Elitarne Liceum Ogólnokształcące | ELO - B. Treści … · Web view2. Warunki i tryb oceniania,...

Przedmiotowy system oceniania z języka polskiego w klasach Elitarnego Liceum Ogólnokształcącego w Nowym Sączu

I. Wymagania edukacyjne.1. Wymagania programowe.2. Wymagania i osiągnięcia

2.1. Wymagania dla klasy I.2.2. Przewidywane osiągniecie po klasie I2.3. Wymagania dla klasy II2.4. Przewidywane osiągniecie po klasie II2.5. Wymagania dla klasy III2.6. Przewidywane osiągniecie po klasie III

3. Umiejętności zdobywane w każdej klasie4. Wymagania ogólne i szczegółowe dla 4-letniego liceum II. Przedmiotowy system oceniania1. Skala ocen i ogólne zasady (za WSO)

1.1 Oceny 1.2 Ogólne zasady

2. Warunki i tryb oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów z języka polskiego (zgodne z WSO) 2.1. Ocenianie bieżące2.2. Kartkówki i sprawdziany2.3. Ocenianie semestralne i końcoworoczne2.4. Egzamin klasyfikacyjny2.5. Egzamin poprawkowy

3. Szczegółowe warunki oceniania dla liceum 3–letniego i 4–letniego 3.1 Ocenianie odpowiedzi ustnej3.2 Prace domowe i klasowe: sposoby sprawdzania stopnia realizacji wymagań3.3 Kształcenie umiejętności pisania: interpretacja utworu poetyckiego3.4 Sposoby oceniania testów i sprawdzianów teoretycznych3.5 Ocenianie pracy podczas lekcji

1

3.6 Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny – liceum 4-letnie, klasa 1, część 1 4. Szczegółowa standaryzacja ocen – liceum trzyletnie 5. Szczegółowa standaryzacja ocen – liceum czteroletnie

I. WYMAGANIA EDUKACYJNE

1. WYMAGANIA PROGRAMOWE

- dzielimy je na podstawowe (odpowiadające wymaganiom koniecznym i podstawowym) oraz ponadpodstawowe (odpowiadające wymaganiom

rozszerzającym i dopełniającym).

Zgodnie z powyższymi kryteriami:

a) wymagania podstawowe obejmują wiadomości i umiejętności łatwe lub bardzo łatwe, bezpośrednio przydatne w życiu (w mniejszym stopniu –

naukowe), niezbędne do kontynuowania edukacji, naukowo pewne, doniosłe, sprawdzone i wdrożone, mające walor interdyscyplinarności;

b) wymagania ponadpodstawowe to wiadomości i umiejętności trudne i bardzo trudne do opanowania, złożone, unikatowe; teoretyczne, związane z

materią danej dyscypliny naukowej, ważne naukowo (często dalekie od bezpośredniej użyteczności w życiu), poszerzające wiedzę o przedmiocie, w

pewnym stopniu hipotetyczne, wyspecjalizowane i naukowo twórcze; przydatne, ale nie niezbędne w dalszej nauce.

W przełożeniu na stopnie szkolne wymagania podstawowe odpowiadają ocenom:

dopuszczający i dostateczny, przy czym uczeń otrzymuje:

a) dopuszczający za niepełne spełnienie wymagań podstawowych;

b) dostateczny przy pełnym spełnieniu wymagań podstawowych.

Wymagania ponadpodstawowe odpowiadają ocenom dobry i bardzo dobry, przy czym uczeń otrzymuje:

a) dobry za niepełne spełnienie wymagań ponadpodstawowych;

b) bardzo dobry przy pełnym spełnieniu wymagań ponadpodstawowych.

Stopień niedostateczny dostaje uczeń, który nie spełnia wymagań podstawowych w stopniu stanowiącym minimalny próg zaliczenia.

2

Stopień celujący otrzymuje uczeń spełniający wymagania podstawowe i ponadpodstawowe; samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia.

Kreatywnie posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami.

O progu zaliczenia na poszczególne poziomy wymagań i o zakresie ich obniżenia (pozwalającym stwierdzić, że uczeń dane wymagania spełnia, choć w

stopniu niepełnym) każdorazowo decyduje nauczyciel, uwzględniając potrzeby i możliwości uczniów, a także zakres pracy, stosowane narzędzie

sprawdzania osiągnięć, czas pracy uczniów, trudność zadania itp.

Wymagania mają, oczywiście, charakter hierarchiczny i kumulatywny. Spełnienie wymagań ponadpodstawowych zakłada uprzednie spełnienie

wymagań podstawowych. Uczeń kwalifikujący się do oceny dobry lub bardzo dobry musi spełniać całkowicie wymagania podstawowe, a także

ponadpodstawowe w stopniu pełnym (bardzo dobry) lub niepełnym (dobry). Podobnie uczeń otrzymujący ocenę celujący – spełniać musi całkowicie

wymagania podstawowe i ponadpodstawowe.

2. WYMAGANIA I OSIĄGNIĘCIA

2.1 Wymagania dla klasy I

Uczeń zna i rozumie:

- utwory (lub ich fragmenty) wskazane w programie nauczania,

- utwory z zakresu lektury uzupełniającej omawiane na lekcjach,

- chronologię epok i ich ramy czasowe,

- pojęcia z zakresu komunikacji językowej (nadawca, odbiorca, tekst, sytuacja komunikacyjna, kanał, kod, kontekst komunikacyjny) lub akt komunikacji

językowej,

- pojęcie normy językowej i błędu językowego,

- ślady tradycji biblijnej, antycznej i chrześcijańskiej obecne w literaturze polskiej,

- nurty filozoficzne związane z omawianą tradycją literacką,

- pojęcia związane z kulturą europejską i polską: Biblia, Stary i Nowy Testament, mit, dziedzictwo antyku, teocentryzm, franciszkanizm, ascetyzm,

kultura rycerska, humanizm, reformacja, renesans, barok, sarmatyzm, oświecenie, racjonalizm, klasycyzm, sentymentalizm, parenetyka, fatum, sacrum,

profanum, dance macabre, stoicyzm, epikureizm, kontrreformacja, empiryzm, utylitaryzm, katharsis, vanitas, makiawelizm, libertynizm, rokoko,

marinizm, 3

- gatunki literackie: przypowieść, epopeja, tragedia, komedia, tren, fraszka, bajka, satyra, pieśń, epos rycerski, hymn, sonet, pamiętnik, psalm, kazanie,

kronika, elegia, epos rycerski, hymn, oda, sonet, powieść, legenda, epigramat, poemat heroikomiczny, powiastka filozoficzna,

- style w sztuce: klasyczny, klasycystyczny, gotycki, romański, renesansowy, barokowy, manieryczny, rokokowy,

- przemiany konwencji literackiej,

- pojęcia z zakresu estetyki: decorum, mimesis, harmonia, koncept, dowcip, manieryzm,

- relacje między tekstami a ich kontekstem historyczno-kulturowym,

- związki między kulturą polską a europejską,

- związki między kulturą staropolską a współczesną,

- język poznanych tekstów staropolskich,

- różnice między językiem tekstów staropolskich i współczesną polszczyzną,

- różnice między mową a pismem,

- funkcje tekstów: estetyczną, ekspresywną, impresywną, poznawczą, fatyczną, wychowawczą,

- zapożyczenia z innych języków.

Uczeń potrafi:

- rozpoznać rodzaje i funkcje środków stylistycznych charakterystycznych dla poznawanych epok: inwokacja, porównanie homeryckie, antyteza,

inwersja, hiperbola, makabra, oksymoron, paradoks, peryfraza, ars amandi, alegoryzacja, peryfraza, emblemat,

- wskazać toposy kulturowe: dom, śmierć, Chrystus, Syzyf, Prometeusz, Hiob, ogród, apokalipsa, raj, arkadia, Edyp, Eros i Tanatos, ziemia obiecana,

motyw artysty jako mędrca,

- odtworzyć główne idee utworów poznanych na lekcjach,

- dokonać interpretacji utworów wskazanych w podstawie programowej,

- analizować i interpretować inne poznane utwory literackie,

- oceniać i wartościować poznane dzieła,

- parafrazować teksty za pomocą różnych środków językowych,

- opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne poznanych utworów, 4

- ustalić konteksty potrzebne do interpretacji utworu,

- zastosować konteksty w interpretacji,

- porównywać różne dziedziny sztuki,

- charakteryzować różnych bohaterów literackich,

- oceniać bohaterów literackich,

- porównywać bohaterów literackich,

- stosować pojęcia związane z kulturą europejską i polską: Biblia, Stary i Nowy Testament, mit, dziedzictwo antyku, teocentryzm, franciszkanizm,

ascetyzm, kultura rycerska, humanizm, renesans, barok, sarmatyzm, oświecenie, racjonalizm, klasycyzm, sentymentalizm, fatum, sacrum, profanum,

dance macabre, stoicyzm, reformacja, kontrreformacja, empiryzm, utylitaryzm, katharsis, vanitas, makiawelizm, libertynizm, rokoko, marinizm,

- stosować pojęcia z zakresu estetyki: decorum, mimesis, harmonia, koncept, manieryzm, smak, dowcip,

- wskazać różnice między odmianą pisaną a mówioną języka,

- słuchać wykładu z notowaniem,

- zaprezentować wypowiedź dotyczącą treści omawianych na lekcji,

- poprawnie formułować pytania i odpowiedzi,

- uczestniczyć w dialogu,

- zabierać głos w dyskusji,

- uczestniczyć w polemice,

- argumentować własne stanowisko,

- przekonująco bronić własnego stanowiska,

- opracować i wygłosić referat,

- konstruować dłuższą wypowiedź ustną,

- wygłosić mowę ze świadomym użyciem środków retorycznych,

- przygotować prezentację z wykorzystaniem celowego materiału pomocniczego,

- rozróżniać szkic interpretacyjny od rozprawki, 5

- zbudować trójdzielną wypowiedź pisemną,

- dokonać analizy tematu, ułożyć plan wypowiedzi,

- komponować spójną wypowiedź pisemną,

- napisać szkic interpretacyjny i rozprawkę,

- napisać recenzję,

- dokonać interpretacji porównawczej tekstów,

- przygotować relację z uzasadnioną oceną tematu,

- sporządzić funkcjonalną notatkę,

- wypełniać druki urzędowe,

- prowadzić korespondencję z zastosowaniem zwrotów adresowych i etykiety językowej,

- poprawić własną wypowiedź,

- ocenić wypowiedź cudzą pod względem jej poprawności i rzetelności, odróżnić fakty od opinii,

- opowiedzieć treść tekstu,

- streścić linearnie tekst,

- dokonać podziału tekstu na części składowe,

- streścić logicznie tekst,

- rozumieć teksty użytkowe,

- czytać ze zrozumieniem teksty publicystyczne,

- czytać ze zrozumieniem artykuły popularnonaukowe,

- czytać ze zrozumieniem krótkie fragmenty tekstów naukowych i filozoficznych,

- korzystać z literatury: notować, relacjonować,

- gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych i pisemnych materiały z różnych źródeł,

- scalać zebrane informacje w problemowe całości,

- sporządzać bibliografię do tematu wypowiedzi.6

2.2 Przewidywane osiągnięcia po klasie I

Poziom podstawowy

W zakresie kształcenia językowego:

a) określić relacje między zakresem znaczeniowym a treścią znaczeniową wyrazu, zanalizować pod tym kątem znaczenie podanych wyrazów,

b) określić znaczenie podstawowe i metaforyczne wyrazu,

c) wskazać w czytanych utworach ważne środki językowe i określić ich funkcje,

d) zauważyć ślady historycznych procesów rozwojowych języka polskiego,

e) określić pojęcie zabytku języka; wymienić najważniejsze zabytki języka polskiego,

f) rozpoznać środki służące archaizacji,

g) rozpoznać stylizację biblijną i barokową oraz wskazać typowe dla nich środki językowe,

h) rozpoznać parodię literacką, określić jej funkcje i wskazać służące jej środki,

i) rozpoznać w tekstach poznanych w I klasie wartość stylistyczną środków z różnych poziomów języka,

j) rozpoznać w tekście mowę niezależną, zależną i pozornie zależną,

k) rozpoznać związki frazeologiczne zawierające aluzje mitologiczne i biblijne,

l) określić, czym jest retoryka, i wskazać w tekście typowe środki retoryczne,

m) określić, na czym polegają funkcje: impresywna i ekspresywna; wskazać w tekście przejawy tych funkcji,

n) określić, kiedy wypowiedź jest stosowna i skuteczna,

o) w tekstach prasowych, reklamowych itp. rozpoznać i ocenić przejawy współczesnych tendencji w zakresie zapożyczeń i tworzenia neologizmów;

p) dostrzec i ocenić przejawy agresji w języku;

