EnErGIA polskA - grupa.tauron.pl file2 polska EnErGIa nr 1 (15)/2010 O d pięciu lat raz w roku,...

polskA EnErGIA mAGAzyn Grupy tAuron

nr 1 (15) | styczEń 2010

prawo energetyczne | rynek energii: kanada | zarządzanie projektami

Issn 1689-5304

GrAlIśmyw XVIII finale Wośp!

2 polska EnErGIa nr 1 (15)/2010

Od pięciu lat raz w roku, zawsze w święto Trzech Króli, mają okazję obejrzeć ją osoby zwie-dzające wystawę muzealną.

W tym roku wydarzeniu został nadany wy-jątkowy charakter i nazwa „Święto Światła”. Także tego dnia w Łaziskach zarząd i przed-stawiciele rady nadzorczej spółki Tauron Polska Energia spotkali się z mediami na tradycyjnym spotkaniu noworocznym. 200-watową żarówkę z włókna węglowe-go wyprodukowano na początku XX wie-ku w Anglii, potem przez kilkadziesiąt lat używano jej w Rodezji. Żarówka Edisona to tylko jeden z kilku tysięcy eksponatów działającego przy Elektrowni Łaziska naj-większego w Polsce Muzeum Energetyki. Zostało ono założone przez Polskie Towa-rzystwo Przyjaciół Muzeum Energetyki. Swoje podwoje otwarło dla zwiedzających 9 grudnia 2003 r.Obiekt jest częścią Szlaku Zabytków Tech-niki Województwa Śląskiego. Tworzy go ponad 30 obiektów, które były świadkami

rewolucji przemysłowej. Szlak został zdo-bywcą Złotego Certyfikatu Polskiej Orga-nizacji Turystycznej na najlepszy produkt turystyczny. Do tej pory muzeum odwie-dziło kilkadziesiąt tysięcy osób.Po prezentacji historii światła w muzeum, przyszedł czas na spotkanie z dziennika-rzami. – Ubiegły rok upłynął pod znakiem solidnej i rzetelnej realizacji przyjętej przez nas stra-tegii Grupy. Wzmocniliśmy struktury handlowe, prowadzimy działania restruktury-zacyjne, przede wszystkim zaś realizujemy ponad 50 kluczowych projektów strategicz-nych – powiedział Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia.Do najistotniejszych wydarzeń 2009 r. pre-zes Taurona zaliczył także potwierdzenie sposobu prywatyzacji spółki. 11 sierpnia ub.r. Rada Ministrów przyjęła plan prywa-tyzacji na lata 2009-2011, który zakłada, że w 2010 r. akcje Tauron Polska Energia zadebiutują na Giełdzie Papierów Warto-ściowych w Warszawie. (ml)

Święto Światła i podsumowanie roku w Łaziskach

w samo południe 6 stycznia w muzeum energetyki w Łaziskach górnych zaświecona zostaŁa stuletnia tzw. żarówka edisona

spis treści

Marcin Lauerredaktor naczelny

polska EnErGIa nr 1 (15)/2010 3

WyDaWca: Tauron Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR, dyrektor Paweł Gniadek, [email protected], tel. 32 774 24 37Redaktor naczelny: Marcin Lauer, [email protected], tel. 32 774 27 06Redakcja: „Polska Energia”, ul. Lwowska 23, 40-389 Katowice, fax 32 774 25 24, e-mail: [email protected]ół redakcyjny: Magdalena Rusinek, [email protected], tel. 32 774 27 21, Jacek Sakrejda, [email protected], tel. 32 774 27 23, Tomasz Fornalczyk, [email protected], tel. 71 724 62 62Współpraca w Grupie Tauron: Południowy Koncern Węglowy SA: Zofia Mrożek, [email protected], tel. 32 618 56 07; Południowy Koncern Energetyczny SA: Dariusz Wójcik, [email protected], tel. 32 774 24 34; Elektrownia Stalowa Wola SA: Jerzy Wieleba, [email protected], tel. 15 877 64 18 Enion SA: Ewa Groń, [email protected], tel. 12 261 10 85; EnergiaPro SA: Anna Wojcieszczyk, [email protected], tel. 71 332 24 14; Elektrociepłownia Tychy SA: Aleksandra Gajecka, [email protected], tel. 32 789 72 36; Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Katowice SA: Karolina Kmon, [email protected], tel. 32 258 72 48; Enion Energia Sp. z o.o.: Elżbieta Bukowiec, [email protected], tel. 12 265 41 55; EnergiaPro Gigawat Sp. z o.o.: Marta Głuszek, [email protected], tel. 71 72 46 280 Realizacja wydawnicza: Direct Publishing Group, ul. Genewska 37, 03-940 WarszawaBiuro reklamy: Anna Mocior, [email protected] nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Zdjęcie na okładce: Norbert BarczykNumer zamknięto 13 stycznia 2010 r.

02 wydarzenia Święto Światła i podsumowanie roku w Łaziskach 04 flesz gospodarczy Inauguracja czeskiej spółki Taurona • List intencyjny z Kompanią Węglową • Połączenie Asseco Poland z ABG • PKE zbuduje blok 50 MW • Wzrośnie zużycie energii • Nowy prezes Vattenfall Poland 06 wydarzenia Ruch i Tauron grali w WOŚP 08 rynek Polskie firmy energetyczne chcą zainwestować 200 mld zł 09 notowania Komentarz miesiąca 10 prawo Zmiany w prawie energetycznym przyjęte 12 w grupie Wieloletnia umowa na sprzedaż węgla • Elvita z Diamentem • Świąteczne prezenty od Enionu Energii • Nowa instalacja w ZG Sobieski • Nowe obiekty w Oleśnicy • Enion uczy oszczędzać energię • Karkonoski Festiwal Światła • Świąteczne spotkanie w ESW 16 Handel Giełdy energii elektrycznej – Europejska Giełda Energii 18 energia w ue Co się wydarzyło w 2009 roku 20 raport Rynek energii – Kanada 22 strategia Zarządzanie i prowadzenie projektów w Tauron Polska Energia 24 innowacje Tauron w europejskim projekcie badawczym 26 prawdy i mity Wzrośnie rola metanu w energetyce 28 energia inaczej Falujący żywioł 30 felieton Surowce energetyczne nie chcą się wyczerpać

Przełom roku przyniósł wiele ważnych wydarzeń w funkcjonowaniu Grupy Tauron. W ostatnich dniach starego roku, 29 grudnia, Południowy Kon-cern Energetyczny podpisał umowę na budowę bloku ciepłowniczego o mocy 50 MW w ZEC Bielsko-Biała. Następ-nego dnia główna spółka wytwór-cza Grupy zawarła długoterminową umowę dotyczącą dostaw węgla dla swoich elektrowni. Kolejnym istotnym dokumentem był list intencyjny doty-czący wniesienia do Taurona kopalni Bolesław Śmiały i akcji Południowego Koncernu Węglowego należących do Kompanii Węglowej. Działania te wpi-sują się w strategię Grupy, która prze-widuje odbudowę mocy i zabezpiecze-nie własnego zaplecza surowcowego.Nowy rok także rozpoczęliśmy moc-nym uderzeniem. W pierwszych dniach stycznia zainaugurowała działalność pierwsza zagraniczna spółka Grupy – Tauron Czech Energy. Innym waż-nym wydarzeniem, cieszącym się du-żym zainteresowaniem mediów, było „Święto Światła” w Muzeum Energe-tyki w Łaziskach oraz towarzyszące mu spotkanie zarządu i rady nadzor-czej z dziennikarzami. Tauron wyraź-nie zaznaczył także swoją obecność podczas kolejnego finału Wielkiej Or-kiestry Świątecznej Pomocy. Gdy zamykamy ten magazyn, rusza wielki projekt narciarski Tauron Pro Ski, o którym szerzej napiszemy w ko-lejnym numerze. Będzie się działo – jak powiedziałby nasz okładkowy bohater, Jurek Owsiak.W pierwszym w 2010 r. numerze „Pol-skiej Energii” nie brakuje także tekstów o ważnych wydarzeniach dotyczących naszej branży. Przyjęte zostały zmiany w prawie energetycznym, wiele mówi się o planach inwestycyjnych najwięk-szych grup. Polecam także materiały poświęcone podsumowaniu najważ-niejszych wydarzeń roku 2009 z per-spektywy regulacji unijnych, zarządza-niu projektami w spółce Tauron Polska Energia oraz programowi Wspólnota Wiedzy i Innowacji Innoenergy, które-go Tauron jest partnerem.

Zapraszam do lektury!

się dzieje

FOTO

: CO

RBI

S

FOTO

: DA

RIU

SZ W

óJC

IK

prawdy i mity str. 26

wywiadwydarzenia


flesz gospodarczy

poŁączenie asseco poland z aBg

wzrośnie zużycie energii

list intencyjny z kompanią węglową

pke zBuduje blok 50 mw

nowy prezes Vattenfall poland


4 stycznia nastąpiła fuzja Asseco Poland, największej spółki informa-

tycznej notowanej na GPW w Warsza-wie, ze spółką-córką – ABG. Asseco należy do największych spółek informatycznych w Europie. Z rozwiązań firmy ABG, które od stycznia znajdują się w ofercie Asseco Poland, korzysta dwie trzecie polskich firm energetycznych. Za pomocą systemów billingowych pro-

dukcji Asseco Poland rozliczanych jest ponad 60 proc. rachunków za energię w Polsce. W ubiegłym roku firma doko-nała m.in. centralizacji baz odbiorców dla Enionu Energii i wdrożenia scentrali-zowanego systemu do obsługi wielkiego odbioru w EnergiiPro Gigawat. Spółka wprowadziła także na polski rynek dwa nowe produkty. Pierwszy to Asseco Utility Management Solutions

(Asseco UMS) – kompleksowe rozwią-zanie, które zostało przygotowane do obsługi wielomilionowych baz odbior-ców oraz integracji z dowolnym syste-mem wewnętrznym klienta. Drugim rozwiązaniem jest Asseco Facility & Asset Management Solutions (Asseco FAMS), które zawiera funkcjonalności wspierające zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa. (rp)

Zgodnie ze wstępną prognozą Pol- skich Sieci Elektroenergetycznych

Operator krajowe zużycie energii elektrycz-nej w 2010 r. wzrośnie najwyżej o około 1 proc. w porównaniu do roku 2009.Prognoza ta zostanie zweryfikowana w kwietniu 2010 r., kiedy będą znane dane operatywne o produkcji i zużyciu energii elektrycznej w pierwszych trzech miesiącach roku.– Według analiz PSE Operator spadek krajowego zużycia energii elektrycznej nie będzie się już pogłębiał w stosunku do 2008 r. Jednakże w 2010 r. nie spo-dziewamy się istotnego wzrostu zapotrze-bowania na energię elektryczną ze strony odbiorców przemysłowych. Na ostateczny poziom krajowego zużycia energii elek-trycznej w nowym roku będą raczej mieć wpływ czynniki atmosferyczne – powie-działa Stefania Kasprzyk, prezes zarządu PSE Operator.PSE Operator prognozował w całym 2009 r. około 5-proc. spadek krajowego zużycia energii elektrycznej w porównaniu do roku 2008. Dane zebrane od początku stycz-nia do połowy grudnia ub.r. wykazały, że w 2009 r. krajowe zużycie energii elek-trycznej w stosunku do roku 2008 zmalało o 4,4 proc. ER

FOTO

: SEB

AST

IAN

PIS

KU

ŁAFO

TO: M

ARC

IN L

AU

ER

FOTO

: PAT

RYC

JA H

AN

EM

Mocnym akcentem zaznaczył prze-łom roku Południowy Koncern

Energetyczny. 29 grudnia podpisana została umowa pomiędzy PKE a firmą Polimex-Mostostal na budowę nowego bloku ciepłowniczego. Kilka dni później PKE podpisał umowę z PURE Jaworzno III na przygotowanie placu budowy pod nowy blok. Uchwałę o przystąpieniu do budowy pod-jęło 18 grudnia Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy PKE. Sza- cowany koszt realizacji inwestycji wy-niesie ok. 594 mln zł. Wykonawcę za-dania wyłoniono w drodze przetargu. Plac budowy ma być gotowy w maju.Nowa jednostka będzie wyposażona w kocioł fluidalny, turbinę przeciwpręż-ną, dwa kotły szczytowe i akumulator ciepła o mocy 50 MW. Blok o zakłada-nej sprawności 87 proc. będzie praco-wał w skojarzeniu w ZEC Bielsko-Biała EC1. W pracach nad wyborem lokaliza-cji i technologii bloku ciepłowniczego opalanego węglem kamiennym wzięto pod uwagę politykę energetyczną Unii Europejskiej, promującą rozwój skoja-rzonego wytwarzania energii elektrycz-nej i cieplnej (tzw. czerwone certyfikaty) oraz uwarunkowania lokalne. Związane są one z faktem, iż PKE jest jedynym dostawcą ciepła sieciowego na rynku lokalnym Bielska-Białej, postrzega-nym jako stabilny i perspektywiczny. W grudniu 2008 r. podpisana została

Od 1 stycznia nowym prezesem Vat-tenfall Poland jest Jacek Piekacz,

zajmujący dotychczas stanowisko dyrek-tora ds. współpracy z Unią Europejską. Poprzedni prezes – Torbjörn Wahlborg

– objął stanowisko wiceprezesa Vattenfall AB i prezesa Vattenfall Nordic zarządza-jącego szwedzkimi, fińskimi i duńskimi spółkami należącymi do firmy.Jacek Piekacz jest absolwentem Poli-techniki Warszawskiej, ma wieloletnie doświadczenie w energetyce. W Vatten-fall w ostatnich latach odpowiadał za sprawy regulacji europejskich, reprezen-tował także spółkę w biurze Vattenfall w Brukseli. Wcześniej przez ponad dzie-sięć lat był członkiem zarządu Vattenfall Heat Poland (wcześniejszych Elektrocie-płowni Warszawskich). Jest ekspertem w dziedzinie europejskiego rynku ener-getycznego. Jacek Piekacz pełni także funkcję przewodniczącego Komitetu Polskiej Platformy Czystych Technologii Węglowych. EM

trójstronna umowa pomiędzy gminą Bielsko-Biała, PKE SA i Przedsiębior-stwem Komunalnym Therma o dosta-wach długoterminowych (do 2027 r.) ciepła dla systemu ciepłowniczego Biel-ska-Białej.ZEC Bielsko-Biała pokrywa prawie 100 proc. zapotrzebowania miasta i okolic na moc i ciepło ze swoich dwóch źródeł – EC1, zlokalizowanej w centrum, oraz EC2, zlokalizowanej na granicy Biel-ska-Białej i Czechowic–Dziedzic. (DW)

inauguracja czeskiej spółki taurona

6 stycznia oficjalnie zainaugurowa-ła swoją działalność spółka Tauron

Czech Energy z siedzibą w Ostrawie. To pierwszy podmiot zagraniczny należący do Grupy Tauron.Rozwój działalności na rynkach Europy Środkowo-Wschodniej należy do celów Grupy zapisanych w przyjętej pod koniec 2008 r. strategii korporacyjnej.Nowa spółka została wpisana do rejestru sądowego w październiku ub.r. Będzie zajmowała się przede wszystkim handlem hurtowym energią elektryczną oraz jej sprzedażą do odbiorców końcowych. Bę-dzie prowadziła także działania marketin-gowe. Nowym podmiotem zarządzają Eu-geniusz Sawicki i Jiři Michalik. Siedzibą firmy jest Ostrawa. – Dzięki spółce Tauron Czech Energy będziemy mogli rozszerzyć

naszą działalność na rynki Europy Środko-wo-Wschodniej. Rozpoczynamy od rynku czeskiego, gdyż pod względem geogra-ficznym jest on najbliższy obszarowi naszej działalności – powiedział Dariusz Lubera, prezes Tauron Polska Energia. – Liczymy, że dzięki obecności w Czechach łatwiej będzie nam monitorować moż-liwości handlowe i inwestycyjne na tym i innych rynkach – powiedział Krzysztof Zamasz, wiceprezes Taurona ds. hand-lowych. – W Czechach chcemy skierować ofertę głównie do dużych klientów. Mamy wiele zapytań o zakup energii ze strony polskich firm prowadzących działalność także w Czechach. Pytają nas, czy będzie możliwy zakup energii dla ich oddziałów w Polsce i w Czechach – dodał Krzysztof Zamasz. (ml)

Przedstawiciele zarządów spółek Tauron Polska Energia i Kompania Węglowa

podpisali w grudniu list intencyjny, którego celem jest opracowanie procedury wnie-sienia do Grupy Tauron kopalni Bolesław Śmiały oraz wszystkich akcji Południowe-go Koncernu Węglowego należących do Kompanii Węglowej. Obecnie Kompania Węglowa jest właścicielem ok. 47 proc. akcji Południowego Koncernu Węglowe-go. Większościowy pakiet (ok. 52 proc.) akcji należy do Południowego Koncernu Energetycznego (Grupa Tauron).Na podstawie listu intencyjnego strony opracują szczegółowe zasady i harmono-gram dalszych prac, których rezultatem będzie podpisanie umowy końcowej. (ml)

