Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań

niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj

się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

FODMAP w Zespole Jelita Drażliwego

mgr Agnieszka Piskała

Czym jest Zespół Jelita Drażliwego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 3 Jakie są jego przyczyny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 3Jakie daje objawy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 4Dieta FODMAP, czyli jak łagodzić objawy Zespółu Jelita Drażliwego? . . . . . . . . . str. 5Ważna rola bakterii probiotycznych w IBS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 9

Dzień I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 10Dzień II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 12Dzień III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 14Dzień IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 16Dzień V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 18Dzień VI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 20Dzień VII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 22

Iberogast® . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . str. 26

CZYM JEST ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO?

JAKIE SĄ PRZYCZYNY WYSTĄPIENIA IBS?

Zespół Jelita Drażliwego nazywany jest inaczej Zespołem Jelita Nadwrażliwego, z ang. Irritable Bowel Syndrome

(w skrócie IBS). Jest to przewlekła, czyli trwająca przez co najmniej 3 miesiące, choroba przewodu pokarmowego.

Charakteryzuje się przede wszystkim bólami brzucha o nieokreślonym pochodzeniu. Równie często występują

także zaburzenia rytmu wypróżnień niezależne od zmian organicznych (np. od spożycia określonych produktów,

które mogą powodować reakcje alergiczne lub nietolerancję pokarmową) lub biochemicznych (specyfi czne reakcje

organizmu na metabolizm-trawienie i wykorzystanie składników odżywczych).

Zespół Jelita Drażliwego nazywano kiedyś nerwicą jelit i był dokładnie opisany już w 1892 roku. Jednak jako

konkretna jednostka chorobowa został zdefi niowany pod swoją aktualną nazwą na międzynarodowym zjeździe

ekspertów w Rzymie w 1999 roku. Nie można więc powiedzieć, że IBS to choroba XXI wieku, która jest bezpośrednio

związana z niezdrowym żywieniem, niewłaściwym stylem życia, nadmiernym stresem czy brakiem aktywności

fi zycznej.

Dotychczasowe badania nie określiły jeszcze pierwotnej przyczyny Zespołu Jelita Drażliwego.

Jest jednak wiele czynników fi zjologicznych, które mogą jednoznacznie wskazywać na IBS, m.in.:

• nadmierny rozrost fl ory bakteryjnej – nawet w ponad 84% przypadków

(weryfi kacja wyłącznie na podstawie badania lekarskiego),

• zmiany w sferze psychicznej – u ponad 80% pacjentów chorych na IBS występują

zaburzenia osobowości, niepokój lub depresja.

Do rozwoju Zespołu Jelita Drażliwego może się również przyczyniać:

• spożywanie pokarmów ubogoresztkowych, czyli ubogich w nierozpuszczalny błonnik

pokarmowy (np. pieczywa z białej mąki, białego ryżu, kasz typu kuskus lub bulgur),

• przebycie infekcji jelitowej, np. tzw. grypy żołądkowej lub antybiotykoterapii. Poinfekcyjny

Zespół Jelita Drażliwego dotyczy ponad 10% chorych i ma przede wszystkim postać

biegunkową.

JAKIE SĄ OBJAWY ZESPOŁU JELITA DRAŻLIWEGO? Przebieg choroby jest zazwyczaj przewlekły i nawracający. W zależności od

dominujących objawów można wyróżnić 3 charakterystyczne postaci IBS:

1) permanentna lub nawracająca co 1–2 dni biegunka,

2) dominujące zaparcia z częstą biegunką (tzw. Colon spasticum),

3) permanentne i bolesne zaparcia trwające od 3 do 5 dni.

Inne częste objawy Zespołu Jelita Drażliwego to: bóle głowy, uczucie zmęczenia, zaburzenia miesiączkowania,

częstomocz oraz tzw. przelewanie w brzuchu.

Permanentny lub okazjonalny stres mogą wyzwalać, poza biegunkami i zaparciami, również inne charakterystyczne dla IBS objawy, takie jak:

• ból brzucha o ostrym, skurczowym, nękającym charakterze (zazwyczaj w okolicy podbrzusza

i lewego dołu biodrowego) – na ogół ból ten nigdy nie budzi w nocy. Jego typowe cechy to: nasilanie

się po posiłkach, złagodzenie po wypróżnieniu lub oddaniu gazów oraz występowanie przy częstych

i luźniejszych wypróżnieniach,

• biegunka postresowa – jednym z objawów postresowych są wodniste lub półpłynne stolce.

Zazwyczaj występują w godzinach rannych, po posiłkach lub wskutek stresu psychicznego,

• kilkudniowe zaparcia – to objaw charakterystyczny dla postaci bezbiegunkowej choroby. Częstotliwość

wypróżnień jest zmniejszona, a stolec oddawany jest w bólu i z wysiłkiem. Dodatkowo jest zbity,

twardy, niekiedy przypomina tzw. kozie bobki. Po oddaniu stolca często pojawia się uczucie niepełnego

wypróżnienia, ból, a nawet krwawienie hemoroidalne. Wspólnym objawem IBS dla postaci z biegunką oraz

postaci z zaparciem są skąpe wypróżnienia w kontekście częstotliwości, a nie objętości stolca,

• wzdęcie brzucha – związane jest z gromadzącym się w jelitach gazem, chociaż jego ilość

nie musi być większa niż u osób zdrowych,

• domieszka śluzu w kale,

• odbijanie i gazy,

• nudności i wymioty,

• zgaga.