W zakresie kształcenia literackiego i kulturowego:

a) analizować i interpretować wybrane teksty antyczne i biblijne, średniowieczne, renesansowe, barokowe i oświeceniowe z wykorzystaniem

właściwych pojęć teoretycznoliterackich oraz kategorii estetycznych i nawiązaniem do podstawowych kontekstów,

b) opowiedzieć i zinterpretować wybrane mity greckie oraz opowieści biblijne, porównać obraz Boga i człowieka w Biblii i mitologii greckiej,

c) opisać starogrecki ideał człowieka, scharakteryzować epos starogrecki, wskazać cechy tragedii antycznej i źródła tragizmu,7

d) określić cechy postawy horacjańskiej,

e) określić relacje miedzy człowiekiem i Bogiem zobrazowane w kulturze średniowiecza, wskazać wzorce osobowe epoki i odnieść je do przykładów

literackich, scharakteryzować styl romański i gotycki, wskazać przykłady dzieł sztuki i środki artystyczne typowe dla średniowiecza, rozpoznać cechy

średniowiecznej wizji świata w tekstach utworów poznanych w I klasie,

f) opisać renesansową koncepcję człowieka i wskazać, na czym polega nowa wizja świata w literaturze renesansowej, zinterpretować wybrane fraszki i

pieśni Jana Kochanowskiego w kontekście filozofii renesansowego humanizmu i klasycyzmu; wskazywać obecność „renesansowych niepokojów” w

poznanych trenach Jana Kochanowskiego,

g) przedstawić stosunek człowieka baroku do świata, śmierci, przemijania; na podstawie poznanych w I klasie utworów barokowych ukazać

charakterystyczny dla epoki konflikt między miłością do świata a miłością do Boga; na przykładach wybranych dzieł przedstawić cechy sztuki epoki

baroku; określić, czym był sarmatyzm i jakie ślady pozostawił w obyczajowości, sztuce oraz w polskiej mentalności,

h) określić filozoficzne podstawy oświeceniowej wizji świata oraz koncepcji człowieka; wskazać w wybranych utworach literackich przejawy

oświeceniowego racjonalizmu i krytycyzmu; na przykładach wybranych dzieł omówić cechy estetyki klasycyzmu, wskazać i scharakteryzować gatunki

literackie klasycystyczne i sentymentalne; wskazać i scharakteryzować przykłady stylu rokokowego w literaturze i sztuce,

i) określić, na czym polega uniwersalna wartość tekstów biblijnych, mitów greckich oraz utworów powstałych w dobie staropolskiej,

j) wskazać obecność tradycji antycznej, biblijnej, staropolskiej i oświeceniowej w kulturze późniejszych epok – w tym we współczesnej kulturze

masowej,

k) przedstawić przykłady reportażu prasowego, telewizyjnego, radiowego jako przejaw współczesnej tęsknoty do prawdy faktów,

l) wskazać cechy mitu we współczesnej prozie,

m) omówić związki wybranych utworów literatury fantasy z kulturą średniowiecza; wskazać w tych utworach motywy fantastyki baśniowej,

n) wskazać barokowe korzenie estetyki brzydoty,

o) skonfrontować oświeceniowy kult rozumu i nauki ze współczesną refleksją nad szansami i zagrożeniami, które niesie ze sobą rozwój nauki (na

wybranych przykładach literatury nurtu science fiction).

2.3. Wymagania dla klasy II

Uczeń zna i rozumie:8

- utwory (lub ich fragmenty) wskazane w programie,



- pojęcia z zakresu wiedzy o języku: stylizacja językowa, gwara, indywidualizacja, trawestacja, parafraza, polisemia, homonimia, nacechowanie

emocjonalne wyrazów, neologizmy, ściśnienia, funkcje językowe, synonimy, style funkcjonalne, antonimy,

- idee: mesjanizm, prometeizm, winkelriedyzm, praca u podstaw, praca organiczna,

- ślady tradycji biblijnej, antycznej i średniowiecznej obecne w literaturze polskiej,

- nurty filozoficzne związane z omawianą tradycją literacką,

- pojęcia związane z kulturą europejską i polską: spór klasyków z romantykami, ludowość, fantastyka, indywidualizm, wallenrodyzm, werteryzm,

wieszcz, czucie, demonizm, egzotyzm, intuicja, irracjonalizm, katastrofizm, emancypacja, ukraińska szkoła poetów, realizm, naturalizm, towianizm,

filomata, filareta, gotycyzm, mesjanizm, Orient, bajronizm, profetyzm, idealizm, organicyzm, autokreacja, scjentyzm, tolerancja, monizm przyrodniczy,

antynomia, autotematyzm, weltschmerz, metafizyka, spirytualizm, prowidencjalizm,

- gatunki literackie: epopeja, dramat romantyczny, komedia, pieśń, hymn, powieść epistolarna, ballada, opowiadanie, nowela, reportaż, powieść

realistyczna, powieść historyczna, psalm, litania, dumka, felieton, powieść tendencyjna, szkic krytyczny, oda, sonet, rapsod, poemat dygresyjny,

powieść poetycka,


- pojęcia z zakresu estetyki: mimetyzm, synkretyzm, groteska, realizm, naturalizm, synestezja, symbolizm,

- relacje między tekstami a ich kontekstem historyczno-kulturowym,


- związki między kulturą romantyzmu, pozytywizmu a współczesną,

- język poznanych tekstów literackich,

- różnice między językiem tekstów romantycznych, pozytywistycznych a współczesną polszczyzną,

- różnice między mową a pismem,

- funkcje tekstów: estetyczną, ekspresywną, impresywną, poznawczą, fatyczną, wychowawczą, 9

- zapożyczenia z innych języków.

Uczeń potrafi:

- rozpoznać rodzaje i funkcje środków stylistycznych charakterystycznych dla poznawanych epok: inwokacja, porównanie homeryckie, antyteza,

personifikacja, inwersja, hiperbola, metafora, onomatopeja, epitet, anafora, apostrofa, pytanie retoryczne, eksklamacja, oksymoron, peryfraza,

metonimia, instrumentacja zgłoskowa, parenteza, alegoryzacja, symbol, eufenizm, ironia,

- odczytać aluzje literackie w tekście,

- zanalizować wiersz pod względem wersyfikacyjnym,

- wskazać toposy kulturowe: dwór, śmierć, Polska Chrystusem Narodów, wędrówka, ojczyzna, bunt, nieszczęśliwa miłość, pielgrzym, geniusz, maska,

teatr życia, praca,






- opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne poznanych utworów,


- zastosować konteksty w interpretacji,


- charakteryzować bohaterów literackich,



- stosować pojęcia związane z kulturą europejską i polską: spór klasyków z romantykami, ludowość, fantastyka, indywidualizm, wallenrodyzm,

werteryzm, wieszcz, czucie, demonizm, egzotyzm, intuicja, irracjonalizm, katastrofizm, emancypacja, ukraińska szkoła poetów, realizm, naturalizm,

10

towianizm, filomata, filareta, gotycyzm, mesjanizm, Orient, bajronizm, profetyzm, idealizm, organicyzm, autokreacja, scjentyzm, tolerancja, monizm

przyrodniczy, antynomia, autotematyzm, weltschmerz, metafizyka, spirytualizm, prowidencjalizm,

- stosować pojęcia z zakresu estetyki: mimetyzm, synkretyzm, groteska, realizm, naturalizm, synestezja, symbolizm,


- zaprezentować wypowiedź dotyczącą treści omawianych lekcji,









- wygłosić mowę ze świadomym użyciem środków retorycznych,


- rozróżniać szkic interpretacyjny od rozprawki,



- komponować spójną wypowiedź pisemną,

- napisać szkic interpretacyjny, rozprawkę, esej,

- napisać recenzję,

- dokonać interpretacji porównawczej tekstów,


- sporządzić funkcjonalną notatkę,11

- wypełniać druki urzędowe,

- prowadzić korespondencję z zastosowaniem zwrotów adresowych i etykiety językowej,





- dokonać podziału tekstu na części składowe,




- czytać ze zrozumieniem artykuły popularnonaukowe,

- czytać ze zrozumieniem krótkie fragmenty tekstów naukowych i filozoficznych,




- sporządzać bibliografię do tematu wypowiedzi.

2.4. Przewidywane osiągnięcia po klasie II

Poziom podstawowy

Po ukończeniu nauki w II klasie uczeń pogłębił umiejętności zdobyte w I klasie, a ponadto potrafi:


a) opisać język jako system znaków na tle innych systemów semiotycznych,

b) określić pojęcie znaku językowego i wskazać jego cechy wyróżniające,

c) wskazać różnice między językiem a wypowiedzią,

d) wskazać podsystemy języka; wyjaśnić podstawowe pojęcia odnoszące się do każdego z podsystemów,12

e) określić relacje miedzy językiem narodowym a odmianami terytorialnymi; określić znaczenie terminów: dialekt, gwara, żargon,

f) przedstawić miejsce polszczyzny wśród innych języków,

g) na wybranych przykładach wskazać problemy przekładu językowego;

h) rozpoznać w tekstach poznanych w II klasie wartość stylistyczną środków z różnych poziomów języka,

i) określić cechy języka mówionego i pisanego,

j) rozpoznać i ocenić cechy kolokwialne w tekście pisanym,

k) rozpoznać stylizacje: gwarowa i kolokwialna; wskazać służące im środki i określić funkcje,

l) określić, na czym polegają funkcje: informacyjna, poetycka; wskazać przejawy tych funkcji w tekstach.


a) analizować i interpretować wybrane teksty romantyczne, pozytywistyczne i młodopolskie z wykorzystaniem właściwych pojęć teoretycznoliterackich

i kategorii estetycznych oraz nawiązaniem do podstawowych kontekstów,

b) na wybranych przykładach wskazać związki literatury i sztuki w każdej z omawianych epok,

c) wskazać filozoficzne podłoże romantyzmu, określić, na czym polegał przełom romantyczny i przedstawić role uczucia i wyobraźni w poznaniu,

d) określić, na czym polegała romantyczna fascynacja światem duchowym, folklorem, średniowieczem,

e) przedstawić romantyczną wizję historii jako pola twórczej aktywności człowieka,

f) scharakteryzować relacje człowieka i natury w romantyzmie,

g) określić, na czym polegał romantyczny indywidualizm,

h) scharakteryzować kreacje bohatera romantycznego (uwzględniając rozwój tej kategorii),

i) scharakteryzować miłość romantyczną,

j) wskazać rolę tematu współczesnego w dramatach romantycznych oraz przedstawić zawarte w nich wizje historii,

k) określić związki między teatrem a kształtem dramatu na przykładzie dramatu romantycznego,

l) wymienić i scharakteryzować podstawowe gatunki romantyczne na przykładach konkretnych utworów literackich; wskazać cechy typowe dla poetyki

romantycznej,

m) określić cechy stylu romantycznego, odwołując się do przykładów dzieł sztuki,13

n) omówić romantyczną koncepcję poezji i poety oraz model patriotyzmu,

o) wyjaśnić, na czym polegała idea syntezy sztuk,

p) wyjaśnić, na czym polegała szczególna rola pieśni w kulturze romantycznej,

q) wskazać związki literatury i muzyki w epoce romantyzmu,

r) określić, na czym polega społeczny wymiar sztuki pozytywizmu; scharakteryzować program polskich pozytywistów i odnieść go do utworów

literackich,

s) scharakteryzować realizm i naturalizm jako prądy dominujące w pozytywizmie; wskazać nowe obszary zainteresowań literatury i preferowane

gatunki, podając przykłady utworów literackich; na wybranych przykładach omówić poetykę nowel pozytywistycznych i wielkich powieści

