Strona 1 |

1. WPROWADZENIE

Rynki usług mają kluczowe znaczenie dla

gospodarki UE, ponieważ odpowiadają za 71% unijnej wartości dodanej oraz

za 68% zatrudnienia w UE1. Sprawnie działające i konkurencyjne rynki usług są

zatem niezbędne dla zapewnienia wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc

pracy w UE.

Aby można było wykorzystać istotny

potencjał rynków usług w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc

pracy, przepisy muszą nadążać za procesem cyfryzacji usług oraz za coraz

większym stopniem integracji sektorów

usług z sektorami wytwórczymi.

Szereg czynników ogranicza obecnie możliwość pełnego wykorzystania

potencjału rynków usług w Europie. Wśród czynników tych należy wymienić niskie

presje konkurencyjne, powolne tempo

przyrostu produktywności, brak inwestycji transgranicznych i handlu

transgranicznego oraz niską mobilność pracowników (zob. sekcja 2).

Wspomniane wyzwania wynikają

częściowo z ograniczeń regulacyjnych

i kosztownych procedur administracyjnych związanych z politykami i przepisami

państw członkowskich UE w obszarze usług (zob. sekcja 3).

Liczne analizy wskazują, że

przeprowadzenie reformy przepisów

i procedur administracyjnych państw

1 O ile nie wskazano inaczej, dane w niniejszym zestawieniu informacji dotyczą państw UE-28.

członkowskich regulujących kwestie związane z usługami przyniesie korzystne

wyniki gospodarcze. Zmniejszenie

ograniczeń regulacyjnych i administracyjnych na rynkach usług

doprowadzi do poprawy konkurencji i zwiększenia produktywności, zwiększy

przystępność usług i poszerzy ofertę dla konsumentów. Zwiększenie

produktywności w tym rozwijającym się sektorze ma zasadnicze znaczenie dla

zapewnienia wysokiej jakości miejsc pracy

i wysokiego poziomu wynagrodzeń, a także dla ułatwienia dostępu do rynków

pracy, w szczególności dla osób młodych.

Produktywność w sektorze usług wywiera istotny wpływ na europejski przemysł

wytwórczy. Sektory wytwórcze są jednymi

z największych konsumentów usług w Europie, a przyjmowanie przepisów

antykonkurencyjnych w sektorze usług przekłada się na wzrost kosztów usług dla

konsumentów2.

Proces cyfryzacji usług wpływa na zmianę

sposobu świadczenia usług, generując jednocześnie popyt na nowe usługi, w tym

również w ramach gospodarki współpracy. Proces ten przyczynia się również do

wzrostu zbywalności usług, ponieważ ułatwia ich świadczenie na odległość.

2 Wartości mnożników dla usług, wahające się

od 1,6 (sektor nieruchomości) do 2,5 (sektor transportu lotniczego), są znaczne w przypadku

sektorów priorytetowych, tj. sektora budowlanego (2,3), sektora usług biznesowych (1,9) i sektora usług detalicznych (1,8). Obliczenia za 2011 r. dotyczące państw UE-27.

Źródło danych: World Input-Output Database (WIOD).

EUROPEJSKI SEMESTR – ZESTAWIENIE INFORMACJI

TEMATYCZNYCH

RYNKI USŁUG

Strona 2 |

Przepisy odgrywają istotną rolę w kontekście ochrony celów polityki

publicznej, ochrony konsumentów,

bezpieczeństwa publicznego oraz ochrony zdrowia i środowiska. Oceny z podziałem

na poszczególne państwa wskazują, że cele te można osiągnąć, przyjmując

przepisy nakładające mniejsze lub większe ograniczenia na usługodawców na różnych

szczeblach (zob. sekcja 4). Inteligentne przepisy stymulujące wzrost gospodarczy

zapewniają możliwość realizacji celów polityki przy jednoczesnym ograniczeniu

do minimum kosztów gospodarczych

związanych z ograniczeniami regulacyjnymi.

Usługi biznesowe, usługi budowlane

i usługi detaliczne należą do jednych z najistotniejszych rodzajów usług w UE

pod względem gospodarczym.

Usługi biznesowe obejmują szerokie

spektrum działań o charakterze profesjonalnym, naukowym i technicznym,

jak również usługi administracyjne i usługi wsparcia3. Usługi te stanowią istotną część

gospodarki UE i odpowiadają za 12,8%

unijnej wartości dodanej i za 13,7% całkowitego zatrudnienia w UE, co

przekłada się na 31 mln miejsc pracy. Wnoszą one kluczowy wkład w działalność

sektora przetwórczego. Obecnie 16% średniej wartości towaru wytworzonego w

UE jest generowana w ramach działań związanych z usługami biznesowymi4.

Wiele spośród usług biznesowych

o wysokiej wartości dodanej jest świadczonych przez przedstawicieli

zawodów regulowanych (zob. poniżej).

Usługi budowlane mają kluczowe znaczenie dla gospodarki UE. Usługi

3 Usługi biznesowe zostały zdefiniowane jako usługi świadczone w sektorach M, N77-78, N80-82 i J62-63 na podstawie „NACE Rev. 2 – Statystyczna klasyfikacja działalności

gospodarczej we Wspólnocie Europejskiej”, Eurostat, Luksemburg, 2008. 4 Europejskie Konsorcjum na rzecz

Zrównoważonej Polityki Przemysłowej (ECSIP),

„Study on the relation between industry and services in terms of productivity and value

creation” [„Badanie dotyczące powiązań między przemysłem a usługami pod względem produktywności i generowania wartości”], 2014.

budowlane świadczone przez budowniczych i deweloperów odpowiadają

za 5,3% unijnej wartości dodanej i

za 6,3% zatrudnienia w UE. W sektorze budowlanym w UE pracuje 14 mln osób.

Usługi detaliczne odpowiadają za 4,5%

całkowitej unijnej wartości dodanej, przy czym w sektorze związanym z tymi

usługami zatrudnione jest 8,6% siły roboczej, z której istotną część stanowią

pracownicy w wieku 15–24 lat. Ponad 3,5

mln przedsiębiorstw świadczących usługi detaliczne pełni funkcję pośredników

między dostawcami produktów a milionami konsumentów. Sektor handlu

elektronicznego odnotowujący roczny wzrost na poziomie 12% stwarza

określone możliwości dla tradycyjnego handlu detalicznego, ale wiąże się również

z pewnymi wyzwaniami. Handel

elektroniczny rozszerzył potencjalny rynek dla sprzedawców detalicznych oraz zakres

produktów udostępnianych konsumentom5.