Dieta FODMAP jest jedną z najskuteczniejszych i najlepiej przebadanych metod łagodzenia IBS. Jej podstawy naukowe zostały opracowane przez naukowców, biotechnologów, lekarzy i dietetyków

zaangażowanych w zagadnienie dysfunkcji działania przewodu pokarmowego.

Dieta FODMAP w połączeniu ze wsparciem farmakologicznym zaleconym przez lekarza prowadzącego może

znacznie poprawić komfort i jakość życia osoby cierpiącej na IBS.

Podstawą diety w Zespole Jelita Drażliwego powinna być jedna z odmian tzw. diety paleo. Dieta ta, poprzez

wykluczenie najczęstszych przyczyn chorób jelit (np. alergia na gluten lub kazeinę), w większości przypadków

przywraca prawidłową pracę układu pokarmowego.

Nazwa FODMAP to skrót z języka angielskiego oznaczający Fermentujące Oligo-, Di- i Monosacharydy oraz

Polialkohole (alkohole polihydroksylowe), czyli węglowodany i pochodne od nich alkohole, które są trudno

przyswajalne przez jelito cienkie. Fermentują w dalszych częściach układu pokarmowego, gdzie są pokarmem

dla niekorzystnych bakterii, które powodują przede wszystkim wzdęcia i nieprawidłową pracę jelit.

Dieta FODMAP polega na unikaniu produktów zawierających duże ilości składników, które zwiększają fermentację jelitową (wzdymanie) oraz na jedzeniu pokarmów przywracających prawidłową fl orę bakteryjną jelit. IBS to choroba przewlekła, która wymaga zmiany nawyków

żywieniowych na stałe. Na ogół już po 6–8 tygodniach stan jelit poprawa się na tyle, że można poczuć się 

lepiej, a dokuczliwe problemy żołądkowo-jelitowe ulegają osłabieniu.

ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGO, JAK ŁAGODZIĆ, czyli:

Dieta FODMAP jest przede wszystkim oparta na małej zawartości fermentujących oligo-,di-i monosacharydów

oraz polioli.

Badania wykazały, że węglowodany łatwo fermentujące, słabo wchłaniane i o wysokim ciśnieniu osmotycznym, do których zalicza się fruktozę, laktozę, fruktany oraz alkohole polihydroksylowe (w tym sztuczne

środki słodzące, takie jak sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol) mogą nasilać objawy IBS. Uznaje się więc, że dieta

o małej zawartości FODMAP jest skuteczną formą leczenia dietetycznego tej choroby.

Jak podkreślają naukowcy i twórcy diety FODMAP z Monash University, nie jest to dieta, którą należy stosować

do końca życia. Składa się z 2 etapów. W pierwszej fazie eliminuje się na 6–8 tygodni produkty zawierające duże

ilości FODMAP. Po tym czasie w miarę ustępowania objawów IBS przechodzi się do etapu drugiego, w którym dietę

należy stopniowo rozszerzać o produkty zawierające więcej FODMAP (biorąc pod uwagę indywidualną tolerancję).

Dlaczego produkty z dużą ilością FODMAP nasilają objawy IBS?

Produkty obfi tujące w FODMAP przechodzą do jelita w postaci niezmienionej i poprzez swoje działanie osmotyczne

powodują nagromadzenie płynów w jego świetle. W ten sposób dochodzi do przyspieszenia motoryki jelit.

Po przejściu do jelita grubego podlegają one fermentacji bakteryjnej ze wzmożoną produkcją dwutlenku węgla

i wodoru. Dalsze przemiany mogą prowadzić do wytworzenia siarkowodoru i metanu. Procesy te są odpowiedzialne

za uczucie dyskomfortu w rejonie jamy brzusznej (ból oraz uczucie przelewania), biegunki lub zaparcia i wzdęcia.

Jaka jest zawartość FODMAP w poszczególnych produktach?

W tabeli podajemy przykłady produktów o małej i dużej zawartości FODMAP. Na pierwszym etapie diety należy

całkowicie wyeliminować produkty zawierające większe ilości FODMAP. Nie jest to trudne, ponieważ dla produktów

przeciwwskazanych istnieje alternatywa w postaci produktów dozwolonych (z małą zawartością FODMAP). Warto jednak stosować dietę pod okiem dietetyka.

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA

MAŁA ZAWARTOŚĆ FODMAP

marchew, pomidor, ogórek, papryka o wydłużonych

strąkach, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler,

kukurydza, bakłażan, sałata, dynia, kabaczek, słodkie

ziemniaki, szczypior

banan, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze,

ananas, grejpfrut, cytryna, jagody, truskawki

sery: szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella,

brie, camembertmleko migdałowe, mleko ryżowe,

masło, masło orzechowe, margaryna

mięso, ryby, drób, jaja, tofu

pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb

orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana,

płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż,

komosa ryżowa

orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzechy

pekan, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna

sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika (wszystkie

powyższe w ilości 1 małej garści)

DUŻA ZAWARTOŚĆ FODMAP

cebula, szparagi, karczochy, brokuł, kalafi or,

patison, brukselka, soczewica, groszek zielony,

por, burak ćwikłowy, kapusta, grzyby, koper

włoski, czosnek

jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz,

nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce

suszone, owoce z puszki

twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta),

mleko skondensowane, jogurty, maślanka,

mleko (krowie, owcze, kozie), mleko sojowe,

kwaśna śmietana, bita śmietana

nasiona roślin strączkowych: soczewica,

ciecierzyca, fasola, soja

żyto, produkty pszenne: pieczywo,

płatki śniadaniowe (z suszonymi owocami),

makaron

orzechy nerkowca, pistacje

syrop z agawy, miód, słodziki (sorbitol, mannitol,

maltitol, ksylitol), syrop glukozowo-fruktozowy

(high fructose corn syrup – HFCS)