realistycznych,

t) przedstawić utwory literackie (z programu II klasy), w których dochodzi do głosu optymistyczny i pesymistyczny głos polskiego pozytywizmu,

u) wskazać w utworach okresu pozytywizmu przykłady obecności idei patriotycznych; odczytywać treści niecenzuralne wyrażone językiem ezopowym,

v) wymienić prądy artystyczne i światopoglądowe oraz postawy typowe dla Młodej Polski i odnieść je do utworów literackich; podać przykłady

impresjonizmu, symbolizmu i ekspresjonizmu w sztuce, wskazać właściwe dla nich środki artystyczne,

w) omówić młodopolskie koncepcje artysty i sztuki ukazane w artykułach programowych oraz w utworach literackich,

x) przeprowadzić analizę i zinterpretować wiersz młodopolski, wskazując typowe dla epoki motywy, postawy i środki artystyczne,

y) na przykładzie konkretnego utworu omówić cechy powieści młodopolskiej,

z) na przykładzie konkretnego utworu wskazać cechy dramatu symbolicznego,

aa) w utworach poznanych w II klasie pokazać obecność tradycji kulturowej (np. romantycznej, franciszkanizmu, filozofii Wschodu),

bb) określić, na czym polega uniwersalna wartość dzieł romantycznych, pozytywistycznych i młodopolskich,

cc) wskazać obecność tradycji romantycznej, pozytywistycznej i młodopolskiej w kulturze XX w., w tym we współczesnej kulturze masowej,

dd) wskazać przejawy XX-wiecznego kultu młodości oraz jego kryzysu,

ee) odnaleźć związki współczesnych idei feministycznych z XIX-wieczna idea emancypacji kobiet,

ff) omówić modernizm jako jeden z najważniejszych nurtów literatury i sztuki XX w.; wskazać przykłady żywej do dziś strategii prowokacji

artystycznej; uzasadnić, że pojęcie prowokacji jest historycznie zmienne. 14

Poziom rozszerzony

Uczeń posiada umiejętności wskazane dla poziomu podstawowego – w szerszym zakresie, jeśli chodzi o listę lektur, znajomość konwencji i toposów

oraz zasób pojęć i terminów teoretyczno- i historycznoliterackich oraz nauki o języku, a ponadto:

W zakresie kształcenia językowego umie:

a) wskazać w tekście i omówić przykłady przesunięć metaforycznych jako przejaw językowego obrazu świata charakterystycznego dla poznanych epok

kulturowych i współczesnego języka ogólnego,

b) podać informacje o budowie języka polskiego w ujęciu historycznym i typologicznym,

c) wskazać różnice między tłumaczeniem tekstu z języka polskiego a przekładem utworu literackiego,

d) określić, na czym polegają funkcje: fatyczna, magiczna, metajęzykowa i stanowiąca; wskazać przejawy tych funkcji w tekstach,

2.5. Wymagania dla klasy III

Uczeń zna i rozumie:

- utwory (lub ich fragmenty) wskazane w programie,



- ślady tradycji biblijnej, antycznej, staropolskiej i romantycznej obecne w literaturze,

- nurty filozoficzne związane z omawianą tradycją literacką – nietzscheanizm, schopenchaueryzm, bergsonizm, behawioryzm, psychoanaliza,

materializm dialektyczny, sceptycyzm poznawczy, pragmatyzm,

- pojęcia związane z kulturą europejską i polską: Młoda Polska, modernizm, impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm, katastrofizm, nihilizm,

franciszkanizm, dekadentyzm, fin de siecle, nirwana, sztuka dla sztuki, bohema, cyganeria, filister, femme fatale, chłopomania/ ludomania, folklor,

dulszczyzna, kołtun, Skamander, Awangarda Krakowska, Druga Awangarda, Kwadryga, Żagary, awangarda, katastrofizm, dadaizm, ekspresjonizm,

surrealizm, futuryzm, psychologizm, formizm, socrealizm, Holocaust, parnasizm, spleen, mizoginizm, oniryzm, happening,

- gatunki literackie: dramat naturalistyczny, dramat symboliczny, powieść młodopolska, powieść panoramiczna, dziennik, powieść polityczna, powieść

psychologiczna, powieść produkcyjna, satyra polityczna, powieść autotematyczna, powieść rozwojowa, powieść, strumienia świadomości, tragifarsa

kołtuńska, moralitet, powieść conradowska, powieść symultaniczna, poemat rozkwitający, 15

- style w sztuce: impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm, secesja, realizm, naturalizm, dadaizm, surrealizm, futuryzm, formizm, kubizm, kolaż,

abstrakcjonizm, socrealizm, pop-art., fowizm, suprematyzm, unizm, neoplastycyzm,


- pojęcia z zakresu estetyki: symbol, alegoria, sacrum, profanum, ironia, groteska, parodia, sarkazm, tragizm, arcydzieło, kicz, kultura masowa, kultura

elitarna, pop-kultura,

- relacje między tekstami a ich kontekstem historyczno–kulturowym,


- społeczne i terytorialne zróżnicowanie języka: dialekt, gwara, regionalizm, żargon, zróżnicowanie pokoleniowe, socjolekt,

- style indywidualne i funkcjonalne: potoczny, artystyczny, publicystyczny, naukowy, urzędowy,

- typy stylizacji: archaizacja, stylizacja gwarowa, stylizacja potoczna, trawestacja, parafraza, indywidualizacja,

- funkcje tekstów: estetyczną, ekspresywną, impresywną, poznawczą, fatyczną, wychowawczą.

Uczeń potrafi:

- rozpoznać manipulację językową, perswazję,

- rozpoznać rodzaje i funkcje środków stylistycznych charakterystycznych dla poznawanych epok: epitet, metafora, porównanie, onomatopeja, antyteza,

inwersja, hiperbola, oksymoron, synestezja, metonimia, parenteza, paralelizm składniowy,

- wskazać toposy kulturowe: taniec, koniec świata, śmierć, miłość, artysta, kobieta anioł, femme fatale, toposy życia,






- opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne poznanych utworów,


- zastosować konteksty w interpretacji, 16


- charakteryzować bohaterów literackich,



- stosować pojęcia związane z kulturą europejską i polską: Młoda Polska, modernizm, impresjonizm, ekspresjonizm, symbolizm, katastrofizm, nihilizm,

franciszkanizm, dekadentyzm, fin de siecle, nirwana, sztuka dla sztuki, bohema, cyganeria, filister, femme fatale, chłopomania/ludomania, folklor,

dulszczyzna, kołtun, Skamander, Awangarda Krakowska, Druga Awangarda, Kwadryga, Żagary, awangarda, katastrofizm, dadaizm, ekspresjonizm,

surrealizm, futuryzm, psychologizm, formizm, socrealizm, Holocaust, parnasizm, spleen, mizoginizm, oniryzm, happening,

- stosować pojęcia z zakresu estetyki: symbol, alegoria, sacrum, profanum, ironia, groteska, parodia, sarkazm, tragizm, arcydzieło, kicz, kultura masowa,

kultura elitarna, pop-kultura,


- zaprezentować wypowiedź dotyczącą treści omawianych na lekcji,












- komponować spójna wypowiedź pisemną, 17

- sporządzić recenzję filmową,


- sporządzić funkcjonalna notatkę,





- dokonać podziału tekstu na jego części składowe,




- czytać ze zrozumieniem teksty popularnonaukowe,

- czytać ze zrozumieniem fragmenty tekstów naukowych i filozoficznych,




- sporządzać bibliografię do tematu wypowiedzi

2.6 Przewidywane osiągnięcia po klasie III

Poziom podstawowy

Po ukończeniu nauki w III klasie uczeń pogłębił umiejętności zdobyte w II klasie, a ponadto potrafi:


a) określić podstawowe relacje semantyczne (synonimia, homonimia, antonimia, polisemia),

b) zdefiniować pojęcie aktu mowy, rozpoznać jego rodzaje; określić, na czym polega sens dosłowny i intencjonalny aktu mowy,

c) rozpoznać sposoby wzbogacania słownictwa: neosemantyzację i podstawowe procesy słowotwórcze,18

d) określić relacje miedzy językiem narodowym a odmianami środowiskowymi,

e) omówić podstawowe tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny, rozpoznać ich przejawy, ocenić poprawność konkretnych form językowych,

f) omówić mechanizm manipulacji językowej, rozpoznać i ocenić jej przejawy,

g) scharakteryzować cechy języka mediów; określić i ocenić jego wpływ na polszczyznę ogólną,

h) napisać wypowiedz w stylu urzędowym,

i) wskazać charakterystyczne cechy stylistyczne czytanych utworów; podać przykłady stylu artystycznego, stylu pisarza, grupy literackiej – w zakresie

utworów poznanych w III klasie,

j) rozpoznać w tekstach poznanych w III klasie wartość stylistyczną środków z różnych poziomów języka,

k) rozpoznać stylizację środowiskową,

l) na podstawie obserwacji stylu rozpoznać aluzje, trawestacje, pastisz; określić funkcje tych zabiegów stylizacyjnych,


a) analizować i interpretować wybrane teksty literackie XX w. z wykorzystaniem właściwych pojęć teoretycznoliterackich i kategorii estetycznych oraz

z nawiązaniem do podstawowych kontekstów,

b) zinterpretować wybrane teksty XX-wieczne, wskazując rolę, jaką odgrywają w nich takie kategorie, jak: świętość, zło, śmierć, naród, ojczyzna, „mała

ojczyzna”,

c) wyjaśnić pojęcia awangardy i awangardyzmu, odnosząc je do przykładów z dziedziny literatury i sztuki,

d) wskazać główne kierunki poszukiwań w literaturze i sztuce XX w. – odnieść je do konkretnych przykładów,

e) scharakteryzować przykłady nowatorstwa tematycznego i formalnego w literaturze i sztuce XX w.,

f) scharakteryzować stosunek do języka poetyckiego wskazanych twórców,

g) pokazać (na przykładach utworów poznanych w III klasie) stosunek do tradycji w literaturze i sztuce XX w.,

h) wskazać związki literatury z historią i przemianami polityczno-ustrojowymi oraz ideologią (na podstawie tekstów z programu III klasy),

i) scharakteryzować rolę twórcy w XX w. w odniesieniu do tradycji (na wybranych przykładach),

j) określić wpływ środków masowego przekazu i przyspieszenia cywilizacyjnego na kulturę (na podstawie tekstów z programu III klasy); wskazać

główne tendencje kultury masowej i ustosunkować się do nich,19

k) wyjaśnić pojęcia: „kultura wysoka”, „kultura niska”, „obieg kultury”, „kultura masowa”,

„kultura elitarna”, „arcydzieło”, „kicz”, odnosząc je do konkretnych tekstów i zjawisk kultury XX w.,

l) wskazać źródła i znaczenie wskazanych toposów i symboli kultury współczesnej,

m) na wybranych przykładach wskazać związki literatury i sztuki XX w.,

n) oceniać i wartościować poznawane teksty kultury, odwołując się do podstawowych kategorii etycznych i estetycznych; wyjaśnić określenie

„uniwersalne wartości humanistyczne” i odnosić je do czytanych utworów.

Poziom rozszerzony

Uczeń posiada umiejętności wskazane dla poziomu podstawowego – w szerszym zakresie, jeśli chodzi o listę lektur, znajomość konwencji i toposów

oraz zasób pojęć i terminów teoretyczno- i historycznoliterackich oraz nauki o języku.

W zakresie kształcenia językowego umie:

a) wskazać w tekście i omówić przykłady przesunięć metaforycznych jako przejaw językowego obrazu świata charakterystycznego dla faz i kręgów

kultury XX w. oraz dla współczesnego języka ogólnego.

W zakresie kształcenia literackiego i kulturowego umie:

a) porównać pojęcia „awangarda” i „postmodernizm”; odnieść je do konkretnych utworów literackich (poznanych w III klasie),

b) przeprowadzić analizę i zinterpretować wiersz współczesny, stosując właściwą terminologię; napisać esej interpretacyjny,

c) wskazać główne kierunki poszukiwań poezji XX w.; porównać budowę wersyfikacyjno-składniową wiersza tradycyjnego i współczesnego (w

zakresie utworów przewidzianych programem), wskazać funkcje segmentacji tekstu,

d) na przykładach wybitnych dzieł omówić osiągnięcia sztuki filmowej XX w.,

e) omówić XX-wieczne przemiany w obrębie gatunków literackich (na przykładzie wybranych powieści, dramatu, gatunków z pogranicza literatury

faktu, eseistyki literackiej).

