13! <1/64;%&'`! 5! <1%,Y*1%!aY@1%*+)b!)!

Peregrynacja relikwii b". Jana Paw"a II stanie Rio Grande do Sul

Po uroczysto&ciach etnicznych w Ijuí (o czym pisa"em w poprzednim numerze „Echa”) relikwie b". Jana Paw"a II pielgrzymowa"y do parafii Serca Jezusa w Santana, a nast$pnie do miasta Cruz Alta w stanie Rio Grande do Sul.

Biskup Jacó Hilgert okaza" wielkie zain-

teresowanie obecno&ci# relikwii w diecezji, któ-r# prowadzi" przez wiele lat, jako ordynariusz.

W Cruz Alta biskup Jacó Hilgert – bi-skup senior diecezji poleci" wydrukowa' 5 tys. obrazków z podobizn# Jana Paw"a II oraz modli-tw# o kanonizacj$ Ojca &w. W Cruz Alta reli-kwie by"y wystawione do czci wiernych w domu pogodnej staro&ci &w. Antoniego, w kaplicy Matki Boskiej Fatimskiej podczas pielgrzymki diecezjalnej do sanktuarium oraz w katedrze pod wezwaniem Ducha )w.

Nast$pnie 2 grudnia ubr. by"y udost$p-

nione wiernym podczas Mszy &w. sprawowanej przez ksi$dza w$gierskiego Estanislau Molnar w sanktuarium Bo%ego Mi"osierdzia usytuowanym

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

4

przy trasie federalnej (BR 285) w Ijuí – mie&cie oddalonym od Cruz Alta oko"o 40 km.

(Zdj"cia i tekst opracowano na podstawie infor-macji Marli Siekierskiej z Towarzystwa Karola Wojty!y w Ijuí - RS)

+,*-./)0.*123!45.'#$!,$6#78.!##-*3%(#(*-'A3B-0#B=(T%=(O1*B*(&-(c-6-.(5(

*3-'#1( T-D#-.( 60!1,45-8%(5-,'4(=%=1'3(5( *5%#"D(&!#1:-"DE(O-A(*#+(&%5#-&B:1=4(!(>T#B7134'B(b'M%0=-I"4:'1$%?( 5#"160%5#'":#( 01&1=63%04*3H5( 5( T-D#-(f'0E( ga.(=-:I*#106#1N( hRih( 0e( j( *#106'#-( BG0E( !%*3-8%(#'-B$B0%5-'1( 60!4( ( *-'A3B-0#B=( =B!1B=( '%*!K"1('-!5+(9'-$&.*#!(6:!;7(*65*!<$3.(*( f324-5(*6$7*8&52$9:;*"$<-;(!eE(/!#+A#(31=B(60!1&*#+5!#+"#B(%:"H5(01&1=63%04*3H5(!%*3-:1(B6-=#+3'#%'-(D#*3%0#-(=#-I*3-(#(*-'A3B-0#B=E((

/!#+A#(60-"4(#(!-G#1$%=(6%7*A#1$%(=#*:%'-I0!-( %:"-( YBA-*!-( )%"#A-( \2*S( !%*3-84( !-"D%5-'1(1A*6%'-34(%(5-03%9"#(D#*3%04"!'1:E( b'-B$B0-":-(=BI!1B=( G48-( $8+G%A#=( 60!1,4"#1=( &7-( 58-&!( =#-*3-(T%=(O1*B*(&-(c-6-.(G#*AB6-(\k*-0-([1#l1#04.(60!1&I*3-5#"#17#(*-'A3B-0#B=(f%E(S%mB1(2#7n-(P7n1*.(%E(<G#I$'#15( W-8%716*!4e.A3H0!4( 540-,-7#( 5#17AK( 0-&%9L( !(B"!1*3'#"35-(5(34=(D#*3%04"!'4=(54&-0!1'#BE((

( XE( YBA-*!( )%"#A( '-I71,-8(&%($0B64(01&163%04*3H5(6%7*A#"D.( A3H0!4( 60!4G47#( 5(igoh( 0E( &%(T0-!47##E( ( O-A( 6#*!1(%E( `0-'"#*!1A(W#"1A( \2*S( O1I$%( 5*6H8G0-3( !-A%''4( 6%!-(60-"K( &B*!6-*310*AK.( -&=#'#I*30-"4:'K.(60!4*8B,48(*#+(D#*3%I0##.( "D0%'#K".( !G#10-:K"( #( 6%I0!K&AB:K"( &%AB=1'34( !5#KI

!-'1(!(D#*3%0#K(*-'A3B-0#B=(/%G01$%(O1!B*-(5(c-6-(#(5#"160%5#'":#(T-D#-E(@4&-8( :1(5( M%0=#1(A%71A":#(5(ho( f&5B&!#1*3B( *#1&=#Be( 3%=-"D.( )%71A":-( 3-( G48-(60!1!'-"!%'-( &7-( -0"D#5H5( 01&1=63%04*3H5( 5(S!4=#1.( @-0*!-5#1.( 2-7n-&%0E( U%'-&3%( %E( YBA-*!()%"#A(%60-"%5-8( #(54&-8(A#7A-(A*#K,1A(D#*3%04"!'4"D(%(*-'A3B-0#B=(/%G01$%(O1!B*-(!(Z0%34.(5#171(6%6BI7-0'4"D( G0%*!B0( 017#$#:'4"D.( A-31"D134"!'4"D.( &B*!I6-*310*A#"D(&7-(6#17$0!4=H5p(

Z0-3B7B:1=4(6%7*A#=(#(G0-!47#:*A#=(01&1=6I3%04*3%=(31$%(*!"!1$H7'1$%(60!1&*#+5!#+"#-E(/!#+A#(31=B( =-=4( 31,( A%71:'4( 6%7%'#A( G0-!47#:*A#^( >WBI!1B=(A*E(YBA-*!-()%"#A-(\2*S?E(((

Nag"e odej%cie i uroczysto%ci pogrzebowe %p. ks. Benedykta Grzymkowskiego TChr kap"ana humanisty i arystokraty ducha

Ks. mgr Benedykt Grzymkowski TChr zmar" 13 lutego br. w )rod$ Popielcow#. Jeszcze przed po"udniem w naszym ko&ciele parafialnym sprawowa" Msz$ &w. z rytem posypania g"ów wier-

nych popio"em. Dokonuj#c pewnej retrospektywy zauwa%am wyra(ne dzia"anie Bo%ej "aski. W ostat-nich latach w )rod$ Popielcow# ks. Benedykt spra-wowa" wieczorn# Msz$ &w. Tydzie! wcze&niej za-proponowa"em Mu, aby On sprawowa" Msz$ &w. o godz. 10,oo, a ja mia"bym celebrowa' o godz. 19,oo. W ostatnich trzech tygodniach mo%na by"o dostrzec u &p. ks. Benedykta pewne zm$czenie organizmu, utra-t$ apetytu (w dni karnawa"owe nie chcia" je&' obia-dów, ani kolacji, t"umacz#c, %e nie odczuwa g"odu). Od kilku miesi$cy pobiera" leki, aby zmniejszy' dzia-"alno&' objawiaj#cej si$ choroby Parkinsona. Z kolei lekarstwa odebra"y Mu praktycznie poczucie smaku. We wspomnian# )rod$ Popielcow# ks. Benedykt po Mszy &w. przyszed" jeszcze do mnie do biura i pod-czas - jak zawsze braterskiej i serdecznej - ponad go-dzinnej rozmowy uskar%a" si$ na s"abo&ci, jakie od-czuwa" podczas sprawowanej Mszy &w. Snuli&my plany, jak i kiedy zorganizowa' uroczysto&ci 60-lecia Polskiej Misji Katolickiej w Brazylii oraz o wspól-nych perspektywach wydawniczych. W rozmowie wspomnia", %e podczas sprawowanej Eucharystii mu-sia" nawet poprosi' szafarza nadzwyczajnego Komu-nii &w., aby Mu poda" kubek wody, gdy% odczuwa" sucho&' gard"a. Pod koniec rozmowy, zaproponowa-"em ks. Benedyktowi, aby&my co& zjedli w jadalni. Odpowiedzia", %e nie odczuwa g"odu, ale b$d#c zm$-czonym uda si$ do swojego pokoju, aby troch$ odpo-cz#'. Kieruj#c si$ do windy, upad" przy jej drzwiach. To by" ju% Jego drugi upadek przy mnie w tym tygo-dniu (Pó(niej, ju% po pogrzebie, wspomina"a mi na-sza kucharka, %e kilka dni wcze&niej ks. Benedykt spad" z fotelu w swoim biurze, ale j# prosi", aby mi o tym nie mówi"a). Poprosi"em, aby odpocz#" chwil$. Pyta"em czy nie wezwa' pogotowia, albo czy nie za-wiadomi' Jego kardiologa? Powiedzia", %e nie, bo to tylko chwilowe os"abienie. Pó(niej pomog"em Mu wsta', wszed" do windy i uda" si$ do swego pokoju. Zszed"em do jadalni, aby co& zje&' i poszed"em na trzecie pi$tro, aby zobaczy', jak si$ czuje ks. Bene-dykt. Spa" spokojnie na swoim "ó%ku. Uda"em si$ na krótk# sjest$. Po niej, postanowi"em odwiedzi' Wspó"brata. Ku mojemu zaskoczeniu "ó%ko by"o pu-ste. Kiedy spojrza"em w kierunku "azienki, ks. Bene-dykt le%a" na posadzce. Niestety ju% nie %y". Udzieli-"em Mu rozgrzeszenia i namaszczenia. Zadzwoni"em do ks. prowincja"a, %e ks. Benedykt zako!czy" swoj# ziemsk# pielgrzymk$. Po pewnym czasie ks. Kazi-mierz - prze"o%ony prowincjalny przyjecha" na pleba-ni$ z ks. ekonomem Kazimierzem. Dla spe"nienia pewnych formalno&ci wezwali&my jeszcze karetk$ pogotowia miejskiego. Niestety, panowie ze s"u%by zdrowia ju% nic nie mogli pomóc. Ks. prowincja" po-zosta" na plebanii, do której zacz$li przybywa' naj-bardziej zwi#zani z parafi# i ks. Benedyktem nasi wierni, a ja z ks. ekonomem Kazimierzem udali&my si$ za"atwia' wszelkie formalno&ci zwi#zane ze stwierdzeniem zgonu oraz przygotowywa' wszystko co jest zwi#zane z pogrzebem. Kto ju% za"atwia" takie