INNE

ORZE

CHY

I NAS

IONA

PIEC

ZYW

O I P

RODU

KTY

ZBOŻ

OWE

ŹRÓD

ŁOBI

AŁKA

MLE

KO

I PRO

DUKT

Y M

LECZ

NEOW

OCE

WAR

ZYW

A

Po początkowym okresie, który trwa kilka tygodni (najczęściej 6–8) , kiedy wyklucza się albo bardzo ogranicza

pokarmy zawierające dużo składników FODMAP, najczęściej ustępują wszelkie objawy Zespołu Jelita Drażliwego.

Wtedy też zaczyna się wprowadzanie pojedynczo kolejnych pokarmów z większą zawartością FODMAP.

Z reguły po zakończeniu leczenia można (i warto) powrócić do normalnego jedzenia. Najczęściej jednak

większość osób z IBS wciąż musi unikać jednego lub kilku pokarmów, na które jest nadwrażliwa.

Jest to bardzo indywidualna kwestia i nie ma na to żadnej reguły.

Bardzo ważnym warunkiem skutecznej eliminacji

produktów z dużą ilością FODMAP jest uważne

czytanie składu gotowych produktów i potraw.

Pamiętaj, że czosnek i cebula są bardzo często

dodawane do doprawionych mięs i gotowych

mieszanek przyprawowych. Podobnie jest

w przypadku produktów zawierających sztuczne

środki słodzące.

Do produktów przeznaczonych dla diabetyków,

niektórych jogurtów, soków czy gum bez cukru

dodaje się słodziki. Zwróć również uwagę

na produkty zawierające dodatek syropu

glukozowo-fruktozowego: słodycze i wyroby

cukiernicze, jogurty, soki, musztardy, keczupy

i inne gotowe sosy.

Dzięki uważnemu czytaniu etykiet zyskasz pewność, że dany produkt nie zawiera dużych ilości FODMAP.

Mikrofl ora jelitowa oraz produkty fermentacji bakteryjnej odpowiadają za utrzymanie prawidłowej

gospodarki metabolicznej organizmu. Warunkują prawidłową pracę układu pokarmowego

i immunologicznego. Zaburzenia w składzie mikrofl ory jelitowej mogą być czynnikiem wywołującym lub podtrzymującym rozwój wielu chorób, w tym otyłości, choroby trzewnej, cukrzycy,

chorób zapalnych jelit. W ostatnich latach wiele grup badawczych oceniających skład fl ory bakteryjnej jelit,

w szczególności jelita grubego u pacjentów z IBS, wykazały, że pacjenci ci mają odmienny skład fl ory

bakteryjnej w porównaniu do osób zdrowych. Zaburzenia równowagi w zakresie fl ory bakteryjnej przewodu pokarmowego może mieć istotne znaczenie w leczeniu i profi laktyce IBS.

NATURALNE ŹRÓDŁA BAKTERII PROBIOTYCZNYCH POCHODZĄCYCH Z DIETY, TO:

• fermentowane produkty mleczne (kefi ry, jogurty, zsiadłe mleko, mleko acidofi lne),

• kiszonki (np. kiszona kapusta, ogórki).

W przypadku osób, u których konieczne jest wyeliminowanie powyższych produktów ze względu

na nasilenie objawów chorobowych, zaleca się wprowadzenie odpowiednich suplementów po konsultacji

z lekarzem lub dietetykiem.

WPŁYW BAKTERII PROBIOTYCZNYCH NA FUNKCJE PRZEWODU POKARMOWEGO w Zespole Jelita Drażliwego

• płatki owsiane błyskawiczne

lub górskie z mlekiem ryżowym,

bananami i kiwi

• herbata czarna

(najlepiej bez cukru)

DIETETYK RADZI: Płatki owsiane błyskawiczne nie wymagają gotowania,

natomiast płatki górskie należy zagotować wcześniej

w niewielkiej ilości wody lub mleka (dokładne

proporcje znajdziesz na opakowaniu producenta).

Zazwyczaj przygotowujemy 2 czubate łyżki płatków

na szklankę mleka.

• zupa krem wielowarzywna na bazie warzyw

korzeniowych: marchewki, ziemniaków, selera

i niewielkiej ilości kukurydzy

DIETETYK RADZI: Marchewka nadaje zupie bardziej słodki smak,

ziemniaki natomiast mocno ją zagęszczają.

Aby najlepiej zbilansować smak zupy,

wykorzystaj dokładnie takie same ilości

warzyw, czyli np. po 100 g każdego.

Po ugotowaniu zmiksuj warzywa.

Zupę dopraw do smaku, ale wyłącznie

przyprawami typu: sól, tymianek,

rozmaryn, kolendra. Sięgnij też

po świeży koperek lub natkę pietruszki.

