(Final Report) · 1....

ก

รายงานวจยฉบบสมบรณ

(Final Report)

โครงการ ส ารวจสถานะของเปาหมายการพฒนาทยงยนในบรบทประเทศไทยและทางเลอก

มาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ส าหรบเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

โดย นตยา พรมกนทา และคณะ

กรกฎาคม 2562

ก

สญญาเลขท SRI62X1404

รายงานวจยฉบบสมบรณ

โครงการ ส ารวจสถานะของเปาหมายการพฒนาทยงยนในบรบทประเทศไทยและทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ส าหรบเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวต

ทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

คณะผวจย สงกด

1. นตยา พรมกนทา หวหนาโครงการวจย มหาวทยาลยพะเยา

2. ดร.กฤตพชญ ฐตพชญานนท นกวจย มหาวทยาลยพะเยา

3. กฤษณา ปงวงศ นกวจย วทยาลยเชยงราย

4. วทรย ตลดก า นกวจย มหาวทยาลยพะเยา

สนบสนนโดยส านกงานคณะกรรมการสงเสรมวทยาศาสตร วจยและนวตกรรม (สกสว.) (ความเหนในรายงานนเปนของผวจย สกสว.ไมจ าเปนตองเหนดวยเสมอไป)

ข

บทสรปผบรการ

Executive Summary

โครงการวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ เอกสารและงานวจยตาง ๆ ตลอดจนมาตรการทาง

เศรษฐกจ สงคมและกฎหมาย นโยบาย แผนงานโครงการกจกรรม การสมภาษณเชงลก เวทเสวนาวชาการ ท

เกยวของกบสถานะเปาหมายการพฒนาทย งยนในบรบทประเทศไทย ส าหรบเปาหมายท 3 มวตถประสงค

1. เพอศกษาส ารวจสถานะปจจบนของประเทศไทยทเกยวของกบเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3

(Goal No.3) และวเคราะหความสอดคลองของเปาประสงค (Targets) ปรบและก าหนดเปาประสงคท

สอดคลองกบบรบทประเทศไทย 2. เพอจดล าดบความส าคญของเปาประสงค (Targets) ตามความส าคญและ

ความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 (Goal No.3) 3. เพอส ารวจ

และประเมนมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ทภาครฐและภาคสวนอน ๆ ด าเนนการอยใน

ประเทศไทยและประสบการณจากตางประเทศ และเสนอทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และ

กฎหมายทสามารถเปนมาตรการด าเนนการใหบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 (Goal No.3)

สรปผลการวจยดงน

1. สถานะปจจบนของประเทศไทยทเกยวของกบเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 ดานองค

ความรเกยวของกบเปาหมายท 3 นยามความหมายของแตละตวชวดในประเทศไทยคอนขางชดเจน ยกเวน

ตวชวด 3.3.5 จ านวนผทรองขอความชวยเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลย และตวชวด 3.9.3

อตราการตายทเกดจากการไดรบสารพษโดยไมตงใจ ยงไมไดมการระบรายละเอยดไวอยางชดเจนจาก

หนวยงานทรบผดชอบหลก สวนตวชวดท 3.5.1 และ 3.b.3 ยงขาดขอมลนยามความหมายทชดเจนจาก UN

การเกบขอมลทเกยวกบดานสขภาพในแตละตวชวด มการจดเกบขอมลหลายหนวยงาน ขอมลของ

แตละหนวยงานไมตรงกน ไมมการประสานงานเพอรบผดชอบรวบรวมขอมล ขาดความตอเนองของขอมล

และขอมลยงไมครอบคลมของประชากรทงเทศ เชน ขอมลทไดไมรวมหนวยงานทไมใชภาครฐ หรอ

บางสวนไมรวมกรงเทพและปรมณฑล หรอคนไทยทไมมบตรประจ าตวประชาชน เปนตน

ขอคดเหนจากหนวยงานของรฐและไมใชหนวยงานของรฐมองวา การด าเนนงานเพอแกไขปญหา

ของประเทศยงไมเปนแนวทางการพฒนาทย งยน ขาดการการบรณาการรวมกนอยางเตมท บคลากรบาง

สาขายงขาดแคลน สวนบคลากรทางการแพทยยงเปนกระจกอยในกรงเทพมหานคร มการเปลยนงานบอยท า

ใหการด าเนนงานไมตอเนอง การตดตามผลการประเมนยงไมรดกม และยงขาดประสทธภาพในการบงคบ

ใชกฎหมาย คณะผวจยเชอวาประเทศไทยมการตนตวดานสขภาพมากขน มการวางแผนการด าเนนงานระยะ

ค

สน ระยะกลาง และระยะยาว และมผรบผดชอบในการด าเนนงานจงเปนแนวโนมทดในการพฒนาดาน

สขภาพของประเทศไทย

2. การจดล าดบความส าคญของเปาประสงค (Targets) ตามความส าคญและความพรอมของประเทศไทย

การจดล าดบความส าคญของแตละเปาประสงคตามความเรงดวน พบวา เปาประสงคทเรงดวน 3 ล าดบแรก คอ เปาประสงค 3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนง ภายในป 2573 เปาประสงค 3.4 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอใหลดลงหนงในสามผานทางการปองกนและการรกษาโรคและสนบสนนสขภาพจตและความเปนอยทดภายในป 2573 เปาประสงค 3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเลย และโรคเขตรอนทถกละเลย และตอสกบโรคตบอกเสบ โรคตดตอทางน า และโรคตดตออน ๆ ภายในป 2573 ตามล าดบ

ความพรอมของประเทศไทยตามขอมลสถต พบวา ในภาพรวมดานองคประกอบพนฐานประเทศไทยมความพรอมในการด าเนนงานตามเปาประสงคของเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 ทกเปาประสงค แมบางเปาประสงคยงไมปรากฏขอมล Metadata แตประเทศไทยมองคความรและเตรยมพรอมในการขบเคลอนแลว เปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลก และเปาประสงค 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและเดกอายต ากวา 5 ป ไดบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนแลว สวนเปาประสงคทมความพรอมในการบรรลเปาหมายตอไปมากทสด คอ เปาประสงค 3.a เพมความเขมแขงการด าเนนงานของกรอบอนสญญาขององคการอนามยโลกวาดวยการควบคมยาสบ มความพรอมในดานองคความร ขอมลสถต กฎหมาย โครงสรางการบรหารงานภาครฐ ประสทธภาพการบรหารจดการขององคกรภาคสวนตาง ทรพยากรงบประมาณในภาครฐและนอกภาครฐ ตลอดจนการมสวนรวม บรณาการ ภาคสวนตาง ๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน ประชาสงคมและภาควชาการ องคประกอบพนฐาน

3. การส ารวจและประเมนมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ทภาครฐและภาคสวนอน ๆ

พบวา ประเทศไทยมมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ทคอนขางครอบคลมแตยงมความไม

เขมแขงของการบงคบใชกฎหมาย อยางไรกตามในเปาประสงค 3.3.5 และ 3.4.1 ยงขาดมาตรการทาง

กฎหมายรองรบการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของตลอดจนมาตรการทผมสวนไดเสยควรจะตอง

ด าเนนการเกยวกบโรคทมสาเหตจากพฤตกรรมและสภาพสงคม เศรษฐกจยคบรโภคนยมซงเปนสาเหต

พนฐานของโรคเหลาน และเปาประสงค 3.9 การปฏบตตามมาตรการทางกฎหมายยงไมชดเจน และยงไม

มงเนนผลการด าเนนงาน

ง

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

ภาวะสขภาพและสวสดภาพทดและยงยนนนจะตองอาศยความรวมมอจากทกหนวยงานทเกยวของ

และในการแกไขปญหากบเปาหมายอนดวยจงจะสามารถท าใหมภาวะสขภาพทย งยนได เชน การแกไข

ปญหาความยากจน เกษตรกรรม น า ดน สารเคม เพราะวาปญหาดานสขภาพเปนผลกระทบมาจากสาเหตอน

รวมดวย ในการวจยครงนไดขอเสนอแนะดงน

1) ควรมการจดเกบขอมลในแตละเปาประสงคในฐานขอมลของประเทศภายใตหนวยงานเดยว เพอ

ลดความซ าซอนของขอมล และควรให รพ.เอกชนใหความรวมมอในการบนทกขอมล เพอความครอบคลม

ของขอมล ตลอดจนปรบปรงขอมลใหมความทนสมยอยเสมอ

2) สงเสรมการด าเนนงานเชงรกดานการปองกนโรคและคดกรองสขภาพ และประสานงานกน

ทองถนแบงงานรบผดชอบอยางชดเจน และใหองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) และหนวยงานเอกชน ภาค

ประชาสงคมไดเขามามบทบาทเพมมากขน

3) ดานการวจย สนบสนนนโยบายเกยวกบการสนบสนนการวจยในตวชวดทยงขาดองคความรหรอ

ขอมลยงไมครบไดแก องคความรดานยาและวคซน เพอใหสามารถคดคนวคซนปองกนโรคอนตรายใหม ๆ

หรอยาตวใหมได

4) สงเสรมการบรณาการและการท างานรวมกนอยางเปนระบบ ทกภาคสวนทงภาครฐ เอกชน

ประชาสงคม อยางเขมแขงและใหมบทบาทในการด าเนนงานหรอก าหนดนโยบายรวมกน แบงหนาทกน

อยางชดเจน เพอใหครอบคลมทกคนและมสขภาพดอยางย งยน มระบบตดตามการด าเนนงานอยางเขมงวด

รดกม และมผรบผดชอบงานอยางชดเจน โดยเฉพาะในประเดนทส าคญ ไดแก การเกดอบตเหตทางถนน

โรคไมตดตอ การดมแอลกอฮอล การสบบหร และมลพษทางอากาศ

5) ควรมหนวยงานเปนรปธรรมรบผดชอบหลกทท าการขบเคลอนเฉพาะเปาหมายการพฒนาท

ย งยน ดานสขภาพ เนองจากกระทรวงสาธารณสขรบผดชอบงานหลายสวน จงท าใหการขบเคลอนเปาหมาย

ท 3 เปนไปดวยความล าบาก

6) สงเสรมใหมการปฏบตตามมาตรการทางกฎหมายอยางมประสทธภาพ และควรมมาตรการทาง

กฎหมายรองรบการด าเนนงานของหนวยงานในเปาประสงค 3.3.5 และ 3.4.1

จ

บทคดยอ

โครงการวจยมวตถประสงคเพอศกษาส ารวจสถานะปจจบน จดล าดบความส าคญ ส ารวจและ

ประเมนมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย และเสนอทางเลอกด าเนนการใหบรรลเปาหมายการ

พฒนาทย งยนเปาหมายท 3 (SDGs 3) สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพ

ส าหรบทกคนในทกวยในประเทศไทย โดยวธวจยเชงคณภาพ ดวยการทบทวนองคความร การด าเนนงาน

และสมภาษณเชงลก ผลการวจย พบวา ปจจบนประเทศไทยมองคความรนยามความหมายทกเปาประสงค

และตวชวดตาม Metadata UN SDGs มมาตรการด าเนนงาน ดานความพรอมสามารถด าเนนการบรรล

เปาประสงคไดดวยปจจยองคประกอบพนฐาน เชน หนวยงานทรบผดและกฎหมายทเกยวของ ตลอดจน

ความพรอมเชอมโยงสมพนธภายในเปาหมายกบเปาหมายอน ๆ โดยเฉพาะดานสขภาพและสวสดภาพท

เกยวกบสารเคมอตราและมลพษตาง ๆ จงเสนอแนะใหหนวยงานทเกยวของบรณาการความรวมมอทงดาน

ขอมลพนฐานและเปาหมายการด าเนนงานใหสอดคลองรองรบเปาหมายการพฒนาทย งยนอยางสอดคลอง

สมพนธเชอมโยงตอกน

ฉ

Abstract

The research project aims to explore the current status, prioritized, explored, and evaluated

economic, social and legal measures, to propose alternatives measurement for achieving the Sustainable

Development Goal Number 3 (SDGs 3) “Ensure healthy lives and promote well-being for all at all ages” in

Thailand. This research project conducted by qualitative research methodology by reviewing of knowledge

and implementation of stakeholders, in-depth interviews. The research found that currently, Thailand has

knowledge of definitions, meaning, goals and metadata according to the UN SDGs Metadata,

implementation plans, and readiness to achieve with basic elements such as responsible agencies and

relevant laws. As well as the availability of related within the targets and other goals, especially in the areas

of health and welfare related to hazardous chemicals and pollutions, therefore suggesting that the relevant

departments to integrate cooperation in both basic information and operational goals for consistency

implementation with the Sustainable Development Goals.

ช

สารบญ

หนา

บทสรปผบรหาร ข

บทคดยอ จ

Abstract ฉ

สารบญ ช

บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญ 1

1.2 วตถประสงคของโครงการวจย 7

1.3 กรอบแนวคดในการวจย 7

1.4 ระเบยบวธวจย 15

1.5 ผลทคาดวาจะไดรบ 16

บทท 2 นยาม ความหมาย ค าจ ากดตามเปาประสงคและตวชวดของเปาหมายท 3 กบบรบทประเทศไทย

18

เปาประสงค 3.1 และตวชวด 18









เปาประสงค 3.a และตวชวด 36

เปาประสงค 3.b และตวชวด 38

ซ

สารบญ

หนา

เปาประสงค 3.c และตวชวด 42

เปาประสงค 3.d และตวชวด 42

บทท 3 สถานะเปาประสงคและตวชวดของเปาหมายท 3 ในบรบทประเทศไทย 44














บทท 4 มาตรการและการด าเนนงานในปจจบนเกยวกบเปาหมายท 3 ในประเทศไทย 81







ฌ

สารบญ

หนา








บทท 5 ความพรอมในการบรรลเปาหมายท 3 ของประเทศไทย 119

5.1 ความพรอมตามองคประกอบพนฐาน 119

5.2 ความพรอมตามความเชอมโยง 122

บทท 6 ล าดบความส าคญของเปาประสงค ตวชวดในเปาหมายท 3 ส าหรบประเทศไทย 124

6.1 ล าดบความส าคญตามความเรงดวน 124

6.2 ล าดบความส าคญตามผลกระทบ 130

บทท 7 ทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายเพอการบรรลเปาประสงคของ

เปาหมายท 3

138

7.1 มาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายในประเทศไทย 138

7.2 ทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายเพอการบรรลเปาประสงค

ของเปาหมายท 3 ส าหรบประเทศไทย

159

บทท 8 บทสรปและขอเสนอแนะ 168

8.1 ขอสรป 168

8.2 ขอเสนอแนะ 171

ญ

สารบญ

หนา

เอกสารอางอง 173

ภาคผนวก 184

ภาคผนวก ก. การปรบปรงงานวจยตามขอเสนอแนะ 185

ภาคผนวก ข. ตารางเปรยบเทยบวตถประสงค กจกรรมทวางแผนไว และกจกรรมทด าเนนการมา

และผลทไดรบตลอดโครงการ

186

ภาคผนวก ค. ภาพกจกรรมในการด าเนนโครงการ 189

ภาคผนวก ง. ตวอยางแนวค าถามสมภาษณและสนทนาเชงลก 191

ฎ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 แสดงจ านวนครงและหนวยงานทด าเนนการจดกจกรรมสมภาษณสนทนาเชงลก 16 ตารางท 2 สรปสถานการณของตวชวดในเปาหมายท 3 47 ตารางท 3 ตาราง อตรามารดาตายตอแสนการเกดมชพ ตงแตป 1990-2015 48

ตารางท 4 แสดงอตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป และอตราตายในทารกแรกเกด ตอการเกดมชพ 1,000 49 ตารางท 5 แสดงอตราตายในเดกอายต ากวา 5 ปและอตราตายในทารกแรกเกด ตอการเกดมชพ 1,000 ราย 50

ตารางท 6 แสดงผปวยวณโรคใหม สญชาตไทย 52

ตารางท 7 แสดงอตราปวยดวยโรคมาลาเรย ตอแสนคน 54

ตารางท 8 แสดงจ านวนและอตราปวยไวรสตบอกเสบบ ตอแสนประชากร 54

ตารางท 9 แสดงสถานะของประเทศไทยอตราการตายจากสาเหตโรคตาง ๆ 55

ตารางท 10แสดงอตราการฆาตวตายของประชากรในประเทศไทย 56

ตารางท 11 แสดงอตราการฆาตวตายของประชากรในประเทศไทยแยกตามเพศ 57

ตารางท 12 แสดงอตราตายดวยอบตเหตทางถนนอตราตายจากอบตเหตบนทองถนน 61

ตารางท 13 แสดงสดสวนของประชากรตอบคลากรทางการแพทย 78

ตารางท 14 แสดงหนวยงานทรบผดชอบในแตละตวชวด 84

ตารางท 15 แสดงวธการจดล าดบความส าคญตามความเรงดวน 108

ตารางท 16 แสดงการใหคะแนนผลกระทบทรนแรงตอสขภาพ 120

ตารางท 17 แสดงการจดล าดบอตราตายจ าแนกตามสาเหตทส าคญ ป พ.ศ. 2537 – 2560 126 ตารางท 18 แสดงการใหคะแนนแนวโนมทางสถตของแตละตวชวด 127 ตารางท 19 แสดงการใหคะแนนความพรอมในการจดล าดบความส าคญ 127 ตารางท 20 สรปการจดล าดบความส าคญโดยการใหคะแนนความสมพนธตามความพรอมแบบสงเสรมกนของเปาประสงค และตวชวด SDGs 3 127 ตารางท 21 ความสมพนธตามความพรอมแบบสงเสรมกนของเปาประสงค และตวชวด SDGs 3 127 ตารางท 22 แสดงความสมพนธภายนอกกบเปาประสงค ตวชวดอน 132

ฏ

สารบญรปภาพ

หนา

แผนภาพท 1 แสดงอตรามารดาตายตอแสนการเกดมชพ ปงบประมาณ พ.ศ. 2559-2561 48

แผนภาพท 2 แสดงสถานการณการบ าบดผปวยจตเวชยาเสพตดระบบสมครใจและบงคบสมครใจ 58

แผนภาพท 3 แสดงรอยละของประชากรอาย 15 ปขนไป ทดมสราจ าแนกตามเพศ ป พ.ศ.2544-2560 60

แผนภาพท 4 แสดงปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลบรสทธตอหวประชากรตอป ของประชากรอาย 15 ปขนไป 60

แผนภาพท 5 แสดงอตราการตายจากอบตเหตทางถนนและเปาหมายการด าเนนงานในป พ.ศ.2561-2565 62

แผนภาพท 6 แสดงอตราการคลอดในวยรนอาย 10-14 ป และ 15-19 ป ตอประชากรหญงอาย 10-14 ป และ 15-19 ป 1,000 คน 63

แผนภาพท 7 แสดงความครอบคลมสทธในระบบหลกประกนสขภาพของประเทศ และความครอบคลมสทธหลกประกนสขภาพ 65

แผนภาพท 8 แสดงรอยละครวเรอนทตองกลายเปนครวเรอนยากจนภายหลงการจายคารกษาพยาบาล ป พ.ศ. 2533-2560 66

แผนภาพท 9 อตราปวยโรคระบบทางเดนหายใจในพนท 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ป 2560 68

แผนภาพท 10 แสดงปรมาณการน าเขาพาราควอต (ตน) ป 2550-2560 70

แผนภาพท 11 กราฟแสดงรอยละและจ านวนการบรโภคยาสบของประเทศไทยป 2534-ปจจบน (2560) 71

แผนภาพท 12 แสดงการระบาดของโรคหดป พ.ศ. 2555-2561 72

แผนภาพท 13 แสดงเงนชวยเหลอการพฒนาอยางเปนทางการสทธรวม ODA ของประเทศไทยในฐานะประเทศผบรจาค 75

แผนภาพท 14 แสดงเงนชวยเหลอการพฒนาอยางเปนทางการสทธรวม ODA ของประเทศไทย 76

แผนภาพท 15 แสดงสดสวนแพทยตอประชากร จ าแนกรายพนทเครอขายบรการสขภาพ ป 2560 79

แผนภาพท 16 แสดงโครงสรางคณะกรรมการเพอการพฒนาทย งยน (กพย.) 81

แผนภาพท 17 แสดง มาตรฐานและขนตอนปฏบตในการบ าบดฟนฟและสงตอผปวยยาเสพตด 99

ฐ

อกษรยอ

กค กระทรวงการคลง กต กระทรวงตางประเทศ กรม สบส. กรมสนบสนนบรการสขภาพ กษ กระทรวงเกษตรและสหกรณ คค กระทรวงคมนาคม ทก กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ทส กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นร ส านกนายกรฐมนตร พณ กระทรวงพาณชย พม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มท. กระทรวงมหาดไทย มท. มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร มธ มหาวทยาลยธรรมศาสตร ยธ กระทรวงยตธรรม รง กระทรวงแรงงาน รศช. รองเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ลศช. เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ลสผ. เลขาธการส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม วท กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ศธ กระทรวงศกษาธการ

สกว. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย สกสว. ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมวทยาศาสตร วจยและนวตกรรม สกอ. ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา สคร. ส านกงานปองกนควบคมโรค สธ. กระทรวงสาธารณสข สธฉ. กองสาธารณสขฉกเฉน กระทรวงสาธารณสข สนย. ส านกนโยบายและยทธศาสตร สป.สธ. ส านกปลดกระทรวงสาธารณสข สป.คม สถาบนปองกนและควบคมโรคเขตเมอง สปสช. ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต สพฉ. สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

ฑ

สพฐ. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สศช. ส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สสจ. ส านกงานสาธารณสขจงหวด สสส. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ สอวพ. ส านกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ อก กระทรวงอตสาหกรรม อปท. องคกรปกครองสวนทองถน อย. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา SDGs Sustainable Development Goals (เปาหมายการพฒนาทย งยน)

1

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญ

แนวความคดสขภาพดและสวสดภาพส าหรบทกคนทกวยมความส าคญในระดบโลกจนไดรบการ

บรรจเปนเปาหมายการพฒนาทย งยน (Sustainable Development Goals: SDGs) คอ เปาหมายท 3 สราง

หลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย ทตองด าเนนการให

บรรลผลภายในป พ.ศ. 2573 ซงไดรบการยอมรบใหเปนเปาหมายของการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทตอง

มความเปนธรรมทงในปจจบนและอนาคต โดยเฉพาะอยางยงประเทศไทยไดแสดงเจตนารมณตามท

คณะรฐมนตรอนมตใหนายกรฐมนตรเปนหวหนาคณะผแทนไทยรวมรบรองเอกสาร “Transforming Our

World : The 2030 Agenda for Sustainable Development” ในการประชมสหประชาชาตระดบผ น าเพอ

รบรองวาระการพฒนาภายหลงป ค.ศ. 2015 (UN Summit to adopt the Post-2015 Development) ระหวาง

วนท 25-27 กนยายน พ.ศ. 2558 ณ ส านกงานใหญสหประชาชาตนครนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกา จงเปน

การแสดงเจตนารมณทางการเมองระหวางประเทศรวมกบประเทศสมาชกขององคการสหประชาชาต และ

ถอเปนพนธกจทตองด าเนนการใหบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยน ซงมทงหมด 17 เปาหมาย (Goal) 169

เปาประสงค (Target) โดยมตวชวดความส าเรจ (Indicator) และคาเปาหมายตาง ๆ ทตองด าเนนการดวย

รฐบาลไทยมความมงมนด าเนนงานใหบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนโดยอาศยการมสวนรวมกบภาคสวน

อน ๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาควชาการ และภาคประชาสงคม จงมการแตงตงคณะกรรมการเพอการพฒนา

ทย งยน (กพย.) คณะอนกรรมการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยน และมคณะท างานอกหลายชด ม

อ านาจหนาทก าหนดเปาหมาย ตวชวดสอดคลองกบบรบทประเทศไทย มส านกงานคณะกรรมการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต (ปจจบนเปลยนเปนส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต)

(สศช.) เปนส านกงานเลขานการของ กพย. และส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (ปจจบนเปลยนเปน

ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมวทยาศาสตร วจยและนวตกรรม (สกสว.)) รวมเปนอนกรรมการเพอ

สนบสนนทางวชาการ

สกสว. และ สศช. ไดจดสมมนาเพอจดล าดบความส าคญของเปาประสงค (Target) แลวพบปญหา

ส าคญทมผลตอการบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยน คอ (1) ปญหาการก าหนดนยาม ค าจดกดความของ

เปาประสงค ตวชวดความส าเรจ และคาเปาหมาย (2) ขาดการบรณาการองคความรทมอยเพอใหเหน

สถานะการพฒนาทย งยนในประเทศไทย (3) ขาดการบรณาการการท างานระหวางหนวยงานทสอดคลองกบ

2

เปาหมายการพฒนาทย งยน (4) ขาดการบรณการขอมลทางสถตระหวางหนวยงานทสอดคลองกบเปาหมาย

การพฒนาทย งยน (5) ปญหาความรวมมอในการปฏบตงานของหนวยตาง ๆ ในภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของ

กบเปาหมายการพฒนาทย งยน ซงแสดงใหเหนวาสงคมไทยยงขาดองคความรทเกยวของกบสถานะปจจบน

ของประเทศไทยตามเปาหมายการพฒนาทย งยนอยางครบถวน ซงองคความรนเปนพนฐานส าคญจ าเปน

ส าหรบการวางแผนยทธศาสตร ก าหนดมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ใหการปฏบตงานเพอ

บรรลเปาหมายตามล าดบความส าคญ ความพรอม และตวชวดเหมาะสมกบบรบทประเทศไทย

เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals: SDGs) เปาประสงค (Targets) ตวช

ความส าเรจ (Indicators) และคาเปาหมาย ตองมกระบวนการส าคญในการประเมนผลตดตามเฝาระวงให

บรรลผล โดยจะตองอาศยปจจยส าคญทงบรบทสถานะปจจบนเพอใหทราบปญหาอปสรรคโอกาสของ

ความส าเรจ และองคความรเกยวกบการพฒนาทย งยนดวย บรบทและองคความรนมผลโดยตรงตอ

ความส าเรจเพราะจะสงผลตอการก าหนดยทธศาสตร แผนงาน โครงการ มาตรการทางเศรษฐกจ สงคมและ

กฎหมายตาง ๆ ของประเทศและภาคสวนทเกยวของในการระดมทรพยากรตาง ๆ ด าเนนการตามเปาหมายท

จะเกดผลส าเรจ

ประกอบกบปจจบนตามประกาศ เรอง ยทธศาสตรแหงชาต (พ.ศ. 2561 - 2580) มวสยทศน

“ประเทศไทยมความมนคง มงคง ย งยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง” ยทธศาสตรท 3 การพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย การพฒนาศกยภาพ

คนตลอดชวงชวตทกชวงวย การเสรมสรางใหคนไทยมสขภาวะทด และการสรางความอยดมสขของ

ครอบครวไทยเรมตงแตการวางแผนการสรางครอบครว การสงเสรมการเกดทมคณภาพ และตามแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 พ.ศ. 2560-2564 ทไดจดท าบนพนฐานของยทธศาสตรชาต เปนแผน

ในการพฒนาประเทศเพอกอใหเกดประโยชนสขทย งยนของสงคมไทย ประเทศไทยยงตองด าเนนการตาม

ยทธศาสตรชาตดงกลาวประกอบกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาตดวย และสงผลใหแผนงาน นโยบาย โครงการ กจกรรม ตลอดจนมาตรการตาง ๆ จะตองมงเนนให

สอดคลองกบหลกเปาหมายการพฒนาทย งยน ประกอบกบประเทศไทยมกฎหมาย คอ พระราชบญญต

สขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 หมวด 5 ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตซงเปนแนวทางก าหนดนโยบาย

ยทธศาสตรและการด าเนนงานดานสขภาพ จดใหมหลกประกนและความคมครองใหเกดสขภาพ การสราง

เสรมสขภาพของประชาชน สงผลใหระบบสขภาพมความมนคงมากขน

สถานการณทวไปของเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทม

สขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย แมจะเปนเปาหมายทมความพรอมดานขอมลท

3

กระทรวงสาธารณสขเกบขอมลตาง ๆ ไวแลว แตเปาประสงค 3.6 การเสยชวตบนถนนมความทาทายสง

เพราะกระทรวงสาธารณสขเปนเพยงผเกบขอมล แตการจะลดจ านวนผเสยชวตลงนนเกยวของกบหนวยงาน

อน ๆ มากมายหลายหลากทมาเกยวของกบอบตเหตบนถนน เชน ส านกงานต ารวจแหงชาต และขอมล

อาจจะไมไดมาจากหนวยงานทเกบขอมลทถกกเปนได อาจมาจากหลากหลายหนวยงานรบผดชอบ เชน กรม

โยธาธการและผงเมอง กรมทางหลวงชนบท ฯลฯ ซงตองมการศกษาวจยกบผเกยวของรวมถงนโยบายและ

มาตรการตาง ๆ ในการเตรยมพรอมรบปญหา แกปญหา สวนเปาประสงค 3.7 ensure universal access to

sexual and reproductive health-care services ซงจะเนนการบรณาการการบรการดานอนามยเจรญพนธ

มารดาทารกแรกเกด และสขภาพของเดก ทมอยในยทธศาสตรชาตรวมไปถงบทบาทของผมสวนไดเสยท

เกยวของ ไดแก ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงสาธารณสข กรมอนามย กรมควบคมโรค และกรม

สขภาพจต การหาขอมลเชงลกในประเดนการบรการดานการวางแผนครอบครว ระบบสารสนเทศการศกษา

ดานสขภาวะทางเพศทกชวงวยนนมมตหลากหลายจ าเปนตองศกษากบผมสวนไดเสยทเกยวของเพอใหได

ขอมลเชงลก รวมถงเปาประสงค 3.a 3.b 3.c ทมขอมลแลวแตขาดความชดเจนในการท างานรวมกนและ

ความสอดคลองเชงนโยบายของหนวยงานตาง ๆ นอกจากนยงมความเชอมโยงระหวางเปาประสงคภายใต

กบเปาหมายกบเปาหมายอน ๆ ดวย นอกจากภายใต SDGs3 แลว ยงมตวชวดเกยวของกบสขภาพทอยภายใต

SDGs เปาหมายอนมในหลายเรอง เชน ความชกของเดกทมภาวะแคระแกรนหรอทพโภชนาการ น าหนกต า

กวาเกณฑหรอเกนเกณฑ (SDGs2) ปญหาความรนแรงตอเดกและสตร (SDGs5) การเขาถงแหลงน าดมท

สะอาดและบรการสขาภบาลทจ าเปน (SDGs6) การสญเสยปสขภาวะอนเนองมาจากความเสยงจากการก

ท างาน (SDGs8) อตราตายทเปนผลจากภยพบต (SDGs11 และ 13) อตราตายจากปญหาความรนแรงรปแบบ

ตาง ๆ (SDGs16) เปนตน หากมการจดล าดบความส าคญ ความพรอม ความเรงดวน และผลกระทบนนจะท า

ใหเหนความส าคญยงขน สวนเปาประสงค 3.9.1 มสภาพขอมลและปรากฎการณทนาสนใจมากเพราะจาก

ขอมลองคการอนามยโลกป 2016 พบประเทศไทยมผเสยชวต 61.5 คนตอประชากรหนงแสนคน และ

ปจจบนตามขาวสารทวไปยงมปญหา PM 2.5 ทก าลงเกดขนอยางรนแรงในประเทศไทย นอกจากกระทรวง

สาธารณสขแลวยงมหนวยงานทเกยวของอกหนวยงานทควรจะมเกยวของในการศกษาวจย เชน กรมควบคม

มลพษ กระทรวงอตสาหกรรม เปนตน นอกจากนเรองสารพษตาง ๆ ทตกคางสนคาเกษตรยงไมมหนวยงาน

ทชดเจนเกบขอมล ซงการใชสารเคมอาจท าใหนาบรโภคแตในระยะยาวอาจมผลกระทบกบผบรโภคซงจะ

สงผลกระทบตอเปาประสงคและตวชวดคาเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและ

สงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย นดวย

4

นอกจากนนแลวพบวารายงานการสาธารณสขไทย 2554-2558 (กระทรวงสาธารณสข : 2559)

น าเสนอวา โรคหวใจขาดเลอด โรคเบาหวาน และโรคหลอดเลอดสมองมแนวโนมเพมสงขนอาจมสาเหต

จากพฤตกรรมการบรโภคทนยมอาหารจ าพวกแปง ไขมนและน าตาลเพมสงขน ขาดการออกก าลงกายและ

น าหนกตวเกน โดยเฉพาะอยางยงรายงานสขภาพคนไทย (ส านกขาว Hfocus เจาะลกระบบสขภาพ : 2560)

ไดน าเสนอวา คณะกรรมการสขภาพแหงชาตรบทราบรายงานสถานการณระบบสขภาพคนไทยในป 2560

โดยเชอมโยงกบ “เปาหมายการพฒนาทย งยน” (Sustainable Development Goals (SDGSs)) เปาหมายท 3

สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย พบแนวโนม

สขภาพของคนไทยมทงดขนและยงนาหวง ตองอาศยความรวมมอของทกภาคสวนเพราะไมสามารถใช

กฎหมายมาบงคบได เชน การสวมหมวกนอกเพอปองกนอบตเหตทางถนน ในป 2557 พบวามอตรา

ผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนโดยใชจกรยานยนตเปนพาหนะถงรอยละ 66 โดยมการดมเครองดม

แอลกอฮอลหรอมนเมากอนขจกรยานยนต รอยละ 14.4 โดยรายงานสขภาพคนไทยทจดท าขนทกปสะทอน

ภาพรวมสถานการณสขภาพตงแตเกดจนตาย และสาเหตส าคญทท าใหคนไทยเสยชวตกอนวยอนควร โดย

พบสถานการณนาสนใจ คอ การเสยชวตของมารดาไทย เฉลยท 24.6 รายตอการเกดแสนคน ซงมสาเหตจาก

การตายทปองกนได คดเปนรอยละ 56 ของการตายของมารดาไทยในป 2556 เชน สาเหตจากการตกเลอด

ความดนโลหตสง ฯลฯ โดยอตราการตายสงสดอยในพนทภาคใต ภาคเหนอ และภาคอสานตามล าดบ

ขณะทอตราการเสยชวตของเดกแรกเกดและอายต ากวา 5 ปของไทยลดลงตอเนองและดกวาเปาหมายของ

SDGs มาก แตเมอเทยบกบประเทศในอาเซยนพบวา อตราทารกทกนนมแมอยางเดยวในชวง 6 เดอนแรก

ประเทศไทยอยทรอยละ 15.1 % ต ากวาเวยดนาม ลาว เมยนมาร อนโดนเซย และกมพชา นอกจากนยงม

ปญหาโรคตดตอเขตรอนทเพมขนและยงตองการระบบจดการดแลรกษา คอ วณโรค ซงในป 2558 มผปวย

วณโรคมาขนทะเบยนรกษาเพยง 62,154 คน ขณะทยงมอกกวา 50,000 คนยงไมไดรบการรกษา อาจจะ

กลายเปนปญหาไดในอนาคต สวนผ ตดเชอเอชไอวรายใหมอาย 15 ปข นไปมแนวโนมลดลง สวน

ไขเลอดออกยงมแนวโนมอตราปวยขน-ลงสลบเปนรายปและยงสงกวาเปาหมาย SDGs (ชนฤทย กาญจนะ

จตรา อางในส านกขาว Hfocus เจาะลกระบบสขภาพ : 2560) รฐบาลมแนวโนมรบภาระรายจายทางดาน

สขภาพเพมสงขน ขาดประสทธภาพในการบรหารจดการ ระบบฐานขอมลยงแยกสวนกนสงผลตอการ

จดบรการทเปนเอกภาพ คณภาพ ขาดความเชอมโยงและความยงยน ดงนน การด าเนนการเพอบรรล

เปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพ

ส าหรบทกคนในทกวย จงเปนเรองททาทายส าหรบประเทศไทย ซงตองมทงองคความรทเกยวของและ

มาตรการทเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

5

จากการจดล าดบความส าคญปญหาเรงดวนของประเทศไทยจากเปาหมายการพฒนาทย งยน 30

เปาประสงค พบวา เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบ

ทกคนในทกวย "มสขภาพและความเปนอยทด" ทตดอนดบประกอบเปาประสงคเรงดวนดวย ไดแก 3.3 ยต

การแพรการกระจายของเชอเอชไอว และโรคตดตอ 3.4 ลดการตายจากโรคไมตดตอ 3.5 เสรมสรางการ

ปองกนและการรกษาการใชสารในทางทผด 3.6 ลดอบตเหตทางถนน ซงประเดนเรงดวนเหลานจะถกบรรจ

ในแผนของหนวยงานทเกยวของเพอใหเรองนน ๆ เพอด าเนนการใหบรรลผล

ปจจบนยงปรากฏวาขอมลตาง ๆ ทองคการสหประชาชาตยงขาดขอมลและขอบเขตความหมายตาง

ๆ ของเปาประสงคและตวชวดชดเจนซงจะสงผลใหประเทศไทยไมสามารถด าเนนการบรรลเปาหมายได

องคความรและมาตรการตาง ๆ ทมความไมชดเจนและความไมสอดคลองกนเกยวกบเปาหมายการพฒนาท

ย งยนและเปาประสงค ตวชวดความส าเรจ คาเปาหมายยงคงมอยมาก นบตงแตปญหาพนฐานของขอบเขต

ความหมายการพฒนาทย งยนซงหนวยงานรฐ ภาคสวนตาง ๆ ยงมความรความเขาใจทแตกตางกนกบเนอหา

ทก าหนดในองคการสหประชาชาตในรายงานเรอง “Our Common Future” หรอ Brundtland Report เชน

ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการเพอการพฒนาทย งยนก าหนดความหมายการพฒนาท

ย งยนแตกตางออกไปจากสหประชาชาต แมแตความรความเขาใจและถอยค าทปรากฏในสงคมไทยยงมทง

ค าวา “การพฒนาทย งยน” “การพฒนาอยางย งยน” “การพฒนาแบบยงยน” เปนตน ซงอาจท าใหเปาหมาย

ความเขาใจและการด าเนนงานใหบรรลผลแตกตางกนออกไป อยางไรกด งานวจยนจะใชขอบเขต

ความหมายตามแนวทางการพฒนาทย งยนเพราะเปนแนวทางทด าเนนการอยโดยรฐบาลไทย นอกจากนยงม

ปญหาขอบเขตความหมายของสขภาพ สวสดภาพ โดยเฉพาะทกคนทกวย ซงมการใชถอยค าส านวนและ

ความหมายทแตกตางกนในบรบททางสงคม เศรษฐกจ และกฎหมาย แตภายใตเปาหมายเดยวกนควรจะตอง

ใชค าและความหมายใหเหมาะสมจะท าใหทราบสถานการณในปจจบนไดตรงกนดวย ในระดบเปาประสงค

และตวชวด ตามทหนวยงานรบผดชอบยงขาดขอบเขตความหมายทชดเจนท าใหไมทราบสถานการณ

ปจจบนและทศทางทก าลงจะด าเนนไป ตวชวดบางตวชวดไมสามารถวดไดในเชงปรมาณแตอาจวดไดเชง

คณภาพท าใหการด าเนนงานการก าหนดมาตรการตาง ๆ จะตองเหมาะสมกบตวชวดตามบรบทของประเทศ

ไทย ตลอดจนเปาประสงคและตวชวดองคการสหประชาชาตก าหนดอาจไมใชสถานการณทรนแรงหรอ

เรงดวนส าหรบประเทศไทย มาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายทถกเสนอแนะน าใหน ามาปรบใช

จงอาจไมเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทยทมความพรอมในการบรรลเปาหมายและเปาประสงคบางตว

หรอเรงดวนจ าเปนตองรบด าเนนการหรอเฝาระวงตดตามประเมนไมใหเกดสถานการณอบตซ า

6

ดงนน เมอ สกสว.ไดสนบสนนการศกษาวจยเรองสถานะของเปาหมายการพฒนาทย งยนในบรบท

ประเทศไทย โดยก าหนดกรอบหวขอการวจย เรอง “การส ารวจสถานของเปาหมายการพฒนาทย งยนใน

บรบทประเทศไทย และทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย” ขนเพราะยงขาดการ

ศกษาวจยส ารวจสถานะของเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพ

ส าหรบทกคนในทกวย คณะผวจยในฐานะนกวชาการทางดานสขภาพและดานสงคมไดตระหนกถงปญหา

ส าคญดงกลาวจงสนใจศกษาองคความรทมอยแลวในวงการวชาการ การท างานในภาครฐ เอกชน สงคม

และหนวยงานทเกยวของ คนหาภาพรวมสถานการณเปาหมายการพฒนาทย งยนในประเทศไทยของ

เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย จง

เหนวาจ าเปนและเสนองานวจยนศกษาส ารวจสถานะของเปาหมายการพฒนาทย งยนในบรบทประเทศไทย

และทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ส าหรบเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนม

ชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย โดยเฉพาะเปาประสงคและตวชว ด

สอดคลองกบบรบทของประเทศไทย โดยการศกษาวจยนจะมงเนนส ารวจสถานะเปาหมายการพฒนาท

ย งยน เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

จากองคความรทางวชาการ นยาม ความหมาย เปาประสงค ในบรบทของประเทศไทย หลกฐานเชงประจกษ

นโยบาย แผนงาน โครงการ กจกรรม ผลการการด าเนนงานทมอยในภาครฐ เอกชน สงคม ผมสวนไดเสย

และหนวยงานทเกยวของเพอใหเหนความชดเจนเหมาะสมในมตตาง ๆ ตวชวดมความพรอมและจดล าดบ

ความส าคญรวมกบผมสวนไดเสย ทงสถานะปจจบน ความเรงดวน ความจรง หรอประเดนทยงไมทราบซง

จะตองท าการส ารวจและแจกแจงใหชดเจน ตลอดจนการด าเนนการของภาคสวนตาง ๆ มอยและเชอมโยง

กบแผนยทธศาสตร แผนพฒนาตาง ๆ จะตองศกษาใหเหนความเชอมโยงเชงนโยบาย การจดล าดบ

ความส าคญ โดยเฉพาะประเดนทเปนเรองของผลกระทบ ความสมพนธระหวางเปาหมายกบเปาประสงค

เกยวของรวมถงผลกระทบดวย ทงน เพอใหไดองคความรเกยวกบสถานะปจจบนของเปาหมายการพฒนาท

ย งยน เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

ภาพรวมของสถานการณการพฒนาทย งยนในประเทศไทย และใหไดขอเสนอเชงนโยบาย ตวชว ด

ความส าเรจและทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายทเหมาะสมกบบรบทประเทศไทยท

สามารถใชในการวางแผนเชงยทธศาสตร (Roadmap) ใหบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยน เปาหมายท 3

สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย การสราง

หลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

7

1.2 วตถประสงคของโครงการวจย

1. เพอศกษาส ารวจสถานะปจจบนของประเทศไทยทเกยวของกบเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวา

คนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย (SDGs 3) สรางหลกประกนวาคนม

ชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย และวเคราะหความสอดคลองของ

เปาประสงค (Targets) ปรบและก าหนดเปาประสงคสอดคลองกบบรบทประเทศไทย

2. เพอจดล าดบความส าคญของเปาประสงค (Targets) ตามความส าคญและความพรอมของประเทศ

ไทยในการบรรลเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทก

คนในทกวย (SDGs 3) สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนใน

ทกวย

3. เพอส ารวจและประเมนมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ทภาครฐและภาคสวนอน ๆ

ด าเนนการอยในประเทศไทยและประสบการณจากตางประเทศ และเสนอทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ

สงคม และกฎหมายทสามารถเปนมาตรการด าเนนการใหบรรลเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตท

มสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย (SDGs 3) สรางหลกประกนวาคนมชวตทม

สขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวยในประเทศไทยได

1.3 กรอบแนวคดในการวจย (conceptual framework)

1.3.1 กรอบแนวคดการวจย

กรอบแนวคดการวจยทแสดงความสมพนธของตวแปรและปจจยตาง ๆ เพอใชในการวเคราะห

หลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวยขนอยกบบรบทของ

ประเทศไทยจากปจจยองคความรเปาหมายการพฒนาทย งยน สถานะปจจบน เปาหมาย เปาประสงค ตวชวด

การมสวนรวม แผนงาน ความพรอม ความส าคญ โดยอาศยสถานะของเปาประสงค (Target) จากการ

ด าเนนงานปจจบน กจกรรม โครงการ แผนงาน นโยบาย กฎหมาย รายงานผลการด าเนนงาน ฯลฯ ท

หนวยงานของรฐ เอกชน ประชาสงคม ชมชน และองคกรระหวางประเทศด าเนนในประเทศไทย โดยการ

วเคราะหปจจยดงกลาว ปญหาและอปสรรค และประเมนความพรอม องคความร ขอมลสถต กฎหมาย

โครงสรางการบรหารงานของรฐ ประสทธภาพการบรหารจดการองคกรตาง ๆ ทรพยากร งบประมาณ การม

สวนรวม การบรณาการระหวางภาคสวนตาง ๆ ทงรฐ เอกชน ประชาสงคม ภาควชาการ จากสถานการณ

ชองวางระหวางสถานะปจจบนกบเปาหมาย สดสวนผคน พนทไดรบผลกระทบ ระดบความรนแรงของ

ปญหาตามเปาประสงค วเคราะหจดล าดบความส าคญของเปาประสงคและความพรอม ความสอดคลองของ

ตวชวดกบบรบทของประเทศไทย และสงเคราะหเสนอแนะตวชวดเหมาะสม ทางเลอกมาตรการทาง

8

เศรษฐกจ สงคมและกฎหมายในประเทศไทยและประสบการณตางประเทศทจะเปนจดคานงดใหการ

ด าเนนงานส าเรจบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพด

และสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสด

ภาพส าหรบทกคนในทกวย

1.3.2 แนวความคด ทฤษฎทเกยวของ

1.3.2.1 แนวความคดการพฒนาทย งยน (Concept of Sustainable Development)

การพฒนาตามแนวคดการพฒนาทย งยนซงประกอบดวยหลกการพฒนาทย งยนและเปาหมายการ

พฒนาทย งยน โดยเฉพาะดานสขภาพดและสวสดภาพ โดยมสาระส าคญทจะน ามาเปนพนฐานในการ

ศกษาวจยและการวเคราะห สงเคราะหผลงานวจยได โดยมสาระส าคญดงตอไปน

1.3.2.1.1 แนวความคดการพฒนา (Concept of Development)

แนวความคดการพฒนาตามกระแสหลก

การพฒนาตามทฤษฎกระแสหลกตงแตชวงป 1950-1960 ตามแนวคดของ Walt Rostow เปนการ

พฒนาของประเทศตาง ๆ โดยมขนตอนการพฒนา 5 ขนตอน คอ ขนสงคมดงเดมเปนสงคมระบบเศรษฐกจ

ทยงไมขยายตว ขนเตรยมการพฒนาทมการสะสมทนและความรทางวชาการ ขนกระบวนการพฒนาทมการ

ขยายตวทางเศรษฐกจรวดเรว ขนทะยานเขาสความอดมสมบรณทมการผลกดนเศรษฐกจใหเตบโตเตมทโดย

ประชากรมรายไดเพมขนและมเปาหมายเปนรฐสวสดการ และขนอดมสมบรณเปนสงคมทมการบรโภค

จ านวนมาก เศรษฐกจมนคง ประชาชนมรายไดเหลอกนเหลอใช แตเปนทฤษฎการพฒนากระแสหลกและ

เกดการวพากษวจารณถงปญหาความดอยพฒนาของประเทศโลกท 3 จงเกดการพฒนาแบบพงตนเอง และ

เกดแนวทางการพฒนาตามความจ าเปนพนฐาน แตเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจและมการปรบแนวทางการ

พฒนาไปสการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจตามแนวทางกองทนการเงนระหวางประเทศ แตกไมสามารถ

แกไขปญหาในประเทศตาง ๆ ไดอยางย งยน สหประชาชาตจงเสนอก าหนดเปาหมายการพฒนาแหง

สหสวรรษ (Millennium Development Goals หรอ MDGs) เพอเปนแนวทางในการพฒนาของโลกระหวางป

พ.ศ. 2543-2558 มเปมายการพฒนาเพอขจดความยากจนและความหวโหย ใหเดกทกคนไดรบการศกษา

ระดบประถมศกษา สงเสรมบทบาทสตรและความเทาเทยมทางเพศ ลดอตราการตายของเดก พฒนาสขภาพ

สตรมครรภ ตอสโรคเอดส มาลาเรย และโรคส าคญอน ๆ รกษาและจดการสงแวดลอมอยางย งยน และสง

เสรมการเปนหนสวนเพอการพฒนาในประชาคมโลก (กมลนทร พนจภวดล: 2560)

9

แนวความคดการพฒนาตามกระแสทางเลอก

การพฒนาประเทศตามแนวคดกระแสหลกไดน าพาไปสความเจรญดานเศรษฐกจ แตไดเกดปญหา

หลายดานทวโลก เชน ปญหาดานสงแวดลอม จงมการเสนอแนวคดการพฒนาใหมเปนทางเลอกใหกบ

ประเทศตาง ๆ เปน “การพฒนากระแสทางเลอก” เชน การพฒนาอยางย งยน เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐศาสตร

ทางเลอก เปนตน โดยเฉพาะอยางยงแนวทางการพฒนาอยางย งยนไดถกน าไปพจารณามากทสดเพราะ

มงเนนการพฒนาทคนจงเปนการพฒนาเพอมนษยชาต (กมลนทร พนจภวดล: 2560)

แนวความคดการพฒนาทย งยน (Concept of Sustainable Development)

การพฒนาทย งยน (Sustainable Development) เปนความหวงใยรวมกน (Common Concern) เปน

หวใจส าคญของการจดการประเทศ โดยการพฒนาประเทศตาง ๆ จะตองด าเนนไปโดยค านงถงการรกษา

ฐานทรพยากรมใหเสอมโทรมจนไมสามารถจะกลบคนดได เปนความตนตวในระดบระหวางประเทศทมผล

ตอนโยบาย กฎหมาย พนธกรณ อนสญญา ความตกลงตาง ๆ และความรวมมอระหวางประเทศทตองปฏบต

ตาม (กอบกล รายะนาคร : 2549) ในระดบนานาชาตมเรมมการตระหนกถอสาระส าคญของการพฒนาโดย

การประชมองคการสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมมนษย (the United Nations Conference on the Human

Environment หรอ UNCHE) พ.ศ. 2515 (ค.ศ. 1972) ทกรงสตอกโฮม ประเทศสวเดน มค าประกาศชอ

Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment หรอเรยกวาประกาศกรงสตอก

โฮมปรากฎหลกการส าคญ เชน ขอ 13 มสาระส าคญก าหนดใหรฐควรใชหลกบรณาการในการวางแผนการ

พฒนาประเทศใหการพฒนาสอดคลองกบความจ าเปนในการคมครองและปรบปรงคณภาพสงแวดลอมเพอ

ประโยชนของประชากร (กอบกล รายะนาคร : 2549) อยางไรกด การพฒนาทย งยน (Sustainable

Development) เรมกลาวถงตามมตสมชชาใหญขององคการสหประชาชาตในกฎบตรโลกเพอธรรมชาต (The

World Charter for Nature) เมอ พ.ศ. 2525 (ค.ศ. 1982) ซงสาระส าคญก าหนดใหรฐจดระบบนเวศและ

สงมชวตเพอใหเกดผลตภาพสงสดและยงยน (optimum sustainable productivity) บรณาการการอนรกษ

ธรรมชาตในการวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม (กอบกล รายะนาคร : 2549) และไดกลายเปนหลกการ

พฒนาทย งยนทเปนแนวคดสรางดลภาพเปนทรจกปรากฏขนในรายงานของคณะกรรมาธการโลกวาดวย

สงแวดลอมและการพฒนา (World Commission on Environment and Development : WCED) เมอ พ.ศ.

2530 (ค.ศ. 1987) ชอรายงานวา “Report of the World Commission on Environment and Development : Our

Common Future” หรอ Brundtland Report ซงชวาการพฒนาทผานมาน าไปสความกาวหนา ประชากรอาย

ยนยาวขน ความร หนงสอและการผลตอาหารเพมมากขน แตก าลงกอใหเกดผลเสยหาย ปญหาตาง ๆ ความ

แหงแลง ภยธรรมชาตจากน าทวม สญเสยปาไม ทะเลทรายขยายตว สญเสยพนธพชพนธสตว ชนโอโซนถก

10

ท าลาย ปญหาโลกรอน ดนพงทลาย มลพษจากสารเคม ของเสยจากเกษตรกรรม อตสาหกรรม ภาคพลงงาน

การใชทดน ปาไม และการคมนาคมขนสง จ าเปนตองปรบมาตรการและการพฒนาเสยใหมเพอใหเกดความ

ยงยน การพฒนาทย งยนไมสามารถทจะวดดวยเพยงตวเลขของความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ แตตอง

พจารณาถงความผาสกของประชาชน ทงคณภาพชวต ระดบการศกษา ภาวะโภชนาการ การกระจายรายไดท

เปนธรรมและเสรภาพขนพนฐานทเพมมากขน ซงเปนการพฒนาทมผลระยะยาวมากกวาการพฒนา

เศรษฐกจแตเพยงอยางเดยว โดย Brundtland Report ไดใหความหมายของการพฒนาทย งยนวา “การพฒนาท

ย งยน หมายถง การพฒนาทสนองตอบความตองการของคนรนปจจบนโดยไมกอใหเกดผลกระทบตอการ

สนองตอบความตองการของคนรนอนาคต” (Sustainable development is development that meets the needs

of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs) โดยการ

พฒนาทย งยนถกเสนอวาเปนเปาหมายของการพฒนาแตวธการปฏบตเพอใหบรรลผลเปนรปธรรมไมคอย

ปรากฏชดเจน (กอบกล รายะนาคร : 2549) และการประชมทส าคญอกครง คอ การประชมสหประชาชาตวา

ดวยสงแวดลอมและการพฒนา (UN Conference on Environment and Development หรอ UNCED) ค.ศ.

1992 ทกรงรโอ เดอ จาเนโร ประเทศบลาซล มการรวมลงนามในค าประกาศกรงรโอวาดวยสงแวดลอมและ

การพฒนา (Rio Declaration on Environment and Development) มการจดเตรยมแผนปฏบตการ 21 (Agenda

21) อนเปนตนแบบการด าเนนการเพอใหเกดการพฒนาทย งยนในทก ๆ ดาน และตอมามการประชมสดยอด

วาดวยการพฒนาทย งยน (World Summit on Sustainable Development หรอ WSSD) ค.ศ. 2002 ทกรง

Johannesburg ประเทศแอฟรกาใต เพอประเมนและตดตามผลการด าเนนมาตรการตาง ๆ และแผนปฏบต

การ 21 เพอใหเกดการพฒนาทย งยนและขจดปญหาความยากจน (กอบกล รายนาคร : 2549) หลกการพฒนา

ทย งยนไดรบการยนยนอกครงในค าประกาศกรงรโอ เชน มนษยมสทธในสขภาพทด และเงอนไขส าคญท

กอใหเกดการพฒนาทย งยน เชน การขจดปญหาความยากจน ความยตธรรมระหวางรนคน (intergenerational

equity) การมสวนรวมของประชาชน (public participation) ซงมอทธพลอยางส าคญตอการพฒนาดาน

นโยบายและกฎหมายในชวงเวลาตอมาทงในระดบประเทศและระดบระหวางประเทศ รวมทงไดถก

น าไปใชในอนสญญาฉบบตาง ๆ (กอบกล รายะนาคร : 2549)

ในประเทศไทยมการกลาวถงหลกการพฒนาทย งยนทนาสนใจ (ปทมาวด โพชนกล ซซก,2548)

กลาววา การพฒนาทย งยนนนตองการรกษาทนธรรมชาต แตยงมขอถกเถยงกนในเรองความสมพนธ

ระหวางทนธรรมชาตกบทนทางกายภาพทมนษยสรางขน เชน เทคโนโลย สารเคม ฯลฯ โดยมองวาทน

เหลานนสามารถทดแทน หรอใชรวมกนกบทนธรรมชาตไดหรอไม และยงมความเหนทแตกตางกนในเรอง

ระดบของการทดแทนกนของทนทางกายภาพทมนษยสรางข นกบทนธรรมชาต โดยบางกลมเหนวา

11

ความสามารถในการทดแทนมมาก บางกลมเหนวามนอยและบางกลมเหนวาทดแทนไมไดเลย (อางใน กมล

นทร พนจภวดล: 2560)

เปาหมายการพฒนาทย งยน (Sustainable Development Goals: SDGs)

เมอสนผลเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (MDGs) ลงในป พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) เปาหมายการ

พฒนาทยงยน (SDGs) ไดรบการพฒนาและก าหนดใหตอเนองจาก (MDGs) การประชมสหประชาชาต

ระดบผ น า เพ อ รบรองวาระการพฒนาภายหลงป ค .ศ. 2015 (UN Summit to adopt the Post-2015

Development) ระหวางวนท 25-27 กนยายน พ.ศ. 2558 ณ ส านกงานใหญสหประชาชาต นครนวยอรก

ประเทศสหรฐอเมรกา เรอง การพฒนาภายหลงป ค.ศ. 2015 ทชอวา “Transforming Our World: The 2030

Agenda for Sustainable Development” มสาระส าคญเพอมงขจดความยากจนในทกมตและทกรปแบบ สาน

ตอภารกจทยงไมบรรลผลส าเรจ และเนนการพฒนาทสมดลระหวางมตเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซง

เปนการพฒนาทย งยนใน 3 มตทเออตอกนและแบงแยกมได ภายใตหลกการ 5 Ps ไดแก ประชาชน (People)

โลก (Planet) ความมงคง (Prosperity) สนตภาพ (Peace) และความเปนหนสวน (Partnership) มงมนในการ

ขจดความยากจนในทกมตและทกรปแบบ บนพนฐานของการเคารพสทธมนษยชนและกฎหมายระหวาง

ประเทศ ในสวนทเปนเปาประสงคการพฒนาทย งยนและเปาหมาย (Sustainable Development Goals and

Targets – SDGs & Targets) ประกอบดวยเปาประสงค (goals) 17 ขอ และเปาหมาย (targets) 169 ขอ

ครอบคลมการพฒนาทย งยนในทง 3 มต ทงน เพอใหเกดการพฒนาอยางแทจรงเปาหมายทง 17 เปาหมายน

ไดรบการจดหมวดหมในการสงเสรมใหเกดผลไดของการพฒนาปจจยทเกยวของเขาดวยกน โดยสามารถ

เรยกปจจยททเชอมโยงนวา “5P’s” (อนประกอบดวย People - ดวยการเตมเตมศกยภาพของคนใหมความเทา

เทยมกน ซงประกอบไปดวย เปาหมายท 1, 2, 3, 4, 5, และ 11 Planet - ดวยการปกปองโลกจากการเสอม

สลาย ซงประกอบไปดวยเปาหมายท 6, 12, 13, 14, และ 15 Prosperity - ดวยการสรางความมงคงทาง

เศรษฐกจและสงคม รวมทงความกาวหนาทางเทคโนโลยใหมความกลมกลนกบธรรมชาต โดยประกอบไป

ดวยเปาหมายท 7, 8, 9, 10 และ 11 Peace - ดวยการสงเสรมใหเกดสนตภาพทปราศจากความกลวและความ

รนแรง และ โดยประกอบไปดวยเปาหมายท 16 และ Partnership - ดวยการสรางความเปนหนสวนแหงการ

พฒนาใหเขมแขงและเปนปกแผน โดยการสงเสรมใหทกประเทศและประชาชนทกคนมสวนรวมในการ

พฒนา จะเหนไดวา ในปจจย 5P’s กยงคงแนวคดเดมอย คอ People สะทอนมตของสงคม Planet สะทอนมต

ของสงแวดลอม และ Prosperity สะทอนมตของเศรษฐกจทงน การประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและ

การพฒนา หรอองคถด (United Nations Conference on Trade and Development: UNCTAD) มองวาปจจยท

เ กยวของกบ Partnership น นมความส าคญอยางมากตอการบรรล เปาหมายการพฒนาทย งยน ซง

12

สหประชาชาตก าหนดเปนเปาหมายท 17 (partnerships for the goals) เพอเปนเปาหมายในการเสรมความ

เขมแขงใหแกกลไกการด าเนนงานและการฟนฟสภาพหนสวนความรวมมอระดบโลกส าหรบการพฒนาท

ย งยน และเชอวาการพฒนาการคาระหวางประเทศจะเปนแนวทางหนงในเพอใหประเทศก าลงพฒนา

สามารถบรรลเปาหมายเพอการพฒนาอยางย งยนนได เปาหมายการพฒนาทย งยนระดบโลก (Sustainable

Development Goals: SDGs) (United Nations in Thailand, 2015) จดท าขนภายหลงการสนสดเปาหมายการ

พฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals : MDGs) เ ม อ ปพ .ศ . 2558 โดยองคการ

สหประชาชาตก าหนด ขนภายใตกรอบความคดทมองการพฒนาเปนมต (Dimensions) ของเศรษฐกจ สงคม

และสงแวดลอม ใหมความเชอมโยงกนใชเปนทศทางการพฒนาตงแตเดอนกนยายน 2558 ถงเดอนสงหาคม

2573 ครอบคลมระยะเวลา 15 ปประกอบไปดวย 17 เปาหมาย 169 ตวชวด

2. แนวความคดความเกยวกบสขภาพด สวสดภาพ ความเปนอยทด

2.1 สขภาพด

สขภาพดเปนภาวะสขภาพส าคญทองคการอนามยโลกไดใหความส าคญมานาน นบตงแตการ

ประชมองคการอนามยโลกระหวางประเทศทนวยอรกเมอวนท 19 มถนายน - 22 กรกฎาคม ค.ศ. 1946

ท งหมด 66 ประเทศทวโลก ไดนยามความหมายของค าวาสขภาพดงน “Health is a state of complete

physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity” สขภาพ คอ

ภาวะแหงความสมบรณของรางกาย จตใจ และการด ารงชวตอยในสงคมดวยด ไมใชเพยงแตความปราศจาก

โรค หรอทพพลภาพเทานน ซงนยามดงกลาวยงไดไดรบการแกไขตงแต ป ค.ศ. 1948 และในทประชม

สมชชาองคการอนามยโลก เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2541 ไดตกลงเตมค าวา “Spiritual Well-being” หรอ

สขภาวะทางจตวญญาณเขาไปในค าจ ากดความของสขภาพเพมเตม จงอาจกลาวไดวา สขภาพ หมายถง

ภาวะของการด ารงชวตทมความสมบรณทงรางกาย จตใจ รวมทงการอยรวมกนในสงคมไดดวยด อยบน

พนฐานของคณธรรม และการใชสตปญญา (https://www.who.int/suggestions/faq/en/) ส าหรบประเทศไทย

ตามพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 ไดใหความหมายของภาวะสขภาพ คอ ภาวะของมนษยท

สมบรณ ทงทางกาย ทางจต ทางปญญา และ ทางสงคม เชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมดล

ภาวะดานสขภาพเปนเปาหมายหนงระดบโลกมานานและเปนเปาหมายในกรอบการพฒนาของ

สหประชาชาต (MDGs) ทผานมา (1990-2015) จากสถตแสดงใหเหนวา ตงแตป 2533 เปนตนมา อตราการ

เสยชวตของเดกทวโลกลดลงกวารอยละ 50 และการเสยชวตของมารดาลดลงรอยละ 45 ขณะเดยวกน

ระหวางป 2543 ถงป 2556 ภาวะการตดเชอเอชไอวลดลงรอยละ 30 และมากกวา 6.2 ลานคนปลอดภยจาก

โรคมาลาเรย แตอยางไรกตามกยงไมบรรลเปาหมายของสหประชาชาต รวมทงพบวาการเสยชวตในปจจบน

13

เกดจากสาเหตทสามารถหลกเลยงไดโดยการปองกน การไดรบการฉดวคซนปองกนโรค และการดแลสข

ภาวะทางเพศ และอนามยเจรญพนธ

เมอพจารณาการพฒนาทย งยนดานสขภาพเพอความเปนอยทดส าหรบทกคนในทกชวงวยของชวต

นนจงเรมตนขนตงแต วยวยกอนเกด (Prenatal Period) วยทารก (Infancy Period) วยเดกตอนตนหรอวยเดก

กอนเขาโรงเรยน (Early Childhood or Pre School Age) วยเดกตอนปลาย หรอ วยเขาโรงเรยน (Late

Childhood or School Age) วยแรกรน (Puberty) วยรน (Adolescence) วยผใหญตอนตน (Early Adulthood)

วยกลางคน (Middle Age) และวยสงอาย (Old Age) ซงจะเหนไดวา ในชวงชวตของคนๆหนง จะมการพฒนา

ตามวยเรมตงแตวยกอนเกดไปจนถงวยสงอาย รวมทงหมด 9 ชวงวยดวยกน

การพฒนาทย งยนดานสขภาพในแตละชวงวยนน มกจะมจดเรมตนมาจากการพฒนาทเปนแบบ

แผน อยางเชน ในวยเดกสามารถคว าไดกอนคลาน คลานไดกอนเดน อาจจะเกดรวมกบการพฒนาการทง

ทางดานรางกาย อารมณ สงคม และสตปญญา ซงการพฒนาดานตาง ๆ เหลานมกจะเกยวเนองสมพนธกน

หากการพฒนาการดานรางกายดกสงผลดตอการพฒนาการดานอารมณ สงคม และสตปญญาดตามไปดวย

แตหากการพฒนาดานใดดานหนงบกพรอง กจะกระทบการพฒนาดานอน ๆ ตามไปดวยเชนกน อกทง

พฒนาการทางดานพฤตกรรม วฒภาวะ การเรยนร ในแตละชวงวยจะมลกษณะเฉพาะของแตละชวงวยนน ๆ

2.2 สวสดภาพ (well-being)

แนวคดสวสดภาพ ตรงกบค าภาษาองกฤษวา “well-being” ซงค านไดมผใหความหมายไวอยาง

หลากหลายและมความซบซอน เพอใหครอบคลมความหมายของค าวา well-being ค าทเกยวของกบค าน

ไดแก ความจ าเปนพนฐาน การเตบโตทางเศรษฐกจ คณภาพชวต สวสดการ และการพฒนาคน เปนตน

“Well being” มการน ามาใชโดยชมชนระหวางประเทศเรมตงแตแนวคด การศกษาและสขภาพส าหรบทก

คน ตงแตป 1978 ตอมาเมอป ค.ศ.2000 องคการสหประชาชาตไดมการประชมสดยอดแหงสหสวรรษ

(United Nationals millennium summit) มการต งเปาหมาย millennium development Goals (MDGs) โดยม

เปาหมายทจะลดความเหลอมล าและเพมคณภาพชวตของคนในประเทศก าลงพฒนา ภายในป 2015 ค าวา

“well-being” จงไดรบความสนใจมากขน ผทไดใหแนวความคด well-Beings ไดดงน

1. เซน (Sen, 1985) ไดกลาวถง แนวความคด Well-being วา เปนแนวความคดแบบสหวทยาการ

(Multidimensional concept) จ ากดอยในรปของ “ภารกจ” และ “สมรรถภาพ” (Function and capabilities)

“ภารกจ” หมายถง ความส าเรจ ซงเชอมโยงกบโอกาสทางเลอกในการด ารงชวต สวน “สมรรถภาพ”

หมายถง ความสามารถหรอขดวามสามารถทจะน าไปสความส าเรจ ซงเชอมโยงกบอสรภาพทบคคลมในการ

เลอกด ารงชวต ซงเปนแนวคดแบบองครวม มหลายมตและหลายองคประกอบรวมกน มความสมพนธกนซง

14

ไมสามารถแยกออกจากกนได ซงความอยดมสขนนมงไปทความส าเรจของแตละบคคลเปนส าคญ ไมใช

เพยงแตเปนเจาของสนคาหรอบรการ แตเปนเรองของการด ารงชวต

2. เอลไคร (Alkire, 2002) ไดกลาวถง แนวความคด Well-being วา เปนการรวมกนของลกษณะ

ธรรมชาตของมตตาง ๆ เชน ความร สมพนธภาพระหวางบคคล ความสมบรณทางดานรางกาย สขภาพ ความ

ปลอดภยทางดานการเงน ความอสระ และความมคณคา

3. เดส กาสเปอร (Des Gasper, 2004) ไดกลาวถงแนวความคด “well-being” ไววา เปนมตของความ

อยดมสข จะตองประกอบดวย ความพงพอใจของบคคล การไดรบการตอบสนองในสงทชอบ มเสรภาพของ

การเลอกใชชวต มความมงคง การมสขภาพด และการมความสามารถในการบรรลเปาหมาย (Gasper, 2005)

ในประเทศไทยส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (ปจจบนเปลยนเปน

ส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต) ไดพฒนาองคประกอบของการด ารงชวต จากกรอบ

แนวคดของศาสตราจารยนานค คควาน ผเชยวชาญจากธนาคารพฒนาเอเซย (Asia Development Bank) ได

ใชค าวา “ความอยดมสข” ในการพฒนาประเทศ ซงความอยดมสข (well-being) ประกอบดวยองคประกอบ

7 ดานครอบคลมทกมตของการด ารงชวต ดงน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศษฐกจและสงคมแหงชาต,

2549) องคประกอบท 1 ดานสขภาพและโภชนาการ ประกอบดวยองคประกอบยอยอก 4 ดาน ไดแก อายไข

ยนยาว ปราศจากโรคภยไขเจบ โภชนาการและการใหบรการสาธารณสข องคประกอบท 2 การศกษา การ

ไดรบโอกาสทางการศกษาและเปนการศกษาทมคณภาพ รวมไปถงกระบวนการเรยนร ความรพนฐานและ

ทกษะตาง ๆ องคประกอบท 3 ชวตการท างาน คอ ชวตการท างานทมคณภาพ กลาวคอ มสงแวดลอมในการ

ท างานทเหมาะสม การจางงานทพงพอใจและความพอใจในคาจางทไดรบ รวมถงดานการใชแรงเดก การใช

แรงงานผหญง และระบบประกนสงคม องคประกอบท 4 ชวตครอบครว คอ การมชวตครอบครวทมความ

รก ความอบอน สมาชกทกคนไดรบการดแล ซงสมพนธภาพในครอบครวเปนสงทสงผลกระทบตอ ความ

อยดมสข ของทกคน องคประกอบท 5 การเตบโตทางเศรษฐกจความยากจน การกระจายรายได และ

สวสดการ เปนเครองชวดความอยดมสข และเปนเครองมอทน าไปสการบรรลเปาหมายความอยดมสข หาก

มการพฒนาดานนอยางย งยนจะเปนปจจยส าคญของความอยดมสข ในทางตรงกนขาม ความยากจน ความ

ไมเทาเทยมกนดานรายไดเปนปจจยส าคญของ “การอยอยางมทกข” องคประกอบท 6 สงแวดลอมและความ

ปลอดภย การดแลทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมดานทอยอาศย การอนามยสงแวดลอม ตลอดจนความ

ปลอดภยในชวต ทรพยสน และอาชญากรรม และองคประกอบท 7 ดานประชารฐ คอ การเสรมสราง

ความสมพนธทดระหวางรฐกบประชาชนน ามาส ความอยดมสข การสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการ

15

ท างานของรฐ รวมถงความยตธรรม สทธมนษยชน สทธเสรภาพทางการเมอง และการกระจายอ านาจการ

บรหารจดการ

จากแนวคดขางตนอาจสรปไดวา well-being หมายถง สวสดภาพ สภาพความเปนอยทด หรอความ

อยดมสข การไดรบความรหรอมโอกาสทางการศกษา มปฏสมพนธในครอบครวทด มรายไดและสวสดการ

ทเหมาะสม มความพงพอใจในชวต มสภาพแวดลอมทพกอาศยเหมาะสม รวมถงมการบรหารจดการทดของ

รฐท าใหไดรบการคมครองทเปนธรรมจากภาครฐดวย ตองมทกดานรวมกนไมไดหมายถงเพยงดานใดดาน

หนง

3. แนวความคดการพฒนาทย งยนดานสขภาพ การก าหนดเปาหมาย ตวชวด คาเปาหมาย

การพฒนาทย งยนไดเปนวาระหลกของการพฒนาตามเปาหมายของการพฒนาทย งยน (Sustainable

Development Goals : SDGs) จงท าใหดานของภาวะสขภาพนนตองพยายามสรางความมนใจในสขภาพและ

ความเปนอยทดส าหรบทกคนในทกชวงชวต รวมทงอนามยการเจรญพนธมารดาทารกแรกเกดและสขภาพ

ของเดก โรคตดเชอและโรคไมตดตอ เพอใหเปาหมายการพฒนาทย งยนดานสขภาพและสวสดภาพบรรลผล

จงมการก าหนดเปาประสงค ตวชวดและคาเปาหมายตาง ๆ เพอการวดและประเมนผลส าหรบเปาหมายท 3

สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย สรางหลกประกน

วาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย (Ensure healthy lives and promote

well-being for all at all ages) ครอบคลมประเดนดานสขภาพและสวสดภาพหลายประเดน

1.4 ระเบยบวธวจย

ระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ดวยการทบทวนเอกสารและผลงานวจยตาง ๆ

ตลอดจนมาตรการทางเศรษฐกจ สงคมและกฎหมาย หลกฐานเชงประจกษ นโยบาย แผนงาน โครงการ

กจกรรม กฎหมาย ฯลฯ ทงในภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม ชมชน และองคกรระหวางประเทศท

ด าเนนการในประเทศไทย ตลอดจนประสบการณของตางประเทศทประสบความส าเรจ โดยเนนการวจย

แบบมสวนรวม (Participatory Research) กบหนวยงานทเกยวของผมสวนไดเสย (Stakeholder) ดวยการ

สมภาษณเชงลก (In-dept Interview) เวทวชาการและการสนทนาวเคราะหเชงลก และวเคราะหตามแนวคด