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

5

formalno&ci w Brazylii to, wie ile potrzeba cierpliwo-&ci i czasu na spe"nienie wszystkich wymaga! rozwi-ni$tej biurokracji. Kiedy ks. Kazimierz za"atwia" formalno&ci w Centrum *a"oby, uda"em si$ do cen-trum Kurytyby, gdzie ma jeden ze swoich gabinetów kardiolog dr André de Fonseca, który opiekowa" si$ ks. Benedyktem od ponad 20 lat. Wspomnia"em leka-rzowi przy okazji, %e przed 10 laty, kiedy zaopieko-wa" si$ w 2003 r. &p. ks. Gerardem Pilichem TChr (zmar" 23 lipca 2003 r. w domu prowincjalnym w Kurytybie) po Jego powrocie z Polski, kiedy mi mó-wi", %e wcze&niej gwarantowa" ks. Benedyktowi 10 lat opieki. Wówczas zapyta"em i co teraz? Wskaza" na niebo i powiedzia", %e dalsze Jego %ycie zale%y od Pana! Jak z tego wynika ks. Benedykt „sercowiec” %y" na Bo%y „kredyt” i przy dobrej opiece lekarza specjalisty 20 lat… Za"atwianie formalno&ci niestety przeci#ga"y si$. B$d#c po raz kolejny w gabinecie lekarza, zauwa%y"em, %e nie zd#%$, aby wróci' do parafii i sprawowa' Msz$ &w. o godz. 19,oo. Za-dzwoni"em do ks. prowincja"a, aby odprawi" Eucha-rysti$, a ja b$d$ sprawowa" pó(niej, jak ju% poza"a-twiamy wszystkie wymagania biurokracji. Powróci-"em do domu tu% przed 20,oo. Uda"em si$ do ko&cio-"a, akuratnie trwa"o dzi$kczynienie po Komunii &w. Zapyta"em ks. prowincja"a czy wyra%a zgod$ na dwudniowe uroczysto&ci pogrzebowe i poda"em Mu ogólny plan. Maj#c zgod$ prze"o%onego, tu% przed b"ogos"awie!stwem poinformowa"em zebranych w &wi#tyni wiernych o programie uroczysto&ci pogrze-bowych &p. ks. Benedykta dodaj#c, %e jeszcze tego samego dnia o godz. 21,oo b$d$ sprawowa" pierwsz# Msz$ &w. za Zmar"ego. Bezpo&rednio po Mszy &w. bardzo du%o osób przychodzi"o, aby nam z"o%y' wy-razy wspó"czucia po &mierci naszego Wspó"brata. Najbardziej wzruszy"a mnie m"odzie% p"acz#ca, jak po stracie kogo& najbli%szego. Dla wielu tych m"o-dych parafian studiuj#cych ks. Benedykt by" sta"ym spowiednikiem. Moje zaskoczenie i wzruszenie spo-t$gowa"y si$ jeszcze bardziej, kiedy zauwa%y"em, %e po Mszy &w. przybywa"o coraz wi$cej ludzi przed plebani$ i do ko&cio"a, bowiem wiadomo&' o &mierci ks. Benedykta rozesz"a si$ bardzo szybko po naszej dzielnicy. Z ks. ekonomem Kazimierzem poprosili-&my, aby zak"ad pogrzebowy zabra" cia"o Zmar"ego o godz. 20,30. Spodziewali&my si$, %e wierni uczestni-cz#cy we Mszy &w. sprawowanej przez ks. prowin-cja"a powróc# do swoich domów. Wówczas bez „ulicznych ciekawskich” b$dzie mo%na zabra' cia"o do zak"adu pogrzebowego. Pomylili&my si$ w na-szych planach. Po Mszy &w. wielu wiernych pozosta-"o przed plebani#, a do tej grupy docierali kolejni wierni. Do pokoju zmar"ego pozwolili&my wej&' tyl-ko najbardziej zaanga%owanym w parafii naszym wiernym. Przed zabraniem cia"a &p. ks. Benedykta przez pracowników zak"adu pogrzebowego odmówi-li&my za Zmar"ego dziesi#tk$ ró%a!ca rozwa%aj#c Zmartwychwstanie Pana! Kiedy zeszli&my do gara%u plebanii, t"um wiernych wype"nia" to pomieszczenie,

jak te% teren przed plebani# i na chodniku naszej uli-cy! Ze "zami i wzruszeniem wszyscy obecni &piewa-li&my brazylijsk# pie&! mówi#c#, %e Maryj# Matk# b$d$ w Niebie…. W tym czasie cia"o Zmar"ego ka-p"ana zosta"o u"o%one w samochodzie zak"adu po-grzebowego…. Po pewnym czasie uda"em si$ do &wi#tyni, aby sprawowa' zapowiedzian# wcze&niej Msz$ &w. za &p. ks. Benedykta, z którym by"o mi da-ne %y' pod jednym dachem i wspó"pracowa' w para-fii przez ostatnie 7 lat. Za& prze%ywa"em wzruszenie i zarazem zaskoczenie, gdy po doj&ciu do o"tarza zau-wa%y"em, %e &wi#tynia by"a prawie wype"niona sku-pionymi i zap"akanymi wiernymi… Podczas wspól-nych lat prze%ytych z ks. Benedyktem w parafii cie-szy"em si$ bardzo, jak widzia"em tyle przejawów %yczliwo&ci, dobroci i mi"o&ci, jakie nasi parafialnie okazywali ks. Benedyktowi! Jednak tu% po Jego odej-&ciu do Domu Ojca wszystkie wspomniane uczucia wiernych spot$gowa"y si$ jeszcze bardziej... Jak nie dzi$kowa' Dobremu Bogu za te przejawy? Kiedy w &wiecie szerzy si$ „kultura &mierci” i starsze osoby wydaj# si$ dla m"odszych, czy dla wielu polityków niepotrzebnym ci$%arem i obci#%eniem bud%etu ro-dziny, pa!stwa, tu w kurytybskie dzielnicy dzieci, m"odzie%, starsi okazywali tyle mi"o&ci starszemu, przygarbionemu przez chorob$ i wiek kap"anowi-misjonarzowi!!! Podczas tej Mszy &w., a i w kolejne dni …, u&wiadomi"em sobie, %e pomimo ró%nicy wieku, jaka istnia"a miedzy nami, wraz ze &mierci# ks. Benedykta utraci"em tu na ziemi Wielkiego Przy-jaciela… Przypomnia"em sobie z okresu m"odo&ci jedn# z najpi$kniejszych piosenek Seweryna Krajew-skiego z Czerwonych Gitar „Straci' Kogo&”…. Trudno by"o sprawowa' t$ Eucharysti$ i nie by"em w stanie przeprowadzi' chocia% krótkiej refleksji po odczytaniu Ewangelii… Po Mszy &w. ile serca dozna-"em od parafian, naszych Polonusów!

Nast#pi"y po sobie swoi-ste – dla mnie, parafian… - „puste dni” po &mierci Wspó"brata-kap"ana, jeszcze przed z"o%eniem Jego Cia"a do grobu…. W celu umo%liwienia uczestnictwa w obrz$dach pogrze-bowych naszym Wspó"braciom pos"uguj#cym w parafiach rozpro-szonym w po"udniowym regionie Brazylii, jak te% wi$kszej liczbie wiernych parafii &w. Jana Chrzci-ciela, opó(nili&my pogrzeb o kilka dni. Cia"o Zmar"ego &p. ks. Benedykta zosta"o przywiezione w poniedzia"ek 19 lutego br. o godz. 17,oo do ko&cio"a parafialnego.

Parafianie zacz$li gromadzi' si$ na modlitwie przy trumnie zmar"ego ks. Benedykta. W prezbiterium ustawili&my pascha" i poni%ej niego na specjalnej poduszce umieszczony zosta" krzy% komandorski

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

6

Orderu „Poloni Restituta”, jaki &p. ks. Benedykt otrzyma" 7 maja 1996 r. w Ambasadzie Polski w Bra-sílii. Do naszej &wi#tyni przyby" arcybiskup metropo-lita Moacyr José Vitti, CSS, aby pomodli' si$ przy trumnie Zmar"ego oraz wyrazi' s"owa wspó"czucia wobec naszego Zgromadzenia zakonnego oraz para-fii. Przybyli równie% ks. prowincja" Kazimierz D"u-gosz i ks. ekonom Kazimierz Przegendza TChr. Do ko&cio"a przybywa"o coraz wi$cej wiernych, pragn#-cych pomodli' si$ za Zmar"ego. Oprócz naszych pa-rafian mo%na by"o dostrzec równie% osoby przyby"e z parafii Balsa Nova, odleg"ej od Kurytyby o 60 km, oraz s#siedniej parafii &w. Piotra i &w. Paw"a. W tych dwóch parafiach &p. Ks. Benedykt pe"ni" wieloletni# pos"ug$ duszpastersk#. Oko"o godz. 19,oo Ks. pro-wincja" rozpocz#" prowadzenie modlitw za Zmar"ego Wspó"brata. Odczytywa" tak%e nades"ane s"owa "#cz-no&ci przez polskich Hierarchów oraz innych osób. Ks. Kazimierz ekonom w tym czasie s"u%y" wiernym pragn#cym skorzysta' z Sakramentu Pojednania.