Około 22% osób zatrudnionych w UE

wykonuje zawód regulowany6. Przepisy

regulujące wykonywanie zawodów

5 W 2016 r. sprzedaż w internecie prowadziło 22% przedsiębiorstw świadczących usługi

detaliczne, natomiast w przypadku gospodarki UE rozumianej jako całość odsetek ten wynosił 18%. Odsetek ten stale wzrastał od 2010 r.,

kiedy wynosił 11,7%. Wartość sprzedaży przez internet niemal podwoiła się w latach 2011–2016, osiągając w 2016 r. poziom 204 mld EUR. Handel elektroniczny nadal stanowi

jednak zaledwie ułamek rynku usług detalicznych. W 2016 r. wartość sprzedaży stacjonarnej wynosiła niemal 2300 mld EUR

i stanowiła 11-krotność wartości sprzedaży przez internet. Źródła: Euromonitor i Eurostat. 6 TNS Opinion, „Measuring the prevalence of

occupational regulation: ad hoc survey for the European Commission” [„Pomiar powszechności przepisów regulujących wykonywanie zawodów: badanie ad hoc

przeprowadzone na zlecenie Komisji Europejskiej”], kwiecień 2015 r., publikacja wkrótce. Na podstawie wyników analizy

przeprowadzonej przez M. Koumentę i M.

Pagliero w ramach badania pt. „Measuring Prevalence and Labour Market Impacts of

Occupational Regulation in the EU” [„Pomiar powszechności przepisów regulujących wykonywanie zawodów w UE i ich wpływu na rynek pracy”], 2016.

Strona 3 |

regulowanych przyjęto we wszystkich sektorach gospodarki. Sektor ochrony

zdrowia i usług społecznych, w którym

pracują m.in. lekarze i dentyści, odpowiada za 40% wszystkich zawodów

regulowanych (pod względem liczby zawodów). Usługi biznesowe, takie jak

usługi świadczone przez prawników, księgowych, inżynierów i architektów,

odpowiadają za 15% tej ogólnej wartości; a na kolejnych miejscach uplasowały się

usługi świadczone w sektorze transportu (blisko 10%), usługi publiczne i usługi

świadczone w sektorze edukacji (9%) oraz

usługi budowlane (7%)7.

Na szczeblu UE dyrektywa usługowa przyjęta w 2006 r., która obejmuje 47%

unijnej wartości dodanej, zapewnia ramy dla regulowania kwestii związanych

z usługami na szczeblu krajowym.

Przyjęcie tej dyrektywy doprowadziło do usunięcia wielu barier regulacyjnych przez

państwa członkowskie, a także do uproszczenia procedur administracyjnych.

Zmieniona w 2013 r. dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych

wspiera mobilność osób wykonujących zawody regulowane, zapewniając

możliwość uznawania kwalifikacji

zawodowych w państwach członkowskich; w dyrektywie tej przyjęto również ramy

służące zagwarantowaniu proporcjonalności krajowych przepisów

regulujących świadczenie usług w ramach zawodów regulowanych.

W styczniu 2017 r. Komisja przedstawiła pakiet legislacyjny dotyczący usług

zawierający skierowane do państw członkowskich zalecenia dotyczące

kierunków reform oraz trzy wnioski ustawodawcze mające na celu poprawę

funkcjonowania jednolitego rynku usług8. Wśród innych niedawno zaprezentowanych

inicjatyw warto wymienić komunikat

w sprawie rozwoju gospodarki współpracy i wniosek dotyczący rozporządzenia

7 Europejska baza danych dotycząca zawodów

regulowanych

(http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/regprof/). 8 Komisja Europejska, „Dobrze funkcjonująca gospodarka usługowa dla Europy”, 2017, http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-23_pl.htm

w sprawie blokowania geograficznego, któremu powinna towarzyszyć

nadchodząca inicjatywa Komisji

określająca najlepsze praktyki sprzyjające tworzeniu i świadczeniu usług

detalicznych.

2. WYZWANIA POLITYCZNE: PRZEGLĄD WYNIKÓW W

PAŃSTWACH UE

Rynki usług w UE nadal borykają się

z szeregiem wyzwań ograniczających rozwój tego sektora. Wśród czynników

tych należy wymienić niskie presje konkurencyjne, powolne tempo przyrostu

produktywności, integrację usług transgranicznych oraz niską mobilność

osób wykonujących zawody regulowane.

2.1. Niskie presje konkurencyjne

Presje konkurencyjne sprzyjają

innowacjom i zwiększaniu efektywności,

zapewniając konsumentom dostęp do szerszego spektrum usług po niższych

cenach. Konkurencja napędza produktywność, ponieważ przyczynia się

do zagwarantowania, że mniej produktywne firmy zostaną w miarę

upływu czasu zastąpione przez bardziej produktywne nowe przedsiębiorstwa,

a także zachęca firmy do inwestowania

w obniżanie kosztów oraz w usługi i produkty zwiększające innowacyjną

produktywność.

Do wskaźników, które mogą posłużyć za wskaźniki zastępcze przy pomiarze

intensywności konkurencji, zalicza się wskaźniki rotacji

9 i wskaźniki operacyjne

brutto10

. Wskaźniki rotacji i stopy zysku

posegregowane według sektorów usług

różnią się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich

i w poszczególnych sektorach usług. Duże

różnice w poziomie wskaźników rotacji lub

9 Rynkowe wskaźniki rotacji definiuje się jako sumę wartości wskaźników powstawania i likwidowania przedsiębiorstw wyrażoną jako

odsetek łącznej liczby firm działających

w danym sektorze. 10 Wskaźnik operacyjny brutto definiuje się

jako wskaźnik nadwyżki operacyjnej brutto względem obrotu; wskaźnik ten stanowi wskaźnik zastępczy wykorzystywany przy pomiarze poziomu zysków.

Strona 4 |

stóp zysku odzwierciedlają różnice w intensywności presji konkurencyjnej. Na

bardziej zintegrowanym rynku należałoby

oczekiwać konwergencji tych wskaźników pomiędzy państwami członkowskimi.

Na wykresie 1 przedstawiono średni

wskaźnik rotacji biznesowej na szczeblu UE dla wybranych rodzajów działalności

gospodarczej o wysokim poziomie ograniczeń regulacyjnych względem

poziomu wskaźnika rotacji biznesowej

obliczonego dla całej gospodarki przedsiębiorstw. Wszystkie sektory usług

poza sektorem usług budowlanych i sektorem usług detalicznych

charakteryzują się niższym poziomem wskaźnika rotacji biznesowej niż

wskaźnik rotacji dla całej gospodarki przedsiębiorstw, tj. obrót generowany

przez przedsiębiorstwa w tych sektorach

jest niższy. Może to świadczyć o relatywnie niższej dynamice lub niższym

poziomie konkurencji w tych sektorach w porównaniu z pozostałą częścią

gospodarki.

Wykres 1 – Wskaźnik rotacji biznesowej w odniesieniu do wybranych rodzajów działalności gospodarczej, UE-28, 2014

(%)

Źródło: Eurostat, obliczenia własne.

10,0 12,0 14,0 16,0 18,0 20,0

Działalność w dziedzinieprawa

Księgowość i działalnośćpowiązana

Obrót nieruchomościami

Działalność w dziedziniearchitektury

Inżynieria i działalnośćpowiązana

Działalność organizatorówturystyki, pośredników iagentów turystycznych…

Handel detaliczny

Budownictwo

Gospodarka przedsiębiorstw,z wyłączeniem działalności

spółek holdingowych

Strona 5 |

Innym wskaźnikiem wykorzystywanym do pomiaru intensywności konkurencji są

zyski generowane na poziomie sektora.