3. Umiejętności zdobywane w każdej klasie

Poziom podstawowy

Uczeń:

20

a) czyta wskazane w programie teksty ze zrozumieniem ich różnorodnych sensów, funkcji, znaczeń metaforycznych i symbolicznych, rozpoznaje ich

konwencje, style, sytuuje je w podstawowych kontekstach; dostrzega obecność archetypów i toposów,

b) wyraziście odczytuje utwory literackie, z dbałością o przekazanie sensu, właściwą dykcję, akcent, artykulację; recytuje wybrane utwory z pamięci,

c) wskazuje źródła i znaczenie wskazanych archetypów, toposów i symboli,

d) ukazuje związki topiki literackiej z motywami obecnymi w sztuce,

e) porównuje utwory literackie z różnych epok o podobnych motywach,

f) odczytuje i porównuje dzieła różnych sztuk z uwzględnieniem specyfiki ich tworzywa,

g) rozpoznaje style w sztuce,

h) dostrzega w czytanych utworach nawiązania do tradycji kulturowej, „dialogi z tradycją”,

i) określa wartość użytych w tekście środków z różnych poziomów języka,

j) rozpoznaje cechy stylów funkcjonalnych i stylu artystycznego,

k) tworzy stosowną i skuteczną wypowiedź, wybierając z zasobu środków językowych elementy stosowne do funkcji wypowiedzi i sytuacji

komunikacyjnej,

l) zna i respektuje zasady etykiety i estetyki językowej,

m) ocenia cudze wypowiedzi pod względem stosowności i skuteczności oraz zasad etykiety i estetyki językowej,

n) rozpoznaje intencje komunikacyjne wypowiedzi,

o) poprawia tekst, dokonuje adiustacji, przeredagowuje go, przekształca, streszcza, skraca, rozwija, parafrazuje,

p) planuje formę i kompozycję wypowiedzi zgodnie z jej celem,

q) posługuje się cytatami,

r) popiera argumentami własne sądy,

s) skutecznie uczestniczy w dialogu, dyskusji i negocjacjach,

t) komponuje i wygłasza przemówienie,

u) wypowiada się w podstawowych (szkolnych) formach gatunkowych, jak: rozprawka, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego; w zakresie

rozszerzonym: artykuł popularnonaukowy, interpretacja porównawcza, esej,21

v) ocenia etyczny wymiar wypowiedzi cudzej i własnej, dba o uczciwość wypowiedzi; rozpoznaje manipulację językową i wyznaczniki funkcji

perswazyjnej; negatywnie ocenia przejawy agresji w języku,

w) stosuje celowo chwyty retoryczne oraz inne środki językowej ekspresji,

x) dostrzega i ocenia przejawy mody językowej,

y) zna normy poprawności językowej; wskazuje i ocenia, stosując właściwe kryteria, formy niepoprawne, a nagminnie szerzące się w języku, przejawy

„twórczości językowej”,

z) sporządza notatkę, konspekt, przypis, opis bibliograficzny, zestawienie bibliograficzne, bazę danych (także z wykorzystaniem komputera).

Poziom rozszerzony

Uczeń:

a) wskazuje związki omawianych utworów literackich ze światopoglądem i kierunkami filozoficznymi epoki,

b) wskazuje związki poznanych gatunków z prądami artystycznymi epoki,

c) interpretuje utwór, wykorzystując różne konteksty (historyczny, biograficzny, kulturowy, filozoficzny); określa, czym jest kontekst macierzysty

utworu,

d) na wybranych przykładach pokazuje przeobrażenia w obrębie poznanych gatunków literackich (epos, dramat, tren, sonet, hymn, powieść);

e) rozpoznaje w tekstach charakterystyczne cechy stylu poznawanych epok literackich,

f) analizuje i interpretuje wiersz, stosując właściwą terminologię i pojęcia z poetyki historycznej.

4. Wymagania ogólne i szczegółowe dla 4-letniego liceum

A. Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.

2. Rozumienie historii literatury i dziejów kultury jako procesu, a także dostrzeganie roli czynników wewnętrznych i zewnętrznych

wpływających na ten proces.

3. Rozumienie konieczności zachowania i rozwoju literatury i kultury w życiu jednostki oraz społeczeństwa.

4. Rozróżnianie kultury wysokiej i niskiej, elitarnej i popularnej oraz dostrzeganie22

związków między nimi.

5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność

mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.

6. Kształtowanie różnorodnych postaw czytelniczych: od spontanicznego czytania do odbioru opartego na podstawach naukowych.

7. Kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania literatury oraz innych tekstów kultury, a także ich wzajemnej

korespondencji.

8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym,

metaforycznym, symbolicznym, aksjologicznym.

9. Kształcenie umiejętności rozumienia roli mediów oraz ich wpływu na zachowania i postawy ludzi, a także krytycznego odbioru

przekazów medialnych oraz świadomego korzystania z nich.

10. Budowanie systemu wartości na fundamencie prawdy, dobra i piękna oraz szacunku dla człowieka.

11. Kształcenie umiejętności rozpoznawania i wartościowania postaw budujących szacunek dla człowieka (np. wierność,

odpowiedzialność, umiar) oraz służących budowaniu wspólnot: państwowej, narodowej, społecznej (np. patriotyzm, sprawiedliwość,

obowiązkowość, szlachetność, walka, praca, odwaga, roztropność).

II. Kształcenie językowe.

1. Pogłębianie funkcjonalnej wiedzy z zakresu nauki o języku.

2. Wzbogacanie umiejętności komunikacyjnych, stosowne wykorzystanie języka

w różnych sytuacjach komunikacyjnych.

3. Funkcjonalne wykorzystywanie wiedzy o języku w odczytaniu sensów zawartych w strukturze głębokiej tekstów literackich i

nieliterackich.

4. Świadome wykorzystanie działań językowych w formowaniu odpowiedzialności za własne zachowania językowe.

5. Uwrażliwianie na piękno mowy ojczystej, wspomaganie rozwoju kultury językowej, doskonalenie umiejętności posługiwania się

poprawną polszczyzną.

III. Tworzenie wypowiedzi.23

1. Doskonalenie umiejętności wyrażania własnych sądów, argumentacji i udziału

w dyskusji.

2. Wykorzystanie kompetencji językowych i komunikacyjnych w wypowiedziach ustnych i pisemnych.

3. Kształcenie umiejętności formułowania i uzasadniania sądów na temat dzieł

literackich oraz innych tekstów kultury.

4. Doskonalenie umiejętności retorycznych, w szczególności zasad tworzenia wypowiedzi spójnych, logicznych oraz stosowania

kompozycji odpowiedniej dla danej formy gatunkowej.

5. Rozwijanie umiejętności tworzenia tekstów o wyższym stopniu złożoności.

IV. Samokształcenie.

1. Rozwijanie zainteresowań humanistycznych.

2. Doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, w tym zasobów cyfrowych, oceny ich rzetelności, wiarygodności

i poprawności merytorycznej.

3. Kształcenie nawyków systematycznego uczenia się, porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania oraz syntezy poznanego

materiału.

4. Wyrabianie nawyku samodzielnej, systematycznej lektury.

5. Rozwijanie uzdolnień i zainteresowań poprzez udział w różnych formach aktywności intelektualnej i twórczej.

6. Umacnianie postawy poszanowania dla cudzej własności intelektualnej.

7. Rozwijanie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu

pozyskanych informacji.

B. Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Na III etapie edukacyjnym obowiązuje utrwalanie, poszerzanie i doskonalenie wiadomości

i umiejętności nabytych w szkole podstawowej.

24

ZAKRES PODSTAWOWY ZAKRES ROZSZERZONY

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w

poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans,

barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska,

dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji,

literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach

(fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną,

naturalistyczną, groteskową);

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w

tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię

antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat

romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści

i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego

poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe:

oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne,

w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie,

epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich

funkcje;

spełnia wymagania określone

dla zakresu podstawowego, a ponadto:

1) odczytuje tekst w jego warstwie semantycznej i semiotycznej;

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy

tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości

uniwersalnych;

3) rozpoznaje w utworach cechy prądów literackich i artystycznych oraz

odczytuje ich funkcje;

4) rozróżnia grupę literacką

i pokolenie literackie; rozpoznaje założenia programowe w utworach

literackich różnych epok;

5) rozpoznaje mitologizację

i demitologizację w utworach literackich, rozumie ich uniwersalny

charakter oraz rolę w interpretacji;

6) rozpoznaje w utworach literackich konwencje: baśniową, oniryczną,

turpistyczną, nadrealistyczną, postmodernistyczną;

7) określa przemiany konwencji i ich przenikanie się w utworach

25

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię

i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w

tekście i rozumie wartościujący charakter;

7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz

określa jej artystyczny i wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów

wskazanych w podstawie programowej jako lektury

obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę

poznanych tekstów oraz jej związek

z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi,

historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata

przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów),

narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje

podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów

biblijnych

i antycznych w utworach literackich; określa

ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów

poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana

literackich; rozpoznaje odmiany synkretyzmu (rodzajowego,

gatunkowego) oraz interpretuje jego znaczenie;

8) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego:

aliterację, paronomazję, kontaminację, metonimię, synekdochę,

synestezję, odmiany inwersji, gradację; określa ich funkcje;

9) rozumie pojęcie archetypu, rozpoznaje archetypy w utworach

literackich oraz określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

10) rozumie pojęcie parafrazy, parodii i trawestacji, wskazuje ich wzorce

tekstowe; wykorzystuje te pojęcia w interpretacji utworu literackiego;

11) porównuje różnorodne propozycje odczytania tego samego utworu

literackiego;

12) rozumie pojęcie aluzji literackiej, rozpoznaje aluzje w utworach

i określa ich znaczenie w interpretacji utworów;

13) rozumie i określa związek wartości

poznawczych, etycznych

i estetycznych w utworach literackich.

26

Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, Dziadów cz. II oraz

Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Zemsty Aleksandra Fredry,

Balladyny Juliusza Słowackiego;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega

kontynuacje i nawiązania

w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście

miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego

propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów

literackich potrzebne konteksty, szczególnie

kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy,

filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i

narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz

znaczenie dla budowania własnego systemu

wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

27

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np.

publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób

prowadzenia wywodu oraz argumentację;

3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton,

reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia),

popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów

prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki

językowe i ich funkcje zastosowane

w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia

odpowiedzi właściwe i unikowe;

4) określa wpływ starożytnego teatru greckiego na rozwój sztuki

teatralnej; rozumie pojęcie katharsis i charakteryzuje jego rolę

w kształtowaniu odbioru dzieła;

5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz

określa ich wpływ na kulturę epoki;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy

w danej dziedzinie sztuki;

7) odróżnia dzieła kultury wysokiej od tekstów kultury popularnej,

stosuje kryteria

pozwalające odróżnić arcydzieło od kiczu.



1) analizuje strukturę eseju: odczytuje zawarte w nim sensy, sposób

prowadzenia wywodu, charakterystyczne cechy stylu;

2) wykorzystuje teksty naukowe w interpretacji dzieła sztuki;

3) rozpoznaje nawiązania do tradycji biblijnej i antycznej w kulturze

współczesnej;

4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne

konteksty;

5) rozpoznaje i charakteryzuje główne

style w architekturze i sztuce;

6) odczytuje poglądy filozoficzne zawarte w różnorodnych dziełach;

7) zna pojęcie syntezy sztuk, rozpoznaje jej cechy i ewolucję od

romantyzmu do współczesności.