การบรรลเปาหมาย แนวคดผมสวนไดเสย และแนวคดโมเดลการประเมน เพอจดท ารายงานวจยฉบบ

สมบรณ

โดยโครงการวจยไดด าเนนการจดกจกรรมสมภาษณสนทนาเชงลกตามหนวยงานตาง ๆ ดงน

16

ครงท สถานท

1 กองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

2 ส านกอนามยการเจรญพนธ กรมอนามย

3 กองประเมนผลกระทบตอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

4 กลมอนามยแมและเดก ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย

5 กองแผน กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

6 ส านกงานสาธารณสขจงหวด 1 แหง

7 สถานต ารวจภธร 1 แหง

8 โรงพยาบาลเอกชน 1 แหง

9 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (โรงไฟฟาแมเมาะ)

10 ส านกงานนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ

11 งานแผนงานและนโยบาย ส านกงานปองกนและควบคมโรค 1 เขต

12 งานปองกนการบาดเจบ ส านกงานปองกนควบคมโรค 1 เขต

13 งานโรคตดตอทางเพศสมพนธ ส านกงานปองกนควบคมโรค 1 เขต

14 งานโรคไมตดตอ ส านกงานปองกนควบคมโรค 1 เขต

15 งานโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ส านกงานปองกนควบคมโรค 1 เขต

16 มลนธเพอการพฒนาทย งยน

17 โรงเรยนผสงอาย ตนแบบธรรมนญสขภาพผสงอาย

ตารางท 1 แสดงจ านวนครงและหนวยงานทด าเนนการจดกจกรรมสมภาษณสนทนาเชงลก 1.5 ผลทคาดวาจะไดรบ

ไดองคความรส ารวจสถานะปจจบนของประเทศไทยทเกยวของกบเปาหมายท 3 สรางหลกประกน

วาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย (SDGs 3) สรางหลกประกนวาคนม

ชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย และผลวเคราะหความสอดคลองของ

เปาประสงค (Targets) การปรบและก าหนดเปาประสงคสอดคลองกบบรบทประเทศไทย ล าดบความส าคญ

ของเปาประสงค (Targets) ตามความส าคญและความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายท 3 สราง

หลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย (SDGs 3) มาตรการทาง

17

เศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ทภาครฐและภาคสวนอน ๆ ด าเนนการอยในประเทศไทยและประสบการณ

จากตางประเทศ และทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายทสามารถเปนมาตรการด าเนนการ

ใหบรรลเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทก

วย (SDGs 3)

18

บทท 2

นยาม ความหมาย ค าจ ากดความเกยวกบเปาประสงค ตวชวดภายใตเปาหมายท 3 สรางหลกประกน

วาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

และความสอดคลองกบบรบทประเทศไทย

เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทก

วย ไดถกก าหนดขนเมอวนท 25 กนยายน พ.ศ. 2558 สมชชาสหประชาชาตไดมขอมต A/RES/70/1 เรอง

Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development ก าหนดเปาหมาย (Goals) และ

เปาประสงค (Targets) ของการพฒนาทย งยน ตอมาเมอวนท 6 กรกฎาคม พ.ศ. 2560 สมชชาแหงองคการ

สหประชาชาตไดมขอมต A/RES/71/313 (UN,2017) ก าหนดกรอบตวชวดระดบโลก (Global indicator

framework for the Sustainable Development Goals and targets of the 2030 Agenda for Sustainable

Development) แมขอมตสมชชาสหประชาชาตจะไมมสภาพบงคบตามกฎหมายระหวางประเทศ แตมผลทาง

การเมองระหวางประเทศตาง ๆ ทเปนขอแนะน าในการด าเนนงานทเกยวของ

เปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลกใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ 100,000 คน ภายในป 2573

ภายในป 2573

ตวชวด 3.1.1 อตราการตายของมารดาตอการเกดมชพ 100,000 คน

อตราการตายของมารดา (maternal mortality ratio)

นยาม ค าจ ากดความของเปาหมายการพฒนาทย งยน ตาม metadata (United Nations, 2019) คอ

จ านวนสตรทเสยชวตตงแตขณะตงครรภ คลอดและภายใน 42 วนหลงคลอดหรอหลงจากยตการตงครรภ

โดยไมค านงถงอายครรภ หรอต าแหนงของการตงครรภ แตไมใชอบตเหตหรอสาเหตทเกยวของ ตอการเกด

มชพแสนคน ณ เวลาใดเวลาหนง

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (กรมอนามย, 2560) ไดใหค านยามเชงปฏบตการ อตราสวนตาย

มารดา (Maternal mortality Ratio) หมายถง การตายของมารดาไทย ตงแตขณะตงครรภ คลอด และหลง

คลอด ภายใน 42 วน ไมวาอายครรภจะเปนเทาใด หรอการตงครรภทต าแหนงใด จากสาเหต ทเกยวของหรอ

กอใหเกดความรนแรงขน จากการตงครรภและหรอการดแลรกษา ขณะตงครรภ และคลอด แตไมใชจาก

อบตเหตตอการเกดมชพแสนคน

จากการประชมเชงปฏบตการ การจดท าตวชวดเปาหมายการพฒนาทย งยนในบรบทประเทศไทย

(National Indicators) ครงท 3 (ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, 2562) ใน

มมมองภาครฐ และมมมองภาควชาการและประชาสงคม เหนควรใหปรบเปาประสงคระดบสากลใหเปน

19

เปาประสงคในบรบทประเทศไทย คอ จากเดมลดอตราการตายของมารดาใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ

100,000 คน ภายในป 2573 เปน ลดอตราการตายของมารดาใหต ากวา 20 ตอการเกดมชพ 100,000 คน

ภายในป 2573 (ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, 2562)

ขอคนพบ นยามความหมายมความชดเจน สอดคลองกนกบ metadata (United Nations, 2019)

ตวชวด 3.1.2 สดสวนของการคลอดบตรทดแลโดยบคลากรดานสาธารณสขทมความช านาญ

บคลากรดานสาธารณสขทมความช านาญ

นยาม ค าจ ากดความของเปาหมายการพฒนาทย งยน ตาม metadata (United Nations, 2019) คอ การ

คลอดบตรอยภายใตการดแลของบคลากรดานสาธารณสข ประกอบดวย แพทย พยาบาล และพยาบาลผดง

ครรภ ทไดรบการฝกอบรมเกยวกบการดแลทางดานสตศาสตร รวมทงใหขอมล ค าแนะน าทจ าเปนแกสตร

ระหวางการตงครรภ คลอด และหลงคลอด และการดแลทารกแรกเกด ไมรวมถงบคลากรทไดรบการอบอบ

ระยะสน

ส าหรบประเทศไทยไมไดมการนยามความหมายของ บคลากรดานสาธารณสขทมความช านาญ แต

เพอเปาหมายลดอตราตายของมารดาและทารก กรมการแพทยจงก าหนดการคลอดมาตรฐาน ตามคมอเวช

ปฏบตการคลอดมาตรฐาน ป 2562 การคลอดมาตรฐาน หมายถง การคลอดทมองคประกอบครบถวนถกตอง

ตามมาตรฐานสากล ประกอบดวย มาตรฐานของสถานทและอปกรณ บคลากรทมศกยภาพ รวมทงระบบ

ใหบรการทมมาตรฐาน เพอดแลมารดาและทารกในครรภใหปลอดภย และทบทวนการดแลรกษาในรายท

เกดผลลพธอนไมพงประสงค โดยบคลากรทมศกยภาพนน แบงเปน 2 ระดบ ตามความเสยงของผคลอด

ดงน

บคลากร ส าหรบผคลอดความเสยงต า

1.ไดรบการฝกอบรมการใชแบบฟอรมมาตรฐานฯ กราฟดแลการคลอด แบบประเมน Electronic

Fetal Monitoring (EFM) และ guideline หองคลอดคณภาพ

2.ไดรบการฝกอบรมการท าคลอดตามหลกสตรแพทยศาสตรบณฑต หรอพยาบาลศาสตร

3.มทมบคลากรทสามารถชวยกชพมารดาและทารก

4.มอตราสวนแพทยและพยาบาลตอผคลอด ไมนอยกวา 1:3

5.มการพฒนาบคลากรอยางนอยปละ 1 ครง

ส าหรบผคลอดทมความเสยงสง ตองเพม สตแพทย วสญญแพทย และกมารแพทย

20

ขอคนพบ นยามความหมายตาม metadata (United Nations, 2019) มความชดเจน แตในบรบทของ

ประเทศไทยยงไมชดเจนควรเพมเตมค านยามใหชดเจนขน

เปาประสงค 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและเดกอายต ากวา 5 ป โดยทกประเทศมงลดอตรา

การตายในทารกแรกเกดต าถง 12 คน ตอ การเกดมชพ 1,000 คน และลดอตราการตายในเดกอายต ากวา 5 ป

ลงใหต าถง 25 คน ตอการเกดมชพ 1,000 คน ภายในป 2573

ตวชวด 3.2.1 อตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป (Under-five mortality rate)

อตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป (Under-five mortality rate)


ความเปนไปไดของการเสยชวตเดกอายต ากวา 5 ป ตอการเกดมชพ 1,000 คน ณ ชวงเวลาใดเวลาหนง โดย

นยามทใหไวนไมใชการคดอตราสวน (คอ จ านวนทเสยชวต หารดวยจ านวนประชากรทมความเสยงใน

ชวงเวลาใดเวลาหนง) แตคอความนาจะเปนของการเสยชวต โดยคดอตราสวนตอการเกดมชพ 1,000 คน

และไดตงเปาหมายลดอตราการตายในเดกอายต ากวา 5 ป ลงใหต าถง 25 คน ตอการเกดมชพ 1,000 คน


ตวชวด 3.2.2 อตราตายของทารกแรกเกด (Neonatal mortality rate)

อตราตายในทารกแรกเกด (Neonatal mortality rate)


ความเปนไปไดของทารกแรกเกดในปหรอชวงป ทเสยชวตกอนอายครบ 28 วน ตออตราการเกดมชพ 1,000

รายการ โดยอาจแบงไดเปนการตายของทารกแรกเกดในชวง 7 วนแรก และการตายของทารกแรกเกดระยะ

หลงจาก 7 วน แตไมเกน 28 วน และไดตงเปาหมายตวชวดลดอตราการตายในทารกแรกเกดต าถง 12 คน ตอ

การเกดมชพ 1,000 คน

กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสขไดใหค านยาม ทารกแรกเกด หมายถง ทารกน าหนกมากกวา

หรอเทากบ 500 กรมทเกดมามชวตในโรงพยาบาล โดยตงเปาหมายตวชวดอตราตายทารกแรกเกดนอยกวา 5

ตอการเกดมชพ 1,000 คน ค านวณจาก

จ านวนทารกทเสยชวตอายต ากวาหรอเทากบ 28 วน (คน) x 1,000

จ านวนทารกเกดมชพในปหรอชวงปนน (คน)

21

ขอคนพบ ประเทศไทยมการก าหนดนยามทารกแรกเกดโดยระบเกณฑของน าหนกทารกแรกเกดไว

ชดเจน ในขณะทเปาหมายการพฒนาทย งยนไมมการก าหนดหรอระบของน าหนกทารกแรกเกด สวนระยะ

ของการเสยชวต นอยกวาหรอเทากบ 28 วน มความชดเจนสอดคลองกน

เปาประสงค 3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเลย และโรคเขตรอนทถกละเลย และตอสกบโรค

ตบอกเสบ โรคตดตอทางน า และโรคตดตออน ๆ ภายในป 2573

ตวชวด 3.3.1 จ านวนผไดรบเชอ HIV รายใหมตอประชากร 1,000 คน (จ าแนกตามเพศ อาย และ

ประชากรหลก)


จ านวนผตดเชอ HIV รายใหม ตอประชากรทไมมการตดเชอ 1,000 คน อตราการเกดโรค คอ จ านวนผปวย

รายใหมตอประชากรกลมเสยงในชวงเวลาทก าหนด

ส าหรบประเทศไทยการตดเชอเอชไอวรายใหมวนจฉยไดจากการตรวจทางหองปฏบตการ ตาม

แนวทางการตรวจรกษาและปองกนการตดเชอประเทศไทย 2560 โดยการตรวจวนจฉยเชอเอชไอวใชชด

ตรวจคดกรอง 3 ชดในการแปลผลบวก (anti-HIV positive) ซงแนะน าโดย UNAIDS และ WHO ในสวน

ของการรายงานผปวยตดเชอเอชไอวรายใหม ระบเปนจ านวนรายคน (กรมอนามย, 2661)

ขอคนพบ การก าหนดนยามความหมายในบรบทของประเทศไทยและตาม metadata (United

Nations, 2019) มความสอดคลอง ตรงกน

ตวชวด 3.3.2 อบตการณการเกดของโรควณโรคตอประชากร 1000,000 คน


จ านวนผปวยวณโรครายใหมและกลบเปนซ า (นบรวมผปวย HIV ทเปนวณโรค) ตอประชากร 100,000 คน

ในปทส ารวจ

ส านกวณโรค กรมควบคมโรค ไดนยามของการขนทะเบยนผปวยวณโรค (2561) มดงน

- ผปวยใหม (new) หมายถง ผปวยทไมเคยรกษาวณโรคมากอน หรอรกษานอยกวา 1 เดอน

- ผปวยกลบเปนซ า (relapse; R) หมายถง ผปวยทเคยรกษาและไดรบการประเมน ผลวารกษาหาย

หรอรกษาครบ แตกลบมาปวยเปนวณโรคซ า

- ผปวยรกษาซ าภายหลงลมเหลว (treatment after failure; TAF) หมายถง ผปวย ทมประวตเคยรกษา

และมผลการรกษาครงลาสดวาลมเหลวจากการรกษา

22

- ผปวยรกษาซ าภายหลงขาดการรกษา (treatment after loss to follow-up; TALF) หมายถงผปวยทม

ประวตเคยรกษาและขาดการรกษาตงแต 2 เดอนตดตอกนขนไป และ กลบมารกษาอกครง


Nations, 2019) มความสอดคลองชดเจน

ตวชวด 3.3.3 อตราเกดโรคมาลาเรยตอประชากร 1,000 คนตอป


อตราเกดโรคมาลาเรยตอประชากร 1,000 คน ในแตละป ซงผปวยตดเชอมาลาเรยจะตองไดรบการตรวจ

วนจฉยยนยนวามเชอ malaria parasites ในเลอด

ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง ชอและอาการส าคญของโรคตดตอทตองเฝาระวง พ .ศ.

2559 ไดก าหนดใหไขมาลาเรย (Malaria) เปนหนงในโรคตดตอทตองเฝาระวง โดยไขมาลาเรย จะแสดง

อาการไข หนาวสน ปวดศรษะ รางกายออนเพลย คลนไส ปวดทอง อาเจยน ทองรวง ตบและมามโต ตา

เหลอง หรอรางกายซด กรณทมอาการรนแรงการท างานของอวยวะส าคญตาง ๆ จะสญเสยหนาทไป เชน

หมดสต น าทวมปอด หรอไตวาย และการนยามตาม ICD 10: B50-B54 ไขมาลาเรย ผปวยไขมาลาเรยท

ยนยนผล (confirmed case) หมายถง ผทมผลตามเกณฑทางหองปฏบตการ และอาการตามเกณฑทางคลนก

กลาวคอ มไข รวมกบ ประวตเคยเดนทางเขาไปในปา หรอไปในแหลงทมมาลาเรยชกชม ในระยะ 2 สปดาห

ถง 2 เดอน หรอมประวตรบโลหตและรวมกบอาการอนอยางนอยหนงอาการ ดงตอไปน ตบโตและหรอมาม

โต หนาวสน ปวดศรษะ คลนไส อาเจยน ตาเหลอง และซด (กรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข, 2544)


Nations, 2019) มความสอดคลอง ชดเจน

ตวชวด 3.3.4 จ านวนของผตดเชอไวรสตบอกเสบบ ตอประชากร 100,000 คนในปส ารวจ

นยาม ค าจ ากดความของเปาหมายการพฒนาทย งยน ตาม metadata (United Nations, 2019) ของ

ตวชวด 3.3.4 ยงไมมขอมลรายละเอยด

ศนยควบคมและปองกนโรค (Center for Disease Control and Prevention, 2019) ใหความหมายของ

ไวรสตบอกเสบ เปนการอกเสบตดเชอของตบทเกดจากเชอไวรสตบอกเสบบ (HBV) โดยการถายทอดจาก

การสมผสเลอด การมเพศสมพนธและจากแมไปสลกตงแตแรกเกด จากคนทตดเชอไวรสตบอกเสบบเขาส

รางกายของคนทไมไดตดเชอ โดยวธการปองกนทดทสดคอการไดรบวคซน

23

กองระบาดวทยา (กองระบาดวทยา กรมควบคมโรค, 2544) ไดนยามผตดเชอไวรสตบอกเสบบ

เฉยบพลน คอ ผปวยทมอาการตามเกณฑทางคลนก คอ ผทมอาการเหลองจะมอาการน า และมอาการตว

เหลอง ตาเหลอง รวมกบอยางนอยหนงอาการดงตอไปน ปสสาวะสเขม ไข มอาการทองอด จกแนนบรเวณ

ใตชายโครงขวา ไมมประวตไดรบยา หรอสารพษทเปนสาเหตของตบอกเสบเฉยบพลน รวมกบเกณฑทาง

หองปฏบตการจ าเพาะ คอ คา SGPT (ALY) ในน าเหลองมากกวา 100 U/L และพบ anti HBc IgM และหรอ

พบ anti HBs IgM และหรอ anti HBs Ag

โรคไวรสตบอกเสบบ คอ โรคทมการตดเชอของตบจากเชอไวรสตบอกเสบบ ซงมผลใหเกด

อนตรายตอตบและกอใหเกดภาวะแทรกซอนทรนแรง เชน ตบแขงและมะเรงตบได (ชยวรรธน ประดษฐ

ทองงาม, 2562)

ขอคนพบ นยามความหมายตาม metadata (United Nations, 2019) ยงไมมขอมล สวนนยามใน

บรบทของประเทศไทยคอนขางชดเจน

ตวชวด 3.3.5 จ านวนผทรองขอความชวยเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลย (Neglected

tropical diseases)

ผทรองขอความชวยเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลย (Neglected tropical diseases)


จ านวนคนทตองการรกษาและดแลตามแนวทางโรคเขตรอนทถกละเลยแหงองคการอนามยโลก

โรคทไมไดรบการรกษา หรอ โรคทถกละเลย (Neglected disease) คอกลมของโรคตดเชอเขตรอนท

ระบาดในกลมประชากรทมรายไดนอยในพนททก าลงพฒนา อาจมนยามแตกตางกนไปตามแตละองคกรท

ท างานเกยวของ โรคเหลานบางโรคมวธปองกนได หรอมวธรกษาไดในระยะเฉยบพลน ซงถามกมกจะม

เฉพาะในประเทศทพฒนาแลว แตไมไดมแพรหลายทวไป โดยเฉพาะในพนทยากจนทไมสามารถเขาถงยา

และการรกษาบางอยางได

โรคเขตรอนทถกละเลย หมายถง โรคทเกยวของกบความยากจน มผลกระทบตอพฒนาการและการ

เจรญเตบโต รวมทงมผลกระทบตอสขภาพของมารดาและทารกแรกเกด เกดจากการตดเชอแบคทเรยและ

ปรสตหลายชนด ส าหรบโรคปรสตทส าคญในกลมโรคเขตรอนทถกละเลยประกอบดวยโรคทเกดจาก

หนอนพยาธ และโรคทเกดจากเชอโปรโตซว (Hotez et al., 2008)

เขตรอน ครอบคลมพนทของโลกแถบเสนศนยสตร ระหวางเสนรงท 23.5 องศาเหนอ กบ เสนรงท

23.5 องศาใต ครอบคลมพนทสวนใหญของทวปแอฟรกา เอเชยตอนใต อเมรกา ยโรปตอนใต เขตรอนจง

24

ครอบคลมพนทกวาครงหนงของผนแผนดนทงหมด ซงมประชากรอาศยอยกวาสองในสามของประชากร

ทวโลก อกทงประเทศสวนใหญเปนประเทศก าลงพฒนาทยากจน มประชากรหนาแนน และมอากาศรอนชน

สงผลตอการเจรญเตบโตของเชอโรคไดอยางรวดเรว รวมทงแมลงพาหะของโรคดวย ดงนนโรคเขตรอนท

ส าคญจะอยในกลมตดเชอ เชน โรคมาลาเรย อจจาระรวง ไขเลอดออก ฯลฯ (ชเกยรต ศรวชยกล, วชต โรจน

กตตคณ และกาญจนา หงสทอง, 2554, น.6)

ขอคนพบ การก าหนดนยามความหมายยงไมชดเจน

เปาประสงค 3.4 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอใหลดลงหนงในสามผานทางการปองกนและ

การรกษาโรคและสนบสนนสขภาพจตและความเปนอยทดภายในป 2573

ตวชวด 3.4.1 อตราการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง โรงเบาหวานและโรคระบบ

ทางเดนหายใจเรอรง ในประชากรไทยอาย 30 - 70 ป (premature mortality rate) ลดลง 1/3 ภายในป 2573

จากขอมลพนฐานป 2553

นยาม ค าจ ากดความของเปาหมายการพฒนาทย งยน ตาม metadata (United Nations, 2019) คอ อตรา

การตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง โรงเบาหวานและโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง ใน

ประชากรไทยอาย 30 - 70 ป ซงไมรวมถงผทเสยชวตดวยสาเหตอน ๆ เชน อบตเหต โรคตดเชอเอชไอว เปน

ตน

โรคไมตดตอ หรอ Non-Communicable diseases (NCD) หมายถง โรคทไมไดมสาเหตมาจากการ

ตดเชอหรอไมไดเกดจากเชอโรค และไมสามารถตดตอไดจากการสมผส หรอตดตอผานพาหะ หรอสารคด

หลงตาง ๆ ได แตเกดปจจยภายในรางกายของแตละบคคล หรอเกดจากพฤตกรรมของบคคล เชน การดม

สรา การสบบหร การขาดการออกก าลงกาย การชอบรบประทานอาหารหวาน มน เคมจด หรอความเครยด

เปนตน (ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ, 2562)

ประเทศไทยมการเกบขอมลจากสาเหตการตายโดยใชรหสการแบงประเภทตาม ICD-10 (WHO)

ซงตวอกษรขนตนดวย ตวอกษรขนตนดวย C หมายถง โรคเกยวกบเนองอกและมะเรง ตวอกษรขนตนดวย

E หมายถง โรคเกยวกบระบบตอมไรทอ I หมายถง โรคหวใจและหลอดเลอด และตวอกษรขนตนดวย J

หมายถง โรคเกยวกบระบบหายใจ และรหส 3 หลกของโรคไมตดตอ ดงน COO-C97 สาเหตการตายจาก

โรคมะเรง E10-E14 สาเหตการตายจากโรคเบาหวาน IOO-I99 สาเหตการตายจากโรคหวใจ และ J30-J98

25

สาเหตการตายจากโรคทางเดนหายใจอดกนเรอรง) ซงโรคตาง ๆ จะถกวนจฉยโดยแพทยกอนการลงขอมล

ในโรงพยาบาล

ขอคนพบ การนยามความหมายชดเจน และตรงกนกบตาม metadata (United Nations, 2019) สวน

การรายงานอตราตายตอประชากร 100,000 คน จ าแนกตามกลมอาย เพศ และสาเหต พบวาประเทศไทย

จ าแนกกลมอาย (Age group) เปน 5 กลม คอ 1) กลมทอายต ากวา 1 ป 2) กลมทอาย 1-4 ป 3) กลมทอาย 5-14

ป 4) กลมทอาย 15-59 ป และ 5) กลมทอายมากกวา 60 ป ซงในตวชวด 3.4.1 พจารณาในกลม 30-70 ป จง

อาจท าใหการรายงานขอมลมความผดพลาด

ตวชวด 3.4.2 อตราการฆาตวตาย


จ านวนของผทฆาตวตายใน 1 ป หารดวยจ านวนประชากรและคณดวย 100,000 โดยมวธการเกบขอมลโดย

การใชรหส ICD 10 ซงรหสผเสยชวตโดยการฆาตวตาย คอ X60-X84 และ Y87.0

การใหนยามความหมายของกระทรวงสาธารณสข (2562) การฆาตวตายส าเรจ หมายถง การกระท า

ของบคคลในการปลดชวตตนเองโดยสมครใจและเจตนาทจะตายจรง เพอใหหลดพนจากการบบคน หรอ

ความคบของใจทเกดขนในชวต ซงอาจจะกระท าอยางตรงไปตรงมาหรอกระท าโดยออมดวยวธการตาง ๆ

จนกระทงกระท าไดส าเรจ โดยมหนวยตวชวดเปนอตราตอประชากรแสนคน โดยเกบรวบรวมขอมลจาก

การแจงตายจากฐานขอมลการตายทะเบยนราษฎรของกระทรวงมหาดไทย โดยส านกนโยบายและ

ยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข มวธการค านวณดงน A/B*100,000 A=จ านวนผฆาตวตายส าเรจ B=

จ านวนประชากรกลางป

กรมสขภาพจตไดใหความหมายของค าวา การฆาตวตาย คอ การกระท าเพอท าลายชวตของตนเอง

โดยตงใจ ดวยวธการตาง ๆ เชน กนยา ใชอาวธ ใชผาหรอเชอกในการท าลายชวต รวมถงผทมความคดอยาก

ตาย พยายามฆาตวตายหรอท ารายตนเองโดยเจตนา ไมวาจะท าไปเพอตองการตายหรอไมกตาม (กรม

สขภาพจต, 2557)

ขอคนพบ มการก าหนดนยามความหมายในบรบทของประเทศไทยไวชดเจน

26

เปาประสงค 3.5 เสรมสรางการปองกนและการรกษาการใชสารในทางทผด ซงรวมถงการใชยาเสพตด

ในทางทผดและการใชแอลกอฮอลในทางอนตราย

ตวชวด 3.5.1 ความครอบคลมของการรกษา (การรกษาโดยใชยาทางจตวทยาและการฟนฟ

สมรรถภาพ และบรการการตดตามผลการรกษา) ส าหรบผทใชสารเสพตด


จ านวนผทไดรบการรกษาทแตกตางกนในปลาสด หารดวยจ านวนประชากรกลมเปาหมาย แตรายละเอยด

เกยวกบตวชวดนยงอยในการปรบปรง

ยาเสพตด ตามความหมายของพจนานกรมฉบบบณฑตยสถาน ป พ.ศ.2554 หมายถง ยาหรอสารเคม

ซงเมอเสพหรอฉดเขาสรางกายตดตอกนชวระยะเวลาหนงกจะตด กอใหเกดพษเรอรง ท าใหรางกายและ

จตใจเสอมโทรม เชน ฝน กญชา เฮโรอน ยานอนหลบ สรา

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2528 มาตรา 4 ไดใหค านยามของยาเสพตดใหโทษไววา

หมายถง สารเคมหรอวตถชนดใด ๆ ซงเมอเสพเขาสรางกายไมวาจะโดยรบประทาน ดม สบ ฉด หรอดวย

ประการใด ๆ แลวท าใหเกดผลตอรางกายและจตใจในลกษณะส าคญ เชน ตองเพมขนาดการเสพขนเปน

ล าดบ มอาการถอนยาเมอขาดยา มความตองการเสพทงทางรางกายและจตใจอยางรนแรงตลอดเวลา และ

สขภาพโดยทวไปจะทรดโทรมลง กบใหรวมตลอดถงพชหรอสวนของพชทเปนหรอ ใหผลผลตเปนยาเสพ

ตดใหโทษ หรออาจใชผลตเปนยาเสพตดใหโทษและสารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษดวย แตไม

หมายความถงยาสามญประจ าบานบางต ารบตามกฎหมายวาดวยยาทมยาเสพตดใหโทษผสมอย

(พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ, 2522)

พระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. ๒๕๔๕ ไดนยาม ค าวา “ฟนฟสมรรถภาพผตด

ยาเสพตด” คอ การกระท าอนเปนการบ าบดการตดยาเสพตดและฟนฟสภาพรางกายและจตใจของผตดยา

เสพตด รวมถงการรกษาสภาพรางกายและจตใจของผซงเสพยาเสพตดใหกลบคนสสภาพปกต เพอใหไม

เสยงตอการเปนผตดยาเสพตด (พระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด, 2545)

ขอคนพบ การก าหนดนยามความหมายในบรบทของประเทศไทยเกยวกบยาเสพตดมความชดเจน

และเปนไปในทศทางเดยวกน

27

ตวชวด 3.5.2 การใชแอลกอฮอลในทางอนตราย นยามตามบรบทของประเทศ คดเปนปรมาณ

แอลกอฮอลตอผบรโภค (อายตงแต 15 ปขนไป) ในจ านวนลตรของแอลกอฮอลบรสทธภายในปปฏทน


ขอมลการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลโดยเฉลย 3 ปยอนหลงทงทไดบนทกและไมไดบนทก ตอคนทมอาย

ตงแต 15 ปขนไป ในจ านวนลตรของแอลกอฮอลบรสทธภายในปปฏทน ซงเปนการบนทกการบรโภค

แอลกอฮอลจากสถตระดบประเทศอยางเปนทางการ (ขอมลการผลต น าเขา สงออก และขาย หรอภาษอากร)

ในขณะขอมลทไมไดบนทกหรอไมเกยวของ คอ แอลกอฮอลทไมไดเสยภาษ และอยนอกเหนอจากการ

ควบคมของรฐ เชน บาน (ถกตองตามกฎหมายหรอผดกฎหมาย) ลกลอบขายแอลกอฮอล ตวแทนเครองดม

แอลกอฮอล (ซงเปนแอลกอฮอลทไมไดมไวส าหรบมนษยบรโภค) หรอและกรณทมนกทองเทยวจะถก

น ามาหกจาก APC บนทกของประเทศ ซงขอมลนกทองเทยวจากสถตนกทองเทยวสหประชาชาตได

(กระทรวงสาธารณสขไดเปลยนเปนการดมแอลกอฮอลในระดบอนตรายตามบรบทของประเทศ)

ส านกงานสถตแหงชาต ไดใหนยามของสราหรอเครองดมแอลกอฮอล หมายถง เครองดมทม

สวนผสมของแอลกอฮอล เชน สราแมโขง แสงโสม หงษทอง สรา 28 ดก สรา 40 ดกร สราขาว กระแช

สาโท บรนด ไวน วสก เบยร เปนตน (ส านกงานสถตสงคม ส านกงานสถตแหงชาต, 2557)

จากรายงานประจ าป 2561 ของส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคม

โรค กระทรวงสาธารณสข (2561) ไดนยามปรมาณการบรโภคแอลกอฮอลบรสทธตอหวประชากรตอป

(Annual alcohol per capita consumption หรอ APC) คอ ปรมาณเฉลยของแอลกอฮอลบรสทธทประชากรได

บรโภคในหนงป มหนวยเปนลตรของแอลกอฮอลบรสทธ/คน/ป

การดมแอลกอฮอลแบบอนตราย (Harmful use) หมายถง การดมสราจนเกดผลเสยตอสขภาพหรอ

สขภาพจต รวมถงผลเสยทางสงคมจากการดม มความแตกตางจากการดมแบบมความเสยง ทหมายถง

ลกษณะการดมสราทเพมความเสยงตอผลเสยหายตามมาทงตอตวผดมเองหรอผอน ซงมความส าคญในเชง

สาธารสข แตยงไมเกดความเจบปวย การดมแบบตด หมายถง ดมซ าแลวซ าอกจนเกดปญหาพฤตกรรมสมอง

ความจ า และรางกาย โดยมอาการแสดง เชน คอแขงมากขน มอาการขาดสราหากหยดดม ไมสามารถควบคม

การดมได ละเลยหนาทรบผดชอบ สวนในทางปฏบต ประเทศไทยมบทลงโทษส าหรบผทเมาแลวขบ กรณท

มการตรวจวดแอลกอฮอลในเลอด เกน 50 มลลกรมเปอรเซนต ยกเวนในกรณทผขบขมอายต ากวา 20ป ไมม

ใบอนญาตขบข หรอมใบขบขประเภทอน มปรมาณแอลกอลในเลอด เกน 20 มลลกรมเปอรเซนต ซงถอวา

เมาแลวขบเปนสาเหตทกอใหเกดอบตเหตทางถนน

28

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข (2560) ไดระบวา ปรมาณการบรโภคเครองดม

แอลกอฮอลตอประชากรอาย 15 ป ขนไป หมายถง ปรมาณการดมเครองดมแอลกอฮอลโดยคดจากปรมาณ

แอลกอฮอลบรสทธในเครองดมแอลกอฮอล (อางองขอมลปรมาณการจ าหนายเครองดมแอลกอฮอลใน

ประเทศ ปรมาณผลตสราพนเมอง และปรมาณน าเขาเครองดมแอลกอฮอลจากกรมสรรพสามต

กระทรวงการคลง) เฉลยตอหวประชากรอาย 15 ป ขนไป (ขอมลประชากรกลางป อาย 15 ป ขนไป จาก

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข) ซงสตรการค านวณ ไดมาจาก A/B หนวยทไดจากการ

ค านวณคอ ลตรของแอลกอฮอล/คน/ป รายละเอยด ดงน

A = (ปรมาณการจ าหนายเครองดมแอลกอฮอลในประเทศ × รอยละแอลกอฮอลบรสทธแตละ

ประเภทของเครองดมแอลกอฮอล) + (ปรมาณผลตสราพนเมอง × รอยละแอลกอฮอลบรสทธแตละประเภท

ของเครองดมแอลกอฮอล) + (ปรมาณน าเขาเครองดมแอลกอฮอล × รอยละแอลกอฮอลบรสทธแตละ

ประเภทของเครองดมแอลกอฮอล) * รอยละแอลกอฮอลบรสทธของเครองดมแอลกอฮอลแตละประเภท คด

ดงน เบยร 5 ดกร = รอยละ 0.05 , เหลา 40 ดกร = รอยละ 0.40, ไวน 15 ดกร = รอยละ 0.15

B = จ านวนประชากรกลางป อาย 15 ป ขนไป (คน)

ขอคนพบ การก าหนดนยามความหมายมความชดเจน แตหลากหลายแตกตางกนออกไปในแตละ

หนวยงาน อาจท าใหขอมลไมตรงกนได ตามความหมายทก าหนดจาก Metadata นน

เปาประสงค 3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนง ภายในป 2573

ตวชวด 3.6.1 จ านวนผเสยชวตจากการบาดเจบจากอบตเหตทางถนน ภายในชวงระยะเวลา 30 วน

ตอประชากร 100,000 คน (อายมาตรฐาน)

นยาม ค าจ ากดความของเปาหมายการพฒนาทย งยน ตาม metadata (United Nations, 2019) คอ อตราการตายทมสาเหตจากอบตเหตบนทองถนน คอ จ านวนของการตายของบคคลจากอบตเหตทรายแรงบนทองถนน

อบตเหตทางถนน (รหส ICD-10 = V01-V89) หมายถง การตายจากอบตเหตจราจรทางบก ไมรวม

ทางน าและทางอากาศ (วกพเดย สารานกรมเสร, 2559)

ผเสยชวตจากอบตเหตทางถนน หมายถง ผทเสยชวตจากอบตเหตทางถนน ทงการเสยชวตทจดเกด

เหต ระหวางน าสงโรงพยาบาล ทหองฉกเฉน ระหวางสงตอ (Refer) กรณ Admitted เสยชวตในตกผปวย

ภายใน 24 ชม. จนถง 30 วนหลงเกดเหต รวมถงขอกลบไปตายทบาน โดยใชฐานขอมลจากส านกนโยบาย

และยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข (ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข, 2562)

29

A=จ านวนผเสยชวตจากอบตเหตทางถนน(V01-V89) (ป 2560 : เดอนตลาคม 59 - กนยายน 60)

B=จ านวนประชากรกลางป 2559

สตรค านวณ (A/B)*100000

ขอคนพบ นยามความหมายมความชดเจนและสอดคลองกบนยามความหมายตาม Metadata (United

Nations, 2019)

เปาประสงค 3.7 สรางหลกประกนวามการเขาถงบรการ ขอมล การใหการศกษาเกยวกบอนามยเจรญพนธ

โดยถวนหนา รวมถงการวางแผนครอบครว และการผสานอนามยเจรญพนธ ในยทธศาสตรและแผนงาน

ระดบชาต ภายในป 2573

ตวชวด 3.7.1 รอยละของหญงวยเจรญพนธอาย 15-49 ป ทพงพอใจกบการวางแผนครอบครวดวย

วธสมยใหม


วธการคมก าเนดวธสมยใหม เนองจากตองการเวนระยะหางของการมบตรหรอไมตองการมบตร โดยวธ การ

ท าหมนหญงและชาย, หวงอนามย (IUD), ยาฝงคมก าเนด, ยาฉด, ยาเมดคมก าเนด, ถงยางอนามยชายและ

หญง,หมวกยาง/โฟม/สารหลอลน), วธ amenorrhea lactational (LAM), การคมก าเนดฉกเฉนและวธการท

ทนสมยอน ๆ ทไมไดรายงานแยกตางหาก (เชน แผนแปะคมก าเนดหรอแหวนชองคลอด) สวนการคมก าเนด

ดวยวธดงเดม ประกอบดวย การนบระยะปลอดภยและการควบคมการหลง การหลงนอก โดยการค านวณ

ความพงพอใจการวางแผนครอบครว ดวยวธสมยใหม คอ จ านวนของสตรทใชวธการคมก าเนดสมยใหม

หารดวยจ านวนของสตรทใชวธการคมก าเนดสมยใหมรวมกบสตรทไมไดใชวธการคมก าเนดทงหมด

กระทรวงสาธารณสข (2559) ไดใหความหมาย อนามยการเจรญพนธ (Reproductive Health) คอ

การทประชาชนสามารถเขาถงบรการ ขอมล และการศกษาเกยวกบอนามยการเจรญพนธโดยถวนหนา

ประชาชนทอยในวยเจรญพนธมความรบผดชอบในการใชวถทางเพศทปลอดภย มความสามารถในการ

ตดสนใจเลอกทจะมบตรและก าหนดจ านวนบตรตามความสามารถในการเลยงดบตรใหเจรญเปนคนทม

คณภาพในอนาคต คสามภรรยามโอกาสทดทจะไดบตรทมสขภาพแขงแรง สตรตงครรภผานการตงครรภ

และการคลอดทปลอดภย จากแผนงานของเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคน

มชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย การพฒนาบรการดานอนามยเจรญพนธ

ตองเปนการดแลสขภาพทางเพศของประชาชนทกเพศทกวย กระทรวงสาธารณสขจงไดใหความหมายของ

30

อนามยการเจรญพนธ ไวอกความหมายหนง คอ ภาวะความสมบรณแขงแรงของรางกายและจตใจ ทเปน

ผลสมฤทธอนเกดจากกระบวนการและหนาทของการเจรญพนธทสมบรณทงชายและหญง ทกชวงอายของ

ชวตทจะท าใหมชวตอยในสงคมอยางมความสข

ขอคนพบ นยามความหมายมความชดเจน

ตวชวด 3.7.2 อตราการคลอดบตรในวยรน (อาย 10-14 ป หรอ 15-19 ป) ตอผหญง 1,000 คน ในแต

กลมอายทก าหนดไว


อตราการคลอดบตรในหญงอาย10-14 ป หรอ 15-19 ป ตอผหญง 1,000 คน ในแตกลมอายทก าหนดไว

กระทรวงสาธารณสขไดใหค านยาม อตราการคลอดมชพในหญงอาย 15-19 ป คอ จ านวนการคลอด

บตรมชวตของผหญงอาย 15-19 ป ตอจ านวนประชากรหญงอาย 15-19 ป 1,000 คน โดยมสตรการค านวณ

ดงน (A/B)x1000 ซง A คอ จ านวนการคลอดมชพโดยหญงอาย 15 – 19 ป (จากทะเบยนเกด) B คอ จ านวน

หญงอาย 15 – 19 ป ทงหมด (จ านวนประชากรกลางปจากฐานขอมลทะเบยนราษฎร)


(National Indicators) ครงท 3 (ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, 2562) ใน

มมมองภาครฐ และมมมองภาควชาการและประชาสงคม เหนควรใหปรบเพมตวชวด 3.7.2 เปน อตราการ

เกด/คลอดมชพในหญงอาย 10-14ป และ 15-19 ป ตอผหญงแตละกลมอายทก าหนดไว เพอใหสอดคลองกบ

บรบทของประเทศไทย (ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, 2562)

ขอคนพบ นยามความหมายมความชดเจน และการปรบตวชวดมความสอดคลองกบบรบทของ

ประเทศไทย

เปาประสงค 3.8 บรรลการมหลกประกนสขภาพถวนหนารวมถงการปองกนความเสยงทางการเงน การ

เขาถงการบรการสาธารณสขจ าเปนทมคณภาพ และเขาถงยาและวคซนจ าเปนทปลอดภยมประสทธภาพ ม

คณภาพ และมราคาทสามารถซอหาได

ตวชวด 3.8.1 ความทวถงของบรการดานสขภาพทจ าเปน (นยามความครอบคลมของบรการท

จ าเปน เฉลยโดยยดการตดตามการรกษา ซงประกอบดวยภาวะเจรญพนธ มารดา เดกแรกเกดและสขภาพ

เดก โรคตดตอ โรคไมตดตอ และความสามารถในการเขาถงบรการระหวางคนทวไปและผดอยโอกาส)

31


ความทวถงของบรการดานสขภาพทจ าเปน เปนความครอบคลมของบรการทจ าเปนเฉลยโดยยดการตดตาม

การรกษา กลาวคอ ความครอบคลมในระบบหลกประกนสขภาพ ( Universal Health Coverage: UHC) ซง

ประกอบดวยภาวะสขภาพ 4 ดาน 14 ตวบงช ไดแก ดานท 1 อนามยการเจรญพนธ มารดา ทารกแรกเกดและ

สขภาพเดก คอ การวางแผนครอบครวของหญงวยเจรญพนธ (15-49ป) ทแตงงานแลวมความพงพอใจในการ

วางแผนครอบครวดวยวธสมยใหม การดแลสตรในขณะต งครรภและคลอด การไดรบวคซนคอตบ-

บาดทะยก-ไอกรนในเดก การรกษาเดกทสงสยเปนโรคปอดอกเสบ ดานท 2 โรคตดเชอ คอการคนพบผปวย

และการดแลรกษาของโรควณโรค การไดรบยาตานไวรสในผปวยโรคเอดสหรอผตดเชอ HIV ผเปนโรค

มาลาเรยในบรเวณทมโรคนชกและไดนอนในมงชบน ายากนยง น าและสขาภบาลทด ดานท 3 โรคไมตดตอ

ไดแก ความชกของโรคความดนโลหตในผใหญทมอาย 18 ปขนไป มความดนโลหต systolic >140 mmHg

Diastolic < 90 mmHg โรคเบาหวานในผใหญทมอาย 25 ปขนไป และยาสบในอาย 15 ปขนไป ดานท 4

ครอบครอบคลมของการเขาถงบรการ ไดแก การเขาถงบรการในโรงพยาบาล ความหนาแนนของประชากร

และความปลอดภยดานสขภาพ

การมสขภาพดถวนหนา คอ สภาวะทสมบรณทงทางรางกาย จตใจ และสงคม และไมเพยงแตการ

ไมมโรค หรอความพการเทานน และกลมทยงไมเจบปวย หากเจบปวยจะไดรบการรกษาพยาบาลและการ

ฟนฟสมรรถภาพอยางด มคณภาพ และมประสทธภาพมาก ใหผทเจบปวยหายจากความเจบไข และสามารถ

กลบไปมชวตอยในชมชนไดเหมอนเดมใหมากทสด ไมเปนภาระแกใคร ทงในดานเศรษฐกจและสงคม

สวนประชาชนทอยในกลมยงไมเจบปวย มมาตรการสงเสรมใหมสขภาพแขงแรงตามชวงวย มการประเมน

คดกรอง วเคราะหสขภาพของประชาชนในชมชน เขาถงบรการสาธารณสข ยาทจ าเปน และวคซนท

ปลอดภย มประสทธภาพ มคณภาพ และมราคาทสามารถซอหาไดซง

กระทรวงสาธารณสขไดใหความหมายของ บรการสาธารณสข คอ บรการดานการแพทยและ

สาธารณสข ซงใหโดยตรงแกบคคลเพอการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การตรวจวนจฉยโรค การ

รกษาพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพทจ าเปนตอสขภาพและการด ารงชวต ทงนใหรวมถงบรการทาง

การแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก


(National Indicators) ครงท 3 (ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม , 2562) ใน

มมมองภาครฐ และมมมองภาควชาการและประชาสงคม เหนควรใหปรบเปนเปาประสงคในบรบทของ

32

ประเทศไทย ดงน เปาประสงค 3.8 บรรลการมหลกประกนสขภาพถวนหนารวมถงการปองกนความเสยง

ทางการเงน การเขาถงการบรการสาธารณสขจ าเปนทมคณภาพ และเขาถงยาและวคซนจ าเปนทปลอดภย ม

ประสทธผล มคณธรรมในราคาทเหมาะสม (ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและ

สงคม, 2562)

ขอคนพบ การก าหนดนยามความหมายมความชดเจน การปรบเปาประสงคมความเหมาะสมกบ

บรบทของประเทศไทย

ตวชวด 3.8.2 คาใชจายดานสขภาพตอคาใชจายทงหมดของครวเรอน


คาใชจายดานสขภาพในครวเรอนตอคาใชจายในการบรโภคทงหมดของครวเรอน โดยคาใชจายดานสขภาพ

หมาถง คาใชจายใด ๆ ทเกดขนในชวงเวลาทใชบรการเพอรบการดแลทกประเภท (การสงเสรม การปองกน

การรกษา การพกฟน การพกระยะยาวหรอการดแลระยะยาว) รวมถงยาวคซนและการเตรยมยาอน ๆ

ผลตภณฑสขภาพทงหมดจากผใหบรการทกประเภท และส าหรบสมาชกทกคนในครวเรอน ซงคาใชจายน

มาจากรายไดของครอบครว เงนออมหรอการกยมเงนกได

กระทรวงสาธารณสข ไดนยาม คาใชจายดานสขภาพ (Health Expenditure) ไวในการก าหนด

ตวชวดปงบประมาณ 2560 หมายถง รายจายในการใหการบรการดานสขภาพทงหมด ซงรวมทงรายจาย

ด าเนนงานและรายจายสะสมทนจากแหลงการคลงทงภาครฐและนอกภาครฐ โดยคาใชจายดานสขภาพตอ

รายประชากร (Health Expenditure percapita) ค านวณจาก บญชรายจายสขภาพแหงชาต/รายงานจ านวน

ประชากรกลางป (Keyperformance Indicators กระทรวงสาธารณสข, 2562)

ขอคนพบ นยามความหมายชดเจนและมความสอดคลองกบตาม metadata (United Nations, 2019)

แตทงนจากการค านวณในประเทศไทยรายจายบญชสขภาพแหงชาต ไมไดรวมถงรายจายจากโรงพยาบาล

เอกชนขอมลอาจจะขาดในสวนนได

เปาประสงค 3.9 ลดจ านวนการตายและการปวยจากสารเคมอนตรายและจากการปนเปอนและมลพษทาง

อากาศ น า และดน ใหลดลงอยางมากภายในป 2573


(National Indicators) ครงท 3 ในมมมองภาครฐ และมมมองภาควชาการและประชาสงคม เหนควรใหปรบ

เปนเปาประสงค 3.9 ในบรบทของประเทศไทย ดงน ลดจ านวนการตายและการเจบปวยทมผลกระทบจาก

33

สารเคมอนตรายและจากมลพษและการปนเปอนทางอากาศ น า และดน (ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวง

ดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, 2562)

ตวชวด 3.9.1 อตราการตายทเกดจากมลพษทางอากาศในบานเรอนและในอากาศ


อตราตายทเกดจากมลพษทางอากาศและในบานเรอน จากการสมผสมลพษทางอากาศภายนอกบานและ

มลพษในครวเรอน จากการใชเชอเพลงทเปนมลพษในการประกอบอาหาร การปลอยมลพษจากโรงงาน

อตสาหกรรม รถยนต รถบรรทก โดยเชอเพลงทกอใหเกดมลพษ คอ น ามน กาซ ไม ถานหน มลสตว ถาน

และของเสยจากพช การค านวณอตราตายจากผเสยชวตจากอตราการตายทเกดจากมลพษทางอากาศใน

บานเรอนและในอากาศ หารดวยประชากรทงหมด หรอระบกลมประชากร ซงผเสยชวตพจารณาในประเดน

โรคดงตอไปน การตดเชอทางเดนหายใจเฉยบพลนในเดกเลก (อายต ากวา 5 ป) โรคหลอดเลอดสมองใน

ผใหญ (อาย 25 ปขนไป) โรคหวใจขาดเลอด (อาย 25 ปขนไป) โรคปอดอดกน (อาย 25 ปขนไป) มะเรงปอด

ในผใหญ (อาย 25 ปขนไป)

มลพษทางอากาศ หมายถง สภาวะอากาศทมสารเจอปนอยในปรมาณทสงกวาระดบปกตกอใหเกด

อนตรายแกมนษย สตว พช หรอทรพยสนตาง อาจเกดขนเองตามธรรมชาตหรอเกดจากการกระท าของ

มนษยเอง แหลงก าเนดมลพษทางอากาศ 2 กลมหลก คอ เกดจากโรงงานอตสาหกรรม และเกดจากการเผา

ไหมทไมสมบรณของยานพาหะนะ ซงมลพษทางอากาศมกจะอยในรปของกาซพษตาง ๆ และฝ นละออง

ขนาดเลก (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2558)


(National Indicators) ครงท 3 ในมมมองภาครฐ และมมมองภาควชาการและประชาสงคม เหนควรใหปรบ

ตวชวด 3.9.1 เปนอตราการเจบปวยดวยโรคทเกยวกบมลพษทางอากาศ (ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวง

ดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม, 2562)

สารเคมอนตราย หมายถง สารเคมทมหลกฐานทเชอถอไดวากอใหเกดผลกระทบตอสขภาพมนษย

สตว พช และท าใหสงแวดลอมเสอมโทรม มกรวมถงสารทกอใหเกดมะเรง (Carcinogen) สารพษท

กอใหเกดผลตอระบบสบพนธ (Reproductive Toxins) สารทกอใหเกดการระคายเคอง ไดแก วตถระเบด

กาซ ของเหลวไวไฟ ของแขงไวไฟ วตถออกซไดสและออรแกนกเปอรออกไซด วตถมพษและวตถตดเชอ

วตถกมมนตรงส วตถกดกรอน วตถอน ๆ ทเปนอนตราย (กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม, 2560)

34

การปนเปอนมลพษทางดน หมายถงภาวะการปนเปอนของดนดวยสารมลพษ (soil pollutant) มาก

เกนขดจ ากด จนมอนตรายตอสขภาพ อนามย ตลอดจนการเจรญเตบโตของมนษยและสงมชวตทงพช เกด

จากสารเคมทมนษยสรางหรอการเปลยนแปลงอนในสงแวดลอมดนธรรมชาต กจกรรมอตสาหกรรม

สารเคมเกษตรกรรมหรอการก าจดของเสยอยางไมเหมาะสม (กรมพฒนาทดนกระทรวงเกษตรและสหกรณ,

2562)

ขอคนพบ ค านยามมความชดเจน และการปรบตวชวดมความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

ตวชวด 3.9.2 อตราการตายทเกดจากน า สขอนามยทไมปลอดภย และปราศจากสขลกษณะ (เผชญ

กบบรการชะลางทไมปลอดภย)


อตราตายทเกดจากระบบสขาภบาลไมปลอดภย น าเสย และสขอนามยทไมปลอดภยตอแสนประชากร

พจารณาในประเดน โรคดงตอไปน

โรคทองรวง (ICD-10 code A00, A01, A03, A04, A06-A09) ไดแก อหวาตกโรค ไขรากสาดนอย

และไขรากสาดเทยม โรคบดจากเชอชเกลลา โรคตดเชอแบคทเรย อน ๆ ทล าไส โรคตดเชออมบา โปรโตซว

ไวรส กระเพาะอาหารกบล าไสอกเสบ

โรคพยาธไสเดอนฝอยในล าไส (ICD-10 code B76-B77, B79) ไดแก โรคพยาธปากขอ พยาธ

ไสเดอน พยาธสตรองจลอยด และพยาธแสมา

ภาวะทพโภชนาการ (ICD-10 code E40-E46) ไดแก ควาชโอรกอร มาราสมสจากโภชนาการ มา

ราสมก ควาชโอรกอร ภาวะทพโภชนาการโปรตน-พลงงาน พฒนาการลาชาหลงมภาวะทพโภชนาการ

โปรตน-พลงงาน

มลพษทางน า หมายถง การทน าถกเจอปนดวยสารพษตาง ๆ ทงสารอนทรยและสารอนนทรย และ

สารพษเหลานนมปรมาณมากพอทจะท าใหเกดความเสยหายตอคณภาพของน า และระบบนเวศในน านนเสย

ไป จนมผลกระทบตอสขภาพ และเปนอนตรายแกชวตของมนษย สตว และพช ไมเหมาะตอการอปโภคและ

บรโภคของมนษย (พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต, 2535)

ขอคนพบ นยามมความชดเจน การปรบตวชวดมความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

ตวชวด 3.9.3 อตราการตายทเกดจากการไดรบสารพษโดยไมตงใจ


อตราการตายจากการไดรบสารพษโดยไมตงใจตอแสนประชากร เปนอตราการตายจากการไดรบสารพษท

35

ไมไดตงใจตอป รหส ICD-10 ทสอดคลองกบตวบงชประกอบดวย X40 (การเปนพษโดยอบตเหตจากและ

สมผสกบยาระงบปวดทไมมสารออกฤทธคลายฝน ยาลดไขและยาตานโรครหมาตด), X43 การเปนพษโดย

อบตเหตจากและสมผสกบยาอนทออกฤทธตอระบบประสาทอตโนมต -X44 การเปนพษโดยอบตเหตจาก

และสมผสกบยาอนรวมถงยาและเครองยาและชววตถทมไดระบรายละเอยด , X46-X49 (การเปนพษโดย

อบตเหตจากและสมผสกบสารละลายอนทรยฮาโลจเนเตทไฮโดคารบอนรวมถงไอน าของสารเหลานน การ

สมผสกาซและไออน ๆ การสมผสสารก าจดสงรบกวน (สารปราบวชพช สารฆาแมลง สารฆาหน) ตลอดจน

การสมผสสารเคมและสารพษอน และทมไดระบรายละเอยด (กองการพยาบาลสาธารณสข ส านกอนามย

กรงเทพมหานคร, 2562)

ขอคนพบของการคนหาความหมาย

1. การเกบขอมลในประเทศไทยเปนการเกบขอมลตามปงบประมาณ แตตามความหมายท SDGs

ก าหนดนนเปนการเกบขอมลตามปปฏทน จงท าใหการสงขอมลนนไมตรงกน

2. ขอคนพบ นยามจาก metadata (United Nations, 2019) มความชดเจน แตตวชวดหรออตราตาย

จากดนเปนพษไมชดเจนวาอยในตวชวดใดในเปาประสงค 3.9

3. ประเดนความครอบคลมของโรคในตวชวด 3.9.1 และ 3.9.2 ในประเทศไทยยงไมครอบคลม

ตามขอบเขตนยามของ SDGs แสดงเปรยบเทยบ ดงตาราง อกทงตวชวดเกบรวมรวบในไทย ม

เฉพาะอตราการปวย ยงไมพบขอมลแสดงการเสยชวตอนเนองมาจากสารเคมอนตรายและจาก

การปนเปอนและมลพษทางอากาศ น า และดน

ตวชวด 3.9.1 อตราตายทเกดจากมลพษทางอากาศในครวเรอน

ทแสดงผลเปนจ านวนผเสยชวต อตราตาย (โดยจ านวนหาร

ตองเปนประชากรทงหมด หรอระบกลมประชากร) พจารณา

ในประเดนโรคดงตอไปน

- การตดเชอทางเดนหายใจเฉยบพลนในเดกเลก (อายต ากวา 5

ป)

- โรคหลอดเลอดสมองในผใหญ (อาย 25 ปขนไป)

- โรคหวใจขาดเลอด (อาย 25 ปขนไป)

- โรคปอดอดกน (อาย 25 ปขนไป)

- มะเรงปอดในผใหญ (อาย 25 ปขนไป)

ขอมลการะทรวงสาธารณสข(DHC)

-อตราปวยจากพษสารก าจดศตรพช

- อตราปวยจากพษโลหะหนก

- อตราปวยจากพษสารตะกว

- อตราปวยจากโรคระบบทางเดนหายใจ

ทระบวาเกดจากมลพษสงแวดลอม

- อตราปวยโรคหวใจขาดเลอดทระบวา

เกดจากมลพษ

- อตราปวยจากพษสารตวท าลายอนทรย

จากการท างาน

36

ตวชวด 3.9.2 อตราตายทเกดจากระบบสขาภบาลไมปลอดภย

น าเสย และสขอนามยไมด ตอแสนประชากร พจารณาใน

ประเดน โรคดงตอไปน

- โรคทองรวง

- พยาธไสเดอนฝอยในล าไส

- ภาวะทพโภชนาการ

เปาประสงค 3.a เพมความเขมแขงการด าเนนงานของกรอบอนสญญาขององคการอนามยโลกวาดวยการ

ควบคมยาสบในทกประเทศตามความเหมาะสม

ตวชวด 3.a.1 ความชกของผทสบบหรในปจจบนในกลมคนทมอายตงแต 15 ปขนไปทมการปรบ

มาตรฐานอาย

นยาม ค าจ ากดความของเปาหมายการพฒนาทย งยน ตาม metadata (United Nations, 2019) คอ การ

ก าหนดอตราสวนของประชากรอายตงแต 15 ป ขนไปซงปจจบนเปนผใชผลตภณฑยาสบทงทใชสบและ

ไมไดสบในชวตประจ าวนหรอไมกตาม เนองจากการใชยาสบเปนสาเหตของการเจบปวยตายของโรคไม

ตดตอ (Non-Communicable Diseases (NCDs)) ผใชยาสบมความเสยงทจะมปญหาดานสขภาพเสอมโทรม

หลาย ๆ ดาน ดงนน การลดการใชยาสบจะท าใหลดอตราการเสยชวตไดโดยเฉพาะจากโรคไมตดตอตาง ๆ

การเฝาระวงและตดตามตวชวดนจะตองมการประเมนผลกระทบจากการปรบใชกรอบอนสญญาดานการ

ควบคมยาสบขององคการอนามยโรค (WHO Framework Convention on Tobacco Control :WHO FCTC)

หรอนโยบายตาง ๆ ของแตละประเทศเกยวกบการควบคมยาสบ โดยแนวความคดการใชยาสบ หมายถง

ผลตภณฑทงทใชสบและหรอไมไดใชสบ และค าวา “ใชปจจบน” หมายถง การใชภายในชวงเวลากอน 30

วนทมการส ารวจ ไมวาจะใชในชวตประจ าวนหรอไมกตาม สวนผลตภณฑยาสบนน หมายถง เปนผลตภณฑ

ยาสบทงหมดหรอบางสวนผลตจากใบยาสบซงเปนวตถดบโดยมเจตนาใชเพอการบรโภคของมนษยโดยการ

สบ การดด การเค ยว หรอ การดมกลน โดยผลตภณฑยาสบนนหมายความรวมถง cigarettes, cigarillos,

cigars, cheroots, bidis, pipes, shisha (water pipes), roll-your-own tobacco, kretek และยาสบไมวารปแบบใด

ๆ ซงใชบรโภคโดยการสบ

37

พระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ. 2560 มาตรา 4

“ผลตภณฑยาสบ” หมายความวา ผลตภณฑทมสวนประกอบใบยาสบหรอพชนโคเทยนาทาแบกกม

(Nicotiana tabacum) และใหหมายความรวมถงผลตภณฑอนใดทมสารนโคตนเปนสวนประกอบซงบรโภค

โดยวธสบ ดด ดม อม เคยว กน เปา หรอพนเขาไปในปากหรอจมก ทา หรอโดยวธอนใดเพอใหไดผลเปน

เชนเดยวกน ทงน ไมรวมถงยาตามกฎหมายวาดวยยา (พระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ,2560)

พระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560 มาตรา 159 “ยาสบ” หมายความวา บหรซกาแรต บหร

ซการ บหรอน ยาเสน ยาเสนปรง ยาเคยวและใหหมายความรวมถงผลตภณฑอนใดทบรโภคไดเชนเดยวกบ

ยาสบตามทก าหนดในกฎกระทรวง “บหรซกาแรต” หมายความวา ยาเสนหรอยาเสนปรง ไมวาจะมใบยา

แหงหรอยาอดเจอปนหรอไมซงมวนดวยกระดาษหรอวตถทท าขนใชแทนกระดาษ หรอใบยาแหงหรอยาอด

“บหรชการ” หมายความวา ใบยาแหงหรอยาอด ซงมวนดวยใบยาแหงหรอยาอด “บหรอน” หมายความวา ยา

เสนหรอยาเสนปรง ซงมวนดวยใบตอง กลบบว กาบหมาก ใบมะกา ใบจาก หรอวตถอนทมใชกระดาษหรอ

วตถทท าขนใชแทนกระดาษและทมไซใบยาแหงหรอยาอด “ยาเสน” หมายความวา ใบยาหรอยาอด ซงได

หนเปนเสนและแหงแลว “ยาเสนปรง” หมายความวา ใบยาหรอยาอด ซงไดหนเปนเสนและปรงหรอปนดวย

วตถอนนอกจากน า “ยาเคยว” หมายความวา สวนใดสวนหนงของใบยาแหง ซงไดปรงหรอปนดวยวตถอน

นอกจากน าเพออมหรอเคยว “ยาอด” หมายความวา สวนใดสวนหนงของตนยาสบซงไดปนหรอยอยและท า

เปนแผน “ตนยาสบ” หมายความวา พชนโคเชยนาทาแบกกม (NICOTIANATABACUM) “ใบยา”

หมายความวา ใบยาสดหรอใบยาแหงของตนยาสบ (พระราชบญญตภาษสรรพสามต,2560)

พระราชบญญตยาสบ พ.ศ. 2509 มาตรา 4 “ยาสบ” หมายความวา บหรซกาแรต บหรซการ บหรอน

ยาเสนปรง และใหรวมตลอดถงยาเคยวดวย ซง“บหรซกาแรต” หมายความวา ยาเสนหรอยาเสนปรง ไมวาจะ

มใบยาแหงหรอยาอดเจอปนหรอไม ซงมวนดวยกระดาษหรอวตถทท าขนใชแทนกระดาษ หรอใบยาแหง

หรอยาอด “บหรซการ” หมายความวา ใบยาแหงหรอยาอก ซงมวนดวยใบยาแหงหรอยาอด “บหรอน”

หมายความวา ยาเสนหรอยาเสนปรง ซงมวนดวยใบตอง กลบบว กาบหมาก ใบมะกา ใบจาก หรอวตถอนท

มใชกระดาษหรอวตถทท าขนใชแทนกระดาษและทมใชใบยาแหงหรอยาอด “ยาเสนปรง” หมายความวา ใบ

ยาซงมใชใบยาพนธยาสบพนเมองหรอยาอด ซงไดหนเปนเสนและปรงหรอปนดวยวตถอนนอกจากน า “ยา

เคยว” หมายความวา สวนใดสวนหนงของใบยาแหงนอกจากใบยาแหงพนธยาสบพนเมอง ซงไดปรงหรอ

ปนดวยวตถอนนอกจากน าเพออมหรอเคยว (พระราชบญญตยาสบ, 2509)

38

ส านกงานสถตแหงชาตไดด าเนนการส ารวจพฤตกรรมการสบบหรโดยใชนยาม บหร ตาม

พระราชบญญตยาสบ พ.ศ. 2509 หมายถง “ยาเสนหรอยาเสนปรง ไมวาจะมใบยาแหงหรอยาอดเจอปน

หรอไม ซงมวนดวยกระดาษหรอวตถทท าขนใชแทนกระดาษหรอใบยาแหงหรอยาอด” และไดนยาม ยาฉน

(อม/จกปาก) ยานตถ หมากพลทมยาเสน วา เปนการใชผลตภณฑยาสบแบบไมมควน เนองจากผลตภณฑ

ยาสบ หมายถง ยาสบตามกฎหมายวาดวยยาสบและผลตภณฑอนใดทมสวนประกอบของใบยาสบหรอพชน

โคเซยนาทาแบกกม ไมวาจะใชเสพโดยวธสบ ดด ดม อม เคยว กน เปา หรอพนเขาไปในปาก จมก หรอโดย

วธอน ๆ (ส านกงานสถตสงคม ส านกงานสถตแหงชาต, 2557)

ขอคนพบ นยามความหมายมความชดเจนในบรบทของประเทศไทย

เปาประสงค 3.b สนบสนนการวจยและการพฒนาวคซนและยาส าหรบโรคตดตอและไมตดตอทสงผล

กระทบโดยตรงตอประเทศก าลงพฒนา ใหมการเขาถงยาและวคซนจ าเปนในราคาทสามารถซอหาได ตาม

ปฏญญาโดฮาความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาและการสาธารณสข ซงเนนย า

สทธส าหรบประเทศก าลงพฒนาทจะใชบทบญญตในความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาท

เกยวกบการคาอยางเตมทในเรองการผอนปรนเพอจะปกปองสขภาพสาธารณะและโดยเฉพาะการเขาถงยา

โดยถวนหนา

ตวชวด 3.b.1 สดสวนของประชากรเปาหมายทไดรบการครอบคลมดวยวคซนทงหมด ทรวมไวใน

โครงการของประเทศ


ความครอบคลมของวคซนคอตบ-บาดทะยก-ไอกรน หมายถง อตราสวนรอยละของทารกทคลอดแลวไดรบ

วคซนดงกลาวในปนน ๆ ความครอบคลมของวคซนโรคหด หมายความวา อตราสวนรอยละของเดกทไดรบ

วคซนตามระบบของแตละประเทศเปนประจ าจากการบรการสรางภมคมกนในปนน ๆ สวนความครอบคลม

ของวคซนโรคตดเชอนวโมคอคคสชนดคอนจเกตพจารณาจากอตราสวนรอยละของทารกทคลอดแลวไดรบ

วคซนตามระบบของแตละประเทศทใหวคซนโรคตดเชอนวโมคอคคสชนดคอนจเกตในปนน ๆ และความ

ครอบคลมของวคซนปองกนมะเรงปากมดลกพจารณาจากอตราสวนรอยละของหญงอาย 15 ป ทไดรบ

วคซน

องคการสหประชาชาตอธบายเหตผลส าคญของตวชวดตองการวดการเขาถงวคซนตาง ๆ รวมถง

วคซนใหม ๆ ในระดบของแตละประเทศ ภายใตกรอบแนวคดนองคการอนามยโลกไดแนะน าวคซนและ

39

ภมคมกนส าหรบโรคตาง ๆ ซงมผลกระทบตอระบบสขภาพระหวางประเทศ สวนประเทศตาง ๆ สามารถ

ปรบใชขอแนะน าและพฒนาระบบของประเทศเองบนพนฐานของโรคตาง ๆ และล าดบปญหาดานสขภาพ

ในประเทศ แตวคซน DTP โปลโอ และโรคหดจะตองไดรบทกประเทศ โดยประชากรกลมเปาหมายทจะ

ไดรบวคซนนนขนอยกบชวงอาย ซงพนฐานการไดรบวคซนสวนใหญจะอยในชวงสองปแรกของชวต เชน

DTP วดจากระบบการไดรบวคซนของทารกแรกเกด วคซนโรคหดวดจากการไดรบวคซนภายหลงชวงป

แรกของชวตตามระบบบรการวคซน สวนวคซนโรคตดเชอนวโมคอคคสชนดคอนจเกตพจารณาจากวคซน

ใหมส าหรบเดก และวคซนปองกนมะเรงปากมดลกพจารณาตามระบบวคซนของชวงชวต (United Nations,

2019)

กระทรวงสาธารณสขอธบายความหมาย ตวชวด 3.b.1 คอ สดสวนของประชากรทเขาถงยา และ

วคซน ดงตอไปน การไดรบวคซนโรคคอตบ-บาดทะยก-ไอกรน (DTP containing vaccine (3rd dose))

วคซนโรคหด (Measles containing vaccine (2nd dose)) วคซนโรคตดเชอนวโมคอคคสชนดคอนจเกต

Pneumococcal conjugate vaccine (last dose in the schedule), วคซนโรคมะเรงปากมดลก (HPV vaccine (last

dose in the schedule)) ในราคาทสามารถหาซอไดทตงอยบนหลกความยงยน (กองยทธศาสตรและแผนงาน

กระทรวงสาธารณสข, 2562)

ขอคนพบ นยามความหมายมความชดเจนและสอดคลองกบบรบทของประเทศไทย

ตวชวด 3.b.2 คาใชจายรวมทงหมดของความชวยเหลออยางเปนทางการจากผบรจาคเพอการวจย

ทางการแพทยและภาคสวนดานสขภาพพนฐานตาง ๆ


ODA :

DAC ( Development Assistance Committee) ไดก าหนด ODA หมายถง การใหผานไปยงประเทศ

ตาง ๆ ทปรากฏในรายชอประเทศก าลงพฒนาผรบความชวยเหลอของ DAC ( Development Assistance

Committee) หรอสถาบนตาง ไดแก การใหโดยองคกรอยางเปนทางการทงรฐบาล หรอองคกรปกครองสวน

ทองถน หรอองคกรบรหารตาง ๆ และมวตถประสงคเพอสงเสรมพฒนาเศรษฐกจและสวสดการของ

ประเทศก าลงพฒนาและบงชเปนเงนชวยเหลออยางนอยรอยละ 25 สวนการวจยทางการแพทยและภาคสวน

สขภาพพนฐานตาง ๆ เปนไปตามท DAC ก าหนดโดยอางองจาก CRS กลม 12182 คอ การวจยทางการแพทย

ทวไป (รวมถงการวจยทางสาธารณสขพนฐาน) และสาธารณสขพนฐานพจารณาจากรหส 122 เชน การดแล

40

สขภาพพนฐาน โครงสรางพนฐานทางสขภาพ โภชนาการพนฐาน การควบคมโรคตดตอ การศกษาดาน

สขภาพ การควบคมมาลาเรย การควบคมวณโรค การพฒนาสขภาวะของบคคล

กระทรวงสาธารณสข ไดอธบายความหมาย 3.b.2 คอ เงนชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ

สทธรวม (Total net official development assistance-ODA) ตอการวจยทางการแพทยและดานสขภาพ

พนฐาน

ประเทศไทยด าเนนงานตามเเนวทางของความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการ( official

Development Assistance - ODA ) ซงหมายถงความชวยเหลอทใหเเกประเทศตาง ๆ ทปรากฏในรายชอ

ประเทศก าลงพฒนาผรบความชวยเหลอของ DAC ( Development Assistance Committee) และองคกรท

ด าเนนงานดานการพฒนาใหเเกประทศผรบ ทใหโดยหนวยงานภาครฐ รวมทงรฐบาลกลางเเละรฐบาล

ทองถน หรอ โดยหนวยงานบรหารของรฐ เเละมการด าเนนการโดยมวตถประสงคในการชวยพฒนา

เศรษฐกจเเละสวสดการของประเทศก าลงพฒนา ซงทผานมา ODA อาจอยในรปแบบเงนกผอนปรน (

Concession loan ) เเละเงนสวนของการใหเปลา ( Grant ) การใหความชวยเหลอทางวชาการ ( Technical

Assistance ) การใหเงนทน โดยประเทศไทยมกลมประเทศเปาหมายหลก คอ ประเทศเพอนบานของไทย ได

เเก ลาว กมพชา พมา เเละเวยดนาม ซงเปนไปตามนโยบายดานการตางประเทศทใหความชวยเหลอประเทศ

เพอนบานดานการพฒนา ตลอดจนประเทศก าลงพฒนาอน ๆ ผานกรอบความรวมมอ South-South

Cooperation และ North-South Cooperation เพอบรรลถง Millennium Development Goals ( MDGs) ในอดต


ตวชวด 3.b.3 สดสวนของสงอ านวยความสะดวกดานสขภาพทมชดยาหลกของความจ าเปนทาง

การแพทยทส าคญและสามารถหาไดบนพนฐานของความยงยน


สดสวนของสงอ านวยความสะดวกดานสขภาพทมชดยาหลกของความจ าเปนทางการแพทยทส าคญและ

สามารถหาไดบนพนฐานของความยงยน โดยการเขาถงยาเปนแนวคดเชงบรณาการหลากหลายมตซง

ประกอบดวยยาทสามารถเขาถงไดและราคายาทสามารถจดหาได ซงสดสวนเปน (%) ของสถานบรการ

สขภาพทมชดยาหลกของความจ าเปนทางการแพทยทส าคญ (รานยา โรงพยาบาล คลนก ศนยบรการสขภาพ

พนฐาน ทงภาครฐและเอกชน) เปรยบเทยบกบจ านวนสถานบรการสขภาพทงหมดทส ารวจในประเทศ

ยาหลกตามตนแบบทองคการอนามยโลกก าหนดนนตองด าเนนการตามบญชยาทจ าเปน (WHO

Model List of Essential Medicines (EML) เมอป ค.ศ. 2017 WHO EML ประกอบดวย 433 ยาทบงชวาม

41

ความจ าเปนส าหรบสาธารณสขของโลก โดยเฉพาะกลมยาทจ าเปนอยางยง 32 ชนด ทใชรกษา ปองกนและ

จดการกบอาการโรคเฉยบพลนและโรคเรอรง โรคตดตอและไมตดตอ ไดแก Salbutamol, Beclometasone or

other corticosteroid inhaler, Gliclazide or other sulfonylurea, Metformin, Insulin regular, ยาลดความดน(2

ใน 5 Amlodipine, Enalapril, Hydrochlorothiazide, Bisoprolol or alternative betablocker) Simvastatin,

Acetylsalicylic acid, Furosemide, Morphine, Paracetamol, Fluoxetine, Phenytoin, Gentamicin, Amoxicillin,

Ceftriaxone, Procaine benzylpenicillin, contraceptives, Oral rehydration, Zinc sulphate, Oxytocin,

Magnesium sulphate 50% 10ml Injection, Folic acid, ยารกษาโรคมาลาเรย, Artesunate, ยารกษาตานไวรส

ส าห รบ รกษา ผ ต ด เ ช อHIV, Ibuprofen, Chlorhexidine, biscuit, ยาAntituberculosis, Erythropoiesis -

stimulating agents.