Relatywnie wyższe zyski świadczą o tym, że przedsiębiorstwa generują wyższe

marże, tj. uzyskują wyższe marże zysku w porównaniu z kosztami świadczenia

usług / wytwarzania produktu na koszt konsumentów.

Jeżeli chodzi o UE rozumianą jako całość,

na wykresie 2 przedstawiono wskaźnik

operacyjny brutto w wybranych sektorach w zestawieniu ze średnią wartością

wskaźnika dla całej gospodarki przedsiębiorstw. Wskaźnik operacyjny

brutto stanowi wskaźnik zastępczy wykorzystywany do pomiaru zysków

przedsiębiorstwa względem generowanego przez nie obrotu. Wartość wskaźników

operacyjnych brutto w większości

sektorów usług w UE jest wyższa niż wartość tych wskaźników w gospodarce

rozumianej jako całość, co świadczy o niższych poziomach konkurencji.

Wykres 2 – Wskaźnik operacyjny brutto

w odniesieniu do wybranych rodzajów działalności gospodarczej, UE-28, 2014

(%)

Źródło: Eurostat, obliczenia własne.

2.2. Niskie tempo przyrostu

produktywności

Pomimo pewnej poprawy sytuacji

w kwestii produktywności pracy na osobę zatrudnioną za wynagrodzeniem w latach

2008–2013 w niektórych państwach wzrost produktywności pracy w sektorze

usług UE był mniejszy niż w innych sektorach, uwzględniając sektory wytwórcze

11.

Zgodnie z danymi OECD12

średni roczny

przyrost produktywności pracy

w sektorach wytwórczych w latach 2001–2013 wynosił 2,6%, natomiast

w większości sektorów usług przyrost

produktywności utrzymywał się w tym okresie na poziomie poniżej 1% lub był

wręcz ujemny.

11 Komisja Europejska, SWD(2015) 203, „Sprawozdanie dotyczące integracji jednolitego rynku i konkurencyjności w UE oraz jej

państwach członkowskich” towarzyszące komunikatowi COM(2015) 550 „Usprawnianie jednolitego rynku: więcej możliwości dla

obywateli i przedsiębiorstw”. 12 Dane statystyczne OECD dotyczące produktywności i jednostkowych kosztów pracy

w podziale na główne rodzaje działalności gospodarczej (http://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=PDBI_I4).

10,1

5,7

9,4

11,2

17,8

27,8

29,0

42,1

44,0

0 20 40 60

Cała gospodarkaprzedsiębiorstw, z

wyłączeniem działalności…

Handel detaliczny

Działalność organizatorówturystyki, pośredników iagentów turystycznych…

Budownictwo

Inżynieria

Księgowość i działalnośćpowiązana

Działalność w dziedziniearchitektury

Działalność w dziedzinieprawa

Obrót nieruchomościami

Strona 6 |

Wykres 3 – Sektorowy przyrost produktywności na osobę, UE-28 (średnia zmiana na przestrzeni roku w %, lata 2011–2016)

Źródło: Eurostat, obliczenia własne.

Na wykresie 3 porównano przyrost

produktywności pracy w UE w różnych sektorach usług i sektorach

wytwórczych. Produktywność pracy w sektorze usług jest nie tylko niższa

niż produktywność pracy w

sektorach wytwórczych. Również tempo

przyrostu tej produktywności jest mniejsze w sektorze usług niż w sektorach

wytwórczych.

Wykres 4 – Sektorowy przyrost jednostkowych kosztów pracy, UE-28 (średnia zmiana na przestrzeni roku w %, lata 2011–2016)

Źródło: Eurostat, obliczenia własne.

Na wykresie 4 przedstawiono jednostkowe

koszty pracy (ULC) na szczeblu sektorowym w sektorach usług

i w sektorach wytwórczych. Wyniki

porównania zmian poziomu

produktywności i tendencji w obszarze wynagrodzenia pracy mogą być

postrzegane jako wskaźnik poprawy

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5

C – sektor wytwórczy

G-I – Handel hurtowy i detaliczny, transport, …

J – Informacje i komunikacja

L – Obrót nieruchomościami

M-N – Działalność o charakterze

profesjonalnym, …

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5

C – sektor wytwórczy

G-I – Handel hurtowy i detaliczny, transport, działalność związana z …

J – Informacje i komunikacja

L – Obrót nieruchomościami

M-N – Działalność o charakterze profesjonalnym, naukowym i …

Strona 7 |

konkurencyjności. Jeżeli chodzi o związek między zmianami poziomu produktywności

pracy a wynagrodzeniem pracy,

zgromadzone niedawno dowody13 wskazują, że tempo przyrostu

produktywności pracy w sektorze usług rynkowych przekroczyło tempo wzrostu

wynagrodzenia pracy jedynie w państwach takich jak Portugalia, Hiszpania, Cypr

i Grecja14. Państwa te doświadczały silnych presji rynkowych i dokonywano w nich

poważnych korekt sprzyjających podniesieniu konkurencyjności. Przypadki

utraty konkurencyjności, do których

dochodziło przed wybuchem kryzysu, były spowodowane znacznymi przyrostami

jednostkowych kosztów pracy w sektorach usług. Ważne sektory usług nadal

wykazują pewną oporność na korekty – znajduje to potwierdzenie w wynikach

porównania danych przedstawionych na wykresach 3 i 4. Dzieje się tak

w szczególności w przypadku usług

biznesowych i detalicznych.

2.3. Brak integracji usług transgranicznych

Mimo że usługi są z natury mniej zbywalne niż towary, w ostatnich latach można było

zaobserwować wzrost intensywności handlu usługami na świecie.

Wskaźnik integracji handlowej może

być wykorzystywany do pomiaru stopnia,

w jakim przedsiębiorstwa są w stanie uzyskać dostęp do potencjalnych klientów

w innych państwach członkowskich. Wartość wskaźnika integracji handlowej15

usług w UE, która wynosi 6,6%, jest zdecydowanie niższa od wartości

analogicznego wskaźnika dla towarów (20,6%).

13 Komisja Europejska, „Quarterly Report on the Euro Area” [„Sprawozdanie kwartalne dotyczące strefy euro”], t. 14, nr 2, 2015. 14 Istotnej korekcie poziomu wynagrodzeń

w Grecji nie towarzyszyła jednak poprawa produktywności pracy w sektorach usług. 15 Wskaźnik ten definiuje się jako średnią wartość przywozu i wywozu wewnątrz UE podzieloną przez PKB (2015, UE-28) (źródło: tabela wyników rynku wewnętrznego 2017).

Inwestycje transgraniczne16 w usługi wynoszą 12% i również utrzymują się na

niewspółmiernie niskim poziomie

w porównaniu z inwestycjami transgranicznymi w towary (17%).

Choć niektóre z tych różnic są

spowodowane niższą zbywalnością usług, dane przedstawione na wykresach

wskazują, że usługodawcy nie są w stanie w pełni wykorzystać potencjału jednolitego

rynku.

