Film jako narzędzie wspierające proces

wychowania

Pytania na początekCzy polska szkoła dobrze przygotowuje do

życia społecznego?

Czy wyposaża ucznia w kompetencje emocjonalne?

Czy podejmuje się działania profilaktyczne, o charakterze planowej prewencji czy tylko reaguje na sytuację kryzysową?

Rola szkoły

Pod okiem dobrego przewodnika-nauczyciela uczeń może w szkole rozwijać swój potencjał społeczno-emocjonalny (co nie zawsze jest mu dane we własnej rodzinie).

Lekcje o emocjach Kształcenie emocjonalne w szkole musi być

zharmonizowane z wysiłkami na niwie emocjonalnej podejmowanymi przez rodzinę i organizacje pozaszkolne. Ze względu na przeładowanie programu szkolnego różnymi przedmiotami nie jest możliwe wprowadzenie specjalnych zajęć poświęconych kształceniu emocjonalnemu. Dlatego lekcje o emocjach należy połączyć w naturalny sposób z lekcjami edukacji polonistycznej, historii, przyrodyi innych przedmiotów.

Lekcje o emocjach c.d.Przy okazji omawiania szkolnych lektur, nauki

historii, biologii a nawet lekcji wychowania fizycznego w każdej grupie rozwijać można język emocji uczniów oraz ich społeczne kompetencje. Klasa może wspólnie wypracować własny, uniwersalny system wartości, który stanowić będzie jej moralny kompas.

Nauka ta odbywa się niejako przy okazji realizowania założeń programowych szkoły.

Film staje się tu szczególnie przydatny - ze względu na swą atrakcyjność i popularność wśród dzieci i młodzieży .

Przewodnicy po świecie wartościPodnoszenie kompetencji społecznych i

emocjonalnych powinno być wyzwaniem przede wszystkim dla rodziców i wychowawców bo tylko wtedy stają się oni dobrym przykładem do naśladowania dla dzieci i młodzieży.

Nauczyciel szkolny może być przewodnikiem po świecie wartości i wskazywać młodym ludziom drogę do świadomego i pełnego życia.

EMOCJE

Inteligencja emocjonalna Według definicji dr Daniela Golemana, autora

Inteligencji emocjonalnej, zdrowie emocjonalne to dobre samopoczucie psychiczne i moralne, umiejętność racjonalnego myślenia oraz budowanie dobrych i trwałych relacji z ludźmi.

Kompetencje emocjonalne to: panowanie nad złością, kontrola impulsów, dostrzeganie podobieństw i różnic między ludźmi, chwalenie i docenianie innych, samoobserwacja, komunikacja, umiejętność oceniania ryzyka, podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów, wyznaczania sobie celów, opierania się presji rówieśników.

Deficyt w sferze IE zdaje się tkwić u podstaw szeregu zaburzeń zachowania, w tym także uzależnień, przestępczości, przemocy a nawet bezrobocia.

Kino – TAK!Kultura popularna, której głównymi odbiorcami

są ludzie młodzi, może stać się pomostem komunikacyjnym w kontaktach nauczyciel - uczeń.

Fakt, iż dzisiejsza kultura zdominowana jest przez obraz decyduje o tym, że film staje się doskonałym i atrakcyjnym narzędziem do rozwijania kompetencji emocjonalnych i społecznych dzieci i młodzieży.

Dlaczego filmy?Oferują przekaz na poziomie intelektualnym

i emocjonalnym, pozwalają więc na bliższy kontakt z przedstawianym tematem, na identyfikacje z bohaterami, współodczuwanie.

Prezentują różnorodne perspektywy, często kontrowersyjne punkty widzenia.

Stanowią okazję do rozrywki i refleksji. Filmy wprowadzają bezpieczny dystans pomiędzy

widza a jego problem – eksternalizacja problemu.

Pozwalają nam uczyć się „na cudzych błędach”.

Jak to robi kinoterapia?Istnieją dwie szkoły podejścia do terapeutycznej

analizy filmu:Zadawanie pytań, które w sposób bezpośredni

odnoszą się do życia odbiorcy filmu. Wykorzystanie pytań pośrednich, które

pomagają utrzymać dyskusję na poziomie metaforycznym, co nie budzi oporu widzów. W centrum zainteresowania stawia się postacie z filmu i ich rozwój.