28

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i

składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych

wypowiedzi;

2) rozumie zróżnicowanie składniowe zdań wielokrotnie złożonych,

rozpoznaje ich funkcje w tekście i wykorzystuje je w budowie

wypowiedzi o różnym charakterze;

3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych

konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście;

wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;

4) rozumie rolę szyku wyrazów w zdaniu oraz

określa rolę jego przekształceń w budowaniu znaczenia

wypowiedzi.


dla zakresu podstawowego, a ponadto rozumie proces kształtowania się

systemu gramatycznego i potrafi wskazać jego elementy we fleksji,

fonetyce i składni.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

29

1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;

2) rozróżnia style funkcjonalne polszczyzny oraz rozumie zasady ich

stosowania;

3) rozpoznaje i ocenia modę językową we

współczesnym języku;

4) określa rodzaje zapożyczeń i sposób ich funkcjonowania w

polszczyźnie różnych epok; odnosi wskazane zjawiska do

współczesnej polszczyzny;

5) zna, rozumie i funkcjonalnie wykorzystuje biblizmy, mitologizmy,

sentencje, przysłowia i aforyzmy obecne w polskim dziedzictwie

kulturowym;

6) rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja,

kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.)

oraz określa ich funkcje w tekście;

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym;

odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu

emocjonalnym, oficjalne od potocznego.



1) rozumie i wyjaśnia różnicę między etymologicznym a realnym

znaczeniem wyrazu;

2) rozpoznaje prozodyczne elementy stylu: akcent, intonacja, dynamika,

rytmizacja i określa ich funkcje

w tekście;

3) rozumie pojęcie socjolektu; rozpoznaje i określa jego funkcje

komunikacyjne;

4) rozumie, co to jest tabu językowe;

rozpoznaje jego obecność

w wypowiedziach;

5) określa właściwości języka jako nośnika i przekaźnika treści

kulturowych;

6) rozpoznaje i charakteryzuje styl indywidualny (dzieła literackiego,

autora) oraz styl typowy (gatunku literackiego, prądu literackiego,

epoki) i wykorzystuje tę wiedzę

w interpretacji utworu literackiego;

7) określa rolę języka jako narzędzia wartościowania w tekstach

literackich;

30

8) określa cechy stylu wypowiedzi internetowych oraz wartościuje

wypowiedzi tworzone przez

internautów.

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

1) rozumie pojęcie znaku językowego oraz języka

jako systemu znaków; rozróżnia typy znaków i określa ich funkcje

w tekście;

2) zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe

(komunikat, nadawca, odbiorca, kod, kontekst, kontakt);

3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką,

metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym

perswazyjną);

4) rozpoznaje zjawiska powodujące niejednoznaczność wypowiedzi

(homonimie, anakoluty, elipsy, paradoksy), dba o jasność i

precyzję komunikatu;

5) posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od

sytuacji komunikacyjnej;

6) odróżnia zamierzoną innowację językową od błędu językowego;

określa funkcje innowacji językowej w tekście;

7) stosuje zasady etyki wypowiedzi; wartościuje wypowiedzi

językowe, stosując kryteria, np. prawda – fałsz, poprawność –

niepoprawność;

8) rozróżnia pojęcia manipulacji, dezinformacji, postprawdy,



1) określa intencję wypowiedzi jako aktu o dwóch znaczeniach:

dosłownym i implikowanym (presupozycja);

2) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (fatyczną, magiczną);

3) określa funkcje języka: poznawczą (kategoryzowanie świata),

komunikacyjną (dostosowanie języka do sytuacji komunikacyjnej) oraz

społeczną (budowanie wspólnoty regionalnej, środowiskowej,

narodowej);

4) określa rolę języka w budowaniu obrazu świata.

31

stereotypu, bańki informacyjnej, wiralności; rozpoznaje te zjawiska

w tekstach i je charakteryzuje;

9) stosuje zasady etykiety językowej

w wypowiedziach ustnych i pisemnych odpowiednie do

sytuacji;

10) charakteryzuje zmiany w komunikacji

językowej związane z rozwojem jej form (np. komunikacji

internetowej).

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni

wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz

partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami

mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i; zapisu


dla zakresu podstawowego, a ponadto stosuje podstawowe zasady pisowni

polskiej (fonetyczną, morfologiczną,

przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków

złożonych; pisowni nosówek (a, ę) oraz połączeń om, on, em, en;

pisowni skrótów i skrótowców;

2) wykorzystuje składniowo-znaczeniowy charakter interpunkcji do

uwypuklenia sensów redagowanego przez siebie tekstu;

3) rozumie stylistyczną funkcję zamierzonego

błędu ortograficznego w tekście artystycznym.

historyczną i konwencjonalną)

w zachowaniu poprawności zapisu

wypowiedzi.

32

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy

użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2) wskazuje i rozróżnia cele perswazyjne

w wypowiedzi literackiej i nieliterackiej;

3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną

(np. teza, argumenty, apel, pointa);

4) wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne (np. pytania

retoryczne, wyliczenia, wykrzyknienia, paralelizmy, powtórzenia,

apostrofy, przerzutnie, inwersje) oddziałują na odbiorcę;

5) rozróżnia typy argumentów, w tym argumenty pozamerytoryczne

(np. odwołujące się do litości, niewiedzy, groźby, autorytetu,

argumenty ad personam);

6) rozumie, na czym polega logika

i konsekwencja toku rozumowania

w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych

tekstach;

7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;

8) rozróżnia pragmatyczny i etyczny wymiar obietnic składanych

w tekstach reklamy;

9) rozpoznaje elementy erystyki w dyskusji oraz ocenia je pod



1) odróżnia elementy stałe

i fakultatywne przemówień;

2) stosuje różne typy dowodzenia w wypowiedzi (indukcyjne,

dedukcyjne, sylogizmy);

3) rozpoznaje wywód o charakterze demagogicznym oraz metodę pytań

podchwytliwych i sugerujących;

4) rozumie pojęcie rubaszności

i sarkazmu, wskazuje ich funkcje w tekście oraz przedstawia

propozycję odczytania;

5) rozróżnia ironię w zależności od celu: satyrycznego, parodystycznego,

przejawu drwiny i sarkazmu.

33

względem etycznym;

10) rozumie zjawisko nowomowy; określa jego

cechy i funkcje w tekście.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi,

rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze

znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem

celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

3) reaguje na przejawy agresji językowej, np. zadając pytania,

prosząc o rozwinięcie lub uzasadnienie stanowiska, wykazując

sprzeczność wypowiedzi;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny,

redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

5) tworzy formy użytkowe: protokół, opinię, zażalenie; stosuje zwroty

adresatywne, etykietę językową;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących

formach gatunkowych: wypowiedź

o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic

krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

7) odróżnia streszczenie od parafrazy; funkcjonalnie stosuje je w

zależności od celu wypowiedzi;


dla zakresu podstawowego, a ponadto tworzy spójne wypowiedzi

w następujących formach: esej, interpretacja porównawcza, reportaż,

felieton.

34

8) tworzy plan kompozycyjny i dekompozycyjny tekstów o charakterze

argumentacyjnym;

9) stosuje retoryczne zasady kompozycyjne

w tworzeniu własnego tekstu; wygłasza mowę

z uwzględnieniem środków pozajęzykowych;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu,

formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych

kontekstów,

w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód

służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

11) stosuje zasady poprawności językowej

i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować

własne decyzje poprawnościowe;

12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem

własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria

poprawności językowej.

IV. Samokształcenie.

1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez

przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich

wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu,



1) sięga do literatury naukowej, aby pogłębiać swoją wiedzę

przedmiotową;

35

zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

3) korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;

4) sporządza bibliografię i przypis bibliograficzny, także źródeł

elektronicznych;

5) dokonuje krytycznej selekcji źródeł;

6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

7) wzbogaca swoją wypowiedź pozajęzykowymi środkami komunikacji;

8) posługuje się słownikami ogólnymi języka polskiego oraz słownikami

specjalistycznymi (np. etymologicznymi, frazeologicznymi, skrótów,

gwarowymi), także w wersji on-line;

9) wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich

krytycznej oceny;

10) gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

11) korzysta z zasobów multimedialnych, np.

z: bibliotek, słowników on-line, wydawnictw e-book, autorskich stron

internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając

kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość;

12) wykorzystuje formę projektu

w przygotowaniu i prezentowaniu oraz popularyzowaniu swoich

zainteresowań i osiągnięć;

13) zna pojęcie hipertekstu; rozpoznaje jego realizacje internetowe oraz

pozainternetowe; określa ich funkcje w komunikacji, umiejętnie

z nich korzysta w gromadzeniu informacji.

2) włącza się w życie kulturalne szkoły,

regionu.

36

II. II. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

1. SKALA OCEN I OGÓLNE ZASADY (za WSO)

1.1 Oceny ustala się według następującej skali:

1) celujący – 6

2) bardzo dobry - 5

3) dobry - 4

4) dostateczny - 3

5) dopuszczający - 2

6) niedostateczny – 1

1.2 Ogólne zasady:

1. Dopuszcza się stosowanie znaków „+”, „-” przy ocenach bieżących: bdb, db, dst, dop. Oceny śródroczne i roczne klasyfikacyjne nie mogą zawierać

w/w znaków.

2. Bieżące ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia obejmuje: wypowiedzi ustne, ocenianie prac pisemnych (sprawdziany, testy, kartkówki, prace

klasowe, referaty, prace domowe), ćwiczenia praktyczne, ustne oraz pisemne prace kontrolne w formie próbnego badania osiągnięć ucznia, sesje,

próbne matury i inne formy ustalone z nauczycielem. Nauczyciele kładą nacisk na formułowanie zadań typu maturalnego.

3. Krótkie prace pisemne (kartkówki, testy) z bieżącego materiału mogą obejmować nie więcej niż trzy tematy ostatnich lekcji.

4. Przyjmuje się:

1) wagi ocen w dzienniku elektronicznym:

4 – olimpiady, konkursy, próbne badanie osiągnięć (mini matury), sesje, próbne matury (operon itp.),

3 – sprawdzian, wypracowanie,

2 – kartkówka, odpowiedź,

1 – zadanie, referaty, prezentacje, aktywność.

2) kryteria oceniania prac pisemnych (z wyjątkiem kartkówek) wg zasad:

37

Progi procentowe (%) Ocena

100 – 99 celujący

98 - 90 bardzo dobry

89 - 72 dobry

71 - 51 dostateczny

50 - 40 dopuszczający

poniżej 39 niedostateczny

3) kryteria oceniania kartkówki:



89 - 72 dobry

71 - 51 dostateczny



1. W każdym okresie przed klasyfikacją z przedmiotów maturalnych, w tym wybranych rozszerzeń przeprowadzane są obowiązkowe pisemne, próbne

badania osiągnięć uczniów (mini matury) określające narastająco poziom wiedzy i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych

wynikających z podstawy programowej.

2. W ostatnich dwóch rocznikach klas przeprowadzone zostaną ustne badania osiągnięć uczniów (mini matury) z przedmiotów, które obowiązują w tej

38

formie na egzaminie maturalnym, w szczególności z j. polskiego i j. angielskiego.

3. Prace pisemne, w szczególności sprawdzian wiadomości, próbne badanie osiągnięć ucznia, sesje, pisane w ramach zajęć z przedmiotów maturalnych

powinny być typu maturalnego (forma, układ i struktura zadań).

4. Ustala się następujące progi procentowe określające wynik próbnego badania osiągnięć (mini matury), sesji ucznia :


100 – 97 celujący


85 - 71 dobry

70 - 54 dostateczny



5. Progi procentowe określające wynik próbnych matur (Operon itp.) ustala się na podstawie dokumentów przesłanych przez organizatora.

6. W przypadku nieobecności usprawiedliwionej zaświadczeniem lekarskim lub w związku z nagłą sytuacją losową, uczeń ma prawo do pisania

próbnego badania osiągnięć (mini matury) w innym ustalonym przez nauczyciela terminie ( do 3 tygodni ).

7. Uzyskana ocena z badania osiągnięć przez ucznia jest ostateczna i nie podlega poprawie.

8. Dopuszcza się przeprowadzenie czterech prac pisemnych klasowych (sprawdzianów) tygodniowo, które muszą być zapowiedziane z co najmniej

tygodniowym wyprzedzeniem. Nauczyciel poprawia i ocenia pisemną pracę ucznia w ciągu dwóch tygodni (w uzasadnionych przypadkach termin

może zostać przedłużony do trzech tygodni). Dopuszcza się pisanie jednego sprawdzianu w ciągu dnia.

9. Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną z pracy pisemnej klasowej (z wyłączeniem kartkówek) po uzgodnieniu z nauczycielem może poprawić ją

pisząc kolejną pracę. Prawo do poprawy oceny niedostatecznej nie dotyczy uczniów, którzy niesamodzielnie wykonywali pracę klasową. Prawo do

poprawy przysługuje tylko raz w zakresie danego materiału i wyznaczonego terminu. Jeżeli uczeń otrzyma z poprawy ponownie ocenę niedostateczną 39

nauczyciel wpisuje ją do dziennika z wagą 0.

10. W przypadku niepisania kartkówki lub sprawdzianu z powodu nieobecności, uczeń zobowiązany jest do ich napisania.

11. W przypadkach, o których mowa w pkt. 12 i 13, pisanie odbywa się w czasie wolnym od zajęć lekcyjnych. Termin pisania wyznaczany jest w

porozumieniu z nauczycielem prowadzącym zajęcia.

12. Uczeń może zgłosić jeden raz w okresie nieprzygotowanie z danego przedmiotu ( z wyjątkiem klas maturalnych), nie podając uzasadnienia.

Nieprzygotowanie zgłasza w formie ustalonej przez nauczyciela. Uczeń, który zgłosił „np” jest zwolniony z ustnej odpowiedzi, w tym z

niezapowiedzianej kartkówki z bieżącego materiału. Nieprzygotowanie nauczyciel wpisuje do dziennika.

13. Uczeń, który nie wykonał pisemnego zadania domowego, może przed rozpoczęciem lekcji zgłosić nauczycielowi ten fakt jeden raz w okresie.

Nauczyciel odnotowuje ten fakt w dzienniku. Zadanie to uczeń musi dostarczyć na najbliższej lekcji. Niewykonanie zadania domowego w

powyższym czasie skutkuje oceną niedostateczną.

14. ocenę śródroczną i roczną z zajęć edukacyjnych ustalają nauczyciele.

15. Klasyfikację śródroczną przeprowadza się nie później niż do 31 stycznia, a w klasach maturalnych do końca grudnia.

16. Zaleca się, iż nauczyciel, z wyjątkiem prowadzącego przedmioty maturalne, uczący:

1) jedną godzinę tygodniowo danego przedmiotu wystawia uczniowi minimum jedną ocenę cząstkową w ciągu miesiąca,

2) dwie godziny tygodniowo minimum dwie oceny cząstkowe w ciągu miesiąca

3) powyżej dwóch godzin tygodniowo minimum trzy oceny cząstkowe w ciągu miesiąca

17. Zaleca się aby nauczyciel realizujący zajęcia:

1) z przedmiotów maturalnych obowiązkowych dla wszystkich uczniów (j. polski, j. angielski, matematyka) wystawiał co najmniej cztery oceny

cząstkowe miesięcznie z odpowiedzi, kartkówki lub sprawdzianu,

2) w klasach II i III oraz IV z przedmiotów w zakresie rozszerzonym wystawiał minimum cztery oceny cząstkowe miesięcznie z odpowiedzi,

kartkówki lub sprawdzianu.

18. Przedmiotowe systemy oceniania (PSO) są integralną częścią statutu.

19. Na trzy dni przed śródrocznym klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne

wpisują oceny śródroczne do dziennika elektronicznego, a wychowawcy klas oceny zachowania, informując uczniów o uzyskanych ocenach.40

20. Klasyfikacja roczna polega na podsumowaniu osiągnięć ucznia z zajęć edukacyjnych, określonym w szkolnym planie nauczania i zachowania

ucznia w danym roku szkolnym oraz ustaleniu rocznych ocen klasyfikacyjnych zajęć edukacyjnych i rocznej oceny klasyfikacyjnej zgodnie z

przyjętymi kryteriami.

21. Na dwa tygodnie przed rocznym, klasyfikacyjnym zebraniem Rady Pedagogicznej nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne

informują uczniów i wychowawcę klasy o zagrożeniu otrzymaniem niedostatecznej rocznej oceny klasyfikacyjnej. Wychowawca klasy powiadamia

rodziców w formie pisemnej.

22. Na tydzień przed rocznym klasyfikacyjnym zebraniem plenarnym Rady Pedagogicznej nauczyciele poszczególnych zajęć edukacyjnych

zobowiązani są poinformować ucznia i jego rodziców/ prawnych opiekunów o przewidywanych dla niego rocznych ocenach klasyfikacyjnych oraz

przewidywanej rocznej ocenie klasyfikacyjnej z zachowania.

23. Na trzy dni przed rocznym klasyfikacyjnym posiedzeniem Rady Pedagogicznej nauczyciele prowadzący poszczególne zajęcia edukacyjne wpisują

oceny roczne do dziennika elektronicznego, a wychowawcy klas oceny z zachowania, informując uczniów o uzyskanych ocenach.

24. Wychowawca klasy na spotkaniu z rodzicami informuje rodziców o przewidywanych dla ucznia ocenach rocznych. Nieobecność rodzica na

spotkaniu zwalnia szkołę z dotrzymania terminu, o którym mowa w ust. 24.

25. Informacje przekazane przez wychowawcę o zagrożeniu otrzymania niedostatecznej rocznej oceny klasyfikacyjnej oraz o przewidywanych dla

ucznia ocenach rocznych rodzice/ opiekunowie prawni potwierdzają podpisem.

2. WARUNKI I TRYB OCENIANIA, KLASYFIKOWANIA I PROMOWANIA UCZNIÓW Z JĘZYKA POLSKIEGO (ZGODNE Z WSO)

2.1. Ocenianie bieżące

1. Podstawową formą bieżącego sprawdzania wiedzy, umiejętności i oceniania ucznia jest: odpowiedź ustna, kartkówka (krótka forma pisemna),

sprawdzian (dłuższa forma pisemna), praca klasowa, wypracowania, recytacja, aktywność, czytanie ze zrozumieniem, wszelkie formy maturalne i

zaangażowanie ucznia.

2. Czas trwania odpowiedzi ustnej i kartkówki nie może przekroczyć 15 minut.

3. Oceny mają charakter jawny

4. Na prośbę ucznia nauczyciel wystawiając ocenę ma obowiązek ją uzasadnić.41

5. Każda ocena musi mieć charakter mobilizujący.

6. Pisemne prace powinny być ocenione w terminie do dwóch tygodni od napisania pracy.

2.2. Kartkówki i sprawdziany

1. Nauczyciel informuje uczniów o planowanym sprawdzianie tydzień wcześniej i zapisuje to w dzienniku lekcyjnym.

2. Kartkówka obejmuje mały zakres materiału (3 - 4 lekcji tematycznych) i nie wymaga wcześniejszej zapowiedzi (z kartkówki uczeń nie otrzymuje

oceny celującej).

3. W tygodniu mogą odbywać się najwyżej cztery sprawdziany.

2.3. Ocenianie semestralne i końcoworoczne

l. Ustalając ocenę semestralną i końcoworoczną nauczyciel uwzględnia:

1) zdobytą wiedzę i umiejętności,

2) zaangażowanie i aktywność,

3) obecność na lekcjach.

2. Oceny klasyfikacyjne powinny być ustalone zgodnie z przedmiotowym systemem oceniania.

3. Podstawą oceny klasyfikacyjnej semestralnej i końcowo rocznej są oceny znajdujące się w dzienniku lekcyjnym

4. Ocenie semestralnej i końcowo rocznej podlegają zajęcia obowiązkowe.

5. Nauczyciel powiadamia ucznia i wychowawcę o przewidywanej ocenie niedostatecznej na miesiąc przed klasyfikacją, a wychowawca w formie

pisemnej powiadamia rodziców.

6. Uczeń, który opuści 25% odbytych lekcji w danym semestrze zobowiązany jest

do zaliczenia danej partii materiału w formie pisemnej. W przypadku 50% + 1 nieobecności na zajęciach lekcyjnych w semestrze uczeń może być

klasyfikowany na podstawie egzaminu klasyfikacyjnego.

7. Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną może zdawać egzamin poprawkowy.

2.4. Egzamin klasyfikacyjny

1. Uczeń może nie być klasyfikowany z jednego, kilku lub wszystkich zajęć edukacyjnych, jeżeli opuścił więcej niż 50% czasu

przeznaczonego na zajęcia z poszczególnych przedmiotów.42

2. Egzaminy klasyfikacyjne przeprowadza się w formie pisemnej i ustnej.

3. Egzamin klasyfikacyjny z informatyki, wychowania fizycznego ma przede wszystkim formę praktyczną.

4. Termin egzaminu klasyfikacyjnego ustala się z uczniem i rodzicami.

5. Egzamin klasyfikacyjny przeprowadza nauczyciel danego przedmiotu w obecności wskazanego przez Dyrektora nauczyciela takiego

samego lub pokrewnego przedmiotu.

6. W czasie egzaminu klasyfikacyjnego mogą być obecni rodzice ucznia w charakterze obserwatorów.

7. Z przeprowadzonego egzaminu klasyfikacyjnego sporządza się protokół zawierający: imiona i nazwiska nauczycieli przeprowadzających egzamin,

termin egzaminu klasyfikacyjnego oraz oceny. Do protokołu załącza się pisemne prace ucznia oraz zwięzłą informację o ustnych odpowiedziach ucznia.

Protokół stanowi załącznik do arkusza ocen.

2.5. Egzamin poprawkowy

1. Uczeń, który otrzymał w wyniku klasyfikacji rocznej ocenę niedostateczną z jednego albo z dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych, może

zdawać egzamin poprawkowy z tych zajęć.

2. Egzamin poprawkowy składa się z części pisemnej oraz części ustnej z wyjątkiem informatyki, wychowania fizycznego, z których egzamin ma przede

wszystkim formę zajęć praktycznych.

3. Termin egzaminu poprawkowego wyznacza dyrektor w ostatnim tygodniu ferii letnich.

4. W ciągu 5 dni od dnia przeprowadzenia egzaminu poprawkowego uczeń lub jego rodzice mogą złożyć zastrzeżenia dotyczące trybu wystawiania

oceny.

5. W skład komisji przeprowadzającej egzamin poprawkowy wchodzą:

1) dyrektor szkoły lub jego zastępca (przewodniczący komisji),

2) nauczyciel prowadzący dane zajęcia jako egzaminator,

3) nauczyciel prowadzący takie same lub pokrewne zajęcia jako członek komisji.

6. Z przeprowadzonego egzaminu poprawkowego sporządza się protokół identyczny jak w przypadku egzaminu klasyfikacyjnego i sprawdzianu.

Protokół załącza się do arkusza ocen ucznia.

43

7. Uczeń, który z przyczyn usprawiedliwionych nie przystąpił do egzaminu poprawkowego w wyznaczonym terminie, może przystąpić do niego w

dodatkowym terminie, wyznaczonym przez dyrektora szkoły, nie później niż do końca września

8. Uczeń, który nie zdał egzaminu poprawkowego, nie otrzymuje promocji do klasy programowo wyższej i powtarza klasę z zastrzeżeniem § 37 ust. 2.

3. SZCZEGÓŁOWE WARUNKI OCENIANIA

Uczeń otrzymuje oceny za:

- odpowiedź ustną,

- pisemne prace klasowe i domowe na tematy otwarte (rozprawka/analiza wiersza), a na poziomie rozszerzonym interpretacja porównawcza oraz

wypowiedź argumentacyjna. Dłuższe formy wypowiedzi oceniane są według standardów maturalnych zawartych w aktualnym „Informatorze o

egzaminie maturalnym z języka polskiego”.

- badanie osiągnięć, tzw. „mini matury”

- testy sprawdzające wiadomości, znajomość lektur,

- test czytania ze zrozumieniem,

- kartkówki,

- recytację,

- udział w konkursach przedmiotowych,

- samodzielnie opracowany materiał poszerzający wiadomości ( np. referat, zestawy bibliograficzne, projekt inscenizacji, elementy wykładu),

- praca ucznia podczas lekcji

- dyktando (4letnie LO)

3.1 Ocenianie odpowiedzi ustnej

a) na ocenę dopuszczającą ( 40-50% prawidłowych odpowiedzi) uczeń potrafi:

Wiadomości:

- przyporządkować autorom tytuły i głównych bohaterów utworów literackich wskazanych w

podstawie programowej;

- określić ramy chronologiczne omawianych epok;44

- objaśnić znaczenie nazw omawianych epok literackich;

- wskazać podstawowe cechy najważniejszych dla omawianych okresów gatunków literackich;

- wskazać cechy postaw i wzorców osobowych charakterystycznych dla danej epoki;

- wskazać cechy prądów i umysłowych i artystycznych;

- posługiwać się kluczowymi dla rozumienia omawianych epok pojęciami;

- streścić główne wątki utworów epickich i dramatycznych z listy lektur obowiązkowych.