2.4. Niska mobilność osób

wykonujących zawody regulowane

Mobilność pracowników stanowi

kluczowy czynnik wpływający na produktywność sprzyjającą wzrostowi

gospodarczemu17. Mobilność ta pozwala nie tylko wyeliminować niedobory

kwalifikacji, ale umożliwia również zredukowanie niedoborów siły roboczej.

Mobilność pracowników równoważy również popyt na pracę między

poszczególnymi państwami członkowskimi.

Jeżeli chodzi o zawody regulowane, wobec

osób wykonujących takie zawody z innych państw członkowskich może istnieć wymóg

przejścia procedury uznawania kwalifikacji. Procedura ta niejednokrotnie

wiąże się z koniecznością uiszczenia opłat

o znacznej wysokości i może okazać się czasochłonna i uciążliwa. Wywiera to

bezpośredni wpływ na osoby wykonujące zawody regulowane, co z kolei wywołuje

efekt domina w odniesieniu do zasobów umiejętności pozostających do dyspozycji

przedsiębiorstw.

Pomimo wysokiego poziomu wskaźnika

uznawania kwalifikacji zawodowych, który udało się uzyskać w dużej mierze dzięki

aktualizacji przepisów dyrektywy UE

16 Udział wartości dodanej generowanej przez przedsiębiorstwa kontrolowane przez inne

państwo członkowskie UE – przedsiębiorstwo dodatkowe. Dotyczy to sektorów usług należących do kategorii D–J, L–N i S95 NACE

Rev. 2 (źródło: Eurostat, 2014). Nie

udostępniono żadnych danych dotyczących świadczenia usług transgranicznych

w przypadku braku wcześniejszego przedsiębiorstwa. 17 OECD, „The future of productivity” [„Przyszłość produktywności”], 2015.

Strona 8 |

w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych18, mobilność pracowników

utrzymuje się na niskim poziomie. W

2015 r. w całej gospodarce przedsiębiorstw 3,6% osób zatrudnionych

za wynagrodzeniem w UE było obywatelami Unii z innego państwa

członkowskiego. Wartość ta jest niższa niż w przypadku architektów (6,5%), ale

wyższa niż w przypadku osób prowadzących działalność księgową

(3,2%), osób zajmujących się obrotem nieruchomościami (2,8%), specjalistów

w dziedzinie inżynierii lądowej (2,3%)

i specjalistów w dziedzinie prawa (1,6%).

3. NARZĘDZIA POLITYKI POZWALAJĄCE SPROSTAĆ

WYZWANIOM POLITYCZNYM

Opisane powyżej wyzwania w znacznej

mierze mają swoje źródło w politykach regulacyjnych i administracyjnych

realizowanych przez państwa członkowskie UE.

Skuteczne stawienie czoła tym wyzwaniom będzie wiązało się z licznymi korzyściami.

Aby popchnąć naprzód proces modernizacji przepisów regulujących

kwestie związane z usługami w całej UE, można skorzystać z szeregu narzędzi

polityki.

3.1. Reformy sektora usług

przeprowadzane w oparciu o rezultaty wdrażania przepisów

dyrektywy usługowej

Dowody gospodarcze wskazują, że

reformy sektorów usług mogą być znacznie szerzej zakrojone i nie muszą

18 W latach 2013–2015 na 175 900

przypadków złożenia wniosków o uznanie kwalifikacji zawodowych zarejestrowanych w bazie danych dotyczącej zawodów regulowanych niemal 84% (147 500)

zakończyło się wydaniem decyzji: pozytywnej (78,7%) albo negatywnej (5,1%). Pozostałe 16% (28 400 przypadków) pozostało

nierozstrzygnięte (brak decyzji), zostało

poddane analizie lub było przedmiotem postępowania odwoławczego. Źródło:

Europejska baza danych dotycząca zawodów regulowanych (http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/regprof/).

ograniczać się wyłącznie do zapewnienia zgodności z minimalnymi wymogami

ustanowionymi w dyrektywie usługowej.

Zezwolenia, które przedsiębiorstwa

muszą uzyskać, aby móc świadczyć swoje usługi, mogą być wydawane z myślą

o realizacji celów związanych z interesem publicznym, ale muszą być jednocześnie

proporcjonalne do osiągnięcia tych celów i nie mogą nadmiernie ograniczać

konkurencji. Choć część państw

członkowskich przeprowadziła szeroko zakrojone reformy, aby znieść zezwolenia

lub zastąpić je mniej uciążliwymi zobowiązaniami w zakresie powiadamiania

lub składania oświadczeń, w przypadku wielu innych państw członkowskich

i sektorów nadal istnieje pole do przeprowadzenia dalszych reform.

Dyrektywa usługowa stanowi, że państwa

członkowskie nie mogą powielać wymogów, które są równoważne

z wymogami, którym usługodawca podlega już w innym państwie

członkowskim. Przepisy te nie są jednak dostatecznie rygorystycznie przestrzegane

w praktyce, ponieważ usługodawcy są często zobowiązani spełnić te same

wymogi co przedsiębiorstwa krajowe,

mimo że spełniali już na przykład równoważne lub podobne wymogi

w swoim kraju pochodzenia.

Wymogi dotyczące formy prawnej

i własności udziałów lub akcji znacznie ograniczają swobodę przedsiębiorczości

w sektorze usług biznesowych. Przeprowadzenie wzajemnej oceny w tej

kwestii wykazało, że wspomniane wymogi

wywierają wpływ zarówno na główne miejsce prowadzenia przedsiębiorstwa, jak

i na przedsiębiorstwo dodatkowe. Wymogi te zawężają możliwości inwestycyjne,

ograniczają wybór modeli biznesowych i mogą utrudniać lub wręcz uniemożliwiać

wykonywanie zawodów regulowanych w ramach multidyscyplinarnej praktyki

zawodowej i w ramach przedsiębiorstwa

dodatkowego. Istotne różnice między wymogami dotyczącymi formy prawnej

i własności udziałów lub akcji obowiązującymi w poszczególnych

państwach członkowskich świadczą o tym, że przeprowadzenie dalszych ocen

proporcjonalności mogłoby być wskazane.

Strona 9 |

Przedsiębiorstwa świadczące usługi biznesowe lub usługi budowlane

napotykają ogromne trudności

w uzyskaniu wymaganego przepisami ubezpieczenia od odpowiedzialności

zawodowej w przypadku, gdy chcą rozpocząć świadczenie swoich usług

w innym państwie członkowskim.

W przepisach krajowych nadal nie

ustanowiono przejrzystych zasad mających zastosowanie do przedsiębiorstw

tymczasowo świadczących usługi transgraniczne. Dotyczy to

w szczególności przypadków, w których

przepisy sektorowe nie zostały zmienione w taki sposób, aby wyraźnie rozgraniczyć

wymogi mające zastosowanie do przedsiębiorstw dążących do rozpoczęcia

świadczenia usług w sposób ciągły oraz przedsiębiorstw chcących tymczasowo

świadczyć usługi transgraniczne. Związany z tym faktem brak pewności oznacza, że

w odniesieniu do przedsiębiorstw

świadczących usługi transgraniczne organy często stosują wymogi dotyczące

wydawania zezwoleń mające zastosowanie do usługodawców prowadzących

przedsiębiorstwo w innym państwie członkowskim. Powstające w ten sposób

nieproporcjonalne wymogi regulacyjne mogą bardzo istotnie utrudnić świadczenie

usług transgranicznych w praktyce.