นยามความหมายในประเทศไทย พบวา มหนวยงานบรการสขภาพทวประเทศ ประกอบดวย

ส านกงานสาธารณสขจงหวด ส านกงานสาธารณสขอ าเภอ ศนยวชาการ โรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป

โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงกดกรมตาง ๆ ของกระทรวงสาธารณสข โรงพยาบาลสงกดกระทรวงอน

ๆ และสงกดกรงเทพมหานคร โรงพยาบาลสาขา/ศนยบรการสาธารณสขสาขา/สาขาของโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพต าบล ศนยสขภาพชมชนของโรงพยาบาล โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล สถานอนามย

สถานบรการสาธารณสขชมชน ศนยบรการสาธารณสข โรงพยาบาลเอกชน คลนกเอกชน รานขายยา

ประเภทตาง ๆ (กระทรวงสาธารณสข, 2561)

โดยเฉพาะยาจ าเปนในประเทศไทย คณะกรรมการพฒนาระบบยาแหงชาตออกประกาศ เรอง บญช

ยาหลกแหงชาต พ.ศ. 2561 โดยระบรายการบญชยาหลกแหงชาตเกยวกบยาจ าเปนวา “บญช จ(2) รายการยา

ส าหรบผปวยทมความจ าเปนเฉพาะใหเขาถงยาไดอยางสมเหตผล ค มคาและยงยน ซงอยภายใตความ

รบผดชอบรวมกนของระบบประกนสขภาพดแลโดยกรมบญชกลาง กระทรวงการคลง ส านกงาน

ประกนสงคม กระทรวงแรงงาน ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต และหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ

โดยมแนวทางการใชยาดวย และม “รายการยาส าหรบผปวยทมความจ าเปนเฉพาะ” ตามบญช จ(2)

หมายความวา ยาทจ าเปนตองใชส าหรบผปวยเฉพาะราย โยยามความเหมาะสมทจะใชเพยงบางขอบงใช

หรอมแนวโนมจะมการสงใชยาไมถกตอง หรอ เปนยาทตองอาศยความร ความช านาญเฉพาะโรค หรอใช

เทคโนโลยขนสง และ เปนยาทมราคาแพงมาก หรอสงผลอยางมากตอความสามารถในการจายทงของสงคม

และผปวย จงตองมระบบก ากบและอนมตการสงใชยา (authorized system) ทเหมาะสม โดยหนวยงานสทธ

ประโยชนหรอหนวยงานกลางทไดรบมอบหมาย ทงน เพอใหเปนไปตามขอบงใชและเงอนไขการสงใชยา

42

จงจะกอประโยชนสงสด สถานพยาบาลจะตองมระบบการก ากบประเมนและตรวจสอบการใชยา และมการ

เกบขอมลการใชยาเหลานน เพอตรวจสอบโดยกลไกกลางในอนาคตได” (ราชกจจานเบกษา เลม 135 ตอน

พเศษ 14 ง หนา 4, 19 มกราคม 2561) ซงถอไดวามขอมลการนยามความหมายตามแนวทาง Metadata

เปาประสงค 3.c เพมการใชเงนทเกยวกบสขภาพและการสรรหาการพฒนา การฝกฝนและการเกบรกษา

ก าลงคนดานสขภาพในประเทศก าลงพฒนาโดยเฉพาะอยางยงในประเทศพฒนานอยทสดและประเทศก าลง

พฒนาทเปนหมเกาะขนาดเลก

ตวชวด 3.c.1 ความหนาแนนและการกระจายตวของบคลากรดานสาธารณสข


ความหนาแนนและการกระจายตวของบคคลากรดานสาธารณสข โดยบคลากรดานสาธารณสข

ไดแก แพทย พยาบาล พยาบาลผดงครรภ ทนตแพทย เภสชกร โดยพจารณา ดงน ความหนาแนนของแพทย

พจารณาจากจ านวนแพทยทงอายรแพทยและแพทยเฉพาะทางตอประชากร 10,000 คน โดยพจารณากลม

อาชพตาม The International Standard Classification of Occupations (ISCO) ความหนาแนนของพยาบาล

และพยาบาลผดงครรภพจารณาจากจ านวนของพยาบาลและพยาบาลผดงครรภตอประชากร 10,000 คน โดย

พจารณาจาก The ISCO-08 ความหนาแนนของทนตแพทยพจารณาจากจ านวนทนตแพทยตอประชากร

10,000 คน โดยพจารณาจาก The ISCO-08 และความหนาแนนของเภสชกรพจารณาจากจ านวนเภสชกรตอ

ประชากร 10,000 คน โดยพจารณาจาก The ISCO-08

กองยทธศาสตรและแผนงาน กระทรวงสาธารณสข (2560) ไดรายงานขอมลทรพยากรบคคล

สาธารณสขประกอบดวย 5 ประเภท ไดแก แพทย ทนตแพทย เภสชกร พยาบาลวชาชพและพยาบาลเทคนค


เปาประสงค 3.d เสรมขดความสามารถส าหรบทกประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในประเทศก าลงพฒนา ใน

เรองการแจงเตอนลวงหนา การลดความเสยง และการบรหารจดการความเสยงดานสขภาพในระดบประเทศ

และระดบโลก

ตวชวด 3.d.1 ความสามารถในการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศ (IHR) และการเตรยม

ความพรอมในกรณฉกเฉนดานสขภาพ

43


อตราสวนรอยละของประสทธภาพหลก 13 ประการไดแก (1) กฎหมาย นโยบายระดบชาตและการ

สนบสนนทางการเงน (2) การประสานงานและการสอสารกลางของประเทศ (3) การเฝาระวงโรคแบบ

เรยลไทม (4) ปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉน (5) การเตรยมความพรอม (6) การสอสารความเสยง (7) การ

พฒนาบคคล (8) ระบบหองปฏบตการของประเทศ (9)ชองทางเขาออกประเทศ (10) เหตการณโรคตดตอ

ระหวางสตวและคน (11) ความปลอดภยดานอาหาร (12) เหตการณสารเคม (13) เหตฉกเฉนจาก

รงสนวเคลยร

กฎอนามยระหวางประเทศ (International Health Regulations) เปนขอตกลงและพนธะสญญา

ระหวางประเทศ ทจะรวมมอกนจดการกบเหตการณดานสาธารณสขทมศกยภาพในการแพรระบาดขาม

ประเทศไปยงสวนตาง ๆ ของโลก เพอปองกนควบคมโรคภยสขภาพ และภาวะฉกเฉนทางดานสาธารณสข

เปนกรอบทางกฎหมายส าหรบความมนคงทางสขภาพ ซงไดระบหนาทและสมรรถนะหลกของประเทศ

สมาชกไว (ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค, 2562)

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข หมายถง เหตการณเกดโรคและภยคกคามสขภาพ กอใหเกดอนตราย

ตอชวต สรางความเสยหายแกทรพยสนได ซงมลกษณะเขากบเกณฑอยางนอย 2 ใน 4 ประการ คอ ท าให

เกดผลกระทบทางสขภาพรนแรง เปนเหตการณทผดปกตหรอไมเคยพบมากอน มโอกาสทจะแพรไปสพนท

อน และตองจ ากดการเคลอนทของผคนหรอสนคา (การจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ระบบบญชาการ

เหตการณและศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค, 2562)


44

บทท 3 สถานะเปาประสงคและตวชวดของเปาหมายท 3 ในบรบทประเทศไทย

สถานะปจจบนของเปาหมายท 3 ยงมหลายตวชวดทการก าหนดเกณฑยงไมชดเจน หรอไมมการก าหนดเกฑณการประเมนไว อยางไรกตามสถานการณนนกยงสามารถบอกไดวามแนวโนมทดขน หรอบางสถานการณขอมลนนไมตรงตามท UN ก าหนดไวใน Metadata ซงคณะวจยไดรวบรวมขอมล สถานการณจาก การรายงานผล WHO ขอมลทไดจากการสมภาษณหนวยงานทเกยวของและรายงานการสรปผลการด าเนนงานประจ าปของหนวยงานภาครฐทรบผดชอบ เชน ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย ส าอนามยการเจรญพนธ กองยทธศาสตรและแผนงาน กระทรวงสาธารณสข World Health Organization กองโรคปองกนดวยวคซน ส านกควบคมการบรโภคยาสบ ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กองประเมนผลกระทบตอสขภาพ ส านกงานสถตแหงชาต ส านกงานหลกประกนสขภาพ กรมสขภาพจต ส านกโรคไมตดตอ ส านกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ และส านกโรคตดตอน าโดยแมลง เปนตน จากนนน ามาสรปสถานการณของทงหมด 27 ตวชวด ดงน

สถานะ สเขยว หมายถง บรรลตามเกณฑท UN ไดก าหนดไวใน Metadata แลว สเหลอง หมายถง ยงไมบรรลตามเกณฑท UN ไดก าหนดไวแตมโอกาสทจะบรรลภายในป 2573 สแดง หมายถง เปนประเดนททาทาย อาจจะบรรลหลงป พ.ศ. 2573 สเทา หมายถง ยงไมมความชดเจน เชน เกณฑยงไมชดเจน ขอมลทางสถตไมตรงตามท UN

ก าหนด หรอการเกบขอมลมความหลากหลายท าใหขอมลทไดไมแนชด Trend (แนวโนมสถานการณของขอมลในตวชวดนน) ลกศรชขน หมายถง แนวโนมสถานการณของขอมลในตวชวดนนเพมขน ลกศรชไปดานขาง หมายถง แนวโนมสถานการณของขอมลในตวชวดนนคงท ลกศรชลง หมายถง แนวโนมสถานการณของขอมลในตวชวดนนลดลง

ตวอยาง เชน ตวชวดท 3.1.1 อตราการตายของมารดา สถานะสเขยว หมายถง บรรลตามเกณฑท UN ไดก าหนดไวใน Metadata แลว Trend หมายถง อตราการตายของมารดามแนวโนมลดลง เปนตน

45

ตวชวด รายละเอยด เกณฑ WHO Thai สถานะ Trend หนวยงานทรบผดชอบ/หนวยนบ

3.1.1 MMR <70 20 (2015)

17.3 (2561)

สป.สธ./ปรบเกณฑ < 20 ตอแสน

ประชากร

3.1.2 PBSHP

99 99.69

สสช./ รอยละ

3.2.1 UFMR <25 12 (2016)

9.50

สป.สธ. /ตอการเกดมชพ 1,000 คน

3.2.2 NMR <12 5..3 5.9

สป.สธ./ตอการเกดมชพ 1,000 คน

3.3.1 HIV ยต 0.19 5,000คน/ป

กรมควบคมโรค/ตอประชากรทไมตดเชอ 1,000 คน *บางกลมเพม

3.3.2 TB ยต 172 156

กรมควบคมโรค/ตอแสนประชากร

3.3.3 Malaria ยต 1.4 0.10

กรมควบคมโรค/ตอพนประชากร

3.3.4 HepB ยต <5 ป 0.17

10.85 (2561)

กรมควบคมโรค/ตอแสนประชากร

3.3.5 NTDs ยต 64,094 -

- สป.สธ./คน

3.4.1 M NCDs หวใจ มะเรง เบาหวาน ระบบหายใจ

ลดลง1/3

14.5 103.7 120.5 22 13.9

สป.สธ./ตอแสนประชากร

46


3.4.2 SMR ลดลง1/3

14.4 6.32 กรมสขภาพจต/ตอแสนประชากร

3.5.1 CPTSNA ไมชดเจน/บ าบดยาเสพตดแบบสมครใจมากขน รอยละ 49.52

3.5.2 UA15YO 8.3 7.33 สป.สธ.

3.6.1 DRTI ลดลง1/2

36.2 32.6 กรมควบคมโรค/ตอแสนประชากร

3.7.1 P WR sat 89.2 93 สสช./รอยละ

3.7.2 ABR 51 39.6 1.3

กรมอนามย/ตอพนประชากร

3.8.1 CEHS 99.95% ไมชดเจน/*รายงานในประเทศไทยไมไดแบงตามMD

3.8.2 PHEH 2.26 ไมชดเจน/วกฤตทางการเงนตอแสนครวเรอน

3.9.1 MHAPoll ลด 61.5 14,370.75 สป.สธ./ตอพนประชากร *เฉพาะเขต 1 ภาคเหนอ

3.9.2 MWASH ลด 3.5 1,880.44 - สป.สธ./ตอแสนประชากร *ขอมลไมตรงกบ ICD10 (MD)

3.9.3 MR un P ลด 0.4 - สป.สธ./*การน าเขาสารพาราควอตเพมมากขน

47


3.a.1 ATobacco F8/m47.2 19.10% สสช.

3.b.1 P vac 99% ไมชดเจน/รอยละ

3.b.2 ODA M 0.37 37.80 - ไมชดเจน/ลานเหรยญ ดอลลาหสหรฐ

3.b.3 PHFM - ไมชดเจน/*ขาดขอมลทตรงตาม metadata

3.c.1 HWD 38.2 1,843 แพทย

สป.สธ./*หนวยไมตรงกน

3.d.1 IHR 97 97.80 สป.สธ./ผานการประเมนIHRจาก WHO

ตารางท 2 สรปสถานการณของตวชวดในเปาหมายท 3

เปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลกใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ 100,000 คน ภายในป 2573 ภายในป 2573

ตวชวด 3.1.1: อตราการตายของมารดาตอการเกดมชพ 100,000 คน ขอมลจากองคการอนามยโลก UNICEF,UNFPA, World Bank Group, and United Nation Population

Division ตงแตป 1990-2015 อตรามารดาตายตอแสนการเกดมชพ มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง ลา สดป 2015 อตราการตายของมารดาในประเทศไทย คอ 20 ตอการเกดมชพแสนคน (ดงตารางท 1) สอดคลองกบขอมลจากระบบสารสนเทศสนบสนนดานการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม (DoH Dashboard) พบวาอตราสวนการตายมารดาตอการเกดมชพ 1 แสนคน มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง ดงแผนภาพ

48

ป อตราตายมารดาตอการเกดมชพแสนคน จ านวนมารดาตาย การเกดมชพ (แสนคน)

1990 40 430 1081

1995 23 240 1002

2000 25 220 905

2005 26 210 836

2010 23 180 785

2015 20 140 712

ตารางท 3 ตาราง อตรามารดาตายตอแสนการเกดมชพ ตงแตป 1990-2015 ทมา องคการอนามยโลก UNICEF,UNFPA, World Bank Group, and United Nation Population

Division https://www.who.int/gho/maternal_health/countries/tha.pdf?ua=1

แผนภาพท 1 แผนภาพ แสดงอตรามารดาตายตอแสนการเกดมชพ ปงบประมาณ พ.ศ. 2559-2561 ทมา ระบบสารสนเทศสนบสนนดานการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม (DoH Dashboard) เมอพจารณาอตราตายมารดาไทยตอการเกดมชพแสนคน รายเขตสขภาพ พบวา เขตสขภาพท 12 มอตรา

ตายมารดาสงทสด เทากบ 35.2 ตอการเกดมชพ แสนคน รองลงมา ไดแก เขตสขภาพท 8 เทากบ 16.6 และเขตสขภาพท 4 เทากบ 14.4 ตอการเกดมชพแสนคน ตามล าดบ โดยสาเหตอนดบหนงของการตายมารดา คอ ภาวะตกเลอดหลงคลอด (Postpartum Hemorrhage: PPH) และจากขอมลสาเหตการตายของมารดาตงแต 2559-2561 พบวามารดาตายจากการแทง (Abortion) มจ านวนไมแตกตางกนมากนก โดยในปงบประมาณ 2562 (ขอมล ณ วนท 20 กมภาพนธ 2562) มจ านวนทงสน 3 ราย ซงถอเปนปจจยทนาจะปองกนได หากมการด าเนนมาตรการทเกยวของเพอใหมารดาทมความจ าเปนตองไดรบบรการยตการตงครรภสามารถเขาถงบรการไดอยางรวดเรวและปลอดภย จะสงผลใหจ านวนการตายมารดาทมสาเหตปจจยจากการแทงไดลดลง (ส านกอนามยเจรญพนธ, 2562)

https://www.who.int/gho/maternal_health/countries/tha.pdf?ua=1

49

ตวชวด 3.1.2 สดสวนของการคลอดบตรทดแลโดยบคลากรดานสาธารณสขทมความช านาญ ตวชวดนไมมการระบเปาหมายเปนตวเลขทชดเจน แตเปนตวชวดมผลตออตราการตายของ

มารดา ปจจบนส านกงานสถตแหงชาต (สสช.) ส ารวจขอมลทก 5 ป ลาสดการส ารวจป พ.ศ. 2558-2559 สดสวนของการคลอดบตรทดแลโดยบคลากรดานสาธารณสขทมความช านาญ = รอยละ 99.6 สอดคลองกบการรายงานจาก WHO เทากบรอยละ 99 อนเนองมาจากมสทธฝากทองทกทฟรทกสทธ จงท าใหมการเขาถงการบรการไดครอบคลมมากขน

เปาประสงค 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและเดกอายต ากวา 5 ป โดยทกประเทศมงลดอตราตายในทารกลงใหต าถง 12 คน ตอ การเกดมชพ 1,000 คน และลดอตราการตายในเดกอายต ากวา 5 ป ลงใหถง 25 คน ตอการเกดมชพ 1,000 คน ภายในป 2573

ตวชวด 3.2.1 อตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป ต ากวา 25 คนตอการเกดมชพ 1,000 คน อตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป ประเทศไทยมแนวโนมลดลง (ดงตารางท 2) ลาสดป 2017 อตราตายใน

เดกอายต ากวา 5 ป เทากบ 9.50 ตอการเกดมชพพนราย ส าหรบขอมลจากจากกระทรวงสาธารณสข แมจะไมตรงกบขอมลของ UN แตพบวามแนวโนมลดลง และบรรลเปาหมายของตวชวด (ดงตารางท 3) นบไดวาตวชวดนประเทศไทยบรรลเปาประสงค ตามขอมลสถต

ตวชวด 3.2.2 อตราตายในทารกแรกเกด ต ากวา 12 คนตอการเกดมชพ 1,000 คน ขอมลจากองคการสหประชาชาต (UN) พบวาอตราตายในทารกแรกเกด ประเทศไทยมแนวโนมลดลง

ลาสดป 2017 อตราตายในทารกแรกเกด เทากบ 5.30 ตอการเกดมชพพนราย (ดงตารางท 2) ส าหรบขอมลจากจากกระทรวงสาธารณสข อตราตายทารกแรกเกดป 2560 เทากบ 5.90 ตอ 1,000 ทารกเกดมชพ สาเหตการตาย ไดแก ทารกเกดกอนก าหนด 25% Birth asphyxia 24% Congenital heart disease 14% และเหตอน ๆ 10% แมจะไมตรงกบขอมลของ UN แตพบวามแนวโนมลดลง และบรรลเปาหมายของตวชวดเชนกน (ดงตารางท 3) นบไดวาตวชวดนประเทศไทยบรรลเปาประสงค ตามขอมลสถต

ป 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 อตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป 12.70 12.10 11.50 11.0 10.40 10.00 9.50 อตราตายในทารกแรกเกด 7.00 6.70 6.40 6.10 5.80 5.50 5.30 ตารางท 4 แสดงอตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป และอตราตายในทารกแรกเกด ตอการเกดมชพ 1,000 ทมา UN Inter-agency Group for Child Mortality Estimation สบคนจาก https://childmortality.org/data

https://childmortality.org/data

50

ป พ.ศ. 2555 2556 2557 2558 2559 2560 อตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป 9.1 8.7 8.8 8.6 8.8 8.2 อตราตายในทารกแรกเกด 6.8 5.9 6.2 5.9 6.4 5.9 ตารางท 5 แสดงอตราตายในเดกอายต ากวา 5 ปและอตราตายในทารกแรกเกด ตอการเกดมชพ 1,000 ราย ทมา กระทรวงสาธารณสข สถตทางการประเทศไทย (Official Statistics Thailand) http://osthailand.nic.go.th/

รายงานขององคการอนามยโลก ยนเซฟ และธนาคารโลกระบวา ในป พ.ศ.2559 มเดกเลกทอายต ากวา 5

ขวบ เสยชวต 5.6 ลานคน ซงตวเลขดงกลาวลดลงอยางมากจากป พ .ศ.2533 ทมเดกเสยชวตสงถง 12.6 ลานคน แตการเสยชวตของเดกเลก 15,000 คนตอวน กยงถอเปนตวเลขทสงมาก โดยภมภาคแอฟรกาบรเวณแอฟรกาใตสะฮารานนมอตราการเสยชวตของเดกทารกสงทสด โดยในป พ.ศ.2559 มเดกเสยชวตเฉลย 79 คน ตอเดกเกดใหม 1,000 คน ขณะทประเทศอนเดยมอตราการเสยชวตมากทสดท 850,000 คน รองลงมาคอไนจเรยทมากกวา 450,000 คน สวนโรคทสามารถรกษาไดทเปนเหตใหเดกเลกเสยชวตนนไดแก โรคปอดอกเสบ โรคทองรวง และมาลาเรย นอกจากนรายงานยงระบวา ภาวะการขาดสารอาหาร อาจท าใหเดกมความเสยงตอการเกดโรครายแรงได ซงภาวะการขาดสารอาหารถอเปนอกสาเหตถงครงหนงในการเสยชวต ประเทศไทยจงไดก าหนดเปาหมายเกยวกบรอยละของเดกอาย 0-5 ป มพฒนาการและสวนสงสมวย ในแผนยทธศาสตรชาต 20 ป

ในประเทศไทยอตราตายทารกจากการส ารวจสงเปน 4-5 เทา ของอตราตายทไดรบจากระบบรายงาน ป 2543 ลดดา เหมาะสวรรณ และคณะ ไดศกษา สาเหตการตายและอตราตายปรก าเนดทแทจรงจากการเฝาระวงหญงมครรภและทารกแรกเกด ซงเปนโครงการวจยระยะยาวในเดกไทย ภายใตการสนบสนนของสถาบนวจยระบบสาธารณสข ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย กระทรวงสาธารณสข และองคการอนามยโลก ด าเนนการใน 4 อ าเภอของประเทศไทย ไดแก อ าเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร อ าเภอเทพา จงหวด สงขลา อ าเภอกระนวน จงหวดขอนแกน และอ าเภอเมอง จงหวดนาน โดยรวบรวมขอมลพนฐานขณะทตงครรภ 28-36 สปดาห หลงจากนนไดจดระบบเฝาระวงหญงมครรภทกราย พบวา หญงตงครรภในพนทจ านวนทงสน 3509 ราย มทารกเกดมชพในรอบปฏทนทงสน 2,529 ราย อตราตายคลอด 6.8 ตอเกดมชพ 1000 ราย อตราตายระยะตน 3.97 ตอเกดมชพ 1000 ราย อกทงยงพบวาสาเหตการตายคลอดอนดบแรก คอ ภาวะทางการตงครรภของมารดา โดยมภาวะขาดออกซเจนขณะอยในครรภเปนสาเหตทพบบอยทสดในกลมน สาเหตการตายอนดบสอง คอ ตายเปอยยย (Macerated fetus) อนดบสาม คอ ภาวะพการแตก าเนด ส าหรบสาเหตของทารกตายระยะตนทพบบอยทสดเปนดนดบแรก คอ ภาวะพการแตก าเนด โดยสองในสามเปน anencephaly

เมอเปรยบเทยบตามภมศาสตรของประเทศไทยอตราการเสยชวตในเดกอายต ากวา 5 ป พบมากในพนทสงใกลกบพมา และมาเลเซย (โดยเฉพาะในชมชนมสลม) ซงมชนกลมนอยจ านวนมาก คนไรสญชาตและยากตอ

http://osthailand.nic.go.th/

51

การเขาถงการบรการดานสขภาพ สวนในกรงเทพมหานครและปรมณฑลและทกภมภาคสวนใหญลดลงอยางมาก (Aungkulanon, Tangcharoensathien, Shibuya, Bundhamcharoen, and Chongsuvivatwong, 2016 ) การการศกษานจงท าใหเหนวาชมชนชายขอบเปนพนททาทายในประเดนเกยวกบการเขาถงบรการดานสขภาพและการลดอตราการตายในเดกอายต ากวา 5 ป เปาประสงค 3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเลย และโรคเขตรอนทถกละเลย และตอสกบโรคตบอกเสบ โรคตดตอทางน า และโรคตดตออน ๆ ภายในป 2573

ตวชวด 3.3.1 จ านวนผไดรบเชอ HIV รายใหมตอประชากร 1,000 คน (จ าแนกตามเพศ อาย และประชากรหลก)

ความชกของการตดเชอเอชไอวในกลมประชากรทวไปลดลงอยางตอเนอง แตยงคงสงในบางกลมโดยเฉพาะกลมอาย 15-24 ป ในป 2561 คาดประมาณวาประเทศไทยมผตดเชอฯทยงมชวตอย 430,000 ราย ผตดเชอฯรายใหมเกดขน 5,000 ราย/ป ผตดเชอเสยชวตจากเอชไอว 13,800 ราย/ป และในป 2560 มผตดเชอฯ ทก าลงไดรบยาตานไวรสอย 323,784 ราย คดเปนรอยละ 75 ของผทไดรบการวนจฉยวาตดเชอฯแลว ประเดนส าคญ คอ ยงมผตดเชอฯทรตววาตดเชอฯแลวอก รอยละ 25 หรอ 115,826 ราย ทยงไมไดกนยาตาน ซงผตดเชอฯกลมนมโอกาสทจะถายทอดเชอฯสผอน (กรมควบคมโรค, 2562) สวนในป 2559 ผตดเชอเอชไอวมชวตอย 449,309 คน มผเสยชวตเนองจากเอดส 12,863 คน และตดเชอรายใหม 6,471 คน รายใหมสวนใหญเกดในกลมชายมเพศสมพนธกบชาย ซงคาดวาอก 5 ป ขางหนาการตดเชอรายใหมกลมนจะมสดสวนเกนครงของการตดเชอรายใหม (ส านกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ, 2560) เมอพจารณตามภมศาสตรของประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2543- พ.ศ. 2557 พบวา ภาคเหนอเปนพนททมประชากรวยท างานหรอวยผใหญ เสยชวตจากการตดเชอเอชไอวเปนอนดบหนงเมอเปรยบเทยบกบภมภาคอน (Aungkulanon. et al, 2016)

ประเดนทาทายส าคญของการเขาถงบรการรกษา คอ การตตราและเลอกปฏบต ขอมลจากการส ารวจสขภาพประชาชนทวประเทศทด าเนนการส ารวจทก 5 ป ครงลาสดเมอป พ.ศ. 2557 พบวาประชาชนไทย รอยละ58.6 มเจตคตทไมเหมาะสมในการอยรวมกบผตดเชอฯ รวมทงขอมลจากการส ารวจสถานการณการตตราและการเลอกปฏบตในระบบบรการสขภาพ สองรอบ ในป 2558 และ 2560 โดยส านกโรคเอดส พบวา ยงคงสงเกตเหนบคลากรในโรงพยาบาลมการแสดงพฤตกรรมการรงเกยจและเลอกปฏบตตอผตดเชอฯ รอยละ 23.7 และ 27.0 ตามล าดบ และพบวาผตดเชอฯเคยมประสบการณการถกเลอกปฏบตจากการมารบบรการทโรงพยาบาล ใน 12 เดอน ทผานมารอยละ12.1 และ 11.1 (กรมควบคมโรค, 2561) แมในภาพรวมของการตดเชอเอชไอวในประเทศไทยจะมแนวโนมลดลง แตยงพบการตดเชอรายใหมประมาณปละ 5000 ราย สงกวาเปาหมายทตงไว คอ ตองการลดผตดเชอเอชไอวรายใหมใหนอยกวา 1,000 รายตอป

52

ตวชวด 3.3.2 อตราการเกดของโรควณโรคตอประชากร 100,000 คน องคการอนามยโลกไดจดกลมประเทศทมภาระวณโรคสง (High Burden Country Lists) เปน 3 กลม

ไดแก 1) มภาระโรควณโรคสง (TB) 2) มภาระวณโรคทสมพนธกบการตดเชอเอชไอวสง (TB/HIV) และ 3) มวณโรคดอยาหลายขนานสง (MDR-TB) ซงประเทศไทยเปน 1 ใน 14 ประเทศ ทมปญหาวณโรคสงทง 3 กลมดงกลาวมา ดงนนตงแตป พ.ศ.2559 องคการอนามยโลกไดก าหนดยทธศาสตรยตวณโรค (The End TB Strategy) โดยมเปาหมาย 1) ลดอบตการณวณโรค(Incidence) ใหต ากวา 10 ตอแสนประชากรโลกภายในป พ.ศ. 2578 2) ลดจ านวนผปวยวณโรคเสยชวตลงรอยละ 95 เมอเทยบกบป พ.ศ. 2558 และ 3) ไมมผปวยวณโรคและครอบครวทไดรบผลกระทบคาใชจายจากการดแลรกษาวณโรค

ส านกวณโรค กรมควบคมโรค จดท าแผนยทธศาสตรวณโรคระดบชาต พ .ศ. 2560-2564 เพอเปนกรอบการด าเนนงานโดยมมาตรการหลก ในการจะบรรลเปาหมายการลดอบตการณดงกลาวขางตนจ า เปนตอง (1) เรงรดการคนหา วนจฉย และรายงานใหมความครอบคลมการรกษา (Treatment Coverage) รอยละ 90 ของจ านวนผปวยทคาดประมาณจากอบตการณ (2) เรงรดการเขาถงบรการตรวจวนจฉยในประชากรกลมเปราะบาง และกลมเสยงวณโรค เชน ผสมผส ผตดเชอเอชไอว ผปวยเบาหวาน และผตองขง แรงงานขามชาตใหครอบคลมรอยละ 90 (3) ดแลรกษาผปวยวณโรคทตรวจพบทกรายดวยแนวทางการดแลผปวยเปนศนยกลาง (Patient center care ) ใหมอตราความส าเรจการรกษาไมต ากวารอยละ 90 ดวยผลการด าเนนงานทบรรล เปาหมายทง 3 ทส าคญนจะสงผลใหอบตการณวณโรคลดลงอยางรวดเรวสเปาหมายยตวณโรคได

ประเทศไทยมผปวยวณโรครายใหมประมาณ 120,000 รายหรอคดเปน 172 ตอประชากรแสนคน (WHO, Global TB Report 2016) การจะบรรลเปาหมายยตวณโรคนนประเทศไทยตองมอตราลดอบตการณเฉลยรอยละ 12.5 ตอป ในขณะทปจจบนระยะ 15 ปทผานมามอตราลดลงของ อบตการณเพยงรอยละ 2.7 ตอป จากผลการด าเนนงานวณโรคทยงไมบรรลเปาหมายส าคญ เชน ปงบประมาณ 2557 มผปวยวณโรคขนทะเบยนรกษา 67,789 รายคดเปนอตราความครอบคลมการรกษา (Treatment Coverage) เพยงรอยละ 59 และในปงบประมาณ 2558 มรายงานผปวยวณโรคขน ทะเบยนรกษา 62,154 รายคดเปนความครอบคลมการรกษา (Treatment Coverage) เพยงรอยละ 55.3

ผปวยวณโรคใหม สญชาตไทย ป พ.ศ. 2557 2558 2559 2560 2561 2562 (ถง ก.ค) ในปอด - จ านวน (คน) 40,386 50,139 52,481 53,403 54,353 42,672 นอกปอด - จ านวน (คน) 27,714 33,811 34,731 34,828 32,211 24,577

ตารางท 6 แสดงผปวยวณโรคใหม สญชาตไทย ทมา https://hdcservice.moph.go.th/hdc/main/index_pk.php

https://hdcservice.moph.go.th/hdc/main/index_pk.php

53

จากรายงานวณโรคระดบโลกป 2561 โดยองคการอนามยโลก (WHO, Global TB report 2018) ไดคาด

ประมาณทางระบาดวทยาวา ประเทศไทยมผปวยวณโรครายใหมประมาณ 108,000 ราย หรอคดเปน 156 ตอประชากรแสนคน แตจากผลการด าเนนงานปงบประมาณ 2560 มผลการคนหาและขนทะเบยนรกษาผปวยวณโรครายใหม จ านวน 80,160 ราย คดเปนอตราการคนหาและรกษาครอบคลมรอยละ 74 (80,160/108,000) และมผลส าเรจการรกษาผปวยวณโรครายใหมและกลบเปนซ าทขนทะเบยนรกษาในปงบประมาณ 2559 รอยละ 83 แมจะมแนวโนมผลการดาเนนงานดขนตามล าดบ แตยงต ากวาเปาหมายทจะน าไปสการยตปญหาวณโรค จงจ าเปนตองเรงรดการดาเนนงานและตดตามประเมนความกาวหนาของแผนงานอยางตอเนองเพอปรบปรงมาตรการ รวมทงดาเนนมาตรการเสรมอยางมประสทธภาพสงผลตอการลดลงของอบตการณวณโรคเพมขนมากกวารอยละ 2.6

ตวชวด 3.3.3 อตราเกดโรคมาลาเรยตอประชากร 1,000 คนตอป สถานการณโรคไขมาลาเรยป พ.ศ. 2561 (ขอมล: มาลาเรยออนไลน ณ วนท 31 ธนวาคม 2561) พบ

ผปวยโรคไขมาลาเรย 6,625 ราย (คนไทย 4,801 ราย ตางชาต 1,824 ราย) อตราปวย 0.10 ตอพนประชากร จ านวนผปวยลดลงจากปงบประมาณ 2560 ณ ชวงเวลาเดยวกนรอยละ 41.87 สดสวนเพศชายตอเพศหญง 2.5 :1 กลมอายทพบผปวยสงสด คอ กลมอาย 25 - 44 ป รอยละ 32.5 สวนใหญประกอบอาชพท าสวนท าไร รอยละ 42.49 ชนดเชอมาลาเรยทพบ ไดแก P.vivax รอยละ 82 P.falciparum รอยละ 12 P.malariae รอยละ 0.58 P. knowlesi รอยละ 0.41 จงหวดทพบผปวยสงสด ไดแก ตาก 1,849 ราย ยะลา 1,536 ราย ศรสะเกษ 859 ราย อบลราชธาน 520 ราย แมฮองสอน 339 ราย กาญจนบร 312 ราย ราชบร 147 ราย สงขลา 91 ราย จนทบร 90 ราย ประจวบครขนธ 84 ราย ตามล าดบ กลมบานทมการแพรเชอลดลง เหลอเพยง 1,686 กลมบาน 161 อ าเภอใน 42 จงหวด จ านวนผทเสยชวตดวยโรคไขมาลาเรยมแนวโนมลดลง (ขอมล: ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข) โดยในป 2560 พบผเสยชวตดวยโรคไขมาลาเรย จ านวน 15 ราย ลดลงจากป 2559 รอยละ 42 จงหวดทพบจ านวนผเสยชวตดวยโรคไขมาลาเรย ไดแก เชยงราย ตาก ศรสะเกษ จงหวดละ 2 ราย ชลบร ระยอง สระแกว นครราชสมา อดรธาน กาฬสนธ มกดาหาร ราชบร ปตตาน จงหวดละ 1 ราย สวนใหญเปนเพศชาย 9 ราย เพศหญง 6 ราย ซงผทเสยชวตมอายต าสด 7 ป อายสงสด 78 ป

54

อตราปวยดวยโรคมาลาเรย ตอแสนคน ป พ.ศ. 2557 2558 2559 2560 2561 2562 (ถง ก.ค)

จ านวน (คน) 11,352 5,933 5,273 2,969 2,129 1,157 อตราปวยตอแสนคน 17.48 5.11 8.06 4.49 3.22 1.75

ตารางท 7 แสดงอตราปวยดวยโรคมาลาเรย ตอแสนคน ทมา http://www.boe.moph.go.th/boedb/surdata/disease.php?dcontent=old&ds=30

ตวชวด 3.3.4 จ านวนของผตดเชอไวรสตบอกเสบบ ตอประชากร 100,000 คนในปส ารวจ การเสยชวตเนองจากสาเหตการตดเชอไวรสตบอกเสบเรอรง เชน ภาวะตบวายเฉยบพลน ภาวะตบแขง

และมะเรงตบ พบมากเปนอนดบท 7 ของประชากรทวโลก หรอประมาณ 1.4 ลานคน ในป พ.ศ. 2556 ซงเปนตวเลขทใกลเคยงกบจ านวนผเสยชวตจากเอดสและวณโรค และพบวาสาเหตเกอบทงหมดเกดจากการตดเชอไวรสตบอกเสบบ และซเรอรง ในปจจบนจ านวนผตดเชอไวรสตบอกเสบบเรอรง ทวโลกประมาณ 240 ลานคนโดยประมาณ 100 ลานคน เปนผปวยในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ส าหรบประเทศไทยพบอตราความชกของผตดเชอไวรสตบอกเสบบเรอรง ประมาณ รอยละ 4-5 ของประชากรทเกดกอนจะเรมมการฉดวคซนปองกนการตดเชอตบอกเสบบ (พ.ศ. 2535) ส าหรบประชากรทเกดหลง พ.ศ. 2535 ซงไดบรรจวคซนปองกนไวรสตบอกเสบบ ในแผนการสรางภมคมกนโรคดวยวคซนของประเทศไทย พบอตราความชกรอยละ 0.6 และคาดวาจะพบจ านวนผตดเชอไวรสตบอกเสบบเรอรง ประมาณ 2.2-3 ลานคน (รายงานประจ าป พ.ศ. 2560 ส านกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ, 2560)

ขอมลจากระบบรายงานเฝาระวงโรค (National Disease Surveillance) ยงพบวาอตราการปวยดวยโรคไวรสตบอกเสบบเพมสงขนเลกนอยจากป 2557 ดงตารางแสดง

จ านวนและอตราปวยไวรสตบอกเสบบ ตอแสนประชากร ป พ.ศ. 2557 2558 2559 2560 2561 จ านวน (คน) 6,283 6,710 6,625 7,439 7,165 อตราปวยตอแสนคน 9.67 10.3 10.13 11.26 10.85

ตารางท 8 แสดงจ านวนและอตราปวยไวรสตบอกเสบบ ตอแสนประชากร ขอมลจาก http://www.boe.moph.go.th/boedb/surdata/disease.php?dcontent=old&ds=12

http://www.boe.moph.go.th/boedb/surdata/disease.php?dcontent=old&ds=30

55

ตวชวด 3.3.5 จ านวนผทรองขอความชวยเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลย (Neglected tropical diseases)

จากขอมล WHO มจ านวนผรองขอความชวยเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลยในป ค .ศ. 2556 จ านวน 154,968 คน ในป ค.ศ. 2557 จ านวน 41,297 คน ในป ค.ศ. 2559 จ านวน 145,141 คน และในป 2559 จ านวน 64,094 คน (WHO, 2018) ตามล าดบ ส าหรบประเทศไทยไมมขอมลสถตจ านวนผทรองขอความชวยเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลย และหนวยงานทรบผดชอบ

เปาประสงค 3.4 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอใหลดลงหนงในสามผานทางการปองกนและการรกษาโรคและสนบสนนสขภาพจตและความเปนอยทดภายในป 2573

ตวชวด 3.4.1 อตราการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง โรคเบาหวานและโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง ในประชากรไทยอาย 30 - 70 ป (premature mortality rate) ลดลง 1/3 ภายในป 2573 จากขอมลพนฐานป 2553

กลมโรคไมตดตอ (NCDs) ถกยกระดบเปนวาระทางการเมองทส าคญระดบโลก โดยองคการสหประชาชาตไดจดประชมสมชชาสหประชาชาตวาดวยการปองกนและควบคมโรคไมตดตอ ระหวางผน าระดบสงของประเทศและรบรอง “ประกาศปฏญญาการเมองวาดวยการปองกนและควบคมโรคไมตดตอ (Political Declaration)” น ามาซงการก าหนด 9 เปาหมายระดบโลก ในการควบคมปญหาโรคไมตดตอ (NCDs) ภายในป 2568 ซงประเทศไทยไดท าการรบรอง 9 เปาหมาย ดงกลาวใหเปนเปาหมายของประเทศ

ขอมลสถานะของประเทศไทยอตราการตายจากสาเหตโรคตาง ๆท ตรงตามเปาประสงค 3.4 แสดงดงตาราง หนวยนบ: รายตอประชากรแสนคน ป พ.ศ. 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 โรคหลอดเลอดหวใจ 72.12 84.38 90.34 95.1 107.2 103.7 โรคหวใจขาดเลอด 20.5 22.5 23.4 26.9 27.8 29.9 32.3 31.8 โรคหลอดเลอดสมอง 27.5 30.0 31.7 35.9 38.7 43.3 48.7 47.8 โรคเบาหวาน 10.8 11.9 12.1 15.0 17.5 19.4 22.3 22 โรคระบบทางเดนหายใจอดกนเรอรง 10.3 11.3 12.1 13.5 15.3 13.9 มะเรงและเนองอกทกชนด 104.8 107.9 113.7 119.3 120.5

ตารางท 9 แสดงสถานะของประเทศไทยอตราการตายจากสาเหตโรคตาง ๆ ทมา : สถตสาธารณสข ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข

56

จากขอมลแนวโนมของความไมเทาเทยมกนทางภมศาสตรในการเสยชวตเฉพาะโรคในพนทประเทศไทย เปนระยะเวลา 14 ป (ค.ศ.2001-2014) พบวา พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนมอตราการเสยชวตจากโรคมะเรงตบและโรคเบาหวานคอนขางสง ซงโรคเบาหวานเปนปญหาสาธารณสขทส าคญอกประเดนหนงและความชกของโรคเบาหวานในเมองสงกวาในชนบทดวย สวนโรคมะเรงปอดพบมากในพนทภาคเหนอ (Aungkulanon. et al, 2016)

แนวโนมอตราการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง โรคเบาหวานและโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง ในประชากรไทยอาย 30 - 70 ป มอตราการเพมขนทกป แสดงใหเหนไดชดวายงไมบรรลเปาหมาย การลดลง 1/3 ภายในป 2573 จากขอมลพนฐานป 2553 ตามเปาประสงค 3.4

ตวชวด 3.4.2 อตราการฆาตวตาย การฆาตวตายเปนปญหาส าคญดานสาธารณสข น ามาซงการสญเสยชวตของประชากรทวโลกกอนวย

อนควร โดยองคการอนามยโลกไดระบวา ทก ๆ 1 ป จะมผเสยชวตจากการฆาตวตายประมาณ 1 ลานราย (Suicide Prevention, 2006) ซงหากเปรยบเทยบในประชากรหนงแสนคนจะมผเสยชวตจากการฆาตวตาย 16 ราย หรอในทก 40 วนาทจะมผทฆาตวตายส าเรจ 1 ราย (Khon Kaen Rajanagarindra Psychiatric Hospital, 2012)

อตราการฆาตวตายของประชากรในประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2553 – 2559 มแนวโนมเพมสงข นเลกนอย และในป 2560 มอตราต ากวาป 2559 แตยงสงกวาปพนฐาน พ.ศ. 2553

ป พ.ศ. 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 อตราการฆาตวตาย 5.90 6.03 6.20 6.08 6.07 6.47 6.35 6.03 6.32 จ านวน(ราย) 3,761 3,873 3,985 3,940 3,950 4,205 4,131 3,934 4,137

ตารางท 10แสดงอตราการฆาตวตายของประชากรในประเทศไทย ทมา : กรมสขภาพจต (https://dmh.go.th/report/suicide/stat_prov.asp) โดยขอมลจากกรมสขภาพจตพบวา ตงแตป พ.ศ. 2553-25560 อตราการฆาตวตายของประชากรเพศชาย

สงกวาอตราของประชากรเพศหญงประมาณ 3-5 เทา ป 2560 อตราการฆาตวตายของประชากรเพศชายตอประชากรแสนคน เทากบ 9.93 อตราการฆาตวตายของประชากรเพศหญงตอประชากรแสนคน เทากบ 2.28 ดงแสดงในตารางดานลาง

57

ป พ.ศ. อตราตอประชากรแสน ชาย อตราตอประชากรแสน หญง 2553 9.29 2.62 2553 9.45 2.72 2555 9.66 2.85 2556 9.7 2.58 2557 9.6 2.65 2558 10.28 2.48 2559 10.29 2.56 2560 9.93 2.28

ตารางท 11 แสดงอตราการฆาตวตายของประชากรในประเทศไทยแยกตามเพศ ทมา : ขอมลจากกรมสขภาพจต https://dmh.go.th/report/suicide/stat_prov.asp) เมอแบงตามชวงอายป พ.ศ. 2558 พบวา มการฆาตวตาย 4,205 ราย ชวงอายทมการฆาตวตายมากทสด

คอ ชวงอาย 40-49 ป (939 ราย) คดเปนรอยละ 22.33 รองลงมาคอชวงอาย 30-39 ป (929 ราย) รอยละ 22.09 และชวงอาย 50-59 ป (748 ราย) รอยละ 17.79 พ.ศ. 2559 พบวา มการฆาตวตาย 4,131 ราย ชวงอายทมการฆาตวตายมากทสดคอ ชวงอาย 30-39 ป (930 ราย) คดเปนรอยละ 22.51 รองลงมาคอชวงอาย 40-49 ป (861 ราย) รอยละ 20.84 และชวงอาย 50-59 ป (760 ราย) รอยละ 18.40 พ.ศ. 2560 พบวา มการฆาตวตาย 3,934 ราย ชวงอายทมการฆาตวตายมากทสดคอ ชวงอาย 40-49 ป (858 ราย) คดเปนรอยละ 21.81 รองลงมาคอชวงอาย 30-39 ป (835 ราย) รอยละ 21.23 และชวงอาย 50-59 ป (725 ราย) รอยละ 18.43 เมอเปรยบเทยบกบฐานขอมลป พ.ศ. 2553 จ านวนประชากรทเสยชวตโดยการฆาตวตาย เทากบ 3,761 คน ชวงอายทมการฆาตวตายมากทสด คอ 30-39 ป (885 ราย) รอยละ 23.53 รองลงมาคอ ชวงอาย 40-49 ป (756 ราย) รอยละ 20.10 และ 20-29 ป (770 ราย) รอยละ 20.47 ตามล าดบ

อตราการฆาตวตายตอประชากรแสนคน แยกตามจงหวด ขอมลลาสดประจ าป 2560 พบวา 10 อนดบของจงหวดทมอตราการฆาตวตายสงทสดในประเทศไทย ไดแก แมฮองสอน นาน ตราด แพร ล าปาง เชยงราย เชยงใหม จนทบร พะเยา และตาก ตามล าดบ ซงสวนใหญอยในภาคเหนอของประเทศไทย เปาประสงค 3.5 เสรมสรางการปองกนและการรกษาการใชสารในทางทผด ซงรวมถงการใชยาเสพตดในทางทผด และการใชแอลกอฮอลในทางอนตราย

ตวชวด 3.5.1 ความครอบคลมของการรกษา (การรกษาโดยใชยาทางจตวทยาและการฟนฟสมรรถภาพ และบรการการตดตามผลการรกษา) ส าหรบผทใชสารเสพตด

https://dmh.go.th/report/suicide/stat_prov.asp

58

ผตดยาเสพตดทไดรบการบ าบดรกษาโดยสมครใจเพมมากขน โดยในป พ.ศ. 2557 มนอยมากรอยละ 0.02 ตงแตป 2558-2561 ผตดยาเสพตดเขารบการบ าบดรกษาโดยสมครใจเพมมากขน จาก 34.64, 53.19, 57.77 และ 49.52 ตามล าดบ

ผตดยาเสพตดทไดรบการบ าบดรกษาโดยบงคบตงแตป 2557-2560 มนอยลง จาก 76.50, 55.23, 35.40, 29.1 และเพมขนอกเลกนอยในป 2561 คอรอยละ 38.74 ผทตดยาเสพตดไดรบการบ าบดโดยการตองโทษ ป 2559-2561 รอยละ 11.35-14.32 เมอเปรยบเทยบตามอายของผทไดรบการบ าบดยาเสพตด พบวา ชวงอายทไดรบการบ าบดรกษามากทสดตงแต ป พ.ศ. 2557-2561 คอ ชวงอาย 18-24 ป รอยละ 21.92, 30.56, 35.20, 36.37 และ 32.88 ตามล าดบ

ประเทศไทยมงเปาหมายตามตวชวด 3.5.1 ใหมความครอบคลมของการรกษา ในป 2562 กระทรวงสาธารณสขจงก าหนดตวชวดระดบกระทรวง 2 ตวชวด คอ 1) รอยละของผตดยาเสพตดทบ าบดครบตามเกณฑทก าหนดของแตละระบบ และไดรบการตดตามดแลตอเนอง 1 ป (Retention Rate) เปาหมาย คอ มากกวารอยละ 20 และตวชวด 2)รอยละของผใชและผเสพทบ าบดครบตามเกณฑทก าหนดของแตละระบบหยดเสพตอเนองหลงจ าหนายจากการบ าบด 3 เดอน (3 month Remission rate) เปาหมาย คอ มากกวารอยละ 40 แตจากการสบคนขอมลพบวาขอมล ณ วนท 28 กรกฏาคม 2562 จากเวปไซดกองยทธศาสตร และแผนงาน ระบบตวชวด และแผนงาน KPI http://healthkpi.moph.go.th/kpi/kpi/index/ ยงไมพบการรายงานตวชวดดงกลาว

แผนภาพท 2 แสดงสถานการณการบ าบดผปวยจตเวชยาเสพตดระบบสมครใจและบงคบสมครใจ ทมา :ศนยอ านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตด กระทรวงสาธารณสข (ศอ .ปส .สธ .)

https://antidrugnew.moph.go.th/Runtime/Runtime/Form/FrmPublicReport/

https://antidrugnew.moph.go.th/Runtime/Runtime/Form/FrmPublicReport/

59

ตวชวด 3.5.2 การใชแอลกอฮอลนยามตามบรบทของประเทศ คดเปนปรมาณแอลกอฮอลตอผบรโภค (อายตงแต 15 ปขนไป) ในจ านวนลตรของแอลกอฮอลบรสทธภายในปปฏทน

ส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข มบทบาทและหนาทส าคญในการควบคมเครองดมแอลกอฮอล ซงมผลกระทบตอภาวะสขภาพและกระทบปญหาภาพรวมของประเทศ โดยมเปาหมาย คอ ปกปองสงคมจากโรคและภยสขภาพทเกดจากเครองดมแอลกอฮอล เพอใหประชาชนมสขภาพและคณภาพชวตทดตอไป ซงจากรายงานประจ าปกพบขอมลรอยละของประชากรอาย 15 ปขนไป ทมแนวโนมการดมเครองดมแอลกอฮอลเพมสงขน อกทงพบขอมลของการเคยซอสราในชวงเวลาทกฎหมายหามขาย ขอมลการพบเหนการดมสราในสถานทหามบรโภค สงผลใหขอมลดานแนวโนมคาใชจายเกยวกบเครองดมแอลกอฮอลตอเดอนของครวเรอนเพมขนจาก 140 บาทตอครวเรอนตอเดอน ในป 2558 เปน 255 บาทตอครวเรอนตอเดอน จงเปนทนาสงเกตวาประชากรไทยมไดลดการบรโภคแอลกอฮอล แมจะมการปรบเพมของภาษแอลกอฮอล ทส าคญคอไมตระหนกและไมปฏบตตามระเบยบขอบงคบของการจ าหนายและดมสราในทหามบรโภคตามกฎหมาย

แผนภมแสดง รอยละของประชากรอาย 15 ปขนไป ทดมสราหรอเครองดมประเภทแอลกอฮอลจ าแนกตามเพศ (ป 2446-2560)

แผนภาพท 3 แสดงรอยละของประชากรอาย 15 ปขนไป ทดมสราจ าแนกตามเพศ ป พ.ศ.2544-2560 ทมา: รายงานประจ าป 2561 ของส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค

กระทรวงสาธารณสข หนา 39 จากแผนภมพบวาอตราการดมของเพศชายลดลงจากรอยละ 56.6 เปนรอยละ 47.5 และในเพศหญงม

อตราการดมลดลงจากรอยละ 13.0 เปนรอยละ 10.6 และเพศชายดมมากกวาเพศหญง 4.5 เทา เมอพจารณา

60

ปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลบรสทธตอหวประชากกรตอป ของประชากรอาย 15 ป ขนไป ขอมลจาก WHO รายงานวา ป พ.ศ. 2556-2559 มปรมาณการดม 7.1, 8.3, 7.2 และ 8.3 ตามล าดบ ซงขอมลสงกวาของประเทศไทยทพบวา ตงแตป พ.ศ. ป 2556-2559 มปรมาณการดม 6.89, 6.91, 6.95 และ 7.12 ตามล าดบ ดงภาพ

แผนภาพท 4 แสดงปรมาณการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลบรสทธตอหวประชากรตอป ของประชากร

อาย 15 ปขนไป ทมา : ส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

(2561) เปาประสงค 3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนง ภายในป 2563

ตวชวด 3.6.1 จ านวนผเสยชวตจากการบาดเจบจากอบตเหตทางถนน ภายในชวงระยะเวลา 30 วน ตอประชากร 100,000 คน (อายมาตรฐาน)

สถานการณอบตเหตทางถนนของประเทศไทย WHO รายงานความปลอดภยทางถนนของโลก ป 2556 จากการส ารวจทวโลก 180 ประเทศ พบวา ประเทศไทยมอตราการเสยชวตเปนอนดบ 2 ของโลก อตราตาย 36.2 รายตอประชากรแสนคน (ประมาณ 24,237) ซงสถตทองคการอนามยโลกประมาณการจ านวนและอตราตายสงกวาตวเลขทรายงาน 1.6 เทา ในป พ.ศ. 2559 มจ านวน 21,745 คน คดเปน 31.58 ตอแสนประชากร อยในล าดบท 9 และประเทศไทยมอตราการเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนนเปนอนดบหนงของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต รวมทงเปนสาเหตอนดบ 1 ของการสญเสยปสขภาวะของวยรนไทยทงชายและหญง ชวงอาย 15-29 ป (สขภาพคนไทย, 2560) สวนในระดบภมภาคขอมลอบตเหตทางถนนของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต คดเปนอตรา 17.3 ตอประชากรแสนคน และในปงบประมาณ 2560 พบวา อตราการเสยชวตจากอบตเหตทางถนนอยท 19.21 ตอประชากรแสนคน

61

ขอมลป 2554 – 2559 มผเสยชวตจากอบตเหตทางถนนเฉลย 21,200 คน/ ป คดเปน 32.6 ตอประชากรแสนคน หรอวนละ 60 คน/ วน ผบาดเจบนอนโรงพยาบาล ประมาณ 200,000 คน/ป และผพการจากอบตเหตอกปละประมาณ 9,000 คน และยงมแนวโนมเพมขน และอยในอตราทสงมาเมอเปรยบเทยบกบประเทศทเจรญแลวไมเกน 10 ตอประชากรแสนคน

ระดบ ป 2556 ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560 ทงประเทศ 22.9 23.2 22.3 23.8 24.1 กรงเทพมหานคร 4.4 4.7 4.1 4.8 4.7 ภาคเหนอ 26.8 27.8 25.7 27.7 26.8 ภาคกลาง (ไมรวม กทม.) 28.4 29.4 29.4 31.9 30.8 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 20.6 20.2 19.2 20.1 22.1 ภาคใต 25. 24.6 23.9 24.6 25.

ตารางท 12 แสดงอตราตายดวยอบตเหตทางถนนอตราตายจากอบตเหตบนทองถนน ทมา : ระบบฐานขอมลดานคณภาพสงคมและพฒนาชวต (2562)

จากรายงานการเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนนโดยการบรณาการขอมลการตายจากขอมล 3 ฐาน ไดแก ขอมลจากมรณบตรและหนงสอรบรองการตาย เปนระบบลงทะเบยนการตายของผเสยชวตทกรายทมการแจงตาย ขอมลจากระบบ POLIS เปนระบบบนทกขอมลคด และขอมลจากระบบ E-Claim เปนระบบบนทกขอมลส าหรบเบกจายเงนคาสนไหมทดแทนสวนใหญเปนรถจกรยานยนต เพอใหไดขอมลการตายทมความครอบคลมมากทสด พบวา ป พ.ศ. 2559 – 2560 จ านวนการเสยชวตจากอบตเหต 21,745 ราย 21,607 ราย และ 20,115 ราย ตามล าดบ จากขอมลดงกลาวแตพบการค านวณจ านวนอบตเหตการเสยชวตตอแสนประชากร (ระบบบรณาการขอมลการตายจากอบตเหตทางถนน, 2562)

เปาหมายในระดบประเทศของไทย ในป 2562 ลดอตราตายจากอบตเหตทางถนนไมเกน 23.2 ตอประชากรแสนคน และลดอตราตายจากอบตเหตทางถนนไมเกน 16.4 ตอประชากรแสนคน ภายในป 2565 (ตามรางแผนแมบทความปลอดภยทางถนน พ.ศ. 2561-2565)

62

แผนภาพท 5 แสดงอตราการตายจากอบตเหตทางถนนและเปาหมายการด าเนนงานในป พ.ศ.2561-2565 ทมา แนวทางการด าเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพส าหรบพนท ประจ าปงบประมาณ 2562,

กรมควบคมโรค 2561

เปาประสงค 3.7 สรางหลกประกนวามการเขาถงบรการขอมล การใหการศกษาเกยวกบอนามยเจรญพนธโดยถวนหนา รวมถงการวางแผนครอบครวและการผสานอนามยเจรญพนธในยทธศาสตรและแผนงานระดบชาต ภายในป 2573

ตวชวด 3.7.1 รอยละของหญงวยเจรญพนธอาย 15-49 ป ทพงพอใจกบการวางแผนครอบครวดวยวธสมยใหม

การคมก าเนดของสตรดวยวธสมยใหมมการใชอยางแพรหลาย ประมาณ 3 ใน 4 ของสตร ไดแก หมนหญง หมนชาย หวงอนามย ยาฉด ยาเมด ถงยางอนามยชาย/หญง หมวกยาง/โฟม/สารหลอลน และแผนแปะอนามย พบรอยละ 75.5 สวนการคมก าเนดดวยวธดงเดม คอ การนบระยะปลอดภย และหลงนอกชองคลอด พบเพยงรอยละ 2.8 และการคมก าเนดดวยวธดงเดมนพบมากในสตรภาคใต รอยละ 5.4 พบในสตรอาย 45-49 ป รอยละ 4.1 สตรทมบตร 1 คน รอยละ 4.1 สตรทมการศกษาสงกวาระดบมธยมศกษา รอยละ 5.1 และสตรทอยในครอบครวทร ารวยมาก รอยละ 4.1 (ขอมลการส ารวจสถานการณเดกและสตร, 2559)

ขอมลการส ารวจสถานการณเดกและสตร (MICS) พ.ศ. 2555 และ พ.ศ.2558 ในหวขอการคมก าเนดในสตรวยเจรญพนธ พบวา อตราการคมก าเนดในสตรวยเจรญพนธ อาย 15-49 ป เทากบรอยละ 79.3 และ 78.4 ตามล าดบ และรอยละของหญงวยเจรญพนธอาย (15-19 ป) ทพงพอใจกบการวางแผนครอบครวดวยวธสมยใหม เทากบ 92.0 และ 93.0 ตามล าดบ

63

ขอสงเกตเกยวกบการประเมนความพงพอใจกบการวางแผนครอบครววาคาคะแนนรอยละทไดจากการส ารวจนน ใชเครองมอมาตรฐานประเมนความพงพอใจเหมอนกนทวโลก หรอไม เนองจากหากเครองมอมความแตกตางกน ยอมสงผลตอความแมนย าและความนาเชอถอของขอมลทได

ตวชวด 3.7.2 อตราการตงครรภในวยรน อาย 10-14 ป และ 15-19 ป ตอผหญง 1,000 คน ในแตละกลมอายทก าหนดไว

ประชากรวยรนอาย 10-19 ป ในประเทศไทยมจ านวนลดลงตอเนอง ในป 2563 คาดวาจะมจ านวนประมาณ 8 ลานคน จงสงผลใหอตราการตงครรภมแนวโนมลดลง ดงกราฟ

แผนภาพท 6 แสดงอตราการคลอดในวยรนอาย 10-14 ป และ 15-19 ป ตอประชากรหญงอาย 10-14 ป

และ 15-19 ป 1,000 คน ทมา: รายงานสถานการณดานอนามยเจรญพนธ 2560 ส านกอนามยการเจรญพนธ กระทรวงสาธารณสข ในป พ.ศ. 2560 อตราการคลอดในวยรนอาย 15-19 ป อยท 39.6 ตอประชากรพนคน ซงในป 2562 น

กระทรวงสาธารณสขไดก าหนดตวชวดอตราการคลอดมชพในหญงอาย 15-19 ป ไมเกน 38 ตอประชากรพนคน ปจจบนขอมล ณ วนท 28 กรกฎาคม 2562 จากเวบไซตกองยทธศาสตรและแผนงาน กระทรวงสาธารณสข อตราการคลอดมชพในหญงอาย 15-19 ป เทากบ 21.2 ตอประชากรพนคน อกทงยง พบวา เขต 6 มอตราการคลอดสงทสดเกนตวชวดก าหนด คอ 41.89 ตอประชากรพนคน (Key Performance Indicators, 2562)

64

จากขอมลการส ารวจสถานนะ MICS อตราการมบตรของวยรน (อาย 15-19 ป) ป 2558-2559 เมอพจารณารายภาค พบวา อตราการมบตรของวยรนในภาคเหนอสงทสด คอ เดกเกด 72 คนตอวยรน 1,000 คน รองลงมาคอ ภาคใต 58 คนตอ 1,000 คน และยงพบวา วยรนทมการศกษาในระดบประถมศกษาใหก าเนดบตรสงมาก คอ 104 คน ตอวยรน 1,000 คน แตระดบการศกษาทสงกวามธยมศกษามเพยง 3 คน ตอวยรน 1,000 คน เมอเปรยบเทยบฐานะของวยรนพบวา วยรนทยากจนและยากจนมากคลอดบตรในจ านวนทสงกวาครวเรอนทมฐานะปานกลางขนไปอยางเหนไดชดเจน

เปาประสงค 3.8 บรรลการมหลกประกนสขภาพถวนหนารวมถงการปองกนความเสยงทางการเงน การเขาถงการบรการสาธารณสขจ าเปนทมคณภาพ และเขาถงยาและวคซนจ าเปนทปลอดภยมประสทธภาพ มคณภาพ และมราคาทสามารถซอหาได

ตวชวด 3.8.1 ความทวถงของบรการดานสขภาพทจ าเปน นยามความครอบคลมของบรการทจ าเปนเฉลยโดยยดการตดตามการรกษา ซงประกอบดวยภาวะเจรญ

พนธ มารดา เดกแรกเกดและสขภาพเดก โรคตดตอ โรคไมตดตอ และความสามารถในการเขาถงบรการระหวางคนทวไปและผดอยโอกาส

ระบบหลกประกนดานสขภาพของประเทศไทย ประกอบดวย สทธสวสดการการรกษาพยาบาลของขาราชการ สทธหลกประกนสขภาพแหงชาต สทธประกนสงคม และสทธสวสดการรกษาพยาบาลอนทรฐจดให (รฐวสาหกจ องคกรปกครองสวนทองถน องคกรมหาชน หนวยงานทม พ.ร.บ.เฉพาะ) จากรายงานส านกงานสถตแหงชาต (2562) ระบวา ความคลอบคลมของสทธตามหลกประกนสขภาพ ในจ านวนผมสทธตามหลกประกนสขภาพทงหมด ในป 2557, 2558, 2559 และ 2560 คอนขางครอบคลม โดยมถงรอยละ 99.84, 99.92, 99.95 และ 99.95 ตามล าดบ

จากรายงานประจ าป 2561 ของส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ระบวา ประชากรไทยมผมสทธในระบบหลกประกนสขภาพแหงชาตทงประเทศ จ านวน 66.2452 ลานคน (ไมนบรวมบคคลทไมอยในทะเบยนบาน (รอยนยนสทธ) คนไทยในตางประเทศและคนตางดาว) ลงทะเบยนสทธในระบบประกนสขภาพ จ านวน 66.2058 ลานคน แสดงถงความครอบคลมสทธในระบบหลกประกนสขภาพของประเทศ รอยละ 99.94 ส าหรบผ มสทธหลกประกนสขภาพแหงชาต (Universal Coverage Scheme: UCS) จ านวน 47.8420 ลานคน มผ ลงทะเบยนสทธจ านวน 47.8027 ลานคน คดเปนรอยละ 99.92 ประกนสงคม 12.238 ลานคน ขาราชการ/รฐวสาหกจ 5.053 พนกงานสวนทองถน 0.625 ลานคน ผมปญหาสถานะและสทธ และครเอกชน 0.468 ลานคน ผประกนตนคนพการ 0.019 ลานคน ผทยงไมลงทะเบยนสทธ 0.039 ลานคน

65

แผนภาพท 7 แสดงความครอบคลมสทธในระบบหลกประกนสขภาพของประเทศ และความครอบคลม

สทธหลกประกนสขภาพ ทมา : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (2561) ตวชวด 3.8.2 คาใชจายดานสขภาพตอคาใชจายทงหมดของครวเรอน กระทรวงสาธารณสขเสนอปรบเปน สดสวนครวเรอนทลมละลาย/ทตองกลายเปนครวเรอนยากจนภาย

หลงจากการจายคารกษาพยาบาล-อบตการณครวเรอนลมละลายจากการจายคารกษาพยาบาล-อบตการณของครวเรอนทตองกลายเปนครวเรอนยากจนภายหลงจากการจายคารกษาพยาบาล

ประเทศไทยไดมระบบประกนสขภาพถวนหนาตงแตป 2545 ท าใหคาใชจายในครวเรอนลดลงอยางเหนไดชดเจน รายจายสขภาพจากครวเรอนมสดสวนทลดลงอยางตอเนอง จากรอยละ 44 ในป 2558 เหลอรอยละ 11 ในป 2560 สวนครวเรอนทเกดวกฤตทางการเงนจากการจายคารกษาพยาบาล มแนวโนมลดลงเรอย ๆ จากรอยละ 7.07 (7.7 แสนครวเรอน) ในป 2533 เหลอรอยละ 2.26 (4.8 แสนครวเรอน) ในป 2560 และครวเรอนทกลายเปนครวเรอนยากจนภายหลงจากการจายคารกษาพยาบาล ลดลงจากรอยละ 2.34 (2.5 แสนครวเรอน) ในป 2533 เหลอรอยละ 0.24 (5.2 หมนครวเรอน) ในป 2560 ดงภาพ

66

แผนภาพท 8 แสดงรอยละครวเรอนทตองกลายเปนครวเรอนยากจนภายหลงการจายคารกษาพยาบาล ป

พ.ศ. 2533-2560 ทมา : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (2561) หากเปรยบเทยบกอน-หลงการมระบบประกนสขภาพถวนหนา พบวา กอนการมหลกประกนสขภาพ

ถวนหนามคาใชจายในครวเรอนดานสขภาพ 2.7-3.8 % (4-7 หมนลาน/ป) หลงการมหลกประกนสขภาพถวนหนา คาใชจายในครวเรอนดานสขภาพ 1.5-1.9% (5-6 หมนลาน/ป) แตอยางไรกตามภายหลงการมหลกประกนสขภาพถวนหนา ครวเรอนทมรายไดสงยงคงมคาใชจายดานสขภาพจากการเขารกษาทโรงพยาบาลเอกชนสง โดยเมอเบงแยกคาใชจายตามสดสวนคาใชจายดานการรกษาพยาบาลของครวเรอนไทย ป 2558 พบวา ครวเรอนเสยคาใชจายในการรกษาพยาบาลโรงพยาบาลเอกชนแผนกผปวยนอกรอยละ 59 (1.7 หมนลาน) แผนกผปวยในรอยละ 21 (6 พนลาน) สวนในโรงพยาบาลรฐผปวยนอกรอยละ 12 (3.5 พนลานบาท) ผปวยในรอยละ 9 (2.5 พนลานบาท) (Saudamini, สรเดช ดวงทพยสรกล, รกมณ บตรชน, ศภวรรธน เพมผลสข, ยศ ตระวฒนานนท, 2559)

67

เปาประสงค 3.9 ลดจ านวนการตายและการปวยจากสารเคมอนตรายและจากการปนเปอนและมลพษทางอากาศ น า และดน ใหลดลงอยางมากภายในป 2573

ตวชวด 3.9.1 อตราการตายทเกดจากมลพษทางอากาศในบานเรอนและในอากาศ กระทรวงสาธารณสขเสนอขอปรบเปน อตราปวยดวยโรคทางเดนหายใจจากมลพษหมอกควน

ภาคเหนอไมเกน 1,200 คน ตอแสนประชากร (ฐานขอมลป 2557 = 1,208 ตอแสนประชากร) มลพษทางอากาศ เปนปญหาส าคญในป 2561 ทผานมา และยงเปนปญหาตอเนอง มาจนถงปจจบน และ

มแนวโนมรนแรงขน มกเกดในชวงฤดแลง (มกราคม - เมษายน) โดยเฉพาะอยางยง มลพษหมอกควนทางในจงหวดทางภาคเหนอ ซงประกอบไปดวย 8 จงหวดภาคเหนอตอนบนทไดรบผลกระทบมากทสด คอ แมฮองสอน เชยงราย เชยงใหม พะเยา นาน แพร ล าปาง และล าพน เนองจากเปนชวงทเกดไฟปาและการลกลอบเผาเศษวชพชทางการเกษตร ประกอบกบพนทเปนแองกระทะและมภเขาลอมรอบ จงท าใหหมอกควนสะสม (ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2560)

ผลกระทบตอสขภาพซงโรคทตองเฝาระวง 4 กลม ไดแก โรคหวใจและหลอดเลอดทกชนด โรคทางเดนหายใจทกชนด โรคตาอกเสบ และโรคผวหนงอกเสบ จากขอมลของระบบ HDC พบวา ป พ.ศ. 2558 มอตราปวยโรคทางเดนหายใจสวนลางตอแสนประชากร ในเขตสขภาพท 1 เทากบ 2,005.65 ในป พ.ศ.2560 พบผปวยโรคระบบทางเดนหายใจ จ านวน 841,832 ราย คดเปนอตราปวยตอประชากรแสนรายเทากบ 14,370.75 จงหวดแมฮองสอนมอตราปวยสงสด รองลงมาไดแก จงหวดนาน และพะเยา ตามล าดบ จากขอมลการประเมนแนวโนมความไมเทาเทยมกนทางภมศาสตรเปนระยะเวลา 14 ป (ค.ศ.2001-2014) ในพนทประเทศไทย พบวา อตราการเสยชวตดวยโรคมะเรงปอดอดกนเรอรงและการตายของโรคหอบหดสงในภาคเหนออาจสะทอนใหเหนถงมลพษทางอากาศทมอนตรายสงขน และยงพบอตราการเสยชวตดวยโรคหอบหดสงในพนทภาคใตเชนเดยวกน แมวาภาคใตจะมอตราการสบบหรสงทสดในประเทศแตไมสามารถอธบายสาเหตการตายดวยดวยโรคหอบหดได จงมความจ าเปนทจะตองมการสอบสวนเพมเตม (Aungkulanon. et al, 2016)

68

แผนภาพท 9 อตราปวยโรคระบบทางเดนหายใจในพนท 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ป 2560 ทมา : ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข (2560) โรคหวใจขาดเลอดทมสาเหตมาจากปญหาหมอกควนใน 8 จงหวดภาคเหนอ ไดรบการวนจฉยตามรหส

ICD – 10 เปน I20-I25 พบวา ป 2559 มผปวยโรคหวใจขาดเลอดจ านวน 4,316 ราย คดเปน 65.83 ตอแสนประชากร ป 2560 มผปวยจ านวน 3,856 ราย คดเปน 73.74 โดยจงหวดล าปางมอตราปวยสงทสด รองลงมาคอ จงหวดพะเยา และล าพน ตามล าดบ

ตวชวด 3.9.2 อตราการตายทเกดจากน า สขอนามยทไมปลอดภย และปราศจากสขลกษณะ (เผชญกบบรการชะลางทไมปลอดภย)

จากการรายงานขอมลของประเทศไทยในระบบเฝาระวง 506 จากส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข พบวา โรคทองรวง (Diarrhora) ในประเทศไทย 77 จงหวด ในป 2561 มผปวย 1,230,314 ราย คดเปนอตราปวย 1,880.44 ตอแสนประชากร เสยชวต 9 ราย คดเปนรอยละ 0.01 ตอแสนประชากร จงหวดทมอตราปวยตอแสนประชากรสงสด 3 อนดบแรก ไดแก ปราจนบร (4,703.23 ตอแสนประชากร) สมทรสงคราม (3,624.09 ตอแสนประชากร) และจนทบร (3486.25 ตอแสนประชากร) สวนภาคทมอตราปวยสงทสด ไดแก ภาคกลาง 2036.41 ตอแสนประชากร ภาคเหนอ 2,035.38 ตอแสนประชากร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1,799.88 ตอแสนประชากร และภาคใต 1,493.93 ตอแสนประชากรตามล าดบ พบในกลมอาย มากกวา 65 ป มากทสดรองลงมาเปน กลมอาย 15-24 ป และ 25-34 ป ตามล าดบ แตขอมลนยงไมไดรบการยนยนวาเปนโรคทองรวงทมสาเหตมาจากน าหรอสขอนามยทไมปลอดภยซงอาจจะเกดจากหลายสาเหตได

69

ตวชวด 3.9.3 อตราการตายทเกดจากการไดรบสารพษโดยไมตงใจ ประเทศไทยยงขาดการรายงานขอมลทชดเจนตาม ICD10 (อตราการตายทเกดจากการไดรบสารพษโดย