Uroczysty moment podpisania pierwszej umowy

Uczestników uroczystości podpisania umowy na budowę bloku powitał Jan Kurp, prezes PKE

FOTO

: MAT

ERIA

ŁY P

RA

SOW

E

wywiad


wydarzenia

W studiu nr 5 kibice cho-rzowskiego Ruchu w ko-szulkach sponsora oraz przedstawiciele Taurona

najbardziej wyróżniali się wśród ogrom-nego tłumu! Z Chorzowa wyjechaliśmy o godz. 9.30, a o 14 zameldowaliśmy się na miejscu, czyli w gmachu TVP przy ulicy Woro-nicza 17. Zaraz po przybyciu kibice pokazali miej-scowym, na czym polega prawdziwy, piłkarski doping: „Ruch, Ruch HKS!” – rozległ się gromki śpiew. Przedsta-wiciele Grupy Tauron sprawili miłą nie-spodziankę dzieciakom, które z nami pojechały, obdarowując je różnymi ga-dżetami.Na miejscu mogliśmy obejrzeć nowo-czesny budynek telewizji oraz miejsca pracy dziennikarzy. W studiu nr 5, gdzie nas ulokowano, spotkaliśmy wie-lu wspaniałych gości: Jerzego Buzka (przewodniczącego Parlamentu Euro-pejskiego), Emila Karewicza (Brunner) i Stanisława Mikulskiego (Hans Kloss – obaj ze „Stawki większej niż życie”), Artura Barcisia („Plebania”, „Miodo-we lata”), Przemysława Sadowskiego („Londyńczycy”, „Magda M.”) i wiele innych gwiazd. Tuż przed godziną 16 spotkaliśmy się z Jurkiem Owsiakiem. – Nam chodzi o jedno, żeby stadion był przyjacielski, żeby były tam całe rodziny, żeby świet-nie się grało piłkarzom, a Ruch teraz sobie całkiem dobrze radzi – mówił dy-rygent WOŚP.Katarzyna Sobstyl, prezes Ruchu Cho-rzów, przekazała Jurkowi symboliczną akcję klubu. – Mam nadzieję, że tych akcji będzie coraz więcej i będzie coraz lepiej. Dziękujemy Ci za wsparcie oraz pomoc – powiedziała. Pani prezes przekazała organizatoro-wi Wielkiej Orkiestry Świątecznej Po-mocy także szalik klubowy, natomiast

rucH i tauron grali w wośp

w niedzielę, 10 stycznia, aura nie sprzyjała jurkowi owsiakowi, bo caŁa polska byŁa zasypana śniegiem, a droga prowadząca z chorzowa do siedziby telewizji polskiej w warszawie przypominaŁa jedno wielkie lodowisko. pomimo to dojechaliśmy na czas

Paweł Gniadek, dyrektor Departamen-tu Komunikacji Rynkowej i PR w Tauron Polska Energia, podarował Jurkowi ko-szulkę Taurona oraz wielką maskotkę firmową.Ruch Chorzów i jego sponsor, Tauron Polska Energia, przekazali WOŚP pozy-tywną energię ze Śląska!

Mariusz Gudebski autor jest rzecznikiem prasowym

Ruchu Chorzów

FOTO: NORBERT BARCZYK


W sobotę, w przeddzień głównego koncertu WOŚP, odbył się trzeci już hokejowo-piłkarski Mecz Przyjaźni pomiędzy Ruchem Chorzów a Naprzodem Janów. W zespole niebieskich wystąpili piłkarze eks-traklasy, zaproszeni hokeiści, m.in. Wojciech Grzyb i Adrian Parzy-szek, a także prezydent Chorzowa Marek Kopel, były hokeista GKS Katowice. Janowianie wystawili swoją drużynę hokejową. Podczas meczu tradycyjnie licytowano koszulki obu klubów, koszulki Taurona i liczne gadżety, a dochód zasilił konto WOŚP.

8 polska EnErGIa nr 1 (15)/2010 polska EnErGIa nr 1 (15)/2010 9

komentarz miesiącaW grudniu największe znaczenie dla szeroko pojętego

rynku energii miał szczyt klimatyczny ONZ w Kopen-hadze. Zapowiadana koncepcja zaostrzenia celów na 2020 r. związanych z redukcją emisji CO2 do 30 proc. poziomu emisji z 1990 r. miała wpływ na wzrost notowań uprawnień do emi-sji CO2. Ostatecznie wyniki konferencji nie przyniosły poro-zumienia, na co rynek zareagował obniżkami cen uprawnień zarówno w transakcjach bieżących, jak i terminowych. Można było spodziewać się także pogorszenia sytuacji producentów węgla, co byłoby wynikiem spadku zapotrzebowania na suro-wiec oraz jego znacznej przeceny. Przeciwnie do oczekiwań wyniki szczytu klimatycznego pozytywnie wpłynęły na bran-żę wydobywczą. Brak konsensusu w sprawie przyszłej ścieżki obniżania emisji CO2 oraz faktyczna rezygnacja z ambitnych celów klimatycznych stawiają w lepszym świetle przyszłość branży górniczej. Wpłynęło to na nieznaczne wzrosty ceny węgla w porównaniu do listopada. Na krajowym rynku energii elektrycznej w grudniu nie zaob-serwowano tak dużej fluktuacji cen, jaka miała miejsce w listo-padzie. Po spadkach cen w listopadzie, w grudniu można było zaobserwo-wać wzrost cen energii na rynku spot. Średnia cena na TGE (Towarowej Giełdzie Energii) wyniosła 165,10 zł/MWh (+1,1 proc. MtM) przy wolumenie ob-rotu wynoszącym około 251 GWh (-4 proc. MtM). Średnia cena na POEE (Platformie Obrotu Energią Elektryczną) ukształtowa-ła się na poziomie 166,30 zł/MWh (+2,9 proc. MtM), przy wolumenie obrotu około 390 GWh (+3,5 proc. MtM). Podobnie jak w listopadzie, płynność giełdy zmalała na korzyść POEE, gdzie wolumen ob-rotu był wyższy od giełdo-wego o 55 proc. Grudzień był również kolejnym mie-siącem wzrostu zapotrze-bowania systemowego na energię elektryczną. W odróżnieniu od listo-pada był on zauważalny i licząc rok do roku wyniósł 3,1 proc. Średnia cena na rynku spot (TGE i POEE) w analizowanym okresie

wyniosła 165,83 zł/MWh i była o prawie 2,2 proc. wyższa od średniej z listopada (162,27 zł/MWh). Na rynku niemieckim ceny energii zachowały poziom z listopada (średnia EEX 35,96 €/MWh), natomiast rynek czeski charakteryzowały wzrosty cen na OTE do poziomu 37,06 €/MWh (+4,7 proc. MtM). Na Rynku Bilansującym (RB) łączny obrót w grudniu skokowo wzrósł do około 407 GWh (+39,4 proc. MtM). Średnia ważo-na cena rozliczeniowa odchylenia (CRO) spadła do poziomu 163,51 zł/MWh i była niższa od ceny spot o około 1,4 proc. W porównaniu do średniej z listopada, w grudniu średnia CRO zanotowała symboliczny spadek o 0,9 proc. Podobnie jak w listopadzie, w grudniu rynek węgla wykazy-wał nieznaczną tendencję wzrostową. Najniższe ceny w kon-traktach miesięcznych indeksu ARA występowały w 50. tygo-dniu, osiągając minimum na poziomie 3,02 $/GJ, natomiast najwyższy poziom średnich notowań kontraktów miesięcz-nych zanotowano w ostatnim tygodniu grudnia (3,20 $/GJ). Dodatkowo na wzrost cen węgla miał wpływ rosnący kurs dolara, którego średni poziom w grudniu wyniósł blisko 2,84 zł/$. Cena węgla importowanego w analizowanych kontraktach miesięcznych wzrosła do poziomu 8,94 zł/GJ

(+1,9 proc. MtM). Średnia cena w kon-traktach rocznych ARA CAL10 spadła w grudniu do poziomu 82,73 $/t (-1 proc. MtM), natomiast w kontraktach RB CAL10 wyniosła 75,99 $/t (+1,9 proc. MtM). Podobnie jak na rynku węgla wzrost cen zano-towano również na ryn-ku CO2. Średnia cena uprawnień do emisji CO2 na rynku spot wynio-sła 13,61 €/t CO2 i była wyższa od średniej ceny spot z listopada o ponad 1,3 proc. Najwyższą płynnością charakteryzo-wała się giełda Bluenext, na której zmieniło wła-ściciela ponad 33 mln t CO2. W analogicznym okresie łączny obrót na EEX i NordPool ukształ-tował się na poziomie 2,3 mln t CO2.

Witold Lebek biuro analiz rynku tauron polska energia sa

notowania

2302202102001901801701601501401301201101009080706050

34000

29000

24000

19000

14000

9000

4000

Średnie ceny i wolumeny energii elektrycznej na TGE i Rynku Bilansującym w grudniu 2009 r.

Cena

[zł

/MW

h]

Wol

umen

[M

Wh]

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Średnie tygodniowe ceny dla notowań węgla ARA dla miesięcznego rynku Futures w grudniu 2009 r.

TGE CRO TGE CRO

!ARA Coal Monthly Futures, Dec. 09

!ARA Coal Monthly Futures, Jan. 10

!ARA Coal Monthly Futures, Feb. 10

!ARA Coal Monthly Futures, Mar. 10

!ARA Coal Monthly Futures, Apr. 10

ARA Coal Monthly Futures, May 10

53 3,13 3,29 3,3 3,31 3,33 3,35

52 3,12 3,23 3,24 3,25 3,28 3,3

51 3,06 3,12 3,13 3,15 3,18 3,21

50 3,04 3,02 3,04 3,06 3,1 3,14

49 3,07 3,06 3,08 3,1 3,15 3,2

3,00

3,05

3,10

3,15

3,20

3,25

3,30

3,35

3,40

Cena

[U

SD/G

J]

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

11,0

11,5

12,0

12,5

13,0

13,5

14,0

14,5

15,0

tys.

MgC

O2

EUR

/MgC

O2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Całkowity wolumen spot EEX BlueNext NordPool

Ceny i wolumeny EUA w transakcjach spot w grudniu 2009 r.

Źród

ło: b

iuro

ana

liz r

ynku

tau

ron

pols

ka e

nerg

ia s

a

rynek

W edług prognoz przedsta-wionych przez Jana Bure-go, największy udział w in-westycjach będzie miała

Polska Grupa Energetyczna, która do roku 2025 zamierza wydać ok. 115-120 mld zł, nie wliczając kosztów budowy elektrow-ni jądrowych. Jak wyliczył minister Bury, PGE zakłada, że do 2025 r. wyda na in-westycje w energetykę konwencjonalną, modernizacje i inwestycje w dystrybucję 85 mld zł, a na inwestycje w energetykę odnawialną 32 mld zł.

PGE: BełchatówObecnie najważniejszą realizowaną in-westycją PGE jest blok o mocy 858 MW w Elektrowni Bełchatów, który ma zostać oddany do eksploatacji w 2010 r. Już ogłoszono przetarg na zaprojektowanie dwóch nowych bloków na węgiel kamien-ny o mocy ok. 800-900 MW każdy, któ-re będą pracować w Elektrowni Opole. PGE planuje także budowę nowego blo-ku na węgiel brunatny o mocy 460 MW w Elektrowni Turów. W zamierzeniach inwestycyjnych PGE jest również budowa Elektrowni Lublin składającej się z dwóch bloków po ok. 800 MW każdy. Spółka PGE Energia Odnawialna pla-nuje wybudowanie morskich oraz lądo-wych farm wiatrowych o łącznej mocy 2 tys. MW. Ponadto PGE ma wybudować dwie elek-trownie jądrowe o łącznej mocy 3 tys. MW, co może kosztować ok. 9 mld euro.

tauron: Jaworzno IIIJak podaje Jan Bury, Grupa Tauron do 2020 r. ma zainwestować 45 mld zł w nowe moce konwencjonalne oraz w ko-generację, odtworzenie i infrastrukturę dystrybucyjną. Do 2015 r. spodziewane

nakłady Taurona na energetykę odna-wialną – wiatrową i biogazową – mają wynieść 4,5 mld zł. Zgodnie z przyjętą w 2008 r. strategią kor-poracyjną, przewidywane nakłady inwe-stycyjne Grupy Tauron do roku 2012 mają sięgnąć 13,5 mld zł, w tym 8,6 mld zł na wydobycie, wytwarzanie oraz odnawialne źródła energii, 4,9 mln zł na majątek sie-ciowy operatorów systemów operacyjnych.Do największych planowanych inwe-stycji Grupy Tauron należą blok na wę-giel kamienny w Elektrowni Jaworzno III o mocy 910 MW oraz blok gazowy o mocy ok. 400 MW w Elektrowni Stalowa Wola. Trwają także negocjacje z KGHM dotyczą-ce budowy bloku węglowego w Kędzierzy-nie o mocy ok. 800 MW. Tauron już roz-począł przygotowania do budowy nowego bloku w EC Bielsko-Biała o mocy 50 MW. W drugiej połowie 2011 r. planowane jest uruchomienie przez Tauron pierwszej far-my wiatrowej o mocy 40 MW.

energa: ostrołękaPlany grupy Energa zakładają inwestycje do roku 2015 o wartości ponad 22 mld zł,

z czego 15 mld zł pochłoną inwestycje w budowę źródeł wytwarzania, zarówno konwencjonalnych o niskoemisyjnych pa-rametrach, jak i odnawialnych o łącznej mocy ok. 2200 MW. Najbardziej zaawan-sowane są programy budowy nowego bloku w elektrowni w Ostrołęce o mocy 1000 MW, źródeł gazowych (elektrociepłownia o mocy ok. 200 MW i elektrownia o mocy ok. 800 MW) oraz farmy wiatrowej o mocy 40 MW, która ma być budowana wspólnie z kopalnią węgla brunatnego Adamów. Według informacji Jana Burego, grupa Energa do roku 2020 wyda ok. 10 mld zł na inwestycje w źródła odnawialne. Ponadto 7 mld zł na budowę 10,5 tys. km nowych linii elektroenergetycznych, przyłączenie do sieci 270 tys. nowych klientów oraz pełne wdrożenie zdalnego odczytu liczników zamierza przeznaczyć Energa Operator, spółka z grupy Energa.

enea: kozIenIceJak informuje Jan Bury, Enea na inwesty-cje w konwencjonalne źródła energii do 2015 r. ma przeznaczyć 10 mld zł. Bę-dzie to przede wszystkim budowa nowe-go bloku w Elektrowni Kozienice o mocy 1 tys. MW. Enea planuje inwestycje także w odnawialne źródła energii, docelowo grupa chce mieć farmy wiatrowe o łącz-nej mocy ok. 300-500 MW, trwają anali-zy inwestycji w biogazownie. Inwestycje planują także zagraniczni in-westorzy energetyczni obecni na polskim rynku. Oznacza to, że w ciągu najbliż-szych lat będziemy świadkami poważnych przeobrażeń technologicznych w polskiej energetyce, nowe inwestycje będą znacz-nie nowocześniejsze, bardziej sprawne i bardziej przyjazne środowisku niż duża część obecnie pracujących instalacji.

Emil Różański

polskie firmy energetyczne chcą zainwestować 200 mld zŁ

do końca 2025 r. polskie grupy energetyczne planują przeznaczyć na inwestycje ok. 200 mld zŁ – poinformowaŁ jan bury, wiceminister skarbu państwa

FOTO

: CO

RBI

S

wywiad


prawo

Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne wprowadza kil-ka poważnych zmian w funk-cjonowaniu rynku energii.