Po przyjęciu dyrektywy usługowej

w 2006 r. państwa członkowskie wdrożyły szeroko zakrojone reformy, przyjmując

ponad tysiąc aktów prawnych. W 2012 r. Komisja przeprowadziła ocenę, która

wykazała, że przeprowadzone do tej pory

reformy mogłyby przełożyć się na wzrost PKB o 0,8% na przestrzeni nadchodzących lat

19.

Ocena wykazała również, że gdyby

państwa członkowskie ambitniej przystąpiły do wdrażania reform (aby

zapewnić osiągnięcie średniej wyznaczonej przez 5 państw członkowskich, w których

19 J. Monteagudo, A. Rutkowski i D. Lorenzani,

„The economic impact of the Services Directive: A first assessment following

implementation” [„Wpływ dyrektywy usługowej na gospodarkę: pierwsza ocena po wdrożeniu”], Komisja Europejska, Economic Paper nr 456, 2012.

obowiązują najmniej restrykcyjne regulacje), że szacunkowy dodatkowy

potencjał wzrostu gospodarczego

wyniósłby 1,8% unijnego PKB.

Zaktualizowana ocena z 2015 r., w której oszacowano wpływ reform

przeprowadzonych w latach 2012–2014, wykazała, że udało się zrealizować

zaledwie ułamek (0,1%) wspomnianego potencjału wzrostu gospodarczego

wynoszącego 1,8% PKB. Wyniki te nie są

zaskakujące, biorąc pod uwagę fakt, że proces wdrażania reform w tym okresie

przebiegał nierównomiernie – reformy wdrażano głównie w państwach

członkowskich objętych programami pomocy finansowej lub w ramach

kompleksowych krajowych programów reform

20.

Wykazano, że zmniejszenie barier

regulacyjnych w sektorze usług21 prowadzi do wzrostu wskaźników rotacji

charakterystycznych dla danego sektora, co z kolei prowadzi do zwiększenia

efektywności alokacji i spadku rentowności, a w konsekwencji do

niższych cen dla konsumentów. Uzasadnia to teoretyczne założenie, że bardziej

dynamiczne rynki wywierają większą

presję konkurencyjną na stopy zysku, przyczyniając się jednocześnie do bardziej

efektywnego wykorzystania czynników produkcji.

Według badania Banku Światowego

opublikowanego w 2016 r. zmniejszenie

ograniczeń w sektorze usług do poziomu trzech najmniej regulowanych państw

członkowskich (Wielka Brytania, Dania i Szwecja) zwiększyłoby produktywność

przedsiębiorstw usługowych i produkcyjnych nawet o 5,3% w ciągu

dwóch lat od wdrożenia22.

20 Komisja Europejska, SWD(2015) 202,

„Strategia jednolitego rynku dla Europy – analiza i dowody”. 21 E. Canton, D. Ciriaci i I. Solera, „The

Economic Impact of Professional Services

Liberalisation” [„Skutki ekonomiczne liberalizacji zawodów regulowanych”], Komisja

Europejska, Economic Papers nr 533, 2014. 22 Bank Światowy, „Growth, jobs and integration: Services to the rescue” [„Wzrost gospodarczy, zatrudnienie i integracja: usługi

Strona 10 |

W ocenach MFW stwierdza się, że reformy rynku produktowego, w szczególności

w zakresie usług biznesowych i handlu

detalicznego, pozytywnie wpływają na kapitał, produkcję i zatrudnienie, które

rosną z biegiem czasu. Reformy rynku produktowego propagują również

wchodzenie na rynek przedsiębiorstw i mają zazwyczaj pozytywny wpływ na

sektory niższego szczebla, które intensywnie wykorzystują pośrednie

nakłady z sektorów nieregulowanych23.

Z badań OECD wynika, że zmniejszenie

barier w sektorze usług zwiększa produktywność w całej gospodarce ze

względu na rolę usług jako czynników pośredniczących24. Niższy poziom regulacji

usług zwiększa wartość dodaną, produktywność i wywóz w branżach

intensywnie korzystających z usług

pochodnych25.

3.2. Reformy zawodów regulowanych

Wobec braku harmonizacji na szczeblu UE reforma zawodów regulowanych należy do

kompetencji państw członkowskich. Regulacja może stwarzać przeszkody dla

jednolitego rynku oraz może hamować wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc

pracy w gospodarkach UE. Przeszkody dla wzrostu gospodarczego i handlu mogą

wynikać z ograniczeń, które wydają się

ratownicze”], regularny raport gospodarczy Banku Światowego dotyczący UE, 2016. 23 P. Gal i A. Hijzen, „The short-term impact of product market reforms: A cross-country firm-level analysis” [„Krótkoterminowe skutki

reform rynku produktowego: analiza ogólnokrajowa przeprowadzona na poziomie przedsiębiorstwa”], dokument roboczy MFW nr

WP/16/116, 2016. 24 R. Bourlès, G. Cette, J. Lopez, J. Mairisse i G. Nicoletti, „Do Product Market Regulations in Upstream Sectors Curb Productivity Growth?

Panel Data Evidence for OECD Countries” [„Czy regulacje dotyczące rynku produktowego w sektorach wyższego szczebla hamują wzrost

wydajności? Dowody oparte na danych

panelowych dla państw OECD”], dokument roboczy OECD nr 791, 2010. 25 G. Barone i F. Cingano, „Service Regulation and Growth: Evidence from OECD Countries” [„Regulacje prawne dotyczące usług a wzrost: dowody pochodzące z państw OECD”], 2010.

mieć mniejszy wpływ, ale których łączne skutki mogą być zgubne.

W swoim niedawnym komunikacie w sprawie zaleceń dotyczących reformy

zawodów regulowanych26 Komisja przedstawiła wytyczne dotyczące

możliwości przeprowadzenia reform odpowiednich z ekonomicznego punktu

widzenia, które mogłyby przynieść realne zmiany w siedmiu istotnych zawodach.

Zaleca się na przykład, by Austria

ponownie rozważyła proporcjonalność swoich ograniczeń dotyczących

wielodyscyplinarnej działalności architektów, by Włochy ponownie oceniły

szeroki zakres działalności zarezerwowanej dla inżynierów budownictwa lądowego, by

Belgia ponownie przeanalizowała przepisy dotyczące niezgodności, zakazujące

jednoczesnego prowadzenia jakiejkolwiek

innej działalności przez księgowych oraz by Niemcy dokonały przeglądu wymogów

dotyczących udziałów np. w dziedzinie usług architektonicznych, inżynieryjnych

i prawnych.