ไมตงใจ) ท UN ไดก าหนดใน Metadata คณะผวจยจงไดรวบรวมขอมลและน าเสนอขอมลทเกยวของดงน โรคพษจากสารท าละลายอนทรย (Organic solvent poisoning) สารท าละลายอนทรย เปนสารระเหยและ

สารท าละลายอนทรยเปนผลผลตจากอตสาหกรรมปโตรเคม และถกน ามาใชประโยชนในอตสาหกรรมเชน อตสาหกรรมการผลตเฟอรนเจอร อเลคทรอนกส ทอผา ยอมผา เปนตน โดยสารพษดงกลาวสงผลกระทบใหเกดการเจบปวยและเสยชวตตอผสมผส สารละลายอนทรยทกอใหเกดพษทส าคญ ไดแก เบนซน โทลอน สไตรน ไตรคลอโรเอธนลน เปนตน จากรายงานระบบฐานขอมล HDC พบวา ป 2561 พบผปวยโรคจากพษสารท าละลายอนทรย 336 ราย คดเปน 0.73 ตอแสนประชากกร ในป 2560 จ านวน 18 ราย จาก 12 จงหวดทวประเทศ คดเปน 0.03 ตอแสนประชากร ลดลงจากป 2559 ทพบผปวยจ านวน 673 ราย โดยจงหวดนานและจงหวดเพชรบรพบผปวยสงทสด รองลงมา ไดแก จงหวดบงกาฬ และฉะเชงเทรา ตามล าดบ

สารเคมก าจดศตรพชมการน ามาใชอยางแพรหลายและมแนวโนมมากขนทกป สถานการณการเจบปวยจากพษสารเคมก าจดศตรพช ในป 2561 จากฐานขอมลระบบ HDC (ไมรวมกรงงเทพมหานคร) พบขอมลผปวยโรคจากพษสารเคมก าจดศตรพช จ านวน 6,079 ราย (12.95 ตอแสนประชากร) โดยแบงตามสาเหต เกดจากสารก าจดแมลง 2,956 ราย (6.30 ตอแสนประชากร) สารก าจดวชพช 1,343 ราย (2.86 ตอแสนประชากร) สารก าจดศตรพชอน 1,780 ราย (3.79 ตอแสนประชากร) โดยในเขตสขภาพท 2 และ 9 พบจ านวนผปวยมากทสด ซงขอมลมความแตกตางจากขอมลของ สปสช. จากการเขารบบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต หรอบตรทองทงประเทศ พบวา การเขารบบรการโดยมสาเหตจากเคมก าจดศตรพช (ยาฆาแมลงกลมออรแกโนฟอสเฟตและคารบาเมต ยาฆาหญาและยาฆาเชอรา และสารเคมทางการเกษตรประเภทอน ๆ) ป 2559 มผปวยเขารบการรกษาจ านวน 4,924 ราย เสยชวตขณะรกษาตวในโรงพยาบาลจ านวน 613 ราย มการเบกจายคารกษาจ านวน 22,829,167 บาท และป 2560 มผปวยจ านวน 4,983 ราย เสยชวตจ านวน 582 ราย มการเบกจายคารกษาจ านวน 22,651,053 บาท พบวา เขต 1 เชยงใหมมการน าเขาสารเคมก าจดศตรพชมากทสด (ศนยขาว สปสช.,2561) นอกจากนรายงานจากกรมวชาการเกษตรระบวา ประเทศไทยไดมการน าเขายาฆาหญา “พาราควอต” สง โดยในป 2560 มากถง 44,501 ตน หลงจากทคณะกรรมการขบเคลอนฯ มมตใหยกเลกการใชสารพาราควอต-คลอรไพรฟอส อาจเนองมาจากการน าเขาเพอตนสนคาไวจ าหนาย แตจากความคบหนาเมอวนท 14 กมภาพนธ 2562 ทประชมคณะกรรมการวตถอนตรายมมต 16 ตอ 5 เสยง ยงไมยกเลกการใชสารเคมอนตราย 3 ชนด ไดแก ดาราควอต คลอรไฟรฟอส และไกลโฟเซต ซงยดเยอมาเกอบ 2 ป (สขภาพคนไทย, 2562)

70

แผนภาพท 10 แสดงปรมาณการน าเขาพาราควอต (ตน) ป 2550-2560 ทมา : หนงสอพมพออนไลนประชาชาตธรกจ (2561) สารอนตรายจากพษตะกว ปจจบนมการจดเกบขอมลในระบบของกระทรวงสาธารณสขโดยกลมอาชว

เวชกรรมในโรงพยาบาลสามารถวนจฉยโรคพษตะกวได ในป 2558 พบวา มอตราปวยดวยพษโลหะหนก (โรคพษตะกว) เทากบ 0.05 ตอแสนประชากร และในป 2559 เทากบ 0.06 ตอแสนประชากร จากรายงาน ป พ.ศ.2560 พบผปวยโรคจากพษโลหะหนก จ านวน 2 ราย จาก 2 จงหวดทวประเทศ คดเปนอตราปวยตอประชากรแสนราย ทากบ 0.003 โดยพบผปวยทจงหวดพะเยาและจงหวดบรรมย จงหวดละ 1 ราย เปนอาชพเกษตรกรผปลกพชผกและพชไร จ านวน 1 ราย และ นกเรยน/นกศกษา จ านวน 1 ราย

กลมโรคจากพษโลหะหนก จากรายงาน ป พ.ศ.2560 พบผปวยโรคจากพษโลหะหนก จ านวน 2 ราย จาก 2 จงหวดทวประเทศ คดเปนอตราปวยตอประชากรแสนราย ทากบ 0.003 โดยพบผปวยทจงหวดพะเยาและจงหวดบรรมย จงหวดละ 1 ราย เปนอาชพเกษตรกรผปลกพชผกและพชไร จ านวน1 ราย และ นกเรยน/นกศกษา จ านวน 1 ราย

เปาประสงค 3.a เพมความเขมแขงการด าเนนงานของกรอบอนสญญาขององคการอนามยโลกวาดวยการควบคมยาสบในทกประเทศตามความเหมาะสม

ตวชวด 3.a.1 ความชกของผทสบบหรในปจจบนในกลมคนทมอายต งแต 15 ปขนไปทมการปรบมาตรฐานอาย

ส านกงานสถตแหงชาตรายงานการส ารวจพฤตกรรมการสบบหรของประชากร พ .ศ. 2560 พบจ านวนประชากรอาย 15 ปขนไปทงสน 55.9 ลานคน สบบหร 10.7 ลานคน คดเปนรอยละ 19.1 และในรอบ 30 ปท

71

ผานมา ตงแต พ.ศ.2534-2560 พบวามแนวโนมลดลง จากพ.ศ.2534 มจ านวนผสบบหร 12.26 ลานคน (รอยละ 32) ลดลงเปน 10.7 ลานคน (รอยละ 19.1) ในป พ.ศ.2560 ดงกราฟ

แผนภาพท 11 กราฟแสดงรอยละและจ านวนการบรโภคยาสบของประเทศไทยป 2534-ปจจบน (2560) ทมา: ส านกควบคมการบรโภคยาสบ (2561) อตราการสบบหรในแตละภมภาคของประเทศไทยลดลงอยางตอเนอง เมอพจารณาตามภมภาคแลว

พบวา ในป พ.ศ. 2560 ภาคใตมอตราการสบบหรสงทสด รองลงมาเปนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคเหนอ และกรงเทพมหานคร เมอพจารณแยกตามเพศ พบวา เพศชายมอตราการสบบหรมากกวาเพศหญง 22 เทา กลาวคอ เพศชายมอตราการสบบหรรอยละ 37.7 สวนเพศหญงมอตราการสบบหรรอยละ 1.7 เมอพจารณาอตราการสบบหรของเยาวชน พบวา อตราการสบบหรมแนวโนมสงขน จากป 2557 คดเปนรอยละ 7.92 ในป 2560 คดเปนรอยละ 9.7 และอายเฉลยทเรมสบกลบมแนวโนมลดลงจาก 18.5 ป เปน 18 ป

เปาประสงค 3.b สนบสนนการวจยและการพฒนาวคซนและยาส าหรบโรคตดตอและไมตดตอทสงผลกระทบโดยตรงตอประเทศก าลงพฒนา ใหมการเขาถงยาและวคซนจ าเปนในราคาทสามารถซอหาได ตามปฏญญาโดฮาความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาและการสาธารณสข ซงเนนย าสทธส าหรบประเทศก าลงพฒนาทจะใชบทบญญตในความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาอยางเตมทในเรองการผอนปรนเพอจะปกปองสขภาพสาธารณะและโดยเฉพาะการเขาถงยาโดยถวนหนา

72

ตวชวด 3.b.1 สดสวนของประชากรเปาหมายทไดรบการครอบคลมดวยวคซนทงหมด ทรวมไวในโครงการของประเทศ

วคซนปองกนโรคหด จากการรายงานโรคของส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข พบวา โรคหดไดมการแพรระบาดในประเทศไทยเพมขนอกครงตงแตป 2559 โดยเรมระบาดทภาคใต และมการระบาดอยางตอเนองในป 2560 พบผปวยยนยนโรคหดสงถงจ านวน 1,449 ราย (กองแผนงาน กรมควบคมโรค, 2562) และในป 2561 มอตราปวยโรคหดทงประเทศ 4 ตอแสนประชากร โดยจงหวดทพบมากทสดคอ จงหวดยะลา รองลงมาคอ ประจวบครขนธ และสมทรสาคร ตามล าดบ ในพนทภาคใตตอนลาง พบผปวยไขออกผน หรอสงสยหดทงสน 4,450 ราย ซงเปนจ านวนทสงทสดในประเทศ และมผเสยชวต 23 ราย จงหวดยะลามอตราผปวยสงสยหดสงสด คอ 1,621 ราย คดเปนอตราปวย 307.42 ตอแสนประชากร เสยชวต 10 ราย ทงนผปวยสวนใหญอายต ากวา 5 ป (สขภาพคนไทย, 2562) ดงแผนภาพ

แผนภาพท 12 แสดงการระบาดของโรคหดป พ.ศ. 2555-2561 ทมา: กองแผนงาน กรมควบคมโรค (2562) แนวทางการด าเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ส าหรบพนท ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2562 ภายใตแผนพฒนาดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ ระยะ 20 ป (พ.ศ.2561-2580)

สถานการณโรคคอตบในประเทศไทย ไดเกดการแพรระบาดหลายจงหวดทวประเทศในป 2555 พบผปวย 63 ราย เสยชวต 10 ราย เกดการระยาดในผใหญ ตอมาไดมการควบคมโรคจนผปวยลดลงเรอย ๆ โดยในป 2557-2560 พบผปวยยนยนจ านวน 18 ราย 11 ราย และ9 ราย ในป 2560 พบผปวยสงสยโรคคอตบ 4 ราย เสยชวต 2 ราย เปนสญชาตไทย รอยละ 75.0 และพมารอยละ 25.0 (กองแผนงาน กรมควบคมโรค, 2562)ป 2561 พบผปวย 15 ราย จาก 8 จงหวด คดเปนอตราปวย 0.02 ตอแสนประชากร เสยชวต 2 ราย พบในพนทภาคใตมากทสด 0.11 ตอแสนประชากร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคเหนอ พบ 0.01 ตอแสนประชากร จงหวดทมอตราปวยสงทสดคอ ยะลา ปตตาน สงขลา สราษฎรธาน และปทมธาน ตามล าดบ (ระบบรายงานการเฝาระวงโรค 506, 2562)

73

สถานการณโรคไอกรนในประเทศไทย นบตงแตประเทศไทยเรมมการฉดวคซนรวม คอตบ ไอกรน บาดทะยก พบวา มอตราปวยลดลงอยางตอเนอง แตในชวง 4 ปทผานมา (พ.ศ. 2557-2560) พบวา ผปวยโรคไอกรมเพมสงขน โดยในป พ.ศ.2557-2559 พบผปวยจ านวน 16-74 ราย เสยชวต 2 ราย ป พ.ศ. 2560 พบผปวยจ านวน 77 ราย เสยชวต 2 ราย (กองแผนงาน กรมควบคมโรค, 2562) และในป 2561 พบผปวยจ านวน 174 ราย จาก 34 จงหวด คดเปนอตราปวย 0.27 ตอแสนประชากร เสยชวต 3 ราย พบในกลมอาย 1-3 เดอนมากทสด รองลงมาในกลมอาย > 65 ป และ 35-44 ป ตามล าดบ สวนใหญพบในพนทภาคใตสงทสด 0.44 ตอแสนประชากร ภาคเหนอ 0.31 ตอแสนประชากกร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 0.31 ตอแสนประชากร และภาคกลาง 0.13 ตอแสนประชากร จงหวดทมอตราปวยตอแสนประชากรมากทสด คอ อบลราชธาน ยะลา ล าพน นราธวาส และอทยธาน ตามล าดบ (ระบบรายงานการเฝาระวงโรค 506, 2562)

สถานการณโปลโอในประเทศไทยไมพบผปวยโปลโอตดตอกนนานกวา 20 ป แตอยางไรกตามยงคงตองเฝาระวงจนกวาองคการอนามยโลกจะประกาศวา ทวโลกสามารถกวาดลางโปลโอไดหมดแลว

สถานการณจ านวนผเสยชวตดวยโรคพษสนขบา นบตงแตป 2523 มผเสยชวต 370 ราย จากนนมจ านวนผเสยชวตลดลงอยางตอเนอง โดยในป 2556-2560 มจ านวน 7, 5, 5, และ 11 ราย ตามล าดบ (กองแผนงาน กรมควบคมโรค, 2562) ส าหรบขอมลในป พ.ศ.2561 พบผปวย 17 ราย จาก 13 จงหวด คดเปนอตราปวย 0.03 ตอแสนประชากร เสยชวต 17 ราย กลมอายทพบมากทสดคอ 55-64 ป 35-44 ป และ 45-54 ป ตามล าดบ ภาคใตและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มอตราปวยสงทสด รองลงมาคอ ภาคเหนอ และภาคกลาง ตามล าดบ จงหวดทพบอตราปวยมากทสดคอ ตาก ระยอง มกดาหาร หนองคาย และพทลง ตามล าดบ (ระบบรายงานการเฝาระวงโรค 506, 2562)

การใหบรการวคซนไขหวดใหญตามฤดกาล จากรายงานขอมล 43 แฟม กระทรวงสาธารณสข วเคราะหโดยส านกสนบสนนระบบบรการปฐมภม สปสช. ปงบประมาณ 2557, 2558, 2559 และ 2560 รอยละ 88.35, 78.47, 78.04, 87.31, 78.30 ตามล าดบ

การเขาถงบรการสาธารณสขทจ าเปนและมคณภาพเขาถงยาและวคซนทจ าเปน จากขอมลผมสทธหลกประกนสขภาพ ปงบประมาณ 2559 (กระทรวงสาธารณสข, 2560) พบวา การเขาถงยาตานไวรส ของผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดสทรบทราบสถานะการตดเชอ รอยละ 86.66 การเขาถงยาละลายลมเลอดและ/หรอหตถการ Primary PCI ของผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน ชนด STEMI รอยละ 75.5 และ การเขาถงยาละลายลมเลอดได ของผปวยโรคหลอดเลอดสมองตบหรออดตน รอยละ 4.75

ขอคนพบ ในประเทศไทยการไดรบวคซนยงไมครอบคลม ถงคนไรรฐ ไรสญชาต หรอคนตางดาว ทไมมสทธในโครงการทรฐบาลไทยด าเนนการเพอการเขาถงยารกษาโรค เชน การบงคบใชสทธเหนอสทธบตรยาทประเทศไทยด าเนนการเพอการเขาถงยารกษาโรคใหสทธเขาถงยาเฉพาะบคคลสญชาตไทย

74

ตวชวด 3.b.2 คาใชจายรวมทงหมดของความชวยเหลออยางเปนทางการจากผบรจาคเพอการวจยทางการแพทยและภาคสวนดานสขภาพพนฐานตาง ๆ

ประเทศไทยไดรายงานขอมลความชวยเหลอเพอการพฒนา (Official Development Assistance : ODA) ในฐานะของประเทศผ ใหรายใหม ทไมไดเปนสมาชก DAC (Development Assistance Committee) โดยส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ส านกการสาธารณสขระหวางประเทศ ไดรวบรวมขอมลป 2017 กระทรวงสาธารณสขระบ ODA จ านวน 452,395 บาท

เงนชวยเหลอการพฒนาอยางเปนทางการสทธรวม (Total net official development assistance-ODA) ตอการวจยทางการแพทย และดานสขภาพขนพนฐาน พบวา ป พ.ศ. 2557 เทากบ 32.92 จากขอมล Based on OECD, CRS databased, 2016 และ Gross disbursement. Constant 2014 USD million จากขอมลของ World Health Organization (WHO, 2018) รายงานวา ป 2559 และ 2560 เงนชวยเหลอการพฒนาอยางเปนทางการสทธรวม ODA ของประเทศไทยตอคน เทากบ 0.37, 0.55 ดอลลารเหรยญสหรฐ ตามล าดบ

75

แผนภาพท 13 แสดงเงนชวยเหลอการพฒนาอยางเปนทางการสทธรวม ODA ของประเทศไทยในฐานะ

ประเทศผบรจาค ทมา https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=TABLE1

76

แผนภาพท 14 แสดงเงนชวยเหลอการพฒนาอยางเปนทางการสทธรวม ODA ของประเทศไทย ทมา World Health Statistics data visualizations dashboard (2019) ตวชวด 3.b.3 สดสวนของสงอ านวยความสะดวกดานสขภาพทมชดยาหลกของความจ าเปนทาง

การแพทยทส าคญและสามารถหาไดบนพนฐานของความยงยน ประเทศไทยมสถานบรการสขภาพรปแบบ โรงพยาบาล รานขายยา สถานพยาบาล ศนยสขภาพ ทง

ภาครฐและเอกชนใหบรการแกประชาชน โดยมขอมลผลการส ารวจโรงพยาบาลและสถานพยาบาลเอกชนใหบรการแกประชาชน โดยมในภาคเอกชน เมอ พ.ศ. 2560 มโรงพยาบาลและสถานพยาบาลเอกชนทวประเทศทงสน 347 แหง (ส านกงานสถตแหงชาต, 2561) ภาครฐประกอบโรงพยาบาลตามขนาด ไดแก โรงพยาบาลศนย (รพศ.) โรงพยาบาลทวไป (รพท.) โรงพยาบาลชมชน (รพช.) โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพประจ าต าบล (รพ.สต.) รวมทงประเทศเมอป 2558 จ านวน 9,777 แหง สวนสถานทขายยาทไดรบอนญาตจ าแนกเปน ขายยาแผนปจจบน ในกรงเทพมหานคร 4,965 แหง ตางจงหวด 12,104 แหง ขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจทไมใชยาอนตรายหรอควบคมพเศษ ในกรงเทพมหานคร 340 แหง ตางจงหวด 2,525 แหง ขายยาแผนโบราณ ในกรงเทพมหานคร 500 แหง ตางจงหวด 1,578 แหง (ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา, 2560) สวนคลนกทไดรบอนญาตมจ านวน 26,066 แหง และโรงพยาบาลทไดรบอนญาตจ านวน 370 แหง (กรมสนบสนนบรการสขภาพ, 2562) ซงสงเกตไดวาขอมลทเกยวของยงมความหลากหลายไมไดรวบรวมอยางเปนระบบ อยางไรกด พบวา กระทรวงสาธารณสขไดออกประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง แจงขอมลจ านวนหนวยงานบรการสขภาพ เพอใหการอางองตวเลขสถตจ านวนหนวยงานบรการสขภาพเปนไปโดยถกตองตรงกน จ านวน

77

หนวยงานบรการสขภาพทวประเทศ ณ วนท 23 มนาคม 2560 รวมทงประเทศ 60,971 แหง ตอมาประกาศฯ ณ วนท 31 มนาคม 2561 ทงประเทศจ านวน 61,883 แหง ซงหนวยงานบรการสขภาพทวประเทศ ประกอบดวย ส านกงานสาธารณสขจงหวด 76 แหง ส านกงานสาธารณสขอ าเภอ 878 แหง ศนยวชาการ 291 แหง โรงพยาบาลศนย 34 แหง โรงพยาบาลทวไป 83 แหง โรงพยาบาลชมชน 779 แหง โรงพยาบาลสงกดกรมตาง ๆ ของกระทรวงสาธารณสข 61 แหง โรงพยาบาลสงกดกระทรวงอน ๆ และสงกดกรงเทพมหานคร 121 แหง โรงพยาบาลสาขา/ศนยบรการสาธารณสขสาขา/สาขาของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 63 แหง ศนยสขภาพชมชนของโรงพยาบาล 349 แหง โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 9,783 แหง สถานอนามย 24 แหง สถานบรการสาธารณสขชมชน 122 แหง ศนยบรการสาธารณสข 748 แหง โรงพยาบาลเอกชน 355 แหง คลนกเอกชน 25,270 แหง รานขายยาประเภทตาง ๆ 22,846 แหง (กระทรวงสาธารณสข, 2561)

ประเทศไทยก าหนดบญชยาหลกแหงชาต พ.ศ. 2561 ทงบญช ก. ค. ง. และ จ(2) ซงบญช ก หมายความวา รายการยามาตรฐานทใชในการปองกนและแกไขปญหาสขภาพทพบบอย มหลกฐานชดเจนทสนบสนนการใช มประสบการณใชในประเทศไทยอยางเพยงพอ และควรเลอกใชเปนอนดบแรก สวนบญชอนจะตองมขอบงใชตามความจ าเปน (ราชกจจานเบกษา เลม 135 ตอนพเศษ 14 ง หนา 4, 19 มกราคม 2561) โดยมยาตาง ๆ จดอยในบญชยาหลกแหงชาต บญช ก บญช ง บญช ค บญช จ เชน Salbutamol ก. Beclometasone or other Metformin ก, Insulin regular ก, ง, Amlodipine ก, Enalapril ก, Hydrochlorothiazide ก, Simvastatin ก, Acetylsalicylic acid ก, Furosemide ก, Morphine ค, Paracetamol ก, Fluoxetine ก, Phenytoin ก, Gentamicin ก, Amoxicillin trihydrate ก , Amoxicillin trihydrate + Potassium ค , Ceftriaxone ค , Procaine benzylpenicillin ก , contraceptives ก , Oral rehydration ก, Zinc sulphate, Oxytocin ก, Magnesium sulphate 50% 10ml Injection, Folic acid ก, ยารกษาโรคมาลาเรย Artesunate ค, ยารกษาตานไวรสส าหรบรกษา ผ ตดเชอHIV ก, ข, Ibuprofen ก, Chlorhexidine ก, biscuit, ยา Antituberculosis ก สวนบญชยาจ าเปน จ(2) เชน Darunavir ethanolate (DRV) Raltegravir เปนยารกษาโรคตดเชอเอชไอว Peginterferon alfa-2a / 2b เปนยารกษาไวรสตบอกเสบซเรอรงสายพนธ 3

ขอคนพบ ในบรบทของประเทศไทยยงไมพบการจดเกบขอมลตาม Metadata ทระบสดสวนของสงอ านวยความสะดวกกบชดยาหลก แตมจ านวนของสงอ านวยความสะดวก และมรายการยาตามขอมลทแนะน าใน Metadata

ประเทศไทยไดมการก าหนด รายการยาแผนปจจบนส าหรบใชในโรงพยาบาลและสถานบรการสาธารณสข ประกอบดวยบญชยอย 5 บญช ไดแก บญช ก บญช ข บญช ค บญช ง และบญช จ รวมทงรายการยาเภสชต ารบโรงพยาบาล ไวในราชกจจานเบกษา ประกาศคณะกรรมการพฒนาระบบยาแหงชาต เรอง รายการบญชยาหลกแหงชาต พ.ศ. 2561 ซงเปนรายการยาทประชาชนผมสทธประกนสขภาพไมตองเสยคาใชจาย แตตองเปนการใชยาเพอการรกษาอาหารทบญชยาหลกแหงชาตสนบสนน

78

เมอพจารณาเปาประสงคและตวชวดนจะพบปญหาบางประการในการจดเกบขอมลและการค านวณสดสวนอยางเปนระบบตามแนวทางเปาประสงคนและตวชวด

เปาประสงค 3.c เพมการใชเงนทเกยวกบสขภาพและการสรรหาการพฒนา การฝกฝนและการเกบรกษาก าลงคนดานสขภาพในประเทศก าลงพฒนาโดยเฉพาะอยางยงในประเทศพฒนานอยทสดและประเทศก าลงพฒนาทเปนหมเกาะขนาดเลก

ตวชวด 3.c.1 ความหนาแนนและการกระจายตวของบคลากรดานสาธารณสข พบวา จากขอมล WHO: Global Health Workforce Statistics database, Global Health Observatory ความ

หนาแนนและการกระจายตวของบคลากรดานสขภาพตอพนประชากรในป พ.ศ. 2553 เทากบ 2.47 จากการส ารวจขอมลจากกระทรวงสาธารณสขพบวามรายงานขอมลทรพยากรสาธารณสข ป พ.ศ. 2559

และ พ.ศ. 2560 โดยพบวามแพทยตอประชากร 1,000 คน มอตราสวน 0.5 และ 0.48 ทนตแพทยตอประชากร 1,000 คน มอตราสวน 0.1 และ 0.11 เภสชกรตอประชากร 1,000 คน มอตราสวน 0.2 และ 0.19 และพยาบาลตอประชากร 1,000 คน มอตราสวน 2.4 และ 2.36 เมอเปรยบเทยบจ านวนประชากรตอบคลากรทางการแพทย 1 คน พบวา ป พ.ศ. 2560 ประชากร 1,843 คน ตอแพทย 1 คน ประชากร 6,681 คน ตอทนตแพทย 1 คน ประชากร 4,750 คน ตอเภสชกร 1 คน จ านวนประชากร 405 คนตอพยาบาลวชาชพ 405 คน ซงสดสวนของประชากรตอบคลากรทางการแพทย 1 คนนอยลง แสดงถง ภาระในการใหบรการของบคลากรทางการแพทย 1 คนมนอยลงดวย ดงตารางแสดงดานลาง

ป พ.ศ.

จ านวนประชากรตอบคลากรทางการแพทย 1 คน

แพทย 1 คน ทนตแพทย 1 คน เภสชกร 1 คน พยาบาล 1 คน พยาบาลเทคนค 1 คน

2553 2,893 13,252 7,080 531 6,903 2554 2,535 11,244 6,425 498 7,472 2555 2,533 11,233 6,465 495 15,430 2556 2,399 8,395 5,562 492 9,423 2557 2,125 9,876 5,462 433 7,425 2558 2,035 9,352 5,317 436 9,716 2559 2,065 9,425 5,137 423 10,399 2560 1,843 6,681 4,750 405 10,998

ตารางท 13 แสดงสดสวนของประชากรตอบคลากรทางการแพทย ทมา: รายงานทรพยากรสาธารณสขสถต

79

การกระจายบคลากรทางการแพทย 5 ประเภท ไดแก แพทย ทนตแพทย เภสชกร พยาบาลวชาชพและพยาบาลเทคนคตอประชากร (จ านวนประชากรตอบคลากรทางการแพทย 1 คน) ในป พ.ศ. 2559-2560 พบวาบคลากรทง 5 ประเภท มการกระจกในกรงเทพมหานคร ในขณะเดยวกนมการกระจากอยใน เขตพนทเครอขายบรการสขภาพท 8 นอยทสดทง 5 ประเภท ซงพนทบรการสขภาพเขต 8 ประกอบดวย 7 จงหวด ไดแก จงหวดอดรธาน สกลนคร นครพนม เลย หนองบวล าภ หนองคาย และบงกาฬ

แผนภาพท 15 แสดงสดสวนแพทยตอประชากร จ าแนกรายพนทเครอขายบรการสขภาพ ป 2560 ทมา : รายงานขอมลทรพยากรสาธารณสขประจ าป 2560 เปาประสงค 3.d เสรมขดความสามารถส าหรบทกประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในประเทศก าลงพฒนา

ในเรองการแจงเตอนลวงหนา การลดความเสยง และการบรหารจดการความเสยงดานสขภาพในระดบประเทศและระดบโลก

ตวชวด 3.d.1 ความสามารถในการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศ (IHR) และการเตรยมความพรอมในกรณฉกเฉนดานสขภาพ

จากขอมลส ารวจจากระทรวงสาธารณสข พบวา รอยละของคณลกษณะความสามารถหลก 13 ประการทไดบรรลแลวในชวงเวลานน ๆ จากขอมล World Health Organization ของประเทศไทยรายงานผลไว ป พ.ศ.

80

2555 – 2557 คาเฉลย เทากบ 81.6, 93.1, 97.8 ตามล าดบ (กองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกปลดกระทรวงสาธารณสข, 2560) พ.ศ.2558 เทากบ 97.80

จากการประเมนผลสมรรถนะหลกในการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศ ของประเทศไทย รายงานผลการประเมน 26-30 มถนายน 2560 จากการประเมนโดย JEE (Joint External Evaluation) องคการอนามยโลก ประเมนความสามารถใน Technical Area 19 ดาน พบวา ประเทศไทยผานการประเมน และมจดเดนใน ดานกฎหมายและนโยบายระดบชาตและการสนบสนนงบประมาณ กลาวคอ มกฎหมาย ระเบยบการบรหาร นโยบายหรอมาตรการอนของภาครฐบาลเพยงพอส าหรบการปฏบตตาม IHR ดานการสรางเสรมภมคมกนโรค : ความครอบคลมของวคซน (โรคหด) เปนสวนหนงของแผนแหงชาต การเขาถง และการจดสงวคซนระดบประเทศ และดานการพฒนาก าลงคน : โดยมโครงการอบรมระบาดวทยา ภาคสนาม และโครงการอบรมระบาดวทยาประยกตหลกสตรอน

ภาพรวมขอคนพบ

1. สถตสาเหตการตาย วเคราะหจากฐานขอมลทะเบยนราษฎรของส านกบรหารการทะเบยน กระทรวงมหาดไทย กองยทธศาสตรและแผนงานท าการใหรหสสาเหตการตายเปนรายบคคลตามบญชจ าแนกโรคระหวางประเทศ ฉบบแกไข ครงท 10 จากการวเคราะหขอมลพบวา สาเหตการตายยงมความไมครบถวนสมบรณ สาเหตการตายในกลม “ไมทราบสาเหต” มสดสวนมากกวารอยละ 24.7 เมอเทยบกบการตายทงหมด ในการตายททราบสาเหตกยงมบางรายไมชดแจงและไมมนใจวาจะถกตอง เพราะการใหสาเหตการตายยงเปน Model of death ไมใช Cause of death ความผดพลาดและไมครบถวนของสาเหตการตายจงเกดขนจากการใหสาเหตการตาย โดยเฉพาะอยางยงหากผใหสาเหตการตายไมใชแพทย กจะท าใหสาเหตการตายนนผดพลาดได

2. การเกบรวบรวมขอมลของประเทศไทย หลายตวชวดยงไมมการเกบขอมลอยางเปนระบบตาม Metadata ท UN ไดก าหนดไว เชน ตวชวด 3.3.5, 3.8, 3.9 และ 3.b เปนตน จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองจดท าการจดเกบฐานขอมลอยางเปนระบบและสอดคลองกบขอมลท UN ก าหนด ตลอดจนตองสอดคลองกบบรบทของประเทศไทย

3. ขอมลบางตวชวดยงไมครอบคลมทกพนทในประเทศไทย กลาวคอบางตวชวดมขอมลเฉพาะพนทเขตสขภาพ 1-12 ซงไมมขอมลของกรงเทพและปรมณฑล และโรงพยาบาลเอกชน

81

บทท 4

มาตรการและการด าเนนงานในปจจบนเกยวกบเปาหมายท 3 ในประเทศไทย

รฐบาลไทย ไดก าหนดกลไกการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยนในรปแบบคณะกรรมการเพอการพฒนาทย งยน (กพย.) ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน ปลดกระทรวง ผแทนสวนราชการและหนวยงานตาง ๆ รวมเปนกรรมการ มส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) เปนฝายเลขานการ เพอเปนหนวยงานรบผดชอบหลก มอนกรรมการ 3 ชดเพอรวมกนขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยน ดงแผนภาพ

แผนภาพท 16 แสดงโครงสรางคณะกรรมการเพอการพฒนาทย งยน (กพย.)

ประธาน นายกรฐมนตร

รองประธาน รองนายกรฐมนตร

รองประธาน รมต.สนร.

ภาคเอกชน -สภาอตสาหกรรมฯ -สภาหอการคาไทย -ผทรงคณวฒ 4 ทาน

สถาบนวจย -สถาบนวจยจฬาภรณ - สถานบนสงแวดลอมไทย -สถานบนธรรมรฐฯ -สถานบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

เลขานการและผชวย ลศช. ลสผ. รศช.

กระทรวงตาง ๆ กค กต กษ มท.ทส ทก อก คค พณ พมรง ยธ ศธ มธ วท นร

อนกรรมการ สงเสรมความเขาใจและประเมนผล การพฒนาทย งยนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

อนกรรมการ ขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยน 17 เปาหมาย

อนกรรมการ พฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอสนบสนนการพฒนาทย งยน

82

T ตวชวด หนวยงานทรบผดชอบตามตวชวด 3.1 3.1.1 MMR กรมอนามย กรมการแพทย

3.1.2 PBSHP กรมอนามย กรมการแพทย 3.2 3.2. 1UFMR กรมอนามย กรมการแพทย

3.2.2 NMR กรมการแพทย 3.3 3.3. 1HIV กรมควบคมโรค สสจ. สปสช. สคร. องคการเภสชกรรม เครอขายผตดเชอเอดส มท. ศธ.

ส านกนายก พม. ภาคธรกจ 3.3.2 TB ส านกนายกรฐมนตร ส านกงานรฐมนตร WHO สธ. สปสช. กระทรวงยตธรรม ศธ./พม.

กรมควบคมโรค องคกรภาคประชาสงคม.ภาคธรกจและภาคเอกชน กองทนดานวณโรค/สปสช./พม./ส านกงบประมาณ ส านกวณโรค กรมควบคมโรค องคกรระกวางประเทศ

3.3.3 Malaria ส านกโรคตดตอน าโดยแมลง กรมควบคมโรค 3.3.4 HepB กรมควบคมโรค (สอวพ./สคร.1-12/สป.คม./ส านกสอสารฯ) สป สธ. สสจ.อปท./มท./วท.

สสส. กระทรวงมหาดไทย กรมวทยาศาสตรฯ สปสช. สมาคมโรคตบฯ 3.3.5 NTDs กรม คร. (สอวพ./สคร.1-12/สป.คม.) สป สธ. (สสจ.) กรมวทยาศาสตรฯ อปท.

กระทรวงมหาดไทย สสส. 3.4 3.4.1 M NCDs สป.สธ. กรมควบคมโรค กรมการแพทย องคการเภสชกรรม ส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา สป.สธ. กรมอนามย อย. กรม สบส. สกอ. สพฐ. อปท. สมาคมวชาชพ ส านกการแพทยกรงเทพมหานคร ส านกอนามยกรงเทพมหานคร สถาบนมะเรงกรมการแพทย

3.4.2 SMR กรมสขภาพจต ส านกบรหารระบบบรการสขภาพจต ส านกยทธศาสตรสขภาพจต

คณะท างาน 1 บรณาการการด าเนนงานและจดล าดบความส าคญในการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยน คณะท างาน 2 จดท ารายงานผลการด าเนนงานตามเปาหมายการพฒนาทย งยน คณะท างาน 3 ปรบปรงกลไก มาตรการดานเศรษฐศาสตร สงคมและกฎหมาย เพอสงเสรมการพฒนาทย งยน

เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

หนวยงานรบผดชอบหลก กระทรวงสาธารณสข เปาประสงค 3.1-3.9 และ 3.a-3.d

83

T ตวชวด หนวยงานทรบผดชอบตามตวชวด 3.5 3.5.1 CPTSNA กรมการแพทย กรมควบคมโรค ส านกบรหารการสาธารณสข สป.สธ. กรมสขภาพจต

สถาบนบ าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาต บรมราชชนน กระทรวงแรงงาน รพ.ธญญารกษ

3.5.2 UA15YO สคอ. กรมควบคมโรค 3.6 3.6.1 D RT I ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค/สพฉ./สธฉ./ศนยความปลอดภยทางถนน/กรมการ

แพทย 3.7 3.7.1 P WR sat กรมอนามย (ส านกอนามยการเจรญพนธ, ส านกสงเสรมสขภาพ,กลมอนามยแมและเดก)

สสส. สปสช. ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรมกจการเดกและเยาวชน กระทรวงศกษาธการ สพฐ.

3.7.2 ABR สธ. พม. กระทรวงแรงงาน ศธ. มท. สสส. สปสช. กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม (สป.ดศ.) กรมอนามย

3.8 3.8.1 CEHS ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กรมบญชกลาง ส านกงานประกนสงคม ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กรมควบคมโรค

3.8.2 PHEH

3.9 3.9.1 MHAPoll กรมอนามย กรควบคมโรค กรมการแพทย สนย.สป. ทส. มท. อก. วท. กรมสวสดการและคมครองแรงงาน (กระทรวงแรงงาน) สสจ. 17 จงหวด (9จว.ภาคเหนอ และ 8 จว.ภาคใต)

3.9.2 MWASH กรมอนามย กรควบคมโรค กรมการแพทย ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา สนย.สป. กระทรวงการคลง กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงกลาโหม กระทรวงพลงงาน กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สสจ.77 จว. องคกรภาคเอกชน ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สธ.

3.9.3 MR un P กรมอนามย กรมควบคมโรค กรมการแพทย อย. สนย.สป. 3.a 3.a.1 ATobacco กรมควบคมโรค เครอขายวชาชพสขภาพเพอสงคมไทยปลอดบหร มลนธรณรงคเพอการ

ไมสบบหร ศนยวจยและจดการความรเพอการควบคมยาสบ ส านกงานสถตแหงชาต กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ Southeast Asia Tobacco Control Alliance กระทรวงทองเทยวและกฬา กระทรวงดจทลฯ วธ./ศธ. เครอขายครนกรณรงคเพอการไมสบบหร ส านกสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน กรมสนบสนนสขภาพ เครอขายวชาชพสขภาพ Quitline 1600 สมาพนธเครอขายแหงชาตเพอสงคมไทยปลอดบหร กระทรวงศกษาธการ กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงมหาดไทย กรมสรรพสามต ส านกงานเศรษฐกจการคลง กรมศลกากร สสส

3.b 3.b.1 P vac ส านกยา อย. สถาบนวคซนแหงชาต (องคการมหาชน) ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ม.มหดล องคการเภสชกรรม สถานเสาวภา ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ม.เทคโนโยลพระจอมเกลา ม.นเรศวร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

3.b.2 ODA M 3.b.3 PHFM

84

T ตวชวด หนวยงานทรบผดชอบตามตวชวด 3.c 3.c.1 HWD สป.สธ. เขต กรมและหนวยงานสวนภมภาค 3.d 3.c.2 IHR ส านกระบาดวทยา

ตารางท 14 แสดงหนวยงานทรบผดชอบในแตละตวชวด ทมา : กองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข (2560)

การขบเคลอนการด าเนนงานเพอการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 กระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงาน

หลกทดแลรบผดชอบ ไดก าหนดแผนยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข) พ.ศ. 2560-2579 เพอเปน

แนวทางในการด าเนนงานของหนวยงานดานสาธารณสข ในการพฒนาระบบสขภาพเพอใหสอดคลองและ

เชอมโยงกบแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) นโยบายประเทศไทย 4.0 รวมท ง

เปาหมายการพฒนาทย งยนขององคการสหประชาชาต (Sustainable Development Goals: SDGs) โดยแผน

ยทธศาสตรของกระทรวงสาธารณสข มงความเปนเลศ 4 ดาน คอ 1) สงเสรมสขภาพ ปองกนโรค และคมครอง

ผบรโภคเปนเลศ (Promotion, Prevention & Protection Excellence) 2) บรการเปนเลศ (Service Excellence) 3)

บคลากรเปนเลศ (People Excellence) และ 4) บรหารเปนเลศดวยธรรมาภบาล (Governance Excellence) ม

แผนงาน/โครงการรวมทงสน 15 แผนงาน 45 โครงการ ซงมเปาหมาย ตวชวด และมาตรการส าคญในแตละ

โครงการ ตลอดจนแนวทางการขบเคลอนและการประเมนผลการด าเนนงานเพอขบเคลอนและสรางความเขาใจ

รวมกน เพอใหการด าเนนงานดานสาธารณสขใหแกทกหนวยงานในสงกดกระทรวงสาธารณสข (กระทรวง

สาธารณสข, 2560)

จากแผนยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข) พ.ศ. 2560-2579 กระทรวงสาธารณสขผรบผดชอบหลกในเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย (กระทรวงสาธารณสข, 2561) ไดจดท าแนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยน เพอใหสอดคลองกบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข) โดยแบงการด าเนนงานเปน 3 ระยะ คอ ระยะสน (พ.ศ.2560) ระยะกลาง (พ.ศ. 2561 – 2564) และระยะยาว (พ.ศ.2565 – 2573) มการวางแผนการด าเนนงานและขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยนดานสขภาพของแตละเปาประสงคดงน

เปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลกใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ 100,000 คน ภายในป 2573 การลด

อตราตายของมารดาของประเทศไทยโดยมากเปนโครงการหรอมาตรการทางออม ซงผลของนโยบายหรอ

มาตรการมสวนชวยในการลดอตราตายของมารดาและทารกแรกเกด

ตวชวด 3.1.1 อตราการตายของมารดาตอการเกดมชพ 100,000 คน

ตวชวด 3.1.2 สดสวนของการคลอดบตรทดแลโดยบคลากรดานสาธารณสขทมความช านาญ

85

การด าเนนงานของภาคสวนตาง ๆ ซงในการลดอตราตายของมารดาภาครฐไดมนโยบาย/มาตรการ/

โครงการตาง ๆ รวมทงหนวยงานหลกทรบผดชอบอยางชดเจนเปนรปธรรมมาโดยตลอด มการบรณาการ

รวมกน เชน กรมอนามยรบผดชอบดแลเกยวกบการฝากครรภ กรมการแพทยดแลเรองมาตรฐานการคลอด กรม

ควบคมโรคดแลเรองวคซน กรมสขภาพจตดแลสภาพจตใจ และรวมมอกบส านกงานพฒนาสงคมและความ

มนคงของมนษยจงหวดในการพฒนาและตดตามเยยมทองถน และมความมงมนทจะปรบปรงระบบสาธารณสข

เพอสงเสรมสขภาพของสตรและเดกอยางย งยน โดยรฐบาลจะปรบปรงคณภาพการใหบรการมารดาและทารก

ในชวงระหวางการตงครรภและหลงคลอดบตรเพอลดอตราการเสยชวตของมารดาและทารก

กระทรวงสาธารณสขมแผนงานการด าเนนงานระยะสน โดยกรมอนามยไดวางแผนโครงการตงครรภ

คณภาพเพอลกเกดรอดแมปลอดภย สวนโรงพยาบาลราชวถ กรมการแพทยไดวางแผนการด าเนนโครงการ

อบรมเชงปฏบตการการท าหตถการทางสตกรรม โครงการอบรมเชงปฏบตการ “การใชเสยงความถสงในทาง

สต-นรเวชกรมการแพทย โครงการตดตามประเมนผลการคลอดมาตรฐานในเขตบรการสขภาพ และโครงการ

ประชมวชาการการคลอดมาตรฐาน การด าเนนงานระยะกลาง และระยะยาว กรมอนามยไดวางแผนโครงการ

ตงครรภคณภาพเพอลกนอยในครรภเกดรอด ครบ 32 สมองด และกรมการแพทย โรงพยาบาลราชวถ วางแผน

โครงการสถานบรการสขภาพทกระดบใหบรการหญงตงครรภอยางมมาตรฐาน

กรมการแพทยรบผดชอบเกยวกบมาตรฐานในการดแลไดปรบปรง “คมอเวชปฏบตมารดาและทารก

ส าหรบโรงพยาบาลชมชน” ใหมความสมบรณมากขน จดพมพเปนครงท 2 ภายใตชอใหมวา “คมอเวช

ปฏบตการคลอดมาตรฐาน” ดงนนกรมการแพทยจงเนนทการคลอดมาตรฐาน

ส านกอนามยเจรญพนธไดวเคราะหชองวาง ผลการด าเนนงาน ปญหาอปสรรค ปจจยแหงความส าเรจ

ขอเสนอแนะ และชองวางทตองพฒนาพบวาสถานการณการตายของมารดาควรลดการตายมารดาจากปจจย

สาเหตจากการแทง ซงเปนสาเหตทปองกนไดจงไดมการขบเคลอนการเขาถงบรการยตการตงครรภทปลอดภย

ดวยยา ดวยการผลกดนการขนทะเบยนยายตการตงครรภ ซงประกอบดวยยามฟพรสโตน (mifepristone) และไม

โซพรอสตอล(misoprostol) ทบรรจในแผนเดยวกน (Medabon) ปจจบนไดรบการบรรจในบญชยาหลกแหงชาต

บญชยอย จ(1) ตลอดจนมการพฒนาเครอขายอาสาสงตอยตการตงครรภ ทปลอดภย (Referral system for Safe

Abortion: RSA) เพอใหการปรกษาทางเลอก และรบสงตอบรการยต การตงครรภทปลอดภย ตลอดจนการ

คมก าเนดทมประสทธภาพ เพอปองกนการตงครรภซ า หรอการท าแทงซ าและ สงส าคญคอ ลดภาวะแทรกซอน

จากการท าแทงเถอนหรอการยตการตงครรภทไมปลอดภย การเจบปวยหรอ การบาดเจบและการเสยชวตของ

มารดา โดย ส านกอนามยเจรญพนธ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ไดจดท าแนวทางการบรหารจดการยา

86

มฟพรสโตน และไมโซพรอสตอลเพอยตการตงครรภในระบบบรการสขภาพ (กรมอนามย, 2560) โดยม

วธการใชและการตดตามประเมนการใชยาตามทกรมอนามยก าหนด ตามประกาศคณะกรรมการพฒนาระบบยา

แหงชาต เรอง บญชยาหลกแหงชาต พ.ศ. 2561 ราชกจจานเบกษา เลม 135 ตอนพเศษ 14 ง วนท 19 มกราคม

2561 (ส านกอนามยเจรญพนธ, 2562)

การด าเนนงานทผานมา กรมอนามยไดวเคราะหสภาพปญหามารดาตายในปจจบนพบวา มอตราการฆา

ตวตายของมารดามากขน โดยเฉพาะภาคเหนอซงสวนใหญจะเปนพวกชนเผามสาเหตมาจากโรคซมเศรา กรม

อนามยจงไดด าเนนงานบรณาการกบกรมสขภาพจต รวมกนท าแบบคดกรองโรคซมเศราทงระหวางตงครรภ

และหลงคลอดเพอใหสามารถคดกรองภาวะเสยงในการฆาตวตายและชวยเหลอไดทนเวลา และสาเหตการตาย

จากปญหาทางออมมากขน กลาวคอมารดามโรคประจ าตวมากอนการตงครรภ เชน โรคเบาหวาน โรคความดน

โลหตสง โรคหวใจ และไขหวดใหญ เปนตน เมอพบอบตการมารดาเสยชวตจากโรคไขหวดใหญ จงไดบรณา

การกบกรมควบคมโรคเพอใหสตรตงครรภไดรบวคซนไขหวดใหญ แตอาจจะยงไมครอบคลมทกพนท สวน

สาเหตการตายจากภาวะตกเลอดหลงคลอด ไดมการบรณาการกบกรมการแพทยในการออกมาตรฐานการดแลผ

คลอดใหเปนมาตรฐานเดยวกนทงประเทศ นอกจากนมการวเคราะหหาสาเหตของมารดาเสยชวตจาก 3 delay

ซงสาเหตทพบบอยทสด คอ delay ทเกดจากบคลากรสาธารณสขขาดความช านาญ โดยเฉพาะภาคใตมปญหา

มากเพราะวามการโยกยายบคลากรในภาคใตบอยมาก ซงคนทจะดแลเรองการปองกนการตายของมารดาไดตอง

เปนบคลากร(แพทย พยาบาล) ทมประสบการณและมทกษะในการท างาน ซงการโยกยายบอยนอาจจะมสาเหต

มาจากความไมสงบในภาคใต กลาวคอถาไมใชคนในพนทกจะท างานอยไดไมนาน และมเรองศาสนารวมถง

ความเชอเปนสงทเขาไมถง นอกจากนยงพบวาจงหวด สตล พทลง สงขลา ยะลา และนราธวาส ยงมอตราการ

ตายของมารดาสง เนองจากการตดสนใจมาโรงพยาบาลลาชา และเมอจะตองตอผปวยกมความลาชาและม

อปสรรคในเรองความไมสงบรวมดวย และเมอมองในมมของการท าวจยเพอแกไขปญหาในภาคใตกมความ

ลาชาในกระบวนการของการพจารณาใหทนสนบสนนการวจย จงท าใหการด าเนนการแกไขปญหาด าเนนไป

อยางชา ๆ (ผใหสมภาษณ HMC)

แมวาประเทศไทยไดบรรลเปาประสงคนแลวแตอยางไรกตามจากขอมลทไดส ารวจมาพบวาพนท

ภาคใตยงคงมอบตการมารดาตายสงกวาภาคอนมากจงควรเรงด าเนนการแกไขสาเหตในพนทภาคใต โดยเรง

ด าเนนการ และควรเพมอตราก าลงบคลากรทางสาธารณสข เพอใหสามารถปฏบตงานประจ าและตอเนองไดจน

เกดความช านาญในการดแลผคลอด ตลอดจนประสานงานกบบคลากรทองถนเพอใหความรวมมอในการแกไข

ปญหา

87

เปาประสงค 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและเดกอายต ากวา 5 ป โดยทกประเทศมงลดอตราตาย

ในทารกแรกเกดลงใหต าถง 12 คน ตอ การเกดมชพ 1,000 คน และลดอตราการตายในเดกอายต ากวา 5 ป ลงให

ถง 25 คน ตอการเกดมชพ 1,000 คน ภายในป 2573

ตวชวด 3.2.1 อตราการตายของทารกอายต าวา 5 ป นอยกวา 25 คน ตอ การเกดมชพ 1,000 คน

กระทรวงสาธารณสขไดวางแผนการด าเนนงานระยะสน โดยกรมอนามย จดท าแผนบรณาการพฒนา

สขภาพกลมวยเรยน (ลดตายจากสาเหตทปองกนได เชน การจมน า อบตเหต) มการตดตามและประเมนผลการ

ด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรแผนงานพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สงเสรมสขภาพและปองกน

โรคกลมเดกวยรน (ลดการตงครรภในวยรน) สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน จดท าแผนบรณาการพฒนา

สขภาพกลมวยเรยน (ลดตายจากสาเหตทปองกนได เชน การจมน า อบตเหต โรคตดเชอทางเดนหายใจ และ

ทางเดนอาหาร) มการตดตามและประเมนผล การด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรแผนงานพฒนาระบบบรการ

สขภาพ (Service Plan) สาขาทารกแรกเกด มการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานโครงการโรงพยาบาล

สงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลเพอลดอตราเชอดอยา แผนงานสงเสรมสขภาพและปองกนโรคกลมเดกวยรน

(การใหวคซนไขหวดใหญในเดกทมปญหาสขภาพ, การรณรงคลดการตงครรภในวยรน) จดท าโครงการสราง

องคความรและอบรม การกชพทารกแรกเกดและสงตอ ทารกแรกเกดน าหนกนอยหรอวกฤต โครงการเครอขาย

ทารกแรกเกดและ ขอมลระดบชาต(National data base) โครงการบรณาการและจดการความร การดแลทารกแรก

เกด โครงการการอบรมหลกสตรการ พยาบาลเฉพาะทาง สาขาการพยาบาล ทารกแรกเกดวกฤต การด าเนนงาน

ระยะกลาง โดยกรมการแพทยโครงการสรางองคความรและอบรม การกชพทารกแรกเกดและสงตอ ทารกแรก

เกดน าหนกนอยหรอวกฤต โครงการบรณาการและจดการความร การดแลทารกแรกเกด โครงการอบรม

หลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง สาขาพยาบาลทารกแรกเกดวกฤต สวนแผนการด าเนนการระยะยาวไมไดมการ

ระบไวในรายงานแผนทน าทางการพฒนาทย งยน (2560)

ตวชวด 3.2.2 อตราการตายของทารกแรกเกดนอยกวา 12 คน ตอ การเกดมชพ 1,000 คน

กระทรวงสาธารณสขมการด าเนนงานระยะสน โดยกรมการแพทย (สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหา

ราชน) จดท าแผนงานพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan) สาขาทารกแรกเกด จดท าแผนงานสงเสรม

สขภาพและปองกนโรคกลมเดกวยรน (ลดการตงครรภในวยรน) วางแผนด าเนนโครงการพฒนาศกยภาพ

บคลากรในการดแลทารกแรกเกดปวย โครงการสงเสรมการเลยงลกดวยนมมารดาทงเดกปกตและเดกปวย

โครงการบรหารจดการขอมลทารกแรกเกดของเครอขายบรการสขภาพเฉพาะดานทารกแรกเกด โครงการคด

กรองทารกทมหวใจพการแตก าเนดเพอใหไดรบการรกษาอยางทนทวงท ตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน

88

โครงการโรงพยาบาลสงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลเพอลดอตราเชอดอยา จดท าแผนงานสงเสรมสขภาพและ

ปองกนโรคกลมเดกวยรน (การใหวคซนไขหวดใหญในเดกทมปญหาสขภาพ การรณรงคลดการตงครรภใน

วยรน) การด าเนนงานระยะกลาง โดยกรมการแพทยสถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน วางแผนการ

ด าเนนงานตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - 2564) สรางเครอขายความ

รวมมอกบคณะแพทยและชมรมทารกแรกเกดแหงประเทศไทยเพอจดตงศนยความเปนเลศเฉพาะดานทารกแรก

เกดใหสามารถแขงขนกบประเทศเพอนบานในเอเชยได จดตงศนยความเปนเลศดานทารกแรกเกดโดยประสาน

ความรวมมอกบโรงเรยนแพทยและชมรมวชาชพดานทารกแรกเกด จดท าโครงการพฒนาศกยภาพบคลากรใน

การดแลทารกแรกเกดปวย โครงการสงเสรมการเลยงลกดวยนมมารดา โครงการบรหารจดการขอมลทารกแรก

เกด โครงการคดกรองทารกทมหวใจพการแตก าเนด ตดตามและประเมนผลการด าเนนงานโครงการโรงพยาบาล

สงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลเพอลดอตราเชอดอยา แผนงานสงเสรมสขภาพและปองกนการตงครรภใน

วยรน การด าเนนงานระยะยาว (พ.ศ.2565 – 2573) โดยกรมการแพทย (สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน)

รวมกบเครอขาย ด าเนนการตามยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) และจดตงศนยฝกอบรม

เฉพาะทางดานทารกแรกเกดหลกสตรนานาชาต

การด าเนนงานทผานมา จากการสมภาษณผปฏบตงานดานแผนและนโยบาย ส านกงานสาธารณสข

จงหวด พบวา แผนยทธศาสตรชาต 20 ป ดานสาธารณสข ไมไดก าหนดเกณฑนเปนตวชวด แตทางสาธารณสข

จงหวดทกจงหวดกยงคงมการเกบขอมลการตายของทารกอายต ากวา 5 ป เพยงแตไมไดบนทกในระบบของ

ตวชวดกระทรวงสาธารณสข แตมการมงเนนไปทตวชวด รอยละของเดกอาย 0-5 ป มพฒนาการสมวยและสงด

สมสวน เนองจากเปนประเดนปญหาของเดกในปจจบนของประเทศไทย และการสงเสรมในวยนจะเปนพนฐาน

ภาวะสขภาพทดในอนาคต และใหขอเสนอแนะวาควรมการบรรจตวชวด 3.2 ไวในแผนยทธศาสตรของชาต 20

ป เพอใหเหนแนวทางการขบเคลอนในตวชวดนอยางชดเจน และสอดคลองกบการพฒนาทย งยนดานสขภาพ

(ผใหสมภาษณ PPP) สวนปญหาและอปสรรค ขอมลจากแบบรายงานการเฝาระวงภาวะการณปวย/การตายของ

มารดาและทารก ยงไมครอบคลมทกราย เนองจากขอมลสวนใหญทรายงานเปนขอมลของสถานบรการของ

โรงพยาบาลรฐ ยงขาดขอมลของโรงพยาบาลเอกชน และการคลอดทบาน จงท าใหการวเคราะหขอมลนน

คลาดเคลอนได (น าผง กลนดวง, 2556) ดงนน การด าเนนโครงการจากแผนยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (ดาน

สาธารณสข) พ.ศ. 2560-2579

89

ประสงคท 3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเลย และโรคเขตรอนทถกละเลย และตอสกบโรคตบ

อกเสบ โรคตดตอทางน า และโรคตดตออน ๆ ภายในป 2573

ตวชวด 3.3.1 ยตการแพรกระจายของเอดส ภายในป 2573

กระทรวงสาธารณสข ไดมการวางแผนกการด าเนนงานระยะสน โดยกรมควบคมโรค (ส านกโรคเอดส

วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ (สอวพ.) ส านกปองกนและควบคมโรค เขต 1-12 สป.คร. สถาบน

ปองกนและควบคมโรคเขตเมอง) สสจ.ทกแหง หนวยบรการทรวมด าเนนการ ไดมมาตรการในการด าเนนการ

ดงน มาตรการท 1 การบรหารจดการ เพอสรางและพฒนาระบบขอมลเชงยทธศาสตรการตดตามและการ

ประเมนผล มาตรการท 2 พฒนาความเขมแขงของระบบบรการ สขภาพ และระบบบรการโดยชมชน ใหม

บรการเชอมตอกน และใหบรการไดมคณภาพ และประสทธผล มาตรการท 3 การใหบรการ RRTTR (Reach-

Recruit-Test-Treat-Retain) มาตรการท 4 การสรางสภาวะแวดลอมทเออตอการด าเนนงาน ลดการตตรา รงเกยจ

และเลอกปฏบต การด าเนนงานระยะ กลาง (พ.ศ. 2561 – 2564) มการวางแผนการด าเนนงานหลายหนวยงาน

ไดแก องคการเภสชกรรม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข(สธ.) ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

(สปสช.) เครอขายผตดเชอองคการพฒนาเอกชน องคกรภาคประชาสงคมทด าเนนงาน กลมประชากรหลก

กระทรวงยตธรรม กระทรวงมหาดไทย (มท.) ส านกงานปลดกระทรวงกระทรวงศกษาธการ(ศธ.) ส านกนายก

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) และภาคธรกจ มแผนการวจยและพฒนายาตาน

ไวรสเอดสรายการใหม ๆ ตาม guideline ทเปลยนแปลงไปใหสามารถผลตไดเองใน ปจจบนไดมโครงการน า

รองการน ายาตานไวรส PrEP มาใชแกผทเสยงตอการตดเชอ เพอปองกนเชอเอดสกอนการสมผส ยา PEP คอยา

ปองกนการตดเชอทตองกนภายใน 72 ชวโมงหลงมความเสยงตอการสมผสเชอเอชไอว และจะตองกนตดตอกน

นาน 28 วน นอกจากนมแผนการด าเนนงานวจยและพฒนาสมนไพรเปนผลตภณฑสงเสรมสขภาพเพอใหผปวย

มคณภาพชวตทด จดท าแผนยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการยตปญหาเอดส พ.ศ.2560-2573 จดท าแผนปฏบตการ

การยตปญหาเอดส พ.ศ.2560-2573 การด าเนนงานระยะ ยาว (พ.ศ.2565 – 2573) จดท ายทธศาสตรการปองกน

และแกไขปญหาเอดส ป 2560 – 2573

การด าเนนงานทผานมา จากการสมภาษณผรบผดชอบงานโรคตดตอทางเพศสมพนธ ส านกงานปองกน

ควบคมโรค พบวา มการด าเนนงานตามมาตรการ RRTTR ชวยดแลทงเรองเอดสและ STI สวนเอดส จะใหตรวจ

ฟร ปละ 2 ครง หากพบความเสยงกจะใหกลบมาตรวจอก 3 เดอน สวนการปองกนเนนการแจกถงยางอนามย

นอกจากนยงมการรวมงานกบมลนธเอมพลส แครแมท ซงเปนองคกรทไมใชองคกรของรฐ (NGO) ในการ

ใหบรการดานค าปรกษา และ เจาะเลอดโดยทไมตองเดนทางไปโรงพยาบาล ซงหนวยงานนไดรบการสนบสนน

90

จากสภากาชาดไทย ปจจบนมการปรบโครงสรางคลนก STI (กามโรค (Venereal Disease) หรอการตดเชอทาง

เพศสมพนธ (Sexually Transmitted Infection: STI)) ทอยนอกโรงพยาบาลใหญถกยบไป การใหบรการของ

สคร.จงไมคอยชดเจน ประกอบกบมการปราบปรามสถานบรการหญงใหบรการ จงท าใหคนกลมนไปแฝงตวอย

สถานอาบอบนวด หรอทอนทไมชดเจนการด าเนนการเชงรกจงเปนไปไดยาก การด าเนนงานจะกลายเปนเชงรบ

มากกวา และพบวาวยรนและเยาวชนอาย 15-24 ป ตดเชอหนองในกบซฟลสเพมขน จงไดรณรงคใหใชถงยาง

อนามยแตกไมได 100 % เนองจากยงเปนโรคทรกษาใหหายได จงยงไมเหนความส าคญของการปองกนโรค

(ผใหสมภาษณ SDC)

ตวชวด 3.3.2 ยตการแพรกระจายของวณโรคภายในป 2573

กระทรวงสาธารณสข ไดรบความรวมมอจากหลายหนวยงานไดแก ส านกนายกรฐมนตร ส านกงาน

รฐมนตร องคการอนามยโลก ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กระทรวงยตธรรม กระทรวงมหาดไทย

กระทรวงศกษาธการ กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรมควบคมโรค องคกรภาคประชา

สงคมภาคธรกจ และภาคเอกชน กองทนโลกดานวณโรค ส านกงบประมาณ แบงการด าเนนงานเปน 4 ระยะ

ไดแก ระยะท 1 เรงรดคนหา ดแลรกษา และปฏรประบบขอมล จดท าแผนยทธศาสตรยทธศาสตรวณโรค

ระดบชาต พ.ศ. 2560-2564 แผนปฏบตการยตปญหาวณโรค พ.ศ. 2561-2564 โดยการเรงรดคนหาผตดเชอวณ

โรคและผปวยวณโรคใหครอบคลมโดยการคดกรองในกลมเสยงเปาหมาย ลดการเสยชวตในผปวยวณโรค

พฒนาศกยภาพบคลากรเพอการปองกน ดแลรกษาและควบคมวณโรค สรางความยงยนของการสนบสนนเชง

นโยบายอยางจรงจง (Political commitment) และสงเสรมการวจยและพฒนานวตกรรมการปองกน ดแลรกษา

และควบคมวณโรค ส านกวณโรค กรมควบคมโรค จดท าแผนยทธศาสตรวณโรคระดบชาต พ.ศ.2559-2563

ระยะท 2 สรางความเขมแขงและพฒนาเชงคณภาพ จดท าแผนยทธศาสตรยทธศาสตรวณโรคระดบชาต พ.ศ.

2565-2569 และแผนปฏบตการยตปญหาวณโรค พ.ศ. 2565-2569 การด าเนนงานระยะ ยาว (พ.ศ.2565 – 2573)

ระยะท 3 กาวทนเทคโนโลยและสรางความยงยนและ ระยะท 4 ประเมนผลกระทบสการยตปญหาวณโรค

จดท าแผนยทธศาสตรยทธศาสตรวณโรคระดบชาต พ.ศ.2570-2579 และแผนปฏบตการยตปญหาวณโรค พ.ศ.

2570-2579

การด าเนนงานทผานมา จากการสมภาษณผรบผดชอบงานแผนงานและนโยบาย ส านกงานปองกนและควบคมโรค พบวา ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงาน คอ การคนหาผปวยทตดเชอวณโรครายใหมยงคนหาไดนอย การคดกรองทเขาถงไดยาก ไดแก กลมผสงอาย ผปวยตดเตยง นกโทษ และกลมผสมผส ซงจากการคดกรองผปวยมกจะพบผปวยเมอมอาการหนกจงท าใหการรกษายากขน ประกอบกบเมอมผปวยวณโรคในครอบครวแลวไมไปตรวจวนจฉยรบการรกษาทโรงพยาบาลจงท าใหสมาชกในครอบครวตดเชอไปดวย อก

91

ประการหนงคอ โรควณโรคเปนโรคทถกตตรา สงคมรงเกยจจงท าใหผปวยหรอผตดเชอไมอยากเปดเผยตนเอง (ผใหสมภาษณ PDC2)

ตวชวด 3.3.3 ยตการแพรกระจาย มาลาเรยภายในป 2573

กระทรวงสาธารณสข ไดมการวางแผนกการด าเนนงาน โดยส านกโรคตดตอน าโดยแมลง กรมควบคม

โรค แผนการด าเนนงานระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว จดท ายทธศาสตรการก าจดโรคไขมาลาเรยประเทศ

ไทย พ.ศ.2560-2569 แผนปฏบตการก าจดโรคไขมาลาเรยประเทศไทย พ.ศ.2560-2564 เรงรดก าจดการแพรเชอ

มาลาเรยในประเทศไทย พฒนาเทคโนโลย นวตกรรม มาตรการและรปแบบทเหมาะสมกบสภาพของพนท สราง

ความรวมมอระหวางภาคเครอขาย ระดบประเทศและระดบนานาชาตเพอขบเคลอนงานก าจดโรคไขมาลาเรย

สงเสรมใหประชาชนมศกยภาพในการดแลตนเองจากโรคไขมาลาเรย

นอกจากนภายใตแผนพฒนาดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ ระยะ 20 ป ไดม

แนวทางในการด าเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ส าหรบพนท ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2562 โดย

มมาตรการก าจดแหลงแพรเชอ และเรงรดคนหาผตดเชอ ควบคมยงพาหะและเฝาระวงโรค ส าหรบพนททมการ

แพรเชอ พนททหยดการแพรเชอ 1-2 ป และอ าเภอปลอดโรคไขมาลาเรย

การด าเนนงานทผานมา สถานการณมาลาเรยดขนผปวยโรคไขมาลาเรยลดลง แตพบมรายงานเชอ

มาลาเรยดอยาบรเวณพนทชายแดนไทย-กมพชา ทจงหวดศรสะเกษและจงหวดอบลราชธาน จงท าใหการรกษา

แบบหายขาดเกดขนเพยงรอยละ 81.8 และ 90 ตามล าดบซงนอยกวาเกณฑขององคการอนามยโลกก าหนดทตอง

มากกวารอยละ 90 ประชมคณะกรรมการนโยบายและแนวทางการใชยารกษามาลาเรย โดยปรบเปลยนยารกษา

โรคไขมาลาเรยขนานแรกในพนทดงกลาว เพอเพมประสทธภาพของการรกษาใหหายขาด และมงด าเนนการ

ก าจดเชอมาลาเรยดอยา โดยมการแลกเปลยนขอมลหรอสถานการณมาลาเรยระหวางประเทศ เพมศกยภาพของ

ประเทศเพอนบานในการก าจดโรค ควบคมยงพาหะโดยการพนสารเคม และสนบสนนอปกรณปองกนยงพาหะ

มระบบเฝาระวงเชอมาลาเรยดอยา และเพมความครอบคลมของการใหบรการ (hfocus, 2019)

ตวชวด 3.3.4 ยตการแพรกระจายและตอสกบโรคตบอกเสบ ภายในป 2573

กระทรวงสาธารณสข มการด าเนนงานระยะสน โดยกรมควบคมโรค จดท าแผนแมบท อยระหวางการ

พฒนาการจดตงแผนงานปองกนควบคมโรคตบอกเสบจากไวรสในระดบชาต และ สป.สธ. (สสจ.ทกแหง

หนวยบรการทรวมด าเนนการ) (องคกรปกครองสวนทองถน) อปท. กระทรวงมหาดไทย กรมวทยาศาสตรฯ

สสส.) เรงรดด าเนนการเพอการปองกน ควบคมการตดเชอไวรสตบอกเสบ บ ซ การคนหาและดแลรกษาผปวย

92

การปองกนและควบคมโรค โดยการสงเสรมการเขาถงวคซนปองกนโรคตบอกเสบทจ าเปน ยกระดบการบรการทางสาธารณสขใหปลอดภยจากไวรสตบอกเสบ ลดความเสยงตอการตดเชอไวรสตบอกเสบในประชาชนสอสารและรณรงคใหความร ความตระหนกโรคไวรสตบอกเสบแกประชาชน การคนหาและดแลผปวย สนบสนนใหประชาชนสามารถเขาถงการตรวจคดกรองการตดเชอไวรสตบอกเสบทมคณภาพ พฒนาศกยภาพในการดแลผปวยไวรสตบอกเสบ สงเสรมใหผปวยโรคไวรสตบอกเสบเรอรงและผทมภาวะแทรกซอนจากโรคไวรสตบอกเสบ ไดรบการดแลอยางตอเนอง ขบเคลอนแผนยทธศาสตร พฒนานโยบาย กลไก และระบบขอมลเชงยทธศาสตรเพอการปองกนและควบคมการตดเชอไวรสตบอกเสบ บและซ ขบเคลอนแผนยทธศาสตรและกระบวนการปองกนและแกไขปญหาโรคไวรสตบอกเสบ โดยการถายทอดแผนยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหาโรคไวรสตบอกเสบ จดท าแผนปฏบตการการปองกนและแกไขปญหาโรคไวรสตบอกเสบ พฒนาระบบงานและแนวทางการปองกนและควบคมโรคไวรสตบอกเสบ พฒนาระบบขอมลเชงยทธศาสตรโรคไวรสตบอกเสบ และพฒนาระบบขอมลเชงยทธศาสตรโรคไวรสตบอกเสบ โดยการจดท าฐานขอมลในระดบชาต ทเกยวของกบการตดเชอตบอกเสบจากไวรส บ และ ซ โรคตบอกเสบเรอรง จากไวรส บ และ ซ และ โรคทเปนผลตอเนองจากการตดเชอไวรสตบอกเสบ บ และ ซ จดท าระบบเฝาระวงโรคไวรสตบอกเสบ พฒนาการใชประโยชนจากระบบขอมลเชงยทธศาสตรโรคไวรสตบอก เสบ การด าเนนงานระยะกลาง และการด าเนนงานระยะยาว ด าเนนการตามแผนระยะสนและเพมเตม การวจยและพฒนายาตานไวรสตบอกเสบ B และ C รายการใหมๆตาม guideline ทเปลยนแปลงไปให สามารถผลตไดเองในประเทศ (หนวยงานรบผดชอบ องคการเภสชกรรม)

การด าเนนงานทผานมา พบปญหาและอปสรรคในการด าเนนงาน คอ ไมมหนวยงานหรอองคกรรองรบเปนหลกในการด าเนนงานเกยวกบการแกไขปญหาโรคตบอกเสบ จงใหขอเสนอแนะวารฐควรจดใหมหนวยงานหรอองคกรรองรบเพอเปนผรบผดชอบหลกในการด าเนนงานเกยวกบการแกไขปญหาโรคตบอกเสบ (ผใหสมภาษณ PDC1) เนองจากแผนงานควบคมโรคตบอกเสบจากไวรสเปนแผนงานใหม ขาดผรบผดชอบหลกของแผนงานในระดบเขต จงท าใหเกดอปสรรคในการประสานงานหาผรบผดชอบในการจดกจกรรม และฐานขอมลไวรสตบอกเสบยงต ากวาความเปนจรงมากยงไมสามารถน ามาใชในการอางองได (กองโรคปองกนดวยวคซน กรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข, 2562)

3.3.5 ยตการแพรกระจายโรคเขตรอนทถกละเลย ภายในป 2573

กระทรวงสาธารณสขมการวางแผนการด าเนนงานระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โดยกรมควบคม

โรค จดท ายทธศาสตรการเฝาระวงปองกน และควบคมโรคตดตอน าโดยยงลาย (2560 2564) โดยพฒนาและเพม

ความเขมแขงระบบการเฝาระวงโรคตดตอน าโดยยงลาย เรงรดการปองกนและควบคมการแพรเชอ เพอลดการ

ตดเชอการปวย และการเกดภาวะแทรกซอนจากโรคตดตอน าโดยยงลาย เพมความเขมแขงระบบการดแลรกษา

93

และสนบสนนอยางตอเนองแบบองครวม ทงดานรางกาย จตใจ และสงคม แกผปวย ครอบครว และชมชน

พฒนาและสงเสรมการมสวนรวมรบผดชอบของบคลากร ภาคเครอขาย และประชาชนทกคนในการปองกนและ

ควบคมโรคตดตอน าโดยยงลาย เสรมสรางความเขมแขงระบบควบคมโรคและการตอบโตภาวะฉกเฉน

โรคตดตอน าโดยยงลาย (EOC) เพมศกยภาพและความสามารถการบรหารจดการทรพยากรในการควบคมยงลาย

พฒนาระบบการตดตามและประเมนผลการปองกนควบคมโรคตดตอน าโดยยงลายใหมประสทธภาพ และ

พฒนา สงเสรม สนบสนน และเรงรดการศกษาวจย นวตกรรมและเทคโนโลย การปองกนควบคมโรคตดตอน า

โดยยงลาย

การด าเนนงานทผานมา จากการสมภาษณสาธารณสขจงหวดไมเคยเกบขอมลในสวนนเนองจาก ไมเคย

มผทรองขอความเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลย และไมมการก าหนดโรคทชดเจนมาจากกระทรวง

สาธารณสข แตสสจ.ไดบนทกขอมลของผปวยจากโรคเขตรอน ดงน โรคไขเลอดออก อจจาระรวง โรคหด และ

โรคมอเทาปาก (ผใหสมภาษณ PPP)

เปาประสงค 3.4 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอใหลดลงหนงในสาม ผานทางการปองกน

และการรกษาโรค และสนบสนนสขภาพจตและความเปนอยทด ภายในป 2573

ตวชวด 3.4.1 อตราการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง โรงเบาหวานและโรคระบบ

ทางเดนหายใจเรอรง ในประชากรไทยอาย 30 - 70 ป (premature mortality rate) ลดลง 1/3 ภายในป 2573 จาก

ขอมลพนฐานป 2553

กระทรวงสาธารณสขมมาตรการคลนก NCD คณภาพในสถานบรการสขภาพทกระดบ การจดบรการ

สขภาพ มระบบ fast track STEMI, cardiac network และ zoning มระบบการตรวจวนจฉยใหไดภายในระยะเวลา

ตามเกณฑ มระบบการสงตอทมประสทธภาพ จดระบบบรการการผาตดและการดแลหลงผาตดใหเหมาะสมกบ

ขดความสามารถของแตละระดบของโรงพยาบาลโดยมการเชอมโยงภายในเครอขาย การจดก าลงคนดาน

สขภาพใหเพยงพอและเหมาะสมกบภาระงาน ระบบสารสนเทศมการจดเกบขอมลทสมบรณ สอดคลอง และ

เชอมโยงกบระบบของสถานพยาบาล การรายงานขอมลเปนระบบเดยวกนทวประเทศ ยาและวสดครภณฑทาง

การแพทย และเทคโนโลย คมอแนวทางการด าเนนงานการคดกรอง และมคณะกรรมการ service plan สาขาโรค

ไมตดตอระดบเขตและจงหวด โดยการด าเนนงานระยะสน ส านกปลดกระทรวงสาธารณสข กรมควบคมโรค

กรมการแพทย วางแผนการด าเนนงานตามแผนพฒนาศกยภาพคนตามชวงวย (แมและเดก เดกวยเรยน วยรน วย

ท างาน วยผสงอายและผพการ) แผนพฒนาระบบบรการสขภาพ (Service Plan สาขา NCD (DM, HT, COPD,

94

STROKE) ) สาขาหวใจ และหลอดเลอด และสาขามะเรง แผนการปองกนและควบคมโรคมะเรงระดบชาต (พ.ศ.