Jedną z najważniejszych jest wprowa-dzenie tzw. obligu giełdowego. Ozna-cza to, że wszyscy wytwórcy energii korzystający z rekompensat za przed-wczesne rozwiązanie tzw. kontraktów długoterminowych (KDT) będą musie-li 100 proc. wyprodukowanej energii sprzedać na konkurencyjnym rynku, co określono pojęciem platformy handlo-wej na rynku regulowanym. Rynek re-gulowany oznacza, że platforma han-dlowa musi spełniać wymogi ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.Przepis ten prawdopodobnie zostanie wkrótce zmieniony. Według deklaracji se-natorów, ich zamierzeniem było przyjęcie zapisu dopuszczającego obowiązkowy handel energią w dwóch miejscach: na internetowych platformach obrotu oraz na rynkach regulowanych. Podobno se-naccy prawnicy usunęli przecinek stojący pomiędzy platformami obrotu a rynkami regulowanymi i stąd pojawiło się pojęcie „platforma handlowa na rynku regulo-wanym”. Taką wersję zaakceptowali po-słowie w styczniowym głosowaniu. Za wersją bez przecinka opowiada się m.in. Ministerstwo Gospodarki, którego przed-stawiciele są za nowelizacją tego zapisu. Zmiany w prawie energetycznym przewidują, że wszyscy inni wytwórcy (niekorzystający z rekompensat z ty-tułu rozwiązania KDT) będą musieli sprzedawać 15 proc. swojej energii na konkurencyjnym rynku, czyli m.in. na giełdach towarowych lub poprzez inter-netowe platformy handlowe.Przepisy te nie dotyczą energii wypro-dukowanej w kogeneracji i w źródłach odnawialnych.

zmiany w prawie energetycznym przyjęte

7 stycznia sejm przyjął poprawki senatu do ustawy prawo energetyczne. gŁównymi celami zmian w ustawie jest zwiększenie poziomu konkurencji na rynku energii oraz poprawa bezpieczeństwa dostaw energii


Zdaniem Ministerstwa Gospodarki, wprowadzenie obowiązku giełdowego doprowadzi do poprawy konkurencyjno-ści cen energii i przejrzystości transakcji, a także wyeliminuje ewentualny problem sprzedaży energii elektrycznej po zani-żonej cenie w ramach jednej, pionowo zintegrowanej grupy rynkowej.

Przepisy dotyczące obligu giełdowego mają zacząć obowiązywać po sześciu miesiącach od ogłoszenia ustawy.

ogranIczyć spekulantówW ocenie resortu gospodarki nowelizacja prawa energetycznego pozwoli także na ograniczenie działań spekulacyjnych przy rezerwowaniu mocy przyłączeniowej farm wiatrowych. Ustawa wprowadza obowią-zek wnoszenia zaliczki na poczet opłaty za przyłączenie do sieci oraz udokumen-towania możliwości budowy źródła ener-gii. Inwestor ubiegający się o przyłączenie siłowni wiatrowej do sieci elektroenerge-tycznej o napięciu wyższym niż 1 kV bę-dzie wnosić zaliczkę w wysokości 30 zł za każdy kilowat mocy przyłączeniowej. Roz-wiązanie to pomoże wyeliminować przy-padki, w których firmy rezerwowały moce nie rozpoczynając realizacji inwestycji, tym samym blokując innym dostęp do sieci.W ustawie znalazł się również zapis określający minimalne kary, jakie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może na-łożyć na przedsiębiorstwo energetyczne za zwłokę w wydaniu warunków przy-łączenia nowych mocy do sieci oraz za nieprzestrzeganie tych warunków. Mini-malna kara miałaby wynieść 3 tys. zł za każdy dzień zwłoki.Ustawa zawiera również zapisy wspierają-ce wytwarzanie biogazu rolniczego. Nowe przepisy umożliwią podłączanie bioga-zowni do niskociśnieniowych systemów przesyłowych. Pozwoli to na dostarczenie biogazu do odbiorców na terenach wiej-skich, zwłaszcza tam, gdzie nie ma możli-wości dostarczania gazu ziemnego.Znowelizowane przepisy wprowadzają wyraźny podział kompetencji i odpo-wiedzialności za zapewnienie bezpie-czeństwa dostaw energii elektrycznej. Nadzór właścicielski nad operatorem

elektroenergetycznego systemu przesy-łowego PSE Operator będzie sprawo-wać odpowiedzialny za bezpieczeństwo energetyczne kraju minister gospodarki. Nowe regulacje umożliwią również operatorom systemów elektroenerge-tycznych podejmowanie skutecznych i efektywnych działań w sytuacji wystą-pienia niedoborów mocy w systemie. Operatorzy zyskują m.in. prawo do wprowadzania ograniczeń w dostar-czaniu i poborze energii elektrycznej. O zasadności takich ograniczeń każdo-razowo będzie decydował prezes Urzę-du Regulacji Energetyki.

koleJna nowelIzacJa tokuMinisterstwo Gospodarki przygotowuje już kolejne zmiany w prawie energetycz-nym. W związku z potrzebą implemen-

tacji do polskiego systemu prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku we-wnętrznego energii elektrycznej i uchy-lającej dyrektywę 2003/54/WE oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku we-wnętrznego gazu ziemnego i uchylają-cej dyrektywę 2009/55/WE, czyli tzw. III pakietu liberalizacyjnego, w Minister-stwie Gospodarki rozpoczęły się prace nad nowym prawem energetycznym z wydzieloną częścią gazową.W ramach III pakietu liberalizacyjnego dokonuje się m.in. wzmocnienia roli Prezesa URE. Celem nowego prawa energetycznego będzie również usyste-matyzowanie dotychczasowych rozwią-

zań z zakresu energetyki, stworzenie nowego, przejrzystego dla użytkowni-ków, systemu regulacji. Ministerstwo Gospodarki współpra-cuje także z przedstawicielami sek-tora ciepłowniczego, aby stworzyć nowe metody kształtowania cen, z uwzględnieniem cen referencyj-nych oraz bodźców do optymalizacji kosztów zaopatrzenia. Jest to jedno z działań wdrażających cele „Polityki energetycznej Polski do 2030 roku”. Termin wdrożenia III pakietu liberaliza-cyjnego upływa w marcu 2011 r.

Emil Różański

krzysztof zamasz, Wiceprezes zarządu, dyrektor ds. HandloWycHkażdy krok zwiększający płynność giełd i plat-form obrotu energią jest pozytywny. wprowa-dzenie obowiązku giełdowego powinno być jednak połączone ze zwolnieniem sprzedawców energii z obowiązku przedkładania do zatwier-dzania przez urząd regulacji energetyki taryfy g, czyli gospodarstw domowych. szacujemy, że wytwórcy z grupy tauron będą musieli sprzedawać na giełdach ok. 18 twh energii, łącznie sprzedaż energii w całej grupie jest na poziomie ok. 30 twh. ilość energii, jaką będziemy zobowiązani sprzedawać na giełdzie lub platformach, nie ma dla grupy tauron więk-szego znaczenia, ponieważ od dawna jesteśmy aktywnym graczem na hurtowym rynku ener-gii, a w ramach tego segmentu na rynku gieł-dowym. prawdopodobnie ceny energii w wyniku wpro-wadzenia obowiązku giełdowego znacząco się nie zmienią. handel energią na giełdzie będzie pomocny w stworzeniu wiarygodnego indeksu cenowego dla całej branży, co będzie bardzo korzystne.

FOTO

: ARC

H.

FOTO

: CO

RBI

S


w Grupie


FOTO

: KIN

GA

WA

RCH

OŁ

FOTO

: KIN

GA

WA

RCO

Ł

FOTO

: © A

RTP

LAFO

.CO

M

FOTO

: ZO

FIA

MRO

ŻEK

przedsięBiorstwo Świadczeń zdrowotnycH i promocji zdrowia elvita jaworzno iii znalazŁo się w prestiżowym gronie „diamentów forbesa 2010” – firm, które w ostatnich trzech latach najbardziej dynamicznie zwiększyŁy swoją wartość

na początku grudnia uBiegłego roku oddana zostaŁa do eksploatacji w zakŁadzie przeróbki mechanicznej węgla zakŁadu górniczego sobieski instalacja do produkcji węgla w klasie ziarnowej 6-25 mm, o nazwie handlowej „jaret”

ponad 1500 podopiecznycH z 46 domów dziecka z terenu maŁopolski i śląska otrzymaŁo bożonarodzeniowe prezenty od enionu energii

Ranking przygotowany przez mie-sięcznik „Forbes” i firmę Dun Bread-

street opracowany został na podstawie szwajcarskiej metody wyceny wartości firm, uwzględniającej wyniki finansowe i wartość majątku. Do wyceny wyko-rzystano dane uwzględniające poziom

sprzedaży, zysk netto, wartość majątku trwałego, zapasów, należności oraz na-kłady inwestycyjne. Jak wskazują autorzy rankingu, otrzyma-nie tytułu „Diament Forbesa 2010” jest potwierdzeniem wiarygodności spółki wśród partnerów biznesowych, a także

doskonałą promocją przedsiębiorstwa. – Sukces jest tym większy, iż swoją pod-stawową działalność Elvita prowadzi na bardzo trudnym rynku usług medycz-nych – podkreśla Krzysztof Lehnort, prezes zarządu i dyrektor naczelny firmy. (eo)

Nowy produkt pozyskiwany jest ze wzbogacanych miałów węglowych sprzedawanych dotychczas do elektrowni PKE

jako miał II A. Zakład Górniczy Sobieski od wielu lat prowadzi działania mające na celu dostosowanie oferowanych produktów (klas ziarnowych, parametrów jakościowych) do potrzeb odbiorców. Jednym z takich działań jest produkowanie paliw do retorto-wych kotłów ekologicznych wprowadzonych do użytkowania w ostatnich latach. Ich zastosowanie wywołało duże zapotrze-bowanie na węgiel o uziarnieniu 6-25 mm.Według obecnych prognoz, nowa instalacja pozwoli na wysie-wanie ok. 600-1000 t na dobę węgla klasy 6-25 mm o warto-ści opałowej 21 000-22 000 kJ/kg, zawartości popiołu 9 proc. i zawartości siarki ok. 1 proc. Oznacza to możliwości produk-cyjne w skali roku na poziomie 150-250 tys. ton węgla, który – według prognoz – można sprzedać po cenie wyższej o ok. 100 zł za tonę. Daje to dodatkowy zysk ze sprzedaży węgla na poziomie 15-25 mln zł rocznie. Nowa instalacja umożliwi również obniżenie zawartości wilgoci w produkowanych dla energetyki miałach węglowych, poprzez skierowanie części z nich na dodatkowy przesiewacz odwad-niający. Zbigniew Jagiełło

elvita z diamentem

nowa instalacja w zg soBieski

świąteczne prezenty od enionu energii

Spółka nie zapomniała również o osobach starszych i sa-motnych, dla których przygotowała wieczór wigilijny oraz

paczki żywnościowe. Prezenty oraz wizyta św. Mikołaja sprawi-ły radość nie tylko dzieciom. Również dyrektorzy domów dziec-ka byli mile zaskoczeni. Trudna sytuacja finansowa, w jakiej znalazło się wiele domów dziecka, sprawia, że nie wszystkie placówki stać na zakup prezentów dla swoich podopiecznych. – Enion Energia opiekował się do tej pory wychowankami Domu Dziecka nr 1 w Krakowie. W tym roku postanowiliśmy obdarować również dzieci z innych placówek z terenu Mało-polski i Śląska, gdzie mamy najwięcej klientów. Zrealizowali-śmy tę akcję w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu – podkreśla Ireneusz Perkowski, prezes zarządu Enionu Ener-gii. W kolacji wigilijnej dla osób starszych i samotnych, którą zorganizowano na krakowskim Kazimierzu, uczestniczyło oko-ło 50 osób wskazanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Spo-łecznej. Były tradycyjne potrawy, jasełka przygotowane przez uczniów Gimnazjum nr 3 oraz modlitwa odmówiona przez ks. Piotra Walczaka, proboszcza parafii Bożego Ciała w Kra-kowie. Były też świąteczne życzenia i deklaracje. – Będziemy robić wszystko, żeby takie wigilie odbywały się co roku – podkreślił Marek Ciszyński, wiceprezes zarządu Enionu Energii. EB

FOTO

: ARC

H. K

OM

PAN

IA W

ęGLO

WA

30 grudnia w katowicacH podpisana zostaŁa umowa pomiędzy poŁudniowym koncernem energetycznym a kompanią węglową w sprawie dostaw węgla dla celów energetycznych

Umowa zawarta została na lata 2010-2014. Jej roczna wartość wynosi ok. 860 mln zł, a w całym czasie trwania ok. 4,3 mld zł.

Dodatkowo strony zawarły umowę roczną do umowy wieloletniej na dostawy węgla energetycznego dla kotłów fluidalnych Elektrowni Siersza. Dotyczy ona dostaw rocznych o wartości ok. 132 mln zł.Kompania Węglowa jest największym dostawcą węgla dla Po-łudniowego Koncernu Energetycznego – zapewnia ok. 40 proc. zapotrzebowania na ten surowiec. Rocznie Południowy Koncern Energetyczny kupuje od Kompanii Węglowej ok. 4 mln ton węgla energetycznego. (DW)

wieloletnia umowa na dostawy węgla

Jan Kurp, prezes Południowego Koncernu Energetycznego (na zdj. z lewej) i Mirosław Kugiel, prezes Kompanii Węglowej, wymieniają podpisane dokumenty

Placówki Elvity wyróżniają się nowoczesnym wystrojem

Dzięki nowoczesnej inwestycji w Sobieskim, Południowy Koncern Węglowy ma szansę na większe zyski

W wieczorze wigilijnym zorganizowanym przez Enion Energię uczestniczyło około 50 starszych i samotnych osób

Prezenty od Enionu Energii oraz wizyta świętego Mikołaja sprawiły dzieciom wiele radości


w Grupie


Z tej okazji rozświetlono świąteczną iluminacją Cieplice i inne dzielnice Jeleniej Góry oraz Karpacz, Kowary, Pie-

chowice, Szklarską Porębę i Wojanów.Festiwal był okazją do wielu wydarzeń kulturalnych, koncer-tów, wystaw i festynów, a także konferencji naukowych oraz prezentacji programów oszczędzania energii i wytwarzania energii odnawialnej. Zamiarem organizatorów jest stworzenie z Kotliny Jeleniogórskiej Polskiego Salonu Światła, gdzie pre-zentowane będą najnowsze techniki oświetlenia przestrzeni publicznej, wnętrz pałaców, hoteli oraz mieszkań. Na placu Ratuszowym w Jeleniej Górze studenci i absolwenci wrocławskiej ASP wyrzeźbili z lodu symbol miasta – jelonka oraz tajemnicze węże i postać kobiety. Były kucharz z warszawskiego hotelu Marriott, Krzysztof Gac, dziś jeden z najlepszych na świecie specjalistów od rzeźbienia w lodzie, wykonał w cieplickim parku m.in. postać królowej Marysieńki i Ducha Gór – Liczyrzepę. W lo-dzie zostało utrwalone również logo Taurona. Do podświetlenia rzeźb wykorzystano oprawy LED Philips, które nadały dziełom nie-powtarzalny blask. Istotnym wydarzeniem stała się zorganizowana w ramach Karkonoskiego Festiwalu Światła konferencja pt. „Od-nawialne źródła energii dla gospodarki i społeczeństwa Dolnego Śląska” (8-9 grudnia). Głównym sponsorem spotkania w pałacu w Wojanowie k. Jeleniej Góry była EnergiaPro Gigawat. Wśród innych ważnych wydarzeń festiwalu warto odnotować koncert Filharmonii Dolnośląskiej w Jeleniej Górze „Muzyka

światłem malowana”, kon-ferencję dla architektów, projektantów, konserwato-rów zabytków, która odbyła się w pałacu w Wojanowie, pokazy laserów i ogni sztucz-nych w Jeleniej Górze-Cieplicach oraz Światło dla Wielkiej Or-kiestry Świątecznej Pomocy. MG

Obiekty powstały w imponującym tempie – ich budowa roz-poczęła się wiosną 2009 r. Teraz nadszedł czas realizacji

drugiego etapu inwestycji. Do końca tego roku mają zostać zmo-dernizowane pozostałe budynki, układ drogowy, plac magazy-nowy, rozwiązana zostanie kwestia gospodarki wodno-ściekowej i dostosowanie obiektów rejonu do obowiązujących w EnergiiPro zintegrowanych systemów ISO i SZBI. Zaplanowano również stworzenie nowoczesnej szatni, łaźni oraz jadalni dla brygad wy-konawstwa i pogotowia energetycznego, budowę rampy maga-zynowej i ukończenie ogrodzenia wraz z monitoringiem. Wykona-ny też zostanie podjazd i winda dla niepełnosprawnych wraz ze specjalnym pomieszczeniem przystosowanym do ich obsługi. Obszar obsługiwany przez Rejon Dystrybucji Oleśnica jest jednym z najbardziej rozwijających się we wrocławskim oddziale Energii-Pro. Najlepiej obrazują to statystyki – w ciągu ostatnich pięciu latach przybył tu jeden GPZ, powstało 125 stacji transformatoro-wych i rozdzielni, 40 km linii kablowych i 14 km linii napowietrz-nych średniego napięcia, 396 km linii kablowych i 66 km linii na-powietrznych niskiego napięcia. W rejonie Oleśnicy intensywnie

rozwija się budownictwo, zwłaszcza jed-norodzinne. Tylko w latach 2005-2008 przybyło 3364 odbiorców pobierających energię elektryczną poprzez sieci niskiego napięcia. aw

energiapro gigawat byŁa, wraz z philipsem, gŁównym sponsorem drugiej edycji karkonoskiego festiwalu światŁa, który trwaŁ od 5 grudnia 2009 do 10 stycznia 2010 r.