Na poparcie swoich zaleceń Komisja

opracowała nowy wskaźnik restrykcyjności. Porównuje on podejścia

regulacyjne państw członkowskich, wymogi w zakresie kwalifikacji, inne

wymogi dotyczące wejścia na rynek oraz wymogi dotyczące wykonywania zawodu

w odniesieniu do siedmiu zawodów.

Z analizy ekonometrycznej

przeprowadzonej przez Komisję wynika, że niższym poziomom ograniczeń

regulacyjnych dotyczących zawodów regulowanych towarzyszą lepsze

wyniki gospodarcze, a w szczególności niższe czynsze dla podmiotów

zasiedziałych i wyższy wzrost liczby

przedsiębiorstw27.

Z innej analizy gospodarczych skutków regulacji wynika, że w zależności od

wykonywanego zawodu mogłoby pracować

26 Komisja Europejska COM(2016) 820,

„Komunikat w sprawie zaleceń dotyczących reformy zawodów regulowanych”. 27 Komisja Europejska, COM(2016) 436, „Komunikat w sprawie zaleceń dotyczących reformy zawodów regulowanych”, sekcja 6 dokumentu roboczego służb Komisji.

Strona 11 |

3–9% więcej osób, gdyby wymogi w zakresie dostępu były mniej

restrykcyjne. Szacuje się, że w wyniku

regulacji łączna premia płacowa osiągnie średnią 4%, co spowoduje wzrost cen

za usługi oferowane konsumentom28.

Badania pokazują, że zwiększenie proporcjonalności regulacji

i dostosowanie ich do realiów rynkowych, np. poprzez złagodzenie najbardziej

restrykcyjnych i nieuzasadnionych

wymogów, poprawiło efektywność alokacji i zmniejszyło obserwowaną

wyższą od średniej rentowność poprzez zwiększenie dynamiki działalności

gospodarczej29.

3.3. Usuwanie barier w sektorze

detalicznym

Ogólnie rzecz biorąc, sektor detaliczny jest dość dynamiczny. Fakt ten może jednak

przesłaniać wiele różnych sytuacji. Sektor składa się z dużych, średnich i małych

sklepów, z których każdy boryka się

z innymi wyzwaniami. Sytuacja różni się również znacznie w poszczególnych

państwach. Sprzedawcy detaliczni obsługują klientów coraz bardziej

zróżnicowanymi kanałami. Dla jednych przedsiębiorstw jest to szansa, inne zaś

mogą mieć trudności ze skorzystaniem z niej. Nadanie tempa reformom

zmierzającym do zmniejszenia barier

regulacyjnych w sektorze detalicznym przyniosłoby szereg pozytywnych skutków.

Zwiększona presja konkurencyjna doprowadziłaby do wejścia na rynek

i przetrwania bardziej wydajnych i innowacyjnych przedsiębiorstw.

Konsumenci mogliby cieszyć się niższymi

28 M. Koumenta i M. Pagliero, „Measuring

Prevalence and Labour Market Impacts of Occupational Regulation in the EU” [„Pomiar powszechności przepisów regulujących wykonywanie zawodów w UE i ich wpływu na

rynek pracy”], 2016. Premie płacowe i wysokie marże zysku są wspólnym wskaźnikiem rent monopolowych. To z kolei prowadzi do

wysokich cen dla konsumentów i ogólnego

braku konkurencji w danym zawodzie. 29 E. Canton, D. Ciriaci i I. Solera, „The

Economic Impact of Professional Services” Liberalisation [„Skutki ekonomiczne liberalizacji zawodów regulowanych”], Komisja Europejska, Economic Papers nr 533, 2014.

cenami, większą różnorodnością, innowacjami i wyższą jakością30. Taka

presja wywołałaby również pozytywne

skutki uboczne w innych sektorach gospodarki UE.

Sprzedawcy detaliczni prowadzący

sprzedaż stacjonarną i internetową napotykają inne przeszkody.

Transgraniczna ekspansja przedsiębiorstw w sektorze stacjonarnej sprzedaży

detalicznej odbywa się poprzez otwieranie

sklepów stacjonarnych w innych państwach członkowskich. Właściwe

organy krajowe nakładają wymogi dotyczące wielkości punktów sprzedaży

detalicznej lub ich lokalizacji. Wymogi te mogą skutkować barierami utrudniającymi

wejście na rynek w przypadku niektórych formatów sklepów lub modeli biznesowych

oraz mogą wpływać na przedsiębiorstwa

dodatkowe.

Oprócz ograniczeń związanych z prowadzeniem działalności sprzedawcy

detaliczni napotykają ograniczenia operacyjne, które wpływają na ich

codzienną działalność gospodarczą

i zmniejszają ich efektywność. Takie ograniczenia mogą mieć skutki dla

sprzedawców prowadzących zarówno sprzedaż stacjonarną, jak i internetową.

Rozwój handlu elektronicznego zasadniczo

zmienia sektor detaliczny. Dlatego też

ramy regulacyjne powinny jednocześnie odnosić się w równym stopniu do

stacjonarnego i internetowego handlu detalicznego.

Aby umożliwić przedsiębiorstwom pełne

czerpanie korzyści z jednolitego rynku,

ważne jest, aby państwa członkowskie przestrzegały zasad swobodnego

przepływu towarów i swobody przedsiębiorczości.

W strategii jednolitego rynku Komisja

przedstawiła zamiar zaproponowania

najlepszych praktyk ułatwiających prowadzenie działalności detalicznej

i zmniejszających ograniczenia operacyjne na jednolitym rynku. Takie najlepsze

30 Komisja Europejska, SWD(2015) 202, „Strategia jednolitego rynku dla Europy – analiza i dowody”.

Strona 12 |

praktyki powinny służyć jako wytyczne dotyczące przeprowadzania reform

w państwach członkowskich.

4. WZAJEMNA ANALIZA POLITYK:

AKTUALNA SYTUACJA

4.1. Utrzymujące się bariery na

rynkach usług

Mimo że państwa członkowskie wypełniły zobowiązania związane z transpozycją

dyrektywy usługowej i przeprowadziły systematyczną ocenę krajowej reformy

zawodów regulowanych w oparciu

o zmienioną dyrektywę w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych,

usługodawcy w szeregu sektorów usług nadal napotykają wiele barier dla

prowadzenia działalności w innych państwach członkowskich lub

tymczasowego świadczenia usług w wymiarze transgranicznym.

Wykres 5 – Ogólna punktacja restrykcyjności w podziale na państwa członkowskie (usługi biznesowe)

Źródło: Komisja Europejska, „Business services — Assessment of barriers and their economic impact” [„Usługi

biznesowe – ocena barier i ich skutków gospodarczych”], 2015.