Chrystusowcy zebrali si$ wokó" trumny tu% przed Msz# &w., aby od&piewa' po polsku pi$kne, wzrusza-j#ce modlitwy za Zmar"ego. Ze wzgl$du na dzie! pracy i studiów, Msza &w. zosta"a og"oszona na godz. 20,oo. Pomimo ulewnego deszczu – przy wype"nio-nym przez wiernych ko&ciele zacz$li&my sprawowa' Msz$ &w. koncelebrowan# pod przewodnictwem ar-cybiskupa Pedra Fedalto - metropolity seniora archi-diecezji kurytybskiej. Wraz z bardzo %yczliwym na-szemu Zgromadzeniu zakonnemu 86-letnim arcybi-skupem koncelebrowa"o 8 chrystusowców. Podczas sprawowanej Mszy &w. ks. wiceprowincja" Alceu Zembruski TChr i proboszcz s#siedniej parafii &w. Piotra i &w. Paw"a s"u%y" wiernym w konfesjonale. Warto w tym miejscu odnotowa' nast$puj#cy fakt. To w"a&nie arcybiskup Pedro Fedalto wyrazi" - na pro&b$ ówczesnego prze"o%onego generalnego &p. ks. dr Czes"awa Kami!skiego TChr - zgod$ na utworze-nie pierwszej Prowincji Towarzystwa Chrystusowego w Ameryce Po"udniowej z siedzib# w Kurytybie, kiedy wiceprowincja"em by" w"a&nie &p. ks. mgr Be-nedykt Grzymkowski TChr. Podczas homilii Hierar-cha wiele ciep"ych s"ów po&wi$ci" Zmar"emu, jak te% wspominaj#c swój pobyt w Polsce w pocz#tkach lat siedemdziesi#tych ubieg"ego wieku. Kilkakrotnie powtarza" „Polonia semper Fidelis”. Przed b"ogos"a-

wie!stwem, jako proboszcz parafii, podzi$kowa"em arcybiskupowi Fedalto za Jego przyja(! okazywan# Zmar"emu, naszemu Zgromadzeniu, tutejszej Polonii. Wyrazi"em równie% podzi$kowanie ks. prowincja"o-wi za zgod$, aby by"a odprawiana w"a&nie w tym dniu i o tej godzinie Msza &w. Dzi$ki temu parafia-nie, którzy w ci#gu dnia pracuj# czy m"odzie% studiu-j#ca mogli uczestniczy' w Eucharystii i modli' si$ za swego Zmar"ego duszpasterza. Podzi$kowa"em im za tyle przejawów ich serca, delikatno&ci, solidarno&ci okazywanych za %ycia &p. ks. Benedyktowi, ale i po Jego &mierci…

Podczas sprawowanej Eucharystii panowa" nastrój podnios"ej powagi, skupienia, rozmodlenia oraz pobo%nego &piewu. Po Mszy &w. wierni, kap"ani czuwali&my przy Ciele Zmar"ego Kap"ana do godz. 23,oo.

Nast$pnego dnia, we wtorek 20 lutego br., ju% od godz. 7,oo rano wierni zacz$li wype"nia' &wi#-tyni$ modl#c si$ w skupieniu przy trumnie Zmar"ego, gorliwego Kap"ana. O godz. 9,oo rozpocz$li&my sprawowanie uroczystej Mszy &w. pogrzebowej, któ-rej przewodniczy" biskup Rafael Biernaski, biskup pomocniczy archidiecezji kurytybskiej. Z biskupem koncelebrowa"o 28 kap"anów (2 kap"anów diecezjal-nych, 2 misjonarzy-wincentynów i 24 chrystusow-ców). W&ród wiernych wype"niaj#cych &wi#tyni$ mo%na by"o dostrzec: p. Marka Makowskiego – kon-sula generalnego RP ze swoj# ma"%onk# Ann#, kon-sula RP Jacka Szczeniowskiego, in%. Rizia Wachowi-cza - prezesa „Braspolu”, in%. Andrzeja Hamerskiego – cz"onka Rady Konsultacyjnej Polonii )wiata przy marsza"ku Senatu RP przyby"ego z %on# Wand# z Nova Prata oraz Sydneia Ordakowskiego z Porto Alegre - wszyscy troje przybyli kilkaset kilometrów z odleg"ego stanu Rio Grande do Sul, wielu przedsta-wicieli kurytybskiej Polonii z prof. Mariano Kawk# – z którym Zmar"y by" zaprzyja(niony, a razem wspó"-pracujemy przy wydawaniu czasopisma „Polonicus”, a wcze&niej „Projeções”, Danut# Lisicki de Abreu – d"ugoletni# koordynatork# polskiego parku im. Jana Paw"a II. Po Ewangelii J.E. biskup Biernaski poprosi" ks. prowincja"a, aby przedstawi" wiernym %yciorys &p. ks. Benedykta. Nast$pnie Hierarcha w ciep"ych s"owach mówi" o Zmar"ych, jak te% wskazywa" nam na wiar$ w Zmartwychwstanie. Przed b"ogos"awie!-stwem zabra" g"os ks. prowincja", aby podzi$kowa' J.E. biskupowi Biernaskiemu za obecno&', modlitwy i przewodniczenie Mszy &w., jak równie% wszystkim obecnym za ich udzia" we wspólnej Mszy &w. Na-st$pnie p. Konsul generalny wypowiedzia" ciep"e s"owa pod adresem &p. ks. Benedykta zaanga%owane-go sercem w pracy polonijnej. Z kolei, jako rektor PMK, podzi$kowa"em J. E. biskupowi Biernaskiemu za Jego przyja(! wobec nas, pp. Konsulom, przed-stawicielom Polonii z Riziem Wachowiczem i dele-gacj# z Rio Grande do Sul na czele. Nie mog"o bra-kowa' podzi$kowania dla wiernych z naszej parafii, jak te% z s#siednich parafii i z Balsa Nova. Szczegól-

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

7

ne podzi$kowanie skierowa"em ku Zmar"emu za Jego s"u%b$ Polonii brazylijskiej, zaanga%owanie w pos"u-g$ duszpastersk# w parafii, Jego przyja(! i %yczli-wo&'. Przeprosi"em &p. ks. Benedykta za cz$ste moje %arty - a jak sam mi powiedzia" w rozmowie w )rod$ Popielcow# - On ich nie rozumia", gdy% wszystko bra" na powa%nie…

Bezpo&rednio po Mszy &w. chrystusowcy

wraz biskupem i innymi kap"anami otoczyli&my trumn$, aby od&piewa' po polsku modlitw$ po%e-gnaln#. Po zako!czonych modlitwach cia"o &p. ks. Benedykta zosta"o przewiezione, przy eskorcie 4 po-licjantów na motorach (ponad 50 km od Kurytyby), na cmentarz parafialny w Bateias, gdzie nasza Pro-wincja zakonna ma kaplic$, w której podziemiach spoczywa ju% 4 kap"anów-misjonarzy (&p. ksi$%a: Ludwik Gazda, Boles"aw Liana, Gerard Pilich, Pawe" Piotrowski). Oprócz wiernych parafii &w. Jana Chrzciciela, w której przez ostatnie 7 lat duszpaste-rzowa" &p. ks. Benedykt, w ceremoniach pogrzebo-wych uczestniczyli tak%e przedstawiciele parafii &w. Piotra i &w. Paw"a w Kurytybie i Dobrego Pana Jezu-sa w Balsa Nova.

Na cmentarzu ks. prowincja" Kazimierz D"ugosz TChr poprowadzi" modlitwy nad grobem. Na zako!czenie od&piewali&my po polsku „Witaj Królowo”. Trumna z cia"em &p. ks. Benedykta zosta"a z"o%ona w podziemiach kaplicy, gdzie wraz z innymi Wspó"bra'mi b$dzie oczekiwa' na Zmartwychwsta-nie!

Jako stary emigrant - misjonarz, wyznam z ca"# szczero&ci#, %e uczestniczy"em w wielu pogrze-bach Zmar"ych Kap"anów tutaj na czerwonej ziemi brazylijskiej. Jednak tylu "ez p"yn#cych po twarzach dzieci, m"odzie%y, doros"ych, ksi$%y od chwili &mier-ci, a% do z"o%enia cia"a &p. ks. Benedykta w grobie, to nie widzia"em… By"y to "zy mi"o&ci, przywi#zania, smutku po &mierci Kogo&, Kogo tutejsi Polonusi, a nade wszystko Brazylijczycy parafianie prawdziwie, szczerze ukochali! Ile zosta"o przys"anych listów kondolencyjnych - pocz#wszy od Czcigodnego Ks. Genera"a przebywaj#cego w USA, od wielu Hierar-chów Ko&cio"a w Polsce, chrystusowców z innych krajów - wpisów naszych parafian zarejestrowanych w spo"eczno&ciowym portalu internetowym Facebo-

ok, ksi$dze pami$ci wy"o%onej w ko&ciele, przy któ-rych lekturze nie jest cz"owiek w stanie opanowa' p"yn#cych "ez wzruszenia. Ile mi"o&ci i przywi#zana p"ynie z zapisanych tekstów do Osoby &p. ks. Bene-dykta! Niech Dobry Bóg b$dzie b"ogos"awiony za te wszystkie przejawy przyja(ni, wdzi$czno&ci wyra%a-nych wobec naszego Wspó"brata, &p. ks. Benedykta!

Ks. Benedykt by" prawdziwie kochany, po-dziwiany przez Brazylijczyków i Poloni$ brazylijsk#! Jak Pan Bóg pozwoli to, w niedalekiej przysz"o&ci postaram si$ jeszcze bardziej przybli%y' konkretne dowody ukazuj#ce z jakim przywi#zaniem, mi"o&ci#, szacunkiem, podziwem by" traktowany nasz Wspó"-brat tu w Ziemi Krzy%a )wi$tego, gdzie s"u%y" Bogu i ludziom przez 47 lat!

Wyznaj$ ze szczero&ci mego serca, %e traci-"em tu na ziemi oddanego, serdecznego Przyjaciela, z którym prze%yli&my tyle wspania"ych, wspólnych lat misyjnych, ale mam pewno&', %e w Niebie przed Bogiem Ojcem przebywa mój Or$downik wspieraj#-cy swoim wstawiennictwem!!!