18 grudnia do eksploatacji przekazane zostaŁy nowe obiekty: budynek biurowy wydziaŁu eksploatacji rejonu dystrybucji oleśnica (wrocŁawski oddziaŁ energiipro), garaż na samochody specjalne, zadaszony parking, rampa oraz ukŁad dróg i maŁej architektury

w unijnym projekcie comenius pt. „oszczędność energii… oszczędza naszą przyszŁość” uczestniczy mŁodzież gimnazjalna z malty, turcji, niemiec, węgier i polski

karkonoski festiwal Światła

nowe oBiekty w oleśnicy

enion uczy oszczędzać energię

Wśród jeleniogórskich lodowych rzeźb pojawiło się m.in. logo Taurona oraz urocza wiewiórka. Oryginalne oświetlenie LED-owe dodało im niezwykłego charakteru

Pałac w Wojanowie (zdj. boczne) gościł uczestników konferencji na temat OZE. Na środkowym zdjęciu potwór z Loch Ness wyrzeźbiony z lodu

FOTO

: ARC

H. T

AU

RON

FOTO

: KR

ZYS

ZTO

F D

REW

NIA

K

FOTO

: JA

CEK

PIE

RSI

AK

W ramach realizowanego projektu młodzież z pięciu krajów zastanawiała się, jak uczniowie mogą ograniczyć zużycie

energii, by ochronić środowisko. Podczas trwającego dwa lata pro-gramu analizowali dane o zużyciu prądu, gazu i wody w swoich do-mach, uwzględniając warunki pogodowe panujące w ich krajach. Później przygotowali prezentacje multimedialne na temat klimatu w każdym kraju, ze wskazówkami, jak oszczędzać energię.Uczniowie szkół partnerskich, w tym z Gimnazjum nr 21 im. Or-ląt Lwowskich w Częstochowie, odwiedzają poszczególne kraje,

mieszkają w domach swoich kolegów i uczą się, jak dbać o klimat oszczędzając energię. Ostatnio ponad 30 osób odwiedziło często-chowski oddział Enionu i poznało bliżej jego działalność.Mariusz Jurczyk, kierownik Wydziału Pomiarów, pokazał ponad-stuletnią historię energetyki na tym terenie. Mówił o przemianach w energetyce w ostatnich latach, powstaniu Enionu, a następnie Taurona. Przedstawił, na czym polega działalność operatora sys-temu dystrybucyjnego oraz potencjał i zadania częstochowskiego oddziału spółki.Młodzież zwiedziła Rejonową Dyspozycję Ruchu i dowiedziała się, na czym polegają obowiązki dyspozytora, koordynacja pracy poszczególnych stacji i linii, działania podejmowane w sytuacjach szczególnych, tak, by mimo awarii jak najwięcej odbiorców miało zasilanie. Uczniowie zapoznali się z funkcjonowaniem niektórych specjalistycznych urządzeń, przyczyniających się do oszczędności energii.Goście z Malty byli pod wrażeniem szybkości działania Pogotowia Energetycznego. Młodym Niemcom podobała się kamera i samochód pomiarowy, a Turkom historia firmy i wielka mapa w Dyspozycji, dająca obraz tego, co dzieje się z elektrycznością w okolicy Częstochowy.Węgrzy, którzy jeszcze nigdy nie byli w firmie zajmującej się dystry-bucją energii, przyznali natomiast, że jeśli obejrzą taką instytucję na Węgrzech, to będą mieli szansę porównać ją z tym, co widzieli w Częstochowie. Jacek Piersiak

Nastolatki z różnych krajów Unii z zainteresowaniem obserwowały odpowiedzialną pracę dyspozytorów z Enionu Częstochowa

Budowniczowie nowoczesnych obiektów w Oleśnicy odebrali zasłużone nagrody

tuż przed Świętami Bożego narodzenia odbyŁo się spotkanie świąteczno-noworoczne kierownictwa elektrowni stalowa wola i organizacji związkowych z pracownikami spóŁki

świąteczne spotkanie w esw

Prezes zarządu, Janusz Teper, złożył wszystkim życzenia i podziękował za rzetelną pracę w roku

2009. Na spotkanie zostali zaproszeni księża ze sta-lowowolskich parafii. Świąteczny nastrój uświetnił zaprzyjaźniony Zespół Pieśni i Tańca „Lasowiacy” ze Stalowej Woli, który wykonał tradycyjne pol-skie kolędy. „Lasowiacy” powstali w 1956 r. i kulty-wują tradycje regionu położonego w widłach Wisły i Sanu, stanowiącego część Puszczy Sandomierskiej. Posiadają bogaty dorobek artystyczny – występowali na koncertach w Europie, Afryce i Ameryce Północ-nej. Wśród artystów są obecni i byli pracownicy ESW oraz ich rodziny. (jw)Istniejący od wielu lat zespół „Lasowiacy” uświetnił spotka-nie w Stalowej Woli tradycyjnymi kolędami

FOTO

: MIR

OSŁ

AW M

ALE

C

wywiad


handel

Giełda EEX powstała w 2002 r. w wyniku połączenia dwóch istniejących wcześniej giełd: we Frankfurcie i Lipsku. Rozwija

się dynamicznie i jasno określa cele dal-szej ekspansji. Szczególnie ważne wydają się – mocno akcentowane – elastyczność struktury organizacyjnej oraz bezpieczeń-stwo zawieranych transakcji.

struktura grupyW działaniach giełdy EEX duży nacisk kładziony jest na zagadnienia związane z dużą elastycznością jej funkcjonowania. Jak wynika z oficjalnych dokumentów pre-zentowanych przez giełdę, elastyczność tę rozumieć należy nie tylko jako reagowa-nie na zmieniające się potrzeby rynku, ale również jako takie zorganizowanie giełdy, które umożliwia jej sprawne funkcjonowa-nie w warunkach różnych kryzysowych sy-tuacji gospodarczych. Działanie w oparciu o tzw. open business model, czyli trans-parentne struktury i otwartość na współ-pracę z podmiotami zewnętrznymi, ma zapewnić osiągnięcie tego celu.Pierwszym krokiem realizacji tego mode-lu było ulokowanie w 2006 r. aktywności związanych z rozliczeniem zawartych po-przez giełdę transakcji (biuro rozliczeniowe) w nowo utworzonej firmie European Com-modity Clearing (ECC). W latach następ-nych podobnie stało się z innymi działalno-ściami – handel na rynku spot oraz obrót tzw. instrumentami pochodnymi przenie-siono do specjalnie w tym celu powołanych do życia firm. W myśl przyjętego mode-lu, wszystkie nowo utworzone podmioty otwarte są na współpracę z zewnętrznymi

gieŁdy energii elektrycznej europejska giełda energii (european energy excHange – eex)

o europejskiej giełdzie energii (eex) mówi się, że jest liderem wśród gieŁd energii tzw. europy kontynentalnej. wolumen zawartych na niej kontraktów daje jej drugie, po nord poolu, miejsce wśród europejskich gieŁd. oprócz energii elektrycznej można handlować na niej gazem ziemnym, węglem i prawami do emisji co

2


GmbH), będącej operatorem internetowej platformy handlu przestrzeniami składo-wania gazu, w spółce Transport Capacity Exchange GmbH (trac-x GmbH) – inter-netowej platformie handlu możliwościami przesyłowymi gazu oraz w spółce European Market Coupling Company GmbH (EMCC GmbH), zarządzającej możliwościami prze-syłowymi systemu elektroenergetycznego na granicy Niemiec i Danii. Połączenia

te stanowią ważny punkt styku systemów elektroenergetycznych nordyckiego (NOR-DEL) i europejskiego (UCTE).Zadania związane z handlem instrumen-tami pochodnymi dla energii elektrycznej w Niemczech i Francji ulokowano w spół-ce EEX Power Derivatives GmbH z siedzi-bą w Lipsku. Za handel instrumentami po-chodnymi dla gazu, węgla i praw do emisji CO2 odpowiedzialna jest EEX Derivatives Markets.

gIełda eeX w lIczBachAmbicje giełdy EEX, by utrzymać status jednego z liderów w Europie, nie są bez-podstawne.Wszystko wskazuje na to, że rozwija się ona dość dynamicznie. Co prawda pre-zentowane dane dotyczą roku 2008, nie uwzględniają więc okresu związanego ze spowolnieniem gospodarczym w Europie. Mogą jednak imponować.

Na koniec 2008 r. na giełdzie EEX upraw-nionych do handlu na wszystkich par-kietach było 217 członków z 19 krajów. W stosunku do końca roku 2007 lista uprawnionych do zawierania transakcji po-większyła się o ponad 14 proc. Ten wzro-stowy trend był obserwowany przez wła-dze giełdy również w ciągu całego 2009 r. Niestety, oficjalnych danych na ten temat za rok 2009 jeszcze nie podano.

Duże wzrosty w stosunku do roku 2007 za-obserwowano również w wolumenie energii elektrycznej, która „przeszła” przez gieł-dę EEX. Znaczne przyrosty zaobserwowano zarówno na parkiecie kontraktów spot, jak i parkiecie instrumentów pochodnych. Wo-lumen energii elektrycznej sprzedanej-ku-pionej w ramach kontraktów spot osiągnął poziom 154 TWh (rok 2007 – 124 TWh), z czego 148 TWh dotyczyło regionu han-dlu obejmującego Niemcy i Austrię. Ten poziom wolumenu stanowił 24 proc. ilo-ści energii elektrycznej skonsumowanej w tym regionie. Pozostała część energii (6 TWh), którą handlowano na rynku spot na giełdzie EEX, dotyczyła regionu handlu obejmującego Szwajcarię.Na rynku instrumentów pochodnych energii elektrycznej wzrost wolumenu nie był tak znaczny. W 2008 r. wyniósł on 1165 TWh (rok 2007 – 1150 TWh). Jed-nocześnie zanotowano niewielką redukcję

przychodów związanych z tym rynkiem. Na koniec 2008 r. duże wzrosty wolume-nów, w stosunku do roku 2007, zanotowa-ły także parkiety handlujące uprawnienia-mi do emisji CO2 oraz gazem ziemnym.

prawne aspekty dzIałanIa gIełdy eeXEEX działa w oparciu o przepisy zawar-te w niemieckim systemie prawnym. Co dziwne, jest instytucją publiczną. Działa w oparciu o licencję wydaną przez Mini-sterstwo Gospodarki i Pracy Saksonii. Mi-nisterstwo jest też organem nadzorującym pracę giełdy oraz jej organów zarządczych i – co gorsza – ma prawo wpływać na po-litykę giełdy.Inną instytucją mającą duży wpływ na pracę giełdy jest Biuro Nadzoru Rynku – niezależny organ, działający w opar-ciu o stosowne przepisy. Biuro prowadzi przede wszystkim działania związane z tzw. monitoringiem zawieranych trans-akcji oraz rozliczeń finansowych. W sytu-

acjach budzących wątpliwości, rozpoczy-na procedury wyjaśniające. Tego typu działania mogą również zostać podjęte na zlecenie organów giełdy.W tym miejscu należy wspomnieć również o akcjonariuszach giełdy EEX, tym bar-dziej, że jest ich aż 44 (stan na 5 sierpnia 2009 r.). Największym akcjonariuszem (35,23 proc.) jest Eurex Zurich AG – jedna z największych na świecie giełd zajmująca się handlem instrumentami pochodnymi i rozliczeniem tych transakcji. Drugim co do wielkości akcjonariuszem jest Landesbank Baden-Wurttemberg (22,69 proc.). Resz-ta udziałów jest dość mocno rozproszona między pozostałymi akcjonariuszami.

Tomasz FOrNaLCZYK

50% 80% >99%

12% 19% 20%

POWERDERIvATIvES

Źród

ło: w

ww

.eex

.com

powIązanIa właścIcIelskIe gIełdy eeX

0

50

100

150

200

0

375

750

1125

1500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

wolumen sprzedaży na rynku kontraktów spot

wolumen sprzedaży na rynku Instrumentów pochodnych

Źród

ło: w

ww

.eex

.com

Źród

ło: w

ww

.mar

ketc

oupl

ing.

com

dk1dk2

de

no

sepołączenIa mIędzysystemowe danII I nIemIec

organizacjami w różnych formach. Przy-kładem tego mogą być silne powiązania z francuską giełdą Powernext. W wyniku tej kooperacji powstała spółka EPEX Spot SE z siedzibą w Paryżu, której zadaniem jest prowadzenie rynku kontraktów krót-

koterminowych energii elektrycznej, tzw. kontraktów spot, dla Niemiec, Francji, Au-strii, Szwajcarii. Powernext i EEX mają po 50 proc. udziałów w spółce EPEX Spot.Ponadto EEX jest udziałowcem w spółce Storage Capacity Exchange GmbH (store-x

struktura funkcJonalna gIełdy eeX

Jedna giełda, kilka rynków

Joint Venture

Źród

ło: w

ww

.eex

.com

EEX Spot Markets EEX Derivatives Markets

POWERDERIvATIvES

EEX Power Derivatives

EPEX Spot

EPEX Spot Market(rynek dnia następnego i rynek dnia bieżącego)• energia elektryczna

EEX Spot Market(rynek dnia następnego)

• gaz ziemny• prawa do emisji

EEX Derivatives Market(instrumenty pochodne)• energia elektryczna

EEX Derivatives Market(instrumenty pochodne)

• gaz ziemny• prawa do emisji

• węgiel

twh

twh


energia w UE

co się wydarzyło w 2009 roku

w uBiegłym roku ByliŚmy Świadkami wielu wydarzeń ważnych dla sektora elektroenergetycznego. warto je przypomnieć i prześledzić kierunki wytyczanej w unii europejskiej polityki energetycznej


wizja dekarbonizacji i sZCZYT W KOpeNhadZeW iele wysiłku włożo-

no w przygotowania do szczytu klimatycznego, który odbywał się w grud-niu w Kopenhadze. Po stronie instytucji unijnych zaobserwować można było silną presję na przyjęcie kolejnych dodatkowych ograniczeń emisji gazów cieplarnianych w dłuższej perspektywie. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom polityków, część europej-skich firm energetycznych zadeklarowała gotowość do znacznych redukcji emisji dwutlenku węgla w perspektywie roku 2050. Eurelectric (Europejskie Stowarzyszenie Przemysłu Energetycznego) przygo-towało następnie własny raport szacujący możliwo-ści obniżenia emisji CO2 w takim horyzoncie czaso-wym o 75 proc. Dokument ten jednak nie pokazywał wyzwań i kosztów, jakim musiałyby stawić czoło po-szczególne kraje unijne. Wspominał tylko, że mogą się one w poszczególnych państwach znacznie róż-nić. Nie sugerował także wprowadzenia mechaniz-mów, które wyrównywałyby niezbędne do poniesienia obciążenia pomiędzy po-szczególnych członków Unii Europejskiej. W Polsce sektor energetyczny zlecił więc wy-konanie podobnego opra-cowania, ale tylko w skali naszego kraju. Wyniki nie pozostawiały wątpliwości, że tego typu propozycje są dla nas niezwykle kosztowne. Dokument został przeka-zany polskiemu rządowi, by jeszcze przed kopenhaskim szczytem można było osza-cować koszty klimatycznych propozycji, które musiałaby pokryć polska gospodarka

i polscy odbiorcy energii elektrycznej. Grudniowy szczyt nie przy-niósł jednak żadnych no-wych zobowiązań w zakre-sie dalszego ograniczania emisji. Pokazuje to wyraź-nie, że dalsze kroki w tym kierunku – podejmowane wyłącznie przez Unię Eu-ropejską – mogą skończyć się dla niej utratą konku-rencyjności i marginaliza-cją. Co ciekawe, zaczęło pojawiać się coraz więcej doniesień o wybiórczym przedstawianiu danych klimatycznych. Być może wszystkie te wydarzenia staną się impulsem do zre-widowania unijnej polityki energetycznej. Wydaje się, że musi ona być znacznie bardziej osadzona w rzeczy-wistości gospodarczej po-szczególnych krajów człon- kowskich i uwolniona od wpływu fanatyków ekolo-gicznych. Przyjmowanie ja- kichkolwiek dalszych ogra- niczeń winno być poprze-dzone wnikliwymi analiza- mi skutków takich działań, jak również wypracowa-niem skutecznych mecha- nizmów równego podziału wynikających z nich ob-ciążeń pomiędzy poszcze-gólnych członków Unii – proporcjonalnie do wy-pracowywanego PKB.

pOZYTYWNa dLa pOLsKi deCYZja sądu pierwszej instancji Dobrym dla Polski wyda-

rzeniem była wrze-śniowa decyzja sądu pierwszej instancji przyznająca naszemu państwu rację w sporze z Komisją Euro-pejską, dotyczącym limi- tu przyznanych uprawnień do emisji CO2. Dla przypo-mnienia – Komisja Euro- pejska dla wymuszenia wzrostu cen uprawnień do emisji znacząco ograniczyła (o po-nad 26 proc.) limity przedstawione przez nasz rząd. Polska wniosła sprawę do sądu pierwszej instancji, który wydał orze-czenie o przekroczeniu kompetencji przez Komisję Europejską kwestionującą dane polskiego rządu. Oznacza to konieczność przygotowania przez Komisję Europejską nowej decyzji w spra-wie limitów emisji. Wiele nowych krajów członkowskich także zaskarżyło decyzje Komisji i czeka na orzeczenie sądu pierwszej instancji. Komisja nie chce się z tym jednak zgodzić i w grudniu złożyła apelację.

pOCZąTeK 2009: emocje związane z pakietem klimatycznymPo zakończeniu negocjacji pakietu

klimatycznego Polsce udało się uzyskać sporo ustępstw, które powin-ny ułatwić modernizację naszego sek-tora elektroenergetycznego. Początek roku przyniósł zatem ogromne nadzie-je związane z możliwością uzyskania bezpłatnych przydziałów uprawnień do emisji CO2 przyznawanych dla no-wych inwestycji. Niestety, nie udało się sporządzić rządowego dokumentu z imienną listą tych instalacji, która mogłaby w postaci załącznika zostać dołączona do ostatecznego tekstu nowej dyrektywy o handlu emisjami. W ten sposób można byłoby jedno-znacznie zdefiniować jednostki mo-gące skorzystać z wynegocjowanych zapisów. Ponieważ tak się jednak nie stało, wydaje się, że ta potencjalna możliwość zostanie w znacznym stop-niu ograniczona do małej grupy blo-ków będących na końcowym etapie budowy. Ryzyko to jeszcze wzrosło po przesłaniu przez komisarza Stavrosa Dimasa listu do wicepremiera Walde-mara Pawlaka, w którym przedstawia on interpretację zapisów dyrektywy ETS, wykluczającą przyznanie darmo-wych uprawnień polskim jednostkom wytwórczym, jeśli nie uzyskają zezwo-leń na uczestnictwo w systemie han-dlu emisjami przed 30 czerwca 2011 r.