Na przykładzie usług biznesowych, największego sektora usług objętego

dyrektywą usługową, który odpowiada za niemal 12% unijnego PKB i zatrudnienia,

stwierdza się, że obciążenia

administracyjne i regulacyjne znacznie się różnią w poszczególnych państwach

członkowskich. Na wykresie 5 przedstawiono ogólne ograniczenia

dotyczące czterech kluczowych zawodów zaliczanych do sektora usług

biznesowych – księgowych, architektów, inżynierów i prawników – w oparciu

o badanie dotyczące barier w usługach

biznesowych przeprowadzone w 2015 r.31

Wszystkie państwa członkowskie były prawnie zobowiązane do transpozycji

dyrektywy usługowej. Niektóre państwa członkowskie przyjęły ambitne podejście

do transpozycji dyrektywy i dokonały

bardziej kompleksowych reform w sektorze usług. Poniżej przedstawiono

31 Komisja Europejska, „Business services — Assessment of barriers and their economic impact” [„Usługi biznesowe – ocena barier i ich skutków gospodarczych”], 2015.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

SE UK FI NL DK IE EE LT LV BG SK ES FR SI PL RO HU CZ BE HR EL PT CY IT DE MT AT LU

Prawnicy

Inżynierowie

Architekci

Księgowi

Strona 13 |

przypadki dwóch takich państw członkowskich, Estonii i Hiszpanii.

W Estonii reformy związane z kodeksem działalności gospodarczej

weszły w życie w 2014 r. Dzięki reformie uproszczono zróżnicowane

wymogi w poszczególnych sektorach i wyraźnie określono, ze wymogi

w zakresie udzielania zezwoleń i powiadamiania nie mają

zastosowania do usługodawców

świadczących usługi transgraniczne. W porównaniu ze średnią UE Estonia

ma w sektorze usług wyższe wskaźniki wejścia i niższe średnie wskaźniki

operacyjne brutto. W 2013 r. Hiszpania przyjęła ustawę

o jedności rynku. Jej głównym założeniem było rozwiązanie problemu

fragmentacji rynku krajowego

wynikającej z różnic między nakładającymi się na siebie

regulacjami na szczeblu centralnym, regionalnym i lokalnym. Na mocy

ustawy wprowadzono zasadę ważności zezwoleń na terytorium całego

państwa. Oznacza to, że towary i usługi wyprodukowane lub

świadczone w jednym regionie mogą

być dostarczane bez jakichkolwiek dodatkowych formalności na

terytorium całego państwa. W ramach przeglądu towarzyszącego reformie

wskazano ponad 6000 regulacji, którymi należy się zająć. W okresie

następującym po przyjęciu ustawy

Hiszpania skorzystała na wzroście transgranicznej wymiany handlowej

i inwestycji oraz na wzroście

konkurencji, produktywności i ograniczeniu wzrostu cen w danych

sektorach. W czerwcu 2017 r. hiszpański Trybunał Konstytucyjny

stwierdził jednak nieważność wybranych artykułów ustawy, w tym

zasady ważności zezwoleń na terytorium całego państwa. Prowadzi

to do braku pewności prawa dla usługodawców i może osłabić

osiągnięty dotychczas postęp

gospodarczy.

4.2. Aktualna sytuacja zawodów

regulowanych

Wskaźnik restrykcyjności regulacji usług świadczonych w ramach

zawodów regulowanych został

opracowany w celu wsparcia jakościowej analizy barier, o których mowa w sekcji

3.2. Umożliwia on porównanie wyników poszczególnych państw w odniesieniu do

następujących siedmiu zawodów: architektów, inżynierów, prawników,

księgowych, rzeczników patentowych, agentów nieruchomości i przewodników

turystycznych.

Na wykresie 6 pokazano, jak poszczególne

państwa radzą sobie w ujęciu względnym, jeżeli chodzi o zawód architekta: im

wyższy wynik, tym wyższy poziom restrykcyjności.

Wykres 6 – Wskaźnik restrykcyjności w odniesieniu do architektów

Źródło: Komisja Europejska, 2016.

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

DK SE EE NL FI UK LT HU EL BG PL FR LV MT CY IT SI IE SK ES CZ DE BE RO PT HR AT LU

Wymogi dotyczące wykonywania zawodu

Inne wymogi dotyczące wejścia na rynek

Wymogi w zakresie kwalifikacji

Podejście regulacyjne

Strona 14 |

W ramach studiów przypadku dotyczących reform na szczeblu krajowym32

przeanalizowano wpływ, jaki reformy

warunków dostępu do zawodów regulowanych i ich wykonywania

mogą mieć na sektor.

W Polsce, po niedawnym wyjaśnieniu kryteriów przyjmowania prawników

i radców prawnych do zawodu w kontekście reform wprowadzonych

w odniesieniu do 22 zawodów

regulowanych w latach 2005–2014, nastąpił znaczny wzrost liczby

prawników i radców prawnych. Towarzyszył temu mniejszy niż średni

wzrost cen usług prawniczych oraz spadek wynagrodzeń prawników

i notariuszy. W Niemczech złagodzono w 2004 r.

wymogi oparte na kwalifikacjach

w odniesieniu do szeregu zawodów rzemieślniczych. W rezultacie w latach

2002–2008 podwoiła się liczba osób zatrudniających się w tych zawodach.

Pięć lat po reformie nadal było więcej przedsiębiorstw typu start-up niż

przedsiębiorstw likwidujących działalność.

W 2011 r. Grecja wdrożyła szeroko

zakrojoną reformę ustawodawczą mającą na celu zniesienie

restrykcyjnych przepisów dotyczących wstępowania do wielu zawodów i ich

wykonywania. Odnotowano pozytywne skutki w odniesieniu do zawodów

regulowanych w postaci znacznie niższych cen za usługi świadczone

konsumentom przez agentów

nieruchomości i przedstawicieli zawodu prawniczego, podczas gdy liczba

notariuszy, audytorów etc. zakładających przedsiębiorstwa typu

start-up wzrosła w 2014 r. ponad dwukrotnie w porównaniu ze średnią

roczną przed liberalizacją.

We Włoszech władze angażują się

w coroczne działania mające na celu

dalszą liberalizację gospodarki. W tym kontekście w 2015 r. przedstawiono

32 „Efekty reform wymogów regulacyjnych

w zakresie dostępu do zawodów: krajowe studia przypadków”, 2017. http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/ newsroom/cf/itemdetail.cfm?item_id=9018.

Parlamentowi pierwszą roczną ustawę o konkurencji. Została ona ostatecznie

przyjęta w sierpniu 2017 r. Ustawa ta

ma na celu usunięcie przeszkód regulacyjnych, aby umożliwić rynkom

otwarcie się, wspierać konkurencję i zagwarantować ochronę konsumentów.

Do najważniejszych nowości należą: 1)

wprowadzenie możliwości posiadania kancelarii prawnych przez osoby

niebędące prawnikami, co jest pożądaną

zmianą z uwagi na wysoki wskaźnik restrykcyjności zawodów prawniczych

(zob. powyżej); 2) zwiększenie liczby notariuszy przy jednoczesnym

rozszerzeniu ich zasięgu terytorialnego; 3) wprowadzenie 20% udziału w rynku dla

aptek i zliberalizowanie ich godzin otwarcia itd.