2556-2556) แผนปฏบตการบรณาการยทธศาสตรการปองกนและควบคมโรคไมตดตอระดบชาต แผน

ยทธศาสตรนโยบายแอลกอฮอลระดบชาต แผนยทธศาสตรการควบคมยาสบแหงชาต ยทธศาตรการจดการ

ปญหาภาวะน าหนกเกนและโรคอวน นอกจากนยงไดมการจดด าเนนงานตามแตละโรค ดงน

โรคหวใจและหลอดเลอด

กระทรวงสาธารณสขไดออกประกาศ สธ. เลขท 388 พ.ศ. 2561 หามการผลต น าเขา และจ าหนาย

ไขมนทรานส มผลใชบงคบตงแตวนท 9 มกราคม 2562 ผใดฝาฝนจะมโทษตามาตรา 50 แหงพระราชบญญต

อาหาร พ.ศ. 2522 ซงจะชวยลดความเสยงของการเกดโรคหวใจและหลอดเลอด โรคเบาหวานและโรคความดน

โลหตสงดวย (สขภาพคนไทย, 2562) กรมการแพทยสถาบนทรวงอก ไดจดโครงการ “วกฤตโรคหวใจ ปลอดภย

ทวไทย” มการผลกดนใหยา Tenecteplase (TNK) ใหเขาสบญชยาหลกแหงชาต เพอทจะไดสามารถเบกจายได

ใชแทน Streptokinase ในผปวย STEMI มการลงตรวจเยยมพนทเขตสขภาพรวมกบผตรวจเขต เพอรบทราบ

ปญหา และน ามาแกไข เพอหาขอเสนอแนะในการแกไขปญหา ก าหนดควผาตด ควสวนหวใจ ในผปวยโรค

หลอดเลอดหวใจไมเกน 3 เดอน

พฒนาบคลากรทางการแพทย จดหลกสตรพยาบาลเฉพาะทางการดแลผปวยโรคหวใจขาดเลอด

เฉยบพลน ใหความรกบประชากรในการดแลตวเอง และโรงพยาบาลราชวถจดท าโครงการเครอขายความ

รวมมอทางการแพทยดานโรคหวใจและหลอดเลอดสประชาชนในสวนภมภาค

โรคปอดอดกนเรอรง (COPD)

กรมการแพทยสถานบนทรวงอก จดท าโครงการพฒนาบคลากรทางการแพทยในการดแลผปวย (COPD

Clinic Model) ป 2560 ลงพนท 4 ภาค โครงการหลกสตร chest nurse ระยะเวลา 4 เดอน จดอบรม Spirometry

นอกจากนองคการเภสชกรรม ไดด าเนนการผลตยารกษาโรคใหทนตอความตองการและจดหายารกษาโรคทยง

ไมสามารถผลตไดเองใหทนตอความตองการในราคาทเหมาะสม

โรคมะเรง

กรมการแพทยสถาบนมะเรงแหงชาต เนนการด าเนนโครงการและหลกสตรตาง ๆ ตามหลกการปองกน

โรค การคดกรอง การวนจฉยและรกษาโรค และส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จดท าสารสนเทศ

โรคมะเรง (Cancer Infoematics)

การด าเนนงานระยะกลาง มการวางแผนการด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรสขภาพวถไทย พ.ศ.2554-

2563 และแผนยทธศาสตรกจกรรมทางกายแหงชาต ฉบบท 1 (2559-2563) การด าเนนการตามหลกการปองกน

95

โรค โดยวางแผนจดใหมการรณรงคเพอการปองกนโรคระดบประเทศ โดยมงเนนการมสวนรวมของภาค

ประชาชน และออกกฎหมายควบคมปจจยเสยงทส าคญของโรคมะเรง การคดกรอง (Screening) จดใหมการคด

กรองมะเรงล าไสใหญและไสตรง ตามโครงการ สปสช. ตดตามใหประชาชนในกลมเปาหมายสวนใหญไดรบ

การคดกรองโรคตามทไดจดใหมบรการ และแกไขปญหาในเขตหรอพนททยงไมบรรลเปาหมาย การวนจฉย

และรกษาโรค ตดตามการเขาถงการรกษาของผปวย คณภาพของการรกษาและระยะของโรคเมอผปวยมาพบ

แพทยครงแรก โดยเฉพาะมะเรงทมการคดกรองโรคพฒนาและน าเทคโนโลยขนสง มาชวยเพมประสทธภาพ

การวนจฉย การรกษาและเพมการเขาถงบรการของประชาชน สนบสนนเครองฉายรงสใน รพศ.และเขตสขภาพ

ในดานสารสนเทศโรคมะเรง มการตดตามและตรวจสอบฐานขอมลเกยวกบโรคมะเรงใหมคณภาพครบถวน

สมบรณ และครอบคลม มการน าขอมลไปใชประโยชนเพอการแกไขปญหา ดานการวจย (Cancer Research)

องคการเภสชกรรม สนบสนนใหมการจดตงศนยวจยดานโรคมะเรงในเขตสขภาพเพอหาแนวทางใหม ๆ ในการ

ปองกน วนจฉยและรกษาโรคทมประสทธภาพเพมขน วจยและพฒนายารกษาโรคเหลาน รายการใหม ๆ ตาม

Guideline ทเปลยนแปลงไปใหสามารถผลตไดเองในประเทศ

การด าเนนงานระยะยาว สถาบนมะเรง กรมการแพทย ไดวางแผนการด าเนนการเพอการปองกนโรค

โดยจดใหมการรณรงคเพอการปองกนโรคระดบประเทศ เปนการมสวนรวมของภาคประชาชน และออก

กฎหมายเปนขอบงคบใชเกยวกบปจจยเสยงหลก ๆ ของโรคมะเรง การคดกรอง มมาตรการแนวทางการคดกรอง

มะเรงอน ๆ หากมขอมลเชงประจกษทการคดกรองนนชวยลดอตราการตายจากโรค ประเทศทมทรพยากรท

เพยงพอทจะปฏบตได และมความคมคาในการคดกรอง การวนจฉยและรกษาโรค มการตดตามการรอดชพของ

โรค 5 year Survival ของมะเรงแตละชนด ตดตามอตราการเสยชวตจากโรคมะเรงเปรยบเทยบขอมลป 2573 กบ

ป 2553 สวนส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา มการวางแผนจดท ายทธศาสตรการจดการดานอาหารของ

ประเทศไทย (พ.ศ. 2570-2579) ภายใตคณะกรรมการอาหารแหงชาต

โรคเบาหวานและความดนโลหตสง (กองแผนงาน กรมควบคมโรค, 2562)

การลดความชกของโรคเบาหวานและความดนโลหตสง มมาตรการเพอลดความเสยงและลดการปวย

จากโรคเบาหวานและความดนโลหตสง ไดแก มาตรการลดความเสยงในประชาชน มาตรการคดกรองคนหา

ผปวยรายใหม มาตรการพฒนาคณภาพการดแลรกษาผปวย เพอลดภาวะแทรกซอน มาตรการส าคญส าหรบ

จงหวด อ าเภอ และต าบล ป 2562 มกจกรรมต าบลทมความเสยงสง เรองอวน อาหารทมเกลอสง หรอความชก

DM, HT สง อ าเภอละอยางนอย 1 ต าบล มการคดกรองคนหาผ ปวยรายใหม มการคดกรอง DM/HT ใน

ประชาชนอาย 35 ปขนไป การคดกรอง CVD risk และกลมสงสยปวยความดนโลหตสงในเขตรบผดชอบไดรบ

96

การวดความดนโลหตทบาน (Home BP) มการพฒนาคณภาพการดแลรกษาผปวย เพอลดภาวะแทรกซอน ม

NCD Clinic Plus เชอมโยงคลนกชะลอไตเสอม และใหมการจดบรการ คลนก NCD ใหมคณภาพในระดบ รพ.

สต. นอกจากนไดมการส ารวจการเกบขอมลการส ารวจพฤตกรรมเสยงโรคไมตดตอและการบาดเจบ (BRSFF)

เพอเปนขอมลพนฐานในการแกไขปญหาดาน NCD (กองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกปลดกระทรวง

สาธารณสข, 2560) และส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ไดรวมมอกน พฒนา

และผลตเครองตรวจสขภาพเบองตนอตโนมต จ านวน 100 เครองในพนททงหมด 10 จงหวด ซงเปนเครองท

สามารถแปลผลการวดและใหค าแนะน าสขภาพได สามารถน าผลทไดไปปรกษาขอค าแนะน าจากแพทยได เพอ

คดกรองและปองกนโรคไมตดตอเบองตน (hfocus, 2562)

การด าเนนงานทผานมา จากการสมภาษณผรบผดชอบงานส านกปองกนและควบคมโรค พบวา มการ

ด าเนนงาน NCD clinic plusวา ในโรงพยาบาลขนาดใหญมโครงการ “อาหารโรงพยาบาลเคมนอยอรอย 3 ด” ให

ลดโซเดยมในรานอาหารในโรงพยาบาลและในอาหารผปวย จะมการตดตามประเมนผลตามเกณฑ หากไมผาน

เกณฑจะตองมการพฒนา สวนปญหาและอปสรรค ไดแก ปญหาในการลงขอมลผปวยและผเสยชวตจากโรคท

ไมตดตอ กลาวคอ ในการลงขอมลทกโรงพยาบาลจากทงหมด 12 เขตไมรวม กทม.จะตองลงขอมลทระบบ

HDC ปญหาคอ ผทลงขอมลจะตองมความรและความเขาใจในระบบจงจะสามารถลงขอมลไดถกตอง จากทผาน

มามการเปลยนงานและยายงานบอยจงท าใหการลงขอมลมความคลาดเคลอนจากทผมาท างานใหมไมเชยวชาญ

ในการลงขอมล ไดจดอบรมใหปเวนป ซงกไมสามารถจดอบรมทกปไดเนองจากงบประมาณมจ ากด บางแหลง

พบฐานขอมลทซ ากนเยอะจงไดท าการแกไขและลงขอมลใหมขอมลจงถกตอง ปญหาอกดานหนงคอ เรองการ

สอสารจากนโยบายดานบนลงมาดานลางไมชดเจน เชน การปรบเกณฑของคาความดนโลหตสง ซงมการปรบ

แตไมไดสอสารถงเหตผลในการปรบเกณฑและในระบบ HDC กยงไมไดปรบเกณฑ ดงนนผปฏบตกท างานไม

ถกวาจะตองยดตามหลกไหน อกดานหนงคอบคลากรไมเพยงพอ ในการท างานคลนก NCD จะตองใชพยาบาล

วชาชพในการท างาน แตพยาบาลมภาระงานเยอะมากจงท าใหการปฏบตงานอยางครอบคลมล าบาก และใน

ปจจบนพบวาเดกเปนโรคอวนมากขน ในสวนของโรงเรยนมการหามขายอาหารหวานหรอขนมหวาน แตวา

นอกโรงเรยนยงคงมการขายอาหารเหลานอย และขอใหขอเสนอแนะวา ควรมการควบคมผผลต/ผขายสนคา

บรโภคในการจ ากดโซเดยม และมปายเครองดมหรออาหารเพอสขภาพ และควรสงเสรมสอใหมสวนชวย

ชใหเหนวาพฤตกรรมการบรโภคอาหารชนดไหนทสงผลกระทบตอสขภาพ ตลอดจนมมาตรการในการควบคม

สอทชกจงใหบรโภคอาหารทมน าตาลและโซเดยมสง (ผใหสมภาษณ NDC) ในสวนของโรงเรยนผสงอายไดม

97

การรวมกลมผสงอายทกอาทตย โดยจะมการวดความดนทกอาทตย ท ากจกรรมฝกทกษะประกอบอาชพ และ

ผสงอายแตละคนจะน าอาหารพนบานมารบประทานรวมกน หากใครน าอาหารหวาน มน หรอเคมมาจะไมม

ผอนรบประทานรวมดวย และบนโตะจะไมมเครองปรงรส ตลอดจนเปนขอตกลงกนในหมบานวาเมอมงานกน

เลยงจะไมมเครองปรงรสบนโตะ เพอเปนการสงเสรมสขภาพทดนอกจากนการไดท ากจกรรมรวมกนยงเปนการ

คลายเคลย ผอนคลาย และสรางสมาธ สรางรายไดใหแกผสงอายดวย (ผใหสมภาษณ CHE)

ตวชวด 3.4.2 อตราการฆาตวตาย

การด าเนนงานระยะสน โดยกรมสขภาพจต ส านกบรหารระบบบรการสขภาพจต ส านกยทธศาสตร

สขภาพจต โรงพยาบาลจตเวชขอนแกนราชนครนทร โรงพยาบาลพระศรมหาโพธ มการด าเนนงานตาม

แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) แผน

ยทธศาสตรกรมสขภาพจต ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ.2560-2564) และมต

สมชชาสขภาพแหงชาต มต 4.2 การจดการปญหาการฆาตวตาย (สขใจ...ไมคดสน) นอกจากนกรมสขภาพจตม

การพฒนาระบบบรการ เพอเพมการเขาถงของผพยายามฆาตวตายระดบประเทศ มการอบรม วทยากร ผดแล อส

ม. แกนน าชมชน และบคลากรในสถานบรการสาธารณสข เพอพฒนาศกยภาพ เยยวยาจตใจผทไดรบผลกระทบ

จากการฆาตวตาย และปองกนการฆาตวตาย มการสนบสนนองคความรและเทคโนโลย ในการเฝาระวง ตดตาม

ดแลผปวยโรคจต โรคซมเศรา และผพยายามฆาตวตายในพนทดวยชองทางทหลากหลาย และการรณรงคสราง

ความตระหนกเนองในวนปองกนการฆาตวตายแหงชาต

การด าเนนงานระยะกลาง มการวางแผนการพฒนาระบบบรการ สขภาพเพอเพมการเขาถงบรการผปวย

โรคจต โรคซมเศรา และปองกนจดการปญหาการฆาตวตาย พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสขของหนวย

บรการ รพ.สต. รพช. รพศ. รพจ. ใหการบรการสขภาพจตและจตเวชทมประสทธภาพ และพฒนาระบบ

ฐานขอมลการบรการผปวยโรคจต โรคซมเศราและการฆาตวตายระดบประเทศทมคณภาพและเขาถงงาย โดย

การเพมชองทางในการใหบรการผานทางแอปพลเคชนอกา เนองจากการใหบรการผานทางสายดวนไมสามารถ

ใหไดอยางทวถง จากขอมลป 2561 โทรเขามามากวา 800,000 สาย แตจดการใหบรการใหไดปละ 200,000 สาย

ดงนน สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรมสขภาพจต รวมมอกบภาคเอกชน โดยบรษท เทเล

เมดกา จ ากด ซงเปนผพฒนาระบบใหการปรกษาออนไลนผานแพลตฟอรมอกาเพอชวยใหบรการปรกษาดาน

สขภาพจต คอ สามารถนดพบกบจตแพทยและนกจตวทยาไดทางออนไลน ซงเปนเหมอนโรงพยาบาลเสมอน

(Virtual Hospital) (Hfocus, 2562)

98

การด าเนนงานระยะยาว มงเนนการพฒนาระบบบรการสขภาพเพมการเขาถงบรการผปวยโรคจต โรค

ซมเศรา และปองกนจดการปญหาการฆาตวตาย พฒนาศกยภาพบคลากรสาธารณสข พฒนาระบบฐานขอมลการ

บรการ พฒนาองคกรใหเปนแหลงศกษาอบรมและวจยนวตกรรมดานการปองกนและชวยเหลอผปวยโรค

ซมเศรา โรคจต และผทมความเสยงตอการฆาตวตาย

การด าเนนงานทผานมา พบปญหาในการด าเนนงาน คอ มบคลากรทางดานสขภาพจตนอยกวากรอบ

อตราก าลง ภาระงานหลายดานอาจมผลท าใหไมสามารถพฒนางานไดตามเปาหมายการ การเขาถงผปวยกลม

เสยงตอการฆาตวตายเขาถงไดยากไดแก ผปวยโรคซมเศรา โรคตดสรา และโรคสมาธสน การตดตามดแลผท

พยายามฆาตวตายไมใหฆาตวตายซ าตามแนวทางมาตรฐานตดตามไดยาก การบรณาการภาคเครอขายตองม

นโยบายทชดเจนจากกระทรวงอนรวมดวย มปญหาในการรกษาและดแลตอเนอง ผบรหารตองใหความส าคญ

ในเรองน รวมทงขาดสถานทใหบรการในลกษณะหอผปวยใน หองตรวจทางจตเวช หองใหบรการทางจตสงคม

(แบบรายงานการตรวจราชการระดบจงหวด, 2562)

เปาประสงค 3.5 เสรมสรางการปองกนและการรกษาการใชสารในทางทผด ซงรวมถงการใชยาเสพตดในทางท

ผดและการใชแอลกอฮอลในทางอนตราย

ตวชวด 3.5.1 ความครอบคลมของการรกษา (การรกษาโดยใชยาทางจตวทยาและการฟนฟสมรรถภาพ

และบรการการตดตามผลการรกษา) ส าหรบผทใชสารเสพตด

การด าเนนงานระยะสน กรมการแพทย กรมควบคมโรค ส านกบรหารการสาธารณสข สป.สธ. กรม

สขภาพจต ไดด าเนนงานตามแผนยทธศาตรการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด พ.ศ. 2558-2562 เพอใหเดก

และเยาวชนมภมคมกนยาเสพตดทกคน หมบาน/ชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ มความเขมแขงในการ

ปองกนยาเสพตด ท าลายเครอขายการคาและองคกรอาชญากรรมทเกยวกบยาเสพตด ลดพนทปลกพชเสพตด

และท าลายแหลงผลต และกรมการแพทยโดยสถาบนบ าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาต บรมราชชนน

ไดจดการประชมวชาการยาเสพตดแหงชาตและมอบประกาศนยบตรแกผผานการอบรมหลกสตรเฉพาะทางดาน

ยาเสพตด โรงพยาบาลธญญารกษ และจงหวดเชยงใหม แมฮองสอน ขอนแกน สงขลา ปตตาน ไดมการจดอบรม

หลกสตรบ าบดฟนฟผตดยาเสพตด การดแลผปวยทมภาวะฉกเฉนดานยาเสพตด นอกจากนกระทรวงแรงไดจด

โครงการสงเสรมระบบการจดการดานยาเสพตดในสถานประกอบกจการ การด าเนนงานระยะกลางและระยะ

ยาว กรมการแพทยโดยสถาบนบ าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาต บรมราชชนนและโรงพยาบาล

ธญญารกษภมภาค ไดวางแผนด าเนนโครงการตาง ๆ เพอสนบสนนและเพมการเขาถงสถานบรการชวยเลกบหร

99

และเหลาในสถานบรการและชมชน เฝาระวงการสบบหรและดมเหลาหนาใหม และบงคบใชกฎหมายท

เกยวของทกมาตรา มการการจดตงสถานพยาบาลยาเสพตดตาม พรบ. 2522 การวจยเพอพฒนาองคความรและ

พฒนาระบบบรการ HARM Reduction ในผตดยาเสพตด นอกจากนกรมสขภาพจต วางแผนจดท าโครงการ

รณรงคปองกนและแกไขปญหายาเสพตด (To be number one) และพฒนาคณภาพระบบบรการ และเพมการ

เขาถงบรการดานสขภาพจตของผตดยาเสพตด อาศยความรวมมอจากหลายฝายเพอคนหา บ าบดฟนฟ ตดตาม

และลดอนตรายจากการใชยาเสพตด (Harm reduction) ดงน

แผนภาพท 17 แสดง มาตรฐานและขนตอนปฏบตในการบ าบดฟนฟและสงตอผปวยยาเสพตด ทมา : ส านกบรหารการสาธารณสข ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข (2559)

การด าเนนงาน จากรายงาน ป พ.ศ.2561 ผตดยาเสพตดมากกวา 2 ลานคนทวประเทศ แตเขารบการ

บ าบดรกษา 200,000-300,000 รายตอป ถงแมวาจะมนโยบาย ผเสพคอผปวย พบผทสมครใจหรอกงสมครใจเขา

รบการรกษาเพยง 45-50% สวนทเหลออกมากกวารอยละ 50 เปนผทถกบงคบบ าบดตามค าสงศาล รฐบาลตองใช

งบประมาณเพอกระบวนการทางศาลเอาผดลงโทษผตดยาเสพตดมากกวาการใชงบประมาณในการรกษา

(hfocus, 2561)

100

จากการจดประชมของคณะวจย เสวนาวชาการเพอการพฒนาทย งยนดานสขภาพไดขอเสนอแนะวา รฐ

ควรมงสงเสรมกฎหมายจากการลงโทษเปนใหรางวล หรอใหผคนไดรบประโยชนแทน จากการบ าบดรกษา ให

โอกาสผตดยาเสพตดใหไดอยรวมกนในสงคม ผรกษากฎหมาย และผปฏบตงานมความรและเจตคตทถกตอง

ตวชวด 3.5.2 การใชแอลกอฮอลในทางอนตราย นยามตามบรบทของเทศ คดเปนปรมาณแอลกอฮอล

ตอผบรโภค (อายตงแต 15 ปขนไป) ในจ านวนลตรของแอลกอฮอลบรสทธภายในปปฏทน

การด าเนนงานระยะสน ระยะกลางและระยะยาว โดยส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดม

แอลกอฮอล (สคอ.) กรมควบคมโรค ไดด าเนนงานตามยทธศาสตรนโยบายแอลกอฮอลระดบชาต (แผนยทธ

ศาตร 10 ป พ.ศ.2554-2563) เพอด าเนนงานดานปองกนควบบคมและแกไขปญหาทเกดจากการบรโภคเครองดม

แอลกอฮอล ซงมเปาหมายระดบประเทศในการลดปรมาณการบรโภคตอประชากรอาย 15 ปขนไป ไมเกน 6.54

ลตรของแอลกอฮอลบรสทธตอคนตอป ในป 2564 และความชกของผบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในประชากร

อาย 15-19 ป ไมเกนรอยละ 19.9 มการควบคมการเขาถงทางเศรษฐศาสตร และทางกายภาพ ปรบเปลยนคานยม

และลดแรงสนบสนนในการดม การลดอนตรายจากการบรโภค จดการปญหาแอลกอฮอลในระดบพนท และ

พฒนากลไกการจดการและสนบสนนทเขมแขง

การด าเนนงานทผานมา พบปญหาจากการด าเนนงาน คอ มกลยทธการตลาดรปแบบใหม ๆ ของผผลต

เครองดมแอลกอฮอล ทมงเนนไปยงกลมเปาหมายทเปนเยาวชน และอทธพลในพนทเปนอปสรรคตอการ

ด าเนนงานของเจาหนาทในพนท ดานหนวยงานทเกยวของกบยทธศาสตรนโยบายแอลกอฮอลระดบชาต ป

2554-2563 ยงไมมแผนปฏบตงานทชดเจน และขาดความตอเนอง กจกรรมเนนหนกเฉพาะชวงเทศกาลปใหม

สงกรานต และทศนคตของคนไทยตอเครองดมแอลกอฮอลยงเปนไปในเชงบวก มการสรางกระแสเปนเรองของ

การสงสรรค คานยมการดมเครองดมแอลกอฮอลเพอเขาสงคม (คณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2560)

จากการประชมเสวนาของคณะวจย เสวนาวชาการเพอการพฒนาทย งยนดานสขภาพไดขอเสนอแนะวา

ควรควบคมและจ ากดการเขาถงแอลกอฮอล เชน ควบคมสอในการโฆษณา ก าหนดมาตรการทางภาษและราคา

เครองดมแอลกอฮอล เปนตน และใหชมชนมสวนรวมในการรณรงคงดดมสราเพอสรางความตระหนก ลด

คานยมตอเครองดมแอลกอฮอล

101

เปาประสงค 3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนง ภายในป 2573

ตวชวด 3.6.1 อตราผเสยชวตจากการบาดเจบจากอบตเหตทางถนน (จ านวนผเสยชวตจากการบาดเจบ

จากอบตเหตทางถนน ภายในชวงระยะเวลา 30 วนตอประชากร 100,000 คน (อายมาตรฐาน))

การด าเนนงานระยะสน โดยส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค สถานบนการแพทยฉกเฉน กอง

สาธารณสขฉกเฉน ศนยความปลอดภยทางถนน กรมการแพทย มการวางแผนการด าเนนงานเนนมาตรการ 4

หลก ดงน 1) มาตรการการบรหารจดการ มการจดตงศนยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉน (Emergency Operation

Center: EOC) และทมตระหนกร (Situation Awareness Team: SAT) มการจดต งหนวยงาน TEA Unit ใน

โรงพยาบาล สรางความรวมมอระหวางสาธารณสขอ าเภอ โรงพยาบาลชมชน และคณะกรรมการประสานงาน

สาธารณสขอ าเภอ เปนเลขารวมในศนยปฏบตการความปลอดภยทางถนนระดบอ าเภอ (ศปถ.อ าเภอ) โดยม

บทบาทในการขบเคลอนการแกปญหาอบตเหตทางถนนตลอดทงป เชอมโยงการท างานระหวางกลไกระบบ

สขภาพอ าเภอ (DHS) ทมอยในทกอ าเภอมาหนนเสรมการท างาน 2) มาตรการจดการขอมล มการบรณาขอมล 3

ฐาน (สาธารณสข ต ารวจ และบรษทกลางฯ) ทงในระดบประเทศและระดบจงหวด เพอใหทราบขนาดปญหาท

แทจรง พฒนาระบบรายงานเฝาระวงการบาดเจบ (IS Online) พฒนาระบบรายงานการสอบสวนออนไลน การช

เปาจดเสยง โดยการน าขอมลมาวเคราะหทางระบาดวทยาเพอหาจดเสยงหรอความเสยงตอการเกดอบตเหตทาง

ถนน และน าเสนอขอมลจดเสยงผาน ศปถ.จงหวด 3) มาตรการปองกน ขบเคลอนการด าเนนงานผานระบบ

สขภาพอ าเภอ หรออ าเภอควบคมโรคเขมแขงแบบยงยน (DHS-RTI) และเชอมโยงกบศนยปฏบตการความ

ปลอดภยทางถนนในระดบอ าเภอ (ศปถ.อ าเภอ) ขบเคลอนการด าเนนงานดานชมชน/มาตรการชมชน/ศนยสราง

เมา (Community Checkpoint) รวมกบภาคเครอขายในชมชน ในการปองกนและปองปรามพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดการบาดเจบทางถนน ในชวงเทศกาลหรอในชวงทมความเส ยงตอการเกดอบตเหตทางถนน และ

ขบเคลอนมาตรการองคการความปลอดภยทางถนนของรถพยาบาล (Ambulance Safety) นอกจากนยงมการ

แตงตงเจาหนาทความปลอดภยทางถนน (จปถ.) เพอขบเคลอนมาตรการองคกรในหนวยงานสงกดกระทรวง

สาธารณสข (RTI officer) 4. มาตรการรกษาพยาบาล โดยการพฒนาคณภาพการรกษาตามแนวทาง Service Plan

Trauma and Emergency ครอบคลมดานตาง ๆ ดงน EMS คณภาพ, ER คณภาพ, In-hos คณภาพ และ Referral

System

การด าเนนงานระยะกลาง และระยะยาว มงเนนการท างานใน 4 หลกดงทไดกลาวมาขางตน และรวม

พฒนาหนวยจดการปญหาอบตเหตทางถนน ทมการจดการปญหาอยางเปนระบบ ตลอดจนตดตามประเมนผล

เพอผลกดนนโยบายและวางแผนงานส าหรบขบเคลอนงานใหทนตอสถานการณปจจบน

102

การด าเนนงานทผานมา มการตดตามการด าเนนงานและการประเมนผล ในระดบพนทอ าเภอ/จงหวด/

ส านกงานปองกนควบคมโรคจากคมอ แนวทางการด าเนนงานเพอปองกนอบตเหต ย งพบประเดนปญหาท

ส าคญ คอ บคคล ยงขาดความตระหนกในความปลอดภย ประเมนจาก อตราการสวมหมวกนรภยยงมนอย การ

ขบรถเรว พฤตกรรมทมความเสยง เชน เมาแลวขบ เยาวชนอายนอยกวา 15 ป ขบขรถจกรยานยนต การโดยสาร

ทายกระบะรถบรรทก เปนตน การบงคบใชกฎหมาย มความจ าเปนในการแกกฎหมายใหมประสทธภาพยงขน

เชน การใชกลอง CCTV ส าหรบตรวจจบการฝาสญญาณไฟจราจรความเรว การไมสวมหมวกนรภย การไมช าระ

คาปรบเชอมโยงกบการตออายใบอนญาตขบรถ เปนตน ซงอยในขนตอนการแกกฎหมายและทดลอง อาจตอง

ใชระยะเวลานาน ดานกลไกระดบพนท การจดการปญหาในระดบอ าเภอมความเหมาะสมในการด าเนนงานท

สามารถเขาถงระดบชมชนและทองถน โดยใชกลไกผานศนยปฏบตการความปลอดภยทางถนนอ าเภอ (ศปถ.

อ าเภอ) รวมมอกบการท างานกบศนยปฏบตการความปลอดภยทางถนนทองถน (ศปถ.อปท.) และคณะกรรมการ

พฒนาคณภาพชวตระดบอ าเภอ (พชอ.) แตการด าเนนงานยงไมมประสทธภาพเทาทควร โดยเฉพาะอ าเภอทม

ความเสยง พบขอส าคญในการด าเนนงาน คอ ดานบคลากร ยงตองเพมทกษะการจดการขอมลทมประสทธภาพ

ส าหรบน าไปสการวเคราะหถงสาเหตของปญหา มาตรการแกปญหาแบบเดม ๆ ไมมงเนนกลมเปาหมาย และ

เนนการรณรงคประชาสมพนธแตไมประเมนผลมาตรการ และดานนโยบายและกลไกการท างาน พบวา

คณะกรรมการ พชอ.มขอจ ากดการท างาน ไมเชอมโยงกบ ศปถ.อ าเภอ และเครอขายในอ าเภอทมหนาทโดยตรง

มองวาเปนงานของฝายสาธารณสข และระดบนโยบายยงไมถกกระตนการท างานในทศทางเดยวกนจาก

หนวยงานสวนกลาง ท าใหใหเกดการก ากบตดตามไมตอเนอง

จากการสมภาษณรองผก ากบการจราจร สถานต ารวจภธร พบวา อบตเหตบนทองถนนเกดหลายสาเหต

รวมกน ดานบคลากร ต ารวจจราจรมไมเพยงพอ เชน ในเขตสถานมถนนทมแยก 60 แยก แตมต ารวจจราจร 20

กวาคน ต ารวจควรเพมบคลากรในหนวยปฏบต ปรบเปลยนสถานต ารวจภธรพจารณาอตราประชากรตออตรา

ต ารวจจราจร ดานงบประมาณ ยงขาดงบประมาณในการด าเนนการ ใหแกอาสาจราจร คาน ามน คาเบยเลยง ดาน

การศกษา ยงใหความส าคญกบการศกษาดานกฎหมายจราจรนอยไป เชน คณะนตศาสตรตาง ๆ ยงไมสอนวชา

กฎหมายจราจร ดานทนายยงขาดทนายความจราจรโดยตรง ความรดานกฎหมายตามพระราชบญญตจราจร สทธ

การใชทาง การใหทาง สทธระดบมธยมศกษาสอนกฎหมายเบองตน และควรเพมเตมการเรยนกฎหมายจราจร

ดวย หรอควรจะมศาลจราจรเปนศาลพเศษทจะมความเชยวชาญเฉพาะดาน ดานการด าเนนงาน ในการปองกน

อบตเหตคอนขางยาก เนองจากมการสรางถนนเพมมากขน จ านวนรถมากขน และเมอมการสรางถนนแตการ

ตดตงอปกรณความปลอดภยบนทองถนนยงไมเพยงพอ เชน ไฟสญญาณจราจร ทางระบายน า หากน าไมระบาย

103

กมกจะเกดอบตเหตไดงายเพราะน าทวมขงบนทองถนน เปนตน นอกจากนกฎหมายทบซอนกนจงท าใหเกด

ปญหา เชน แขวงการทางจะปดถนน แตต ารวจจราจรจะเปดถนน หรอการขออนญาตตดตงปายไมตองแจง

ต ารวจซงบางครงการตดตงปายนนเปนการกดขวางการจราจร เปนตน จงขอใหขอเสนอแนะวา สงเสรมใหมการ

แกไขปรบปรงจดเสยงจดอนตราย สรางมาตรฐานของถนน และปรบปรงถนนทมความช ารดหรอไมได

มาตรฐาน สงเสรมการบรณาการในการท างานรวมกนของหนวยงานทเกยวของกบการจราจรทองถนน โดยม

การประสานงานกนเปนประจ าและตดตามการด าเนนงานทชดเจน เพมการใชกลอง CCTV อยางครอบคลม เพม

ต ารวจจราจรและรกษาก าลงคน สวนดานการศกษา ควรสงเสรมความรดานความปลอดภยบนทองถนนใหแก

นกเรยนตงแตเรมเขาศกษา และดานกฎหมายจราจร

จากการสมภาษณ ผรบผดชอบงานปองกนการบาดเจบ ส านกงานปองกนควบคมโรค (TDC) พบปญหา

และอปสรรคในการด าเนนงานชวงแรกประมาณป 2559 เปนการด าเนนงานในการอบรมการสอบสวนอบตเหต

ส าหรบเจาหนาทสาธารณสข ด าเนนงานไดชามาก เนองจากหนวยงานในกระทรวงสาธารณสขเขาใจวาไมใช

หนาทของตนเอง เปนหนาทของต ารวจ การจราจร การขนสง ผบรหารบางจงหวดไดปฏเสธการเขารวมและระบ

วาไมใชบทบาทหนาท ตอมามเครองมอทเรยกวา DSH-RTI มาชวยในการตดตามการด าเนนงาน ท าใหมความ

ชดเจนมากขน ตอมาพบวา ระบบ DSH-RTI ยงไมเหนคณภาพ จงพฒนาเครองมอเปน DRTI PLUS ซงมการใช

ทฤษฎเชงวชาการมากขน มการก าหนดเกณฑชดขน อาศยคณะท างานพฒนาคณภาพชวตระดบอ าเภอเขามาชวย

(คชอ) แตละอ าเภอตองเอาไปวเคราะหสถานการณและด าเนนกจกรรมในอ าเภอทเสยง จนเกดเปนอ าเภอ

ตนแบบ แตการด าเนนงานหลายพนทยงเปนเพยงแคการตงดาน และยงไมเขาใจวากจกรรมทบรณการตองเปน

การออกแบบมาตรการทส าคญกบสถานการณขอมลปญหา แลวก าหนดมาตรการตดตามประเมนผล (ผให

สมภาษณ TDC)

ปญหาและอปสรรคทท าใหงานอบตเหตไมถงเปาหมาย จากการสมภาษณพบวา มาตรฐานของพาหนะ

ในการขบขยงไมไดมาตรฐานเทาทควร พาหนะบางชนดไมไดมาตรฐานแตสามารถขบขบนทองถนนได รวมถง

มาตรฐานของหมวกนรภย มอายไมเกน 2 ป ความเรวในการขบขไมควรเกน 60 กโลเมตรตอชวโมง การรณรงค

ยงเนนไปทการปองกนการบาดเจบแตไมไดปองกนการเกดอบตเหต มาตรฐานของถนนหรอโครงสรางผวทาง

หากประเมนตามมาตรฐานของตางประเทศแลวประเทศไทยมอยประมาณรอยละ 25 ทถกตามมาตรฐาน

ตางประเทศเปนลกษณะเหมอนคอขวดบบใหรถไปไดเลกกวาเดมเพอปองกนคนเดนถนน แตถาใชมาตรฐาน

ของหมวดการทางมาประเมนถนนภายในประเทศผาน 100 % อกดานคอ ดานวศวยานยนตทใชทดสอบการชนม

ทลาดกระบงทเดยวขาดการลงทนเกยวกบการทดสอบโครงสรางความแขงแรงของรถ ในภาคขนสงดแลเรองรถ

104

สาธารณะ มการจ ากดการวงไมเกน 90 กโลเมตร/ชวโมง ก าหนดทนงไมเกน 11 ทนง แตภาคประชาชนยงเขาไม

ถงสทธความปลอดภย ในสวนของการจราจรบนทองทนนของรถบรรทกจะตองวงรอบเพอใหไดเงนเพม จงขบ

ขดวยความเรว ท าใหเสยงตอการเกดอบตเหตไดงาย (ผใหสมภาษณ TDC)

เปาประสงค 3.7 สรางหลกประกนวามการเขาถงบรการขอมล การใหการศกษาเกยวกบอนามยเจรญพนธโดย

ถวนหนา รวมถงการวางแผนครอบครวและการผสานอนามยเจรญพนธในยทธศาสตรและแผนงานระดบชาต


ตวชวด 3.7.1 รอยละของหญงวยเจรญพนธอาย 15-49 ป ทพงพอใจกบการวางแผนครอบครวดวยวธ

สมยใหม

การด าเนนงานระยะสน กรมอนามย (ส านกสงเสรมสขภาพ กลมอนามยแมและเดก สสส. สปสช.

ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรมกจการเดกและเยาวชน

กระทรวงศกษาธการ มการพฒนากฎหมายนโยบายและยทธศาสตรทเกยวของ ไดแก ยทธศาสตรการพฒนา

อนามยเจรญพนธแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2560-2569) วาดวยการสรางเสรมการเกดและการเจรญเตบโตอยางม

คณภาพ และพระราชบญญตการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน พฒนาระบบบรการสาธารณสข

และสรางการเขาถงบรการอยางเทาเทยม โดยการขยายสถานบรการทเปนมตรส าหรบวยรนและเยาวชนให

ครอบคลม สนบสนนสงเสรมใหสถานบรการสาธารณสข มและใชเวชภณฑวางแผนครอบครวดวยเทคโนโลยท

หลากหลาย และมการพฒนาระบบสารสนเทศการสอสารสงคม และการพฒนาวชาการทเกยวของกบงานดาน

อนามยเจรญพนธ โดยจดตงคณะท างานวชาการ สงเสรมการเกดและการเจรญเตบโตอยางมคณภาพเพอศกษา

ขอมลความเปนไปไดและผลกระทบประกอบการผลกดนปรบปรงแกไข กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ สทธ

ประโยชน ในประเดนตาง ๆ ทครอบคลมถงประเดนการบรการวางแผนครอบครวดวยวธการคมก าเนดท

หลากหลาย การพฒนาการสอสารดานอนามยเจรญพนธ และโครงการน ารองพฒนาศกยภาพแกนน าวยรน

ตนแบบดานสขภาพองครวมในชมชน (Smart Youth: SY)

การวางแผนการด าเนนงานระยะกลาง มงเนนการพฒนาความรวมมอกบองคกรภาคเครอขายเพอขยาย

การตดตามประเมนผลการด าเนนงานในการตดตามการด าเนนงานและการเขาถงบรการวางแผนครอบครวและ

การคมก าเนดในกลมสตรวยเจรญพนธในระดบพนท ทบทวนปรบปรงแกไขกฎหมาย กฎระเบยบและนโยบาย

เพอเออใหวยรนเขาถงบรการสขภาพทางเพศ และอนามยการเจรญพนธ และพฒนาระบบบรการใหมความ

หลากหลายและเพมชองทางการเขาถงบรการ นอกจากนมงเนนการศกษาวจยและพฒนารปแบบบรการวางแผน

105

ครอบครวและบรการคมก าเนดทเหมาะสม ทบทวนและปรบปรงแผนปฏบตการภายใต นโยบายและยทธศาสตร

การพฒนาอนามยการเจรญพนธ แหงชาตฉบบท 2 พ.ศ.2560-2569 และยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหา

การตงครรภในวยรน พ.ศ.2560-2569 เพอใหการด าเนนงานสงเสรมการเขาถงบรการวางแผนครอบครวและการ

คมก าเนดมความสอดคลองกบสถานการณ สภาพเศรษฐกจ และสงคมทมการเปลยนแปลง การด าเนนงานระยะ

ยาว มงเนนศกษาวจยและพฒนารปแบบบรการวางแผนครอบครวและบรการคมก าเนด และจดท านโยบายและ

ยทธศาสตรการพฒนาอนามยการเจรญพนธแหงชาตฉบบท 3 (พ.ศ.2570-2579)

ตวชวด 3.7.2 อตราการคลอดมชพในหญงอาย (10-14 ป,15-19 ป) ตอผหญงอาย (10-14 ป,15-19 ป)

1,000 คน

การด าเนนงานระยะสน กระทรวงสาธารณสข กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

กระทรวงแรงงาน กระทรวงศกษาธการ กระทรวงมหาดไทย สสส. สปสช. ไดมการวางแผนการด าเนนงานใน

การพฒนาระบบบรการสาธารณสขและสรางการเขาถงบรการอยางเทาเทยม โดยการจดโครงการสงเสรมการ

จดบรการสขภาพทเปนมตร การคมก าเนดดวยวธสมยใหม รกษาภาวะมบตรยาก และเพศคยไดในครอบครวและ

พฒนาระบบสารสนเทศการสอสารสงคม และการพฒนาวชาการทเกยวของกบงานดานอนามยการเจรญพนธ

โดยมการจดตงคณะท างานวชาการสงเสรมการเกดและการเจรญเตบโตอยางมคณภาพ ผลตสอดานอนามยการ

เจรญพนธทมคณภาพ น ารองพฒนาศกยภาพแกนน าวยรนตนแบบ และการเสรมสรางศกยภาพเยาวชนรนใหม

รเทาทนภยไซเบอร ระยะกลาง มงเนนการตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรกระทรวง

และนโยบายยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน พ.ศ.2558-2567 เนนกลมอายไมเกน

20 ป มกฎหมายรองรบวามสทธทจะเขาถงอะไรบาง มการบรณาการกนทงหมด 5 กระทรวง ไดแก กระทรวง

สาธารณสข กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงศกษาธการ กระทรวงแรงงาน และ

กระทรวงมหาดไทย ในการด าเนนงานมคณะกรรมการระดบชาต โดยมนายกรฐมนตรเปนประธาน ประชมปละ

อยางนอยสองครงและมอนกรรมการทอยภายใตคณะนอก 4 ชดเพอตดตาม มอนกรรมการในระดบจงหวดจดให

มการรายงานผลการด าเนนงานดวย (ผใหสมภาษณ HRH) และการตดตามการด าเนนงานในระดบจงหวด พบวา

จงหวดล าปางเปน 1ใน 20 จงหวดน ารอง มการด าเนนงานโดยการบรณาการรวมกนระหวาง หนวยงานภาครฐ

ภาคเอกชน กบภาคประชาสงคม มความเขมแขงและโดดเดนขององคกร NGOs (กลมเพอนเพอเดกและเยาวชน

จงหวดล าปาง) ท าใหมอตราการคลอดในประชากรวยรนหญงอาย 15-19 ป จากป 2557 28 ลดเหลอ 19.7 ตอ

ประชากรวยรนหญงอาย 15-19 ป (Hfocus, 2562)

106

การขบเคลอนตามนโยบายยทธศาสตรพฒนาการอนามยการเจรญพนธแหงชาตฉบบท 2 (พ.ศ.2560-2569)

และตดตามและประเมนผลการด าเนนการตามพระราชบญญตการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน

พ.ศ.2559 และสงเสรมศกยภาพเยาวชนรนใหมรเทาทนภยไซเบอร ระยะยาวยงไมไดมการก าหนดไวในแนว

ทางการด าเนนงานเพอการพฒนาทย งยน ป พ.ศ.2560

การด าเนนงานทผานมา พบปญหาในการบรณาการรวมกนกบหลายหนวยงานมการด าเนนงานทไมตอเนอง

ควรจะมการประสานงานหรอท าอยางไรใหรเขารเรา แตละองคกรใหรวาใครท าอะไรอย จะไดประสานงานกน

ไดอยางถกตองและรวดเรวลดการซ าซอนของการท างานและการทจะน านโยบายหรอแผนปฏบตการทได

ก าหนดไวในระดบสวนกลางลงไปสระดบลางเองท าอยางไร เพอใหระดบลางสามารถประยกตและจดท า

แผนปฏบตการแผนงานโครงการใหสอดคลองกบสภาพปญหาในพนทเอง อกประการหนงคอ พนทยงมอง

ปญหาและหาแนวทางการแกไขปญหาไมถกตอง ซงสวนกลางกไดแตวางแนวทางนโยบายยทธศาสตรและให

งบประมาณในการสนบสนน แตพนทตองไปจดท าแผนงานโครงการใหสอดคลองตามสวนนโยบายกลางและ

ระดมทรพยากรกนเองในแตละพนท จงใหขอเสนอแนะวา ควรมการประสานการท างานรวมกนอยางสม าเสมอ

ตรวจสอบและตดตามการประเมนผลรวมกนอยางชดเจนและเปนระบบ ในการท างานใหรเขารเราวาใครท า

อะไร เปนอยางไร ถงไหนแลวบาง เพอลดความซ าซอนของการท างานและใหมการด าเนนงานไปในทศทาง

เดยวกน และแกไขปญหาการสอสารการถายทอดนโยบายจากผบรหารสผปฏบตทมความผดพลาด โดยอาจจะม

คนกลางทเขาใจ (ผใหสมภาษณ HRH)

เปาประสงค 3.8 บรรลการมหลกประกนสขภาพถวนหนารวมถงการปองกนความเสยงทางการเงน การเขาถง

การบรการสาธารณสขจ าเปนทมคณภาพ และเขาถงยาและวคซนจ าเปนทปลอดภยมประสทธภาพ มคณภาพ

และมราคาทสามารถซอหาได

เปาประสงค 3.8.1 ความทวถงของการตดตามการรกษา (เชน การฉดวคซนแบบเตมรปแบบในเดก, การ

รกษาดวยยาตานไวรส การรกษาวณโรค การรกษาโรคความดนโลหตสง, การดแลการคลอดโดยผช านาญ)

เปาประสงค 3.8.2 จ านวนของประชากรทไดรบการค มครองจากภยพบต /การเสยคาใชจายการ

รกษาพยาบาล

มาตรการระบบประกนสขภาพของประเทศไทยประกอบ ดวยกองทนประกนสขภาพหลกทดแลดวย

ภาครฐ ท งหมด 3 ระบบ ไดแก ระบบสวสดการรกษาพยาบาลขาราชการและครอบครว ระบบกองทน

ประกนสงคม และ ระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต รฐบาลไดก าหนดยทธศาสตรการพฒนาระบบ

107

หลกประกนสขภาพแหงชาต ฉบบท 4 (พ.ศ.2560-2564) โดยมพนธกจ คอ พฒนาระบบหลกประกนสขภาพถวน

หนาโดยใชหลกฐานเชงประจกษและมสวนรวมอยางสรางสรรคจากทกภาคสวน และเปนตวแทนประชาชนใน

การจดหาบรการทมคณภาพใหประชาชนเขาถงไดอยางเทาเทยมตามความจ าเปน โดยมยทธศาสตรสรางความ

มนใจใน 5 ดาน คอ ดานการเขาถงบรการของกลมเปราะบาง และกลมทยงเขาไมถงบรการ ดานคณภาพ

มาตรฐานและความเพยงพอของบรการ ดานประสทธภาพการบรหารกองทน การมสวนรวมของทกภาคสวน

และดานสดทายคอ ธรรมาภบาล

การด าเนนงานระยะสน ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กรมบญชกลาง ส านกงานประกนสงคม

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน

ไดมงเนนการด าเนนงานเพอศกษาและพฒนากลไกเพอลดความเหลอมล าในระบบประกนสขภาพ โดยพฒนา

มาตรฐานการจายเงนของแตละระบบหลกประกนสขภาพ จดสรรทรพยากรส าหรบหนวยบรการ พฒนาคณภาพ

ของขอมลและมระบบคนกลบเพอน าไปใชประโยชนระดบพนท และมการด าเนนงานตามแผนงานยทธศาสตร

พฒนาระบบประกนสขภาพ “5 Ensure” strategies เพอสรางความมนใจในการเขาถงบรการ คณภาพมาตรฐาน

ประสทธภาพการบรหารกองทน การมสวนรวมของทกภาคสวน และธรรมาภบาล นอกจากนกรมควบคมโรค

และ การวางแผนการด าเนนงานระยะกลางและระยะยาว ด าเนนงานตามแผนงานยทธศาสตรพฒนาระบบ

ประกนสขภาพ โดยพฒนาชดสทธประโยชนทางการแพทยเพอแรงงานในระบบประกนสงคม เพม

ประสทธภาพความคมครองดานการสงเสรมสขภาพและปองกนโรคเพอใหแรงงานในระบบประกนสงคมม

คณภาพชวตทด และบรณาการระบบหลกประกนสขภาพ 3 กองทน เพอใหแรงงานไดรบการดแลดานสขภาพ

อยางมประสทธภาพ

การด าเนนงานทผานมา

คณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต ไดน ายทธศาสตรการพฒนาระบบหลกประกนสขภาพ

แหงชาตฉบบท 4 (พ.ศ. 2560 – 2564) มาใชเปนกรอบแนวทางการพฒนาและการขบเคลอนการด าเนนงาน

ระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต ไดมการพฒนาชดสทธประโยชนและเพมการเขาถงบรการในระบบ

หลกประกนสขภาพแหงชาต ป พ.ศ. 2558 – พ.ศ. 2560 ดงน

108

ตารางท 15 พฒนาการชดสทธประโยชนและเพมการเขาถงบรการในระบบหลกประกนสขภาพ

แหงชาต ป พ.ศ. 2558 – พ.ศ. 2560 ทมา ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (2561) พบวายงขาดความครอบคลมสทธหลกประกนสขภาพแหงชาตใจคนไทยไรสทธ หรอไรสถานะ หรอ

อยในประเทศไทยมานานแตไมมเลย 13 หลก กลมเปราะบาง เชน ผสงอายทอยในภาวะพงพง ตองขง พระภกษ

และกลมดอยโอกาสอน ๆ สวนการเขาถงบรการของผปวยตดเชอเอชไอว เขาถงการรกษาดวยยาตานไวรสและ

สามารถควบคมปรมาณไวรสในกระแสเลอดไดมเพยงรอยละ 62.9 เมอเทยบกบจ านวนคาดประมาณผตดเชอเอช

ไอวทยงมชวตอย ยงมผตดเชอเอชไอวอกรอยละ 37.1 ทยงตองเรงรดในการเขาถงการรกษาดวยยาตานไวรส

อยางตอเนอง (ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2561)

จากการสมภาษณผบรหารโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ไดเลงเหนวาการใหบรการในโรงพยาบาลของ

รฐไมสามารถท าใหประชาชนเขาถงการบรการไดอยางทวถง ดงนนโรงพยาบาลเอกชนจงเปนอกทางเลอกทชวย

109

ใหประชาชนเขาถงการบรการดานสขภาพ จ านวนผปวยในโรงพยาบาลของรฐมอยางหนาแนน แออด บางแหง

เตยงผปวยนอนตามทางเดนของโรงพยาบาล จงอาจสงผลใหการไดรบการดแลรกษาไมทวถง ผปวยรอควตรวจ

จ านวนมากและใชเวลานาน จงใหขอเสนอแนะวา รฐควรสงเสรมการบรการเขาถงสขภาพและใชทรพยากร

ทางดานสขภาพใหเกดประโยชน โดยการบรณาการการใชทรพยากรรวมกนอยางเปนระบบ ระหวางรพ.เอกชน

และ รพ.รฐ เชน อปกรณของรฐบาลไมเพยงพอสามารถสงคนไขมาตรวจดวยเครองพเศษทโรงพยาบาลเอกชน

ได โดยมการก าหนดราคากลาง เพอใหเขาถงการบรการไดอยางทวถงและรวดเรวมากขน (ผใหสมภาษณ HPH)

ในขณะเดยวกนกตองเฝาระวงเรองคาใชจายครวเรอนในโรงพยาบาลเอกชนสงขนเนองจากการซอยาและ

เวชภณฑ และอาหารเสรม ดงนน จงควรมมาตรการในการตดตามประเมนผลคาใชจายของครวเรอนเปนระยะ

เพอปองกนการเกดภาวะลมละลายของครวเรอนเนองจากการรกษาดานสขภาพจากการรกษาในโรงพยาบาล

เอกชน (สรเดช ดวงทพยสรกล, รกมณ บตรชน, ศภวรรธน เพมผลสข และยศ ตระวฒนานนท, 2561)

เปาประสงค 3.9 ลดจ านวนการตายและการปวยจากสารเคมอนตรายและจากการปนเปอนและมลพษ

ทางอากาศ น า และดน ใหลดลงอยางมากภายในป 2573

ตวชวด 3.9.1 อตราการตายในครวเรอนและมลพษทางอากาศ

ตวชวด 3.9.2 อตราการตายเนองจากสารเคมอนตราย มลภาวะในน าและในดน และการปนเปอน

การด าเนนงานระยะส น กรมอนามย กรมควบคมโรค กรมการแพทย ส านกนโยบายและ

ยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ไดมการด าเนนงานภายใตแผนยทธศาสตรอนามยสงแวดลอมแหงชาตฉบบท

3 (พ.ศ.2560-2564) แผนงานบรณาการบรหารจดการขยะและสงแวดลอม แผนยทธศาสตรคมครองสขภาพใน

พนทเสยงจากมลพษสงแวดลอม พ.ศ.2558-2567 โดยเฝาระวงภยสขภาพจากมลพษสงแวดลอมในพนทเสยง

ระดบจงหวด การจดการมลพษทางอากาศ สารเคมและภยสขภาพรงส การปรบปรงระบบน าเสย การจดการขยะ

มลฝอยในโรงพยาบาล สรางแรงจงใจบคลากรในองคกรเปนบคคลตนแบบในการจดการสงแวดลอม สนบสนน

เครองมอดานอาชวอนามยใหสอดคลองกบพนทเสยงในระดบจงหวด และพฒนากฎหมาย/อนบญญตและการ

บงคบใช สวนกระทรวงแรงงาน (กรมสวสดการและคมครองแรงงาน) ไดสงเสรมความปลอดภยอาชวอนามย

โดยบรณาการผานกลไกประชารฐและปฏบตตามกฎหมาย นอกจากนกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมแผน กระทรวงมหาดไทย กระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดม

แนวทางในการด าเนนงานตามแผนแมบทขยะมลฝอย การวางแผนการด าเนนงานระยะกลาง มงเนนการ

ด าเนนงานตามมาตรการในการวางแผนการด าเนนงานระยะสน และกรมควบคมโรค ไดจดท าโครงการตามแผน

110

บรณาการฯ ระดบชาต : โครงการพฒนาระบบเฝาระวง ปองกนควบคมโรค และภยสขภาพจากมลพษ

สงแวดลอม (ดานอากาศ) มงเนนกลมเปาหมายในพนทภาคเหนอ 9 จงหวด และภาคใต 8 จงหวด และ

สาธารณสขจงหวด 17 จงหวด (9 จงหวดภาคเหนอและ 8 จงหวดภาคใต) วางแผนการด าเนนภายใตโครงการ

คมครองสขภาพประชาชนจากมลพษสงแวดลอมในพนทเสยงปญหาหมอกควน และกรมควบคมโรค (ส านก

โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม, สคร.1,2,11,12) ไดวางแผนการด าเนนงานภายใตโครงการเฝาระวง

ตรวจคดกรองสขภาพและการสอสารความเสยงจากมลพษทางอากาศแบบครบวงจร กระทรวงแรงงาน (กรม

สวสดการและคมครองแรงงาน) วางแผนการด าเนนงานภายใตโครงการความปลอดภยและอาชวอนามยของ

ประเทศไทย (Safety Thailand)

ตวชวด 3.9.3 อตราการตายทเกดจากการไดรบสารพษโดยไมตงใจ

การด าเนนงานทงระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว เนนการด าเนนงานตามแผนยทธศาสตร

อนามยสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 3 (พ.ศ.2560-2564) แผนงานบรณาการการบรหารจดการขยะและ

สงแวดลอม และแผนยทธศาสตรคมครองสขภาพในพนทเสยงจากมลพษสงแวดลอม ป 2558-2567 โดยกรม

ควบคมโรคมงเนนการพฒนาองคความร เฝาระวง ปองกนภยสขภาพจากการไดรบสารพษและเคม โดยการ

พฒนาสอประชาสมพนธ ระบบขอมล บคลากรและสนบสนนการตดตามการด าเนนงานของเครอขายและพนท

นอกจากนยงมการสงเสรมการพฒนาอนามยสงแวดลอมในโรงพยาบาลตามเกณฑ GREEN and CLEAN

Hospital (สงเสรมการบรโภคพชผกปลอดสารเคม และการผลตและใชป ยอนทรในโรงพยาบาล และชมชน)

ตลอดจนสนบสนนการวจยและพฒนาแนวทางการจดการของเสยทมสารปรอทอยางปลอดภย การด าเนนงาน

ระยะกลาง กรมอนามย (สงแวดลอม) มงเนนการพฒนาระบบและกลไกการเฝาระวงปญหาผลกระทบตอสขภาพ

และสงแวดลอมจากของเสยทางการแพทยทมการปนเปอนสารเคมอนตรายและโลหะหนก และพฒนาอนามย

สงแวดลอมทปลอดดภยส าหรบเดก (ในสถานทและพนทเสยงปนเปอนสารเคมและโลหะหนก)

การด าเนนงานทผานมา ในภาคประชาสงคมท าใหเหนความชดเจนของการแกไขปญหามาก

ขน จากการสมภาษณผบรหารและบคลากร มลนธเพอการพฒนาทย งยน (ผใหสมภาษณ SDF) โดยใชโมเดล

พนทรปธรรมในการแกไขปญหาหมอกควนจากไฟปา โดยการแกไขปญหาทสาเหตไดแก ปญหาทดนท ากน

ปญหาอาชพ และปญหาหนสน ปญหาทดนท ากนพบวาพนทแมแจมถกน ามาใชประโยชนดานการเกษตรและท

อยอาศยรวมกน 344,833.88 ไร ในจ านวนนมเอกสารสทธเพยง 13,264 ไร ทเหลอเปนพนทของปาไมจงท าให

การด าเนนการจดการแกไขปญหาในพนทดงกลาวเปนไปไดยาก จงตองมการแกไขปญหาทดนทเหลอเพอให

111

สามารถเขาชวยเหลอจดการได ปญหาอาชพกลาวคอ พนทประมาณ 120,000 ไรเปนไรขาวโพดเมอเสรจสนจาก

การเกบเกยวกจะมการเผาซากขาวโพดทกปท าใหเกดปญหาหมอกควน สวนปญหาหนสนของเกษตรกรเฉลย

ครวเรอนละไมต ากวา 200,000 บาท ซงเปนหนหมนเวยนทงนยงไมรวมหนนอกระบบ ปญหาดงกลาวจะตอง

อาศยองคความรและ ซงความรวมมอทกภาคสวนเพอใหเกดการพฒนาทย งยนและเปนประโยชนดานสขภาพ

ของประชาชนทแทจรง ภาคประชาสงคมจงไดสรางพนทใหเกดความรวมมอกบภาคสวนตาง ๆ ปจจบนไดม

การเปลยนแปลงจากไรขาวโพดเปนไมไผ เนองจากเปนพชทไมตองใชน าและเปนพชเศรษฐกจและสามารถ

น ามาแปรรปได นอกจากไมไผยงมการปลกพชผสมไมลาง ไมกลาง และไมระยะยาว ผลการด าเนนการแกไข

ปญหาท าใหจากเดมแมแจมมจดความรอนมากทสด มาเปนพนททเกดจดความรอนนอยทสดในชวง 60 วน

อนตรายของจงหวดเชยงใหมในป 2559 ทงนในการด าเนนงาน พบอปสรรคทส าคญคอ ขาดตลาดทจะขาย

ผลผลตจากเกษตรกร ซงปจจบนตลาดยงไมคอยมจงตองประสานกบภาคธรกจเพอหาโรงงานแปรรป ภาค

ประชาสงคมด าเนนการเพอแกไขปญหาทงหมดไมไดจ าเปนตองใหภาครฐชวยเหลอ แตภาคประชาสงคมยงไม

มบทบาททชดเจนในการมสวนรวมวางแผนนโยบายหรอยทธศาสตรตาง ๆ จงขอใหขอเสนอแนะวา การแกไข

ปญหามลพษทางอากาศทย งยนควรสงเสรมการแกไขทสาเหต คอ เกษตรกรตองเผาปาขาวโพดทเปนพนทท ากน

เนองจากเกษตรกรเปนหนสนตองการทดนท ากน ดงนน จงควรกระจายการถอครองทดนและการเขาถง

ทรพยากร โดยแกไขปญหาความขดแยงระหวางเขตพนทปาทบซอนพนทท ากนของประชาชน การรบรองสทธ

ของชมชนในการเขาใชประโยชนในทดน ก าหนดมาตรการเพอกอใหเกดการใชประโยชนทดนทมกรรมสทธ

อยางเปนธรรมและกระจายการถอครองทดนในขนาดทเหมาะสมตอการประกอบอาชพ และ การสงเสรมให

เกษตรกรมงานท า โดยการพฒนาทกษะฝมอแรงงาน การสงเสรมการจางงานผสงอาย การเพมมลคาสนคา

การเกษตร และการใหแหลงทนเกษตรกรรายยอย สงเสรมการสรางโรงงานผลตและแปรรปผลตภณฑทาง

การเกษตรเพอใหเกดการพฒนาทย งยน

การด าเนนงานทผานมาของรฐวสาหกจ จากการสมภาษณผบรหารและบคลากรปฏบตงาน

โรงไฟฟาทอยในก ากบของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ไดมการด าเนนงานดแลดานสขภาพทงพนกงาน

ในโรงงานทงหมดประมาณ 4,000 คน และชมชนรอบหมบานทงหมด 5 หมบาน ในโรงงานมสถานบรการ

เหมอนโรงพยาบาล ประกอบดวย แพทย 2 ทาน ทนตแพทย 2 ทาน และพยาบาลประมาณ 17-18 คน มการตรวจ

ทางหองปฏบตการ หองถายภาพรงส หองกายภาพ ตาง ๆ แตไมรบนอนโรงพยาบาล มคลนกแพทยสบายใจดแล

ดานสภาพจตใจ คลนกอาชวเวชกรรม มโครงการลดพงลดโรค มการบรณาการกบหนวยงานสาธารณสขในการ

จดวงเพอสขภาพ สวนการดแลชมชนรอบโรงงาน มอาสาสมครในการชวยดแลหมบานทง 5 หมบาน มกจกรรม

112

เยยมบานผปวย มกองทนพฒนารอบโรงไฟฟา (งบประมาณ 300 ลานบาทตอป) ซงปจจบนไมพบปญหาคา

ปรมาณกาซสงกวาก าหนดเนองจากมการตดตงเครองก าจดกาซซลเฟอรไดออกไซด (ผใหสมภาษณ HEM)

เปาประสงค 3.a การปฏบตตามกรอบอนสญญาขององคการอนามยโลก โดยเฉพาะเรองยาสบ

3.a.1 ความชกของการปรบมาตรฐานอายของผทสบบหรในปจจบนในกลมผสบบหรทมอายตงแต 15 ป

ขนไป

กระทรวงสาธารณสข โดยกองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขไดก าหนด

แนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยน แบงการด าเนนงานเปน 3 ระยะ มมาตรการส าคญเพอเสรม

การด าเนนงานของกรอบอนสญญาขององคการอนามยโลกวาดวยการควบคมยาสบตามความเหมาะสม ไดรบ

ความรวมมอจากหลายหนวยงานในการรวมกนขบเคลอน ไดแก กรมควบคมโรค ส านกงานปลดกระทรวง

สาธารณสข เครอขายวชาชพสขภาพเพอสงคมไทยปลอดบหร มลนธรณรงคเพอการไมสบบหร ศนยวจยและ

จดการความรเพอการควบคมยาสบ ส านกงานสถตแหงชาต กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน ส านกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ Southeast Asia Tobacco Control Alliance ไดมการก าหนดมาตรการ

สนบสนนและเพมการเขาถงสถานบรการชวยเลกบหรและเหลาในสถานบรการและชมชน การบงคบใช

กฎหมายทเกยวของทกมาตรา การสงเสรมสนบสนนและรวมกบหนวยงานระดบจงหวดในการด าเนนงานเฝา

ระวงการสบบหรและดมเหลาหนาใหม โดยเฉพาะเยาวชนในพนททงโรงเรยน / สถานศกษาและชมชน การ

สรางความตระหนกรอยางเขมงวดในกลมผปวยโรคเรอรงใหเลกบหรและดมสรา การเพมศกยภาพทกภาค

เครอขายในต าบลจดการสขภาพใหสามารถควบคมและจดการปญหาการสบบหรหรอดมสราในชมชนและ

สถานทสาธารณะ ซงในป การด าเนนงานระยะสน พ.ศ. 2560 ไดด าเนนงานสรางเสรมความเขมแขงและพฒนา

ขดความสามารถในการควบคมยาสบของประเทศ ไดแก การปองกนมใหเกดผเสพยาสบรายใหมและระวงธรกจ

ยาสบทมงเปาไปยงเดก เยาวชน และนกสบหนาใหม การชวยผเสพใหเลกใชยาสบ การควบคมและเปดเผย

สวนประกอบผลตภณฑยาสบ ท าสงแวดลอมใหปลอดควนบหร เปนตน นอกจากนยงมการสนบสนนการ

ศกษาวจยและการจดการความรเพอการควบคมยาสบ สวนมาตรการทางกฎหมายในประเทศไทย ไดแก

พระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ. 2560 พระราชบญญตภาษสรรพสามต พ.ศ. 2560 ซงไดมการ

ด าเนนการปรบปรงกฎหมายและระบบการบงคบใชกฎหมายทเออตอการควบคมยาสบ และใชมาตรการทาง

ภาษและปราบปรามเพอควบคมยาสบ

113

การด าเนนงานทผานมา พบวา มการลกลอบซอขายบหรอเลกทรอนกสในประเทศไทย แมวาจะมการ

หามน าเขาและจ าหนายแตยงมการขายผานอนเตอรเนตอยางแพรหลาย ซงบหรอเลกทรอนกสมสารนโคตนสง

ถง 4-24 มลกรม ในขณะทบหรธรรมดามสารนโคตนเพยง 1.2 มลลกรม ซงสงกวาบหรธรรมดา 10 เทา และยงม

การแตงกลนรสอาจท าใหจ านวนนกสบบหรหนาใหมเพมขนได (ศนยวจยและจดการความรเพอการควบคม

ยาสบ, 2560) และพบวา โครงสรางการท างานในหนวยงานยงไมชดเจน ท าใหมการเปลยนแปลงผรบผดชอบ

งานบอย ผบรหารยงไมเลงเหนความส าคญ ไมมการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงในพนท ขาดการด าเนนงาน

เชงรกในกลมเปาหมายเยาวชนอยางครอบคลม ตลอดจนจะตองด าเนนงานอยางเขมขนและตอเนองเพอท าใหผ

เสพเลกสบและการจ ากดพนทเพอท าใหสงแวดลอมปลอดบหร จงใหขอเสนอแนะวา รฐบาลเขมงวดกวดขน

และตรวจสอบการขายบหรอเลกทรอนกสในสอออนไลนอยางสม าเสมอ ตลอดจนประชาสมพนธใหทราบถง

โทษของการฝาฝน สงเสรมใหทกสถานประกอบการทงภาครฐและภาคเอกชน ใหมแรงจงใจใหรางวลตอบแทน

หรอสนบสนนงบประมาณเพมเตมในหมบานปลอดบหร สงเสรมใหทกสถานประกอบการมตวชวดเกยวกบการ

ควบคมบหร เพอใชในการรบรองคณภาพของสถานประกอบการ รวมกบการใชมาตรการทางสงคม และบงคบ

ใชกฎหมายอยางจรงจงในพนท (กรมควบคมโรค ส านกควบคมการบรโภคยาสบ, 2561)

เปาประสงค 3.b การวจยและพฒนายาและวคซน และการเขาถงยาและวคซนถวนหนาผานการผอน

ปรนบทบญญตเกยวกบทรพยสนทางปญญาเพอใหคนในประเทศก าลงพฒนาเขาถงยาได

ตวชวด 3.b.1 สดสวนของประชากรเปาหมายทไดรบการครอบคลมดวยวคซนทงหมด ทรวมไวใน

โครงการของประเทศ


แนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยน เปนมาตรการส าคญดงน มาตรการเกยวกบการจดซอยาของ

ภาครฐ มาตรการเพอสงเสรมการลงทนอตสาหกรรมยา มาตรการดานทรพยสนทางปญญาและสทธบตรยา

มาตรการสงเสรมอตสาหกรรมการผลตสมนไพร ชววตถ ทงนในชวง พ.ศ. 2560 โดยไดรบความรวมมอจาก

ส านกยา ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา มการก าหนดการด า เนนงานการบรณาการมาตรการเพอการ

เขาถงยา ควบคมคาใชจาย สรางเศรษฐกจและความมนคงดานยา การพฒนากลไกประสานเชอมโยงนโยบายและ

ยทธศาสตรการพฒนาระบบยาแหงชาต มการปฏรประบบการวจยทางคลนกในประเทศ นอกจากนสถาบน

วคซนแหงชาต (องคการมหาชน) มการเสนอวคซนปองกนมะเรงปากมดลกใหไดรบการบรรจในแผนงานสราง

เสรมภมคมกนโรค ปรบปรงกลไกการน าวคซนใหมมาใชในแผนสรางเสรมภมคมกนโรค และส านกงานพฒนา

วทยาศาสตรและเทคโนโยลแหงชาต มหาวทยาลยมหดล องคการเภสชกรรม สถานเสาวภา ไดสรางวคซน

114

ไขเลอดออกตวเลอก (ชนด LAV / DNA / VLP / chimeric) serotype 3 และ 4 ผลตวคซนไขหวดใหญเชอตาย

ส าหรบการทดสอบในคนระยะท 3 ไดวคซนเดยวคอตบ บาดทะยก ไอกรนแบบเขมขน รบถายทอดเทคโนโลย

การผลตวคซนไขสมองอกเสบเจอจากมหาวทยาลยมหดล ท า antitoxin A (Botulinum antitoxin) ใหบรสทธ

ทงนสถาบนวคซนแหงชาต (องคการมหาชน) เสนอวคซนปองกนไวรสโรตา ปองกนปอดอกเสบ วคซนรวม

ปองกนคอตบ-บาดทะยก-ไอกรน-ตบอกเสบบ ใหไดรบการบรรจในแผนงานสรางเสรมภมคมกนโรค พฒนา

รปแบบการใหวคซนตลอดชวต สนบสนนพฒนายารกษาโรคมะเรงและโรคตดเชอ นอกจากนส านกงานพฒนา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ม.เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร และมหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลย

นเรศวร จฬาลงกรณมหาวทยาพะเยา ไดรวมกนพฒนาระบบ on line ส าหรบการฝากและขอรบชววสดของศนย

ทรพยากรชวภาพทางการแพทย และเตรยมความพรอมโรงงานผลตวคซนระดบกงอตสาหกรรม

การวางแผนการด าเนนงานระยะกลางและระยะยาว มงเนนด าเนนงานตาม แผนยทธศาสตรพฒนา

ระบบยาแหงชาต พ.ศ.256-2564 แผนยทธศาสตรวคซนแหงชาต พ.ศ.2560-2564 จดท าแผนยทธศาสตรวคซน

แหงชาต แผนยทธศาสตรพฒนาระบบยาแหงชาต แผนแมบทแหงชาตวาดวยการพฒนาสมนไพร และแผนวจย

และพฒนายาใหม ยาสามญใหม ชววตถ สมนไพร วตถดบทางยา เปนตน

การด าเนนงานทผานมา ในชวงยทธศาสตรฉบบท 4 (2560-2561) สปสช.ไดเพมสทธประโยชนเพอให

เขาถงวคซน โดยในป พ.ศ. 2561 เพมวคซน HPV ปองกนมะเรงปากมดลกส าหรบนกเรยนหญงชน ป.5 เพมยา

รกษาไวรสตบอกเสบซ ในป พ.ศ. 2562 เพมสทธประโยชนดานวคซนและยา จ(2) ไดแก วคซนรวม 5 ชนด คอ

ตบ บาดทะยก ไอกรน ไวรสตบอกเสบบ และเยอหมสมองอกเสบ (DTP-HB-Hib) วคซนพษสนขบา เพมยาตาน

ไวรสเอชไอว Raltegravir ปองกนถายทอดเชอเอชไอวจากมารดาสทารก และเพมยา Bevacizumab ส าาหรบโรค

หลอดเลอดด าจอตาอดตน สถาบนวคซนแหงชาตองคการมหาชน ไดสรางความรวมมอเพอถายทอดเทคโนโลย

การผลตการผลตวคซนปองกนมะเรงปากมดลกชนดสองและเกาสายพนธกบประเทศจน ใหแกผผลตวคซนใน

ประเทศไทย เพอใหประชาชนเขาถงวคซนปองกนมะเรงปากมดลก สนบสนนการวจยวคซนทง 4 ชนด ไดแก

วคซนไขเลอดออกเดงก วคซนปองกนวณโรคชนดใหม วคซนรวมคอตบ-บาดทะยก-ไอกรน-ตบอกเสบบ และ

วคซนไขหวดใหญและสนบ

จากการสมภาษณปฏบตงานดานแผนและนโยบาย ส านกงานสาธารณสขจงหวด (PPP) พบวา ทาง

สาธารณสขจงหวดทมอานาเขตอยตดกบประเทศเพอนบานมประเดนปญหาเกยวกบบคคลตางดาว ซงมความ

จ าเปนตองใหในกลมนดวย แตปจจบนบคคลกลมนไมไดรบการสนบสนนจากภาครฐ งบประมาณมไมเพยงพอ

จงท าใหยากตอการจดการและควบคมการเกดโรคระบาด (ผใหสมภาษณ PPP) ดานความครอบคลมของการ

115

ไดรบวคซนนน ยงไมครอบคลมทกพนททงประเทศโดยเฉพาะอยางยงในจงหวดชายแดนภาคใต มสาเหตจาก ม

พนทเสยง ประชาชนไมใหความรวมมอในการรบวคซน อนเนองมาจากความเชอ เชน วคซนไมมฮาลาล วคซน

ท าใหเดกดอ เปนตน การยายทอยตามผปกครองบอยครง (กองโรคปองกนดวยวคซน กรมควบคมโรค กระทรวง

สาธารณสข, 2561) และจากเหตการณการระบาดของโรคหดในพนทภาคใต กรมควบคมโรคไมสามารถจดหา

วคซนไดทน จงตองประสานกบส านกงานหลกประกนสขภาพถวนหนาเพอสนบสนนแกจงหวดทมการระบาด

ไดแก ยะลา ปตตาน นราธวาส และสงขลา จ านวนทงสน 125,000 โดส แตกไมอาจด าเนนการไดเรวเนองจาก

วคซนตองใชเวลาในการผลตระยะหนง จงท าใหเหนการบรหารวคซนในภาพรวมของประเทศในสถานการณ

เรงดวนนนมความส าคญมาก พบวาขาดการบรณาการทจะแกปญหาไดอยางรวดเรว จากการก าหนดบทบาท

หนาทแยกกน 3 หนวยงาน ไดแก กรมควบคมโรค ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต และกองเศรษฐกจ

สขภาพและหลกประกนสขภาพ กระทรวงสาธารณสข รวมถงการประสานงานของหนวยงานระดบกรม กอง

หรอกระทรวง ในจดหาวคซนใหทนตอความตองการของพนท จงใหขอเสนอแนะวา ควรมการวางแผนการบร

ณาการการด าเนนงานรวมกนจากทกสวนทเกยวของในการจดการปญหาเมอเกดโรคระบาด ตลอดจนมการ

ทบทวนแนวทางในการจดการภาวะฉกเฉนเมอเกดโรคระบาดอยางสม าเสมอเพอใหพรอมรบกบสถานการณ

และทกคนสามารถปฏบตหนาทไดอยางถกตองและรวดเรว(สขภาพคนไทย, 2562)

ตวชวด 3.b.2 ยอดรวมสทธความชวยเหลอดานการพฒนางานวจยทางการแพทยและดานสขภาพ

พนฐานทเปนทางการ

ประเทศไทยไดใหความชวยเหลอเพอการพฒนาแกประเทศเพอนบาน ไดแก ลาว กมพชา พมา และ

เวยดนาม ซงเปนไปตามนโยบายดานการตางประเทศทมงใหความชวยเหลอประเทศเพอนบานดานการพฒนา

โดยตองเปนความชวยเหลอทใหโดยหนวยงานภาครฐ รวมทงรฐบาลกลางเเละรฐบาลทองถน หรอ โดย

หนวยงานบรหารของรฐ เเละมการด าเนนการโดยมวตถประสงคในการชวยพฒนาเศรษฐกจเเละสวสดการของ

ประเทศก าลงพฒนา มการด าเนนงานตงแตป พ.ศ. 2535 เปนตนมา (กรมความรวมมอระหวางประเทศ กระทรวง

การตางประเทศ, 2556)

ตวชวด 3.b.3 สดสวนของสงอ านวยความสะดวกดานสขภาพทมชดหลกของความจ าเปนทางการแพทย

ทส าคญและสามารถหาไดบนพนฐานของความยงยน

หนวยงานทรบผดชอบตวชวดในสวนงานนยงไมชดเจน ในบรบทของประเทศไทยมสถานบรการ

สขภาพรปแบบ โรงพยาบาล รานขายยา สถานพยาบาล ศนยสขภาพ ท งภาครฐและเอกชนใหบรการแก

ประชาชน ในการจดใหมชดยาหลกตามสถานบรการตองค านงถงบคลากรทสามรถสงจายยาได

116

เปาประสงค 3.c ก าลงคนดานสขภาพในประเทศ

ตวชวด 3.a.1 ความหนาแนนและการกระจายตวของบคลากรคนสาธารณสข (แพทย , เภสชกร, ทน

แพทย, พยาบาล)

กระทรวงสาธารณสข โดยกองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขได

ก าหนดแนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยนเปนมาตรการส าคญดงน 1. พฒนาระบบบรหารผลงาน

(Performance Management) 2. ปรบปรงระบบการสรรหาและการคดเลอก แตงตง ประเมน ใหโปรงใส และเปน

ธรรม (Recruitment Process) 3. พฒนาระบบคาตอบแทนสทธประโยชน แรงจงใจในการท างาน และ

ความกาวหนาในสายอาชพอยางเปนธรรม (Retention Strategy &. Happy Work life) แผนการพฒนาระบบ

บรหารจดการก าลงคนดานสขภาพ ในการด าเนนงานระยะสนและระยะยาว ไดแก โครงการพฒนาการวางแผน

ก าลงคนดานสขภาพ โครงการผลตและพฒนาก าลงคนดานสขภาพสความเปนมออาชพ โครงการเพม

ประสทธภาพการบรหารจดการก าลงคน และโครงการพฒนาเครอขายก าลงคนดานสขภาพ

ปญหาและอปสรรค การกระจายตวของก าลงคนยงไมสมดล กลาวคอบคลากรทางสขภาพสวนใหญ

กระจกอยในภาคกลาง และแพทยมากกวาครงปฏบตงานเตมเวลาในโรงพยาบาลเอกชน ความขาดแคลน

บคลากรดานสขภาพมบางสาขาเทานน ในขณะทบางสาขามบคลากรเกนความตองการ มการสญเสยก าลงคน

ดานสขภาพทมสาเหตซบซอนมากขนเรอย ๆ ขาดกลไกในการอภบาลระบบก าลงคนทย งยน ขาดก าลงคนดาน

สขภาพทจะรองรบสงคมผสงอายและขอมลก าลงคนดานสขภาพมอยกระจดกระจาย (สถาบนวจยระบบ

สาธารณสข, 2560) วชาชพแพทย ทนตแพทย กายภาพบ าบด และแพทยแผนไทย/แผนไทยประยกต ในอก 10

ป จะมความเพยงพอกบความตองการของประเทศ ดงนนการเพมการผลต ควรคงอตราการผลตแบบในขณะน

ไว ใหขอเสนอแนะวา ควรวางแผนก าลงคนและบคลาการทางดานสาธารณสขเพอรองรบสงคมผสงอาย

โรคตดตอและโรคไมตดตอ ซงปจจบนมเพมมากขนเรอย ๆ ควรพฒนาก าลงคนดานสขภาพรองรบเรองน

สงเสรมการกระจายอตราก าลงดานสาธารณสขอยางเทาเทยมกนทงประเทศ เพมแพทยในสาขาทขาดแคลนหรอ

ในพนทขาดแคลน ตลอดจนเพมแรงจงใจในการท างานของบคลากรทางการแพทยเพอลดการสญเสยก าลงคน

ดานสขภาพ (ฑณกร โนร และคณะ, 2560)

117

เปาประสงค 3.d เสรมขดความสามารถส าหรบทกประเทศ

ตวชวด 3.d.1คาเฉลยปรมาณของกฎอนามยระหวางประเทศ (international Heath Regulations : IHR)

และการเตรยมความพรอมฉกเฉนดานสขภาพ


แนวทางการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยนเปนมาตรการส าคญดงน 1. บรณาการระบบขอมลทสามารถ

เชอมโยงทกหนวยงานทเกยวของในระดบจงหวดและพฒนาระบบการจดเกบ รายงาน ขอมลใหมความถกตอง

เชอถอได 2.สนบสนนงบประมาณด าเนนงานของศนยปฏบตการฯ รวมถงการจายคาตอบแทนแกบคลากร 3.