• kanapki bezglutenowe posmarowane niewielką

ilością masła z mozzarellą, pomidorami i listkami

bazylii

• herbata czarna (bez cukru)

• grillowany łosoś z brązowym ryżem

i grillowanymi warzywami: marchewką,

bakłażanem, dynią i prażonymi ziarnami

słonecznika

DIETETYK RADZI: Dzwonko lub fi let z łososia usmaż na patelni

grillowej (porcja maks. 250 g na osobę). Rybę

wystarczy delikatnie posolić. Możesz też posypać

startą skórką ze sparzonej cytryny. Łosoś należy

do tłustych ryb, więc nie musisz go dodatkowo

smarować olejem. Łyżka oleju (najlepiej

rzepakowego) przyda się, żeby zgrillować na patelni

pokrojone w plasterki warzywa. Posyp je ziołami

prowansalskimi. Zgodnie z wytycznymi WHO

warzywa w posiłku obiadowym powinny stanowić

½ talerza. Porcja ryżu brązowego po ugotowaniu

nie powinna być większa niż piłka tenisowa.

Nałóż danie na talerz i posyp całość uprażonymi

ziarnami słonecznika.

• woda mineralna niegazowana lub sok pomarańczowy rozcieńczony wodą

• sałatka owocowa z mandarynek, ananasa

i winogron polana niewielką ilością syropu klonowego

DIETETYK RADZI: Przy IBS należy ograniczyć spożywanie słodyczy.

Jeśli jednak potrzebujesz dodać do słodkiej przekąski

cukier lub syrop klonowy, użyj go nie więcej niż łyżeczkę

na całą porcję.

• kanapki z chleba orkiszowego na zakwasie

(2 kromki) posmarowane masłem z plasterkami

chudej wędliny i pomidora

• herbata czarna (najlepiej bez cukru)

• krupnik wielowarzywny na bazie warzyw

korzeniowych (marchewki, pietruszki, selera)

z dodatkiem kaszy perłowej

DIETETYK RADZI: Na litr wody dodaj po 1 warzywie korzeniowym.

Możesz też dodać do smaku sól, pół pęczka

natki pietruszki lub koperku, kilka ziarenek

kolendry i łyżeczkę suszonych przypraw typu

cząber i tymianek. Po około 30 minutach

gotowania dodaj nie więcej niż 1/3–1/2

szklanki kaszy (w przypadku zaparć użyj kaszy

perłowej, w przypadku biegunek wybierz kaszę

manną lub bulgur).

• pulpeciki cielęce z koperkiem, ziemniakami i surówką

z tartej marchwi z dodatkiem jogurtu

DIETETYK RADZI: Na 500 g mięsa mielonego (porcja dla 2 osób) dodaj żółtko jaja,

pół pęczka posiekanego kopru i sól do smaku. Uformuj małe

pulpeciki i bez smażenia wrzucaj na niewielką ilość wrzącej

wody. Po 20 minutach gotowania wyjmij pulpeciki. Z rosołu,

w którym się gotowały, możesz zrobić sos, dodając łyżkę mąki

ziemniaczanej dla zagęszczenia. Możesz też dodać kleks mleka

lub śmietanki bez laktozy. Marchewkę (2 sztuki dla dwóch

osób) zetrzyj na tarce o drobnych oczkach. Możesz dodać też

tarte jabłko. Jeśli surówka jest za sucha, dodaj do smaku łyżkę

jogurtu naturalnego i pół łyżeczki cukru.

• woda mineralna niegazowana

• połówka bakłażana zapiekana z kukurydzą,

chudą szynką i mozzarellą

DIETETYK RADZI:Bakłażana przekrój na pół. Nożem lub łyżką usuń

pestki. Wydrążonego bakłażana posyp solą. Gdy się

„spoci”, wypłucz go pod bieżącą wodą (pomoże to

usunąć goryczkę). Kukurydzę (z puszki) wymieszaj

z pokrojoną w drobną kostkę szynką i mozzarellą

(wszystkie składniki w tych samych proporcjach).

Napełnij bakłażana farszem. Gotowe łódeczki

wsadź do pieca nagrzanego do 180°C. Jeśli masz

zaparcia, piecz bakłażana około 20 minut, jeśli

masz biegunki – 40 minut.

• herbata czarna (bez cukru)

• kisiel owocowy

DIETETYK RADZI: Garść ulubionych owoców (jagody, borówki, truskawki,

maliny, żurawina) ugotuj w niewielkiej ilości wody (objętość

taka jak owoców). W zależności od owoców dodaj tyle cukru,

aby kisiel był odpowiednio słodki (maliny są znacznie słodsze

niż np. żurawina). Na koniec dodaj łyżkę mąki ziemniaczanej

rozpuszczonej w połowie szklanki wody. Wlej do gotujących

się owoców i czekaj aż zgęstnieje. Kisiel jest smaczny zarówno

na ciepło, jak i po ostygnięciu.

• jajko sadzone na parze z bułką

bezglutenową z masłem i serem bree

• herbata czarna (najlepiej bez cukru)

• rosół z bezglutenowym makaronem

DIETETYK RADZI: Rosół gotuj około 3 godzin na małym ogniu

na bazie delikatnych mięs – kurczaka, indyka

lub pręgi wołowej – z dodatkiem włoszczyzny,

ale bez cebuli i pora. Najlepsze proporcje to

500–700 g składników na 1 l wody. Jeśli jesteś

na diecie wegańskiej, ugotuj bulion tylko na

warzywach. Jedyne dozwolone przyprawy to:

sól, tymianek, koperek lub natka pietruszki.

Makaron do rosołu powinien być bezglutenowy

– sojowy lub ryżowy. Ugotuj go oddzielnie wg

przepisu na opakowaniu.