4.3. Sektor detaliczny

W ciągu ostatnich kilku lat państwa członkowskie przeprowadziły reformy

mające na celu usunięcie pewnych

ograniczeń związanych z zakładaniem i prowadzeniem przedsiębiorstw oraz

poprawę funkcjonowania sektora detalicznego. Celem niektórych z tych

reform było uproszczenie i usprawnienie procedur udzielania zezwoleń, skrócenie

procesu udzielania zezwoleń i zmniejszenie obciążeń administracyjnych po stronie

sprzedawców detalicznych zakładających

sklepy (np. w Belgii, Grecji, Hiszpanii, Francji i Portugalii, a od niedawna w Danii

i Finlandii). Inne reformy miały na celu złagodzenie warunków operacyjnych.

W wielu państwach członkowskich zliberalizowano godziny otwarcia sklepów

(np. w Danii, Finlandii, Hiszpanii, Portugalii i we Włoszech) oraz złagodzono przepisy

dotyczące sprzedaży promocyjnej

i sprzedaży poniżej kosztów (np. w Grecji, Hiszpanii, na Cyprze, w Luksemburgu,

Portugalii i Słowenii).

Nadal istnieje jednak szereg ograniczeń, a poziom restrykcyjności różni się znacznie

w poszczególnych państwach

członkowskich. Ponadto w niektórych państwach członkowskich występuje

tendencja do wprowadzania środków, które w praktyce mają wpływ głównie na

zagranicznych sprzedawców detalicznych.

Strona 15 |

Data: 22.11.2017

Strona 16 |

5. BIBLIOGRAFIA

E. Canton, D. Ciriaci i I. Solera, „The Economic Impact of Professional Services”

Liberalisation [„Skutki ekonomiczne liberalizacji zawodów regulowanych”], Komisja Europejska, Economic Papers nr 533, 2014.

Europejskie Konsorcjum na rzecz Zrównoważonej Polityki Przemysłowej (ECSIP), „Study on the relation between industry and services in terms of productivity and

value creation” [„Badanie dotyczące powiązań między przemysłem a usługami pod względem produktywności i generowania wartości”], 2014.

Komisja Europejska, COM(2016) 820, „Komunikat w sprawie zaleceń dotyczących reformy zawodów regulowanych”.

Komisja Europejska, COM(2015) 550, „Usprawnianie jednolitego rynku: więcej

możliwości dla obywateli i przedsiębiorstw”.

Komisja Europejska, SWD(2015) 202, „Strategia jednolitego rynku dla Europy –

analiza i dowody”.

Komisja Europejska, SWD(2015) 203, „Sprawozdanie dotyczące integracji jednolitego

rynku i konkurencyjności w UE oraz jej państwach członkowskich”.

Komisja Europejska, „Business services — Assessment of barriers and their economic

impact” [„Usługi biznesowe – ocena barier i ich skutków gospodarczych”], 2015.

Komisja Europejska, „Quarterly Report on the Euro Area” [„Sprawozdanie kwartalne

dotyczące strefy euro”], t. 14, nr 2, 2015.

J. Monteagudo, A. Rutkowski i D. Lorenzani, „The economic impact of the Services Directive: A first assessment following implementation” [„Wpływ dyrektywy

usługowej na gospodarkę: pierwsza ocena po wdrożeniu”], Komisja Europejska, Economic Paper nr 456, 2012.

M. Koumenta i M. Pagliero, „Measuring Prevalence and Labour Market Impacts of Occupational Regulation in the EU” [„Pomiar powszechności przepisów regulujących

wykonywanie zawodów w UE i ich wpływu na rynek pracy”], 2016.

OECD, „The future of productivity” [„Przyszłość produktywności”], 2015.

Bank Światowy, „Growth, jobs and integration: Services to the rescue” [„Wzrost

gospodarczy, zatrudnienie i integracja: usługi ratownicze”], unijny regularny raport gospodarczy Banku Światowego, 2016.

L. Chini, A. Minichberger, E. Reiner i H. Grafl, „Effects of Liberalisation in Austria using the Example of Liberal Professions” [„Skutki liberalizacji w Austrii na

przykładzie wolnych zawodów”], Uniwersytet Ekonomiczny w Wiedniu oraz Instytut biznesu i badań dotyczących wolnych zawodów, 2016.

M. Rojek, M. Masior, „The effects of reforms liberalising professional requirements in Poland” [„Skutki reform liberalizujących wymagania zawodowe w Polsce”], Szkoła

Główna Handlowa w Warszawie, 2016.

D. Rostam-Afschar, „Regulatory Effects of the Amendment to the HwO [German Trade and Crafts Code] in 2004 in German Craftsmanship” [„Skutki regulacyjne

zmiany niemieckiego kodeksu rzemiosła i handlu [HwO] w 2004 r. w niemieckim rzemiośle”], Wolny Uniwersytet Berliński i Niemiecki Instytut Badań Gospodarczych

(DIW Berlin), 2015.

E. Athanassiou, N. Kanellopoulos, R. Karagiannis i A. Kotsi, „The effects of

liberalisation of professional requirements in Greece” [„Skutki liberalizacji wymogów zawodowych w Grecji”], Centrum Planowania i Badań Gospodarczych (KEPE), Ateny,

2015.

Strona 17 |

M. Koumenta i A. Humphris, „The Effects of Occupational Licensing on Employment, Skills and Quality: A Case Study of Two Occupations in the UK” [„Wpływ

licencjonowania zawodowego na zatrudnienie, umiejętności i jakość: studium

przypadku poświęcone dwóm zawodom w Wielkiej Brytanii”], Queen Mary University of London, 2015.

M. Pagliero, „The effects of recent reforms liberalising regulated professions in Italy” [„Skutki niedawnych reform liberalizujących regulowane zawody we Włoszech”],

Uniwersytet Turyński oraz Collegio Carlo Alberto, 2015.

Strona 18 |

6. PRZYDATNE ŹRÓDŁA

Strona internetowa „europa.eu”

http://ec.europa.eu/growth/single-market/services/services-directive/

Strategia jednolitego rynku

https://ec.europa.eu/growth/single-market/strategy_pl

Streszczenie analizy ekonomicznej funkcjonowania jednolitego rynku usług

http://ec.europa.eu/growth/single-market/services/economic-analysis_pl

Strona internetowa „europa.eu” poświęcona wdrożeniu dyrektywy usługowej

https://ec.europa.eu/growth/single-market/services/services-directive/implementation_pl

Strona internetowa „europa.eu” poświęcona zawodom regulowanym

http://ec.europa.eu/growth/single-market/services/free-movement-professionals/

Europejska baza danych dotycząca zawodów regulowanych

http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/regprof/

Wskaźnik OECD dotyczący regulacji rynku produktowego

http://www.oecd.org/eco/growth/indicatorsofproductmarketregulationhomepage.htm

Dane statystyczne OECD dotyczące produktywności i jednostkowych kosztów

pracy w podziale na główne rodzaje działalności gospodarczej http://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=PDBI_I4

Bank Światowy, „Growth, jobs and integration: Services to the rescue” [„Wzrost

gospodarczy, zatrudnienie i integracja: usługi ratownicze”], regularny raport gospodarczy Banku Światowego dotyczący UE, 2016.

http://pubdocs.worldbank.org/en/930531475587494592/EU-RER-3-Services-to-the-Rescue.pdf