Wieczny odpoczynek, racz da' Panie ks. Benedyktowi – utrudzonemu pracownikowi w Win-nicy Pa!skiej przez 7 lat w Ojczy(nie i 47 lat w tro-pikalnej Brazylii!! Ks. Zdzis!aw

:,;#<9&'9&')#)-,=)>'9'$5-.&')?)$9&4)2'@#);#@/%'14)

$/$6/*6!01%-6Y!)@1%#34EN! Q%-;1!5!A'#DB!8'!A#$%>6.1! /5C4! *$3/B! 1;;1! ;1%! 5! A'#DB! 8'! 5*1E>! /E!;3@!A'7#$%8;1N!R'!4%-;6*+!$@3#=6*+!&1;1%!A3@1DGB!'! 1;;6*+! /1D! A3@1D73! 1! '-*$)53! 1*+! 8#30N! ! :'! 73,01*+!$@3#=6*+!'8%*;6*+!5!;3/$%4!A3@1D*1!;3.%>%G!8D-$1%! F/N! W%;%-607! "#$6@0'5/01N! ! c$='51%0!51%.01%&'!-)*+3!1!1;7%.%07)B!A#$%5'-;10!A'!@1&#3,*64;6*+! ! 8#3$6.14/01*+! /$.303*+B! 0/1E-$B! -$13=3*$B!@6Y.1*1%.B! %@1&#3;7B!568#3=! /1D!5! 0'.%4;E! A'-#C>N!R'$'/7351=!;3@!/5'4%!-'*$%/;%!/$*$E701B!/3@!$3Y!)-3=!/1D!$%!/5E!'/737;1E!@1/4EN!R'$'/73;1%!!5!@'4%4!A3@1D*1! $%! /5'1@! /$*$%#6@B! 7#'*+D! *+='A1D*6@!)Y@1%*+%@B! 430'!@C4B!$35/$%!/0=';;6!-'!)-$1%.%,;13!#'$&#$%/$%;13!1!;1%/1%;13!A'@'*6B!:)/$A3/7%#$!1!R#$643*1%.N!

<'4%!>6*1'5%!-#'&1!0#$6>'53=6!/1D!$! ! .'/3,@1! 0/N! W%;%-6073!5! .373*+! J[[U,LMJS!51%.'0#'7,;1%d!5! F)#67681%B! F#30'51%! 1!e3#/$351%N! fE*$6=6!@;1%! $! 0/N! W%;%-607%@! /7'/);01! ! 8.1/01%! /6;'5,/01@g! ! $35/$%! /1D! *$)=%@!5! 4%&'!'8%*;'Y*1! ! 01@Y!.%A/$6@B! 53>;6@N! H'! -$1D01! ! Q%&'! '/'8'5'Y*1B!*+3#6$@1%! 1! /A'/'81%! >6*13B! )51%#$6=%@B! >%! 7'! '.,8#$6@1%! 56$53;1%B! 4301@! 4%/7! W#3$6.13B! 4%/7! -'!'&3#;1D*13! 1! $#%3.1$'53;13N! ^3*+D*3=!@;1%! $35/$%!-'!A'-#C>6! 1!83-3ZB!@'765'53=!-'!/73513;13!A6,73ZB!/=)>6=! 430'!A#$%5'-;10!5!A'.';14;6*+!Y#'-',51/03*+! W#3$6.11N! W6=B! 4%/7B! '/'8E! A'5/$%*+;1%!$;3;EB! .)813;EB! ;1%)/73;;1%! *$6;;E! 1! 30765;E! 5!#'$@3176*+! A#$%-/1D5$1D*13*+! ;3#'-'56*+B! #%.1,&14;6*+B! ;3! /$*$%8.)!A3#3?13.;6@! .'03.;6@B! #%&1',

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

8

;3.;6@B! 0#34'56@! 1! @1D-$6;3#'-'56@N! X3! 03>,-6@!$!76*+!A'$1'@C5!86=!$35/$%!5!*%;7#)@!56,-3#$%ZN! R'@1@'! 7%&'B! $35/$%! $;34-'53=! *$3/! ;3!/A'703;13! $%!@;EB! 07C#%! *%.%8#'53=! 430! A#35-$1,56! 3#6/7'0#373! -)*+3B! '/'83! 51%.01%&'! ?'#@37)N!:=)&'! '-*$)53=%@! 5! Q%&'! 7'53#$6/751%! ';1%,Y@1%.%;1%B! &-6>! ;3.%>3=! 7#'*+D! -'! 1;;%&'! A'#$E-,0)B!-'!1;;%4!%A'01!.)-$1!/$*$'-#6*+B!+'4;6*+B!/$.3,*+%7;6*+N!!

X1%! 43! 4%-%;!7#3*D!5!0/N!W%;%-60*1%!R#$643,*1%.3B!-#)+3B!7'53#$6/$3!;1%!76.0'!;3!A'.)!83-3Z!1!/7)-1C5! ;3-! .'/3@1! R'.30C5! 1! 1*+! A'7'@0C5! 5!W#3$6.11B!3.%!730>%!;3-!@%3;-#3@1!.)-$01*+!.'/C5B!A'510=3;6*+B! .%*$! 4%-;30! A%=;6*+! +3#7)! -)*+3N!H#)-;'!5! 7301*+! 430! 73! *+51.3*+! )*+#';1G! /1D! '-!7#)1$@C5B!5! #'-$34)B! >%! Y5137! ;1%! 8D-$1%! 4)>! 7%;!/3@!8%$!0/N!W%;%-6073N!h.%! 730! ;3,A#35-D!4%/7B! A#$6,;34@;1%4! 5!@'1@! '/',81/76@B!A#6537,;6@! A'4D,*1)N! H#3*D!5! 0/N! W%;%,-60*1%!;1%!76.0'!R#$643*1%.3B!3.%!730>%!A#35-$15%,&'!03A=3;3! 1!-)*+'5;%&'N! !R'$'/734%!5/$30>%!;1%!76.0'!;3-$1%43B!3.%!1!A%5;'YGB!>%!0/N!W%;%-607!56,#)/$6=! 5! '/737;1E! 5D-#C50D! A#$%-! ;3@1B! A#$%-%!@;EN!H'!-'-34%!@1!!'7)*+6!-'!-3./$%&'!>6*13!1!A',$83513! /7#3*+)! A#$%-! Y@1%#*1EB! /0'#'!];! 73@! 4)>!8D-$1%! *$%03=! 430! $35/$%! $%! /5'1@! )Y@1%*+%@! 1!&'7'5'Y*1E!/=)>%;13!#3-EB!A'@'*E!'#3$!'A1%0EN!

"-$1%0'.51%0!4%/7%Y!'4*$%!W%;%-60*1%B!@3@!;3-$1%4DB!>%!-'=E*$D!01%-6Y!-'!c1%81%N!i1*$E*!5!7%4!@1%#$%! ;3! 75'4%! 5/A3#*1%! 1! '#D-'5;1*75'B! @'&D!4%/$*$%! A'-$1%.1G! /1D! $! H'8E! /5'1@! '/737;1@!5/A'@;1%;1%@!'#3$!@'-.175Ed!51%*$;%! '-A'*$6,53;1%!#3*$!*1!-3G!R3;1%b!

!"#$%&'"&()*%&+)',-./&!0123456&F#30C5!Jj!.)7%&'!#'0)!A3Z/01%&'!LMJSN!

Niewierz$cy wita nowego papie&a Wybór Franciszka I wywo"a" w Polsce fal$ porówna! z wyborem Jana Paw"a II. Poniewa% w pierwszym momencie &rodki masowego przekazu niewiele wiedzia"y o samym wybranym, o Ko&ciele katolickim w Argentynie, wr$cz o Argentynie... a czym& musia"y zape"ni' program, wi$c dziennikarze zacz$li przedstawia' reakcj$ Argenty!czyków przez analogi$ z polsk# reakcj# na wybór kardyna"a Wojty"y. Tymczasem jest to analogia naiwna. Oczywi&cie ludzie w ka%dym kraju spontanicznie ciesz# si$, gdy kto& z nich dochodzi na najwy%sze szczyty. Ciesz# si$, gdy dzi$ki temu &wiat dostrzega kraj niekoniecznie wpierw

powszechnie znany. Zaliczaj# na swoje konto - zasadnie lub nie - cz#steczk$ sukcesu. Jednocze&nie okoliczno&ci, towarzysz#ce wyborowi Polaka na tron papieski, by"y przecie% zupe"nie inne. Polski entuzjazm by" reakcj# narodu, który czu" si$ uci&niony przez panuj#cy ustrój, który mia" poczucie zniewolenia i wiecznej krzywdy, który pragn#" dowarto&ciowania. Wybitny pisarz, Kazimierz Brandys, zanotowa" wtedy: "W dniu wyboru Karola Wojty!y na Papie#a ludzie w Warszawie biegli ulicami krzycz$c z rado%ci. M. id$c$ przez &wi"toja'sk$ obj$! jaki% zap!akany staruszek: - S!ysza!a pani? Cud! Cud! - To nie romantyczni poeci wymy%lili mesjanizm polski. Nagle o jednej godzinie wszyscy stali si" mesjanistami, jakby od dwustu lat #yli w oczekiwaniu na dzie' Przyj%cia. Taki zbiorowy odruch irracjonalizmu mog!y

przekaza( tylko geny narodu, który w

ci$gu dziesi"ciu pokole' traci! wiar" w ziemsk$

sprawiedliwo%( historii. Trzeba by!o a# tylu

domowych potopów, tylu

rozbiorów i zdrad, by to, co w

innych krajach jest my%l$ polityczn$, %wiadomo%ci$ obywatelsk$ lub poczuciem prawa, tutaj przeistoczy!o si" w !aknienie nadrzeczywistego znaku Niebios". Brandys najpewniej trafia" w sedno, gdy diagnozowa": "Cz!owiek w Polaku wo!a dzi% do Papie#a: odkup nas, przywró( nam godno%( wielkiego narodu i powiedz %wiatu, kim jeste%my!" (Kazimierz Brandys, Miesi#ce, NOWA, Warszawa 1980, s. 82-83). Znajomy, który w momencie og"oszenia wyboru Jana Paw"a II znajdowa" si$ w poci#gu, a wi$c nie s"ysza" wiadomo&ci (wtedy nie by"o telefonów komórkowych!), po wysi#dni$ciu w Krakowie nie móg" zrozumie' co si$ sta"o. Mia" wra%enie, %e ludzie na ulicach albo si$ masowo upili, albo oszaleli. Reakcja Polaków na wybór Jana Paw"a II by"a te% reakcj# narodu nie tylko nominalnie, ale w znacznej cz$&ci aktywnie praktykuj#cego religi$ katolick#. Komunizm, przeciwstawiaj#c si$ religii i Ko&cio"owi, paradoksalnie przyczyni" si$ do zwi$kszenia obecno&ci ludzi w &wi#tyniach. W niekomunistycznych krajach rozwini$tych, bez %adnej zamierzonej akcji ateizacyjnej, ko&cio"y wyludni"y si$ w znacznie wi$kszym stopniu ni% w Europie Wschodniej. Takie zjawisko w jakim& stopniu wyst$puje dzi& tak%e w Polsce. Wbrew cz$stym domniemaniom ludzi Ko&cio"a nie wynika ono jednak ze &wiadomej akcji wrogów religii, lecz jest elementem znacznie g"$bszych procesów cywilizacyjnych. W odró%nieniu od Polski w 1978 r., w dzisiejszej Argentynie nie ma narzuconego z zewn#trz,

przekaza

Na fundusz wydawniczy “Echa” z!o"yli swoj# ofiar$:

Pan Tomasz %ychowski – Rio de Janeiro Ks. proboszcz Jan Sobieraj TChr – Rio de Janeiro

Ks. proboszcz mgr Zdzis!aw Nabia!czyk TChr – Quedas do Iguaçu-PR Ks. prof. (WKSW) dr Marek Porwolik.