Tekst wszystkich dyrektyw wchodzą-cych w skład pakietu klimatyczne-go został ostatecznie opublikowany 5 czerwca w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Teraz czeka nas przeniesienie tych zapisów do prawo-dawstwa krajowego. Niezmiernie waż-ne jest takie wdrożenie wspomnianych regulacji, aby umożliwić podejmowa-nie nowych inwestycji i wyeliminować wiele niejednoznacznych treści, które podnosiłyby poziom ryzyka inwesty-cyjnego, uniemożliwiając tym samym zbudowanie mechanizmów finanso-wania inwestycji. Dotyczy to w szcze-gólności zapisów, mówiących o konieczności przeprowadza-nia analiz możliwości tech-nicznego i ekonomicznego

dobudowania instalacji CCS do nowo budowanych bloków. Wyraźnie trze-ba tutaj podkreślić, że instalacje CCS nie są obowiązkowe. Trwają także międzynarodowe dyskusje nad sposo-bem wyznaczenia benchmarków dla bezpłatnego przydziału uprawnień do emisji dla małych instalacji ciepłow-niczych. Od sposobu wyznaczania tego wskaźnika zależeć będzie, czy lepszą pozycję konkurencyjną uzyska 10 proc. najlepszych technicznie in-stalacji, czy będzie to wyłącznie spo-sób na dodatkową promocję wybra-nego paliwa – biomasy i gazu – i tylko

takie jednostki będą mogły skorzystać z przyjętych

zapisów.

stanisław TOKarsKijerzy jaNiKOWsKi Podsumowując działania unijnych

polityków na arenie międzynaro-dowej, należy także zastanowić się, w jaki sposób prowadzona

przez nich polityka uwzględnia specyfikę naszego kraju. Czy to, co oficjalnie jest

szeroko promowane, jest w rzeczywisto-ści jednakowo korzystne dla wszystkich krajów i czy proponowane są mecha-nizmy wsparcia uwzględniające zasady spójności oraz europejskiej solidarności.

W pierwszej połowie 2009 roku trwały także intensywne ustalenia zapisów nowej dyrektywy IED (w sprawie emisji

przemysłowych), która nowelizuje zapisy obowiązującej obecnie dyrektywy IPPC (w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanie-czyszczeniom i ich kontroli) oraz zastępuje kilka innych dyrektyw, w tym niezwykle ważną dla sektora elektroenergetycznego dy-rektywę LCP (w sprawie emisji zanieczyszczeń z dużych obiektów energetycznego spalania). Pomimo że nowe przepisy są często pokazywane jako upraszczanie obowiązującego prawodawstwa i ograniczanie biurokracji, w praktyce mają one znacznie zaostrzyć wymagania w zakresie limitów emisyjnych oraz wyeliminować wszelkie elastyczne mechanizmy służące dostosowaniu wymogów wobec instalacji energetycznych do warunków lokalnych. Dyskusje nad nowymi zapisami budziły duże emocje i po ich głębszej ana-lizie grono państw nastawionych sceptycznie do przedstawionych propozycji zaczęło się powiększać. Ostateczny kompromis udało się osiągnąć w czerwcu, pod sam koniec sprawowania przez Cze-chy przewodnictwa Unii Europejskiej. Uwzględnia on łagodniejsze traktowanie źródeł o kończącej się żywotności, jednostek pracu-jących tylko w szczycie, czy małych źródeł ciepła. Daje też szanse państwom członkowskim na wdrożenie przejściowych krajowych planów redukcji emisji. Proponowana dyrektywa IED czeka obec-nie na drugie czytanie w Parlamencie Europejskim i jest niezmiernie ważne, aby utrzymać wynegocjowany kompromis i uniemożliwić taką interpretację niejednoznacznych zapisów, która wykluczałaby praktyczną możliwość wykorzystania uzgodnionych derogacji. By-liśmy już niejednokrotnie świadkami takich sytuacji i należy zrobić wszystko, żeby się one nie powtórzyły.

KOMprOMis w sprawie dyrektywy ied

FOTO

: CO

RBI

SFO

TO: C

OR

BIS

FOTO

: CO

RBI

S


raport

kanada produkuje ogromne iloŚci energii elektrycznej, stosunkowo taniej dzięki dużemu udziaŁowi energetyki wodnej. o ksztaŁcie rynku decydują rządy kanadyjskich prowincji, wskutek czego normą jest sąsiedztwo rynków regulowanych i zliberalizowanych


Kanada leży na obszarze prawie 10 mln km kw., a zamieszkuje ją prawie 34 mln obywateli. Moc zainstalowana w sektorze elek-

troenergetycznym to ok. 125 GW, a rocz-na produkcja energii elektrycznej wynosi mniej więcej 600 TWh. Ponad 30 TWh trafia (różnica między eksportem a im-portem) do Stanów Zjednoczonych, resztę konsumują Kanadyjczycy (per ca-pita ponad cztery razy więcej niż Polacy). Sektor elektroenergetyczny zatrudnia 75 tys. osób.

sIła wodyW 2008 r. produkcja elektryczności na poziomie 601 TWh oznaczała spadek o 6 TWh w stosunku do roku poprzed-niego. Wynikało to głównie z rosnących cen surowców, a później fali kryzysu go-spodarczego. Wytwarzanie minimalnie zwiększyły elektrownie wodne, znacznie – ze 150 do 139 TWh – spadła produk-cja w elektrowniach cieplnych, a poziom produkcji elektrowni jądrowych pozosta-wał stabilny. Wzrósł udział energetyki wiatrowej, ale produkcja 3,6 TWh przy zainstalowanej mocy farm wiatrowych wynoszącej w 2008 r. ok. 2,5 tys. MW, to w kanadyjskim bilansie prawie nic. W całym systemie największą rolę od-grywa energetyka wodna – to ok. 75 GW wszystkich mocy. Elektrownie cieplne (za-silane węglem, gazem ziemnym lub ropą naftową) to ok. 36 GW, a jądrowych – ponad 13 GW.Ceny elektryczności są w Kanadzie moc-no zróżnicowane. Wynika to z faktu, że dziesięć prowincji samodzielnie kształ-tuje swoje rynki energii elektrycznej oraz – a nawet przede wszystkim – z silnego zróżnicowania rodzajów źródeł wytwa-rzania. W Quebecu, Manitobie i Kolum-bii Brytyjskiej – prowincjach z dominują-cym udziałem hydroenergetyki, ceny są nawet o połowę niższe niż np. w Albercie

czy Ontario, gdzie dominują elektrownie na węgiel i jądrowe. W Nowej Szkocji, Nowym Brunszwiku i na Wyspie Księcia Edwarda jest jeszcze drożej, ze względu na istotny udział gazu ziemnego w wy-twarzaniu elektryczności.Historia kanadyjskiej elektroenergetyki sięga czasów Tomasza Edisona. Parla-ment w Ottawie został oświetlony lam-pami elektrycznymi już w 1883 r. Rok później powstała pierwsza spółka energe-tyczna – działająca do dzisiaj Pembroke Electric Lighting Company. W 1890 r. po-jawił się pierwszy samochód elektryczny, a w 1891 r. powstało Canadian Electrical Association reprezentujące branżę ener-getyczną. Sześć lat później zbudowano w Kanadzie pierwszą linię energetyczną o napięciu 11 kV i długości 27 km.

rząd ogranIczonyW Kanadzie nie istnieją jednolite regulacje rynku energii dla całego kraju. O kształ-cie elektroenergetyki decydują rządy po-szczególnych prowincji zgodnie ze swoim

prawodawstwem. Rząd federalny, zgodnie z konstytucją, nadzoruje handel międzyna-rodowy, w tym eksport elektryczności i ope-racje transgraniczne. Odpowiedzialność ponosi minister zasobów naturalnych oraz National Energy Board (NEB) – trybunał regulacyjny. NEB, oprócz międzynarodo-wych, reguluje też aspekty wymiany energii elektrycznej pomiędzy prowincjami. Z kolei energetykę jądrową reguluje Federal Nuc-lear Safety Commission. Nad prawidło-wym funkcjonowaniem transgranicznych sieci przesyłowych i bezpieczeństwem do-staw między Kanadą a USA czuwa North American Electric Reliability Corporation (NERC). Amerykańscy gracze muszą się do nich stosować, natomiast w Kanadzie decyzje, jak przyjmować te standardy lub jak wprowadzić podobne, podejmują samodzielnie prowincje (np. obowiązują w Ontario i Nowym Brunszwiku, ale już w Quebecu reguły ustalała spółka Trans-Énergie, operator sieci przesyłowych, a aprobował je Régie de l’énergie, lokalny regulator energetyki).

Regionalny nadzór nad elektroenergety-ką powoduje, że w Kanadzie równolegle działają rynki zliberalizowane, jak i pod-dane pełnej regulacji.

alBerta I ontarIo – deregulacJaAlberta jest jedyną prowincją o całkowi-cie uwolnionym rynku energii. Regulacją wytwarzania i transmisji zajmuje się Al-berta Utilities Commission (AUC). Dzięki ustawie lokalnego rządu powstał Power Pool of Alberta, działający w czasie rze-czywistym spotowy rynek elektryczności. Każdy podmiot, który spełnia wymagania prawne, może być uczestnikiem giełdy. Oferować energię na giełdzie mogą tzw. marketerzy – spółki handlujące elektrycz-nością w Albercie i zarejestrowane w Al-berta Electric System Operator (AESO), czyli u operatora zarządzającego dostę-pem do sieci transmisyjnych, importe-rzy oraz niezależni wytwórcy. Kupować mogą sprzedawcy detaliczni (m.in. lo-kalni dystrybutorzy sprzedający energię odbiorcom końcowym), bezpośredni odbiorcy oraz eksporterzy. Mali odbior-cy – gospodarstwa domowe i podmioty zużywające rocznie poniżej 250 tys. kWh – mogą skorzystać z Regulated Rate Option (RRO), czyli rodzaju taryf z cena-mi podawanymi co miesiąc lub wybrać sprzedawcę i plan taryfowy gwarantujący niezmienne ceny przez dłuższy czas. Ceny w RRO ustala AUC.

W Ontario do 1998 r. dominowała pań-stwowa firma Ontario Hydro – pionowo zintegrowana struktura obejmująca wszyst-kie elementy systemu energetycznego – od wytwarzania, przez przesył i dystrybucję, do sprzedaży. Spółka wpadła w kłopoty finansowe, została zdemonopolizowana i podzielona na pięć podmiotów, w tym: Ontario Power Generation zajmujący się wytwarzaniem, Hydro One – przesyłem i dystrybucją, Independent Electricity Sys-tem Operator (IESO), który administruje siecią przesyłową i rynkiem energii elek-trycznej. Poza tym powstała firma Onta-rio Electricity Financial Corporation, która przejęła aktywa i zobowiązania Ontario Hydro, oraz Electrical Safety Authority, która tworzy regulacje odnoszące się do różnych aspektów elektroenergetyki. Uwol-niony rynek nadzorowany przez Ontario Energy Board ruszył w 2002 r. W prowincji powstała jeszcze jedna agencja – Ontario Power Authority, zajmująca się m.in. dłu-goterminowym planowaniem, zarządzają-ca zapotrzebowaniem na energię i zmia-nami na rynku energii. Poza tym w Ontario wprowadzono system wsparcia inwestycji w odnawialne źródła energii wzorowany na europejskim systemie feed-in tariff, czy-li specjalnych taryfach dla zielonej energii (akurat niestosowanym w Polsce).

regulacJe mnIeJsze I wIększeW pozostałych prowincjach Kanady na ogół działają podmioty zintegrowane

pionowo i należące do władz prowincji. Prowincje w różnym stopniu wprowadza-ją elementy rynku konkurencyjnego, np. w Nowym Brunszwiku dokonano unbun-dlingu na poziomie korporacyjnym, wy-dzielając osobne spółki zajmujące się wytwarzaniem, przesyłem i dystrybucją. W Kolumbii Brytyjskiej wytwarzanie i dys-trybucja mogą pozostawać w jednych rękach. W Saskatchewan i większości pozostałych prowincji dominuje model rynku regulowanego, gdzie zintegrowa-ne pionowo spółki zajmują się regulacją i zarządzaniem wytwarzaniem, przesy-łem i dystrybucją. Tak jest np. w Quebe-cu, gdzie dominuje firma Hydro-Quebec (HQ), dostarczająca większość energii elektrycznej i zawiadująca poprzez Trans-Énergie (oddział HQ) jednym z najwięk-szych w Ameryce Północnej systemów przesyłowych. W Quebecu wprowadzono mechanizm otwartego dostępu do sieci przesyłowej – an open access transmis-sion tariff (OATT) – mający w przejrzysty sposób umożliwić dostęp do sieci innym podmiotom. W Kolumbii Brytyjskiej lokal-ny rząd jest właścicielem BC Hydro, firmy pełniącej podobną rolę, co HQ w Que-becu. Różnica polega na zarządzaniu sie-cią przesyłową. Tym zajmuje się odrębna spółka – BC Transmission Corporation. Handlem, importem i eksportem elek-tryczności zajmuje się Powerex, marke-tingowy oddział BC Hydro.W Saskatchewan głównym graczem jest SaskPower (w rękach rządu prowin-cji). Z sieci przesyłowej mogą skorzystać – za opłatą – niezależni wytwórcy, którzy sprzedają energię na rynku hurtowym lub wysyłają ją poza prowincję. W Mani-tobie praktycznie nie istnieje konkuren-cja, a zintegrowana pionowo spółka Ma-nitoba Hydro należy do najważniejszych eksporterów elektryczności do USA. W Nowym Brunszwiku lokalna firma NB Power poprzez spółki zależne tworzy konkurencyjne środowisko dla uprawnio-nych spółek (handel hurtowy, odbiorcy przemysłowi). Emera, spółka w Nowej Szkocji, to praktycznie monopolista. Obok niej sześć spółek miejskich zawia-duje częścią dystrybucji i uczestniczy w ograniczonym rynku handlu hurtowe-go. Podobna sytuacja (jeden dominujący podmiot zajmujący się wytwarzaniem, transmisją i dystrybucją) występuje w po-zostałych prowincjach: Nowej Funlandii i Labradorze oraz na Wyspie Księcia Edwarda.