สนบสนนการพฒนาศกยภาพของศนยใหสามารถรองรบโรคและภยสขภาพพนทรอยตอระหวางประเทศหรอ

ดานเขาออก 4.เรงรดออกกฎกระทรวงหรออนบญญตอน ๆ และขบเคลอนการด าเนนงานตามภายใต

พระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. 2558 5.สงเสรมใหประชาชนมความรในการเตรยมความพรอมรองรบหรอ

ตอบโตภาวะฉกเฉนทางดานสาธารณสขและภยสขภาพไดอยางเหมาะสมไมเกดความตระหนก โดยมโครงการ

พฒนาระบบและศกยภาพบคลากรเพอการเตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค

ปงบประมาณ 2561 วงเงนงบประมาณ 50,000,000 บาท ภายใตโครงการพฒนาระบบและศกยภาพบคคลเพอ

เตรยมพรอมตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

แผนยทธศาสตรชาตดานการจดการภาวะฉกเฉนทางการแพทยและสาธารณสข พ.ศ. 2560-2564 เพอลด

การสญเสยจากโรคและภยสขภาพเพอไปสการพฒนาทย งยน

จากการด าเนนงานทผานมาป พ.ศ. 2562 การระบาดโรคตดเชอไวรสซกา พบวาระดบจงหวดมนโยบาย

ชดเจนมศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนและมการเฝาระวงความเสยงของโรคในพนทครอบคลมทกจงหวด ก าหนด

หนาทขอบเขตชดเจน แตมบคลากรทสามารถตอบโตภาวะฉกเฉนไดเพยงรอยละ 58.8 พบปญหาและอปสรรค

คอ เจาหนาทผเกยวของขาดความรเกยวกบการจดการภาวะฉกเฉน ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน และระบบ

บญชาการเหตการณ บคลากรเปลยนบอย และการมสวนรวมของประชาชนในการปองกนควบคมโรคนอย

(เกษร แถวโนนงว, เชดพงษ มงคลสนธ, วนทนา กลางบรรมย, 2560) การด าเนนงานดานกฎอนามยระหวาง

ประเทศไทยนน ไดผานการประเมนจากองคการอนามยโลก ในสมรรถนะหลกของประเทศตามขอก าหนดของ

กฎอนามยระหวางประเทศ เมอป พ.ศ. 2560ทผานมา ปจจบนไดด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรการพฒนางาน

ดานกฎอนามยระหวางประเทศ ส าหรบชวงป พ.ศ.2560–2564 อยางไรกตามจากการประเมนยงคงมประเดนท

จะตองปรบปรงเพอการพฒนาเพมขน เชน การประสานงาน และการท างานรวมกนระหวางภาคสวนตาง ๆ เพอ

สนบสนนการปฏบตตามขอก าหนดสมรรถนะหลกของ IHR ทระบไวในแผนปฏบตการแหงชาต การขยาย

118

ขอบเขตของกลไกการประสานงานระดบชาต อาจท าใหการด าเนนงานลาชาและไรประสทธผล เนองจาก

ระเบยบราชการทหละหลวมเกนไป บทบาทความรบผดชอบในกระทรวงตาง ๆ ยงไมชดเจน ผเชยวชาญดาน

ระบาดวทยายงมนอยไมเพยงพอตอการเฝาระวงการตดเชอทเกดจากเชอดอยาใหเปนไปอยางมประสทธผล ดาน

การปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉน ยงไมสามารถปฏบตตามมาตรฐานส าหรบการจดการดแล และการขนสง

ผปวยทอาจเปนโรคตดเชอไดทระดบชมชน หรอทชองทางเขาออกประเทศทกแหง เปนตน (องคการอนามยโลก

, 2561)

จากการประเมนผลสมรรถนะหลกในการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศของประเทศไทยโดย

องคการอนามยโลก (2561) จงใหขอเสนอแนะโดยสรปวา

1.ควรพฒนาศกยภาพเจาหนาทผทเกยวของใหมความรเกยวกบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน และระบบบญชาการเหตการณส าหรบทกภยสขภาพใหมขนทกระดบ และเชอมโยง

ประสานกน ตลอดจนการจดบคลากรรบผดชอบในโครงสรางระบบบญชาการ เพอใหสามารถปฏบตตาม

บทบาททถกคาดหวงได

2. พฒนาการท างานรวมกนหรอการบรณาการระหวางองคกร และในองคกรใหมประสทธภาพมากขน

โดยแบงความรบผดชอบทชดเจน สงเสรมใหหนวยงานตาง ๆ ตดตอสอสารกนอยางสม าเสมอเพอใหเกดการ

ประสานงานทด

3. ทบทวนระบบการจดการภาวะฉกเฉน จากทกภาคสวนทมบทบาทเกยวของกบการวจย การเฝาระวง

การประเมนความเสยง การวเคราะหระบาดวทยา และการควบคมเหตการณฉกเฉน

4. ก ากบตดตาม ประเมนผลการด าเนนงานทมอยอยางสม าเสมอ เพอใหทราบขอบกพรอง ปรบปรง

พฒนาการท างาน และพรอมรบกบสถานการฉกเฉน (องคการอนามยโลก, 2561)

119

บทท 5 ความพรอมในการบรรลเปาหมายท 3 ของประเทสไทย

การพจารณาความพรอมในการบรรลเปาหมายของประเทศไทยสามารถพจารณาจากได ความพรอมตามองคประกอบพนฐาน ความพรอมตามความสมพนธภายในเปาหมาย และความพรอมตามความสมพนธภายนอกเปาหมาย ทงน สามารถพจารณาไดตามล าดบดงน 5.1 ความพรอมตามองคประกอบพนฐาน

ความพรอมในการบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยน SDGs 3 ตามองคประกอบพนฐานสามารถประเมนตามล าดบในดานองคความร ดานขอมลสถต ดานกฎหมาย ดานโครงสรางการบรหารงานภาครฐ ดานประสทธภาพการบรหารจดการขององคกรภาคสวนตาง ดานทรพยากรงบประมาณในภาครฐและนอกภาครฐ ดานการมสวนรวม บรณาการ ภาคสวนตาง ๆ ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และภาควชาการ เพอแสดงความสมพนธทสอดคลองกนของการด าเนนงานใหบรรลผล ท งน เพอแสดงภาพรวมของความสมพนธสอดคลองเหลานน จดตาราง แสดงความพรอมในการด าเนนงานเพอบรรลเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย โดยใชตวอกษร และสตามทก าหนดขนเพอประกอบการวเคราะหและสรป ดงน

T เปาประสงค I ตวชวด K องคความร UN Metadata องคการสหประชาชาต THAI ประเทศไทย S ขอมลสถต L กฎหมาย G โครงสรางการบรหารงานภาครฐ E ประสทธภาพการบรหารจดการขององคกรภาคสวนตาง R ทรพยากรงบประมาณในภาครฐและนอกภาครฐ PAR การมสวนรวม บรณาการ ภาคสวนตาง ๆ ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และภาควชาการ Readiness ความพรอม ไมมขอมลเพยงพอ มขอมล

ไมปรากฎขอมล มขอมล แตไมมแผนงาน นโยบาย กจกรรม มแผนงาน นโยบาย กจกรรม มผลการด าเนนงานตามแผน นโยบาย กจกรรม มการวเคราะห ผลการด าเนนงานตามแผน นโยบาย กจกรรม มผลการวเคราะห ทศทาง ผลการด าเนนงานตามแผน นโยบาย กจกรรม เปนไปตามเปาหมาย มผลการประเมน วเคราะห สงเคราะห ปรบปรง พฒนา ตวอยางทด

120

Goal 3 T I K S L G E R PAR I Readiness T Readiness

UN THAI 3.1 3.1.1MMR

3.1.2PBSHP 3.2 3.2.1UFMR

3.2.2NMR 3.3 3.3.1HIV

3.3.2TB 3.3.3Malaria 3.3.4HepB 3.3.5NTDs

3.4 3.4.1M NCDs 3.4.2SMR

3.5 3.5.1CPTSNA 3.5.2UA15YO

3.6 3.6.1D RT I 3.7 3.7.1 P WR sat

3.7.2 ABR 3.8 3.8.1 CEHS

3.8.2 PHEH 3.9 3.9.1MHAPoll

3.9.2MWASH 3.9.3MR un P

3.a 3.a.1ATobacco 3.b 3.b.1 P vac

3.b.2 ODA M 3.b.3 PHFM

3.c 3.c.1 HWD 3.d 3.c.2 IHR

ตารางท 16 แสดงความพรอมดานองคประกอบพนฐานในการด าเนนงานเพอบรรลเปาหมายท 3 เมอวเคราะหเชงคณภาพเพอพจารณาความพรอมดานองคประกอบพนฐานในการด าเนนงานใหบรรล

เปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย จะพบวาประเทศไทยมความพรอมในการบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยน โดยเฉพาะการด าเนนการตามเปาประสงค 3.a เพมความเขมแขงการด าเนนงานของกรอบอนสญญาขององคการอนามย

121

โลกวาดวยการควบคมยาสบในทกประเทศตามความเหมาะสม 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลกใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ 100,000 คน ภายในป 2573 และ 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและเดกอายต ากวา 5 ป โดยทกประเทศมงลดอตราการตายในทารกแรกเกดต าถง 12 คน ตอ การเกดมชพ 1,000 คน และลดอตราการตายในเดกอายต ากวา 5 ป ลงใหต าถง 25 คน ตอการเกดมชพ 1,000 คน ภายในป 2573 เนองจากมความพรอมทงดานองคความร การด าเนนงาน กฎหมาย นโยบาย และผลการด าเนนการ ตลอดจนการมสวนรวมของภาคสวนตาง ๆ โดยในภาพรวมดานองคประกอบพนฐานนนประเทศไทยมความพรอมในการด าเนนงานตามเปาประสงคของเปาหมายการพฒนาทย งยน ทกเปาประสงค แมบางเปาประสงคยงไมปรากฏขอมล Metadata แตประเทศไทยมองคความรและเตรยมพรอมในการขบเคลอนแลว

อยางไรกด องคประกอบพนฐานบางเปาประสงคอาจยงไมครบถวนชดเจนทจะด าเนนการใหบรรลตามเปาประสงคน น ๆ ไดแก 3.3.5 จ านวนผทรองขอความชวยเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลย (Neglected tropical diseases) เนองจากองคความรเกยวกบโรคเขตรอนทถกละเลยยงไมชดเจนท าใหการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของยงไมปรากฏขอมล สวนเปาประสงค 3.4.1 อตราการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง โรงเบาหวานและโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง ในประชากรไทยอาย 30 - 70 ป (premature mortality rate) ลดลง 1/3 ภายในป 2573 จากขอมลพนฐานป 2553 นนยงขาดมาตรการทางกฎหมายรองรบการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของตลอดจนมาตรการทผมสวนไดเสยควรจะตองด าเนนการเกยวกบโรคทมสาเหตจากพฤตกรรมและสภาพสงคม เศรษฐกจยคบรโภคนยมซงเปนสาเหตพนฐานของโรคเหลาน และ 3.9 ลดจ านวนการตายและการปวยจากสารเคมอนตรายและจากการปนเปอนและมลพษทางอากาศ น า และดน ใหลดลงอยางมากภายในป 2573 นน แมประเทศไทยจะมมาตรการทางกฎหมาย โครงสรางหนวยงานของรฐทเกยวของกบสารเคมอนตราย มลพษตาง ๆ แลว แตการปฏบตตามมาตรการทางกฎหมายยงไมชดเจน ไมมงเนนผลการด าเนนงาน ยงปรากฏปญหาสารเคมอนตรายและมลพษตาง ๆ ทหนวยงานของรฐมสวนเกยวของทงในฐานะผก ากบดแลแหลงก าเนดมลพษและผกอมลพษ ดงนนเปาประสงค 3.9 นหากอาศยความพรอมจากองคประกอบพนฐานรวมกบเจตนารมณในการบงคบใชกฎหมาย มาตรการตาง ๆ ตลอดจนความรวมมอของหนวยงานทเกยวของจะท าใหแกไขปญหาสารเคมอนตรายและมลพษได โดยเฉพาะอยางยงปญหาสารเคมอนตรายและมลพษทสะสมซงยากแกการตรวจวนจฉยสาเหตของโรคตาง ๆ จะท าใหผปวยไมไดรบการรกษาอยางถกตองและไมไดรบการคมครองสทธในสขภาพ หากรฐมงมนลดปญหาสารเคมอนตรายและมลพษอยางชดเจนจะท าใหเกดภาวะสขภาพทย งยนทงภาคการผลตและการบรโภคของประเทศไทย

122

5.2 ความพรอมตามความเชอมโยงกบเปาประสงคของเปาหมายอน ๆ พจารณาประกอบกน ดงน เปาประสงค 1.a สรางหลกประกนวาจะมการระดมทรพยากรอยางมนยส าคญจากแหลงทหลากหลาย

รวมไปถงการยกระดบความรวมมอเพอการพฒนา เพอทจะจดใหมแนวทางทเพยงพอและคาดเดาได แกประเทศก าลงพฒนาโดยเฉพาะอยางยงประเทศพฒนาทสด ในการด าเนนงานตามแผนงานและนโยบายเพอยตความยากจนในทกมต เชน จดสรรงบประมาณเพอลดความยากจน ขยายโอกาสทางการศกษา พฒนาสาธารณสข เสรมสรางสวสดการสงคม เปนตน

เปาประสงค 2.2 ยตภาวะทพโภชนาการทกรปแบบและแกไขปญหาความตองการ สารอาหารของหญงวยรน หญงตงครรภและใหนมบตร และผสงอายภายในปพ.ศ.2573 รวมถงบรรล เปาหมายทตกลงรวมกนระหวางประเทศวาดวยภาวะแคระแกรนและผอมแหงในเดกอายต ากวา 5 ป

เปาประสงค 6.1 บรรลเปาหมายการใหทกคนเขาถงน าดมทปลอดภยและมราคาทสามารถซอหาได ภายในป 2573

เปาประสงค 6.2 บรรลเปาหมายการใหทกคนเขาถงสขอนามยทพอเพยงและเปนธรรม และยตการขบถายในทโลง โดยใหความสนใจเปนพเศษตอความตองการของผหญง เดกหญง และกลมทอยใตสถานะการณทเปราะบาง ภายในป 2573

เปาประสงค 6.3 ปรบปรงคณภาพน า โดยการลดมลพษ ขจดการทงขยะและลดการปลอยสารเคมอนตรายและวตถอนตราย ลดสดสวนน าเสยทไมผานกระบวนการลงครงหนง และเพมการน ากลบมาใชใหมและการใชซ าทปลอดภยอยางย งยนทวโลก ภายในป 2573

เปาประสงค 7.1 สรางหลกประกนวามการเขาถงการบรการพลงงานสมยใหมทเชอถอได ในราคาทสามารถซอหาได ภายในป 2573

เปาประสงค 11.6.2 ลดผลกระทบทางลบตอสงแวดลอมตอหวประชากรในเขตเมอง รวมถงการใหความสนใจเปนพเศษตอการจดการคณภาพอากาศ การจดการของเสยของเทศบาล และการจดการของเสยอน ๆ ภายในป 2573

เปาประสงค 13.1 เสรมภมตานทานและขดความสามารถในการปรบตวตออนตรายและภยพบตทางธรรมชาตทเกยวของกบภมอากาศในทกประเทศ

เปาประสงค 16.1 ลดความรนแรงทกรปแบบและอตราการตายทเกยวของในทกแหงใหลดลงอย างมนยส าคญ

123

เปาประสงค 16.1.1 จ านวนเหยอของการฆาตกรรมโดยเจตนา ตอจ านวนประชากร 100,000 คน จ าแนกตามเพศ และอาย

เปาประสงค 16.1.2 การเสยชวตทเกยวของกบความขดแยง ตอจ านวนประชากร 100,000 คน จ าแนกตาม อาย เพศ และสาเหตการตาย

เปาประสงค 16.9 ก าหนดสถานะทางกฎหมายส าหรบทกคน โดยรวมถงการใหมสตบตร ภายในป พ.ศ 2573

เปาประสงค 16.9.1 สดสวนของเดกอายต ากวา 5 ป ทมการแจงเกดกบเจาหนาทของรฐ จ าแนกตามอาย เปาประสงค 17.19.2 สดสวนของประเทศท (a) มการจดท าส ามะโนประชากรและเคหะอยางนอยหนง

ครงในรอบ 10 ปทผานมา และ (b) บรรลการจดทะเบยนเกด 100 เปอรเซนต และ จดทะเบยนการตาย 80 เปอรเซนต

124

บทท 6 ล าดบความส าคญของเปาประสงค ตวชวดในเปาหมายท 3 ส าหรบประเทศไทย

การจดล าดบความส าคญของเปาประสงคในเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวยตามบรบทของประเทศไทย ทงหมด 13 เปาประสงค 27 ตวชวด โดยการวเคราะหและจดล าดบความส าคญใน 2 ลกษณะ คอ

1. จดล าดบตาม “ความเรงดวน” คอ เปาประสงคใดทจ าเปนตองด าเนนการเพอแกไขปญหากอน เนองจากจะสงผลกระทบและความเสยหายตอชวต มความรนแรง ตลอดจนมแนวโนมของสถานการณไปในทศทางทไมด จงจ าเปนทจะตองเรงแกไข 2. จดล าดบตาม “ผลกระทบ” ประกอบดวย 2 สวน คอ

2.1 ผลกระทบระหวางเปาประสงค คอ เปาประสงคใดหากมงด าเนนการเพอใหบรรลแลวจะเปนพนฐานใหเปาประสงคอนภายในเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย บรรลไดงายขน

2.2 ผลกระทบระหวางเปาประสงคกบเปาหมายอน คอ เปาประสงคใดหากมงด าเนนการเพอใหบรรลแลวจะเปนพนฐานหรอสงเสรมใหเปาหมายอนบรรลไดงายขน 6.1 ล าดบความส าคญตามความเรงดวน

คณะผวจยรวบรวมขอมลจาก บททวนเอกสาร สมภาษณเชงลก เสวนาวชาการ ไดท าการส ารวจและสรปความคดเหนดงตอไปน

125

ตวชวด ผลกระทบทรนแรงตอสขภาพ

ล าดบสาเหตการเสยชวตตามโรคส าคญ

แนวโนมทางสถต

ความพรอมของประเทศไทย รวมคะแนน

3.1 8 3.1.1 4 1 2 1 8 3.1.2 4 1 2 2 8 3.2 8 3.2.1 4 1 2 1 8 3.2.2 4 1 2 1 8 3.3 11.25 3.3.1 3 1 4 4 12 3.3.2 3 1 4 4 12 3.3.3 3 1 2 4 10 3.3.4 3 1 3 4 11 3.3.5 3 1 - - - 3.4 13 3.4.1 3 3 4 4 14 3.4.2 4 2 3 3 12 3.5 8.5 3.5.1 2 1 2 2 7 3.5.2 2 1 4 3 10 3.6 15 3.6.1 4 3 4 4 15 3.7 8 3.7.1 2 1 2 2 7 3.7.2 3 1 2 3 9 3.8 6 3.8.1 1 1 2 2 6 3.8.2 1 1 2 2 6 3.9 11 3.9.1 3 1 4 3 11 3.9.2 3 1 - 3 3.9.3 3 1 - 3 3.a 8 3.a.1 2 1 2 3 8 3.b 11 3.b.1 4 2 3 2 11 3.b.2 1 1 - 2 - 3.b.3 3.c 7 3.c.1 1 1 2 3 7 3.d 6 3.d.1 1 1 2 2 6

ตารางท 17 แสดงวธการจดล าดบความส าคญตามความเรงดวน

126

ทงน ตวชวดใดไมมขอมลหรอขอมลไมมคณภาพจะไมถกน ามาพจารณาในการหารเพอหาคาเฉลยของเปาประสงค เปาประสงคใดไดคะแนนมากทสด หมายถง จะสงผลกระทบมากทสด ควรเรงด าเนนการกอน ค าอธบายตารางใหคะแนน ดงน 1) ผลกระทบทรนแรงตอสขภาพ

หวขอ 4 คะแนน 3 คะแนน 2 คะแนน 1 คะแนน ผลกระทบทรนแรงตอสขภาพ

สงผลกระทบตอการเสยชวตอยางชดเจน

สงผลกระทบตอการเสยชวตในระยะยาว

ไมถงชวต เปนปจจยเสยงทกอใหเกดโรค

ไมไดสงผลกระทบตอสขภาพ หรอสาเหตทางออม

ล า ด บ ส า เ ห ต ก า รเ ส ย ช ว ต ต า ม โ ร คส าคญ

เปนสาเหตส าคญของการเสยชวต 3 ล าดบแรก

เปนสาเหตส าคญของการเสยชวต ล าดบท 3-6

เปนสาเหตส าคญของการเสยชวต ไมไดอยใน 6 ล าดบแรก

ไมไดเปนสาเหตของการเสยชวต

แนวโนมทางสถต เปนไปในทศทางทไมคอยด

คงท เปนไปในทศทางทด -

ค ว า ม พ ร อ ม ข อ งประเทศไทย

คาดวาจะบรรลหลงป 2573

คาดวาจะบรรลภายในป 2573

คาดวาจะบรรลภายในป 2561-1564

บรรลเปาหมายแลว

ตารางท 17 แสดงการใหคะแนนผลกระทบทรนแรงตอสขภาพ 2) การพจารณาล าดบความส าคญ จากจ านวนและอตราตายตอประชากร 100,000 คน จ าแนกตามสาเหตทส าคญ

ป พ.ศ. 2537 – 2560 ดงน

ล าดบ ชอสาเหตการตาย 2556 2557 2558 2559 2560 คาเฉลย 5 ป 1 มะเรงและเนองอกทกชนด 104.8 107.9 113.7 119.3 120.5 113.24 5 อบตเหต1 50.2 49 22.3 23.8 24.1 33.88 4 หวใจ 38.1 38.5 29.9 32.3 31.8 34.12 3 ปอดอกเสบและโรคปอดอน ๆ 33.5 40.2 42.1 43.8 45.3 40.98 2 โรคหลอดเลอดในสมอง 35.9 38.7 43.3 48.7 47.8 42.88 7 เบาหวาน 15 17.5 19.4 22.3 22 19.24 10 ฆาตวตายส าเรจ 6.1 6.1 6.5 6.4 6.6 6.34 8 ความดนโลหตสง 8 11 12.1 12.2 13.1 11.28 9 โรคเอดส 8.8 8.8 8.4 7.6 7.1 8.14

ตารางท 18 แสดงการจดล าดบอตราตายจ าแนกตามสาเหตทส าคญ ป พ.ศ. 2537 – 2560 ทมา : รายงานสถตสาธารณสข ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข *หมายเหต : โรคส าคญ หมายถง โรคทสามารถปองกนได แตมผเสยชวตเพมขนทกป

1 - ตงแแตป 2558 เปนขอมลอบตเหตการตายจากการคมนาคมขนสงทางบก เทานน

127

3) แนวโนมทางสถต หมายถง การคาดการณจากสถานการณทผานมา แบงคะแนนดงน

คะแนน ความหมาย 4 มแนวโนมวาสถานการณนนจะแยรายหรอแยลง 3 แนวโนมนนยงคงทและเปนปญหาส าคญ 2 มแนวโนมทพฒนา หรอสถานการณทผานมาพฒนาขน 1 ไมเกยวกบแนวโนม ตารางท 19 แสดงการใหคะแนนแนวโนมทางสถตของแตละตวชวด

4) ความพรอม หมายถง ความพรอมในการบรรลเปาหมาย พจารณาจากการรวบรวมขอมลในกอนหนาน และจาก

ขอมลของกองยทธศาสตรและแผนงาน ไดพจารณาตวชวด ดงน

คะแนน ความหมาย 4 ตวชวดยากจะบรรล 3.3.1, 3.3.2, 3.3.4, 3.4.1, 3.4.1, 3.3.3, 3.6.1 3 ไมมเปาหมายทชดเจน แตเปนปญหาส าคญ 3.4.2, 3.5.2, 3.7.2, 3.9.1, 3.9.2, 3.9.3, 3.a, 3.c.1 2 ไมมเปาหมายทชดเจน แตมแนวโนมพฒนา 3.1.2 , 3.5.1, 3.7.1, 3.8.1, 3.8.2, 3.b.1, 3.b.2,

3.d.1 1 ตวชวดบรรลแลว ไดแก 3.1.1, 3.2.1, 3.2.2 - ไมมขอมลหรอขอมลไมชดเจนไมสามารถน ามาประกอบการพจารณาได 3.3.5 3.b.3 ตารางท 20 แสดงการใหคะแนนความพรอมในการจดล าดบความส าคญ วเคราะหการจดล าดบความส าคญของแตละเปาประสงคตามความเรงดวน ไดขอสรปดงน

ล าดบท 1 เปาประสงค 3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนง ภายในป 2573

การตายและการบาดเจบจากอบตเหต เมอเกดอบตเหตสงผลกระทบถงชวตไดอยางรวดเรวและชดเจน ยงเปนปญหาส าคญและรนแรงในประเทศไทย และเปนสาเหตท าใหเกดอตราการตายทส าคญ ล าดบท 5 นอกจากนยงไมมแนวโนมทจะลดลงหรออาจจะลดลงเพยงเลกนอย และยากตอการบรรลเปาหมายทตงไววาอบตเหตลดลงครงหนงภายในป 2573 ซงเปนประเดนททาทายในบรบทของประเทศไทย ดงนนจงควรเรงด าเนนการแกไขเปนอนดบแรก ล าดบท 2 เปาประสงค 3.4 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอใหลดลงหนงในสามผานทางการปองกนและการรกษาโรคและสนบสนนสขภาพจตและความเปนอยทดภายในป 2573

เมอเกดโรคไมตดตอท าใหสงผลกระทบตอสขภาพในระยะยาวและเสยชวตกอนวยอนควร เปนสาเหตท าใหเกดอตราการตายทส าคญ ใน 10 อนดบของประเทศไทย นอกจากนยงมแนวโนมทจะเพมขนอยางตอเนอง และ

128

ยากตอการบรรลเปาหมายทตงไววาลดการตายลงครงหนงภายในป 2573 ซงเปนประเดนททาทายในบรบทของประเทศไทย ดงนนจงควรเรงด าเนนการแกไขเปนอนดบท 2 ล าดบท 3 เปาประสงค 3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเลย และโรคเขตรอนทถกละเลย และตอสกบโรคตบอกเสบ โรคตดตอทางน า และโรคตดตออน ๆ ภายในป 2573 เมอเกดโรคตดตอสงผลกระทบตอการเสยชวตกอนวยอนควร ทงในระยะสนและระยะยาวขนอยกบความรนแรงของโรค และโรคเอดสยงเปนสาเหตของการตายในล าดบท 9 แนวโนมของสถานการณโรคเอดสและวณโรคเปนไปในทศทางทไมคอยพฒนา โรคตบอกเสบสถานการณคอยขางคงท สวนโรคมาลาเลยในบรบทของประเทศไทยมโอกาสทจะยตไดภายในป 2573 โดยภาพรวมของโรคตดตอยงคงเปนประเดนททาทายของประเทศไทย ดงนนจงควรเรงด าเนนการแกไขเปนอนดบท 3 ล าดบท 4 เปาประสงค 3.b สนบสนนการวจยและการพฒนาวคซนและยาส าหรบโรคตดตอและไมตดตอทสงผลกระทบโดยตรงตอประเทศก าลงพฒนา ใหมการเขาถงยาและวคซนจ าเปนในราคาทสามารถซอหาได ตามปฏญญาโดฮาความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาและการสาธารณสข ซงเนนย าสทธส าหรบประเทศก าลงพฒนาทจะใชบทบญญตในความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาอยางเตมทในเรองการผอนปรนเพอจะปกปองสขภาพสาธารณะและโดยเฉพาะการเขาถงยาโดยถวนหนา เปาประสงค 3.9 การเจบปวยจากสารเคมอนตรายและการปนเปอนจากมลภาวะพษทางน า ดน อากาศ อาจจะเหนผลกระทบตอชวตไดไมชดเจน แตสงผลเสยตอสขภาพและเปนปจจยทกอใหเกดโรคตาง ๆ แตมแนวโนมของสถานการณไปในทศทางทไมพฒนานก โดยเฉพาะอยางยงมลพษทางอากาศทวความรนแรงมากขน ยงคงเปนประเดนททาทายในประเทศไทย สวน เปาประสงค 3.b เปนเรองของการสงเสรมการเขาถงยาและวคซน ซงวคซนเปนยาทสามารถปองกนและควบคมโรคไดด หากไมไดรบวคซนจะสงผลกระทบตอใหเสยชวตได แมวาโรคทเกดจากการไมไดรบวคซนขนพนฐานจะไมใช 1 ใน 10 ของสาเหตการตายทส าคญกตาม ยงคงเปนประเดนททาทายและควรเรงด าเนนการใหทกคนไดเขาถงยาและวคซน เพอลดความรนแรงของสถานการณ ดงนนจงควรเรงด าเนนการแกไขเปนล าดบท 4 ล าดบท 5 เปาประสงค 3.5 เสรมสรางการปองกนและการรกษาการใชสารในทางทผด ซงรวมถงการใชยาเสพตดในทางทผดและการใชแอลกอฮอลในทางอนตราย ยาเสพตดและแอลกอฮอล เปนปจจยเสยงทกอใหเกดโรคและผลเสยตอสขภาพ รวมทงเปนสาเหตส าคญทท าใหเกดการเสยชวตบนทองถนน แมวาจะไมใชสาเหตการเสยชวตโดยตรงแตสงผลกระทบตอสขภาพในระยะยาว ซงสถานการณในการเขาถงการบ าบดรกษาจะมผเขาถงมากขน แตอตราการดมสราในประเทศไทยยงไมมแนวโนมทจะลดลด จงเปนประเดนททาทายของประเทศไทยในการแกไขปญหาดงกลาวเพอลดความรนแรงต อผลกระทบตอสขภาพ เรงด าเนนการแกไขเปนล าดบท 5

129

ล าดบท 6 เปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลกใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ 100,000 คน ภายในป 2573 ภายในป 2573 เปาประสงค 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและเดกอายต ากวา 5 ป โดยทกประเทศมงลดอตราการตายในทารกแรกเกดต าถง 12 คน ตอ การเกดมชพ 1,000 คน และลดอตราการตายในเดกอายต ากวา 5 ป ลงใหต าถง 25 คน ตอการเกดมชพ 1,000 คน ภายในป 2573

เปาประสงค 3.7 สรางหลกประกนวามการเขาถงบรการ ขอมล การใหการศกษาเกยวกบอนามยเจรญพนธโดยถวนหนา รวมถงการวางแผนครอบครว และการผสานอนามยเจรญพนธ ในยทธศาสตรและแผนงานระดบชาต ภายในป 2573

เปาประสงค 3.a เพมความเขมแขงการด าเนนงานของกรอบอนสญญาขององคการอนามยโลกวาดวยการควบคมยาสบในทกประเทศตามความเหมาะสม

การเสยชวตของมารดาและทารกแรกเกด กอใหเกดผลกระทบถงชวตทรนแรง แตในบรบทของประเทศไทย อบตการเสยชวตดงกลาวคอนขางนอย กลาวคอบรรลเปาแลว แตยงคงตองเฝาระวงอย างตอเนองแสดงถงประเทศไทยไดมการด าเนนการทดพอสมควร ในดานอตราการคลอดในวยรนยงคงเปนปญหาส าคญของประเทศไทยถงแมวาจะมแนวโนมของสถานการณทดขนกตาม แตการคลอดในวยรนสงผลกระทบตอตววนรนเองและทารกแรกเกดทางออม ยงคงตองเฝาระวงและสงเสรมการลดอตราการคลอดในวยรนอยางตอเนอง ดานยาสบ กอใหเกดผลเสยตอสขภาพและเปนปจจยเสยงทกอใหเกดโรคตาง ๆ แมวาจะมแนวโนมของอตราผสบบหรลดลง แตยงคงตองเฝาระวงและด าเนนงานอยางรอบคอบ ดงนน ความเรงดวนในการแกไขเปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลกใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ 100,000 คน ภายในป 2573ม 3.2ม 3.7 และ 3.a จงเปนล าดบท 6 ล าดบท 7 เปาประสงค 3.8 บรรลการมหลกประกนสขภาพถวนหนารวมถงการปองกนความเสยงทางการเงน การเขาถงการบรการสาธารณสขจ าเปนทมคณภาพ และเขาถงยาและวคซนจ าเปนทปลอดภยมประสทธภาพ มคณภาพ และมราคาทสามารถซอหาได เปาประสงค 3.d เสรมขดความสามารถส าหรบทกประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในประเทศก าลงพฒนา ในเรองการแจงเตอนลวงหนา การลดความเสยง และการบรหารจดการความเสยงดานสขภาพในระดบประเทศและระดบโลก การมหลกประกนสขภาพถวนหนาในประเทศไทยคอนขางครอบคลม จนท าใหครอบครวลมเหลวจากการเสยคาบรการดานสขภาพลดลงอยางเหนไดชด และประเทศไทยไดผานการประเมนจากองคการอนามยโลกในการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศ ดงนนความเรงดวนในการแกไขเปาประสงคนจงเปนล าดบสดทาย

130

จากการจดล าดบความส าคญของคณะวจยมความเหนสอดคลองกบจากการจดล าดบความส าคญภายใตโครงการประสานการขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาทย งยนของประเทศ (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2560) ไดใหขอสรปวา เปาประสงคตองด าเนนการเรงดวนมทงหมด 4 ตว ไดแก

เปาประสงค 3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเลย และโรคเขตรอนทถกละเลย และตอสกบโรคตบอกเสบ โรคตดตอทางน า และโรคตดตออน ๆ ภายในป 2573

เปาประสงค 3.4 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอใหลดลงหนงในสามผานทางการปองกนและการรกษาโรคและสนบสนนสขภาพจตและความเปนอยทดภายในป 2573

เปาประสงค 3.5 เสรมสรางการปองกนและการรกษาการใชสารในทางทผด ซงรวมถงการใชยาเสพตดในทางทผดและการใชแอลกอฮอลในทางอนตราย

เปาประสงค 3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนง ภายในป 2573 6.2 ล าดบความส าคญตามผลกระทบ

6.2.1 ผลกระทบระหวางเปาประสงค คอ เปาประสงคใดหากมงด าเนนการเพอใหบรรลแลวจะเปนพนฐานหรอสงเสรมใหเปาประสงคอนภายในเปาหมายท 3 บรรลไดงายขน ดงนนจงเปนทางเลอกอกทางหนงในการด าเนนการเพอใหบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยน SDGs 3 ทงน เพอวเคราะหขอมลความสมพนธกนของเปาประสงค ตวชวดตาง ๆ จงอาศยการจดท าตารางแสดงความสมพนธเชงผลกระทบตอกน โดยใชสญลกษณ I หมายความวา เกดผลกระทบสงเสรมกน และใชอกษรยอเพอใหเขาใจไดดงน 3.1.1 MMR , 3.1.2 PBSHP, 3.2.1 UFMR, 3.2.2 NMR, 3.3.1 HIV, 3.3.2 TB, 3.3.3 Malaria, 3.3.4 HepB, 3.3.5NTDs, 3.4.1 M NCDs, 3.4.2 SMR, 3.5.1 CPTSNA, 3.5.2UA15YO, 3.6.1 DRTI, 3.7.2 ABR, 3.8.1 CEHS, 3.8.2 PHEH, 3.9.1 MHAPoll, 3.9.2 MWASH, 3.9.3 MR un P, 3.a.1 ATobacco, 3.b.1 P vac, 3.b.2 ODA M, 3.b.3 PHFM, 3.b.3 PHFM, 3.c.1 HWD, 3.d.1 IHR

โดยวธการดงกลาว หากด าเนนการเปาประสงคหรอตวชวดใดแลวจะสงผลกระทบตอเปาประสงคหรอตวชวดตาง ๆ ในเชงสงเสรมกนจะใสสญลกษณ I และค านวณใหมคา 1 เมอรวมคาทไดจากความสมพนธแลว ตวชวดใด เปาประสงคใด ไดคารวมสงสดเรยงล าดบไปจะเปนตวชวดทมความส าคญตอการด าเนนการเปนล าดบแรก และรองลงไปไลเรยงตามคะแนน

ยกตวอยางเชน ถาด าเนนการตามเปาประสงคและตวชว ด 3.a.1ATobacco เพมความเขมแขงการด าเนนงานของกรอบอนสญญาขององคการอนามยโลกวาดวยการควบคมยาสบในทกประเทศตามความเหมาะสม แลวจะสงผลกระทบสงเสรมเปาประสงคและตวชวด 3.3.2 อตราตายของทารกแรกเกด (Neonatal mortality rate) 3.4.1 อตราการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง โรงเบาหวานและโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง ในประชากรไทยอาย 30 - 70 ป (premature mortality rate) ลดลง 1/3 ภายในป 2573 จากขอมลพนฐานป 2553 3.8.2 คาใชจายดานสขภาพตอคาใชจายทงหมดของครวเรอน 3.a.1 ความชกของผทสบบหรในปจจบนในกลมคนทม

131

อายตงแต 15 ปขนไปทมการปรบมาตรฐานอาย 3.b.3 สดสวนของสงอ านวยความสะดวกดานสขภาพทมชดยาหลกของความจ าเปนทางการแพทยทส าคญและสามารถหาไดบนพนฐานของความยงยน ซงเมอรวมคาแลว จะได 5

ทงน เมอพจารณาแตละเปาประสงคและตวชวดตาง ๆ แลว ลงคา แลวรวมคาทได จะพบวา เปาประสงค 3.8.2 และ 3.b.3 จะไดคาสงสด 3.8.1 และ 3.7.1 ไดล าดบรองลงมาตามล าดบ นอกจากนน เมอพจารณาคาทไดท งหมดจะพบวาล าดบคาสงสดจะไดแก (1) 3.8 (2) 3.b (3) 3.7 (4) 3.2 ดงนน จะพบวา หากด าเนนการตามเปาประสงคและตวชวดตามเปาประสงค พบวา ควรด าเนนการ 3 ล าดบแรกดงน ล าดบท 1

3.8.2 คาใชจายดานสขภาพตอคาใชจายทงหมดของครวเรอน 3.8.1 ความทวถงของบรการดานสขภาพทจ าเปน (นยามความครอบคลมของบรการทจ าเปนเฉลยโดยยด

การตดตามการรกษา ซงประกอบดวยภาวะเจรญพนธ มารดา เดกแรกเกดและสขภาพเดก โรคตดตอ โรคไมตดตอ และความสามารถในการเขาถงบรการระหวางคนทวไปและผดอยโอกาส)

จะสงผลตอการบรรล 3.8 บรรลการมหลกประกนสขภาพถวนหนารวมถงการปองกนความเสยงทางการเงน การเขาถงการบรการสาธารณสขจ าเปนทมคณภาพ และเขาถงยาและวคซนจ าเปนทปลอดภยมประสทธภาพ มคณภาพ และมราคาทสามารถซอหาได และบรรลเปาประสงค ตวชวดอน ๆ มากทสด ล าดบท 2 3.b.3 สดสวนของสงอ านวยความสะดวกดานสขภาพทมชดยาหลกของความจ าเปนทางการแพทยทส าคญและสามารถหาไดบนพนฐานของความยงยน

จะสงผลตอการบรรล 3.b สนบสนนการวจยและการพฒนาวคซนและยาส าหรบโรคตดตอและไมตดตอทสงผลกระทบโดยตรงตอประเทศก าลงพฒนา ใหมการเขาถงยาและวคซนจ าเปนในราคาทสามารถซอหาได ตามปฏญญาโดฮาความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาและการสาธารณสข ซงเนนย าสทธส าหรบประเทศก าลงพฒนาทจะใชบทบญญตในความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาอยางเตมทในเรองการผอนปรนเพอจะปกปองสขภาพสาธารณะและโดยเฉพาะการเขาถงยาโดยถวนหนา และบรรลเปาประสงค ตวชวดอน ๆ ล าดบรองลงมา ล าดบท 3 3.7.1 รอยละของหญงวยเจรญพนธอาย 15-49 ป ทพงพอใจกบการวางแผนครอบครวดวยวธสมยใหม

จะสงตอการบรรล 3.7 สรางหลกประกนวามการเขาถงบรการ ขอมล การใหการศกษาเกยวกบอนามยเจรญพนธโดยถวนหนา รวมถงการวางแผนครอบครว และการผสานอนามยเจรญพนธ ในยทธศาสตรและแผนงานระดบชาต ภายในป 2573 และบรรลเปาประสงค ตวชวดอน ๆ ล าดบรองลงไป

และหากด าเนนการตามล าดบความพรอมของคาทไดจะสง 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและเดกอายต ากวา 5 ป โดยทกประเทศมงลดอตราการตายในทารกแรกเกดต าถง 12 คน ตอ การเกดมชพ 1,000

132

คน และลดอตราการตายในเดกอายต ากวา 5 ป ลงใหต าถง 25 คน ตอการเกดมชพ 1,000 คน ภายในป 2573 ในทสดอกดวย

โดยเฉพาะเมอพจารณาสงเกตไดวา การด าเนนการตาม 3.8 , 3.b , 3.7 จะมลกษณะเปนเปาประสงคบงชวธการท างานหรอกระบวนการด าเนนงาน และ 3.2 จะมลกษณะเปนผลผลตของกระบวนการด าเนนงาน

ท งน ยงมเปาประสงค ตวชวดเหมาะสมและพรอมจะด าเนนงานตามลกษณะสงเสรมตอกนไดอก

หลากหลาย หากพจารณาตามล าดบโดยประกอบกบความพรอมดานองคประกอบพนฐานแลวจะพบวาการ

ด าเนนการ 3.b 3.8 และ 3.7 จะสงผลกระทบสงเสรมกนตอเปาประสงคอน ๆ อยางเปนระบบ อยางไรกตาม ยง

สามารถพจารณาความพรอมของเปาประสงค ตวชวดอน ๆ ไดดวย ดงตารางแสดงการจดเรยงตามล าดบ

ความส าคญ และตารางแสดงความสมพนธ ตอไปน

ตารางท 21 ตารางสรป การจดล าดบความส าคญโดยการใหคะแนนความสมพนธตามความพรอมแบบสงเสรมกนของเปาประสงค และตวชวด SDGs 3

ล าดบท ตวชวด คะแนน

1 3.8.2 PHEH 27 1 3.b.3 PHFM 27 2 3.7.1 P WR sat 15 3 3.8.1 CEHS 14 4 3.7.2 ABR 11 4 3.b.1 P vac 11 5 3.5.1CPTSNA 10 6 3.5.2UA15YO 9 6 3.6.1D RT I 9 6 3.9.1MHAPoll 9 6 3.9.2MWASH 9 6 3.9.3MR un P 9 7 3.1.1MMR 7 7 3.1.2PBSHP 7 7 3.d.1 IHR 7 8 3.b.2 ODA M 6 9 3.a.1ATobacco 5

133

ล าดบท ตวชวด คะแนน

10 3.3.1HIV 4 10 3.3.2TB 4 10 3.3.3Malaria 4 10 3.3.4HepB 4 10 3.c.1 HWD 4 11 3.2.1UFMR 3 11 3.2.2NMR 3 11 3.3.5NTDs 3 11 3.4.1M NCDs 3 11 3.4.2SMR 3

134

Goal 3 Total

T 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.a 3.b 3.c 3.d

I 3.1.1

3.1.2

3.2.1

3.2.2

3.3.1

3.3.2

3.3.3

3.3.4

3.3.5

3.4.1

3.4.2

3.5.1

3.5.2

3.6.1

3.7.1

3.7.2

3.8.1

3.8.2

3.9.1

3.9.2

3.9.3

3.a.1

3.b.1

3.b.2

3.b.3

3.c.1

3.d.1 3.1 3.1.1MMR I I I I I I I 7

3.1.2PBSHP I I I I I I I 7 3.2 3.2.1UFMR I I I I 3

3.2.2NMR I I I I 3 3.3 3.3.1HIV I I I I 4

3.3.2TB I I I I 4 3.3.3Malaria I I I I 4 3.3.4HepB I I I I 4 3.3.5NTDs I I I 3

3.4 3.4.1M NCDs I I I 3 3.4.2SMR I I I 3

3.5 3.5.1CPTSNA I I I I I I I I I I 10 3.5.2UA15YO I I I I I I I I I 9

3.6 3.6.1D RT I I I I I I I I I I 9 3.7 3.7.1 P WR sat I I I I I I I I I I I I I I I 15

3.7.2 ABR I I I I I I I I I I I 11 3.8 3.8.1 CEHS I I I I I I I I I I I I I I 14

3.8.2 PHEH I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I 27 3.9 3.9.1MHAPoll I I I I I I I I I 9

3.9.2MWASH I I I I I I I I 9 3.9.3MR un P I I I I I I I I I 9

3.a 3.a.1ATobacco I I I I I 5 3.b 3.b.1 P vac I I I I I I I I I I I 11

3.b.2 ODA M I I I I I I 6 3.b.3 PHFM I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I 27

3.c 3.c.1 HWD I I I I 4 3.d 3.d.1 IHR I I I I I I I 7

Total 7 7 14 10 8 6 5 7 6 8 5 6 7 5 5 6 9 27 3 3 4 9 7 3 27 11 11

ตารางท 22 แสดงความสมพนธตามความพรอมแบบสงเสรมกนของเปาประสงค และตวชวด SDGs 3

135

6.2.2 ผลกระทบระหวางเปาประสงคกบเปาหมายอน คอ เปาประสงคใดหากมงด าเนนการเพอใหบรรลแลวจะเปนพนฐานหรอสงเสรมใหเปาหมายอนบรรลไดงายขน

การพจารณาความพรอมตามความสมพนธเชงกระทบตอกน ซงอาศยความพรอมตามองคประกอบพนฐานดวยนน ประเทศไทยมความพรอมตามเปาประสงคคอนขางครบถวน โดยเฉพาะ 3.1 และ 3.a มความพรอมสงกวาทกเปาประสงค อยางไรกด มเปาประสงค 3.4 ตวชวด 3.4.1 และเปาประสงค 3.b ตวชวด 3.b.2 ทความพรอมยงไมเพยงพอ ดงนน เมอพจารณาความสมพนธภายนอกกบเปาหมายอน ๆ ตวชวดอน ๆ เปาประสงคตาง ๆ ทเหลอของ SDGs3 ยงมความสามารถเปนทางเลอกในการพจารณาเพอน าไปสการด าเนนการจดล าดบความส าคญในการด าเนนงานเพอใหบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนแบบสงเสรมกนกบเปาหมายอนไดดงน ล าดบท 1

ตวชวด 3.9.1 อตราการตายทเกดจากมลพษทางอากาศในบานเรอนและในอากาศ และตวชวด 3.7.1 การวางแผนครอบครว (ส านกสงเสรมสขภาพ, 2560) ล าดบท 2 ตวชวด 3.4.2 อตราการฆาตวตาย ล าดบท 3 ตวชวด 3.9.2 อตราการตายทเกดจากน า สขอนามยทไมปลอดภย และปราศจากสขลกษณะ ล าดบท 4 ตวชวด 3.2.1 อตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป

ความส าคญในล าดบท 1 เปาประสงคและตวชวด 3.9.1 อตราการตายทเกดจากมลพษทางอากาศในบานเรอนและในอากาศ 3.9.2 อตราการตายทเกดจากน า สขอนามยทไมปลอดภย และปราศจากสขลกษณะ (เผชญกบบรการชะลางทไมปลอดภย) ซงเปาประสงค 3.9 ลดจ านวนการตายและการปวยจากสารเคมอนตรายและจากการปนเปอนและมลพษทางอากาศ น า และดน ใหลดลงอยางมากภายในป 2573 เปนเปาประสงคมความสมพนธกบเปาหมายการพฒนาทย งยน เปาประสงค และตวชวดอน ๆ เชน 7.1.2 รอยละของประชากรทพงพาพลงงานสะอาดและเทคโนโลยเปนหลก 8.8.1 อตราความถของการบาดเจบรายลง และไมรายแรง จากการท างาน จ าแนกตามเพศ และสถานะแรงงานตางดาว 9.4.1 ปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดตอหนวยมลคาเพม 11.1.1 สดสวนของประชากรในเขตเมองทอาศยอยในชมชนแออด ทอยอาศยนอกระบบ หรอทไมเหมาะสม 11.6.1 รอยละของขยะในเขตเมองทมการจดเกบเปนประจ า และปลอยของเสยขนสดทายอยางเพยงพอโดยค านงถงของเสยทงหมดทเกดจากเมองนน 11.6.2 ระดบคาเฉลยทงปของฝ นละอองขนาดเลก (ตวอยางเชน PM2.5 และ PM10) ในเขตเมอง (ถวงน าหนกกบประชากร) 12.2.1 รองรอยการใชวตถดบและการใชวตถดบตอหว และตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) 12.4.2 ของเสยอนตรายใหเกดขนตอหวสดสวนของเสยทไดรบการบ าบดจ าแนกตามประเภทการบ าบด 17.19.2 สดสวนของประเทศท a) มการจดส ามะโนประชากรและเคหะอยางนอยหนงครงในรอบ 10 ปทผานมา และ b) บรรลการจดทะเบยนเกด 100 เปอรเซนต และจดทะเบยนการตาย 80 เปอรเซนต ซงเมอพจารณาเปาหมาย เปาประสงค และตวชวดอน ๆ ดงกลาวท

136

สมพนธกบเปาหมาย 3.9 จะพบวา ความสมพนธดงกลาวเปนเหตผลสนบสนนทางเลอกในการด าเนนงานของประเทศไทยทมความส าคญดานมลพษและสงแวดลอมโดยเฉพาะระยะยาวเพราะอตราการตายหรอเจบปวยจากปญหามลพษเปนปญหาสะสมและยากทจะพสจนสาเหตไดส าหรบบรบทประเทศไทย ดงนน หากพจารณาตามแนวทางดงกลาวแลวจงเปนขอสนบสนนไดวาประเทศไทยตองด าเนนการตามเปาหมาย 3.9 และเปนทนาสงเกตไดวาการด าเนนการนจะสอดคลองกบหลกการและเหตผลของปรชญาการพฒนาทย งยนทใหความส าคญกบสขภาพและสวสดภาพดานสงแวดลอมและมลพษทเกดจากกระบวนการพฒนาตาง ๆ ของประเทศ ดงตารางแสดงความสมพนธดานลาง

137

Goal 3 Goal 1-17 Total

G 1

G 2

G 3

G 4

G 5

G 6

G 7

G 8

G 9

G 10

G 11

G 12

G 13

G 14

G 15

G 16

G 17

3.1 3.1.1MMR 17.19.2 17 (1) 3.1.2PBSHP 17.19.2 17 (1)

3.2 3.2.1UFMR 2.2.1 2.2.2

16.9.1 17.19.2 2 16 17 (4)

3.2.2NMR 17.19.2 17 (1) 3.3 3.3.1HIV

3.3.2TB 3.3.3Malaria 3.3.4HepB 3.3.5NTDs

3.4 3.4.1M NCDs 6.2.1 6.3.1 17.19.2 17 (1) 3.4.2SMR 16.1.3 16.2.1 16.2.3 17.19.2 16 17 (5)

3.5 3.5.1CPTSNA 3.5.2UA15YO

3.6 3.6.1D RT I 17.19.2 17 (1) 3.7 3.7.1 P WR sat 5.2.1 5.2.2 5.3.1

5.3.2 5.6.1 5.6.2 5 (6)

3.7.2 ABR 3.8 3.8.1 CEHS 16.6.1 16.6.2 16 (2)

3.8.2 PHEH 3.9 3.9.1MHAPoll 7.1.2 8.8.1 9.4.1 11.1.1 11.6.1

11.6.2 12.2.1 12.4.2

17.19.2 7 8 9 11 12 17 (6)

3.9.2MWASH 6.1.1 6.2.1 17.19.2 6 17 (3) 3.9.3MR un P 17.19.2 17 (1)

3.a 3.a.1ATobacco 3.b 3.b.1 P vac

3.b.2 ODA M 9.5.1 17.2.1 9 17 (2) 3.b.3 PHFM

3.c 3.c.1 HWD 3.d 3.d.1 IHR 10.7.2 13.1.1

13.2.1 16.2.2 10 13 16 (4)

Total 2 (2) 5 (6) 6 (6) 7 (1) 8 (1) 9 (2) 10(1) 11(3) 12(2) 13(2) 16(7) 17(2/11)

ตารางท 23 แสดงความสมพนธภายนอกกบเปาประสงค ตวชวดอน

138

บทท 7 ทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายเพอการบรรลเปาประสงคของเปาหมายท 3

7.1 มาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายในประเทศไทย เปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

ประเทศไทยมมาตรการด าเนนการดานสขภาพและสวสดภาพของคนเกยวกบ เปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย ซงจะน าเสนอมาตรการทางกฎหมายในประเทศทมสภาพบงคบใชกบรฐและหนวยงานของรฐ ตลอดจนบงคบใชกบบคคลตาง ๆ ภายในประเทศใหตองปฏบตตาม อกทงมาตรการทางสงคม เศรษฐกจทปรากฏชดเจนในรปแบบกฎหมาย เชน ภาษอากร ทงน การน าเสนอสาระส าคญและเหตผลความเปนมาจากหมายเหตทายพระราชบญญตทเกยวของประกอบดวย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ไดบญญตเกยวกบสขภาพและสวสดภาพ ดงน “มาตรา 55 รฐตองด าเนนการใหประชาชนไดรบบรการสาธารณสขทมประสทธภาพอยางทวถง

เสรมสรางใหประชาชนมความรพนฐานเกยวกบการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค และสงเสรมและสนบสนนใหมการพฒนาภมปญญาดานแพทยแผนไทยใหเกดประโยชนสงสด

บรการสาธารณสขตามวรรคหนง ตองครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การควบคม และปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพดวย

รฐตองพฒนาการบรการสาธารณสขใหมคณภาพและมมาตรฐานสงขนอยางตอเนอง” “มาตรา 71 รฐพงเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวอนเปนองคประกอบพนฐานทส าคญของสงคม

จดใหประชาชนมทอยอาศยอยางเหมาะสม สงเสรมและพฒนาการสรางเสรมสขภาพเพอใหประชาชนมสขภาพทแขงแรงและมจตใจเขมแขง รวมตลอดทงสงเสรมและพฒนาการกฬาใหไปสความเปนเลศและเกดประโยชนสงสดแกประชาชน

รฐพงสงเสรมและพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนพลเมองทด มคณภาพและความสามารถสงขน รฐพงใหความชวยเหลอเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ ผยากไร และผดอยโอกาสใหสามารถ

ด ารงชวตไดอยางมคณภาพ และคมครองปองกนมใหบคคลดงกลาวถกใชความรนแรงหรอปฏบตอยางไมเปนธรรม รวมตลอดทงใหการบ าบด ฟนฟและเยยวยาผถกกระท าการดงกลาว

ในการจดสรรงบประมาณ รฐพงค านงถงความจ าเปนและความตองการทแตกตางกนของเพศ วยและสภาพของบคคล ทงน เพอความเปนธรรม”

“มาตรา 74 รฐพงสงเสรมใหประชาชนมความสามารถในการท างานอยางเหมาะสมกบศกยภาพและวยและใหมงานท า และพงคมครองผใชแรงงานใหไดรบความปลอดภยและมสขอนามยทดในการท างาน ไดรบ

139

รายได สวสดการ การประกนสงคม และสทธประโยชนอนทเหมาะสมแกการด ารงชพ และพงจดใหมหรอสงเสรมการออมเพอการด ารงชพเมอพนวยท างาน

รฐพงจดใหมระบบแรงงานสมพนธททกฝายทเกยวของมสวนรวมในการด าเนนการ” มาตรา 47 บคคลยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐ บคคลผยากไรยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจายตามทกฎหมายบญญต บคคลยอมมสทธไดรบการปองกนและขจดโรคตดตออนตรายจากรฐโดยไมเสยคาใชจาย มาตรา 48 สทธของมารดาในชวงระหวางกอนและหลงการคลอดบตรยอมไดรบความคมครองและ

ชวยเหลอตามทกฎหมายบญญต พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๕ รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

รกษาการตามพระราชบญญตน กฎหมายฉบบนจดระบบการใหบรการสาธารณสขทจ าเปนตอสขภาพและการด ารงชวตใหมการรกษาพยาบาลทมมาตรฐาน มองคกรก ากบดแลซงจะด าเนนการโดยการมสวนรวมกนระหวางภาครฐและภาคประชาชนเพอจดการใหมระบบการรกษาพยาบาลทมประสทธภาพทงประเทศ และใหประชาชนชาวไทยมสทธไดรบการบรการสาธารณสขทมมาตรฐานดวยกนทกคน ลดคาใชจายดานสาธารณสขมใหเกดการซ าซอนกน และจดระบบใหมใหมประสทธภาพยงขน โดยบทบญญตทส าคญ มาตรา ๕

“บคคลทกคนมสทธไดรบบรการสาธารณสขทมมาตรฐานและมประสทธภาพตามทก าหนดโดยพระราชบญญตน

คณะกรรมการอาจก าหนดใหบคคลทเขารบการบรการสาธารณสขตองรวมจายคาบรการในอตราทก าหนดใหแกหนวยบรการในแตละครงทเขารบการบรการ เวนแตผยากไรหรอบคคลอนทรฐมนตรประกาศก าหนดไมตองจายคาบรการ

ประเภทและขอบเขตของบรการสาธารณสขทบคคลจะมสทธไดรบใหเปนไปตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด”

พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550 นายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน เพอวางกรอบ แนวทางก าหนดนโยบาย ยทธศาสตร การด าเนนงานดานสขภาพ มองคกร กลไกการด าเนนงานอยางตอเนองและมสวนรวมจากทกฝาย น าไปสเปาหมายการสรางเสรมสขภาพ สามารถดแลแกไขปญหาดานสขภาพของประชาชนไดอยางมประสทธภาพและทวถง โดยมบทบญญตส าคญ เชน

มาตรา 5 บคคลมสทธในการด ารงชวตในสงแวดลอมและสภาพแวดลอมทเออตอสขภาพ บคคลมหนาทรวมกบหนวยงานของรฐในการด าเนนการใหเกดสงแวดลอมและสภาพแวดลอมตาม

วรรคหนง

140

มาตรา 6 สขภาพของหญงในดานสขภาพทางเพศและสขภาพของระบบเจรญพนธซงมความจ าเพาะ ซบซอนและมอทธพลตอสขภาพหญงตลอดชวงชวต ตองไดรบการสรางเสรม และคมครองอยางสอดคลองและเหมาะสม

สขภาพของเดก คนพการ คนสงอาย คนดอยโอกาสในสงคมและกลมคนตาง ๆ ทมความจ าเพาะในเรองสขภาพตองไดรบการสรางเสรมและคมครองอยางสอดคลองและเหมาะสมดวย

มาตรา 46 ให คสช. จดท าธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตเพอใชเปนกรอบและแนวทางในการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรและการด าเนนงานดานสขภาพของประเทศเสนอคณะรฐมนตรเพอพจารณาใหความเหนชอบ

ในการจดท าธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต ให คสช. น าความคดเหนและขอเสนอแนะของสมชชาสขภาพมาประกอบดวย

เมอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบในธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตแลว ใหรายงานตอสภาผแทนราษฎรและวฒสภาเพอทราบและประกาศในราชกจจานเบกษา

ให คสช. ทบทวนธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตอยางนอยทกหาป พระราชบญญตระบบสขภาพปฐมภม พ.ศ. 2562 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตาม

พระราชบญญตน เพอจดระบบสขภาพปฐมภมซงมคณะกรรมการระบบสขภาพปฐมภมท าหนาทเปนองคกรก ากบดแลทด าเนนการดวยการมสวนรวมระหวางภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพอใหการบรหารจดการระบบสขภาพปฐมภมมประสทธภาพทวประเทศ และใหประชาชนชาวไทยมสทธไดรบบรการสขภาพปฐมภมทเปนธรรม มคณภาพ และมมาตรฐาน

เปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลกใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ 100,000 คน ภายในป

2573 พระราชบญญตวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ พ.ศ. 2528 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

รกษาการตามพระราชบญญตน กฎหมายนไดจดตงสภาการพยาบาลขนท าหนาทควบคมและสงเสรมมาตรฐานการประกอบวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภโดยอสระเหมาะสมและมประสทธภาพ สอดคลองกบความหมายทแทจรงทางวชาการ มการก าหนดอายของใบอนญาต มพนกงานเจาหนาทเฉพาะเพอการใชบงคบกฎหมาย มบทบงคบใหมการสอบความรในการขอขนทะเบยนและรบใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการพยาบาล และการผดงครรภ โดยมบทบญญตทส าคญ เชน

มาตรา 27 หามมใหผใดซงมไดเปนผประกอบวชาชพการพยาบาล หรอมไดเปนผประกอบวชาชพการผดงครรภ หรอมไดเปนผประกอบวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ กระท าการพยาบาลหรอการผดงครรภ

141

หรอแสดงดวยวธใด ๆ ใหผอนเขาใจวาตนเปนผมสทธประกอบวชาชพดงกลาว โดยมไดขนทะเบยนและรบใบอนญาต เวนแตในกรณอยางใดอยางหนงดงตอไปน

(1) การพยาบาลหรอการผดงครรภทกระท าตอตนเอง (2) การชวยเหลอหรอเยยวยาแกผปวยตามหนาทตามกฎหมายหรอตามธรรมจรรยาโดยมไดรบ

ประโยชนตอบแทน แตการกระท าดงกลาวตองมใชเปนการฉดยาหรอสารใด ๆ เขาไปในรางกายของผปวย หรอการใหยาอนตราย ยาควบคมพเศษ วตถออกฤทธตอจตและประสาท หรอยาเสพตดใหโทษ ตามกฎหมายวาดวยการนน

(3) นกเรยน นกศกษา หรอผรบการฝกอบรม ในความควบคมของสถาบนการศกษาวชาการพยาบาลหรอการผดงครรภของรฐ หรอทไดรบอนญาตจากทางราชการใหจดตง หรอสถาบนการศกษาทคณะกรรมการรบรอง ทงน ในความควบคมของเจาหนาทผฝกหดหรอผใหการฝกอบรมซงเปนผประกอบวชาชพการพยาบาล การผดงครรภ หรอการพยาบาลและการผดงครรภ

(4) บคคลซงกระทรวง ทบวง กรม กรงเทพมหานคร เมองพทยา องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล สขาภบาล องคการบรหารสวนทองถนอนตามทรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษาหรอสภากาชาดไทย มอบหมายใหกระท าการพยาบาลหรอการผดงครรภ ในความควบคมของเจาหนาทซงเปนผประกอบวชาชพการพยาบาล การผดงครรภ หรอการพยาบาลและการผดงครรภ ตามระเบยบทรฐมนตรก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

(5) ผประกอบโรคศลปะ ผประกอบวชาชพเวชกรรม หรอผประกอบวชาชพอนตามขอจ ากดและเงอนไขตามกฎหมายวาดวยการประกอบวชาชพนน

(6) การพยาบาลหรอการผดงครรภของทปรกษาหรอผเชยวชาญของทางราชการ หรอผสอนในสถาบนการศกษา ซงมใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการพยาบาล การผดงครรภ หรอการพยาบาลและการผดงครรภของตางประเทศ ทงน ใหเปนไปตามขอบงคบของสภาการพยาบาล

(7) บคคลซงปฏบตงานเกยวกบการพยาบาลหรอการผดงครรภ เพอชวยเหลอเจาหนาทซงเปนผ ประกอบวชาชพการพยาบาล การผดงครรภ หรอการพยาบาลและการผดงครรภในกรณทมสาธารณภยหรอเกดภยพบตอยางรายแรง

(8) บคคลซงชวยเหลอดแลผปวยในสถานพยาบาลในความควบคมของผประกอบวชาชพการพยาบาล การผดงครรภ หรอการพยาบาลและการผดงครรภตามระเบยบซงรฐมนตรก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

142

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานรกษาการตามพระราชบญญตน กฎหมายนก าหนดใหลกจางซงเปนหญงมครรภสามารถลาเพอตรวจครรภกอนคลอดบตรไดโดยใหถอเปนวนลาเพอคลอดบตร โดยบทบญญตไวดงน