Za z!o"on# ofiar$ sk!adamy szczere i serdeczne podzi$kowanie oraz staropolskie “Bóg zap!a&”!

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

9

znielubionego ustroju. Je%eli ju%, to poniek#d analogiczne do Polski nadzieje wi#zano z papie%em w Brazylii podczas pierwszej pielgrzymki Jana Paw"a II (1980). Mo%e niektórzy Kuba!czycy wi#zali je te% z pielgrzymkami papieskimi. Natomiast dzi& w Argentynie sytuacja jest odmienna. Nawet je&li z pewno&ci# s# tam ludzie niech$tni wobec &rodowisk b$d#cych obecnie u w"adzy, to ta niech$' mie&ci si$ w ramach zwyk"ej konkurencji politycznej. Nadto, nawet je&li mo%e kto& chce mie' Ko&ció" po swojej stronie w walce politycznej, to nie widzi w nim i w papie%u-Argenty!czyku podstawowego oparcia, wr$cz ratunku. Co te% wa%ne, cho' Argentyna jest krajem w dominuj#cym wymiarze katolickim, to si"a faktycznego uczestnictwa w praktykach religijnych jest tam chyba nieporównywalna z Polsk# 1978 r. Wybór kardyna"a z Ameryki +aci!skiej uwa-%am za charakterystyczny. Co najmniej od czasu Jana Paw"a II kontynent ten zdaje mi si$ zajmowa' wa%ne miejsce w strategii Ko&cio"a katolickiego. Mo%na oczywi&cie powiedzie', %e wszystkie kontynenty s# wa%ne z ko&cielnego punktu widzenia. Niemniej jednak w Europie Zachodniej procesy laicyzacyjne zasz"y da-leko. Nawet je&li mo%e obecnie wyst$puje jaki& nawrót do warto&ci tradycyjnych, to Ko&ció" musi zdawa' so-bie spraw$ z d"ugo&ci drogi ewentualnie prowadz#cej do odzyskania terenu. W Europie Wschodniej na du-%ych obszarach dominuje prawos"awie. Droga do zbli-%enia z nim te% nie rysuje si$ prosto. Azja i Afryka to kontynenty obiecuj#ce z punktu widzenia Ko&cio"a, ale kulturowo dla! trudne, o du%ym udziale miejscowych religii. Tymczasem Ameryka +aci!ska jest w podsta-wowym wymiarze katolicka. Obecne tam religie miej-scowe i religie synkretyczne s# czym& naturalnym w ramach misji ewangelizacyjnej Ko&cio"a. Niepokoj#ce dla! s# natomiast, jak wsz$dzie, zjawiska laicyzacyjne oraz, w jeszcze wi$kszym stopniu, post$py wyzna! protestanckich. Zw"aszcza te ostatnie musz# Ko&ció" niepokoi' - bowiem oddalaj# ode! ludzi, maj#cych potrzeby religijne. Mo%na oczywi&cie powtarza', %e Ko&cio"y protestanckie rozwijaj# si$ dzi$ki &rodkom materialnym, którymi dysponuj#. Mo%na mówi', %e pomagaj# one ludziom zaspokaja' ich potrzeby nie tyle duchowe, ile materialne. Nie jest to jednak pe"na praw-da, a problem zreszt# i tak pozostaje. Wymienione oko-liczno&ci sprawiaj#, %e Ameryka +aci!ska jest dla Ko-&cio"a obszarem zarówno wa%nym i obiecuj#cym, jak wymagaj#cym mobilizacji. Jako cz"owiek z Polski i z Europy jestem zadowolony z wyboru kardyna"a z Ameryki +aci!skiej. Nawet dla mnie, jako niewierz#cego, droga, któr# idzie Ko&ció", jest nie bez znaczenia jako wspó"tworz#ca otaczaj#c# mnie rzeczywisto&'. Franciszek z jednej strony pochodzi z terenu relatywnie zmodernizowanego, a zatem problemy, z którymi si$ styka", s# bli%sze naszym ni% wiele np. afryka!skich. Z drugiej strony pochodzi z terenu o tak powa%nych i tak

ró%norodnych problemach spo"ecznych, %e najpewniej b$dzie dostrzega" sprawy doczesnego &wiata. Ko&ció" katolicki w Ameryce +aci!skiej jest znany z tego, %e znaczna cz$&' jego duchowie!stwa sytuuje si$ blisko grup potrzebuj#cych. Swego czasu Jan Pawe" II i kardyna" Ratzinger, wówczas kieruj#cy Kongregacj# Doktryny Wiary, zdecydowanie wypowiedzieli si$ przeciwko "teologii wyzwolenia". By"o to nawet zaskakuj#ce, %e papie%, popieraj#cy "Solidarno&'" w Polsce, zaj#" takie stanowisko w Ameryce +aci!skiej. Prawdopodobnie zdecydowa"o o tym postrzeganie inspiracji &wiatopogl#dowych obu kierunków przez Stolic$ Apostolsk#. "Solidarno&'", jako ruch przywi#zany do warto&ci chrze&cija!skich i odrzucaj#cy marksizm, by" mo%e nawet widziany przez w"adze ko&cielne jako przeciwstawienie "teologii wyzwolenia". Pozostaje faktem, %e Ko&ció" katolicki w Ameryce +aci!skiej jest uczulony na doczesne problemy ludzi. Dzi& pokazywane fotografie Franciszka, gdy jako arcybiskup je(dzi" metrem, s# charakterystyczne. Ciekawe s# te% jego pierwsze gesty jako papie%a, b$d#cego wci#% skromnym cz"owiekiem. Tylko cz$&ciowo zaskakuj# one mnie. Gdy pierwszy raz zetkn#"em si$ z biskupem Biernackim w Kurytybie, zobaczy"em cz"owieka tak skromnego i tak skromnie ubranego, %e potem po cichu zapyta"em kolegi, czy si$ nie przes"ysza"em, %e to jest biskup. Przykro podkre&la', ale nie da si$ ukry', %e moje zaskoczenie by"o uwarunkowane znajomo&ci# przynajmniej cz$&ci Ko&cio"a z Polski (prawda, %e znajomo&ci# umiarkowan#, jak to w wypadku niewierz#cego). Jeszcze jednym czynnikiem, który sprawia, %e jako niewierz#cy jestem zadowolony z wyboru Franciszka, jest pewne podobie!stwo kwestii rozliczenia z przesz"o&ci# zarówno w krajach Ameryki +aci!skiej, jak w Europie Wschodniej. Nie jestem zwolennikiem szukania konkretnych winnych ludzi (poza wypadkami zbrodniarzy). Natomiast sprawy trzeba przetrawi' intelektualnie zarówno tu, jak tam. Jest to zreszt# szczególne wyzwanie dla historyków (a jestem jednym z nich). Ko&ció" katolicki w Argentynie nie ma dobrej karty z okresu dyktatury. Same przeprosiny w tej sprawie nie wystarcz#, nawet je&li te% s# cenne. Odnosz$ wra%enie, %e jako instytucja Ko&ció" katolicki w Brazylii zas"uguje znacznie bardziej na pochwa"$ za zachowanie w tym czasie. Lubi$ zw"aszcza odpowied(, jakiej kardyna"-arcybiskup Rio de Janeiro Eugenio Sales udzieli" jednemu z przedstawicieli establishmentu wojskowego, gdy ten poprosi" go o odprawienie mszy dzi$kczynnej w któr#& rocznic$ rz#dów generalskich. Kardyna" mia" wtedy powiedzie' swemu rozmówcy co&, co w swobodnym t"umaczeniu brzmia"oby: "Ma Pan zapewne, Generale, wiele powodów, by dzi$kowa' Bogu za Jego "aski - ale ja nie musz$ w tym po&redniczy'". W Polsce ludzie cz$sto nie zdaj# sobie sprawy czym by"y niedawne dyktatury latynoameryka!skie.

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

10

Nie rozumiej#, %e ich zwrócenie si$ przeciw komunizmowi nie usprawiedliwia ich w"asnych zbrodni. Przykro mi, %e znale(li si$ polscy politycy, którzy gen. Pinochetowi, pozostaj#cemu wówczas w areszcie domowym w Londynie, zawie(li w dowód uznania ryngraf z Matk# Bosk# (1999). Nawet je&li chcieli go wesprze' w trudnej dla! (cho' te% nie przesadnie trudnej!) sytuacji, to widzia"em w tym ge&cie ch$' zapomnienia lub niewiedzy jak to w ramach re%imu, który uosabia" genera", "chrze&cija!sk# mi"o&'" wyra%ano bli(nim w izbach tortur.

Prof. dr hab. Marcin KULA - Uniwersytet Warszawski

7+-*$&*+8$9+'-*$:+;.$'1+<*$=).>)&'+#+?%(@0A+B%(%$%>1+/C+>+2.A%+B%$)'%(D.+

)+E$'.F@)G8)%$&*+E%A%()H(1+%$5#9#1B!LOMO!j!TqqO!.,@2/@!g+261)0!f&2'+5#!