• ryba po grecku na ciepło z dorsza

z dodatkiem duszonych warzyw (marchewki,

selera i pietruszki)

DIETETYK RADZI: Rybę (około 500 g) ugotuj w niewielkiej ilości

wody, upiecz lub usmaż (obtoczone kawałki

ryby) na patelni beztłuszczowej. Następnie

rozdrobnij na mniejsze kawałki. Równocześnie

wszystkie warzywa (również około 500 g)

zetrzyj na tarce jarzynowej i duś w niewielkiej

ilości wody (żeby się nie przypaliło)

z dodatkiem listka laurowego i dwóch ziaren

ziela angielskiego. Po ostygnięciu wymieszaj

rybę z warzywami. Dopraw do smaku.

• woda mineralna niegazowana

• ryż zapiekany z tartym jabłkiem

posypany cynamonem

DIETETYK RADZI: Ryż ugotuj w wodzie (w proporcji 1:2)

do miękkości. 2 jabłka obierz ze skórki, zetrzyj

na tarce i upraż w garnku na małym ogniu

z  łyżką wody i łyżeczką cukru wanilinowego.

Gdy ryż już będzie gotowy, wyłóż go na talerz

i nałóż uprażone jabłka. Na koniec posyp

cynamonem.

• kanapki z pieczywa bezglutenowego z niewielką ilością

masła z dodatkiem pasty rybnej z wędzonej makreli, niewielką

ilością oliwy z oliwek i ogórkiem kwaszonym

DIETETYK RADZI: Wędzoną na ciepło makrelę obierz ze skóry i ości. Przepuść przez

maszynkę do mielenia albo rozdrobnij blenderem lub widelcem.

Jeśli masa jest za sucha, dodaj łyżeczkę majonezu lub oleju.

Dopraw solą. Nałóż na kanapkę, a na wierzch połóż plasterki

ogórka kwaszonego.

• herbata czarna bez cukru

• owsianka z mlekiem ryżowym i bananami

DIETETYK RADZI: Wymieszaj 3–4 łyżki płatków owsianych z taką

samą ilością wody i ugotuj w rondelku lub kuchence

mikrofalowej. Kiedy płatki wchłoną całą wodę,

dodaj zimne lub podgrzane mleko roślinne i

pokrojone owoce. Możesz posłodzić do smaku

cukrem.

• herbata czarna (najlepiej bez cukru)

• kurczak po chińsku z ryżem, marchewką,

pędami bambusa i ananasem

DIETETYK RADZI: Pierś z kurczaka pokrój w kostkę, dodaj kilka

kropli sosu sojowego i taką samą ilość oleju.

Wszystko wymieszaj i odstaw do lodówki.

W tym czasie pokrój marchewkę w paski,

a plasterki ananasa na mniejsze kawałki.

Ryż ugotuj z wodą w proporcji 1:2.

Mięso wrzuć na rozgrzaną patelnię – nie

dodawaj tłuszczu. Mieszaj do momentu,

aż mięso zbieleje. Dodaj marchewkę i mieszaj

przez chwilę. Dodaj pędy (można kupić

gotowe) i pokrojonego ananasa. Możesz

do smaku dolać łyżkę mleka kokosowego

i doprawić solą. Ryż wyłóż na talerz, a obok

potrawkę z kurczaka. Dla koloru, smaku

i lepszego trawienia możesz udekorować

danie garścią posiekanej kolendry.

• sok pomarańczowy rozcieńczony wodą

• galaretka owocowa z jagodami lub borówkami

DIETETYK RADZI: Możesz użyć gotowej galaretki, ponieważ w jej skład wchodzi

tylko żelatyna, cukier i aromat. Przygotuj 200 ml galaretki

i zatop w niej owoce w ilości wg uznania.

• galaretka drobiowa z marchewką i kromkami pieczywa

orkiszowego z masłem

DIETETYK RADZI: Jedną pierś z kurczaka ugotuj w wodzie na wolnym ogniu

w proporcji 1:1, czyli np. 500 g mięsa i 500 ml wody. Dodaj

do smaku sól i delikatne przyprawy oraz marchewkę.

Ugotowaną pierś pokrój w drobną kostkę, a marchewkę

– w plasterki. Przełóż do fi liżanek lub małych kokilek.

Wodę, która została z gotowania kurczaka, dopraw

do smaku i dodaj odpowiednią ilość żelatyny wg przepisu

na opakowaniu. Gdy galaretka przestygnie, zalej nią mięso

i marchewki w kokilkach. Wstaw do lodówki. Gdy zastygnie,

możesz skropić sokiem z cytryny. Ocet i chrzan przy

dolegliwościach jelitowych są niestety niewskazane.

• herbata zielona bez cukru

• jajecznica ze szczypiorkiem na maśle z tostami

i rzodkiewką

• herbata czarna (najlepiej bez cukru)

ugotuj w woreczkach lub luzem w proporcji

z wodą 1:2. Kapusta kwaszona jest pyszna

sama w sobie, ale możesz dodać trochę startej

marchewki z dodatkiem oliwy z oliwek lub oleju

rzepakowego.

• kompot truskawkowy

DIETYTYK RADZI: Kilogram owoców świeżych lub mrożonych zalej

litrem wody. Gotuj około pół godziny. Dodaj

cukier do smaku. Jeśli jesteś na etapie częstych

biegunek, możesz zjeść również ugotowane

owoce.

• zrazy wołowe z niepaloną kaszą gryczaną

i surówką z kwaszonej kapusty

DIETETYK RADZI:Mięso wołowe zrazowe lub z ligawy pokrój w plastry.