มาตรา 41 ใหลกจางซงเปนหญงมครรภมสทธลาเพอคลอดบตรครรภหนงไมเกนเกาสบแปดวน วนลาเพอคลอดบตรตามมาตรานใหหมายความรวมถงวนลาเพอตรวจครรภกอนคลอดบตรดวย วนลาตามวรรคหนง ใหนบรวมวนหยดทมในระหวางวนลาดวย นอกจากมาตรการทางกฎหมายดงกลาวแลวยงปรากฏมาตรการทางเศรษฐกจในรปแบบการยกเวนภาษ

เงนไดเพอใหผมเงนไดหรอคสมรสไดรบสทธประโยชนทางภาษเมอมคาใชจายในการฝากครรภและการท าคลอด

กฎกระทรวง ฉบบท 338 (พ.ศ.2561) ออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวย การยกเวนรษฎากร ก าหนดใหยกเวนภาษส าหรบเงนไดเทาทผมเงนไดหรอคสมรสไดจายเปนคาฝากครรภและคาคลอดบตรของตนตามจ านวนทจายจรงส าหรบการตงครรภแตละคราวแตไมเกนหกหมนบาท หากการจายคาฝากครรภและคาคลอดบตรส าหรบการตงครรภแตละคราวมไดจายในปภาษเดยวกน ใหไดรบยกเวนภาษตามจ านวนทจายจรงในแตละปภาษ แตเมอรวมกนแลวตองไมเกนหกหมนบาท ทงน ส าหรบเงนไดพงประเมนทไดรบตงแตวนท ๑ มกราคม พ.ศ.2561 เปนตนไป และใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทอธบดประกาศก าหนด

ประมวลกฎหมายอาญา เปนมาตรการทางกฎหมายทก าหนดความผดและโทษทางอาญา มผลเปนการลงโทษและปองกนการกอเหตซงเกยวของกบการลดการตายของมารดา เชน

มาตรา 302 “ผใดท าใหหญงแทงลกโดยหญงนนยนยอม ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสน

บาท หรอทงจ าทงปรบ ถาการกระท านนเปนเหตใหหญงรบอนตรายสาหสอยางอนดวย ผกระท าตองระวางโทษจ าคกไมเกน

เจดป หรอปรบไมเกนหนงแสนสหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ถาการกระท านนเปนเหตใหหญงถงแกความตาย ผกระท าตองระวางโทษจ าคกไมเกนสบป และปรบไม

เกนสองแสนบาท มาตรา 303 ผใดท าใหหญงแทงลกโดยหญงนนไมยนยอม ตองระวางโทษจ าคกไมเกนเจดป หรอปรบ

ไมเกนหนงแสนสหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ถาการกระท านนเปนเหตใหหญงรบอนตรายสาหสอยางอนดวย ผกระท าตองระวางโทษจ าคกตงแต

หนงปถงสบป และปรบตงแตสองหมนบาทถงสองแสนบาท

143

ถาการกระท านนเปนเหตใหหญงถงแกความตาย ผกระท าตองระวางโทษจ าคกตงแตหาปถงยสบป และปรบตงแตหนงแสนบาทถงสแสนบาท

มาตรา 305 ถาการกระท าความผดดงกลาวในมาตรา 301 และมาตรา 302 นน เปนการกระท าของนายแพทย และ

(1) จ าเปนตองกระท าเนองจากสขภาพของหญงนน หรอ (2) หญงมครรภเนองจากการกระท าความผดอาญา ตามทบญญตไวในมาตรา 276 มาตรา 277 มาตรา

282 มาตรา 283 หรอมาตรา 284 ผกระท าไมมความผด เปาประสงค 3.2 พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ.2545 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการ

ตามพระราชบญญตน โดยเฉพาะ มาตรา ๕ บคคลทกคนมสทธไดรบบรการสาธารณสขทมมาตรฐานและมประสทธภาพ ประเภทและขอบเขตของบรการสาธารณสขทบคคลจะมสทธไดรบใหเปนไปตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด ซงมการก าหนดการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคส าหรบเดกเลกอาย 0-5 ป คอ ประกาศคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต เรอง ประเภทและขอบเขตของบรการสาธารณสข (ฉบบท 10) พ.ศ. 2559 ก าหนดรายการบรการหรอกจกรรมสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคใหผมสทธกลมเดกเลกอาย 0-5 ป

พระราชบญญตการทะเบยนราษฎร พ.ศ. 2534 รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศรกษาการตามพระราชบญญตน มบทบญญตทส าคญเกยวกบการตายของทารก มาตรา 23 เมอมคนเกดหรอคนตาย ผท าคลอดหรอผรกษาพยาบาลตองออกหนงสอรบรองการเกดหรอการตายตามแบบพมพทผอ านวยการทะเบยนกลางก าหนดใหแกผมหนาทตองแจงตามมาตรา 18 หรอมาตรา 21 ซงบทบญญตนจะสามารถใชบงคบใหมการระบสาเหตการตายของทารกได

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 รฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรกษาการตามพระราชบญญตน โดยก าหนดขนตอนและปรบปรงวธการปฏบตตอเดกใหเหมาะสม ใหเดกไดรบการอปการะเลยงด อบรมสงสอน และมพฒนาการทเหมาะสม สงเสรมความมนคงของสถาบนครอบครว รวมทงปองกนมใหเดกถกทารณกรรม ตกเปนเครองมอในการแสวงหาประโยชนโดยมชอบ หรอถกเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม สงเสรมความรวมมอในการคมครองเดกระหวางหนวยงานของรฐและเอกชน

พระราชบญญตสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พ.ศ. 2550 รฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรกษาการตามพระราชบญญตน โดยก าหนดใหมการจดตงศนยเดกและ

144

เยาวชนอ าเภอ และสภาเดกและเยาวชน เพอใหการสงเสรมและพฒนาเดกและเยาวชนมประสทธภาพยงขน รวมทงใหองคกรเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถนมสวนรวมในการสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชน รวมทงการสงเสรมใหเดกและเยาวชนไดเขามามสวนรวมแสดงความคดเหนในเรองตาง ๆ ทมผลกระทบตอเดกและเยาวชน ตลอดจนสนบสนนใหเดกและเยาวชนไดมการแสดงออกทสอดคลองกบระดบความรความสามารถซงพฒนาไปตามวยของเดกและเยาวชน

พระราชบญญตควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส าหรบทารกและเดก เลก พ.ศ. 2560 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน โดยปรบปรงหลกเกณฑการควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส าหรบทารกและเดกเลกใหเปนกฎหมาย ควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส าหรบทารกและเดกเลกทเหมาะสมและสอดคลองกบมาตรฐานสากล

พระราชบญญตการพฒนา เด กปฐมว ย พ .ศ . 2562 นายก รฐมนต รและ รฐมนต รว าก า รกระทรวงศกษาธการรกษาการตามพระราชบญญตน โดยใหเดกเลกซงเปนเดกปฐมวยไดรบการคมครองและดแล มพฒนาการทดรอบดาน ไดรบการศกษาอยางเปนระบบ ตอเนอง ทวถง และเสมอภาค มการสงเสรมการเรยนรและเตรยมความพรอมใหแกเดกปฐมวยในชวงรอยตอตงแตกอนระดบอนบาลจนถงระดบประถมศกษาอยางเหมาะสม เพอใหเตบโตขนเปนพลเมองทดและมคณภาพ รวมทงเพอใหเกดการบรณาการการท างานรวมกนของทกภาคสวนใหเปนเอกภาพ และมประสทธภาพ

เปาประสงค 3.3 พระราชบญญต โรคตดตอ พ.ศ. 2558 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตาม

พระราชบญญตน โดยกฎหมายเดม คอ พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2523 ไดใชบงคบมาเปนเวลานาน บทบญญตบางประการไมเหมาะสมกบสถานการณ มการแพรกระจายของโรคตดตอทรนแรงและกอใหเกดโรคระบาดมากผดปกต ทงโรคตดตอทอบตใหมและโรคตดตอทอบตซ า ประกอบกบประเทศไทยไดใหการรบรองและด าเนนการตามขอก าหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548 มมาตรการทางกฎหมายทเกยวกบการเฝาระวง การปองกน และการควบคมโรคตดตอใหสอดคลองกบสถานการณปจจบนและขอก าหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ

เปาประสงค 3.4 พระราชบญญต สขภาพจต พ.ศ. 2551 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตาม

พระราชบญญตน เพอก าหนดกระบวนการบ าบดรกษาบคคลทมความผดปกตทางจต การค มครองความปลอดภยของบคคลนนและสงคม รวมทงก าหนดกระบวนการบ าบดรกษาบคคลทมความผดปกตทางจต ซงอย

145

ระหวางการสอบสวนการไตสวนมลฟองหรอการพจารณา หรอภายหลงศาลมค าพพากษาในคดอาญา ก าหนดการสรางเสรม การปองกนและการควบคมปจจยทคกคามสขภาพจต เพมเตมอ านาจหนาทคณะกรรมการสขภาพจตแหงชาตใหครอบคลมดานการสรางเสรม การปองกน และการควบคมปจจยทคกคามสขภาพจต การคมครองสทธของบคคลทมความผดปกตทางจต การเขาถงบรการดานสขภาพจตและการอยรวมกนในสงคมของบคคลทมความผดปกตทางจต โดยค านงถงหลกการมสวนรวมของหนวยงานของรฐและประชาชนในทกภาคสวน ตลอดจนก าหนดหามสอทกประเภทเผยแพรขอมลใด ๆ ทท าใหเกดความรงเกยจเดยดฉนท หรอความเสยหายแกจตใจ ชอเสยง เกยรตคณ รวมทงก าหนดใหสถานบ าบดรกษาแตละแหงสามารถมคณะกรรมการสถานบ าบดรกษาไดมากกวาหนงคณะเพอใหเกดความรวดเรวในการปฏบตงานอนเปนการสงเสรมการบ าบดรกษาและการฟนฟสมรรถภาพของผปวย

รางพระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. .... ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ไดน าเสนอรางพระราชบญญตน ใหเหตผลระบวา “โดยทปจจบนโรคไมตดตอซงเปนกลมโรคทเกดจากปจจยเสยงพฤตกรรมเสยง ความผดปกตหรอการเสอมสภาพของรางกาย และไมตดตอไปยงบคคลอน เปนสาเหตหลกของการเสยชวตกอนวยอนควร และอตราการเสยชวตดวยโรคไมตดตอมแนวโนมเพมขนอยางรวดเรว เนองจากการบรโภคอาหารทมผลเสยตอสขภาพ การสบบหร การดมเครองดมแอลกอฮอล และการออกก าลงกายทไมเพยงพอ กอใหเกดโรคไมตดตอเพมข นเปนจ านวนมาก ซงสงผลตอการบรหารจดการและการใหบรการสาธารณสขแกประชาชน ตลอดจนภาครฐตองมภาระคาใชจายดานงบประมาณส าหรบการดแลรกษาผปวยโรคไมตดตอเพมขนอยางตอเนอง จงสมควรใหมการศกษา วเคราะห วจย และพฒนาองคความรดานการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคไมตดตอใหมประสทธภาพยงขน โดยสงเสรม สนบสนน และก ากบดแลใหมการคมครองสทธของประชาชนและเพมกลไกการบรณาการระหวางภาครฐและภาคเอกชนเพอประโยชนในการคมครองสขภาพของประชาชนอยางทวถงและเทาเทยม ดงนน เพอใหการพฒนาระบบ กลไก และเครอขายการเฝาระวงปองกน และควบคมโรคไมตดตอมการก าหนดมาตรการ หลกเกณฑ และรปแบบการด าเนนงานทมประสทธภาพและทนตอสถานการณของโรคในปจจบนและในอนาคต รวมทงสงเสรมใหประประชาชนและองคกรภาคเอกชนมสวนรวมในการรบรและแกไขปญหาดวยตนเองและสรางองคกรเครอขายเฝาระวงและคมครองสทธของผบรโภค จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน”

เปาประสงค 3.5 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตาม

พระราชบญญตน เพอใหการปราบปรามและควบคมยาเสพตดใหโทษเปนไปโดยมประสทธภาพยงขนและเพอใหสอดคลองกบอนสญญาระหวางประเทศวาดวยยาเสพตดใหโทษซงประเทศไทยเปนภาคสมาชก

146

ก าหนดใหฝนเปนยาเสพตดใหโทษ ยาเสพตดใหโทษประเภทพชกระทอมเปนยาเสพตดใหโทษทมอนตรายนอยกวายาเสพตดใหโทษประเภทกญชา ก าหนดบทลงโทษของยาเสพตดใหโทษประเภทพชกระทอมใหต าลง นยามค าวา “เสพ” นยามค าวา “บ าบดรกษา” ใหชดเจน ความหมายและการจ าหนายยาเสพตดใหโทษในประเภท ๓ และการยดยาเสพตดใหโทษ รบรองและคมครองสทธของผปวยทจะไดรบและใชกญชาเพอประโยชนในการรกษาและพฒนาทางการแพทย สรางความมนคงทางดานยาของประเทศ และปองกนไมใหเกดการผกขาดทางดานยา เปดโอกาสใหน ากญชาและพชกระทอมไปศกษาวจยและพฒนาเพอประโยชนทางการแพทยและสามารถน าไปใชในการรกษาโรคภายใตการดแลและควบคมของแพทยได

พระราชบญญตวตถทออกฤทธ ตอจตและประสาท พ.ศ. ๒๕๕๙ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน ใหโอกาสแกผเสพ เสพและมไวในครอบครอง เสพและมไวในครอบครองเพอขาย หรอเสพและขายซงวตถออกฤทธไดสมครใจเขารบการบ าบดรกษาในสถานพยาบาล

พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 นายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตนก าหนดมาตรการควบคมเครองดมแอลกอฮอล การบ าบดรกษาหรอฟนฟสภาพผตดเครองดมแอลกอฮอล เพอชวยลดปญหาและผลกระทบทงดานสงคมและเศรษฐกจ ชวยสรางเสรมสขภาพของประชาชนโดยใหตระหนกถงพษภยของเครองดมแอลกอฮอล ตลอดจนชวยปองกนเดกและเยาวชนมใหเขาถงเครองดมแอลกอฮอลไดโดยงาย

เปาประสงค 3.6 พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน โดยทการ

คมนาคมและขนสงทางบกไดเจรญกาวหนาขยายตวไปทวประเทศและเชอมโยงไปยงประเทศใกลเคยง และจ านวนยานพาหนะในถนนมจ านวนขน ประเทศไทยไดเขาเปนภาคในอนสญญาวาดวยการจราจรทางถนนและพธสารวาดวยเครองหมายและสญญาณตามถนน เพอความปลอดภยแกชวต รางกาย และทรพยสนของประชาชน หลกเกณฑและกลไกในการออกใบสงส าหรบผขบขทฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายการบนทกคะแนนความประพฤตในการขบข เพมชองทางการช าระคาปรบตามใบสง ก าหนดขอสนนษฐานวาผขบขขบรถในขณะเมาสราหรอของเมาอยางอน ในกรณทไมยอมใหทดสอบโดยไมมเหตอนควร อนจะเปนมาตรการในการปองกนการเกดอบตเหตทเกดจากผขบขรถขณะเมาสราหรอของเมาอยางอน เจาพนกงานจราจรหรอพนกงานเจาหนาทสามารถสงใบสงไปยงภมล าเนาของเจาของรถหรอผครอบครองรถโดยทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบได ก าหนดหามผขบขใชโทรศพทเคลอนทในขณะขบรถ เวนแตในกรณการใชโทรศพทเคลอนทโดยใชอปกรณเสรมส าหรบการสนทนา โดยผขบขไมตองถอหรอจบโทรศพทเคลอนทนน ก าหนดใหคนโดยสารรถจกรยานยนตตองสวมหมวกทจดท าขนโดยเฉพาะเพอปองกนอนตราย ก าหนดใหความผดของผขบขทไดขบ

147

รถในขณะเมาสราหรอของเมาอยางอน เปนความผดทไมอาจวากลาวตกเตอนหรอท าการเปรยบเทยบได ก าหนดโทษส าหรบความผดฐานขบรถในขณะเมาสราหรอของเมาอยางอน หรอเสพยาเสพตดใหโทษหรอวตถทออกฤทธตอจตและประสาท ปรบปรงประเภทของรถทใชบรรทกคน สตว หรอสงของ ก าหนดใหผตรวจการตามกฎหมายวาดวยการขนสงทางบกและผตรวจการตามกฎหมายวาดวยรถยนตมอ านาจด าเนนการทดสอบหรอตรวจสอบตลอดจนจบกมปราบปราบผขบขซงเมาสราหรอของเมาอยางอนหรอเสพวตถทออกฤทธตอจตและประสาทกลมแอมเฟตามนในขณะขบรถ ก าหนดใหผขบขรถยนตตองรดรางกายดวยเขมขดนรภยไวกบทนงในขณะขบขรถยนต และตองจดใหคนโดยสารรถยนต ซงนงทนงตอนหนาแถวเดยวกบทนงผขบขรถยนตรดรางกายดวยเขมขดนรภยไวกบทนงในขณะโดยสารรถยนต และคนโดยสารรถยนตดงกลาวตองรดรางกายดวยเขมขดนรภยไวกบทนงในขณะโดยสารรถยนตดวย ใหรถบรรทกเลกทมน าหนกไมเกนหนงพนหกรอยกโลกรม สามารถใชทางเดนรถขวามอได

พระราชบญญตรถยนต พ.ศ. 2522 รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคมรกษาการตามพระราชบญญตนก าหนดหลกเกณฑและอตราภาษรถยนตร การจดทะเบยนรถ หามมใหผใดใชรถ เวนแตรถนนเปนรถทจดทะเบยนและเสยภาษประจ าปส าหรบรถนนครบถวนถกตองแลว ก าหนดใหรถใชงานเกษตรกรรมเปน “รถ” ตามกฎหมายวาดวยรถยนตรซงจะตองมการจดทะเบยนและผานการตรวจสอบสภาพรถไดรบยกเวนคาธรรมเนยมตามกฎหมายวาดวยรถยนตร การใชรถยนตผดไปจากประเภทจดทะเบยนไวไมได ก าหนดใหเดกทมอายไมต ากวาสบหาปมใบอนญาตขบขรถจกรยานยนตรได มมาตราการปองกนมใหมการเพมจ านวนรถทใชน ามนดเซลหรอกาซเปนเชอเพลง และเพอเปนการประหยดเงนตราตางประเทศในการน าเขาน ามนเชอเพลงดงกลาว ก าหนดใหสถานตรวจสภาพทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยการขนสงทางบกซงเปนเอกชนสามารถตรวจสภาพรถตามกฎหมายวาดวยรถยนตร ก าหนดใหผมใบอนญาตขบรถทออกโดยพนกงานเจาหนาทหรอสมาคมยานยนตทไดรบอนญาตจากรฐบาลของประเทศในสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต หรอจากรฐบาลของประเทศทประเทศไทยมความตกลงดวย สามารถใชใบอนญาตขบรถนนขบรถในประเทศไทยได ก าหนดใหผไดรบใบอนญาตเปนผขบรถตามกฎหมายวาดวยการขนสงทางบก ขบรถทจดทะเบยนตามกฎหมายวาดวยรถยนตรในบางประเภทได นยามค าวา “รถยนตรสวนบคคล” ก าหนดอตราภาษประจ าปส าหรบรถขบเคลอนดวยไฟฟา ก าหนดใหมการประมลหมายเลขทะเบยนซงเปนทนยม ก าหนดคณสมบตและลกษณะตองหามของผมสทธขอรบใบอนญาตขบรถยนตสาธารณะ บญญตควบคมการใชรถจกรยานยนตรบจางบรรทกคนโดยสารใหนายทะเบยนมอ านาจเรยกผไดรบใบอนญาตขบรถมาตรวจสอบคณสมบตหรอลกษณะตองหามภายหลงทไดรบใบอนญาตไปแลวได ก าหนดอตราภาษประจ าปเปนการเฉพาะเพอสงเสรมการใชรถทใชพลงงานรถทขบเคลอนดวยพลงงานไฟฟาและพลงงานอนโดยมไดใชเครองยนต ก าหนดใหรถยนตสาธารณะ รถยนตบรการ และรถยนตสวนบคคล รวมทงรถพวง รถบดถนน และรถแทรคเตอร สามารถจดทะเบยนจ านอง

148

เปนประกนหนไดตามกฎหมายและผเปนเจาของยงคงมสทธครอบครองใชสอยได ก าหนดใหรถของหนวยงานของรฐไดรบการยกเวนคาธรรมเนยมและภาษประจ าป ก าหนดยกเวนคาธรรมเนยมรถยนตใหแกส านกงานเศรษฐกจและการคาของตางประเทศตามความตกลงระหวางรฐบาลไทยกบรฐบาลตางประเทศ

พระราชบญญตการขนสงทางบก พ.ศ. 2522 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคมและรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รกษาการตามพระราชบญญตน กฎหมายวาดวยการขนสงไดใชบงคบมาเปนเวลานานมปรบปรงบทบญญตกฎหมายวาดวยการขนสงใหเหมาะสม รถบรรทกขนาดเลกทสวนมากใชในธรกจสวนตว ภายในครวเรอนและใชในการขนสงพชผลของเกษตรกรไดรบการยกเวนไมตองไปจดทะเบยนกบกรมการขนสงทางบก และการใชใบขบขของกรมการขนสงทางบก รถบรรทกขนาดใหญไมจ ากดทองทท าการขนสงก าหนดเวลาตรวจสภาพ ใหผมใบอนญาตขบรถทออกโดยพนกงานเจาหนาทหรอสมาคมยานยนต ทไดรบอนญาตจากรฐบาลของประเทศในสมาคมประชาชาตแหงเอเซยตะวนออกเฉยงใต หรอจากรฐบาลของประเทศทประเทศไทยมความตกลงดวย สามารถใชใบอนญาตขบรถนนขบรถในประเทศไทยได ก าหนดความผดและก าหนดโทษเกยวกบการเสพยาเสพตดใหโทษ หรอวตถทออกฤทธตอจตและประสาทในขณะปฏบตหนาทผ ไดรบใบอนญาตปฏบตหนาทเปนผประจ ารถ ผขบรถ ใหอ านาจผตรวจการ พนกงานฝายปกครอง หรอต ารวจ สงใหผไดรบใบอนญาตปฏบตหนาทเปนผประจ ารถทมเหตอนควรเชอวาเมาสราหรอของมนเมาอยางอนหรอเสพยาเสพตดใหโทษ หรอเสพวตถทออกฤทธตอจตและประสาท ในขณะปฏบตหนาทรบการตรวจหรอทดสอบถงเหตดงกลาวได ควบคมการขนสงวตถอนตราย ควบคมและจดระเบยบการขนสงโดยผน ารถยนตนงสวนบคคลเกนเจดคนแตไมเกนสบสองคน หรอรถยนตสวนบคคลทมน าหนกรถไมเกนหนงพนหกรอยกโลกรมไปใชประกอบการขนสงเพอสนจางในลกษณะทเปนการแขงขนกบผไดรบอนญาตประกอบการขนสงประจ าทาง ขยายอายของใบอนญาตปฏบตหนาทเปนผประจ ารถเพมขนจากหนงปเปนสามป ปจจบนอบตเหตรายแรงทเกดบนทองถนนอนเปนเหตใหเกดอนตรายแกชวตและทรพยสนของบคคลตาง ๆ นน มสาเหตมาจากการทผขบรถเมาสราหรอของมนเมาอยางอน เสพยาเสพตดใหโทษ หรอเสพวตถทออกฤทธตอจตและประสาท รวมทงการปฏบตหนาทขบรถตดตอกนนานเกนไปจนท าใหผขบรถเกดความตงเครยด ก าหนดหามมใหผไดรบใบอนญาตประกอบการขนสงใชหรอยนยอมใหผขบรถซงมอาการหรอกระท าการอยางใดอยางหนงดงกลาวปฏบตหนาทขบรถทใชในการขนสง และก าหนดใหมหนาทควบคมดแลและปองกนมใหผขบรถทมอาการหรอกระท าการเชนวานนขบรถทใชในการขนสงดวย ก าหนดใหผไดรบใบอนญาตเปนผขบรถปฏบตหนาทขบรถไดไมเกนสชวโมงตดตอกน ก าหนดใหผปฏบตหนาทเปนผประจ ารถโดยไมไดรบใบอนญาต และไดกระท าการใด ๆ อนเปนความผดทก าหนดไวส าหรบผไดรบใบอนญาตปฏบตหนาทเปนผประจ ารถ ตองระวางโทษเชนเดยวกบผ ไดรบใบอนญาตปฏบตหนาทเปนผประจ ารถทกระท าความผดดงกลาวดวย ก าหนดใหราชการสวนทองถนนนไดรบการจดสรรภาษรถ ปรบปรงมาตรการในการจดเกบภาษรถประจ าปทคางช าระ

149

พระราชบญญตทางหลวง พ.ศ. 2535 รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคมและรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามพระราชบญญตน ดวยความเจรญและการพฒนาประเทศจงตองมการควบคมดแลรกษาทางหลวง มาตรการส าหรบด าเนนการกบผฝาฝน การใชทางหลวงเพอการชมนมประทวง การใชยานพาหนะทมน าหนกบรรทกเกนกวาทก าหนดกอใหเกดความเสยหายแกทางหลวงและความปลอดภยแกผ ขบขยานพาหนะบนทางหลวง

พระราชบญญตทางหลวงสมปทาน พ.ศ. 2542 รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคมรกษาการตามพระราชบญญตน ก าหนดใหเอกชนจะเขามาลงทนในกจการอนเปนสาธารณปโภค ก าหนดโทษใหเหมาะสมกบภาวะทางเศรษฐกจและสภาพสงคม

พระราชบญญตการขนสงตอเนองหลายรปแบบ พ.ศ. 2548 รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคมรกษาการตามพระราชบญญตน ก าหนดหลกเกณฑในการอนญาตและหลกเกณฑในการประกอบกจการเพอรองรบการบรการขนสงตอเนองหลายรปแบบดงกลาว และเพอใหสามารถอ านวยความสะดวกแกการด าเนนธรกจระหวางประเทศทมการแขงขนสง

พระราชบญญตจดระเบยบการจอดรถในเขตองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2562 รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามพระราชบญญตน เพอแกไขปญหาการจอดรถในเขตองคกรปกครองสวนทองถนทไมเปนระเบยบซงอาจกอใหเกดอนตรายตอประชาชน

เปาประสงค 3.7 พระราชบญญตการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน พ.ศ. 2559 ใหรฐมนตรวาการ

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รฐมนตรวาการกระทรวงการอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรม รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงาน รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ และรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข รกษาการตามพระราชบญญตน โดยทการตงครรภในวยรนของประเทศมจ านวนเพมขนอยางตอเนองซงสงผลกระทบตอสขภาพของบคคล ครอบครว ชมชน สงคม และเศรษฐกจในภาพรวม และปญหาการตงครรภในวยรนของประเทศมความซบซอนและไมอาจแกไขไดดวยอ านาจหนาทของหนวยงานใดหนวยงานหนง การก าหนดนโยบาย ยทธศาสตร และการด าเนนการรวมกนของหนวยงานทเกยวของ ทงหนวยงานของรฐ หนวยงานของเอกชน และประชาสงคม เพอบรณาการใหการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนเปนรปธรรม มความเปนเอกภาพ และมประสทธภาพยงขน

พระราชบญญตคมครองเดกทเกดโดยอาศยเทคโนโลยชวยการเจรญพนธทางการแพทย พ.ศ. 2558 รฐมนตรวาการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน โดยทความกาวหนาทางวทยาการและเทคโนโลยทางการแพทยในการบ าบดรกษาภาวะการมบตรยากสามารถชวยใหผทมภาวะการมบตรยากมบตรไดโดยการใชเทคโนโลยชวยการ

150

เจรญพนธทางการแพทย ก าหนดสถานะความเปนบดามารดาทชอบดวยกฎหมายของเดกทเกดโดยอาศยเทคโนโลยชวยการเจรญพนธทางการแพทยใหเหมาะสม ตลอดจนควบคมการศกษาวจยทางวทยาศาสตรการแพทยเกยวกบตวออนและเทคโนโลยชวยการเจรญพนธทางการแพทยมใหมการน าไปใชในทางทไมถกตอง

เปาประสงค 3.8 พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2545 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

รกษาการตามพระราชบญญตน จดระบบการใหบรการสาธารณสขทจ าเปนตอสขภาพและการด ารงชวตใหมการรกษาพยาบาลทมมาตรฐาน โดยมองคกรก ากบดแลซงจะด าเนนการโดยการมสวนรวมกนระหวางภาครฐและภาคประชาชนเพอจดการใหมระบบการรกษาพยาบาลทมประสทธภาพทงประเทศ และใหประชาชนชาวไทยมสทธไดรบการบรการสาธารณสขทมมาตรฐานดวยกนทกคน

พระราชบญญตความมนคงดานวคซนแหงชาต พ.ศ. 2561 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน ก าหนดใหมกลไกทเปนระบบในการสงเสรมและสนบสนนเพอใหมการวจย การพฒนา การผลต การประกน การควบคมคณภาพ การจดหา และการกระจายวคซนทเหมาะสมและเพยงพอ การบรหารจดการดานวคซนมความเปนเอกภาพ มความตอเนอง และมประสทธภาพยงขน สามารถปองกนและควบคมการแพรระบาดของโรคทควบคมไดดวยวคซนใหอยในเขตจ ากด ใหนอยทสด หรอหมดไปจากประเทศไทย อนจะน าไปสการพงตนเองและความมนคงดานวคซนของประเทศ ตลอดจนมการก าหนดโทษอาญาเพอใหการบงคบใชกฎหมายมประสทธภาพ

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยรกษาการตามพระราชบญญตน ปรบปรงมาตรฐานการค มครองดานสทธบตรใหเพยงพอและมประสทธภาพยงข น เพอรองรบการเปลยนแปลงดงกลาวและเพอสงเสรมใหมการคนควาวจยทเปนประโยชนและเปนการกาวหนาทางเทคนคในเกษตรกรรม อตสาหกรรม และพาณชยกรรมยงขน เพอใหการคมครองทรพยสนทางปญญาเปนไปอยางมประสทธภาพ และโดยทการคมครองทรพยสนทางปญญาอยางมประสทธภาพจะท าใหนกประดษฐไดรบผลตอบแทนความมานะอตสาหะอยางเหมาะสม อนจะท าใหนกประดษฐมก าลงใจทจะประดษฐคดคนเพอความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยเฉพาะการคมครองสทธบตรและการยกเวนการใชสทธตามสทธบตรเพอการเขาถงยารกษาโรคมบทบญญตทส าคญเพอใหเกดการเขาถงยารกษาโรค ดงน

มาตรา 51 เพอประโยชนในการประกอบกจการอนเปนสาธารณปโภคหรอการอนจ าเปนในการปองกนประเทศ หรอการสงวนรกษาหรอการไดมาซงทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอม หรอปองกนหรอบรรเทาการขาดแคลนอาหาร ยาหรอสงอปโภคบรโภคอยางอนอยางรนแรง หรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน กระทรวง ทบวง กรม อาจใชสทธตามสทธบตรอยางใดอยางหนงตามมาตรา 36 โดยกระท าการดงกลาวเองหรอใหบคคล

151

อนกระท าแทน ในการใชสทธดงกลาว กระทรวง ทบวง กรม จะตองเสยคาตอบแทนแกผทรงสทธบตรหรอผ ไดรบอนญาตใหใชสทธของผทรงสทธบตรตามมาตรา 48 วรรคสอง และจะตองแจงใหผทรงสทธบตรทราบเปนหนงสอโดยไมชกชา ทงน โดยไมอยภายใตบงคบเงอนไขในมาตรา 46 มาตรา 47 และมาตรา 47 ทว

ในการนใหยนค าขอเสนอคาตอบแทนและเงอนไขในการใชสทธตามสทธบตรตออธบด การก าหนดคาตอบแทนใหเปนไปตามความตกลงระหวางกระทรวง ทบวง กรม ซงประสงคใชสทธตามสทธบตรกบผทรงสทธบตรหรอผไดรบอนญาตใหใชสทธของผทรงสทธบตร และใหน ามาตรา 50 มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา 52 ในภาวะสงครามหรอในภาวะฉกเฉน นายกรฐมนตรโดยอนมตคณะรฐมนตรมอ านาจออกค าสงใชสทธตามสทธบตรใด ๆ กไดเพอการอนจ าเปนในการปองกนประเทศและรกษาความมนคงแหงชาต โดยเสยคาตอบแทนทเปนธรรมแกผทรงสทธบตร และตองแจงใหผทรงสทธบตรทราบเปนหนงสอโดยไมชกชา

ผทรงสทธบตรมสทธอทธรณค าสงดงกลาวหรอจ านวนคาตอบแทนตอศาลภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบแจงค าสงนน

รางพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท ...) พ.ศ. …. เพมเตมมาตรการทางกฎหมายเพอใหสอดคลองกบ TRIPS Article 31 bis การบงคบใชสทธเพอสงออกเภสชภณฑไปตางประเทศทไมมหรอมศกยภาพในการผลตเภสชภณฑไมเพยงพอ ทงน เพอเปนการสงเสรมการเขาถงยา ซงรางพระราชบญญตนระหวางการพจารณาของหนวยงานทเกยวของ

เปาประสงค 3.9 พระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน

ควบคมกจการเกยวกบการผลตยา ขายยา และน าหรอสงยาเขามาในราชอาณาจกรตลอดจนการควบคมใหมเภสชกรรบผดชอบเกยวกบการขายยาอนตราย ใหความคมครองแกประชาชนผใชยา ผรบอนญาต อ านาจของพนกงานเจาหนาท คณภาพของยารวมทงวธการควบคมคณภาพและการโฆษณาขายยาใหเหมาะสมแกสถานการณคมครองและใหความปลอดภยแกประชาชนผใชยา ใหผรบอนญาตขายยาแผนปจจบนตองจดใหมเภสชกรปฏบตการอย ณ สถานทขายยา ใหความคมครองแกประชาชนผใชยาเพยงพอ มบทบญญตหามการขายยาชด มการควบคมการผลตยาแผนโบราณทใชเทคโนโลยสมยใหม ปรบปรงบทบญญตเกยวกบในการศกษาวจยยา การอางองมาตรฐานทเปนสากล การก าหนดอาย และการตออายใบส าคญการขนทะเบยนต ารบยา กระบวนการพจารณาอนญาตยา บทก าหนดโทษ และปรบปรงอตราคาธรรมเนยมใหเหมาะสม

พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 ให รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน บญญตคมครองความปลอดภยของผบรโภค ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง น าบรโภคในภาชนะทปดสนท

152

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ฉบบท 332 (พ.ศ. 2521) ออกตามความในพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ. 2511 เรองก าหนมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมน าบรโภค

ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ก าหนดหลกเกณฑและมาตรการในทางวชาการส าหรบการปองกน ดานสาธารณสขและการปองกนในเรองสงแวดลอมเปนพษ พ.ศ. 2551

พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.2535 นายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรกษาการตามพระราชบญญตน ก าหนดใหมมาตรการควบคม และแกไขปญหาสงแวดลอมโดย สงเสรมประชาชน องคกรเอกชนใหมสวนรวมในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม จดระบบการบรหารงานดานสงแวดลอมใหเปนไปตามหลกการจดการคณภาพสงแวดลอม ก าหนดอ านาจหนาทของสวนราชการ รฐวสาหกจ และราชการสวนทองถน ใหเกดการประสานงาน และมหนาทรวมกนในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม และก าหนดแนวทางปฏบตในสวนทไมมหนวยงานใดรบผดชอบโดยตรง ก าหนดมาตรการควบคมมลพษดวยการจดใหมระบบบ าบดอากาศเสย ระบบบ าบดน าเสย ระบบก าจดของเสย และเครองมอหรออปกรณตาง ๆ เพอแกไขปญหาเกยวกบมลพษ ก าหนดหนาทความรบผดชอบของผทเกยวของกบการกอใหเกดมลพษใหเปนไปโดยชดเจน ก าหนดใหมมาตรการสงเสรมดานกองทน และความชวยเหลอดานตาง ๆ เพอเปนการจงใจใหมการยอมรบทจะปฏบตหนาทในการรกษาคณภาพสงแวดลอม ก าหนดการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และระบบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมใหมมาตรฐานเปนทยอมรบ ไดรบความเชอมนเพอการรกษาคณภาพสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตควบคไปกบการพฒนาประเทศอยางสมดล

ค าพพากษาศาลฎกา ท 15219/2558 โจทกทงแปดและชาวบานหมบานคลตลางเปนชมชนทองถนดงเดม โจทกทงแปดปวยจากการรวไหล

หรอแพรกระจายของสารตะกวจากโรงแตงแรของจ าเลยท 1 เปนเหตใหเกดอนตรายแกรางกายและสขภาพอนามย จ าเลยท 1 เปนผด าเนนกจการแตงแรจงเปนเจาของแหลงก าเนดมลพษ มหนาทรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนหรอคาเสยหายใหแกโจทกทงแปดไมวาจ าเลยท 1 จะกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม ตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 มาตรา 96 จ าเลยท 2 เปนผดแลกจการของจ าเลยท 1 จงตองรวมรบผดช าระคาสนไหมทดแทนหรอคาเสยหายใหแกโจทกทงแปดตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535 มาตรา 96 ใหจ าเลยทงสองรวมกนช าระเงนแกโจทกท 1 ท 3 ท 4 และท 6 เปนเงนคนละ 2,150,000 บาท โจทกท 2 และท 7 เปนเงนคนละ 2,650,000 บาท และโจทกท 5 และท 8 เปนเงนคนละ 3,150,000 บาท ใหจ าเลยทงสองแกไขฟนฟล าหวยคลต ดวยคาใชจายของจ าเลยทงสองจนกวาล าหวยคลตจะกลบมามสภาพทสามารถใชอปโภคบรโภคไดตามมาตรฐานของทางราชการ และใหสงวนสทธแกไขค าพพากษาในสวนคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายตอรางกายหรออนามยและคาเสยหายเพอการเสย

153

ความสามารถประกอบการงานของโจทกทงแปดภายในระยะเวลา 2 ป นบแตวนทไดอานค าพพากษาศาลฎกาใหคความฟง ใหจ าเลยทงสองใชคาทนายความชนฎกา 100,000 บาท แทนโจทกทงแปด สวนคาฤชาธรรมเนยมอนในชนฎกาใหเปนพบ นอกจากทแกไขใหเปนไปตามค าพพากษาศาลอทธรณภาค 7

ค าพพากษาศาลปกครองสงสด คดหมายเลขด าท อ.1110-1128/2552 หมายเลขแดงท อ.730-748/2557 นายค า อนค า กบพวกรวม 131 คน ผฟองคด ฟองการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ผถกฟองคด เนอง

ดวยผถกฟองคดเปนเจาของโรงไฟฟาทใชถานหนลกไนตผลตกระแสไฟฟา ละเลยไมควบคมบ าบดฝ นหน ฝ นละอองและกาซซลเฟอรไดออกไซดท าใหผฟองคดเจบปวยเปนโรคนวโมโคนโอซส (โรคปอดอกเสบจากฝ นหน) โรคพษซลเฟอรไดออกไซด สตวเลยงและพชผลทางการเกษตรเสยหาย ผถกฟองคดมหนาทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนหรอคาเสยหายตามมาตรา 96 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2535

พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน ก าหนดควบคมใหมการก ากบดแลและตดตาม และปรบปรงอ านาจหนาทของเจาหนาทและบทก าหนดโทษ นยามค าวา “มลฝอย” ใหอ านาจแกราชการสวนทองถนก าจดสงปฏกลและมลฝอยก าหนดอตราคาธรรมเนยมและก าหนดวธการ ก าหนดโทษในเรองมลฝอยตดเชอและมลฝอยทเปนพษหรออนตรายจากชมชนก าหนดใหเจาพนกงานทองถนมอ านาจประกาศพนทควบคมเหตร าคาญเพอระงบและจดการตามความจ าเปนมใหเหตร าคาญ

พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข รฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม และรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม ควบคม สงเสรมและตดตามดแลการด าเนนงานของเลขานการและผชวยเลขานการของคณะกรรมการวตถอนตรายในการปฏบตการตามพระราชบญญตน การน าวตถอนตรายมาใชในกจการตาง ๆ บางชนดอาจกอใหเกดอนตรายอยางรายแรงแกบคคล สตว พช ทรพย และสงแวดลอม มการก าหนดวตถมพษโดยขยายขอบเขตใหครอบคลมวตถอนตรายตาง ๆ ทกชนดและก าหนดหลกเกณฑและวธการในการควบคม วตถอนตรายใหเหมาะสมยงขนพรอมกบจดระบบบรหารใหมการประสานงานกนระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกนกบการควบคมดแลวตถอนตราย

พระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ .ศ. 2554 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานรกษาการตามพระราชบญญตน ดวยการน าเทคโนโลย เครองมอ เครองจกร อปกรณ สารเคม และสารเคมอนตรายมาใชในกระบวนการผลต การกอสราง และบรการ ขาดความรความเขาใจควบคกนไป สงผลกระทบตอผใชแรงงานในดานความปลอดภย อาชวอนามย สภาพแวดลอมในการท างาน และ

154

กอใหเกดอนตรายจากการท างาน จนถงแกบาดเจบ พการ ทพพลภาพ เสยชวต หรอเกดโรคอนเนองจากการท างานซงมแนวโนมสงขนและทวความรนแรงขนดวย กฎหมายฉบบนจงวางมาตรการควบคม ก ากบ ดแล และบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างานอยางเหมาะสม ส าหรบปองกน สงวนรกษาทรพยากรบคคล

พระราชบญญตควบคมโรคจากการประกอบอาชพและโรคจากสงแวดลอม พ.ศ. 2562 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน ดวยสถานการณของโรคทเกดจากการประกอบอาชพและโรคทเกดจากสงแวดลอมมแนวโนมจะมความรนแรงมากขน และยงไมมกลไกในการเฝาระวง การปองกน และการควบคมโรคอยางเปนระบบ กฎหมายฉบบนจงก าหนดกลไกการเฝาระวง การปองกน และการควบคมโรคจากการประกอบอาชพและโรคจากสงแวดลอม โดยใชระบบการแจงขอมลทจ าเปนเกยวกบการเฝาระวง การปองกน และการควบคมโรคจากการประกอบอาชพแกลกจาง หรอโรคจากสงแวดลอมแกประชาชนทไดรบหรออาจไดรบมลพษ ใหมความรพนฐานเกยวกบการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค ก าหนดบคคลทเกยวของมหนาทแจงหรอรายงานเกยวกบการพบหรอมเหตสงสยวาเกดโรคจากการประกอบอาชพหรอโรคจากสงแวดลอมตอพนกงานเจาหนาทหรอกรมควบคมโรค เพอใหสามารถด าเนนการกบสถานการณการเกดโรคดงกลาวไดทนทวงท สมควรก าหนดใหมแนวทางในการควบคมโรคอยางมประสทธภาพ เพอยบย งมใหเกดโรคจากการประกอบอาชพและโรคจากสงแวดลอม

เปาประสงค 3.a พระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ. 2560 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการ

ตามพระราชบญญตน เดมพระราชบญญตควบคมผลตภณฑยาสบ พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตคมครองสขภาพของผไมสบบหร พ.ศ. 2535 ใชบงคบมาเปนเวลานานและมบทบญญตไมเหมาะสมท าใหการควบคมผลตภณฑยาสบและการคมครองสขภาพของประชาชนจากโรคภยทเกดจากผลตภณฑยาสบไมสมฤทธผล และประเทศไทยไดเขาเปนภาคของกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบขององคการอนามยโลก จงก าหนดมาตรการควบคมผลตภณฑยาสบ และยกระดบการคมครองสขภาพอนามยของประชาชนโดยเฉพาะเดกและเยาวชนใหมประสทธภาพยงขนและใหสอดคลองกบกรอบอนสญญาดงกลาว

มาตรา 26 หามผใดขายหรอใหซงผลตภณฑยาสบแกบคคลซงมอายต ากวายสบปบรบรณ ในกรณทมขอสงสยเกยวกบอายของผซอหรอผ รบการใหผลตภณฑยาสบ ใหผขายหรอผใหซง

ผลตภณฑยาสบแจงใหบคคลดงกลาวแสดงบตรประจ าตวประชาชนหรอหลกฐานอนทแสดงอายของบคคลนนกอน แลวแตกรณ

หามผใดใช จาง วาน หรอยนยอมใหบคคลอายต ากวาสบแปดปบรบรณขายหรอใหซงผลตภณฑยาสบ

155

เปาประสงค 3.b พระราชบญญตความมนคงดานวคซนแหงชาต พ.ศ. 2561 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

รกษาการตามพระราชบญญตน ก าหนดใหมกลไกทเปนระบบในการสงเสรมและสนบสนนเพอใหมการวจย การพฒนา การผลต การประกน การควบคมคณภาพ การจดหา และการกระจายวคซนทเหมาะสมและเพยงพอ บรหารจดการดานวคซนมความเปนเอกภาพ มความตอเนอง และมประสทธภาพยงขน สามารถปองกนและควบคมการแพรระบาดของโรคทควบคมไดดวยวคซนใหอยในเขตจ ากด ใหนอยทสด หรอหมดไปจากประเทศไทย อนจะน าไปสการพงตนเองและความมนคงดานวคซนของประเทศ ตลอดจนมการก าหนดโทษอาญาเพอใหการบงคบใชกฎหมายมประสทธภาพ

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยรกษาการตามพระราชบญญตน คมครองดานสทธบตรใหเพยงพอและมประสทธภาพยงขน สงเสรมใหมการคนควาวจยทเปนประโยชนและเปนการกาวหนาทางเทคนคในเกษตรกรรม อตสาหกรรม และพาณชยกรรมยงขน

รางพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท ...) พ.ศ. …. เพมเตมมาตรการทางกฎหมายเพอใหสอดคลองกบ TRIPS Article 31 bis การบงคบใชสทธเพอสงออกเภสชภณฑไปตางประเทศทไมมหรอมศกยภาพในการผลตเภสชภณฑไมเพยงพอ ทงน เพอเปนการสงเสรมการเขาถงยา ซงรางพระราชบญญตนระหวางการพจารณาของหนวยงานทเกยวของ

พระราชบญญตสถาบนวจยระบบสาธารณสข พ.ศ. 2535 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน จดตงสถาบนวจยระบบสาธารณสขขนเพอท าการศกษา คนควา และวจยการพฒนากจการดานสาธารณสขอยางมระบบ เพอใหการด าเนนงานสาธารณสขเปนไปโดยถกตอง มประสทธภาพ และเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

พระราชบญญตการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศส าหรบอตสาหกรรมเปาหมาย พ.ศ. 2560 ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน ปรบปรงมาตรการและเครองมอสงเสรมการลงทนใหมความหลากหลายและมประสทธภาพมากขน เพอทจะสามารถดงดดการลงทนในอตสาหกรรมเปาหมาย และยกระดบขดความสามารถในการแขงขนของประเทศใหสงขนซงจะผลกดนใหประเทศไทยสามารถกาวพนจากประเทศทมรายไดระดบปานกลางได

พระราชบญญตการสงเสรมวทยาศาสตร การวจยและนวตกรรม พ.ศ. 2562 ใหนายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงการอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรม รกษาการตามพระราชบญญตน เพอเพมขดความสามารถดานการวจยและนวตกรรม ทงทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลย สงคมศาสตร และมนษยศาสตรใหสนองตอความตองการของประเทศ เพอใหนโยบายยทธศาสตร และแผนดานวทยาศาสตร วจย

156

และนวตกรรม น าไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม รวมทงการก ากบ ตดตาม และประเมนผลเปนไปอยางมประสทธภาพ

พระราชบญญตสภานโยบายการอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรมแหงชาต พ.ศ.2562 ใหนายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงการอดมศกษา วทยาศาสตรวจยและนวตกรรม รกษาการตามพระราชบญญตน ก าหนดใหมสภานโยบายการอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรมแหงชาต เพอท าหนาทในการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตร แผนดานการอดมศกษา และแผนดานวทยาศาสตร วจยและนวตกรรมของประเทศใหมเอกภาพและเปนระบบ ตลอดจนการจดสรรงบประมาณและการประเมนผลการปฏบตใหเปนไปโดยเหมาะสมและมประสทธภาพ

พระราชบญญตสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย พ.ศ. 2522 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงการอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรมรกษาการตามพระราชบญญตน ดวยการเพมประชากรและความรอยหรอในทรพยากรธรรมชาต มผลกระทบกระเทอนตอความมนคงของประเทศและตอคณภาพชวตของประชากร จ าเปนตองใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยแกปญหาในการเพมผลผลตอยางมประสทธภาพ เพอกอใหเกดประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมของประเทศอยางเหมาะสมและถกตองกบววฒนาการทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ปรบปรงอ านาจหนาทของสถาบนใหสามารถบรหารงานในลกษณะการจดการธรกจดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวยการยกเวนรษฎากร (ฉบบท 598) พ.ศ.2559 เนองจากรฐบาลมนโยบายสงเสรมใหภาคเอกชนลงทนดานวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมเพมมากขน จงยกเวนภาษเงนไดใหแกบรษทหรอหางหนสวนนตบคคลทมรายจายทไดจายไปเพอการท าวจยและพฒนาเทคโนโลยเพอสงเสรมและจงใจใหภาคเอกชนด าเนนการวจยและพฒนาใหแกหนวยงานของรฐหรอเอกชนมากยงขน

พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน เพอใหความมนใจแกผลงทนโดยการก าหนดระบบการใหสทธและประโยชนทเหมาะสมส าหรบการจงใจใหมการลงทนในกจการทรฐใหความส าคญและประสงคจะสงเสรม ใหมการคมครองกจการทรฐใหการสงเสรมททนตอเหตการณและใหมกลไกการบรหารงานสงเสรมการลงทนของรฐทสามารถอ านวยความสะดวกและขจดอปสรรคในการลงทน การใหสทธและประโยชนดานภาษอากร สงเสรมการลงทนมความคลองตวในการบรหารจดการและสอดคลองกบสถานการณ รองรบการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

พระราชบญญตองคการเภสชกรรม พ.ศ. 2509 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน ปรบปรงกจการผลตยาและจ าหนายยาใหแกหนวยราชการ องคการ เทศบาล และประชาชนจดตงเปนองคการเภสชกรรมขนเพอผลตและจ าหนายยาราคาถกลงและกวางขวาง

157

พระราชบญญตสถานพยาบาล พ.ศ. 2541 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน ไมใหใชบงคบแกสถานพยาบาลซงด าเนนการโดยกระทรวง ทบวง กรม องคกรปกครองสวนทองถน รฐวสาหกจ สถาบนการศกษาของรฐ หนวยงานอนของรฐ สภากาชาดไทย และสถานพยาบาลอนซงรฐมนตรประกาศก าหนด กฎหมายฉบบนก าหนดควบคมกจการสถานพยาบาลเพอใหความคมครองประชาชนผรบบรการจากสถานพยาบาล การอนญาตใหประกอบกจการ การเลก การยาย การปดสถานพยาบาล การเพกถอนใบอนญาต การโฆษณากจการของสถานพยาบาล การก าหนดจ านวนสถานพยาบาลทจะใหจดตงไดหรอมบรการทางการแพทยบางชนดในทองทใดทองทหนง เพอใหมบรการทางสาธารณสขทเปนประโยชนแกประชาชน แกไขใหสถานพยาบาลซงด าเนนการโดยภาครฐตองมลกษณะและมาตรฐานตามทก าหนด หรอผานการรบรองคณภาพจากหนวยงานทเพมเตมรายละเอยดทผรบอนญาตตองแสดงในสถานพยาบาล และแกไขเพมเตมหลกเกณฑการด าเนนการของสถานพยาบาลส าหรบผปวยทตองไดรบการรกษาพยาบาลโดยฉกเฉน

เปาประสงค 3.c พระราชบญญตวชาชพเวชกรรม พ.ศ. 2525 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตาม

พระราชบญญตน ควบคมการประกอบวชาชพเวชกรรมและคมครองความปลอดภยของประชาชน พระราชบญญตวชาชพทนตกรรม พ.ศ. 2537 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตาม

พระราชบญญตน จดต งทนตแพทยสภาขนท าหนาทควบคมการประกอบวชาชพทนตกรรม ก าหนดอายใบอนญาตและการตออายใบอนญาต

พระราชบญญตวชาชพเภสชกรรม พ.ศ. 2537 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารสขรกษาการตามพระราชบญญตน ควบคมการประกอบวชาชพเภสชกรรม จดตงสภาเภสชกรรมท าหนาทสงเสรมและควบคมมาตรฐานการประกอบวชาชพเภสชกรรมไดโดยอสระ เหมาะสมและมประสทธภาพ ก าหนดอายใบอนญาตและการตออายใบอนญาต

พระราชบญญตวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ พ.ศ. 2528 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน จดตงสภาการพยาบาลเพอความคลองตวในการท าหนาทควบคมและสงเสรมมาตรฐานการประกอบวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภโดยอสระเหมาะสมและมประสทธภาพ ก าหนดอายของใบอนญาต การสอบความรในการขอขนทะเบยนและรบใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการพยาบาล และการผดงครรภ

158

เปาประสงค 3.d พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 นายกรฐมนตรและรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตามพระราชบญญตน มบทบญญตเกยวกบกฎอนามยระหวางประเทศในการควบคมโรคทจะมาจากการเดนทางระหวางประเทศ เชน มาตรา 12 หามมใหคนตางดาวซงมลกษณะอยางใดอยางหนงดงตอไปนเขามาในราชอาณาจกร … (5) ยงมไดปลกฝปองกนไขทรพษ หรอฉดวคซน หรอปฏบตการอยางอนตามวชาการแพทยเพอปองกนโรคตดตอตามทกฎหมายบญญตและไมยอมใหแพทยตรวจคนเขาเมองกระท าการเชนวานน การตรวจวนจฉยโรค รางกายหรอจต ตลอดจนการปฏบตการเพอปองกนโรคตดตอ ใหใชแพทยตรวจคนเขาเมองมาตรา 44 หามมใหคนตางดาวผใดเขามามถนทอยในราชอาณาจกร ถาปรากฏวา … (2) เปนผไมสามารถประกอบการหาเลยงชพได เพราะกายพการหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ หรอมโรคอยางใดอยางหนงตามทก าหนดในกฎกระทรวง

พระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขรกษาการตามพระราชบญญตน ดวยการแพทยฉกเฉนขาดระบบบรหารจดการดานบคลากร อปกรณ และเครองมอชวยเหลอผปวยฉกเฉน รวมทงยงขาดหนวยงานรบผดชอบ ประสานการปฏบตการ ท าใหมผปวยฉกเฉนตองสญเสยชวต อวยวะ หรอเกดความบกพรองในการท างานของอวยวะส าคญ รวมทงท าใหการบาดเจบหรออาการปวยรนแรงขนโดยไมสมควร เพอลดและปองกนความสญเสยดงกลาว กฎหมายฉบบนจงก าหนดใหมคณะกรรมการการแพทยฉกเฉนขน ก าหนดมาตรฐาน หลกเกณฑ และวธปฏบตเกยวกบการแพทยฉกเฉน ตลอดจนก าหนดใหมสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตขนเปนหนวยรบผดชอบการบรหารจดการ การประสานระหวางหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน และการสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามบทบาทในการบรหารจดการเพอใหเกดความรวมมอในการปฏบตงานดานการแพทยฉกเฉนรวมกน อนจะท าใหผปวยฉกเฉนไดรบการคมครองสทธในการเขาถงระบบการแพทยฉกเฉนอยางทวถง เทาเทยม มคณภาพมาตรฐาน โดยไดรบการชวยเหลอและรกษาพยาบาลทมประสทธภาพและทนตอเหตการณมากขน พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535

ค าสงกระทรวงสาธารณสขท 287/2551 เรอง แตงตงคณะกรรมการ International Heath Regulations (IHR) 2005 เพอใหบรรลเปาหมายของกฎอนามยระหวางประเทศและด าเนนการตามแผนพฒนางานดานกฎอนามยระหวางประเทศอยางมประสทธภาพ

ประเทศไทยปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548 โดยกระทรวงสาธารณสขและหนวยงานในสงกดกระทรวงตางๆ ทเกยวของ ไดรวมกนด าเนนกจกรรมตามภารกจ ความรบผดชอบ และอ านาจหนาทของแตละหนวยงานภายใตแผนพฒนาดานกฎอนามยระหวางประเทศ ปจจบนด าเนนงานตามแผนยทธศาสตร

159

การพฒนางานดานกฎอนามยระหวางประเทศ ส าหรบชวงป พ.ศ.2560–2564 มรายงานผลการประเมน 26-30 มถนายน 2560 การประเมนผลสมรรถนะหลกในการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศของประเทศไทย 7.2 ทางเลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมายเพอการบรรลเปาประสงคของเปาหมายท 3 ส าหรบประเทศไทย

การวจยนจะใชแนวคดการประเมนผลเพอประเมนมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย และ

ประสบการณจากตางประเทศโดยเนนมาตรการทจะเปนจดคานงด (Tipping Point) สามารถท าใหบรรลเปาประสงคของเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย (Goal No.3) “สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย” ในประเทศไทย โดยใชกระบวนการประเมนอาศยขอเสนอแนะ ขอพจารณาตาง ๆ จากการสมภาษณและสนทนาเชงลก การเสวนาทางวชาการ เพอประกอบกระบวนการประเมน ดงน

160

การประเมนปจจยน าเขา เปาหมายท 3 “สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย” เปาประสงค และตวชวด

การประเมนกระบวนการปฏบต มาตรการทางเศรษฐกจ สงคม กฎหมาย แผนงาน

โครงการ กจกรรม การใชจายงบประมาณ การบรหารแผนงาน โครงการ กจกรรม การบงคบใชกฎหมาย ผลงาน

การประเมนผลการด าเนนงาน

สขภาพและสวสดภาพของทกคน ความสอดคลองของผลการด า เ นนงานกบ

เปาประสงคของเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

ขอเสนอแนะ ทางเลอก

161

จากการประเมนดวยวธการดงกลาว พบวา การพฒนาประเทศแบบแบงงานกนท าตามบทบาทหนาทหนวยงานตาง ๆ ของรฐ จะตองปรบเปลยนไปสการบรณาการความรวมมอเพอท างานรวมกนใหบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยน (SDGs) หนวยงานของรฐ เจาหนาท ผบงคบใชกฎหมายจะตองบรณาการท างานรวมกนโดยน าเปาหมายการพฒนาทย งยน (SDGs) ไปประกอบการบงคบใชกฎหมายใหเกดผลตามเปาประสงคตาง ๆ (Targets) ตวชวด ตาง ๆ (Indicators) ดวย ตลอดจนตองเรงทบทวนตรวจสอบมาตรการทมใชแตไมเหมาะสมกบ เปาหมายการพฒนาทย งยน (SDGs) ซงควรจะตองแกไขปรบปรง และตองศกษาเพอแสวงหามาตรการใหม ๆ เพออ านวยใหการด าเนนงานเปนไปตามเปาหมายการพฒนาทย งยน (SDGs) เปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลกใหต ากวา 70 ตอการเกดมชพ 100,000 คน ภายในป 2573 การลดอตราการตายของมารดาสามารถใชมาตรการทเหมาะสมกบสาเหตการตายในระหวางการตงครรภและการคลอด เชน มาตรการทางสงคมทเหมาะสมส าหรบการคลอดบตรในพนทภาคใตซงมอตราการตายของมารดาสงอาจจะตองพจารณาน ากระบวนการทางสงคม ศาสนา การศกษาประกอบการด าเนนงานดวยเพอใหเกดความเขาใจอนดระหวางการคลอดบตรโดยบคลากรทช านาญการกบการคลอดบตรตามความเชอภมปญญาของชมชนซงจะท าใหสามารถใหบรการสขภาพแกมารดาไดอยางเหมาะสม ปจจบนประเทศไทยมมาตรการชดเจนทงมาตรการทางกฎหมายทก าหนดใหการท าคลอดตองกระท าไดโดยพยาบาลผดงครรภทมใบอนญาตประกอบวชาชพ มาตรการทางกฎหมายทใหสทธลาเตรยมการคลอดและคลอดบตร มาตรการทางเศรษฐกจตามประมวลรษฎากรทใหสทธยกเวนภาษคาฝากครรภและคลอดบตร อยางไรกด ประเทศไทยยงมมาตรการเชงลงโทษและปองปรามตามประมวลกฎหมายอาญาส าหรบความผดฐานท าแทงและเปนเหตใหหญงถงแกความตายดวย เปาประสงค 3.2 การยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและทารกอายต ากวา 5 ป ส าหรบประเทศมมาตรการทางกฎหมายหลกประกนสขภาพแหงชาตทใหสทธประโยชนการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคส าหรบเดกเลกอาย 0-5 ป มกฎหมายการทะเบยนราษฎรทก าหนดการออกหนงสอรบรองการเกดการตายทผท าคลอดหรอผรกษาจะตองปฏบต นอกจากนนมาตรการทางสงคมยงปรากฏในรปแบบของกฎหมายคมครองเพอใหปฏบตตอเดกอยางเหมาะสมใหเกดการอปการะเลยงด ปองกนการทารณกรรมเดก หากบคคลใด ๆ ในสงคมพบเหนเหตการณทเปนอนตรายตอเดกสามารถด าเนนการตามกฎหมายไดไมอาจปลอยใหเปนเรองภายในครอบครวอกตอไป โดยเฉพาะมาตรการสงเสรมพฒนาเดกและเยาวชนทมการจดตงศนยเดกเลกโดยใหองคกรปกครองสวนทองถนมสวนรวมเปนมาตรการทจะชวยเหลอและพฒนาเดกไดอยางตอเนอง และควรพฒนาศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถนใหสามารถด าเนนภารกจนไดอยางเหมาะสม นอกจากนนประเทศไทยยงใหความส าคญกบการควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส าหรบทารกและเดกเลกเพอใหเปนไปตามมาตรฐานสากล และมกฎหมายการพฒนาเดกปฐมวยเพอเตรยมความพรอมกอนระดบอนบาล ซงมาตรการ

162

ดงกลาวมสภาพบงคบเปนกฎหมายชดเจน หากเสรมดวยการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพของหนวยงานทเกยวของยงจะท าใหเกดประโยชนแกทารกแรกเกดและเดกเลก อยางไรกด มาตรการทางสงคมเกยวกบครอบครวยงมความส าคญเพอสรางทศนคตความปลอดภยและปองกนเหตอนตรายทจะเกดขนกบทารกแรกเกดและเดกเลกโดยอาศยกระบวนการสรางเครอขายและความรในชมชน ครอบครว ใหเกดความตระหนกและรวมมออยางเหมาะสม เปาประสงค 3.3 การยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเรย โรคเขตรอนทถกละเลย ตอสกบโรคตบอกเสบ โรคทมาจากน า และโรคตดตออน ๆ ส าหรบมาตรการในประเทศไทยจะตองพจารณาตามความเหมาะสมของโรคตดตอตาง ๆ โดยประเทศไทยมมาตรการทางกฎหมายโรคตดตอทเพอเฝาระวง ปองกน และควบคมตามกฎอนามยระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงประเทศไทยมมาตรการแกไขปญหาเอดสทงการปองกนและแกไขบ าบดรกษา การใชมาตรการทางสงคมเพอคมครองสทธผปวยใหไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม การเขาถงยารกษาโรคทรฐบาลไทยสนบสนนการใชสทธเหนอสทธบตรยา การรณรงคใชถงยางอนามยอยางเหมาะสม การใหความรแกบคคล เดก เยาวชนซงทผานมามการด าเนนการอยางตอเนอง อยางไรกด มาตรการทางกฎหมายหรอมาตรการทางสงคมอน ๆ อาจไมสามารถแกไขปองกนปญหาสงคมทมความรนแรงเพมขนเกยวกบการมเพศสมพนธทไมเหมาะสมและการมคเพศสมพนธทไมถกตอง ปญหาทางครอบครวระหวางคสมรส ซงสะทอนจากปญหาผปวยซฟลสทพบมากขนในปจจบน ปญหาเหลานจะตองมมาตรการเสรมอน ๆ ดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรมทเหมาะสมกบประเทศไทย นอกจากนนโรคตดตอทส าคญอน ๆ เชน วณโรค แมประเทศจะสามารถแกไขปญหาวณโรคไดดวยมาตรการทางกฎหมายและการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของ แตบางพนทในภมภาคตาง ๆ ของประเทศไทยยงมความจ าเปนจะตองตดตามเฝาระวงการเกดขนของวณโรคทงในครอบครวและกลมแรงงานขามชาตทเดนทางมาท างานในประเทศไทยเพมมากขน เปาประสงค 3.4 การลดการตายจากโรคไมตดตอ เชน โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดหวใจ โรคมะเรง โรคทางเดนหายใจ ตลอดจนการฆาตวตาย ส าหรบมาตรการเหมาะสมกบการด าเนนงานดานนเปนประเดนปญหาทงการขาดมาตรการทางกฎหมายทเหมาะสมและมาตรการทางสงคมทเพยงพอ แมจะมความพยายามเสนอรางพระราชบญญตโรคไมตดตอ พ.ศ. .... การแกไขปญหาเพอลดการตายในประเดนนมสาเหตจากพฤตกรรมและปจจยทางสงคม เศรษฐกจ เกยวของสมพนธ การด าเนนการดานนจงจะตองหามาตรการอยางเหมาะสมกบปญหาและสาเหตของโรคตดตอตาง ๆ เชน สาเหตจากการบรโภคอาหาร สาเหตขาดการออกก าลงกาย สาเหตปจจยความเครยด ซงลวนสมพนธกบสงคมและเศรษฐกจ หากรฐจะด าเนนการดานนใหบรรลเปาหมายรฐจะตองเรงสรางมาตรการทงกฎหมาย สงคม เศรษฐกจ ใหเพยงพอรองรบปญหาทเกดขน เรงบญญตกฎหมายใหเหมาะสม ปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคของประชาชนดวยมาตรการจงใจทางภาษ ลดปญหาทางสงคมและความเครยดจากสภาพสงคมทเปลยนแปลงจนบคคลขาดความรกความอบอนไมมนใจในการด าเนน

163

ชวตในสงคม สงเสรมกจกรรมทางสงคม เชน การทองเทยว การกฬา และนนทนาการบนเทงอยางสรางสรรค ตลอดจนพฒนาองคความรเกยวกบสขภาพของประชาชนใหตระหนกในภยอนตรายจากโรคไมตดตอตาง ๆ เปาประสงค 3.5 การเสรมสรางความเขมแขงการปองกนและบ าบดรกษาผใชสารอนตราย ยาเสพตด แอลกอฮอล มาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยมกฎหมายยาเสพตดใหโทษมการบ าบดและใหใชกญชาทางการแพทย มระบบการสมครใจรบการบ าบดซงเปนมาตรการทางกฎหมายทเปดโอกาสใหผใชสารเสพตดไดรบการปฏบตในฐานะผปวยอนเปนการชวยเหลอใหหลดพนจากสภาวะทยากแกการเลกใชสารเหลานน มาตรการทางสงคมในประเทศไทยทมทศนคตตอผใชสารเสพตดอนตรายมทงการลงโทษทางสงคม การตอตานผตดสารเสพตด เปนมาตรการทสงคมไทยตระหนกรเพอแกไขปญหาอนตรายทจะเกดขนในสงคมและชมชน ครอบครว อยางไรกด ปญหายาเสพตดเปนปญหาเชงสงคมและเศรษฐกจคายาเสพตดผดกฎหมาย สงคมทแตกแยกขาดความอบอนในครอบครวอาจน าไปสการใชสารเสพตด ความยากจนอาจน าพาเดกและเยาวชนเข าไปสกระบวนการซอขายยาเสพตดและการพนนตาง ๆ ดงนน แมประเทศไทยจะมมาตรการทางกฎหมายทางอาญาเนนการลงโทษและใหความส าคญกบการบ าบดชวยเหลอ แตปญหายาเสพตดตองอาศยสถาบนทางสงคมอน ๆ เชน ครอบครว การศกษา ศาสนา รวมกนแกไขและปองกน โดยเฉพาะอยางยงการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลซงประเทศไทยมกฎหมายควบคมเครองดมแอลกอฮอลทบงคบใชอยางมประสทธภาพแตดวยสภาพทางสงคมไทยทนยมการบรโภคสราทงระดบครอบครว ชมชน ท าใหการดมสราอยางไมเหมาะสมยงคงปรากฏอยในสงคมไทยและเกดปญหาความขดแยงอน ๆ ตามมาเปนเหตใหเกดอนตรายตอชวตได รฐบาลจะตอง เรงหามาตรการอยางเหมาะสมในการควบคมการดมแอลกอฮอลทงภาคสวนราชการและภาคเอกชน การใชมาตรการทางภาษและมาตรการจงใจทางสงคมในการเลกดมสรา เปาประสงค 3.6 การลดจ านวนผเสยชวตและบาดเจบจากอบตเหตบนถนน ส าหรบประเทศไทยมมาตรการทางกฎหมายหลายฉบบ เชน กฎหมายจราจรทางบก กฎหมายรถยนต กฎหมายการขนสงทางบก กฎหมายทางหลวง กฎหมายทางหลวงสมปทาน กฎหมายการขนสงตอเนองหลายรปแบบ ซงเปนมาตรการด าเนนการรอบดานของสาเหตการเกดอบตเหตซงมเหตมาจากสภาพถนน ผขบข ผใชทาง สภาพรถ ตลอดจนมหนวยงานของรฐและพนกงานเจาหนาทเกยวของครอบคลม หากด าเนนการรวมกนเพอลดอบตเหตตามเปาหมายการพฒนาทย งยนจะตองอาศยการสรางเครอขายความสมพนธระหวางหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐทเกยวของตามอ านาจ บทบาท หนาท แมอบตเหตบนถนนจะมสาเหตหลากหลาย เชน การขบขขณะมนเมา การขบขโดยประมาท สภาพถนนทรดโทรม หรอ เดกและเยาวชนขบขโดยผดกฎหมาย สาเหตเหลานหากใชมาตรการทางกฎหมายอยางเขมงวดยอมสามารถปองกนและลดอบตเหตบนถนนได อยางไรกด การใชมาตรการทางสงคมดานการศกษากฎจราจรและความปลอดภยส าหรบเดกเยาวชนหรอผอปการะเลยงดทจะสรางความตระหนกในการสญเสยจากอบตเหตยงเปนมาตรการทสามารถด าเนนการไดอนจะเปนทางเลอกหนงดวย

164

นอกจากนนมาตรการทางเศรษฐกจทมการลงโทษปรบควรด าเนนการอยางเหมาะสมในพนทเพอความปลอดภยสาธารณะควรใชมาตรการลงโทษปรบใหเหมาะสมเพอยบย งการกระท าความผดของผข บข นอกจากนนหนวยงานทรบผดชอบดแลความปลอดภยของสภาพถนนตาง ๆ ควรบงคบใชกฎหมายและปฏบตตามอ านาจหนาทเพอลดอบตเหตเนองจากสภาพถนนทรดโทรมสรางความเสยหายแกผใชถนนดวย โดยเฉพาะอยางยง การเกดอบตเหตชวงเทศกาลส าคญในประเทศไทยตองอาศยความรวมมอของหนวยงานรฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชนรวมกนด าเนนงานเพอลดอบตเหตจากการเดนทางชวงเทศกาลตาง ๆ ดวย เปาประสงค 3.7 การเขาถงบรการ ขอมล การศกษาเกยวกบอนามยเจรญพนธ การวางแผนครอบครว ส าหรบมาตรการในประเทศไทยทเปนมาตรการทางกฎหมาย เชน กฎหมายการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน เปนแนวทางการท างานเชงบรณาการหลายหนวยงานเพอเตรยมความพรอมและแกไขปญหาดานการตงครรภในวยรน นอกจากนนประเทศไทยยงมกฎหมายคมครองเดกทเกดโดยอาศยเทคโนโลยชวยการเจรญพนธทางการแพทยซงชวยแกไขปญหาการมบตรยากและแกไขปญหาความสมพนธทางสถานะบดามารดาตามกฎหมาย อยางไรกด เปนทเขาใจกนโดยทวไปวาประเทศไทยก าลงเขาสภาวะสงคมสงวยและภาวการณเกดลดลงอนเนองจากสาเหตและปจจยทางเศรษฐกจและสงคม การสงเสรมใหประชาชนเขาถงสทธอนามยเจรญพนธนอกจากจะมกฎหมายหลกประกนสขภาพแหงชาตแลว ยงจะตองอาศยมาตรการทางสงคมดานการศกษาการใหความรอยางเปนระบบและตอเนอง ตลอดจนรฐจะตองลดภาวะกดดนทางเศรษฐกจและสงคมส าหรบสถานบนครอบครวโดยการลดคาใชจายพนฐานสาธารณปโภคตาง ๆ ชวยเหลอประชาชนในสภาวะอนามยเจรญพนธเพอสรางเสรมการเจรญพนธอยางมคณภาพ โดยเฉพาะอยางยงการใชมาตรการทางสงคมทควรจะยอมรบสภาวะการอนามยเจรญพนธของบคคลตาง ๆ ลดการกดดนทางสงคม เสรมสรางการชวยเหลอดแลและใหโอกาส เชน ปจจบนสถาบนการศกษาตาง ๆ ปรบตวใหเยาวชนทมสภาวะอนามยเจรญพนธเขาถง ระบบการศกษาสามารถเรยนและสามารถมบตรไดอยางมเหมาะสมและปลอดภย เนองจากการสรางความรความเขาใจสภาวะอนามยเจรญพนธซงเปนสภาวะตามธรรมชาตเปนสทธตามธรรมชาตของมนษยซงรฐและบคคลทกคนจะตองใหความเคารพตอกน เปาประสงค 3.8 การบรรลหลกประกนสขภาพถวนหนา การปองกนความเสยงทางการเงน การเขาถงการบรการสาธารณสขจ าเปนทมคณภาพ เขาถงยาและวคซนจ าเปนทปลอดภยมประสทธภาพ มคณภาพ และมราคาทสามารถซอหาได ส าหรบประเทศไทยมมาตรการกฎหมายหลกประกนสขภาพแหงชาตทรองรบการเขาถงบรการสาธารณสขทมคณภาพ ตลอดจนการเขาถงยาและวคซนทจ าเปน มกฎหมายความมนคงดานวคซนแหงชาต กฎหมายสทธบตรทใหอ านาจรฐใชมาตรการบงคบใชสทธเหนอสทธบตรยา ซงประเทศไทยไดด าเนนการตามกรอบของกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหวางประเทศซงเปนแบบอยางของการสรางหลกประกนสขภาพถวนใหนานาประเทศไดศกษาและด าเนนการตามแนวทางของประเทศไทย ทงการเขาถงยา