I&2&$&-,:&! J4! -! ",5&! I&$/(&29,<! =! 1(#'/,! 3-+R3(/,'9+!5#9!.,@2/,2/#!9,)!(#'(1(A92,)!g+261)/!.$&*&-#@!6+59+$0!.&5'6D8!)#6!$7-2/,C!-'./,$#@!6&29#69A!:&'.&R3#$1(,!.&*/03(A!4&5'6D! /!"$#(A5/D<! X2'./$&-#@! /!&$:#R2/(&-#@!!'.&96#2/#!.$(,3'/0%/&$17-!2#'(A1B!6$#)7-<!!4&*#:#@! 5&6#52,)! -'.752&1/,! .&5&2/)2,)<! 4$&*&-#@!&6&5/1(2&?1/&-,! '.&96#2/#8! &$:#2/(&-#@! -A'9#-A8!.$(,:5D3A! .&5'6/1B! g/5*7-! &$#(! .&3,)*&-#@! -/,5,!/22A1B! /2/1)#9A-8! 697$,! .$(A1(A2/#@A! '/0! 3&! 6+59A-&R-#2/#! )0(A6#!.&5'6/,:&8!9$#3A1)/! /!6+59+$A!-!?$&3&-/R'6+! 4&5&2//! CA)D1,)! -! '9#2/,! H/2#'! s,$#/'<! V#'5)(((674'%$8$'69%#6:;<6=8W!! 4&2/C,)! (#*/,'(1(#*A! 6$796D! 2&960! %/&:$#Rg/1(2D!2#'(,:&!$&3#6#<!

PA2!H#6'A*/5/#2#! /! I#5/2A!H#$//! +$&3(/@! '/0!LM!1(,$-1#!LOTO!$<!-!f$#6&-/,<!S!.&1(D96/,*!-&)2A!LOUO!$<!-A),1B#@!-$#(!(!$&3(/1#*/!/!'9#$'(A*!%$#9,*!4#-@,*! 3&! d-&-#<!=! LONL! $<! 1#@#! $&3(/2#! (&'9#@#!-A-/,(/&2#! 2#!t$#5! VP-/,$35&-'6#)#!a%5#'98! P,$&-R'6/)! J#)&28! 4&1(9#! P&'-#8! 4&',5&6! NK! j! 4,$,$&(3/,R2/,W<!J&3(/2#! R!2#!.&3'9#-/,!+6@#3+! '&-/,97-!(!:,R2,$#@,*! P/6&$'6/*! j! (&'9#@#! (-&52/&2#8! .&(&'9#)D1!),32#6!2#!t$#5+!3&!-$(,?2/#!LONT!$<!F#'90.2/,!.$(,R2/&'@#!'/0!2#!.&@+32/,8!3&!t(%,6/'9#2+8!:3(/,!.$#1&R-#@#!-!6&@1B&(/,!.$(A!(%/&$(,!%#-,@2A8!&1(,6+)D1!2#!&$:#2/(#1)0! =&)'6#! 4&5'6/,:&! .$(,(! :,2<! [23,$'#<!a)1/,1! /! %$#9!-'9D./5/! 3&!-&)'6#8!*#96#! 4Pf8! #! E,$(A!3&!'(6&@A! E+2#67-<! !G#6!-A),1B#5/!3&! X$#2+8!2#'90.R2/,!3&! X$#6+8! #!-!6&>1+!-!LONU! $<! 3&!4#5,'9A2A<! 4&!(#6&>1(,2/+! -&)2A! /! 3,*&%/5/(#1)/! (! T! f&$.+'+8! $&R3(/2#!H#$6/,-/1(7-!-A),1B#@#!-!LONk!$<!3&!"$#(A5//8!:3(/,! &)1/,1! V/2CA2/,$! *#9,$/#@7-! &:2/&9$-#@A1BW!*/#@! 6&29$#69! )#6&! '.,1)#5/'9#! -! .$(,*A?5,<! E,$(A!H#$6/,-/1(! +6&>1(A@! -! ",5&! I&$/(&29,! :/*2#()+*8!5/1,+*!/!'9+3/#!1B,*/1(2,!2#!t2/-,$'A9,1/,!m,3,$#5R2A*<!YA.5&*!(!3(/,3(/2A!1B,*//!&9$(A*#@!-!LOKO! $<!4$(,(! NN! 5#9#! V5#9#! LONkROLW! .$#1&-#@! -! ",5&! I&$/R(&29,!-! >*':?@%$A') 06+6B) R! (#6@#3(/,!.$&3+6+)D1A*!*#9,$/#@A!&:2/&9$-#@,<!4&1(D96&-&!-!.$&3+61)/8!2#R

'90.2/,!-!#'A'9,21)/!9,1B2/1(2,)!/!-!6&>1+!-!,6'.&$R1/,<! a.$#1&-#@! 3-#! .#9,29A! (! (#6$,'+! *#9,$/#@7-!&:2/&9$-#@A1B<!a.#9,29&-#@!*#9,$/#@!3&!(#%+3&-#R2/#! '+1BA1B8! '+$&-A1B! 9$(&27-!-!./,1#1B!3&!-A9#R./#2/#! '9#5/! /! -A*+$7-6/! ?1/#2! B+92/1(A1B! ./,17-!,5,69$A1(2A1B<!a3-/,3(#)D1!65/,297-!(#6@#3+8!.&(2#@!.$#69A1(2/,!1#@A!?-/#9<!4$(,%A-#@!-!4&5'1,!6/56#!$#(A!-! $&6+! 2#-/D(+)D1! 6&29#69A! (! .&5'6/*! .$(,*A'@,*8!-A*/,2/#)D1!3&?-/#31(,2/#!/!9,1B2&5&:/,<!=!LOMN!$<!(#!(#'@+:/!35#!.&5'6/,:&!.$(,*A'@+!/!6&29#697-!(!"$#R(A5/D! (&'9#@! &3(2#1(&2A! S@&9A*!a$3,$,*! S#'@+:/<!=!LOMM!$<!(&'9#@!*/#2&-#2A8!)#6&!./D9A!-!?-/,1/,8!.&5R'6/*!6&2'+5,*!B&2&$&-A*!2#!'9#2!H/2#'!s,$#/'<!=!LOOL! $<8! .&! .$(,)?1/+! 2#! ,*,$A9+$08! (#@&CA@! -@#'2D!g/$*0! 6&2'+59/2:&-D`! *C*) 2?A@4?'D$;?'8) ,A"')VHsH!j!./,$-'(,!5/9,$A!/*/,2/#!/!2#(-/'6#!C&2A!"$#R(A5/)6/! H#$9B#! s&2p#5Q,'! H#$6/,-/1(8! (! 697$D! *#!3-71B! 'A27-`! ),3,2! ),'9! ,6&2&*/'9D! /! 3$+:/! #$1B/R9,69,*W<! f&$(A'9#)D1! (! .$#69A6/! 2#%A9,)! .&31(#'! NN!5#9! .$#1A! -! %$#(A5/)'6/*! .$(,*A?5,! /! 2#-/D(#2A1B!6&29#697-8! .&?$,32/1(A! -! B#235+8! :@7-2/,! R! ! (! .&R-&37-!&1(A-/'9A1B! j! (! 4&5'6D<! S#! 3@+:&5,92/D! 3(/#R@#52&?;!&9$(A*#@!-!TqqO!$<!f$(AC!f&*#23&$'6/!a$3,R$+!S#'@+:/!J4<! VS&%<`!S<!H#51(,-'6/8!0&;(?$E)7$;:4'F$D#?G)H;8;?$$)74'#G8$I%E$@I8!=#$'(#-#!Tqqq8!'<!LMTW!

!

3#+'295);#+,-&)<&,2#90/%));#?/0.0)$#)A#<4)B2.0)

%% &% 051%7;13! 8#N! 5! H'@k/! c'%.+'! 0'='!h#3)*k#11! I'0'='! LM! 0@! '-! F)#67686O! '-86=6! /1D!)#'*$6/7'Y*1! A'&#$%8'5%! YAN! 0/N! V)8%#73! (1;01! 2!@1/4';3#$3!Y5N!e1;*%;7%&'N!F/N!V)8%#7!$@3#=!-$1%Z!5*$%Y;1%4!5! 4%-;6@!$%! /$A173.1! 0)#6768/01*+N!</$6!

Y5N!A'&#$%8'5%4!5!0'Y*1%.%!A'-!5%$53;1%@! Y5N! <1*+3=3!A#$%5'-;1*$6=! 81/0)A! P3?3%.!W1%#;3/01! 2! 81/0)A! A'@'*;1*$6!3#*+1-1%*%$41! 0)#6768/01%N! c13='!$@3#=%&'! 03A=3;3! /A'*$D='! ;3!@1%4/*'56@! *@%;73#$)B! &-$1%!'*$%0)4E! ;3! A%=;1D!!!$@3#756*+5/73;13! A'./*6!'/3-;1*6!1!1*+!-)/$A3/7%#$%N!!! X3! 8.'&)! 1;7%#;%7'56@!$;34-)4%@6! 0#C70E! 81'&#3?1D! YAN!0/N!V)8%#73!(1;01B!c<N!!

! (6;!h.'4$%&'!1!l@1.11!$!-N!F#60';B!)#'-$1=!/1D!LT! /76*$;13! J[SU! #N! 5! :$1%*0'51*3*+! 0'='! H6*+N!a*$6=! /1D! 5! :$1%*0'51*3*+! 1! <6/='51*3*+N!X3Y.3-)4E*! /5'1*+! 5)40C5! ! 5/7EA1=! -'!$&#'@3-$%;13! 0/1D>6! @1/4';3#$6! Y5N! e1;*%;7%&'N!!R'! ;'51*43*1%! 1! )0'Z*$%;1)! /7)-1C5! A#$64E=!Y51D*%;13! 03A=3Z/01%! j! &#)-;13! J[TJ! #N! A#$%$!A'/=)&D!81/0)A3!Q).1)/$3!"#'8.1*01%&'N!! !! e!@3#*)!J[TJ!#N!A#$686=!-'!W#3$6.11!5#3$!$!0/N! Q%#$6@! <'#01/%@! 1! 0/N! <3#13;%@! i17%50EN!