Umiejętności:

- rozpoznać najważniejsze środki stylistyczne w utworach literackich omawianych epok;

- scharakteryzować bohaterów literackich;

- przekazywać efekty swej pracy na lekcjach w komunikatywny sposób;

- umiejętnie przywoływać cytaty z tekstów literackich do wypowiedzi własnych;

b) na ocenę dostateczną (51-71% prawidłowych odpowiedzi) uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą , a ponadto:

Wiadomości:

- wyjaśnić literaturoznawcze sensy pojęć;

- wskazać podstawowe cechy gatunków;

- powiązać fakty literackie z istotnymi wydarzeniami historycznymi;

- wskazać związki omawianych epok z wcześniejszymi.

Umiejętności:

- opisać motywy i tematy literackie, odwołując się do omówionych utworów;

- scharakteryzować wzorce osobowe i postawy bohaterów, odwołując się do omówionych utworów literackich;

- scharakteryzować podstawowe prądy artystyczne i umysłowe oraz hasła programowe i idee poszczególnych epok, odwołując się do omówionych

utworów literackich;

- scharakteryzować wizję świata i człowieka w poszczególnych epokach, odwołując się do omówionych utworów literackich;

- wskazać i opisać charakterystyczne cechy językowe i stylistyczne w tekstach literackich omawianych epok;45

- określić tematykę i problematykę omówionych utworów;

- prezentować na lekcji zagadnienia wcześniej przygotowane w domu;

- podejmować próby włączenia się do dyskusji;

c) na ocenę dobrą (72-89% prawidłowych odpowiedzi) uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, a ponadto:

Umiejętności:

- wskazać związki literatury z wydarzeniami historycznymi, kulturą i sztuką

oraz filozofią omawianych epok;

- porównać wzorce osobowe, kreacje bohaterów oraz wizję świata i człowieka

w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich;

- scharakteryzować koncepcję artysty i zadania sztuki w omawianych epokach, odwołując się do utworów literackich;

- wskazać dominantę kompozycyjną i myślową oraz dokonać analizy typowego

dla epoki i autora utworu literackiego;

- zająć i uzasadnić stanowisko w dyskusji z odwołaniem się do utworu, cytatu, kontekstu lub wiedzy o epoce;

- formułować wnioski, uogólnienia i argumenty, prezentując swój punkt widzenia;

- ocenić bohaterów literackich w kontekście epoki, zwracając uwagę na ich komplikację psychologiczną i uwikłania w problemy moralne, społeczne;

- komponować w trakcie zajęć dłuższe wypowiedzi w sposób zwarty, logiczny

i uporządkowany;

- wypowiadać się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym

i ortograficznym,

d) na ocenę bardzo dobrą ( 90-98% prawidłowych odpowiedzi) uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, a ponadto:

Wiadomości:

- wymienić głównych twórców kultury i ich dzieła w omawianych epokach;

- wykazać się opanowaniem pamięciowym licznych fragmentów tekstów literackich oraz swobodnie posługiwać się cytatami;

- przedstawić ewolucję bohatera literackiego oraz wybranych gatunków literackich na podstawie omawianych utworów.46

Umiejętności:

- wyjaśnić funkcje motywów antycznych i symboli biblijnych w poznanych utworach literackich;

- rozpoznać nawiązania do tradycji we współczesnym utworze literackim lub filmie;

- formułować wnioski płynące z porównania kształtu artystycznego tekstów literackich;

- samodzielnie gromadzić, porządkować i wykorzystywać w wypowiedziach ustnych (i pisemnych) materiały z różnych źródeł dotyczące literatury,

filmu i innych dziedzin sztuki;

- dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła literackiego: posługując się biegle terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką, rozpoznając

przenośne znaczenia dzieła (metaforyczne, alegoryczne, paraboliczne);

- dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuki (w tym tekstu literackiego), ze wskazaniem funkcji środków specyficznych dla danej

dziedziny sztuki;

- wykazać się swobodą konwersacji, kulturą dyskusji i piękną polszczyzną;

- odwoływać się do opinii autorytetów (sądy historyków literatury, myśli filozofów...) dla obrony własnego stanowiska;

- dowodzić własnej racji w ocenie dzieł sztuki;

- dokonać syntezy twórczości literackiej( epoki, autora, prądu);

- dokonać pisemnej parafrazy i stylizacji literackiej tekstu;

e) na ocenę celującą ( 99-100% prawidłowych odpowiedzi) uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą , a ponadto:

- prezentując swoje poglądy, umiejętnie posługiwać się wiedzą spoza programu szkolnego, świadczącą o dużej erudycji;

- formułować wnioski dojrzałe , wnikliwe;

- stawiać hipotezy badawcze;

- polemizować , by obronić własne stanowisko, szukając wciąż nowych argumentów.

Uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, gdy nie spełnił wyżej wymienionych wymagań.

3.2 Prace domowe i klasowe: sposoby sprawdzania stopnia realizacji wymagań

a) na ocenę dopuszczającą ( 40-50%) uczeń powinien:

- zrozumieć temat;47

- znaleźć argumenty uzasadniające tezę,

- zachować trójdzielność kompozycyjną;

- wprowadzić do pracy cytaty z utworów;

- napisać pracę językiem komunikatywnym, unikając błędów ortograficznych;

b) na ocenę dostateczną (51-71%) uczeń powinien:

- zaprezentować własną koncepcję rozwinięcia tematu;

- podjąć próbę skomponowania pracy w sposób zamierzony i nieschematyczny;

- zadbać o poprawność ortograficzną i interpunkcyjną;

c) na ocenę dobrą (72-89%) uczeń powinien:

- w funkcji argumentacyjnej właściwie wykorzystać materiał literacki i historycznoliteracki;

- umiejętnie łączyć poszczególne części pracy tak, by jej tekst był spójny;

- stosować urozmaiconą leksykę (bogate słownictwo) i składnię (różne typy zdań);

- sięgać do różnych źródeł wiedzy, cytować badaczy literatury;

- sporządzić bibliografię;

- zadbać o poprawność i jednorodność stylu;

d) na ocenę bardzo dobrą (90-98%) uczeń powinien:

- pamiętać o oryginalnym zamyśle kompozycyjnym;

- zadbać o szczególnie klarowną koncepcję rozwinięcia zasugerowanych przez temat

problemów;

- w budowaniu argumentacji wykorzystać materiał literacki., historycznoliteracki czy kulturowy ( uzasadnienie trafne, szerokie, pogłębione );

- umieścić w rozprawce własne przemyślane sądy wartościujące i uogólniające, umiejętnie skonfrontować je z sądami badaczy literatury – poziom

rozszerzony;

- zadbać o poprawność frazeologiczną i fleksyjną;

e) na ocenę celującą (99-100%) uczeń powinien:48

- wykazać się oryginalnością ujęcia tematu,

- umiejętnie wykorzystać sądy profesjonalnych badaczy literatury, konfrontując je z własnym spojrzeniem,

- sporządzić dokładne przypisy.

W sprawdzaniu i ocenianiu dłuższych form wypowiedzi pisemnych (np. rozprawek) przyjmuje się punktację proponowaną w Informatorze o egzaminie

maturalnym z języka polskiego od roku szkolnego 2014/2015 (str.140)

W przypadku udowodnienia, że praca jest plagiatem, uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną i nie przysługuje prawo jej poprawy.


3.3 Kształcenie umiejętności pisania: interpretacja utworu poetyckiego

Sposób sprawdzenia stopnia opanowania wymagań - test dwustopniowy:

cz. I - ćwiczenia analityczne;

cz. II - praca interpretacyjna.

Część I

a) ocena dopuszczająca (40-50%):

- nazwać typ liryki, biorąc za kryterium kreację, ja" lirycznego;

- znaleźć ślady obecności podmiotu lirycznego;

- nazwać i wyodrębnić formy monologu lirycznego;

- wypisać znaczące środki stylistyczne i je nazwać;

- przedstawić w formie kilku zdań sytuację liryczną;

b) ocena dostateczna (51-71%):

- opisać budowę wiersza;

- na podstawie słów wiersza zidentyfikować podmiot liryczny;

- określić funkcję występujących w tekście form monologu lirycznego;

- określić funkcję znaczących środków stylistycznych;

- sformułować założenie interpretacyjne;49

- zaprojektować konteksty interpretacyjne.

Część II

c) ocena dobra (72-89%):

- budować pracę interpretacyjną według własnej koncepcji;

- zadbać o spójność tworzonego tekstu;

- zadbać o poprawność stylistyczną pracy;

- zadbać o poprawność ortograficzną;

- umiejętnie wykorzystać obserwacje analityczne do budowania własnej hipotezy interpretacyjnej (sprawnie posługiwać się terminologią

teoretycznoliteracką; podmiot liryczny, monolog liryczny, sytuacja liryczna);

- podejmować próby dotarcia do znaczeń metaforycznych;

- umiejętnie przywoływać fragmenty tekstu (cytaty) dla poparcia własnych sądów;

- zastosować uzasadnione konteksty interpretacyjne;

d) ocena bardzo dobra (90-98%):

- wykazać się umiejętnością budowania oryginalnej koncepcji pracy;

- zadbać o klarowność wywodu interpretacyjnego;

- swobodnie posługiwać się terminologią teoretycznoliteracką, szczególnie wyraźnie akcentując funkcjonalność zastosowanych form i środków, m. in.

monologu lirycznego, kreacji podmiotu, środków stylistycznych itp,;

- umiejętnie łączyć obserwacje analityczne ze sferą znaczeń wiersza;

- formułować własne dojrzałe uwagi, wnioski i sugestie;

- szczególnie starannie dobierać wartościowe i uzasadnione konteksty interpretacyjne;

- umiejętnie budować uogólnienia interpretacyjne;

- posługiwać się bogatą leksyką i żywym stylem;

- zadbać o poprawność interpunkcyjną pracy;

e) ocena celująca (99-100%):50

- wykazać się dużą sprawnością interpretacyjną;

- budować bardzo dojrzałe i oryginalne sądy wartościujące i uogólniające;

- starannie i celowo dobierać konteksty historyczno- literackie świadczące o dużej erudycji;

- stylowi własnej pracy nadać znamiona indywidualności.


3.4 Ocenianie testów i sprawdzianów teoretycznych

Według punktacji podawanej przy każdym teście (z uwzględnieniem przelicznika procentowego zawartego w Statucie Szkoły).

3.5. Ocena pracy ucznia podczas lekcji

a) ocena celująca (99-100%): uczeń wzbogaca treść lekcji o wartościową wiedzę badawczą i analityczną, odwołując się do historyków literatury,

b) cena bardzo dobra (90-98%): uczeń potrafi wskazać kierunek interpretacyjny na lekcji poświęconej nowemu tematowi; potrafi wskazać trafne

nawiązania merytoryczne,

c) ocena dobra (72-89%): uczeń bierze udział w dyskusji, prezentując przemyślane i uzasadnione stanowisko; wykazuje aktywność w poszukiwaniach

rozwiązań interpretacyjnych,

d) ocena dostateczna (51-71%): uczeń uczestniczy w procesie lekcyjnym, formułując wypowiedzi trafne, lecz niepełne,

e) ocena dopuszczająca (40-50%): uczeń rzadko wykazuje aktywność podczas lekcji, a jego wypowiedzi mają charakter odtwórczy (powtarzanie

zdania podręcznika, nauczyciela, przedmówcy),

f) ocena niedostateczna (0-39%): uczeń nie uczestniczy w tworzeniu treści lekcji; zagadnięty nie wie, o czym jest mowa; nie wykonuje poleceń

nauczyciela.