165

รกษาเอดส ยารกษาโรคมะเรง ซงเปนยาทมราคาสงท าใหผปวยไมสามารถเขา ถงยาทจ าเปนได การตดสนใจใชมาตรการตามกฎหมายสทธบตรเพอการเขาถงยาจงเปนมาตรการทางเลอกทรฐจะตองพจารณาเสมอตามสภาพสขภาวะและโรคตาง ๆ ในประเทศ อยางไรกด การเขาถงหลกประกนสขภาพถวนหนา จะตองด าเนนการครอบคลมบคคลทงหมดในประเทศทงคนสญชาตไทย คนตางดาว และคนไรสญชาต ซงจะท าใหรฐบาลมภาระคาใชจายงบประมาณดานสขภาพจ านวนมาก การสรางหลกประกนสขภาพของแรงงานตางดาวเปนแนวทางทชวยใหเกดการเขาถงบรการสขภาพได หากจะด าเนนการใหครอบคลมจะตองพจารณาใหครบถวนกบบคคล ตาง ๆ ในประเทศไทย ซงสภาวะสขภาพและโรคตาง ๆ เกดขนไดกบมนษยทกคน หากด าเนนการครอบคลมมนษยทกคนยอมสามารถท าใหประเทศไทยบรรลการมหลกประกนสขภาพถวนหนาอยางแทจรง เปาประสงค 3.9 ลดการตายและการปวยจากสารเคมอนตราย การปนเปอน มลพษทางอากาศ น า และดน ส าหรบมาตรการในประเทศไทยมกฎหมายยา กฎหมายอาหาร กฎหมายสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม กฎหมายการสาธารณสข กฎหมายวตถอนตราย กฎหมายความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน กฎหมายควบคมโรคจากการประกอบอาชพและโรคจากสงแวดลอม และประเทศไทยมบทเรยนจากคดสงแวดลอมมลพษตาง ๆ ทบคคลและหนวยงานทเกยวของจะตองตระหนกในบทบาทหนาทด าเนนการอยางรอบครอบเพอลดปญหาสขภาพอนเกดจากสารเคมและมลพษ โดยเฉพาะอยางยงการเจบปวยจากมลพษทไดรบโดยไมไดตงใจและไมทราบสาเหตไมทราบผลกระทบตอสขภาพซงอาจเกดโรค ตาง ๆ และการตาย การปวยในอนาคตทควรจะตองเรงด าเนนการตามมาตรการทางกฎหมายทมอยใหเหมาะสม เชน สารเคมอนตรายในภาคการเกษตรทจะสงกระทบตอผผลตและผบรโภค สรางมาตรการทางสงคมสงเสรมและลดภาระแกเกษตรกรใหใชเกษตรอนทรย การสงเสรมอตสาหกรรมทปลอดภยและรบผดชอบตอชมชนสงคมซงประเทศไทยมหนวยงานของรฐทเกยวของหลากหลายทงหนวยงานราชการ หนวยงานรฐวสาหกจ ภาคเอกชน ดงนน หากบรณาการความรวมมอการท างานเพอการลดมลพษตาง ๆ ยอมจะมสวนชวยใหประเทศไทยบรรลเปาหมายนได เปาประสงค 3.a การควบคมยาสบ ส าหรบประเทศไทยมมาตรการกฎหมายควบคมผลตภณฑยาสบซงตามปรงแกไขตามกรอบอนสญญาวาดวยการควบคมยาสบขององคการอนามยโลกแลว ซงมาตรการทางกฎหมายและการด าเนนการตามกฎหมายของหนวยงานทเกยวของทงมาตรการเชงลงโทษตาง ๆ เปนไปอยางตอเนอง หากบรณาการความรวมมอกบภาคเอกชน ภาคประชาชนยงจะท าใหการควบคมยาสบเปนผลส าเรจอยางแทจรง การสรางความรความเขาใจแกบคคลตาง ๆ ทงประชาชนชาวไทย ผประกอบการธรกจ แรงงานตางชาต นกทองเทยวตางชาต เดก เยาวชน ใหเขาใจกฎหมายควบคมยาสบในประเทศไทย ตลอดจนเขาใจอนตรายของยาสบยงจะท าใหประเทศไทยบรรลเปาหมายน

166

เปาประสงค 3.b การสนบสนนการวจยและการพฒนาวคซนและยาเพอใหมการเขาถงยาและวคซน ส าหรบมาตรการในประเทศไทยมกฎหมายทเกยวของหลากหลาย หากหนวยงานทเกยวของด าเนนการตามบทบาทหนาทยอมท าใหประเทศไทยบรรลเปาหมายน โดยเฉพาะการบรณาการความรวมมอและขอมลรวมกน โดยเฉพาะกฎหมายความมนคงดานวคซนแหงชาต กฎหมายสทธบตร กฎหมายสถาบนวจยระบบสาธารณสข กฎหมายการเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศส าหรบอตสาหกรรมเปาหมาย กฎหมายการสงเสรมวทยาศาสตร การวจยและนวตกรรม กฎหมายสภานโยบายการอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรมแหงชาต กฎหมายสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย ประมวลรษฎากร กฎหมายสงเสรมการลงทน กฎหมายองคการเภสชกรรม กฎหมายสถานพยาบาล ซงปจจบนแนวทางการวจยและพฒนายา วคซน มการปรบปรงกฎหมายดงกลาวเปดโอกาสใหมความรวมมอระหวางหนวยงานรฐ สถาบนอดมศกษา ภาคเอกชนใหสามารถรวมมอดานงานวจยและพฒนานวตกรรมใหมๆ ได หากบรณาการขอมล แผนงาน โครงการ และเปาหมายตาง ๆ อยางเปนระบบยงจะท าใหเกดภาพทชดเจนในการสนบสนนการวจยยาและวคซนของประเทศไทย เปาประสงค 3.c การพฒนาก าลงคนดานสขภาพ โดยเฉพาะ แพทย ทนตแพทย เภสชกร และพยาบาลโดยการเพมการใชเงนทเกยวกบสขภาพ การสรรหา การพฒนา การฝกฝน และการเกบรกษาก าลงคน มาตรการด าเนนการในประเทศไทยมไดจ ากดอยเพยงหนวยงานภาครฐเทานน ประเทศไทยมกฎหมายวชาชพดานสขภาพโดยเฉพาะ กฎหมายวชาชพเวชกรรม กฎหมายวชาชพทนตกรรม กฎหมายวชาชพเภสชกรรม กฎหมายวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ และกฎหมายสภานโยบายการอดมศกษา วทยาศาสตร วจยและนวตกรรมแหงชาต ซงหนวยงานทเกยวของทง แพทยสภา ทนตแพทยสภา สภาเภสชกรรม สภาการพยาบาล หรอสภานโยบายการอดมศกษาฯ จะตองบรณาการรวมมอการพฒนาหลกสตรการศกษาและผลตก าลงคนดานสขภาพรวมกน ก าหนดทศทางการผลตบคลากรดานสขภาพอยางเหมาะสมกบบรบทพนทของประเทศ การด าเนนการทผานมาประเทศไทยไดผลตก าลงคนดานสขภาพเพอกระจายไปประกอบอาชพใหครอบคลมทกภมภาคของประเทศซงความทาทายปจจบน คอ การพฒนาความเชยวชาญและการรกษาอตราก าลงคน เนองจากบางพนทของประเทศไทยมลกษณะเฉพาะของสขภาพทตองการผเชยวชาญดแลรกษาโดยเฉพาะ การจดอตราก าลงและมาตรการสรางแรงจงใจส าหรบแพทย ทนตแพทย เภสชกร และพยาบาลยงเปนสงส าคญทหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนจะตองทบทวนเพอพฒนามาตรการตาง ๆ ใหเหมาะสมกบยคประชาคมเศรษฐกจอาเซยนและการคาแรงงานเสร อยางไรกด ประเทศไทยยงมกลมบคลากรสขภาพอน ๆ ทสามารถชวยเหลอดแลดานสขภาพไดซงเปนมาตรการทด าเนนการอยางตอเนอง ท งกลมสาธารสขอนามยชมชนและอนามยสงแวดลอม เทคนคการแพทย แพทยแผนไทย แพทยแผนจน กายภาพบ าบด ซงลวนเปนก าลงคนดานสขภาพทจะตองมมาตรการเพอพฒนาควบคไปดวย

167

เปาประสงค 3.d เสรมขดความสามารถส าหรบทกประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในประเทศก าลงพฒนา ในเรองการแจงเตอนลวงหนา การลดความเสยง และการบรหารจดการความเสยงดานสขภาพในระดบประเทศและระดบโลก ส าหรบมาตรการในประเทศไทยปจจบนมกฎหมายการแพทยฉกเฉน กฎหมายควบคมโรค กฎหมายคนเขาเมอง ซงเปนมาตรการทางกฎหมายทใหอ านาจหนาทของหนวยงานทเกยวของตรวจสอบสขอนามยระหวางประเทศ หากหนวยงานทเกยวของบรณาการความรวมมอดานขอมลและเปาหมายการพฒนาทย งยนรวมกนยงจะท าใหเกดความชดเจนของการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศ ทงน กระทรวงสาธารณสขไดมค าสงกระทรวงสาธารณสขท 287/2551 เ รอง แตงต งคณะกรรมการ International Heath Regulations (IHR) 2005 ซงบรณาการความรวมมอหนวยงานทเกยวของด าเนนการและมผลการประเมนการด าเนนงานตามกฎอนามยระหวางประเทศแลว หากคณะกรรมการดงกลาวไดน า เปาหมายการพฒนาทย งยนไปประกอบการด าเนนงานยงจะท าใหผลการด าเนนงานมความชดเจนยงขน อยางไรกด เนองจากประเทศไทยยงมพรมแดนธรรมชาตและยงปกปนเขตแดนไมส าเรจตลอดจนการเกดขนของดานการคาขามพรมแดนตาง ๆ ในภมภาคตาง ๆ เพอการคาในยคประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจงท าใหเกดโอกาสการคาขายหรอเดนทางขามพรมแดนมากยงขน ดงนน หนวยงานรฐจงควรสรางความรและทรพยากรบคคลเกยวกบกฎอนามยระหวางประเทศควบคไปพรอมกบการคาและพฒนาดานพรมแดนตาง ๆ ตลอดจนมาตรการทางสงคมในการชวยเหลอตดตามและประเมนโรคของแรงงานตางดาวใหสามารถอยอาศยและท างานในประเทศไทยไดอยางถกตองและปลอดภยชวยเสรมสรางพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยได

168

บทท 8

บทสรปและขอเสนอแนะ

8.1 ขอสรป

สรปผลการด าเนนงานโครงการวจย เปาหมายท 3 ประกอบดวยการสรปนยามความหมาย

สถานะปจจบน การด าเนนงานของภาคสวนตาง ๆ ในปจจบน ความพรอมของประเทศไทย การจดล าดบ

ความส าคญ และการส ารวจเบองตนเกยวกบมาตรการทางเลอกดานเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย

นยามความหมายของเปาหมายท 3 ประกอบดวย 13 เปาประสงค 27 ตวชวด พบวา เปาประสงคทม

นยามความหมายชดเจนทงใน Metadata ตามทองคการสหประชาชาตไดก าหนด และในบรบทของประเทศไทย

ม 11 เปาประสงค ไดแก เปาประสงค 3.1 ลดอตราการตายของมารดา 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรก

เกดและเดกอายต ากวา 5 ป 3.4 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอ 3.6 ลดการตายและบาดเจบทางถนน

3.7 การเขาถงบรการขอมลการใหการศกษาเกยวกบอนามยเจรญพนธ 3.8 บรรลการมหลกประกนสขภาพถวน

หนา 3.9 ลดจ านวนการตายและการเจบปวยจากสารเคมอนตรายและจากมลพษ 3.a การควบคมยาสบตามกรอบ

อนสญญาขององคการอนามยโลก 3.b สนบสนนการวจยและการพฒนาวคซนและยา 3.c ก าลงคนดานสขภาพ

ในประเทศ 3.d เสรมขดความสามารถส าหรบทกประเทศ สวนเปาประสงค 3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณ

โรค มาลาเรย ตวชวด 3.3.1-3.3.3 และ 3.3.5 โรคเอดส วณโรค มาลาเรย โรคเขตรอนทถกละเลย มนยาม

ความหมายชดเจนแตตวชวด 3.3.4 ไวรสตบอกเสบบ ยงไมมขอมลใน Metadata (United Nations เขาถงเมอวนท

30 กรกฎาคม พ.ศ. 2562) และเปาประสงค 3.5 การปองกนและการรกษาการใชสารในทางทผด ตวชวด 3.5.1

ความครอบคลมของการรกษาส าหรบผทใชสารเสพตด ยงไมมขอมลใน Metadata (United Nations เขาถงเมอ

วนท 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2562) ซงอยในระหวางการปรบปรง ตวชวด 3.5.2 การดมแอลกอฮอล มความชดเจน

เปาประสงคและตวชวดทมการปรบเพอใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย ไดแก เปาประสงค 3.1

ปรบใหลดตวชวดลงใหเทากบยทธศาสตร 20 ปกระทรวงสาธารณสข เปน ลดอตราการตายของมารดาใหต ากวา

20 ตอการเกดมชพ 100,000 คน เปาประสงค 3.3 เพมเตมค าวา “โดยค านงถงโรคตดตอรายแรง และโรคตดตอ

อบตใหมอนเนองมาจากการเคลอนยายประชากรระหวางประเทศ” ตวชวด 3.5.1 ปรบเปน อตราสวนผไดรบการ

บ าบดสารเสพตด อตราสวนผปวยทางจตเวชทเกดจากสารเสพตดตอประชากร และจ านวนผเขารบการรกษาราย

ใหม ตวชวด 3.7.2 ปรบเปน อตราการเกด/คลอดมชพในหญงอาย (10-14 ป, 15-19 ป) ตอผหญงอาย (10-14 ป,

169

15-19 ป) เปาประสงค 3.9 ตดค าวา “ใหลดลงอยางมาก” เนองจากไมมฐานขอมล และปรบตวชวด 3.9.1 เปน

อตราการเจบปวยดวยโรคทเกยวกบมลพษทางอากาศ ตวชวด 3.9.2 อตราการเจบปวยจากโรคทเกยวกบน า

สขาภบาล สขอนามยทไมสะอาด/ปลอดภย

สถานะปจจบนของเปาประสงคและตวชวด ของเปาประสงค 3.1 อตราตายของมารดามแนวโนมลดลงอยางตอเนองในป 2561 = 17.3 ตอการเกดมชพแสนคน และมสดสวนของการคลอดบตรโดยบคลากรทมความช านาญรอยละ 99.6 เปาประสงค 3.2 อตราตายในเดกอายต ากวา 5 ป ต ากวา 25 คนตอการเกดมชพ 1,000 คนประเทศไทยมแนวโนมลดลง ป พ.ศ.2560 เทากบ 9.50 ตอการเกดมชพพนราย และอตราตายในทารกแรกเกด ต ากวา 12 คนตอการเกดมชพ 1,000 คน มแนวโนมลดลง ป พ.ศ. 2560 เทากบ 5.30 ตอการเกดมชพพนราย เปาประสงค 3.3 จ านวนผไดรบเชอ HIV รายใหมยงคงสง ประมาณ 5,000 รายตอป อตราการเกดของโรควณโรคยงคงสง 156 ตอแสนประชากรคน อตราเกดโรคมาลาเรยลดลง ป พ.ศ.2561 เทากบ 0.10 ตอพนประชากร จ านวนผตดเชอไวรสตบอกเสบบยงคงสง ป 2561 10.85 ตอแสนประชากร จ านวนผทรองขอความชวยเหลอตอการปองกนโรคเขตรอนทถกละเลย ป 2559 เทากบ 64,094 คน เปาประสงค 3.4 แนวโนมอตราการตายจากโรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง โรคเบาหวานและโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง ในประชากรไทยอาย 30 - 70 ป มอตราการเพมขนทกป และอตราการฆาตวตายเพมขนเลกนอย ป พ.ศ.2561 เทากบ 6.32 ตอแสนประชากร เปาประสงค 3.5 การรกษาโดยใชยาทางจตวทยาและการฟนฟสมรรถภาพ และบรการการตดตามผลการรกษา มเพมมากขนแตการเขารบการบ าบดโดยสมครใจยงไมมาก และการดมแอลกอฮอลในทางอนตราย อายต งแต 15 ปขนไป ประเทศไทยเปนอนดบหนงของเอเชยตะวนออกเฉยงใต ป พ.ศ.2560 เทากบ 7.33 เปาประสงค 3.6 จ านวนผเสยชวตจากการบาดเจบจากอบตเหตทางถนน ประเทศไทยเปนอนดบหนงของเอเชยตะวนออกเฉยงใต ป 2560 เทากบ 20,115 ราย เปาประสงค 3.7 หญงวยเจรญพนธอาย 15-49 ป ทพงพอใจกบการวางแผนครอบครวดวยวธสมยใหมเพมขน ป 2558 รอยละ 93.0 อตราการคลอดในวยรนอาย 15-19 ป มแนวโนมลดลงอยางตอเนองในป พ.ศ.2560 อยท 39.6 ตอพนประชากร เปาประสงค 3.8 ความทวถงของบรการดานสขภาพทจ าเปน ป พ.ศ. 2560 เทากบ รอยละ 99.95 รายจายสขภาพจากครวเรอนมสดสวนทลดลงอยางตอเนอง ในป พ.ศ. 2560 เทากบ รอยละ 11 เปาประสงค 3.9 อตราปวยจากมลพษทางอากาศและจากพษสารเคมก าจดศตรพช มเพมสงขน เปาประสงค 3.a ผทสบบหรในปจจบนในกลมคนทมอายตงแต 15 ปขนคดเปนรอยละ 19.1 เปาประสงค 3.b ครอบคลมดวยวคซนคอนขางครอบคลม แตในบางพนทยงไมครอบคลม โรคทกลบมาระบาดอกครงคอ โรคหด และพษสนขบา คาใชจายรวมทงหมดของความชวยเหลออยางเปนทางการจากผบรจาคเพอการวจยทางการแพทยและภาคสวนดานสขภาพพนฐานตาง ๆ ป 2560 เทากบ 0.55 เปาประสงค 3.c จ านวน

170

บคลากรสขภาพเพมขนความหนาแนนลดลง แตยงเปนกระจกทกรงเทพ เปาประสงค 3.d ประเทศไทยผานการประเมนจากองคการอนามยโลกในการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศ (IHR) ครงลาสดป พ.ศ. 2560 มาตรการและการด าเนนงานในปจจบนเกยวกบเปาหมายท 3 ประเทศไทยมแผนงาน กจกรรม โครงการ มาตรการ กฎหมาย และนโยบายทสอดคลองกบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข) พ.ศ. 2560-2579 เพอเปนแนวทางในการด าเนนงานเพอขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทย งยน มการบรณาการกบหลายหนวยงาน แบงการด าเนนงานเปน 3 ระยะ คอ ระยะสน (พ.ศ.2560) ระยะกลาง (พ.ศ. 2561 – 2564) และระยะยาว (พ.ศ.2565 – 2573) ซงมการขบเคลอนอยางไมหยดนง แตในการด าเนนงานพบความทาทายเกยวกบ การจดการระบบฐานขอมลยงไมเปนปจจบน มหลายหนวยงานทรายงานขอมลท าใหขอมลไมตรงกน การประสานงานการการบรณาการรวมกนยงไมเขมแขง บคลากรบางสาขายงขาดแคลน มการเปลยนงานบอย การด าเนนงานไมตอเนอง การตดตามผลการประเมนยงไมรดกม และยงขาดประสทธภาพในการบงคบใชกฎหมาย ประเทศไทยตามขอมลสถต พบวา เปาประสงค 3.1 ลดอตราตายของมารดาทวโลก และเปาประสงค 3.2 ยตการตายทปองกนไดของทารกแรกเกดและเดกอายต ากวา 5 ป ไดบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนแลว ดานความพรอมในการบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยน SDGs 3 พบวาประเทศไทยมความพรอมในการด าเนนการตามเปาประสงค 3.a เพมความเขมแขงการด าเนนงานของกรอบอนสญญาขององคการอนามยโลกวาดวยการควบคมยาสบ เนองจากมความพรอมในดานองคความร ขอมลสถต กฎหมาย โครงสรางการบรหารงานภาครฐ ประสทธภาพการบรหารจดการขององคกรภาคสวนตาง ทรพยากรงบประมาณในภาครฐและนอกภาครฐ ตลอดจนการมสวนรวม บรณาการ ภาคสวนตาง ๆ ทงภาครฐ ภาคเอกชน ประชาสงคมและภาควชาการ เมอพจารณาภาพรวมดานองคประกอบพนฐานนนประเทศไทยมความพรอมในการด าเนนงานตามเปาประสงคของเปาหมายการพฒนาทย งยน SDGs 3 ทกเปาประสงค แมบางเปาประสงคยงไมปรากฏขอมล Metadata แตประเทศไทยมองคความรและเตรยมพรอมในการขบเคลอนแลว องคประกอบพนฐาน ในเปาประสงค 3.3.5 และ 3.4.1 ยงขาดมาตรการทางกฎหมายรองรบการด าเนนงานของหนวยงานทเกยวของตลอดจนมาตรการทผมสวนไดเสยควรจะตองด าเนนการเกยวกบโรคทมสาเหตจากพฤตกรรมและสภาพสงคม เศรษฐกจยคบรโภคนยมซงเปนสาเหตพนฐานของโรคเหลาน และเปาประสงค 3.9 การปฏบตตามมาตรการทางกฎหมายยงไมชดเจน และยงไมมงเนนผลการด าเนนงาน

การจดล าดบความส าคญของแตละเปาประสงคตามความเรงดวน พบวา เปาประสงคทเรงดวน 3 ล าดบแรก คอ เปาประสงค 3.6 ลดจ านวนการตายและบาดเจบจากอบตเหตทางถนนทวโลกลงครงหนง ภายในป 2573 เปาประสงค 3.4 ลดการตายกอนวยอนควรจากโรคไมตดตอใหลดลงหนงในสามผานทางการปองกนและการรกษาโรคและสนบสนนสขภาพจตและความเปนอยทดภายในป 2573 เปาประสงค 3.3 ยตการแพรกระจายของเอดส วณโรค มาลาเลย และโรคเขตรอนทถกละเลย และตอสกบโรคตบอกเสบ โรคตดตอทางน า และ

171

โรคตดตออน ๆ ภายในป 2573 และเปาประสงค การจดล าดบความส าคญตามผลกระทบภายในเปาประสงค เพอแสดงใหเหนวาเปาประสงคนนจะเปนพนฐานใหเปาประสงคอนบรรลดวย 3 ล าดบแรกไดแก ตวชวด 3.8.2 คาใชจายดานสขภาพตอคาใชจายทงหมดของครวเรอน 3.8.1 ความทวถงของบรการดานสขภาพทจ าเปน 3.b.3 สดสวนของสงอ านวยความสะดวกดานสขภาพทมชดยาหลกของความจ าเปนทางการแพทยทส าคญและสามารถหาไดบนพนฐานของความยงยน 3.7.1 รอยละของหญงวยเจรญพนธอาย 15-49 ป ทพงพอใจกบการวางแผนครอบครวดวยวธสมยใหม การจดล าดบความส าคญเมอพจารณาผลกระทบตอเปาหมายอนเพอสงเสรมกนใหบรรลเปาหมาย ล าดบท 1-3 ดงน ตวชวด 3.9.1 อตราการตายทเกดจากมลพษทางอากาศในบานเรอนและในอากาศ และตวชวด 3.7.1 การวางแผนครอบครว ตวชวด 3.4.2 อตราการฆาตวตาย ตวชวด 3.9.2 อตราการตายทเกดจากน า สขอนามยทไมปลอดภย และปราศจากสขลกษณะ 8.2 ขอเสนอแนะ

ภาวะสขภาพและสวสดภาพทดและยงยนนนจะตองอาศยความรวมมอจากทกหนวยงานทเกยวของ และ

ในการแกไขปญหากบเปาหมายอนดวยจงจะสามารถท าใหมภาวะสขภาพทย งยนได เชน การแกไขปญหาความ

ยากจน เกษตรกรรม น า ดน สารเคม เพราะวาปญหาดานสขภาพเปนผลกระทบมาจากสาเหตอนรวมดวย ในการ

วจยครงนไดขอเสนอแนะดงน

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1) ควรมการจดเกบขอมลในแตละเปาประสงคในฐานขอมลของประเทศภายใตหนวยงานเดยว เพอลด

ความซ าซอนของขอมล และควรให รพ.เอกชนใหความรวมมอในการบนทกขอมล เพอความครอบคลมของ

ขอมล ตลอดจนปรบปรงขอมลใหมความทนสมยอยเสมอ

2) สงเสรมการด าเนนงานดานการปองกนโรคและคดกรองสขภาพ เชน การคดกรองสขภาพเบองตน

อยางทวถงในงานอนามยโรงเรยน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และประสานงานกนทองถนแบงงาน

รบผดชอบอยางชดเจน และใหองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ไดเขามามบทบาทเพมมากขน หรอควรมควรม

หนวยงานหลกในการสงเสรมการตรวจสขภาพประชาชนทกชวงวย เพมจ านวนคลนกหมอครอบครวเพอเนน

การดแลสขภาพเชงรกมากขน มระบบใหความรแกชมชนในการดแลตนเองเพอปองกนและรเทาทนโรค และ

ควรใหครอบคลมถงแรงงานตางดาว ประชาชนชายขอบ

172

3) ดานการศกษา สอดแทรกความรหรอหลกสตรการเรยนการสอนดานการดแลสขภาพทย งยนตงแต

การเรยนในระดบประถม ตลอดจนสงเสรมการปลกฝงจากครอบครว คานยมในวตถ คานยมในการดแลสขภาพ

เปนสงส าคญส าหรบครอบครว

4) ดานการวจย สนบสนนนโยบายเกยวกบการสนบสนนการวจยในตวชวดทยงขาดองคความรหรอ

ขอมลยงไมครบ เชน องคความรดานยาและวคซน เพอใหสามารถคดคนวคซนปองกนโรคอนตรายใหม ๆ หรอ

ยาตวใหมได

5) สงเสรมการบรณาการและการท างานรวมกนอยางเปนระบบ ทกภาคสวนทงภาครฐ เอกชน ประชา

สงคม อยางเขมแขงและใหมบทบาทในการด าเนนงานหรอก าหนดนโยบายรวมกน แบงหนาทกนอยางชดเจน

เพอใหครอบคลมทกคนและมสขภาพดอยางย งยน โดยเฉพาะอยางยงการสงเสรมใหภาคเอกชนมบทบาทหรอม

สวนรวมทชดเจนในการด าเนนงาน

6) ควรมหนวยงานเปนรปธรรมรบผดชอบหลกทท าการขบเคลอนเฉพาะเปาหมายการพฒนาทย งยน

เนองจากกระทรวงสาธารณสขรบผดชอบงานหลายสวน จงท าใหการขบเคลอนเปาหมายท 3 เปนไปดวยความ

ล าบาก

7) ใชมาตรการทางกฎหมายใหเกดนโยบายระดบประเทศ มระบบตดตามการด าเนนงานอยางเขมงวด

รดกม ในประเดนส าคญ ไดแก การเกดอบตเหตทางถนน โรคไมตดตอ การดมแอลกอฮอล การสบบหร มลพษ

ทางอากาศ

ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป

1. ควรเพมเตมการสมภาษณในหนวยงานทเกยวของใหครอบคลมยงขน เชน ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ กรมสขภาพจต ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เปนตน 2. ศกษาเพมเตมเพอการเกบขอมลดานประชาชน ผทไดรบผลกระทบภายใตนโยบายการพฒนาทย งยนดานสขภาพเพอน ามาประกอบการพจารณาขอเสนอแนะเชงนโยบาย 3. ศกษาสาเหต ปจจย และความสมพนธของตวชวดทยงไมบรรลเปาหมาย 4. การศกษาครงนเปนการศกษาเชงคณภาพควรจะมการศกษาเชงปรมาณเพอใหไดขอมลทชดเจนและนาเชอถอมากยงขน

173

เอกสารอางอง

ICD-10. (2561). สบคน 10 กรกฎาคม 2562, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/ICD-10 กนธร สงขวาส และมะลวลย ยนยงสวรรณ. (2555). ตารางการจดกลมโรคและดรรชนรหสโรค บญชจาแนก

โรคระหวางประเทศ ปรบปรงแกไขครงท ๑๐ ฉบบประเทศไทย สาหรบสถานพยาบาล

ระดบปฐมภม. กรงเทพมหานคร: องคการสงเคราะหทหารผานศก.

กนษฐา ไทยกลา, ทวา แกวเสรม, นษฐา หรนเกษม, ชยศร องกระวรานนท, วชดา จรพรเจรญ, กนกพร ภญโญ

พรพาณชย และนลน จกรแกว. (2560). การรบร และความคดเหนตอรปแบบฉลากคา เตอน เครองดม

แอลกอฮอล. สงขลา: ศนยวจยปญหาสรา.

กมลนทร พนจภวดล. (2560). รายงานวจยลกษณะ Quick Research ในประเดนเรงดวนของประชาคมอาเซยน

เรอง การพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development). (รายงานผลการวจย). ส านกงานกองทน

สนบสนนการวจย

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข . (2558) . ค มอ เวชปฏบ ตการคลอดมาตรฐาน . สบคนจาก

http://www.dms.moph.go.th/dms2559/cpgcorner_all.php

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2560). การระวงจากสารเคมอนตราย สบคน 10 เมษายน 2562, จาก http://www.pcd.go.th/info_serv/haz_manual.html#s1

กรมควบคมโรค. (2560). แผนยทธศาสตรการปองกนและควบคมโรคไมตดตอระดบชาต 5 ป (พ.ศ. 2560 -

2564). สบคนจาก http://www.thaincd.com/

กรมควบคมโรค. (2562). การจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ระบบบญชาการเหตการณและศนยปฏบตการภาวะ ฉก เ ฉนทางสาธ ารณสข . สบคน 10 เ มษ ายน 2562, จาก http://www.ylo.moph.go.th/ webssj/eoc/report/EOCUnit2.pdf

กรมความรวมมอระหวางประเทศ กระทรวงการตางประเทศ. (2556). ความชวยเหลอเพอการพฒนาอยางเปนทางการของไทย. สบคน 10 เมษายน 2562, จาก www.tica.thaigov.net/main/th/aid/40403-ความรวมมอเพอการพฒนาของไทย.html

กรมพฒนาทดนกระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2562). ขอมลการจดการดน. สบคน 10 เมษายน 2562, จาก http://www.ldd.go.th/Web_Soil/polluted.htm

https://th.wikipedia.org/wiki/ICD-10

http://www.dms.moph.go.th/dms2559/cpgcorner_all.php

http://www.pcd.go.th/info_serv/haz_manual.html#s1

http://www.ylo.moph.go.th/%20webssj/eoc/report/EOCUnit2.pdf

http://www.ylo.moph.go.th/%20webssj/eoc/report/EOCUnit2.pdf

http://www.tica.thaigov.net/main/th/aid/40403-ความรวมมอเพอการพฒนาของไทย.html

http://www.tica.thaigov.net/main/th/aid/40403-ความรวมมอเพอการพฒนาของไทย.html

http://www.ldd.go.th/Web_Soil/polluted.htm

174

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2558). คลงความร อากาศ : มลพษทางอากาศ . สบคน 10 เมษายน 2562, จาก www.deqp.go.th/knowledge/อากาศ/มลพ-ษทางอากาศ/

กรมสขภาพจต. (2557). ค มอเพอการปองกนและดแลปญหาการฆาตวตายสาหรบ อสม.และแกนนาชมชน.

สบคนจาก http://www.hitap.net/wp-content/uploads/2014/09/psychotic-cartoon-press.pdf

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (2560). แนวทางการบรหารจดการยามฟพรสโตน และไมโซพรอสตอล

เ พ อ ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ใ น ร ะ บ บ บ ร ก า ร ส ข ภ า พ . สบคนจาก http://rhold.anamai.moph.go.th/

all_file/index/Apir_8_58.pdf

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2560) นโยบายและยทธศาสตร การพฒนาอนามยการเจรญพนธแหงชาต

ฉบบท 2 (พ.ศ. 2560-2569) วาดวยการสงเสรมการเกดและการเจรญเตบโตอยางมคณภาพ สบคน

จากhttp://rh.anamai.moph.go.th/main.php?filename=index

ก ร อ บ แ น ว ค ด ค ว า ม อ ย ด ม ส ข . (ม .ป .ป . ) สบคน 21 ม ถนายน 2562, จาก https://www.nesdb.go.th/

article_attach/05dataEdit01.pdf

กระทรวงสาธารณสข (2561). รายละเอยดตวชวดกระทรวงสาธารณสขประจาปงบประมาณ 2562 ในความ

ร บ ผ ด ช อ บ ข อ ง ก ร ม ก า ร แ พ ท ย . สบคน 3 เมษายน 2562, จาก http://www.dms.moph.go.th/

dms2559/content/actionplan62.pdf

กระทรวงสาธารณสข. (2559). แผนยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข). สบคน 15 พฤษภาคม 2562,

จากhttps://waa.inter.nstda.or.th/stks/pub/2017/20171117-MinistryofPublicHealth.pdf

กองแผนงาน กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2561). แนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภย

สขภาพ สาหรบพนท ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2562 ภายใตแผนพฒนาดานการปองกนควบคมโรค

และภยสขภาพของประเทศ ระยะ 20 ป. (พมพครงท 1). ส านกพมพอกษรกราฟฟคแอนดดไซน

กองแผนงาน กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2561). แนวทางการดาเนนงานควบคมโรคและภย สขภาพ

สขภาพปงบประมาณ พ.ศ.2562. สบคน 15 พฤษภาคม 2562, จาก http://plan.ddc.moph.go.th/

กองแผนงาน กรมควบคมโรค. (2562). แนวทางการดาเนนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ สาหรบพนท ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2562 ภายใตแผนพฒนาดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ ระยะ 20 ป (พ.ศ.2561-2580). กรงเทพฯ: ส านกพมพอกษรกราฟฟคแอนดดดไซน

http://www.deqp.go.th/knowledge/อากาศ/มลพ-ษทางอากาศ/

http://www.deqp.go.th/knowledge/อากาศ/มลพ-ษทางอากาศ/

http://rhold.anamai.moph.go.th/all_file/index/Apir_8_58.pdf

http://rhold.anamai.moph.go.th/all_file/index/Apir_8_58.pdf

http://rh.anamai.moph.go.th/main.php?filename=index

https://www.nesdb.go.th/

http://www.dms.moph.go.th/%20dms2559/content/actionplan62.pdf

http://www.dms.moph.go.th/%20dms2559/content/actionplan62.pdf

175

กองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2560). สรปสถตทสาคญ พ.ศ. 2560.

กองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2561). แนวทางการขบเคลอนเปาหมายการ

พฒนา ทย ง ยน . สบคน 15 พฤษภาคม 2562 , จาก http://bps.moph.go.th/new_bps/sites/default/

files/SDGS%20Goal3_220960.pdf

กองยทธศาสตรและแผนงาน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2562). รายละเอยดตวชวดกระทรวง

ส า ธ า ร ณ ส ข ป ร ะ จ า ป ง บ ป ร ะ ม า ณ 2 5 6 2 . ส บ ค น จ า ก http://bps.moph.go.th/new_

bps/sites/default/files/KPI_2562_edit_V2.pdf

กองยทธศาสตรและแผนงาน. (2561). แผนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานสาธารณสข (พ.ศ. 2560-2579) ฉบบ

ปรบปรงครงท 2 (พ.ศ. 2561) (พมพครงท 1). กรงเทพ: ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

กองระบาดวทยา กรมควบคมโรค กรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสข. (2544). นยามโรคตดเชอประเทศไทย 2 5 4 4 . ส บ ค น ส บ ค น 2 3 ม น า ค ม 2 5 6 2 , จ า ก http://www.boe.moph.go.th/publication/ 2544/cdsur/BEWARE/Malaria.htm

กอบกล รายะนาคร. (2549). เอกสารทางวชาการ หมายเลข 25 พฒนาการหลกกฎหมายสงแวดลอมและสทธ

ชมชน. เชยงใหม: สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.

กางยทธศาสตรชาต แผนฯ 12 และ 30 ประเดนความยงยนเรงดวนเพอบรรลเปาหมาย. (2561, 3 มนาคม ). ไทย

พบลกา. สบคนเมอ 3 พฤษภาคม 2562, สบคนจาก https://thaipublica.org/2017/03/SDGss-2017/

เกษร แถวโนนงว, เชดพงษ มงคลสนธ, และวนทนา กลางบรรมย. (2560). การประเมนความพรอมระบบตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขในระดบจงหวดและอ าเภอ เขตสขภาพท 7 : กรณศกษาการระบาดโรคตดเชอไวรสซกา ป 2559. วารสารควบคมโรค, 43(4). 448-459.

เกาะกระแสโลก. (2561, 19 ตลาคม). ยเอนเผยเดกเลกต ากวา 5 ขวบ เสยชวตวนละ 1.5 หมนคน จากโรคทรกษา

ได-อนเดยมากสด. ประชาชาตธรกจออนไลน . สบคนจาก https://www.prachachat.net/world-

news/news-57360

เกาะตดสถานการณ. (2562, 14 พฤษภาคม). ล าปางโมเดล’ สานพลงปองกน-แกปญหาทองวยรน พบอตราแม

ว ย รนลดลง . Hfocus. สบคน เ ม อ 2 0 ก รกฎาคม 2 5 6 2 , จ าก https://www.hfocus.org/content/

2019/05/17166.

http://bps.moph.go.th/new_%20bps/sites/default/files/KPI_2562_edit_V2.pdf

http://bps.moph.go.th/new_%20bps/sites/default/files/KPI_2562_edit_V2.pdf

http://www.boe.moph.go.th/publication/%202544/cdsur/BEWARE/Malaria.htm

http://www.boe.moph.go.th/publication/%202544/cdsur/BEWARE/Malaria.htm

176

คณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2560). รายงานประจาป 2560. กรงเทพฯ: อารต คลอลไฟทจ ากด

คณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2561). รายงานประจาป 2561. สบคน 23 มนาคม 2562, จาก https://ddc.moph.go.th/th/site/office_other/ view/thaiantialcohol/ 26/61 เครองดม แอลกอฮอลในประเทศไทย. สงขลา: ศนยวจยปญหาสรา.

จบกระแส. (2561, 9 กนยายน). สปสช.หนนมต สธ.หามใช 3 สารเคมก าจดศตรพช ขอมลระบบบตรทอง 3 ป พ บ ผ เ ส ย ช ว ต 1,715 ร า ย . ศ น ย ข า ว ส ป ส ช . ส บ ค น เ ม อ 10 เ ม ษ า ย น 2562, จ า ก http://nhsonews.com/index.php/news/content/345

เจาะลกระบบสขภาพ (2562, 25 กรกฎาคม). เปลยนยารกษาโรคมาลาเรย ‘ศรสะเกษ-อบล’ หลงพบอตรารกษาห า ย ข า ด ต า ก ว า เ ก ณ ฑ WHO. Hfocus. ส บ ค น เ ม อ 26 ก ร ก ฎ า ค ม 2562, จ า ก https://www.hfocus.org/content/2019/07/17410

เจาะลกระบบสขภาพ (2562, 26 กรกฎาคม). สปสช.เฉลมพระเกยรตในหลวง ร.10 จบมอ สวทช. ธ.ก.ส. รกโครงก าร ร เ ท าทน ปองกนโรคไม ต ดต อ . Hfocus. สบคน เ ม อ 26 ก รกฎาคม 2562, จากhttps://www.hfocus.org/content/2019/07/17413

ชล บนนาค และคณะ. (2561). โครงการประสานงานการวจยเพอสนบสนนการพฒนาทยงยน (SDGs) (รายงาน

ผลการวจย). ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย

ชย วรรธน ประ ดษฐทอง ง าม . (2562). โรคไว รสตบอก เสบ บ . สบคน 10 เ มษ ายน 2562, จาก http://sriphat.med.cmu.ac.th/th/knowledge-341

ฑณกร โนร, โยธน ถนอมวฒนม พดตาน พนธเณร, และกานตวรนต กองกลวฒน. (2560).โครงการวจยเพอสงเคราะหทางเลอก และขอเสนอเชงนโยบายในการวางแผนความตองการก าลงคนดานสขภาพของป ร ะ เ ท ศ ใ น ท ศ ว ร ร ษ ห น า . ส บ ค น เ ม อ 10 เ ม ษ า ย น 2562, จ า ก http://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/4749?locale-attribute=th ตดของกระทรวงสาธารณสข. กรงเทพมหานคร: ส านกบรหารการสาธารณสข.

ถนอม ประสทธเมตตและเกษม เวชสทธานนท . (2560). สาเหตการตายของมารดาในเขตสขภาพท 4

ปงบประมาณ 2557-2559. วารสารวชาการสาธารณสข, 26(4), 730-738.

นพวรรณ ธระพนธเจรญและวระพล ธระพนธเจรญ (2559). ภาวะเสยงดานสขภาพของประชาชนในประเทศ

สมาชกอาเซยน. วารสารวชาการมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย ฉบบวทยาศาสตรและเทคโนโลย ,

10(2), 50-60.

http://nhsonews.com/index.php/news/content/345

http://sriphat.med.cmu.ac.th/th/knowledge-341

http://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/4749?locale-attribute=th

177

น าผง กลนดวง. (2556). การศกษาขอมลการตายของมารดาและทารกปรกาเนด ในเขตสาธารณสขท4และ 5 ป

2 5 5 4 . ก ร ม อ น า ม ย ก ร ะ ท ร ว ง ส า ธ า ร ณ ส ข . ส บ ค น 2 1 ก ร ก ฎ า ค ม 2 5 6 2 , จ า ก

http://www.hpc4.go.th/rcenter//_fulltext/20140512153505_3765/20140512153715_3587.pdf

ประกาศคณะกรรมการพฒนาระบบยาแหงชาต เรอง บญชยาหลกแหงชาต พ.ศ. 2561. (2561). สบคนเมอ 10 เมษายน 2562, จาก http://www.fda.moph.go.th/sites/drug/Shared%20Documents/New/nlem2561.PDF

พระราชบญญต สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535. (2535). สบคน 10 เมษายน 2562, จาก https://www.deqp.go.th/media/36982/พรบ35.pdf

พ ร ะ ร า ช บ ญ ญ ต ค ม ค ร อ ง ส ข ภ าพ ผ ไ ม ส บ บ ห ร พ . ศ . 2535. (2535). สบคน 10 เมษายน 2562, จาก http://btc.ddc.moph.go.th/th/upload/files/21.pdf

พระราชบญญตสถาต าบลและองคการบรหารสวนต าบล พ.ศ. 2537 แกไขเพมเตม ฉบบท 6 พ.ศ. 2552. สบคน

23 มนาคม 2562, จาก https://www.khuanpang.go.th/prb.pdf

พ ร ะ ร า ช บญญ ต ส ร า 2 4 9 3 . ส บ ค น 2 1 พ ฤ ษ ภ า ค ม 2 5 6 2 จ า ก http://www.oic.go.th/FILEWEB/

CABINFOCENTER16/DRAWER017/GENERAL/DATA0000/00000066.PDF

พดตาน พนธเณร, ธดาพร จรวฒนะไพศาล, และบญเรอง ขาวนวล. (2561). การวเคราะหความตองการก าลงคนดานสขภาพส าหรบระบบบรการระดบทตยภมของประเทศไทยในป พ.ศ. 2569. วารสารวจยระบบสาธารณสข, 12(2), 205-220.

เพญพกตร ดารากร ณ อยธยา. (2556). บทความวชาการความส าเรจในการเลกสราของผปวยสราทมโรครวมทาง

จตเวช. วารสารการพยาบาลจตเวชและสขภาพจต, 27(1), 1-15.

ไพรตน อนอนทร. (2552). พฤตกรรมการดมเครองดมแอลกอฮอลของวยรนทสงผลกระทบตอสขภาพและ

ครอบครว (รายงานการวจย). นนทบร : ศนยวจยปญหาสรา.

ไพศาล ธญญาวนชกล และคณะ. (2560). ความชกของการตดเชอไวรสตบอกเสบบเรอรงและไวรสตบอกเสบซในประชากรต าบลหนองปาครง อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย. วารสารกรมการแพทย, 42(2), 102-109.

ภญโญพรพาณชย และนลน จกรแกว. (2560). การรบร และความคดเหนตอรปแบบฉลากคา เตอน เครองดม

แอลกอฮอล. สงขลา: ศนยวจยปญหาสรา.

มลนธเพอการพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ ส านกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ. (2560).

การสญเสยปสขภาวะ รายงานภาระโรคและการบาดเจบของประชากรไทย พ.ศ. 2557. นนทบร; บรษท

เดอะ กราฟโก ซสเตมส จ ากด

http://www.fda.moph.go.th/sites/drug/Shared%20Documents/New/nlem2561.PDF

https://www.deqp.go.th/media/36982/พรบ35.pdf

http://btc.ddc.moph.go.th/th/upload/files/21.pdf

https://www.khuanpang.go.th/prb.pdf

http://www.oic.go.th/FILEWEB/%20CABINFOCENTER16/DRAWER017/GENERAL/DATA0000/00000066.PDF

http://www.oic.go.th/FILEWEB/%20CABINFOCENTER16/DRAWER017/GENERAL/DATA0000/00000066.PDF

178

เยาวรตน ปรปกษขาว และพรพนธ บณยรตพนธ . (2549). รายงานการสาราวจสภาวะสขภาพอนามยของ

ประชาชนไทย โดยการตรวจรางกาย ครงท 3 พ.ศ.2546-2547. นนทบร: สถาบนวจยระบบสาธารณสข.

ระดบปฐมภม. กรงเทพมหานคร: องคการสงเคราะหทหารผานศก.

ระบบฐานขอมลดานคณภาพสงคมและพฒนาชวต. (2562). อตราตายดวยโรคสาคญ ตอประชากรแสนคน จาแนกรายภาค ป พ.ศ. 2541-2560. สบคนเมอ 10 เมษายน 2562, จากhttp://social.nesdb.go.th/SocialStat/ StatReport_Final.aspx?reportid=441&template=2R1C&yeartype=M&subcatid=15

ราชกจจา น เบกษา . (2550 ) . พ ระ ราช บ ญ ญ ต ส ขภ าพ แห งช า ต . สบคน 21 มถนายน 2562, จาก

http://www.acfs.go.th/km/download/act_healthy_2550.pdf

ราชกจจานเบกษา. (2561). ประกาศเรอง ยทธศาสตรชาต เลม 135 ตอนท 82 ก พ.ศ.2561-2580. สบคน 15

พฤษภาคม 2562, จาก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2561/A/082/T_0001.PDF

เรองเดน. (2562, 19 กรกฎาคม). ก าแพงพกใจ’ ปรกษาออนไลน ผาน รพ.เสมอน ลดเสยงซมเศรา-ฆาตวตายใน

เดกและวย รน . Hfocus. สบคน เ มอ 20 กรกฎาคม 2562, จาก https://www.hfocus.org/content/

2019/07/17382)

ลดดา เหมาะสวรรณและคณะ (2546). สาเหตการตายและอตราตายปรกาเนดทแทจรงจากการเฝาระวงหญงม

ครรภและทารกแรกเกด โครงการว จยระยะยาวในเดกไ ทย. สบคน 1 เมษายน 2562, จาก

http://203.131.219.242/cdm/ref/collection/trf_or_th/id/314

สถาบนบ าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนน. ขอมลสถต. สบคน 21 มถนายน 2562, จาก

https://antidrugnew.moph.go.th/ Runtime/ Runtime/Form/FrmPublicReport/

สถาบนวคซนแหงชาต (องคการมหาชน). (2561). รายงานผลการดาเนนงานของสถาบนวคซนแหงชาต ประจาปง บ ป ร ะ ม า ณ พ . ศ . 2561. ส บ คน 2 3 ม น า ค ม 2 5 6 2 , จ า ก http://www.nvi.go.th/index.php/ files/large/877cc7df753838f

สถตทางการแหงประเทศไทย. (2560). รายการตวชวด SDGs (UN ปรบปรงครงท 1 ตามมตการประชม UNSC

ครงท 48 ม.ค.60) สบคน 21 มถนายน 2562, จาก http://www.osthailand.nic.go.th/

ส านกควบคมการบรโภคยาสบ กรมควบคมโรค. (2561). รายงานประจาป 2561 สานกควบคมการบรโภคยาสบ. กรงเทพฯ: ส านกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก ในพระบรมราชปถมภ.

http://social.nesdb.go.th/SocialStat/%20StatReport_Final.aspx?reportid=441&template=2R1C&yeartype=M&subcatid=15

http://social.nesdb.go.th/SocialStat/%20StatReport_Final.aspx?reportid=441&template=2R1C&yeartype=M&subcatid=15

http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2561/A/082/T_0001.PDF

http://203.131.219.242/cdm/ref/collection/trf_or_th/id/314

https://antidrugnew.moph.go.th/

http://www.nvi.go.th/index.php/%20files/large/877cc7df753838f

http://www.nvi.go.th/index.php/%20files/large/877cc7df753838f

179

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. (2562). กลมโรค NCDs โรคทคณสรางเอง. สบคน 1

เมษายน 2562, จาก https://www.thaihealth.or.th/microsite/categories/5/ncds/2/173/176-กลมโรค+

NCDs.html

ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (2509). พระราชบญญตยาสบ พ.ศ. 2509. สบคน 10 เมษายน 2562, จาก http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%C206/%C206-20-9999-update.pdf

ส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2560). รายงาน

ประจาป 2560. กรงเทพ: ผแตง.

ส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2561). รายงาน

ประจาป 2561 Annual report 2018. กรงเทพ: ผแตง.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . (2559). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แ ห ง ช า ต ฉ บ บ ท ส บ ส อ ง พ . ศ . 2 5 6 0 – 2 5 6 4 . ส บ ค น 21 ม ถ น า ย น 2562, จ า ก

https://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php?nid=6422

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2522). พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 (รวมฉบบแกไข

เพมเตม). สบคน 21 พฤษภาคม 2562 จาก http://elib.fda.moph.go.th/elib/cgi-

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2538). คานยามสถตสาธารณสข . สบคน 24 มนาคม 2562, จาก

http://library.nhrc.or.th/ULIB/dublin.php?ID=2884

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข . (2559). การสาธารณสขไทย . ส านกนโยบายและยทธศาสตร .

กรงเทพมหานคร: องคการสงเคราะหทหารผานศก. doi:978-616-11-3125-8

ส านกงานสถตสงคม ส านกงานสถตแหงชาต. (2557). ค มอการปฏบตงานสนาม โครงการสารวจพฤตกรรมการส บ บ ห ร แ ล ะ ก า ร ด ม ส ร า ข อ ง ป ร ะ ช า ก ร พ . ศ . 2 5 5 7 . ส บ คน 10 เ ม ษ า ย น 2562, จ า ก http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER3/DRAWER071/GENERAL/DATA0000/00000106.PDF

ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม. (2562). รายงานผลการประชมเชงปฏบตการ การจดทาตวชวดเปาหมายการพฒนาทยงยนในบรบทประเทศไทย (National Indicators) ครงท 3. กรงเทพฯ: ผแตง

ส านกงานสถตแหงชาต. (2560). การสารวจสถานการณเดกและสตรประเทศไทย พ.ศ. 2558-2559. สบคน 2

เมษายน 2562, จาก http://www.nso.go.th/sites/2014/Pages/

http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%C206/%C206-20-9999-update.pdf

http://elib.fda.moph.go.th/elib/cgi-

http://library.nhrc.or.th/ULIB/dublin.php?ID=2884

http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER3/DRAWER071/GENERAL/DATA0000/00000106.PDF

http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER3/DRAWER071/GENERAL/DATA0000/00000106.PDF

http://www.nso.go.th/sites/2014/Pages/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88/%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2.aspx

180

ส านกงานสถตแหงชาต. (2562). รอยละความครอบคลมสทธในระบบหลกประกนสขภาพของประเทศ ป ง บ ป ร ะ ม า ณ 2545 – 2560. ส บ ค น เ ม อ 10 เ ม ษ า ย น 2562, จ า ก http://statbbi.nso.go.th/staticreport/page/sector/th/05.aspx

ส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2562). ระบบฐานขอมลดานสงคมและคณภาพชวต.

สบคน 24 มนาคม 2562, จากhttp://social.nesdb.go.th/social/Default.aspx?tabid=131

ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2561). รายงานการสรางระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต ประจาปง บ ป ร ะ ม า ณ 2 5 6 1 . ส บคน 2 3 ม น าคม 2 5 6 2 , จ า ก https://www.nhso.go.th/frontend/page-about_result.aspx.

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข (2559). คมอการสรปสาเหตการตายของแมและเดก (พมพ

ครงท 1). กรงเทพฯ: โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. (2562). คาใชจายดานสขภาพตอรายประชากร (Health Expenditure percapita). ส บ คน 10 ก รกฎ า คม 2562, จ า ก http://healthkpi.moph.go.th/kpi/kpi-list/view/?id=91

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. (2562). นยามการฆาตวตาย. สบคน 10 กรกฎาคม 2562, จาก http://healthkpi.moph.go.th/kpi/kpi/index/?id=1167&kpi_year=2562

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. (2562). อตราการคลอดมชพในหญงอาย 15-19 ป. สบคนเมอ 10 เมษายน 2562, จาก http://healthkpi.moph.go.th/kpi/kpi/index/?id=1017&kpi_year=2562

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. (2562). อตราการเสยชวตจากการบาดเจบทางถนน. สบคน 10 กรกฎาคม 2562, จาก http://healthkpi.moph.go.th/kpi/kpi-list/view/?id=19

ส านกบรหารการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข. (2559). แนวทางการดาเนนงานยาเสพตด กระทรวงสาธารณสข (พมพครงท 1). สมทรสาคร: ผแตง

ส านกบรหารแรงงานตางดาว (2562). สถตจานวนคนตางดาวทไดรบอนญาตทางานคงเหลอทวราชอาณาจกร ประจา เดอน กมภาพนธ 2562. สบคน 23 มนาคม 2562, จากhttps://www.doe.go.th/prd/assets/ upload/files/alien_th/cb3db169b606d10c96c54e7577137f56.pdf

ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค. (2561, 11 พฤศจกายน). จบตาโรคและภยสขภาพ. สบคน 10 เมษายน 2562, จาก https://ddc.moph.go.th/th/site/newsview/view/3594

ส านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค. (2562). กฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ.2548. สบคน 10 เมษายน 2562, จาก http://www.boe.moph.go.th/files/meeting/IHR2015/2.pdf

http://statbbi.nso.go.th/staticreport/page/sector/th/05.aspx

http://social.nesdb.go.th/social/Default.aspx?tabid=131

https://www.nhso.go.th/frontend/page-about_result.aspx.

https://www.nhso.go.th/frontend/page-about_result.aspx.

http://healthkpi.moph.go.th/kpi/kpi/index/?id=1017&kpi_year=2562

http://healthkpi.moph.go.th/kpi/kpi-list/view/?id=19

https://www.doe.go.th/prd/assets/%20upload/files/alien_th/cb3db169b606d10c96c54e7577137f56.pdf

https://www.doe.go.th/prd/assets/%20upload/files/alien_th/cb3db169b606d10c96c54e7577137f56.pdf

https://ddc.moph.go.th/th/site/newsview/view/3594

http://www.boe.moph.go.th/files/meeting/IHR2015/2.pdf

181

ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2560). รายงานสถานการณโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ป 2560. นนทบร: ผแตง.

ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม. (2560). รายงานสถานการณโรคและภยสขภาพจกาการ

ประกอบอาชพและสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร: กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2559). ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอและโซเดยม

ในประเทศไทย พ.ศ.2559-2568. สบคน 1 เมษายน 2562, จากhttps://www.chiangmaihealth.go.th

/cmpho_web/document/180123151667786245.pdf

ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2562). แนวทางการดาเนนงานและการ ประเมน

การปองกนการบาดเจบจากอบตเหตทางถนน ระดบอาเภอ (พมพครงท 1). สบคน 21 มถนายน 2562,

จาก http://www.thaincd.com/2016/media-detail.php?id=12985&tid=34&gid=1-015-005

ส านกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. (2562). ระบบบรณาการขอมลการตายจากอบตเหตทางถนน. สบคนเมอ 10 เมษายน 2562, จาก http://rti.ddc.moph.go.th/RTDDI/Modules/Report/Report02.aspx

ส านกวณโรค กรมควบคมโรค. (2561). แนวทางการควบคมวณโรคประเทศไทย พ.ศ. 2561 (พมพครงท 1).

กรงเทพ: ส านกพมพอกษรกราฟฟคแอนดดไซน

ส านกอนามยเจรญพนธ. (2562). ผลวเคราะหชองวาง ผลการดาเนนงาน ปญหาอปสรรค ปจจยแหงความสาเรจ

ข อ เ ส น อ แ น ะ แ ล ะ ช อ ง ว า ง ท ต อ ง พ ฒ น า . ส บ ค น 2 3 ม น า ค ม 2 5 6 2 , จ า ก

http://rh.anamai.moph.go.th/main.php?filename=kpi62

ส านกอนามยเจรญพนธ. (2562). ขอมลสถานการณอตราตายมารดาไทยตอการเกดมชพแสนคน ผลดาเนนงาน

ย อ น ห ล ง แ ล ะ ข อ ม ล ป จ จ ย ท ส ง ผ ล ก ร ะ ท บ . ส บ ค น 2 3 ม น า ค ม 2 5 6 2 , จ า ก


สขภาพคนไทย. (2562). สอสงคม สอสองคม สขภาวะคนไทยในโลกโซเซยล/สถาบนวจยประชากรและสงคม

มหาวทยาลยมหดล (พมพครงท 1). นครปฐม: สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล.

สพตรา สขาวห และสวรรณา อรณพงคไพศาล. (2560). ปจจยเสยงและทฤษฎทเกยวของกบการฆาตวตายใน

วยรน : การทบทวนวรรณกรรมเชงลก. วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย, 62(4): 359-378.

https://www.chiangmaihealth.go.th/

http://www.thaincd.com/2016/media-detail.php?id=12985&tid=34&gid=1-015-005

http://rti.ddc.moph.go.th/RTDDI/Modules/Report/Report02.aspx



182

องคการอนามยโลก. (2561). การประเมนผลสมรรถนะหลกในการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศของป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย . ส บ ค น 2 3 ม น า ค ม 2 5 6 2 , จ า ก https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/ 10665/272493/WHO-WHE-CPI-REP-2017.38-tha.pdf?sequence=5&isAllowed=y.

อครพล ครศาสตรา และอจฉรา วไลสกลยง. (2560). ผลการดาเนนงานการปรบระบบบาบดฟนฟยาเสพ ตดของ

กระทรวงสาธารณสข. กรงเทพมหานคร: ส านกบรหารการสาธารณสข

อครพล ครศาสตรา. (2560). แนวทางการดาเนนการลดอนตรายจากยาเสพตด (Harm reduction). บอรน ท บ

พบลชชง: สมทรสาคร.

อดมศกด แซโงว, พลเทพ วจตรคณากร และสาวตร อษณางคกรชย. (2559). ขอเทจจรงและตวเลข: เครองดม

แอลกอฮอลในประเทศไทย. สงขลา: ศนยวจยปญหาสรา.

Alkire, S. (2002). Dimensions of Human Development. World Development, 30(2),181-205.

Aungkulanon, S., Tangcharoensathien, V., Shibuya, K., Bundhamcharoen, K., and Chongsuvivatwong, V.

(2016). Post universal health coverage trend and geographical inequalities of mortality in Thailand,

.International Journal for Equity in Health. 1(15), 190.

Center for Disease Control and Prevention. (2 0 1 9 ) . Viral Hepatitis. Retrieved April 2, 2019, From https://www.cdc.gov/hepatitis/hbv/index.htm

Gasper, D. (2005). Subjective and Objective Well-Being in Relation to Economic Inputs: Puzzles and

Hotez, P.J., Brindley, P. J., Bethony, J. M., King, C. H., Pearce, E. J. & Jacobson, J. (2008). Helminth infections: the great neglected tropical diseases . The journal of clinical investigation, 118(4), 1311-1324. From https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/276844/SDGs-profile-Thailand-eng.pdf

ICD-10. (2561) สบคน 10 กรกฎาคม 2562, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/ICD-10 Lale Say, Doris Chou, Alison Gemmill, Özge Tunçalp, Ann-Beth Moller, Jane Daniels, A Metin Gülmezoglu,

Marleen Temmerman, Leontine Alkema. (2014). Global causes of maternal death: a WHO systematic

analysis. Retrieved April 2, 2019, From https://www.thelancet.com/journals/langlo/article/PIIS2214-

109X(14)70227-X/fulltext

https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/

https://www.cdc.gov/hepatitis/hbv/index.htm

https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/276844/sdg-profile-Thailand-eng.pdf

https://th.wikipedia.org/wiki/ICD-10

183

Maternal Mortality Estimates developed by WHO, UNICEF and UNFPA. Geneva, World Health

Organization. (2004). Retrieved April 2, 2019, From https://www.who.int/healthinfo/statistics/

indmaternalmortality/en/

Mcgillivray, M. (2007). Human well-being concept and Measurement. New York: United Nations

Responses. Journal Review of Social Economy, 63(2), 177-206.

Sen, A. K., (1985). Commodities and Capabilities. Cambridge: Cambridge University Press.

Suicide Prevention. (2006). WHO Sites: Mental Health. World Health Organization. Retrieved April 2, 2019,

From http://www.who.int/mental_health/prevention/suicide/suicideprevent/en/.

United Nation [UN]. (2018 ) . The Sustainable Development Goals Report. Retrieved April 25, 2019 from

https://sustainabledevelopment.un.org/SDGs3

United Nations. (2018). SDGs Indicators Metadata repository. Retrieved April 2, 2019,

Fromhttps://unstats.un.org/SDGs/metadata/?Text=&Goal=3&Target.University.

World Health Organization [WHO]. (2 0 1 8 ) . Frequently asked questions. Retrieved April 2, 2019, From

https://www.who.int/suggestions/faq/en.

World Health Organization. (2018). 2018 Health SDGs Profile: Thailand. Retrieved April 2, 2019, From https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/276844/sdg-profile-Thailand-eng.pdf World Health Statistics data visualizations dashboard. ( 2 0 1 9 ) . Retrieved April 2, 2019, From

http://apps.who.int/gho/data/view.SDGs.3-b-viz?lang=en

https://www.who.int/healthinfo/statistics/%20indmaternalmortality/en/

https://www.who.int/healthinfo/statistics/%20indmaternalmortality/en/

https://unstats.un.org/SDGs/metadata/?Text=&Goal=3&Target

184

ภาคผนวก

185

ภาคผนวก ก.

การปรบปรงงานวจยตามขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะ การด าเนนการ

1. เพมเตมหนวยงานสมภาษณใหครอบคลม เชน ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ กรมสขภาพจต ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เปนตน

เนองจากระยะเวลาในการปรบแกตามขอเสนอแนะมจ ากดไมสามารถด า เ นนการได แตคณะผ ว จยไดเพมเตมในขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ทายบทท 8

2. เพมเตมการสรป บทท 3 สถานะเปาประสงคและตวชวดของเปาหมายท 3 ในบรบทประเทศไทย เพอใหเหนภาพรวมกอนอธบายรายละเอยดเพอใหอานเขาใจมากขน

ปรบปรงตามขอเสนอแนะ

3. เพมเตมแหลงอางองในการสรปสถานะของแตละตวชวดในบทท 3 สถานะเปาประสงคและตวชวดของเปาหมายท 3 ในบรบทประเทศไทย


4. เพมเตมโครงสรางการท างานในบทท 4 มาตรการและการด าเนนงานในปจจบนเกยวกบเปาหมายท 3 ในประเทศไทยใหเหนชดเจน


5. ปรบค าใหมความสม าเสมอกนทงเอกสาร เชน SDGs ปรบตามขอเสนอแนะ

186

ภาคผนวก ข. ตารางเปรยบเทยบวตถประสงค กจกรรมทวางแผนไว

และกจกรรมทด าเนนการมาและผลทไดรบตลอดโครงการ พรอมภาพกจกรรม

วตถประสงค กจกรรม ผลทไดรบ 1. เพอศกษาส ารวจสถานะปจจบนของประเทศไทยทเกยวของกบเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 (Goal No.3) สรางหลกประกนวาคนมชวตทมส ขภาพ ดและ ส ง เส รมสวส ดภาพส าหรบทกคนในทกวย และวเคราะหความสอดคลองของ เป าประสงค (Targets) ปรบและก าหนดเปาประสงคทสอดคลองกบบรบทประเทศไทย

1.1 ศกษาขอมลเอกสารสรางความเขาใจการด าเนนงานของโครงการ และส ารวจจดเกบขอมลส ารวจสถานการณภาพรวมของเปาหมายท 3 ของแตละองคกรภาคสวนตาง ๆ

บรรลผลตามวตถประสงค

1.2 รวบรวมขอมลท ตยภ มจากเอกสารวชาการตาง ๆ ทเกยวของกบองคความร นยาม ความหมาย ค าจ ากดความของเปาประสงค และตวชวดความส าเรจ และจดระบบขอมลจากการเกบขอมลเบองตน 1.3 วเคราะหความสอดคลองของเปาประสงค (Targets) ตวชวดกบบรบทของประเทศไทย 1.4 ปรบและก าหนดเปาประสงคทสอดคลองกบบรบทประเทศไทย

2. เ พ อ จด ล า ดบคว ามส า คญข อ งเปาประสงค (Targets) ตามความส าคญและความพรอมของประเทศไทยในการบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนเ ป า ห ม า ย ท 3 (Goal No.3) ส ร า งหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย

2.1 ส ารวจสถานะปจจบนของเปาประสงคจดเกบขอมลปฐมภม โดยการส ารวจขอมล สมภาษณ สนทนา ก ารส ง เ กตในหวขอประเดนการด าเนนงาน กจกรรม โครงก าร แผนง าน นโยบาย กฎหมาย ฯลฯ ทภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม ชมชน และ


187

วตถประสงค กจกรรม ผลทไดรบ อ ง ค ก ร ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ดด าเนนการอยในประเทศไทย 2.2 ประเมนความส าคญ ความพรอมของเปาประสงคในการบรรลเปาหมาย ทงความพรอมดานองคความร ดานขอมลทางสถต ด านกฎหมาย โครงส ร า งการบรหารงานภาครฐและนอกภาครฐ ดานการมสวนรวมและบรณาการระหวางภาคสวนตาง ๆ ในการบรรลเปาหมาย 2.3 ล า ด บ ค ว า ม ส า ค ญ ข อ งเปาประสงคในเปาหมายโดยใชความสอดคลอง ความเหมาะสมของตว ช ว ด ช องว า งระหว า งสถ านะ ป จ จบนกบ เ ป าหม า ย ส ด ส ว น ผ ค น พ น ท ท ไ ด ร บผลกระทบ ระดบความรนแรงของปญหาทเกยวของกบเปาประสงค

3. เพอส ารวจและประเมนมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ทภาครฐและภาคสวนอน ๆ ด าเนนการอยในประเทศไทย และประสบการณจากต า งประ เทศ และ เสนอทาง เ ลอกมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ทสามารถเปนมาตรการด าเนนการใหบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 (Goal No.3) สราง

3.1 ส ารวจมาตรการทางเศรษฐกจ ส งคม และกฎหมาย ห รอ เ ช งสถาบน ทมการด าเนนงานขององคกร หนวยงาน และภาคสวนทเกยวของด าเนนการอยในประเทศไท ย แ ล ะ ป ร ะ สบก า ร ณ จ า กตางประเทศ


3.2 วเคราะหประเมนมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย และ

188

วตถประสงค กจกรรม ผลทไดรบ หลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรมสวสดภาพส าหรบทกคนในทกวยในประเทศไทยได

ประสบการณจากตางประเทศโดยเนนมาตรการทจะเปนจดคานงด (Tipping Point) ส าม า รถท า ใ หบรรลเปาประสงค 3.3 ร า ง ขอ เ สนอ เ ช งนโยบ า ยมาตรการทางเศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ทสามารถเปนมาตรการด าเนนการใหบรรลเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 3.4 สรปผลการศกษาและเขยนรายงานการวจยฉบบสมบรณ

189

ภาคผนวก ค. ตวอยางแนวค าถามสมภาษณและสนทนาเชงลก

แบบสมภาษณและสนทนา

โครงการวจย “ส ารวจสถานะของเปาหมายการพฒนาทย งยนในบรบทประเทศไทยและทางเลอกมาตรการทาง

เศรษฐกจ สงคม และกฎหมาย ส าหรบเปาหมายท 3 สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพดและสงเสรม

สวสดภาพส าหรบทกคนในทกวย”

วตถประสงคของการสมภาษณ

1. เพอใหทราบสถานะปจจบนของเปาประสงคภายใตเปาหมายท 3 เปาประสงค.....

2. เพอใหทราบการด าเนนงาน กจกรรม โครงการ แผนงาน นโยบาย กฎหมาย ฯลฯ ตามเปาประสงคภายใต

เปาหมายท ....

ค าถามสมภาษณ

สวนท 1 เกยวกบสถานะปจจบนของเปาประสงค

1. ความเกยวของระหวางเปาหมายการพฒนาทย งยนเปาหมายท 3 กบองคกรหรอหนวยงานของทาน เปน

อยางไร

2. ความชดเจนของความหมาย นยาม ค าจ ากดความของเปาประสงค ตวชวด คาเปาหมาย ทเกยวของกบ

องคกรหรอหนวยงานของทาน เปนอยางไร

3. สถานะปจจบนของเปาประสงค หรอตวชวดทหนวยงานของทานรบผดชอบเปนอยางไร

4. ทานคดวาตวชวดและเปาประสงคททานรบผดชอบมความสอดคลองกนหรอไม และตวชวดและ

เปาประสงคนมความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทยหรอไม อยางไร

สวนท 2 เกยวกบการด าเนนงาน เรองอบตเหตทางทองถนน เปาประสงค....

5. หนวยงานของทานมการด าเนนงานปจจบน ดานนโยบาย แผนงาน โครงการ กจกรรม หรอกฎหมาย

เกยวกบเปาประสงคททานรบผดชอบอยางไร

6. หนวยงานของทานมการตดตาม ประเมนผล ดานนโยบาย แผนงาน โครงการ กจกรรม ททาน

รบผดชอบอยางไร

190

7. องคกรของทานไดมการบรณาการ หรอไดรบความรวมมอจากหนวยงานใดบาง ในการจดเกบขอมล

ด าเนนกจกรรม โครงการ แผนงานตาง ๆ

8. จากการจดเกบขอมล ด าเนนงาน และการตดตามผล แผนงาน โครงการ กจกรรม ททานรบผดชอบ พบ

ปญหาหรอไม อยางไร

9. หนวยงานของทานมการบรณาการระหวางภาคสวนตาง ๆ ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และ

ภาควชาการ ในการบรรลเปาหมายท 3

10. ทานคดวาในบรรดาเปาประสงคทงหมดของเปาหมายท 3 ประเดนใดทประเทศไทยควรจะมง

ด าเนนการเปนอนดบแรก เพราะเหตใด

191

ภาคผนวก ง. ภาพการจดสมมนาวชาการและสมภาษณ

ภาพ การจดกจกรรมเวทเสวนาวชาการการพฒนาทยงยนดานสขภาพและสวสดภาพ ณ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยพะเยา

ภาพซายมอ สมภาษณบคลากรปฏบตงานดานแผนและนโยบาย กระทรวงสาธารณสข ภาพขวามอ สมภาษณหวหนากลมอนามยแมและเดก ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย

192

ภาพซายมอ สมภาษณบคลากรปฏบตงานดานแผนและนโยบาย กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข ภาพขวามอ สมภาษณผอ านวยการส านกอนามยการเจรญพนธ กรมอนามย

ภาพซายมอ สมภาษณผอ านวยการโรงพยาบาลเอกชน ภาพขวามอ สมภาษณรองผก ากบการจราจร สถานต ารวจภธร

193

ภาพซายมอ สมภาษณผบรหารโรงงานนคมอตสาหกรรม ภาพขวามอ สมภาษณผอ านวยการ กองประเมนผลกระทบตอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

ภาพซายมอ สมภาษณมลนธเพอการพฒนาทย งยนภาคเหนอ ภาพขวามอ สมภาษณผอ านวยการโรงเรยนผสงอาย ตนแบบธรรมนญสขภาพผสงอาย

194

ภาพซายมอ สมภาษณผรบผดชอบงานโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมโรค ภาพขวามอ สมภาษณผรบผดชอบงานโรคตดตอทางเพศสมพนธ ส านกงานปองกนควบคมโรค

ภาพซายมอ สมภาษณผบรหารและบคลากรปฏบตงาน โรงไฟฟาแมเมาะ ภาพขวามอ สมภาษณผรบผดชอบงานแผนงานและนโยบาย ส านกงานปองกนและควบคมโรค

195

ภาพซายมอ สมภาษณผรบผดชอบงานโรคไมตดตอ ส านกงานปองกนควบคมโรค ภาพขวามอ สมภาษณผรบผดชอบงานปองกนการบาดเจบ ส านกงานปองกนควบคมโรค

สมภาษณ ผรบผดชอบงานดานแผนและนโยบาย ส านกงานสาธารณสขจงหวด

(Final Report) · 1....

Documents

Transcript of (Final Report) · 1....