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

11

R'*$E70'5'! A#3*'53=! 430'! 5103#1)/$! 5! A3#3?11! 5!<3?#3!2!(cB!3>!-'!'7#$6@3;13!;'@1;3*41!;3!@1/7#$3!;'51*437)! 5! F)#67681%N! e! J[T[! #N! A'5#C*1=! -'!R'./01B!&-$1%!56#3$1=!A#3&;1%;1%!86*13!@1/4';3#$%@!5!<3-3&3/03#$%N!H3@!A%=;1=!A'/=)&D!5!.373*+!J[mM,J[jSN! ! e! J[j[! #N! A'5#C*1=! -'! W#3$6.11! 1! $'/73=!@13;'53;6!A#'8'/$*$%@!5!")3#3n)%o383!2!RPN!e!J[[T!#N! $'/73=!@13;'53;6!A#'8'/$*$%@!A3#3?11! Y5N!F3;-6-6! 1! #C5;'*$%Y;1%! A%=;1=! '8'51E$01! #3-;%&'!A#'51;*41N! e! P'0)! Q)81.%)/$'56@! LMMM! '7#$6@3=!;'@1;3*4D! ;3! -6#%07'#3! /%@1;3#1)@!A#'A%-%)76*$;%&'N! e! LMML! #N! )-3=! /1D! -'! R'./01B!/0E-! 564%*+3=! -'! V3171N! X3/7DA;1%! A#3*'53=! 5%!p#3;*41! 1! 5! h;&'.1! I@13/7'! A'#7'5%! i'817'ON! ^%!5$&.D-)! ;3! /73;! $-#'513! A'5#C*1=! -'! W#3$6.11! 1!A'@3&3=! 5! A3#3?13*+! /5'4%&'! $&#'@3-$%;13!$30';;%&'N!e!'/737;1@!'0#%/1%!$3@1%/$03=!-'!-'@)!$&#'@3-$%;13!5!!H'@k/!c'%.+'!0'='!h#3)*k#11!2!RP!1! 5! @13#D! @'>.15'Y*1! A'@3&3=! 5%! 5/AC.;'73*+!A3#3?13.;6*+! 0/1D>6! @1/4';3#$6! Y5N! e1;*%;7%&'N!(A#35'53=! #C5;1%>! </$%! Y5N! A'! A'./0)! -.3!5/AC.;'76!A'.';14;%4!5!'/3-$1%!c#1/71;3!0'='!c3@A'!i3#&'!,!RPN!JJ!&#)-;13!LMJJ!#N!)#'*$6Y*1%!'8*+'-$1=!$='76!4)81.%)/$!03A=3Z/01!5!c'.q;13!:'@!R%-#'!\\N!!!I^3d! @1//'%/A'A).3#%/N8.'&/A'7N*'@N8#rLMJSrMKr;'73,-%,?3.%*1@%;7'N+7@.O!!

!"#$%&'"#(()*+,-".#,/'*00*.12**3%/4,5"*613417/6"#+*

8/9*:5;*<='#>1*?%+(1;1*@AB;*CDE0F*G*HIDJK*

! "!"#!$%&'()*+,-#').!/0+1'"+2'33'4-.5-'3678'.9':' 4+;$"5!:!<5+' =!1&%+-' >9' ?-@5)#-9' A' 36BC' .9'

:"#DE+1' /!' F!:-.0&"#:-'GH.&"#)"!:;I!' /,-' J!,!%++'K-I.-%+50%;$9' L#)/+-'";4+%-.&$%;'!/*&1':',-#-5H'36B3M' 36BN' :' A&O"0&4'L;4+%-.+)4' P)5H!:%&4'0I.!4-/0;%+-9' 8C' >:+;#%+-'36BN' .9' E.0&$D1' <:+25;%+-'>-E1-@">+;':'J!0%-%+)9'J!'<:+25;%+-5H' E.-5!:-1' :'

E-.-Q++' :' R.&Q+5-5HS' %-"#2E%+;' *&1' ;>!%!4;4'/!4)' 0->!%%;I!' :' J!0%-%+)9' A' ,-#-5H' 36T8MT7'E;1%+1' E!"1)I2' :' E-.-Q+-5H' :' R!,;%+!:+;' +'L050;5+%+;9'A'4-.5)'36TU'.9'E.0&*&1'/!'V.-0&,++9'W/'4-.5-'/!',+"#!E-/-'36TU'.9'E.-5!:-1'$->!':+>-.+)"0':' E-.-Q++' P!4' X;,+5+-%!' M' YLS' %-"#2E%+;' /!' ,+E5-'36TB' .9' E;1%+1' Q)%>5$2' >-E;,-%-' *.-5+' 4-.&"#Z:' :'[;%/;"' I/0+;' .Z:%!50;<%+;' )50&1' "+2' $20&>-'E!.#)I-,">+;I!9' J.0;0' E!%-/' .!>' *&1' :+>-.+)"0;4':'E-.-Q++'R)-.-%+'/-"'[+""\;"'M'YL9'A',-#-5H'36TT'M'36N3' E;1%+1' E!"1)I2' E.!*!"050-' E-.-Q++' :' P!4'X;,+5+-%!' M'YL9'A'#&4'!>.;"+;'E!/' $;I!'>+;.)%>+;4'0!"#-1' E!:+2>"0!%&' +' 0.;4!%#!:-%&' >!<5+Z1'

E-.-Q+-,%&9'P0+2>+'$;I!'"#-.-%+!4'0*)/!:-%!':+;,;'>!<5+!1Z:' Q+,+-,%&5H' !.-0' /:-' "-,!%&9' J!0-' E.-5D'/)"0E-"#;.">D')/0+;,-1'"+2'"E!1;50%+;9'W.I-%+0!:-1'/!>"0#-15-$D5;' >)."&S' !*5H!/&' .!50%+5S' 0-1!O&1'0:+D0;>' .!,%+50&S' $->' .Z:%+;O' *&1' +%+5$-#!.;4'E!:"#-%+-' /!4)' >),#).&' ;4+I.-%#-' +' E!4%+>-';4+I.-%#-' E!,">+;I!' :' P!4' X;,+5+-%!' M' YL9' A'/!:Z/' )0%-%+-' 0-' E.0;E.!:-/0!%;' E.-5;'!#.0&4-1' #&#)1' !*&:-#;,-' H!%!.!:;I!'#;I!'4+-"#-9' ]-#!4+-"#' 0-'!.I-%+0-5$2' !*5H!/Z:'"#),;5+-';4+I.-5$+'E!,">+;$'!/'.0D/)' "#-%!:;I!'Y+!'R.-%/;' /!' L),' !#.0&4-1' ".;*.%&'4;/-,' 0-"1)I+9'A',-#-5H' 36^B' M^T' "#)/+!:-1' 0-!50%+;' Q+,!0!Q+2' %-'_%+:;."&#;5+;' :' J-""!' X)%/!' M' YL' I/0+;' )0&">-1'"#!E+;@' 4-I+"#.-9' A' ,-#-5H' 36N3M6C' *&1'E.!*!"050;4':'E-.-Q++':'`).;-'M'/+;5;0$-'a.;5H+4'M'YL9' K' $;I!' +%+5$-#&:&' E!:"#-1-' .-/-' "E!1;50%-'.!0:!$)'4+;$"5!:!<5+' `).;-9' P0+2>+' "#-.-%+!4' >"9'(Z0;Q-' 0*)/!:-%&5H' 0!"#-1!' >+,>-' >!<5+!1Z:'Q+,+-,%&5HS' /:-' 5;%#.-' >-#;5H;#&50%!M'/)"0E-"#;.">+;' !.-0' "0E+#-,' +49' (-%-' J-:1-' bb9' A'5;,)' E!/%+;"+;%+-' E!0+!4)' .!,%+5#:-' 0-*+;I-1' !')#:!.0;%+;' "0>!1&' .!,%+50;$' +' 0:+D0>)' .!,%+50;I!':'`).;-9' 'V&1' +%+5$-#!.;4' E!:"#-%+-' 0;"E!1)'Q!,>,!.&"#&50%;I!' cd).;"!e+-c9' J.0;0' >+,>-' ,-#'E.!:-/0+1'5!#&I!/%+!:D'-)/&5$2':'$20&>)'E!,">+4':'.-/+!'R-).-4-9'8N' ,)#;I!'36NU'.9'E.0&$4!:-1':'E-.-Q++' >-./&%-1-' (Z0;Q-' R,;4E-S' J.&4-"-' J!,">+9'f"+D/0'(Z0;Q'*&1'0--%I-O!:-%&':'E.-5-5H'%-'.0;50';4-%5&E-5$+' E!,+#&50%;$' .;I+!%)9' P0+2>+' $;I!'"#-.-%+!4' `).;-' )0&">-1-' E.-:-' 4)%+5&E+)4'"#-$D5' "+2' E.0;0' #!' %+;0-,;O%D' $;/%!"#>D'-/4+%+"#.-5&$%D9'J!/!*%+;'$->':'P!4'X;,+5+-%!'#->'.Z:%+;O' +' :' `).;-':1-/0;' E!:+-#!:;' E.0&0%-1&'>"+2/0)'(Z0;Q!:+'#&#)1'!*&:-#;,-'H!%!.!:;I!9'A',-#-5H' 36N6' M' 6B' E;1%+1' Q)%>5$2' E.!:+%5$-1-'J.!:+%5$+'F!:-.0&"#:-'GH.&"#)"!:;I!':'d4;.&5;'J!1)/%+!:;$9' A' P!4)' J.!:+%5$-,%&4'0!.I-%+0!:-1' -.5H+:)4' 4-#;.+-1Z:' /!#&50D5&5H';4+I.-5$+' E!,">+;$' :' V.-0&,++9' A' 3667' .9' 0!"#-1'501!%>+;4' J-.-@">+;I!' b%"#&#)#)' g+"#!.&50%!MR;!I.-Q+50%;I!' +' a#%!I.-Q+50%;I!':'f).&#&*+;9'A',-#-5H'366BM'6^':'.-4-5H'"#)/+Z:'E!/&E,!4!:&5H'!/*&1'>)."' $20&>-' +'>),#).&'E!,">+;$9'A',-#-5H'366TM6N'*&1'E.!*!"050;4':'E-.-Q++'V;%;/+#!']!e!'M'LG9'A;' :.0;<%+)' 366N' .9' 0!"#-1' 4+-%!:-%&'E.!*!"050;4' E-.-Q++' :' h);/-"' /!' bI)-i)' j' JY'k/-:%-' %-0:-l' (-I!/-m' I/0+;' !E.Z50' /)O;I!'0--%I-O!:-%+-' /)"0E-"#;.">+;I!S':&*)/!:-1':+;,;' >-E,+5' +'E.0;E.!:-/0+1' .;4!%#' >!<5+!1-'E-.-Q+-,%;I!9'A'8C33'.9'0.;0&I%!:-1'0'!*!:+D0>Z:'E.!*!"050-S' E!4-I-$D5' :' E-.-Q++' :' 5H-.->#;.0;'.;0&/;%#-9'W/'.ZO%&5H'+%"#&#)5$+'>"9'(Z0;Q'!#.0&4-1'/&E,!4&' )0%-%+-' 0-' .ZO%!.!/%!<n' E.!:-/0!%&5H'E.-5'"E!1;50%&5H9'kK!*9l'K9'[-,50;:">+'FGH.S'!"#$%&'("

!