rynek energii – kanadaWojciech KWiNTapublicysta businessman.pl

elektrownie wodne

elektrownie jądrowe

elektrownie cieplne

elektrownie wiatrowe i pływowe

przemysł i wydobycie

rolnictwo

gospodarstwa domowe

biznes i odbiorcy instytucjonalni

administracja publiczna

inne

2004 2005 2006 2007 2008

elektrownie wodne 336,7 358,4 349,5 365,8 369,3

elektrownie jądrowe 85,2 86,8 92,4 88,2 88,6

elektrownie cieplne 154,6 157,3 147,7 149,6 139,1

elektrownie wiatrowe i pływowe

1,0 1,6 2,5 2,9 3,6

Całkowita 577,5 604,2 592,0 606,5 600,6 Źród

ło: c

anad

ian

ener

gy o

verv

iew

20

08;

n

atio

nal e

nerg

y bo

ard

produkcja energii elektrycznej (twh)

udział źródeł wytwarzania w produkcji energii elektrycznej w 2008 r. (proc.)

zużycie energii elektrycznej według odbiorców w 2007 r. (proc.)

rachunki miesięczne za energię elektryczną – stan na 1 iv 2009 r. wybrane miasta kanady (z uwzględnieniem podatków, ceny w przeliczeniu na pln)

Źród

ło: o

blic

zeni

a w

łasn

e na

pod

staw

ie n

atio

nal e

nerg

y bo

ard

61,5

14,75

23,15

0,6

39

1,55

2

26,9

22,35

8,2

Źród

ło: o

blic

zeni

a w

łasn

e w

g st

atis

tics c

anad

aŹr

ódło

: obl

icze

nia

wła

sne

wg

com

pari

son

of e

lect

rici

ty p

rice

s in

maj

or n

orth

am

eric

an c

itie

s, 2

00

9, h

ydro

-Qué

bec

odbiorca domowy (1000 kwh)

odbiorca średni (1 mw mocy, 400 mwh)

duży odbiorca (50 mw, 30,6 gwh)

Montreal (Quebec) 212 88 867 4 270 895Calgary (alberta) 348 119 127 8 229 821halifax (Nowa szkocja) 397 128 955 7 264 292

Toronto (Ontario) 328 106 947 7 270 984Vancouver (Kolumbia Brytyjska) 211 69 033 3 781 781

wywiad


strategia

Oczekuje się, że szczególnie w tych warunkach zespoły odpowiedzialne za poszcze-gólne projekty będą działały

sprawnie i skutecznie. Sprawnie oznacza, że będą wykorzy-stywały przydzielone im zasoby mądrze i bez marnotrawstwa, natomiast skutecz-nie, że będą osiągały wyznaczone cele. Istotą powoływania i funkcjonowania zespołów projektowych jest realizowanie zadań interdyscyplinarnych i łączenie zasobów firmy z różnych jednostek me-rytorycznych. Dzięki temu przedsiębior-stwo jest w stanie sprawnie i skutecznie realizować zadania, które wykraczają poza działalność operacyjną poszcze-gólnych komórek organizacyjnych lub mieszczą się „pomiędzy” kompetencja-mi merytorycznymi różnych obszarów.Jednym z elementów realizacji przyjętej „Strategii Korporacyjnej dla Grupy Tauron na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2020” była decyzja zarządu Tauron Polska Energia SA o wdrożeniu metodyki PRIN-CE2 do prowadzenia projektów. PRINCE2 jest powszechnie rozpoznawanym i zale-canym standardem zarządczym w krajach Unii Europejskiej, jest również wdrażany w strukturach dowodzenia NATO.W efekcie tej decyzji, dążąc do stałego poprawiania sprawności i skuteczności or-ganizacji, w marcu 2009 r. uruchomiony został projekt mający na celu standaryza-cję i dostosowanie do metodyki PRINCE2 procedur oraz przeszkolenie pracowników Tauron Polska Energia SA w zakresie tej metodyki. Osobą odpowiedzialną za reali-

zbudowaliśmy wspólną podstawę wie-dzy i komunikacji dla zespołów projekto-wych. Obecnie sukcesywnie szkoleni są pracownicy spółek Grupy, m.in. Enionu, EnergiiPro, Południowego Koncernu Energetycznego, EnergiiPro Gigawat, Enionu Energii, Jeleniogórskich Elek-trowni Wodnych, ZEW Rożnów i Połu-dniowego Koncernu Węglowego. Pozwoli to wypracować spójny standard zarząd-czy projektów w skali całej organizacji – mówi Paweł Starżyk.

szkolenIa także dla zarząduW szkoleniach dla spółki Tauron Pol-ska Energia uczestniczył zarząd, kadra zarządzająca oraz pracownicy róż-nych departamentów – łącznie ponad 120 osób. Zajęcia kończyły się obo-wiązkowym dla wszystkich międzyna-rodowym egzaminem certyfikacyjnym. Prowadzący zajęcia trenerzy podkre-ślali aktywność i zaangażowanie szko-lonych osób, ich otwartość na nową wiedzę, a także generalnie wysokie wy-niki uzyskiwane na egzaminów i niemal 100-proc. skuteczność zdających.Drugim etapem wdrażania metodyki PRINCE2 było zdiagnozowanie obecnego stanu w zakresie prowadzenia projektów w Tauron Polska Energia SA, a następnie wypracowanie spójnej procedury zarzą-dzania projektami dostosowanej do orga-nizacji, a zarazem zgodnej z metodyką.Uporządkowanie środowiska projekto-wego ma podnieść skuteczność reali-zowania strategicznych przedsięwzięć wykorzystujących zasoby spółek Grupy, poprawić planowanie, podnieść efek-tywność ekonomiczną projektów oraz lepiej wykorzystywać zasoby i zespoły

w tauron polska energia

ZarZądZaNie i prOWadZeNie prOjeKTóW

miarą sprawnoŚci organizacji jest jej skuteczność w realizowaniu zarówno gŁównych procesów, jak też specyficznych przedsięwzięć o charakterze tymczasowym. w warunkach istotnych ograniczeń spowodowanych konkurencją, kryzysem oraz dziaŁaniami regulatora zdolność i umiejętność firmy do szybkiego reagowania na zmiany staje się szczególnie ważna


droga do zbiurokratyzowania i sparaliżo-wania projektu. Istotą PRINCE2 nie jest wytwarzanie dokumentów i zwoływanie kolejnych spotkań, ale dostarczanie wia-rygodnej informacji oraz pomoc w po-dejmowaniu decyzji. Ta cecha PRINCE2 zawiera się w pojęciu „skalowania meto-dyki”, a więc jej użycia do specyficznych uwarunkowań projektu – jego znaczenia biznesowego, poziomu ryzyka, doświad-czeń zespołu, umiejętności kierownika projektu, stopnia złożoności produktów lub użytych technologii. InstrukcJa zarządzanIa proJektamIWarto jest zbudować rodzaj „minimum zarządczego”, które wyznaczy w organi-zacji standard zarządzania projektami. Takim właśnie wewnętrznym standar-dem jest instrukcja zarządzania projek-tami w Tauron Polska Energia przyjęta przez zarząd w listopadzie 2009. Jest ona uproszczonym przewodnikiem me-todycznym dla zarządzających projekta-mi, skierowanym do przewodniczących komitetów sterujących i kierowników projektów. Ma im pomóc w stopniowym przebudowaniu środowiska projekto-wego i ułatwić zastosowanie metodyki PRINCE2 w bieżących projektach.Instrukcja mówi, jak projekt ma być za-rządzany, co ma być kluczową informa-cją zarządczą, kto przejmuje w projekcie odpowiedzialność decyzyjną i gdzie będą przechowywane doświadczenia z pro-jektu. Identyfikuje spójny z PRINCE2, ale zawężony zbiór informacji zarząd-czych, które każdy projekt powinien po-siadać.Najbliższa przyszłość przyniesie usta-nowienie mechanizmów wspierających tę instrukcję, a więc wytyczne do bu-dżetowania projektów inwestycyjnych, narzędzia wspomagające zarządzanie ryzykiem, planowanie, rozliczanie pro-jektów.Również wdrożenie narzędzi informa-tycznych w postaci EPM wprowadzi konkretne zmiany w sposobie dokumen-towania projektów oraz raportowania. EPM da również wszystkim przedsię-wzięciom spójną platformę do integracji informacji zarządczych.

projektowe. PRINCE2 jako narzędzie za-rządcze wspomaga te cele, gdyż:q jest zbudowany wokół modelu proce-sów decyzyjnych, które występują w pro-jekcie i znacząco wpływają na skutecz-ność jego realizacji, q skupia się na ciągłej ocenie zasad-ności kontynuowania projektu mie-rzonej poprzez możliwość osiągnięcia zakładanych wskaźników biznesowych, q jednoznacznie określa role w zarzą-dzaniu projektem, zakresy obowiązków i przypisane im odpowiedzialności, nie dopuszczając do ich mieszania (np. nie zezwalając na to, aby kierownik projek-tu sprawował nadzór nad projektem), q rozdziela bieżące zarządzanie projek-tem, za które odpowiada kierownik pro-jektu, od decyzji strategicznych, za które odpowiada powoływany do tego celu komitet sterujący, q wymaga, by każdy projekt był zaini-cjowany, realizowany i zamykany w upo-rządkowany sposób, q wymaga regularnego identyfikowania i analizy ryzyka zagrażającego projek-towi zarówno w wymiarze realizacji, jak i biznesowym,q kładzie nacisk na planowanie opar-te na produktach, które mają powstać w projekcie, zaś działania są tylko spo-sobem ich wytworzenia lub uzyskania, q określa procedury postępowania w sytuacjach awaryjnych i wynikających z nich koniecznych zmian, dzięki czemu są one wprowadzane w sposób w pełni kontrolowany, q określa wzorce dokumentów i mini-malne wymagania dotyczące informacji, które powinny być w nich zawarte.

– Z perspektywy zarządczej, kluczowa jest wciąż aktualna odpowiedź na nad-rzędne pytanie: dlaczego w ogóle to „coś” robimy?, a więc zapewnienie cią-głej świadomości uzasadnienia bizneso-wego dla powoływanych projektów. Oczekujemy, że zarządzanie projektem zgodnie z metodyką PRINCE2 przede wszystkim odciąży naczelną kadrę kie-rowniczą organizacji od bieżącego za-rządzania projektem. Ponadto zapewni skuteczny nadzór nad całością przedsię-wzięcia oraz zwiększy szanse doprowa-dzenia projektu do zaplanowanego koń-ca, terminowo, w ramach uzgodnionego budżetu, w pełnym zakresie i przy speł-nieniu określonych wymagań jakościo-wych. Mamy także nadzieję, że ułatwi spójne zarządzanie zasobami, alokację

ludzi, realizację projektów w złożonym środowisku organizacyjnym, takim jak grupa kapitałowa, czyli struktury holdin-gowe – wyjaśnia Dariusz Stolarczyk.

enterprIse portfolIo managementRealizacja tych celów wymaga zastoso-wania narzędzi wspomagających – obec-nie wdrażany jest system informatyczny, który będzie wspomagał zarządzanie programami i projektami. Jest to Enter-prise Portfolio Management (EPM) firmy Microsoft, wdrażany w Tauron Polska Energia przez firmę LeadProject. Rów-nież wewnętrzny portal korporacyjny bę-dzie odgrywał istotną rolę w stworzeniu sprawnego środowiska narzędziowego do zarządzania projektami.Projekty składające się na Program Wdrożenia Strategii Korporacyjnej są unikalne i każdy z nich ma swoją spe-cyfikę, ale jeśli potraktować metodykę PRINCE2 jako „skrzynkę narzędziową” to zauważymy, że nie każdy projekt będzie wymagał wykorzystania wszyst-kich narzędzi. Takie formalne podej-ście („przecież cała metodyka musi być w projekcie zastosowana”) to prosta

roman BraTeKwiceprezes centrum rozwiązań menedżerskich sa

paweł starżyk – DyREKToR DEPARTAMEnTu nADZoRu KoRPoRACyJnEGoszkolenia dały wszystkim uczestnikom podsta-wową wiedzę o metodyce prince2, uporząd-kowały również zgromadzone doświadczenia wynikające z realizacji projektów składających się na program wdrożenia strategii korpora-cyjnej. teraz organizacja i zespoły projektowe są gotowe do podjęcia kolejnych wyzwań, wy-nikających z pytań: „jak w praktyce mam użyć zdobytą wiedzę?”, „zarząd oczekuje, że projekt będzie realizowany metodycznie – od czego mamy zacząć?”, „ile dokumentów trzeba »wy-produkować«, aby być w zgodzie z metodyką?”. to bardzo konkretne i niekiedy kłopotliwe kwe-stie, pokazujące, że rozpoczął się proces prze-chodzenia od gromadzenia wiedzy do budowy konkretnych umiejętności i zbierania kolejnych doświadczeń.

darIusz stolarczyk WICEPREZES ZARZąDu, DyREKToR DS. ZARZąDZAnIA I KoMunIKACJIjak w każdym obszarze wdrażane rozwiązania powinny być weryfikowane i zmieniane wraz z procesem uczenia się organizacji i „wyłapy-wania” elementów, które nie mają wartości do-danej, czy też uniemożliwiają sprawne funkcjo-nowanie. dlatego zakładamy aktualizowanie wdrożonych rozwiązań, a także zachęcamy do dalszego pogłębiania wiedzy w zakresie zarzą-dzania projektami. te procesy zajmą trochę czasu, bo uczą się wszy-scy. nie będą łatwe, bowiem wszyscy muszą zmienić nieco nawyki, włożyć trochę wysiłku. mam nadzieję, że włożona w to praca pozwoli na łatwiejsze i skuteczniejsze dążenie do osią-gnięcia wyznaczonych celów.

zację zadania został Dariusz Stolarczyk – wiceprezes zarządu, dyrektor ds. zarzą-dzania i komunikacji, kierownikiem projek-tu był Paweł Starżyk – dyrektor Departa-mentu Nadzoru Korporacyjnego, a całość prac realizowano przy udziale doradców z firm B2B Consulting oraz Centrum Roz-wiązań Menedżerskich.– W pierwszym etapie, w wyniku prze-prowadzenia akredytowanych szkoleń,

RYS:

CO

RBI

S

FOTO

: ARC

H.

FOTO

: ARC

H.

wywiad


innowacje


16 grudnia 2009 r. Europej-ska Rada Zarządzająca Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii

(EIT) w Budapeszcie ogłosiła start trzech Wspólnot Wiedzy i Innowacji (Knowledge and Innovation Communities – KIC) w dziedzinach: zrównoważona energia, zmiany klimatyczne i technologie infor-matyczne. Tauron, jako członek zwy-cięskiego konsorcjum naukowo-prze-mysłowego, zadeklarował swój udział w powstającej Wspólnocie Wiedzy i In-nowacji KIC-InnoEnergy, działającej w obszarze zrównoważonej energii. Program Wspólnot Wiedzy i Innowa-cji zakłada partnerstwo świata biznesu i nauki, dążenie do innowacji technolo-gicznych i szybkiego wdrażania najpoży-teczniejszych dla europejskiej społecz-ności projektów, które przyczynią się do rozwoju obszaru, podniesienia poziomu życia. Nacisk położony jest na technolo-gie i badania skierowane na ekologiczne i wydajne pozyskiwanie energii. Obsza-rem zainteresowań polskiego konsor-cjum będą czyste technologie węglowe, co wynika ze zorientowania polskiej energetyki na węgiel.Podstawowe cele projektu są zgrupowa-ne w tzw. Trójkącie Innowacji (Badania naukowe, Edukacja, Innowacja). Ba-dania naukowe winny być prowadzone na najwyższym światowym poziomie, a wyniki wdrażane i komercjalizowane we współpracy z przedsiębiorstwami. Założeniem programu jest, że będzie silne powiązanie edukacji z praktyką i kształceniem. W ramach Wspólnoty powstaje sześć wę-złów (Colocation Centre – CC). Jednym z nich jest węzeł nazwany PolandPlus,

którego zadaniem jest przede wszystkim prowadzenie badań i koordynacja dzia-łań w obszarze tzw. czystych technologii węglowych. Koordynatorem polskiego węzła jest Akademia Górniczo-Hut-nicza w Krakowie. Oprócz AGH oraz Tauron Polska Energia, członkami węzła są m.in.: Politechnika Śląska, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla (IChPW), Główny Instytut Górnictwa (GIG), Za-

kłady Azotowe Kędzierzyn, Polska Gru-pa Energetyczna, Lotos i Rafako. Wspólny charakter badań we wszystkich ośrodkach zakłada dostęp do wyni-ków badań i technologii opracowanych w którymkolwiek z nich. Zdaniem uczest-ników programu możliwość korzystania z wypracowanych w ramach konsorcjum dóbr intelektualnych jest równie ważna, jak otrzymane na badania pieniądze i wsparcie europejskiego biznesu.

prace rozpoczętePierwsze prace w ramach węzłów już w Polsce ruszyły. IChPW razem z GIG rozpoczęły budowę trzech laboratoriów:

tauron w europejskim projekcie Badawczym

grupa tauron jest jednym z partnerów międzynarodowego programu Badawczego wspólnota wiedzy i innowacji innoenergy, którego celem jest rozwój nowoczesnych technologii energetycznych

