Filozofia

Andrzej Łukasik Instytut Filozofii UMCShttp://bacon.umcs.lublin.pl/~lukasiklukasik@bacon.umcs.lublin.pl

Literatura K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria

poznania. Metafizyka, Czytelnik, Warszawa 1983 B. Russell, Problemy filozofii, Wydawnictwo Naukowe

PWN, Warszawa 2004 J. M. Bocheński, Ku filozoficznemu myśleniu, PAX,

Warszawa 1988 Z. Cackowski, Zasadnicze zagadnienia filozofii (różne

wydania) M. Hempoliński, Filozofia współczesna. Wprowadzenie

do zagadnień i kierunków, PWN, Warszawa 1989 W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1-3 (różne wydania)

Co to jest filozofia? Φιλοσοφια – (gr. – umiłowanie mądrości) Powstanie – starożytna Grecja VII w. p.n.e. (Tales z

Miletu jako pierwszy filozof) Pierwotnie termin „filozofia” oznaczał wszelką wiedzą

teoretyczną (tyle, co „nauka) Wyodrębnianie się nauk z filozofii – logika, matematyka,

historia, nauki przyrodnicze (fizyka, chemia, biologia, kosmologia…), psychologia…

Współcześnie: ontologia, epistemologia, etyka

Podstawowe dyscypliny filozoficzne

Filozofia

Ontologia (metafizyka)

Epistemologia (teoria poznania)

Etyka (aksjologia)

Byt – poznanie – wartości

Jak powinniśmy

postępować?

(etyka – teoria

wartości)

Jak poznajemy?(epistemologia – teoria poznania)

Co istnieje?

(ontologia – teoria

bytu)

Podstawowe zagadnienia ontologii

ZAGADNIENIE SUBSTANCJI ŚWIATA (PŁASZCZYZNA GENETYCZNA)

ZAGADNIENIE SUBSTANCJI ŚWIATA (PŁASZCZYZNA AKTUALNA)

natura rzeczywistości(aspekt aktualny

sporu)

materializm

skrajny umiarkowany

idealizm

umiarkowany skrajny

ZAGADNIENIE ISTNIENIA UNIWERSALIÓW (POWSZECHNIKÓW)

zagadnienie istnienia uniwersaliów

(przedmiotów pojęć ogólnych)

nominalizm

skrajny umiarkowany(konceptualizm)

realizm (powszechnikowy, resp.

pojęciowy)

umiarkowany skrajny

ZAGADNIENIE ISTNIENIA ŚWIATA TRANSCENDENTNEGO

zagadnienie istnienia świata

transcendentnego wobec świadomości

metafizyczny idealizm subiektywny

immanentny transcendentalny

metafizyczny realizm

naiwny krytyczny

ZJAWISKO I ISTOTA RZECZY

zjawisko i istota

fenomenalizm

obiektywny subiektywny

esencjalizm

naukowy

jednoszczeblowy

wieloszczeblowy

spekulatywny

ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE(STAŁOŚĆ I ZMIENNOŚĆ)

zagadnienie charakteru zmian

wariabilizm (transjentyzm)

skrajny umiarkowany

permanentyzm (eternizm)

umiarkowany skrajny

KATEGORIA ONTOLOGICZNA PODSTAWOWYCH OBIEKTÓW

kategorie obiektów

podstawowych

reizm

dualizm pnsomatryzm

ewentyzm(procesualizm) atybutywizm

obiektywny subiektywny

relacjonim

dynamizm matematycyzm

ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE(KONIECZNOŚĆ I PRZYPADEK)

zagadnienie charakteru zmian

determinizm

skrajny umiarkowany

indeterminizm

umiarkowany skrajny

ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE(PRZYCZYNOWOŚĆ I CELOWOŚĆ)

zagadnienie charakteru zmian

kauzalizm

skrajny umiarkowany

teleologia

umiarkowana skrajna

STOSUNEK WYŻSZYCH SYSTEMÓW DO NIŻSZYCH

stosunek układów wyższych do

niższych

redukcjonizm

prymitywny wyrafinowany

antyredukcjonizm

CZASOPRZESTRZEŃ A MATERIA

stosunek czasoprzestrzeni

do materii

substancjalizm relacjonizm

STATUS ONTYCZNY CZASU I PRZESTRZENI

status ontyczny czasu i

przestrzeni

obiektywizm subiektywnizm

Podstawowe zagadnienia epistemologii

Epistemologia(teoria poznania)

Zagadnienie źródeł

poznania

Zagadnienie granic

poznania

Zagadnienie prawdy

Doświadczenie czy rozumowanie?

Zagadnienie źródeł poznania

Empiryzm Aprioryzm

Rozum i zmysły czy intuicja, poznanie mistyczne, objawienie…

Zagadnienie źródeł poznania

Racjonalizm Irracjonalizm

Zagadnienie transcendencji

Zagadnienie granic poznania

Realizm

Naiwny

Krytyczny

Idealizm

Immanentny

Transcendentalny

Zagadnienie prawdy

Prawda

Definicja klasyczna

Definicje nieklasyczne

Koherencja

Powszechna zgoda

Oczywistość

Pragmatyzm