Przykładowe pytania do analizy filmu z perspektywy kinoterapii Opowiedz o bohaterach filmu. Co czuła/myślała ta postać? Jak postać formułuje swój problem/dylemat? Czy udaje się mu/jej rozwiązać problem/dylemat? Jakie inne widzisz rozwiązania dla tego problemu? Jaki relacje łączą go/ją z innymi postaciami w filmie? Która z tych postaci jest ci bliska, która cię odpycha, denerwuje? Jak postacie zmieniają się w czasie? Jak zmieniają się ich relacje? Jak nawzajem na siebie wpływają? Z jakimi postaciami się utożsamiasz? Jakie emocje wywołuje w tobie ten film? Jakie wątki, tematy do ciebie przemawiają? Jaka rzeczywistość jest wykreowana? Czy widzisz w niej podobieństwo do

swoich doświadczeń życiowych? Na ile jesteś widzem, na ile bohaterem tego filmu?

Jak pracować z filmem by wzmacniać kompetencje społeczne i emocjonalne odbiorców?

(Na przykładzie filmu Cześć Tereska Roberta Glińskiego)

Język emocjiRozmowa po filmie może stać

się okazją do trenowania umiejętności wyrażania swoich emocji (wywołanych przez film) oraz nazywania tych, które są udziałem bohaterów. Zapytaj uczniów:

Co czujesz po tym filmie?

Opisz emocje, które towarzyszą Teresce. Co jest ich wspólną cechą?

Emocjonalne brakiCzego brakuje w

emocjonalnym życiu Tereski? (bliskości, więzi, zrozumienia, braku oparcia w rodzicach, itp.)

Jaka jest relacja Tereski z ojcem/matką?

Czego w niej brakuje? Co wpływa na postawę ojca/matki względem Tereski?

W jaki sposób ojciec Tereski buduje swój autorytet?

System wartości

Jakie wartości są najważniejsze dla Tereski i jej kolegów?

Czy i w jaki sposób Tereska okazuje szacunek samej sobie

i innym?

Samotność

Jakie są przyczyny alienacji bohaterki filmu Roberta Glińskiego?

Czy Tereska spotyka na swojej drodze mądrych dorosłych? Co wynika dla niej z tych spotkań?

Agresja i uległośćJaka postawa życiowa

charakteryzuje tytułową bohaterkę?

Zaproponujcie kiedy i jak Tereska mogła wykazać się asertywną postawą i wykażcie co taka postawa mogłaby zmienić w jej losie?

Asertywność. Odwrotnością zachowań asertywnych

jest:Uległość, gdy:Lekceważysz własne prawaRespektujesz prawa innychZaprzeczasz sobie, swoim

odczuciomCzujesz strach, niepokójPozwalasz, by inni

dokonywali wyboru za ciebie

Czujesz wewnętrzną niemoc

Agresywność, gdy:Lekceważysz prawa innychRespektujesz prawa własnePodnosisz swą wartość

kosztem innychObwiniasz, oskarżasz,

oceniasz, upokarzasz i poniżasz druga osobę

Wybierasz i osiągasz cel kosztem innych

AsertywnośćJeśli chcesz dobrze czuć się ze sobą samym i

innymi ludźmi musisz umieć stworzyć i dbać o własne terytorium psychologiczne (przestrzeń osobistą, poczucie wolności). Jednocześnie musisz dać takie samo prawo drugiemu człowiekowi. Asertywność to także umiejętność obrony własnej przestrzeni osobistej i nie wchodzenie bez zgody czy uznania granic na terytorium drugiej osoby. Będąc asertywnym nie działasz jak intruz.

Bibliografia Peter Salovey, John D.Sluyter Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna, Dom

Wydawniczy REBIS, Poznań 1999 Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997 I. Koźmińska, E. Olszewska Z dzieckiem w świat wartości, Świat książki, W-wa 2007 Maria Dudzik, Kształtowanie kultury wyrażania uczuć i wartości w procesie

nauczania języka polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1983

Wartościowanie a edukacja polonistyczna, red. Anna Janus-Sitarz, wyd. Universitas Kultura popularna w szkole. Łaskawe przyzwolenie czy autentyczny dialog. Praca

zbiorowa pod red. B. Myrdzik i M. Latoch-Zielińskiej, Wyd. UMCS.

DO LEKCJI OBSERWACJE CODZIENNOŚCI:Dyskusja na temat historii prawdziwej bohaterki, czyli Aleksandry Gietner, która zagrała

tytułową rolę w filmie Glińskiego, w oparciu o reportaże z Gazety Wyborczej: Wysokie obcasy: Bohaterki filmu Cześć Tereska, luty 2002http://kobieta.gazeta.pl/wysokie-obcasy/1,53662,812702.html Wysokie obcasy: Cześć Tereski, grudzień 2008http://kobieta.gazeta.pl/wysokie-obcasy/1,53662,6027047,Czesc__Tereski_.html

Przygotowanie prezentacji:Lucyna Zembowiczwww.kinoterapia.pl