FOTO

: CO

RBI

S

w Katowicach, Zabrzu i Mikołowie. Obie jednostki powołały Centrum Czystych Technologii Węglowych (CCTW), któ-rego celem jest stworzenie ośrodka ba-dawczego oraz rozwoju know-how dla komercjalizacji innowacyjnych czystych technologii węglowych. Na centrum składać się będą m.in. instalacje demon-stracyjne, pozwalające na wykonywanie

badań podstawowych, realizację prac badawczo-rozwojowych i demonstracyj-nych, dotyczących perspektywicznych technologii wykorzystania węgla. W ramach prac węzła Uniwersytet Ja-gielloński zamierza skoncentrować się na uzyskiwaniu energii z biomasy i łą-czeniu energetyki jądrowej i energetyki opartej na węglu, z kolei AGH chce za-jąć się pracami nad zgazowaniem węgla na powierzchni ziemi i w złożu oraz nad jak najbardziej wydajnym pozyskiwa-niem z niego energii. Do najważniejszych zadań realizowa-nych w ramach KIC-InnoEnergy należeć będą prace nad budową przez Południo-wy Koncern Energetyczny oraz Zakłady Azotowe Kędzierzyn Zeroemisyjne-go Kompleksu Energo-Chemicznego, umożliwiającego jednoczesną produk-cję czystej energii elektrycznej, ciepła i gazu syntezowego oraz magazynowa-nie powstałego w procesie wytwórczym dwutlenku węgla. Wspólnie z kilkuna-stoma innymi obiektami w Unii Europej-skiej projekt zademonstruje i przetestuje najnowsze technologie wychwytywania i składowania CO2 (CCS) przydatne dla polskiej gospodarki energetycznej. Kom-pleks w Kędzierzynie-Koźlu ma składać się z dwóch modułów: elektrociepłowni i instalacji produkującej gaz syntetyczny na potrzeby zakładów azotowych. Po-zwoli to na efektywne wykorzystywanie wychwytywanego CO2 do produkcji no-woczesnych nawozów i tworzyw sztucz-nych oraz surowców chemicznych, takich jak: metanol, mocznik, wodór, a w przy-szłości również syntetycznych paliw. Zastosowanie technologii zgazowania węgla umożliwi również zwiększenie produkcji gazu w Polsce, a w przyszłości silny rozwój karbochemii.

wsparcIe ue Projekt ma charakter długoterminowy (7-15 lat) i budżet rzędu 120 mln euro na rok. Działalność węzłów w poszcze-gólnych krajach ma być finansowana przede wszystkim ze środków Unii Eu-ropejskiej, ale też z budżetów państw i partnerów przemysłowych. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zade-klarowało wsparcie finansowe dla zwy-cięskiej wspólnoty w wysokości 3 mln euro rocznie w okresie 2010-2013. Wyso-kość wsparcia finansowego ze strony part-nerów przemysłowych, zgodnie z zapisami listu intencyjnego podpisanego przez Tau-ron Polska Energia, ma być uzależniona od

wyboru formy uczestnictwa: członkostwo formalne, członkostwo stowarzyszone lub członkostwo sieciowe. Pierwsi uczestnicy już zadeklarowali swój wkład finansowy od 300 tys. do 1 mln euro.

wpływ na przyszłość energetykIKoncentracja polskich firm energetycz-nych oraz instytucji naukowych na pro-blematyce zrównoważonej energii oraz nowoczesnych technologiach energe-tycznych jest niejako oczywista. Blisko 95 proc. energii elektrycznej w Polsce produkowanej jest z węgla kamienne-go i brunatnego. Co prawda w najbliż-szych latach udział węgla w produkcji energii będzie w Polsce malał kosztem zwiększania udziału energii produko-wanej w źródłach odnawialnych (przede wszystkim w elektrowniach wiatrowych, wodnych, biogazowniach i w wyniku współspalania biomasy) oraz z gazu ziemnego, ale nadal pozostanie głów-nym nośnikiem energii. Jednak aby węgiel nadal mógł być wykorzystywany w energetyce, musi się zmienić także sposób jego wykorzystania. Szacuje się, że w Polsce ponad 60 proc. mocy wytwórczych ma ponad 30 lat, a ich średnia sprawność waha się w grani-cach 32-36 proc. Obecnie budowane i uruchamiane jednostki, jak np. nowy blok w Elektrowni Łagisza, posiadają sprawność ok. 42-46 proc. Najnow-sze jednostki, np. w Łagiszy, spełniają wszystkie normy środowiskowe, jakie obecnie obowiązują w Unii Europejskiej i jakie wkrótce mogą zostać wprowa-dzone. W niedalekiej przyszłości można spodziewać się jednak wprowadzenia bardziej restrykcyjnych norm dotyczą-cych emisji np. CO2. Polska energetyka musi się do tych wyzwań przygotować. Unia Europejska, przyjmując w grudniu 2008 r. pakiet energetyczno-klimatycz-ny, pokazała, w jakim kierunku powin-na rozwijać się unijna, a więc i polska, energetyka. Możliwe będzie stosowa-nie różnych paliw, ale pod warunkiem, że będzie to robione w sposób czysty i przyjazny dla środowiska. Prace na-ukowe w ramach Wspólnoty Wiedzy i Innowacji KIC-InnoEnergy powinny nas do nowych wyzwań przygotować.

Emil Różański

sześć węzłów w ramach wspólnoty wIedzy I InnowacJI

polska – czyste technologie węglowe,

Niemcy – energia z paliw chemicznych,

doliny alpejskie (Grenoble, Francja)

– zrównoważona energia jądrowa,

Beneluks (eindhoven, Leuven) – inteligentne

i efektywne energetycznie budynki i miasta,

hiszpania – odnawialne źródła energii: wiatr,

energia słoneczna, energia z pływów i fal

morskich,

szwecja – inteligentne sieci, magazynowanie

energii.


prawdy i mity

To może się jednak zmienić wraz ze zmianami w krajowej elek-troenergetyce. Przez lata gaz ziemny traktowany był w kraju

po macoszemu i do dzisiaj służy przede wszystkim przemysłowi chemicznemu oraz gospodarstwom domowym (do podgrze-wania wody, gotowania i – rzadziej – ogrze-wania). Trudno się temu dziwić, skoro po-kaźne zasoby węgla zaspokajały potrzeby energetyczne. W efekcie zużywamy mało gazu ziemnego, a elektryczność produkują z niego instalacje o mocy nieco wyższej niż 850 MW. Są to przede wszystkim elektro-ciepłownie czerpiące paliwo z izolowanych bąbli gazowych. Zmiana polityki środowi-skowej, związana z wejściem do Unii Eu-ropejskiej, może doprowadzić do wzrostu znaczenia nie tylko samego gazu ziemne-go, ale i metanu. Tym bardziej, że metan można pozyskiwać na wiele sposobów.

elektrownIe gazoweZapotrzebowanie na gaz ziemny będzie ro-sło z dwóch powodów. Przede wszystkim wy-musza je rozwój odnawialnych źródeł ener-gii, głównie farm wiatrowych. Energetyka wiatrowa rośnie ostatnio jak na drożdżach, jest to jednak nie tylko drogie, ale i niestabil-ne źródło elektryczności. Wymaga wsparcia ze strony innych źródeł energii uruchamia-nych w zależności od poziomu produkcji prądu przez wiatraki. Elektrownie gazowe nadają się do tego doskonale – można je szybko uruchomić lub wyłączyć. Elektrownie gazowe są stosunkowo tanie, powstają szyb-ciej niż inne rodzaje elektrowni – ich budowa mogłaby zapobiec potencjalnym niedobo-rom energii elektrycznej po powrocie Polski na ścieżkę szybkiego rozwoju. Dodatkowo, metan jest paliwem ekologicznym – siłow-

nie gazowe emitują o 45 proc. dwutlenku węgla mniej, niż te zasilane węglem. Wadą jest cena surowca i jego udział w kosztach wytwarzania energii sięgający 70 proc. Po-wstająca elektryczność jest więc wrażliwa na zmiany cen gazu ziemnego.

metan z BIogazu zgazowanIaDo celów energetycznych można też wy-korzystać metan wchodzący w skład gazu wysypiskowego, uwalniany z pokładów wę-gla w kopalniach, czy powstający w bioga-zowniach w procesie fermentacji. W dwóch pierwszych przypadkach produkcja energii elektrycznej nie jest zbyt wielka, a w przy-padku kopalń zastosowania są ograniczo-ne terytorialnie, jednak liczy się tu nie tylko produkcja energii. Rosnące stosy śmieci na wysypiskach stają się poważnym proble-mem (rocznie powstaje ok. 130 mln ton różnych odpadów), a ulatniający się z nich metan wpływa niekorzystnie na środowisko. Co prawda instalacje są kosztowne, a in-westycje wymagają starannego przygoto-wania, jednak rekompensatą jest utylizacja odpadów i ograniczenie szkodliwych emisji. W przypadku górnictwa, poza korzyściami energetycznymi i uniknięciem emisji meta-nu do atmosfery, obniża się też zagrożenie eksplozją. W takiej sytuacji nawet drogie rozwiązania należy promować. Na razie

promuje się budowę biogazowni rolniczych w ramach budowy rozproszonego systemu zasilania. Biomasy rolniczej i ziemi na jej uprawę mamy w Polsce pod dostatkiem, jednak inwestycje są bardzo drogie – insta-lacja o mocy elektrycznej 1 MW wymaga nakładów rzędu 3,5-4 mln euro. I chociaż pozostałości pofermentacyjne można wy-korzystać jako nawóz, elektryczność z rolni-czych biogazowni jest nawet czterokrotnie droższa, niż z elektrowni konwencjonalnych. Tu nie wystarczy wsparcie zielonymi certy-fikatami. Biogazownie mają jednak silne grono zwolenników. Uniwersalną metodą pozyskiwania metanu do celów energetycz-nych, czy produkcji paliw, jest zgazowanie. Zgazować można praktycznie wszystko: odpady, biomasę, drewno, węgiel. Orędow-nicy zgazowania biomasy wskazują, że jest to metoda bezemisyjna (zakłada się, że wy-emitowany CO2 bilansuje się z pochłoniętym w trakcie wzrostu roślin), w przeciwieństwie do zgazowania węgla. Tą metodą można otrzymać gaz bogaty w metan, a sam me-tan stosować jako paliwo do produkcji ener-gii, czy produkt do dalszej przeróbki na np. metanol lub wodór. I właśnie metan ma być etapem przejściowym do gospodarki wodo-rowej, która ma zapewnić bardziej racjonal-ną gospodarkę surowcami.

wzroŚnie rola metanu w energetyce

metan, jako główny składnik gazu ziemnego, jest na świecie jednym z ważnych dla energetyki paliw. w polsce produkcja energii elektrycznej z tego surowca nie przekracza 3 proc., trudno więc mówić o energetycznych zastosowaniach metanu


Wojciech KWiNTapublicysta businessman.pl

Źród

ło: a

re

węgiel kamienny

węgiel brunatny

gaz ziemny

współspalanie biomasy

wodne

elektrownie przemysłowe

pozostałe źródła wytwarzania

53,80

34,09

2,89

1,751,600,86

5,01

struktura produkcJI energII elektryczneJ w 2008 r. w polsce (proc.)

W ten sposób do atmosfe-ry wydostaje się rocznie ok. 600 mln m sześc. metanu. Pewna część

tego gazu, pochodząca z pokładów węgla, jest ujmowana do rurociągów odmetanowania – to ok. 200 mln m sześc. rocznie. Ten gaz można zago-spodarować.Pochodzący z odmetanowania gaz jest niskoenergetyczną mieszaniną składa-jącą się z ok. 50 proc. metanu i 50 proc. powietrza. Jego parametry uniemoż-liwiają wtłoczenie go do sieci gazow-niczej (nie odpowiadają parametrom gazu ziemnego), ale nadaje się do wy-korzystania w kotłach gazowych, gazo-wo-węglowych. W Polsce często stosuje się go w silnikach gazowych, mógłby być wykorzystany w turbinach gazowych.

przydatny metanW największym stopniu metan z po-kładów węgla jest wykorzystywany w Jastrzębskiej Spółce Węglowej. Pierwszy silnik gazowy napędzający generator o mocy elektrycznej 3,3 MW JSW uruchomiła już w 1997 r. w ko-palni Krupiński. Moc cieplna instala-cji to także ok. 3,3 MW. System się sprawdził i spółka rozwinęła utyliza-cję metanu. W najbardziej metano-wej w Polsce kopalni Pniówek działa instalacja trójstopniowej kogenera-cji: metan służy do produkcji energii elektrycznej (6,4 MW). Ciepło od-padowe wykorzystuje się przez cały rok w urządzeniach chłodniczych ab-sorpcyjnych (moc chłodnicza 5 MW) – centralnej klimatyzacji, poprawia-jącej warunki pracy górników. Dziś w górnictwie działa kilkanaście sil-ników gazowych. Wciąż jednak ok. 40 proc. metanu pochodzącego z procesu odmetanowania trafia do atmosfery – tę część także powinno się zagospodarować.

metan w powIetrzu wentylacyJnymWiększym problemem jest utylizacja ok. 600 mln m sześc. metanu znajdującego się w powietrzu wentylacyjnym kopalni. Właśnie ten metan jest zagrożeniem. Zgodnie z przepisami zawartość meta-nu w powietrzu nie może przekraczać 2 proc., a w szybach wentylacyjnych – 0,85 proc. A to już paliwo o bardzo ni-skiej wartości opałowej i jego utylizacja nie jest łatwa. Ale na świecie pracuje się nad odpowiednimi rozwiązaniami, np. utlenieniem metanu z powietrza wen-tylacyjnego w obecności katalizatora. Tego rodzaju instalacja działa już w au-

stralijskiej kopalni West Cliff, oczyszcza-jąc powietrze kopalniane i dostarczając energię elektryczną. W Polsce – w ra-mach konsorcjum AGH, Politechniki Wrocławskiej i UMCS – realizujemy jako pierwsi w Europie projekt proeko-logicznej utylizacji metanu z kopalń. To rozwiązanie mające umożliwić spalanie gazu z zawartością metanu na poziomie 0,3-0,5 proc., czyli gazu znajdującego się w szybach wentylacyjnych. W ciągu półtora roku planujemy uruchomienie pierwszego urządzenia w skali półtech-nicznej. Utylizacja metanu w kopalniach ma znaczenie nie tylko ekonomiczne i ekologiczne (metan jest silnym gazem cieplarnianym), ale także podnosi po-ziom bezpieczeństwa pracy górników.

wsparcIe dla metanu kopalnIanegoPerspektywy rozwoju różnego typu in-stalacji wykorzystujących metan z po-

kładów węgla są dobre. Trzeba jednak budować zainteresowanie wokół takich przedsięwzięć i stworzyć sprzyjające otoczenie prawne. Przede wszystkim energetyczne zastosowania metanu kopalnianego należy traktować tak samo jak odnawialne źródła energii. To będzie odpowiednia zachęta dla inwestorów, którzy na razie nie mieli żadnego wsparcia. Takie rozwiązania prawne stosują Niemcy – w Polsce te postulaty ujmuje znowelizowane prawo energetyczne. Trzeba jednak pamię-tać, że przedsięwzięcia związane z wy-korzystaniem metanu z kopalń nie są duże i nie rozwiążą krajowych proble-

mów energetycznych. Rocznie zużywa się ok. 14 mld m sześc. gazu ziemnego, a maksymalny potencjał kopalni to ok. 800 mln m sześc. metanu. Warto za to lansować tezę, że „małe jest piękne” – kopalniany metan można wykorzysty-wać nawet po zakończeniu eksploatacji kopalni. Na razie jednak niewiele się w tym kierunku robi: wciąż pozostają problemy związane z koncesjami czy kwestiami właścicielstwa, brakuje in-strumentów ułatwiających inwestycje. Brakuje też zainteresowania, a przy każ-dej próbie podjęcia działań ujawnia się grupa przeciwników. W efekcie nawet firmy, które mają koncesję na poszuki-wanie metanu w pokładach węgla, czę-sto nie prowadzą wierceń. A metan się ulatnia bezproduktywnie, choć mógłby służyć do produkcji energii.

dr hab. inż. Stanisław nawrat, profesor Akademii Górniczo-Hutniczej

w trakcie eksploata-cji złóż w kopalniacH metan zaabsorbowany przez węgiel zostaje uwol-niony i miesza się z powie-trzem wentylacyjnym

wykorzystajmy metan kopalniany

metanowość Bezwzględna kopalń I utylIzacJa metanu w 2008 r.