Następnie rozbij tłuczkiem, posyp solą i ewentualnie

pieprzem ziołowym. Wrzuć na niewielką ilość

wrzącej wody (mniej więcej tyle samo mięsa co

wody). Gotuj, aż mięso zmięknie. Możesz doprawić

do smaku przyprawami typu: tymianek, bazylia lub

cząber oraz zabielić kleksem śmietanki bez laktozy.

Możesz też dodać kilka podsmażonych na maśle

pieczarek pokrojonych w ćwiartki. Kaszę gryczaną

• banan i garść suszonej żurawiny

• tosty z pieczywa bezglutenowego (2 kromki)

z pastą na bazie białego sera, szczypiorku, koperku

i tartej rzodkiewki

DIETETYK RADZI:Do 500 g białego sera chudego lub półtłustego

dodaj łyżkę jogurtu naturalnego i rozdrobnij

widelcem. Dodaj pół pęczka posiekanych ziół

do wyboru: koperku, szczypiorku lub natki

pietruszki. Zetrzyj na tarce 5–7 rzodkiewek

(zależnie od wielkości) i wymieszaj z pastą.

Całość dopraw wyłącznie solą.

• napar z rumianku

• zupa krem z dyni z dodatkiem mleka kokosowego

i pestek dyni

DIETETYK RADZI:Połówkę dyni (najlepiej odmiany hokkaido) pokrój

razem ze skórką w półksiężyce. Piecz w piekarniku

rozgrzanym do 180°C nie dłużej niż 20 minut. Zmiksuj

z bulionem lub gorącą wodą do uzyskania konsystencji

zupy krem. Dopraw do smaku mlekiem kokosowym

i solą. Przed podaniem udekoruj pestkami dyni.

• płatki ryżowe lub kleik kukurydziany (można

kupić gotowe produkty w sklepach) z dodatkiem

mleka ryżowego, pokrojonych bananów i kiwi

• herbata czarna (najlepiej bez cukru)

• fasolka szparagowa (może

być mrożona) z ziemniakami i koperkiem oraz kotletem mielonym

z mięsa cielęcego

DIETETYK RADZI:Fasolkę szparagową ugotuj we wrzątku

z dodatkiem soli. Podawaj ją z masłem

(nie więcej niż płaska łyżeczka na talerz).

Duże ilości masła nie są wskazane

w przypadku IBS. Ugotuj ziemniaki

i posyp koperkiem. Mielone mięso

cielęce dopraw do smaku tymiankiem,

majerankiem i odrobiną soli. Dolej

niewielką ilość wody. Mokrymi dłońmi

ulep kotleciki, potem obtocz je w mące

i usmaż na dobrze rozgrzanej, ale

beztłuszczowej patelni. Mięso możesz

też upiec w piekarniku. Połóż kotleciki

na pergaminie i wstaw do gorącego

piekarnika (około 180°C) na co najmniej

20 minut.

• sok porzeczkowy rozcieńczony wodą

• jabłko pieczone z rodzynkami, cynamonem i niewielką ilością

syropu klonowego

DIETETYK RADZI: Jabłko przekrój na pół i wydrąż gniazdo nasienne. Obie połówki polej

syropem klonowym, posyp cynamonem i nałóż łyżkę rodzynek

w miejsce gniazda nasiennego. Wsadź do kuchenki mikrofalowej

na około 10 minut lub do rozgrzanego do temperatury 180°C piekarnika

na około 20 minut.

• ratatouille z grillowanej cukinii, marchewki, ziemniaków

i bakłażana z dodatkiem makaronu bezglutenowego

DIETETYK RADZI: Wszystkie warzywa pokrój w plasterki lub półplasterki. Na patelni

grillowej rozgrzej łyżkę oleju. Usmaż wszystkie pokrojone warzywa.

Przełóż do żaroodpornego naczynia. Dopraw solą, tymiankiem, bazylią,

rozmarynem (zioła mogą być świeże lub suszone). Piecz w rozgrzanym

do 180°C piekarniku (bez termoobiegu) około 20 minut. Na 5 minut

przed końcem pieczenia posyp danie serem cheddar lub mozzarellą.

Ratatouille możesz podać samą albo z makaronem bezglutenowym.

• napar z mięty i rumianku (może być gotowy, w saszetkach)

• zupa krem z kukurydzy z dodatkiem mleka

kokosowego

DIETETYK RADZI:Puszkę kukurydzy konserwowej ugotuj

z jednym ziemniakiem do miękkości. Warzywa

zmiksuj razem z bulionem, w którym się

gotowały. Bulion możesz dolewać stopniowo,

żeby zupa nie była za rzadka. Dla podkreślenia

smaku i koloru możesz dodać szczyptę kurkumy

lub małą ilość łagodnego curry. Podając

zupę, możesz ją udekorować kleksem mleka

kokosowego.

• tosty bezglutenowe zapiekane z chudą

szynką, serem cheddar lub mozzarellą,

posypane oregano

• kawa zbożowa z dodatkiem mleka

migdałowego

• szczupak pieczony z batatem z dodatkiem

uprażonych ziaren słonecznika

DIETETYK RADZI:Filety ze szczupaka ułóż na pergaminie lub folii

aluminiowej. Na rybę połóż gałązki koperku

oraz 2–3 plasterki cytryny. Na koniec posyp solą

i pieprzem. Całość zawiń. W drugi pergamin włóż

obrany i pokrojony w plastry batat. Polej go małą

ilością oliwy i posyp solą. Obie paczuszki (porcja

na osobę) włóż do rozgrzanego piekarnika

(180–190°C) na około 25 minut.