_____________________________________________ Kurytyba, marzec – kwiecie! 2013, nr 2(22), 2/2013 !

12

)*("#+,-%"%"$%./-012"3*&4%)/$5("6%,&'+"1"7$/5+,**8'G).+#+*-'8CC3S'"9'83^M83N9m9'' G05+I!/%;4)' ()*+,-#!:+' O&50&4&' :+;,;'1-">' V!O&5HS' "+1' +' /!*.;I!' 0/.!:+-' /!' /-,"0;$'E!"1)I+' :<.Z/' J!,!%++' +' V.-0&,+$50&>Z:9' d/'4),#!"'-%%!"o'''k9%#%:";2"<=>?%&5"@AB$m'!

PIELGRZYMKA DUCHOWIE'STWA – DUSZPASTERZY EMIGRACJI POLSKIEJ

Rzym: 18 – 21 listopada 2013 r. ZAPROSZENIE

W dniach od 18 do 21 listopada br. odb$dzie si$ pielgrzymka duchownych – duszpasterzy polskiej emigracji do grobu &w. Piotra i b". Jana Paw"a II w Rzymie. W ostatnich dniach Roku Wiary b$dziemy si$ modli' za polskich emigrantów, by trwali mocni w wierze i równocze&nie b$dziemy dzi$kowa' Bogu za wszystkich duszpasterzy pos"uguj#cych naszym rodakom na ca"ym &wiecie. Pielgrzymka ta stanie si$ tak%e okazj# do spotkania duchownych i wymiany do&wiadcze! zwi#zanych z prac# duszpastersk# w&ród polskiej emigracji.

Serdecznie zapraszam i zach$cam Was, dro-dzy Bracia w kap"a!stwie, do wzi$cia udzia"u w tej pielgrzymce!

Korzystam z okazji, aby wyrazi' Wam wdzi$czno&' za Wasze duszpasterskie zaanga%owanie w&ród polskich emigrantów. Niech Bo%e b"ogos"a-wie!stwo towarzyszy Wam na co dzie! i przynosi pi$kne owoce tak w Waszym %yciu, jak i w %yciu tych, w&ród których pracujecie. Szcz$&' Bo%e! I do zobaczenia w Rzymie!

Bp Wies"aw Lechowicz Delegat KEP ds. Duszpasterstwa Emigracji

Tarnów, 23 kwietnia 2013 r. !

I+F)*$)0@'*+=@9+J$*(&)@'=*+K%:&'*L@=).M%N+&#6! #2&2'&-#5/?*A! -! .&.$(,32/*! eb1B+^!

&3! 9,:&! 2+*,$+! %03(/,*A! .+%5/6&-#;! g$#:*,29A! (!CA1/#!6'<!m$#21/'(6#!=&@1(#>'6/,:&<!OK@E%-().()*+'+P1&)*Q9!!

eY5#1(,:&! 9&! &./'+)0u! a.&-/#3#)D1! .$(A!$7C2A1B! &6#()#1B! -! 9&-#$(A'9-/,! .,-2,! ,./(&3A! (!CA1/#8! 2#*#-/#2&!*2/,! '(,$,:! $#(A8! #%A*! 9&! './'#@<!a1/D:#@,*!'/08!+-#C#)D18!C,!9&!-'(A'96&!*#@&!-#C2,<!f/56#!32/!9,*+!),3,2!(!3&*&-2/67-8!H#$/&8!3/#6&28!(#:#32D@8!1(A!)+C!(#1(D@,*u!X!&9&!3(/?!k!.#Z3(/,$2/6#!

LOO_!$<8!.&!'*#1(2A*!&%/,3(/,!/!3$(,*1,!-!\#'#!3&!\5,$&!j!"$#'v5/#8!&!:&3(<!LN8Uq!2#3,'(@#!2#!*2/,!*A?58!#%A!(#1(D;<<<!

h!F#'(!3&*!$&3(/22A!2#!4&'#3(/,!Y&52,)8! (!3$(,-#8! %A@! */,)'1,*! 9#6C,! /! *&),:&! +$&3(,2/#<!P9#$'(,!&3,!*2/,!$&3(,>'9-&8!9&`!G,$,'#8!f#9#$(A2#8!E7(,g!/!2#)'9#$'(A![23$(,)<!H@&3'(#!&3,!*2/,!9&!m$#2R1/'(6#8! ),3A2#!(! CA)D1A1B!&%,12/,!-!4&5'1,8!-!d#3(/R2/,!6w!JA*#2&-#8!-3&-#!.&![23$(,)+!P*&5,2<!!

H/,5/?*A!:&'.&3#$'9-&!*#@&$&52,!&!_!*&$R:#1B!(/,*/!9)<!&6<!U!B#<!a)1/,18!#%A!3&)?;!3&!9,:&!:&R'.&3#$'9-#8! 3-+6$&92/,! -A),C3C#@! 3&! tP[8! 4,$9B![*%&A8! .&! .&-$&1/,! 3&6+.+)D1! 2/,1&! (/,*/<! t1B&R3(/5/?*A!(#!e(#*&C2A1B^<!

=,3@+:! &.&-/#3#>! -! :$&2/,! $&3(/2A! -!LOLK! $<! &6&@&! T! */,'/D1,! .&! *&/*! +$&3(,2/+! .&3!s&$5/1#*/! J&')#2/,! .$(,:$#5/! %#9#5/0! (! [+'9$/#6#*/! /!+1/,65/!e2#!@,%!2#!'(A)0^8!(&'9#-/#)D1!-!2#'(A*!&:$&R3(/,! 1#@D! 6+1B2/0<!a6&@&!Uq!3&*7-!2#! '6+9,6!.&1/R'67-!(#.#52A1B!'.@&20@&<!F#'(!3&*!9,C<!=A2&'(&2&!(! 3&*+! 1&! '/0! 3#@&8! #! 6/,3A! *7)! %$#9! E7(,g8! *#)D1!-9,3A! &6&@&! LT! 5#9! (#.A9#@`! e[! :3(/,! ),'9! 2#'(! m$#R2+?u! j! .&'./,'(2/,! -A2/,?5/! /! *2/,! (! 6&@A'6D<! S#$#(!.&9,*!1#@A!'+g/9!-!.@&*/,2/#1B!'/0!(#.#3@<!!

S#*/,'(6#5/?*A! 2#! e6&*&$2A*^! ! +! P(&$g#<!"A@#!9#*!-!*&/*!-/,6+!P9,g1/#<!X!6/,3A?*A!'/0!%#-/R5/8! 9&8! )#6! *#*#! &.&-/#3#@#8! &2#! (#'A.#@#! */! &1(A!.&./&@,*!(!.&./,52/6#<!!

='(A'1A!'D'/,3(/8!.&!.&.#5,2/+8!.&%+3&-#5/!3&*A!(!1,:@A<!H#)'9$,*!%+3&-A!%A@!"#@+'(,6<!

a)1/,18!697$A!+5&6&-#@!(#$&%/&2,!-![*,$A1,!./,2/D3(,!-!f#'/,!P9,g1(A6#8!.&!-&)2/,! /!3,-#5+#1)/8!6+./@!'&%/,!.@#'(1(!5,92/<!

F#! :&'.&3#$'9-/,!*/,5/?*A! T! 6&2/,8! T! 6$&R-A8!.$&'/#6/8!6+$A! /!:0'/<!F#)'9#$'(A!%$#9![23$(,)!&%R$#%/#@!.&5,! /! g+$*#2/@<! X22,! $&3(,>'9-&!.#'@&!6$&-A!2#!3$&:#1B!/!*/,3(#1B!.&52A1B!2#!.&-$&(/,<!E#8!)#6&!2#)*@&3'(A!.#'@,*!:0'/h<^!j!132<!!

W najbli!szym numerze: - O wyczynie lotniczym Polaka przylatuj"cego do Brazylii w 1933 r. - Wi!cej szczegó"ów o pielgrzymce duszpasterzy polonijnych do Wiecznego Miasta w listopadzie br.

Biuletyn „Echo Polonii Brazylijskiej” zosta" przygotowany do druku w Cha!upniczej Oficynie Komputerowej ZM w Kurytybie9$Nak"ad 500 egz. Projekt winiety: Eluta Sta!ko-Smierzchalska z wydawnictwa „Hlondianum” w Poznaniu. PMK nie ponosi odpowiedzialno%ci za tre%( artyku"ów autorskich. Zezwala si# na dokonywanie przedruków pod warunkiem podawania )ród"a. Materia"y do publikacji prosimy

przesy"a( na adres siedziby rektora PMK: Rua Gilherme Ihlenfeldt, 1037 - 82620-035 Curitiba – PR A08+(*+*F$.@+.A.=D$%()&'(1R+$.)D%$SE%A@=*#-)@H*9&%-98$T+$.U)@D*SE%A%()&0@9&%-98$+

www.polska-misja.com.br