Źródło: stanisław nawrat, kazimierz gatnar – wykorzystanie metanu z pokładów węgla w polsce – stan i perspektywy

metanowość bezwzględna

(mln m3 cH4/rok)

ujęcie (mln m3

cH4/rok)

straty (mln m3

cH4/rok)

wykorzystanie (mln m3

cH4/rok)

efektywność wykorzystania

(proc.)

880,90 274,2 117,7 156,5 57,1

wywiad

polska EnErGIa nr 1 (15)/2010 29 28 polska EnErGIa nr 1 (15)/2010

Największe jak dotąd tsunami zanotowano 9 lipca 1958 r. na Alasce. Najpierw ziemia za-trzęsła się z siłą ponad 8 stop-

ni w skali Richtera. Parę sekund później do morza zwaliły się strome zbocza fior-du Lituya Bay oddalonego o 20 km od epicentrum wstrząsu. Po kilku kolejnych sekundach ściana wody uderzyła w po-zostałe brzegi zatoki. Miała maksymalnie 510 m wysokości. Okolice Lituya Bay są dzikie i odludne. Żywioł zniszczył głów-nie miliony drzew. Jedynymi ofiarami byli dwaj rybacy, którzy feralnej nocy wypra-wili się na połowy. Na szczęście fala nie wydostała się z fiordu. Inaczej mogłaby podstępnie runąć na gęsto zamieszkane wybrzeża położone tysiące kilometrów od Alaski. Tak zdarzyło się w grudniu 2004 r. na Oceanie Indyjskim po trzęsieniu w po-bliżu Sumatry. Pamiętne tsunami zabiły ponad 200 tys. ludzi, m.in. w Indonezji, Tajlandii, Indiach i na Sri Lance, a nawet we wschodniej Afryce. Śmiertelne żniwo było tak wysokie również dlatego, że fale tsunami dość rzadko pojawiają się na Oceanie In-dyjskim. Były więc jak grom z jasnego nieba dla zamieszkujących jego brzegi ludzi. Matecznikiem tych fal jest rozle-gły i niespokojny sejsmicznie Pacyfik. Niewielkie, osiągające metr wysokości, notowane są tam niemal co roku. Te rzadko czynią szkody. Jednak co 5-10 lat pojawiają się tsunami o wysokości co najmniej kilku metrów, które są już bar-dzo groźne. We wrześniu zeszłego roku uderzyły w archipelagi Samoa i Tonga. Zginęły setki osób. Dwa lata wcze-śniej uśmierciły kilkudziesięciu miesz-kańców Wysp Solomona, a w 1998 r. ściana wody o wysokości 12 m zabiła ponad dwa tysiące ludzi w Papui Nowej Gwinei. Epicentrum trzęsienia, które ją

wzbudziło, znajdowało się tylko 24 km od brzegu – fale pokonały ten dystans w 11 minut. Wszystkie te katastrofy wydarzyły się da-leko od nas. Z tsunami możemy się jed-nak zetknąć (oby nie) znacznie bliżej – na Morzu Śródziemnym. Nie każdy wie, że co dziesiąta fala na świecie występuje właśnie na tym akwenie. Tsunami stanowią zatem potencjalne zagrożenie dla każdego, kto wyleguje się na plaży w Grecji, Turcji czy Włoszech. Niektóre uderzenia żywiołu na Morzu Śród-ziemnym były naprawdę przerażające. Pod ko-niec grudnia 1908 r. wielkie trzęsienie zniszczyło włoskie miasta Messynę i Reggio di Cala-bria. Zginęło po-nad 60 tys. ludzi, przy czym połowa od uderzenia fal o wy-sokości pięciu pięter. Jeszcze większe katastrofy zdarzały się w bardziej odległej przeszłości. Przed 8,5 tys. lat do morza ześlizgnęło się raptownie całe wschodnie zbocze wulkanu Etna. Narodziła się fala, która rozmiarami przewyższała tę, jaka pięć lat temu zdewastowała południową Azję. Mknęła z prędkością 700 km na godzinę! Po kwadransie dotarła do brze-gów Półwyspu Apenińskiego (tam miała 40 m), po godzinie była już w Grecji, Libii i Tunezji, a po dwóch pustoszyła wybrzeża dzisiejszej Turcji, Egiptu, Syrii i Izraela.

katastrofa na santorInI Kolejne potężne tsunami przetoczyły się przez wschodnią część Morza Śródziem-nego przed 3,6 tys. lat. Przyszły w ślad za erupcją wulkaniczną, podczas której w powietrze wyleciała większość wyspy Santorini na Morzu Egejskim. Fala praw-dopodobnie zniszczyła porty minojskie na

sięgnąć. Akurat tsunami słabo nadają się do tego celu – są zbyt nieprzewidywalne i zbyt potężne. Łatwiejsze do okiełzna-nia wydają się zwykłe fale, zrodzone nie z trzęsień ziemi, ale po prostu z wiatru. No i są jeszcze pływy wywołane przycią-ganiem Księżyca i – w mniejszym stopniu – Słońca.

pIerwsI BylI francuzINad ujarzmieniem energii fal i pływów zastanawiano się już dwa wieki temu. Wtedy zrodziły się pierwsze pomysły na urządzenia, które miałyby zaprząc wodę morską do pracy. Jednak pierwsze próby z prawdziwego zdarzenia podjęto w po-łowie XX w. Sporo prototypów zbudo-wali Japończycy, a Francuzi w latach 60. zbudowali dużą elektrownię pływową w St. Malo w kanale La Manche. Podob-ne obiekty postawiono potem w paru in-nych krajach, nie było ich jednak wiele. Także energia fal morskich pozyskiwana jest w paru miejscach na świecie (m.in. w Portugalii, Wielkiej Brytanii, Australii, USA i Kanadzie). Ostatnio podpisano tro-chę nowych umów, np. w połowie grud-nia szwedzka firma Vattenfall i szkocka Pelamis ogłosiły plan zbudowania na Szetlandach elektrowni falowej o mocy 20 MW. Wszystkie te inicjatywy nie są nawet kroplą w morzu potrzeb. Teoretycznie zasoby energii kinetycznej niesionej przez fale są olbrzymie – mo-głyby pokryć znaczną część światowego zapotrzebowania na prąd. Uprzywilejo-wane regiony to te, gdzie najsilniej dmu-cha: atlantyckie wybrzeże Europy, pa-cyficzne wybrzeża Ameryk, południowa Australia, Nowa Zelandia oraz południo-wy skraj Afryki. Brytyjczycy oszacowali na przykład, że z mórz mogliby produkować 15-25 proc. swojej energii elektrycznej. Problem w tym, że są to bardzo drogie inwestycje, wielokrotnie droższe od wia-traków. Mimo to wizjonerów nie brakuje, przybywa też małych pionierskich firm te-stujących nowe technologie. Szkoci, któ-rzy do połowy XXI w. chcą produkować 50 proc. energii ze źródeł odnawialnych, ogłosili nawet konkurs na najlepsze takie rozwiązanie, z zamiarem jego dofinanso-wania. Jednak o wielkim biznesie na razie nie ma mowy. Jako źródło energii morze pozostaje nadal nieujarzmione.

że zawiniło silne trzęsienie ziemi w pobliżu Krety. To bardzo aktywny sejsmicznie re-jon. Wstrząsy zdolne burzyć domy i zabijać setki ludzi notowane są tu średnio co 20 lat. Od jednego z nich dawno temu legła starożytna Sparta, inny powalił wcześniej pałace w Knossos. Dziś taka fala spowo-dowałaby dużo większe straty. Wybrzeża Morza Śródziemnego są gęsto zamiesz-kane, a na dodatek na wakacje zjeżdżają tu miliony turystów. Jednak tak rozległe tsunami rzadko zdarzają się na Morzu

Śródziemnym. Jego specjalnością są fale o zasięgu maksymalnie kilkudziesięciu ki-lometrów. Szturmują one najbliższe lądy i zwykle już po kwadransie jest po wszyst-kim. Greccy badacze naliczyli u siebie 41 takich epizodów w czasach historycznych. Na przykład w 1866 r. ośmiometrowa fala zniszczyła miasteczka na wyspie Kythira

obok Peloponezu. W lipcu 1956 r. tsu-nami o wysokości 20 m runęły na wyspę Amorgos w archipelagu Cykladów – zgi-nęły 53 osoby. Fale niszczą też regularnie wybrzeża Włoch. Naliczono tam około 70 ataków żywiołu w ciągu ostatnich dwóch tysięcy lat. O najgorszym z tych kataklizmów, z roku 1908, już wspomina-liśmy. Podczas innego, który wydarzył się w 1783 r. w Cieśninie Messyńskiej, fala zabiła 1500 osób. Najnowszy atak miał miejsce 30 grudnia 2002 r. na wyspie

Stromboli, kiedy to fragment wulkanu zsu-nął się do morza – w reakcji zniszczyło ono wiele domów i raniło kilka osób.

okIełznać zwykłe fale Fale morskie są, jak widać, gigantycznym źródłem energii, dla nas wciąż głównie niszczycielskiej. Ale aż kusi, aby po nią

andrzej hOłdYspublicysta „wiedzy i życia”

falujący żywioŁ

groźne fale tsunami to specjalnoŚć pacyfiku, ale zdarzają się też znacznie bliżej nas – na morzu śródziemnym. nieraz już zabijaŁy tu ludzi i burzyŁy miasteczka. ich niszczycielskiej energii nie da się ujarzmić. co innego ze zwykŁymi falami

Krecie. Ten sam region został nawiedzony przez tsunami w roku 365 naszej ery. Kil-kunastometrowa ściana wody runęła na Peloponez, Kretę i mniejsze wyspy greckie, potem dotarła do Dalmacji, Sycylii, Azji Mniejszej i Egiptu, niszcząc setki portów. Wielkich strat doznała Aleksandria. Hi-storyk Ammian Marcellinus pisał: „Woda miała olbrzymią moc. Porywała okręty i rzucała nimi w głąb lądu. Zginęły tysią-ce ludzi”. Dopiero kilka lat temu ustalono,

energia inaczej

FOTO

: ARC

H. A

UTO

RA

Szkocka firma Pelamis planuje budowę supernowoczesnej elektrowni falowej na Szetlandach. Energia będzie pochodzić z unoszących się na wodzie konwerterów, a jej moc ma wynieść 20 MW

Firma verdant testuje na dnie East River w Nowym Jorku podwodne turbiny

Stosunkowo niedawno minął Nowy Rok, a to – jak wiadomo – świetny czas na przewidywanie przyszło-ści. Dlatego i ja pozwalam sobie

na skromną wróżbę: otóż jeśli nie w tym roku, to niedługo później powrócą prorocy wieszczący rychłe zniknięcie z naszej pla-nety takich surowców, jak ropa naftowa czy gaz ziemny. Gdy tylko ceny ropy ruszą do góry, natychmiast do łask wróci nieco przykurzony termin Peak Oil. Wróci i ude-rzy tym mocniej, im bardziej rozrzedzą się opary gazów cieplarnianych. To drugie jest co prawda mało prawdopodobne, ale nie niemożliwe, skoro już w tym roku pojawiła się nowa koncepcja, że czeka nas 20-30 lat ochłodzenia. Nie wiadomo jeszcze, czy w związku z tym dalej będzie trzeba zmniejszać emisję CO2 – żeby się jeszcze schłodzić? – ale tęgie głowy na pewno coś wymyślą. W zanadrzu mają choćby wspomniany Peak Oil.Szalejące przed kryzysem ceny ropy naftowej uradowały zielonych panika-rzy, którzy widzieli w tym nadchodzącą piękną katastrofę. Do najzabawniejszych należał pan z czegoś, co zwie się Zieloni 2004, który na blogu tłumaczył, że oczy-wistą przyczyną wzrostu cen surowców jest ich niedobór. Czyli: wkrótce się wy-czerpią i dostaniemy za swoje. Nie wia-domo co prawda, jaka miała być recepta na ten stan rzeczy, ale prawdopodobnie chodziło o to, żebyśmy przesiedli się na rowery, a w najgorszym razie jeździli tyl-ko komunikacją zbiorową i nie za daleko. Oczywiście, praktycznie wszystkie orga-nizacje starające się uratować naszą pla-netę przed człowiekiem również radośnie śpiewały tę piosnkę. Tu pojawia się cie-kawa prawidłowość: piewcy potencjalnej

zagłady zawsze tłumaczą rosnące ceny surowców zmniejszaniem się zasobów. Nigdy natomiast nie widziałem, żeby spadki cen uznali za spowodowane po-większaniem się owych zasobów. A takie tłumaczenie wydaje się naturalne. Chyba że coś jest nie tak z teorią.No właśnie. Praktycznie nie ma roku, w którym nie ogłoszono by odkrycia no-wych pól naftowych czy zasobów gazu ziemnego (o węglu nie wspominając, bo jakoś nie chce go brakować). A to Brazy-lia odkrywa gigantyczne ilości ropy pod dnem oceanu, a to Amerykanie szykują się do eksploatacji nowych złóż w Zatoce Meksykańskiej. A gaz ziemny? To samo, tym bardziej że opłacalne stają się nowe metody, np. pozyskiwania gazu z łupków gazonośnych. Amerykanie już szykują eksploatację najbogatszych złóż odkry-tych w Luizjanie. A wielkie firmy paliwo-we, jak ConocoPhilips, prowadzą poszu-kiwania m.in. w Polsce – według całkiem poważnych oszacowań może tego być ok. 1,5 bln metrów sześc. Nie wiem, czy

to prawda, ale jeśli tak, to w Moskwie mocno by się zdziwili. W każdym razie surowców nie brakuje.A przecież już ich być nie powinno. W la-tach 60. ubiegłego wieku zakładano, że ropy braknie w latach 80., najpóźniej 90. W kolejnej dekadzie przesunięto progno-zy o 10-15 lat. Jeszcze niedawno szczyt produkcji ropy (po którym będzie jej już tylko ubywać) miał nastąpić w 2005 r. Są tacy, którzy wciąż się trzymają tego terminu (ciekawe, co tankują do baku). Nowe terminy to 2020-2030, ale są wredne instytucje, które uważają, że trzeba dorzucić jeszcze ze dwadzieścia lat. Zabawa świetna, tym bardziej że mowa o zasobach, które rzeczywiście kiedyś się wyczerpią. Tyle że nie wiadomo kiedy i katastrofa nie chce nadejść. Coś jak z kolejnymi przepowiedniami końca świata – niewykluczone, że któraś będzie trafiona. Najbliższa przewiduje chyba rok 2012. I coś w tym jest: jeśli Polska z Ukra-iną przygotują Euro 2012 na czas, to bę-dzie absolutny koniec świata.Na rodzimym podwórku nie musimy się tym przejmować: niedobory surowców zapewnimy sobie sami. Od ponad 20 lat nie wiemy, jak zorganizować dostawy gazu ziemnego. Rosja jest zła, nawet jeśli te dostawy zwiększa – co niedawno uczy-niła; ropę kupujemy też od wschodniego sąsiada, więc z pewnością któregoś dnia zakręcą nam kurek (w końcu o niczym innym nie marzą). Nawet węgiel już im-portujemy. Określenie „czarne złoto” dziś nawiązuje chyba do notowań szlachetne-go kruszcu – skoro bardziej opłaca się kupić węgiel rosyjski czy amerykański, to chyba warto wreszcie zrezygnować z opowiadań o „strategicznym” surowcu? Robimy wszystko, żeby gazu, ropy i węgla zabrakło nam jak najwcześniej.

wywiad


felieton

surowce energetyczne nie chcą się wyczerpać

apokaliptyczny dwutlenek węgla przydusiŁ inne sympatyczne wizje globalnej katastrofy. chwilowo zniknąŁ z horyzontu tzw. peak oil – groŹba zagŁady spowodowanej brakiem paliw. szkoda, ale nie ma się co martwić – temat wróci wraz z koniunkturą

Wojciech KWiNTapublicysta businessman.pl na rodzimym podwórku

niedobory surowców zapewnimy sobie sami. od ponad 20 lat nie wiemy, jak zorganizować dostawy gazu ziemnego. rosja jest zła, nawet jeśli te dostawy zwiększa, ropę kupujemy też od wschodniego sąsiada, więc z pewnością któregoś dnia zakręcą nam kurek. nawet węgiel już importujemy

MECENAS NARCIARSTWA ALPEJSKIEGO W POLSCE

www.tauronproski.pl

AND FUN

zawodnicy klasyfikowani przez PZN - kategorie: junior, m³odzik

zawody dla branýy energetycznej

FAMILY CUP

zawody dla amatorów

Wspieramy GOPR

www.tauron-pe.pl

reklama A4.indd 1 2009-09-17 11:11:04

EnErGIA polskA - grupa.tauron.pl file2 polska EnErGIa nr 1 (15)/2010 O d pięciu lat raz w roku,...

Documents

Transcript of EnErGIA polskA - grupa.tauron.pl file2 polska EnErGIa nr 1 (15)/2010 O d pięciu lat raz w roku,...