• kompot jabłkowy

DIETETYK RADZI:Pokrój w ćwiartki 2–3 jabłka

i wykrój gniazda nasienne.

Dodaj 2–3 goździki i szczyptę cynamonu.

Gotuj w wodzie (około 1 l), aż jabłka

zmiękną. Do smaku dodaj odrobinę cukru.

DIETETYK RADZI:Galaretkę przygotuj wg przepisu

na opakowaniu. Jak przestygnie, dodaj 250

ml serka waniliowego. Dokładnie wymieszaj.

Dodaj świeże lub mrożone owoce. Wstaw

sernik do lodówki , aby stężał.

• sernik na zimno (kawałek) na bazie galaretki

owocowej i serka bezglutenowego z dodatkiem

jagód lub malin

• pierogi lub naleśniki bezglutenowe nadziewane szpinakiem i serem feta

DIETETYK RADZI:Farsz: Na patelni rozgrzej łyżkę masła bez

laktozy. Dodaj 500 g świeżego szpinaku.

Gdy liście zmiękną, dodaj ząbek czosnku

przeciśnięty przez praskę i 200 g sera feta.

Całość wymieszaj widelcem lub rozdrobnij

blenderem do uzyskania masy odpowiedniej

do nadzienia.

Pierogi: Do 0,5 kg mąki bezglutenowej dodaj

jedno żółtko, szczyptę soli i tyle ciepłej wody, aż

zagnieciesz elastyczne ciasto. Możesz zmieszać

ze sobą różne rodzaje mąki, ale pamiętaj, że

każda mąka ma inne właściwości wchłaniania

wody. Ciasto rozwałkuj na grubość około 3 mm.

Wykrawaj kółka, używając małej szklanki lub

większego kieliszka. Na środku każdego kółka

połóż farsz i zlep brzegi.

Naleśniki: Mąkę bezglutenową wymieszaj

z dodatkiem wody mineralnej (w proporcji 1:3,

czyli np. 100 g mąki na 300 ml wody), jajkiem

i szczyptą soli. Miksuj, aż uzyskasz konsystencję

gęstej śmietany. Do masy naleśnikowej dodaj

2 łyżki oleju i dokładnie wymieszaj. Naleśniki smaż

na  beztłuszczowej patelni. Po usmażeniu nałóż farsz

na naleśnik i zawiń.

• herbata czarna bez cukru

PRZEBADANY I SPRAWDZONY LEK NA ZESPÓŁ JELITA DRAŻLIWEGOI WIELE DOLEGLIWOŚCI CZYNNOŚCIOWYCH:

Iberogast® czerpie z mocy 9 wyciągów z roślin leczniczych.

Zioła te współdziałają, łagodząc czynnościowe dolegliwości

żołądkowo-jelitowe, takie jak:

• ból i skurcze brzucha, • wzdęcia,

• uczucie pełności, • gazy,

• uczucie ciężkości, • zgaga i nudności.

Posiada przebadaną skuteczność w leczeniu Zespołu Jelita Drażliwego oraz Dyspepsji Czynnościowej.

Jeden preparat na wiele objawów Dolegliwości żołądkowo-jelitowe na tle czynnościowym mogą

powstawać na skutek zaburzenia wielu różnych funkcji przewodu

pokarmowego. To właśnie dlatego często doświadczamy kilku

nieprzyjemnych objawów jednocześnie.

Iberogast® to naturalny i przebadany i sprawdzony lek zawierający unikalne połączenie 9 wyciągów ziołowych.

Każdy z nich zawiera specjalne składniki aktywne, które działają na różne objawy zaburzeń czynnościowych przewodu

pokarmowego. To właśnie dzięki wielokierunkowemu działaniu Iberogast® łagodzi jednocześnie tak wiele różnych

dolegliwości, m.in.: bóle brzucha, skurcze brzucha, uczucie pełności i ciężkości, wzdęcia, gazy, nudności czy zgagę.

Działanie leku zostało przebadane w badaniach klinicznych

z udziałem około 7 tysięcy pacjentów¹.

JAKI JEST SKŁAD LEKU IBEROGAST®?

Iberogast® zawiera unikalne połączenie starannie dobranych 9 ziół leczniczych: ubiorek gorzki, korzeń

arcydzięgla, kwiaty rumianku, owoce kminku, owoce ostropestu plamistego, liście melisy lekarskiej,

liście mięty pieprzowej, glistnik jaskółcze ziele, korzeń lukrecji.

Iberogast® czerpie z leczniczej mocy natury. Wyciągi ziołowe zawarte w preparacie współdziałają

ze sobą, by łagodzić szereg różnych dolegliwości gastrycznych.

DZIAŁANIE POTWIERDZONE BADANIAMIIberogast® wyznacza standardy naukowe i medyczne dla leków pochodzenia naturalnego, dostępnych bez recepty.

Skuteczność i bezpieczeństwo Iberogast® w leczeniu dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego zostały

przebadane w licznych badaniach klinicznych, włączając Zespół Jelita Drażliwego¹.

W Niemczech Iberogast® jest najczęściej zalecanym przez lekarzy lekiem stosowanym przy problemach gastrycznych2.

Cieszy się tam zaufaniem pacjentów od ponad 55 lat.

IBEROGAST® DAWKOWANIEJak stosować lek Iberogast®?

Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, Iberogast® przyjmuje się w małej ilości płynu przed lub w czasie posiłków.

Zalecana dawka leku to:

• dorośli i młodzież powyżej 12 lat: 3 razy dziennie po 20 kropli,

• dzieci od 6 do 12 lat: 3 razy dziennie po 15 kropli.

Lek Iberogast® można stosować bez ograniczeń czasowych. Jeśli po 7 dniach stosowania

leku dolegliwości nie ustępują, należy zasięgnąć porady lekarza na temat ich przyczyny.

1 Ottillinger B., Storr M., Malfertheiner P., Allescher H., STW 5 (Iberogast®) bezpieczny i skuteczny standard leczenia w zaburzeniach

czynnosciowych przewodu pokarmowego, w: Wien Med Wochenschr Vol 163, str. 65–72, 2013.2 IMS Health OTC/GMS Report 12/2015 Groups: 1-19, 97 Consumer Health Classi_cation.

– mgr Agnieszka Piskała

Absolwentka Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW oraz podyplomowych studiów

pedagogicznych. Należy do wąskiego grona diet coach’ów certyfi kowanych w Polsce przez Instytut

Psychoimmunologii Wojciecha Eichelbergera. Swoją wiedzę pogłębiała na licznych, międzynarodowych

szkoleniach. Właścicielka Instytutu NUTRITION LAB, którego celem jest budowanie świadomości prawidłowego

odżywiania wśród Polaków. Propagatorka nutridietetyki. Prelegent najważniejszych konferencji poświęconych

żywieniu i zdrowiu człowieka. Autorka wielu artykułów nt. żywienia, ekspert w porannych programach

telewizyjnych i radiowych. Zdrowie i racjonalne odżywianie to nie tylko jej zawód, ale też pasja. Uzależniona

od antyoksydantów w postaci herbaty i kawy oraz od wieczornych transcendentalnych rozmów o życiu z synem

Jankiem. Uwielbia książki Milana Kundery, muzykę Boba Marleya i tort czekoladowy Pischingera.

1. Ottillinger B., Storr M., Malfertheiner P., Allescher H., STW 5 (Iberogast®) bezpieczny i skuteczny standard leczenia

w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego, w: Wien Med Wochenschr Vol 163, str. 65–72, 2013.

2. Czerwionka-Szafl arska M., Romańczuk B., Zespół jelita drażliwego u dzieci i młodzieży, w: Pediatr Pol Vol 85 (1),

str. 52-56, 2010.

3. Grundmann O., Yoon S.L., Complementary and alternative medicines in irritable bowel syndrome: An integrative

view, w: World J Gastroenterol Vol 20 (2), str. 346-362, 2014.

4. Lacy B.E., The Science, Evidence, and Practice of Dietary Interventions in Irritable Bowel Syndrome, w: Clinical

Gastroenterology and Hepatology Vol 13 (11), str. 1899-1906, 2015.

5. Mönnikes H., Tebbe J.J., Hildebrandt M., Arck P., Osmanoglou E., Rose M., Klapp B., Wiedenmann B., Heymann-

-Mönnikes I., Role of Stress in Functional Gastrointestinal Disorders, Evidence for Stress-Induced Alterations in

Gastrointestinal Motility and Sensitivity, w: Digestive Diseases Vol 19, str. 201-211, 2001.

6. Nehring P., Mrozikiewicz-Rakowska B., Krasnodębski P., Karnafel W., Zespół jelita drażliwego – nowe spojrzenie

na etiopatogenezę, w: Przegląd Gastroenterologiczny Vol 6 (1), str.17–22, 2011.

7. Noddin L., Callahan M., Lacy B. E., Irritable Bowel Syndrome and Functional Dyspepsia: Diff erent Diseases

or a Single Disorder With Diff erent Manifestations?, w: MedGenMed Vol 7 (3), str. 17, 2005.

8. Bartnik W., Chojnacki J., Paradowski L., Skrzydło-Radomańska B., Tomecki R., Rekomendacje diagnostyczno-

-terapeutyczne w zespole jelita nadwrażliwego, w: Gastroenterologia Kliniczna Vol 1 (1), str. 9-17, 2009.

9. Wasiluk D., Ostrowska L., Jastrzębska-Mierzyńska M., Rola fl ory bakteryjnej w zespole jelita nadwrażliwego,

w: Gastroenterologia Polska Vol 21 (1), str. 32-36, 2014.

10. Wegener T., Wegener H., The active components and the pharmacological multitarget principle of STW 5

(Iberogasts),w: Phytomedicine Vol 13 (5), str. 20-35, 2006.

11. Żelowski A., Wojtuń S., Gil J., Dyrla P., Zespół jelita nadwrażliwego – podstawowe zasady rozpoznawania

i leczenia, w: Pediatr Med Rodz Vol 9 (3), str. 250-255, 2013.

Iberogast® – płyn doustny, produkt ziołowy.

Wskazania: Leczenie zaburzeń czynnościowych związanych

z motoryką przewodu pokarmowego, takich jak dyspepsja

czynnościowa czy zespół jelita nadwrażliwego. Zaburzenia

te objawiają się głównie dolegliwościami skurczowymi

jamy brzusznej i jelit, bólem brzucha, uczuciem pełności,

wzdęciami, nudnościami i zgagą.

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek

ze składników leku. Dzieci poniżej 6 lat.

Podmiot odpowiedzialny:Bayer Sp. z o.o.,

Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa.

Pozwolenie nr 10487wydane przez Prezesa URPLWMiPB.

V4/10.2016/MK

L.PL.MKT.03.2018.6289