3.6. Dyktando

0 błędów – celujący

2 II rzędne – bdb

1 ort + 0-2 II rzędne – db

2 ort + 0-2 rzędne lub 3-6 II rzędne – dst

3 ort + 0-2 rzędne lub 7-10 II rzędne – dop51

4 ort + 0-2 II rzędne lub 11+ - nast.

3.7. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny – liceum czteroletnie, klasa 1, część 1

Prezentowane wymagania edukacyjne są zintegrowane z planem wynikowym autorstwa Magdaleny Lotterhoff, będącego propozycją realizacji materiału zawartego w podręczniku Ponad słowami w pierwszym semestrze klasy 1. Wymagania dostosowano do sześciostopniowej skali ocen.

* zakres rozszerzony materiał obligatoryjny materiał fakultatywny

OBSZAR

ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

Uczeń potrafi:Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą,

oraz:

Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną, oraz:

Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą, oraz:

Uczeń: potrafi to, co na ocenę bardzo

dobrą, oraz:STAROŻYTNOŚĆ – O EPOCE

Fundamenty kultury europejskiej

• wyjaśnić pojęcia: antyk, klasyczny, monoteizm i politeizm, judaizm i chrześcijaństwo • określić ramy czasowe epoki

• wymienić kręgi kulturowe starożytnej Europy i je scharakteryzować

• wyjaśnić symboliczne znaczenie Aten, Rzymu i Jerozolimy• wypowiedzieć się na temat greckich filozofów

• wypowiadać się na temat fundamentalnej roli starożytności klasycznej w historii kultury europejskiej

• przedstawić znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju późniejszych kodyfikacji prawnych

Grecja, Rzym • wyjaśnić pojęcia: polis, demokracja, prawo, obywatel

• omówić złoty wiek Aten • wymienia osiągnięcia starożytnych Greków• wymienia osiągnięcia starożytnych Rzymian

• omówić różnice pomiędzy kulturą Grecji i Rzymu • wyjaśnić, na czym polegał antropocentryzm cywilizacji antyku

• wyjaśnić pojęcie kalokagatia• wypowiedzieć się na temat idei kształtujących życie starożytnych

• podjąć dyskusję na temat pozostałości starożytności we współczesności

Filozofia antyczna

• wymienić najważniejszych filozofów starożytnej Grecji: Sokratesa, Platona i Arystotelesa• wyjaśnić etymologię

• wymienić podstawowe założenia filozofii Sokratesa, Platona, Arystotelesa• wymienić najważniejsze założenia szkoły

• wyjaśnić, na czym polegał przełomowy charakter działalności Sokratesa i omówić jego metodę filozoficzną• omówić dualistyczną

• wypowiedzieć się na temat znaczenia działalności Arystotelesa

• omówić wpływ filozofii starożytnych na epoki późniejsze

52

oraz znaczenie słowa filozofia• wyjaśnić pojęcie cnoty

filozoficznej stoików, epikurejczyków i sceptyków

koncepcję świata według Platona

Sztuka antyku • rozpoznać najważniejsze zabytki starożytnej Grecji i Rzymu• wymienić cechy antycznego ideału piękna

• przedstawić główne cechy sztuki antycznej• wyjaśnić, jak Grecy rozumieli piękno• wymienić innowacje architektoniczne wprowadzone przez Rzymian

• omówić znaczenie harmonii w sztuce antyku• wytłumaczyć, co to jest kanon• objaśnić pojęcie mimesis jako kategorii sztuki antycznej

• dokonać analizy dzieła sztuki według następujących kryteriów: stosunek do natury, kompozycja, sposób ukazania tematu, kontekst kulturowy i filozoficzny

• rozróżnić okresy klasyczny i hellenistyczny w historii sztuki starożytnej Grecji i przyporządkować im konkretne dzieła

Teatr antyczny • wymienić rodzaje literackie i zdefiniować dramat• wskazać podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos• wyjaśnić, na czym polegała zasada trzech jedności• wymienić przynajmniej dwa tytuły tragedii Sofoklesa: Król Edyp i Antygona

• rozróżnić antyczne gatunki dramatyczne: tragedię, komedię i dramat satyrowy• opisać podstawowe elementy budowy teatru greckiego – orchestrę, proscenium, skene, parodos• przedstawić budowę dramatu antycznego

• przedstawić historię narodzin teatru• swobodnie posługiwać się pojęciami: dytyramb, koryfeusz, agon, chór, koturny, maska, deus ex machina, amfiteatr

• określić rolę trzech pisarzy w rozwoju dramatu: Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa

• wyjaśnić etymologię słowa tragedia• omówić wpływ tragików greckich: Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa oraz komediopisarza Arystofanesa na rozwój teatru

STAROŻYTNOŚĆ – TEKSTY Z EPOKI I NAWIĄZANIAWprowadzenie do literatury starożytnej Grecji i Rzymu

• czytać ze zrozumieniem tekst informacyjny

• referować informacje pozyskane z tekstu informacyjnego• wymienić twórców literatury starożytnej

• wymienić gatunki literatury starożytnej

• zdefiniować pojęcia: mit, symbol, sacrum, profanum, rodzaje literackie, epika, liryka, dramat, poezja tyrtejska, anakreontyk, mimesis

• omówić podstawowe wątki i tematy podejmowane przez starożytnych twórców literatury

Mitologia grecka

• wymienić najważniejszych

• wyjaśnić pojęcie mit na tle wierzeń świata

• interpretować mit o Orfeuszu

• wyjaśnić pojęcie archetyp w kontekście mitu o

• wskazać i omówić antyczne toposy w

53

bogów greckich: Zeus, Posejdon, Hades, Hera, Hestia, Demeter, Afrodyta, Apollo, Ares, Atena, Hermes i Hefajstos• scharakteryzować najważniejszych bogów olimpijskich

starożytnego• odróżnić mit od legendy i baśni• omówić rodzaje mitów: kosmogoniczne, teogoniczne, antropogeniczne oraz genealogiczne, i podać ich konkretne przykłady• wymienić frazeologizmy pochodzące z mitologii i objaśnić ich znaczenie

• omówić znaczenie mitów dla starożytnych Greków• omówić kondycję człowieka w starożytnym świecie w świetle mitów

Orfeuszu• wskazać archetypy w innych mitach greckich

kulturze współczesnej

*Mitologia starożytnych Rzymian

• zrelacjonować mity rzymskie• scharakteryzować najważniejszych rzymskich bogów

• wskazać terminy pochodzące z mitologii rzymskiej obecne we współczesnym języku• wskazać wpływy greckie na mitologię rzymską

• omówić różnice pomiędzy mitologią grecką a rzymską

• omówić zależności pomiędzy wierzeniami starożytnych Rzymian a ich priorytetami

• omówić rodzaje i znaczenie wpływów mitów na światopogląd starożytnych Rzymian

Homer, Iliada • zrelacjonować treść fragmentu• wyjaśnić pojęcie: epos• wymienić najważniejszych bohaterów Iliady

• wymienić cechy eposu homeryckiego• wymienić cechy stylu homeryckiego • omówić kompozycję Iliady

• wskazać środki językowe użyte we fragmencie i omówić ich funkcję

• wypowiedzieć się na temat obrazu człowieka ukazanego w Iliadzie

• podjąć dyskusję dotyczącą tezy, że Iliada ukazuje tragiczną koncepcję ludzkiego losu

Homer, Odyseja • zrelacjonować treść fragmentu• wyjaśnić pojęcie: epos• wymienić najważniejszych bohaterów Odysei

• wymienić cechy eposu homeryckiego• wymienić cechy stylu homeryckiego • omówić kompozycję Odysei

• wskazać środki językowe użyte we fragmencie i omówić ich funkcję• wskazać i omówić archetypy obecne we fragmencie

• wypowiedzieć się na temat obrazu człowieka i jego losu ukazanego w Odysei

• omówić różne sposoby przedstawiania motywu wędrówki w kulturze

Ćwiczenie umiejętności – interpretacja tekstu

• odczytać wskazówki dotyczące interpretacji tekstów

• zinterpretować tekst według podanych wskazówek

• wyjaśnić, czym są konteksty: literacki, historyczny, biograficzny, historycznoliteracki, kulturowy, religijny, filozoficzny,

• określić rolę kontekstów w odczytaniu sensu utworów

• samodzielnie zinterpretować tekst

54

egzystencjalnyAntygona Sofoklesa

• streścić Antygonę Sofoklesa• wymienić racje Kreona i racje Antygony

• wskazać w tekście elementy budowy dramatu antycznego• omówić zasadę trzech jedności na przykładzie utworu Sofoklesa• scharakteryzować głównych bohaterów• wymienić funkcje chóru w dramacie antycznym na przykładach z tekstu

• wytłumaczyć tragizm w kontekście utworu• na przykładzie działań Kreona określić funkcjonowanie ironii tragicznej • przedstawić istotę winy tragicznej w odniesieniu do losów głównych bohaterów

• analizować koncepcję człowieka i losu w świecie starożytnych Greków, odnosząc się do Antygony• posługiwać się pojęciem hybris przy charakteryzowaniu postaci Kreona i Antygony• objaśnić zagadnienie katharsis jako jednej z podstawowych kategorii tragedii greckiej

• wyjaśnić, na czym polega zasada decorum na przykładzie Antygony

*Arystofanes, Chmury

• zrelacjonować treść komedii Arystofanesa• przedstawić genezę utworu

• omówić kompozycję Chmur• scharakteryzować bohaterów komedii• wymienić elementy składające się na komizm utworu• wskazać w utworze cechy komedii greckiej

• omówić konflikt racji w Chmurach• wypowiedzieć się na temat sposobu przedstawienia Sokratesa

• wypowiedzieć się na temat antycznego sporu filozofii z poezją

• podjąć dyskusję na temat sposobu przedstawienia poglądów Sokratesa

Krytyczne czytanie tekstu – ćwiczenia

• porządkować informacje zawarte w tekście

• przetwarzać informacje zawarte w tekście

• rozpoznać główny problem w tekście

• sformułować argumenty potwierdzające stanowisko autora• prezentować i uzasadnić własne sądy

• podjąć polemikę

*Platon, Państwo

• zrelacjonować treść fragmentu

• wyjaśnić, na czym polegało państwo idealne według Platona• opisać, jak według Platona wygląda poznawanie prawdy

• wyjaśnić metaforyczne znaczenie opowieści o jaskini• omówić relacje pomiędzy rzeczywistością materialną a idealną

• wyjaśnić funkcję dialogu dla wymowy fragmentu

• podjąć dyskusję na temat koncepcji przedstawionej przez Platona

*Najstarsza teoria literatury – Poetyka Arystotelesa

• zrelacjonować treść fragmentu • wyjaśnić pojęcie: poetyka normatywna

• omówić kompozycję dzieła • wymienić najważniejsze założenia Poetyki

• wyjaśnić pojęcie: mimesis• wyjaśnić, na czym polega epizodyczność fabuły

• przedstawić i omówić sposoby wywołania katharsis• omówić funkcję mitów w literaturze

• omówić funkcję poetyki normatywnej w procesie twórczym

55

*O sile argumentów – Retoryka Arystotelesa

• zrelacjonować treść fragmentu• wyjaśnić pojęcie: retoryka

• omówić kompozycję dzieła • wymienić cechy wypowiedzi retorycznej

• wymienić i omówić trzy grupy środków, za pomocą których mówca może przekonać kogoś do swojej racji

• przygotować wypowiedź retoryczną według wskazówek Arystotelesa

• podjąć dyskusję na temat przydatności retoryki w różnych sytuacjach

Nieśmiertelność poety – liryka Horacego

• przedstawić postać Horacego• wyjaśnić pochodzenie pojęcia mecenas sztuki w nawiązaniu do biografii Horacego• wyjaśnić pojęcie horacjanizm

• omówić cechy charakterystyczne pieśni• rozpoznać rodzaj liryki omawianych utworów, jego adresata, sposób kreacji podmiotu lirycznego i sytuacji lirycznej

• określić problematykę utworów• umieścić treść utworu w kontekście poznanych filozofii• wskazać środki wyrazu artystycznego zastosowane w utworze i określić ich funkcję

• stworzyć pisemną analizę i interpretację wiersza Horacego

• przywołać szerokie konteksty i nawiązania

*Mitologiczne początki Rzymu – Eneida Wergiliusza

• zrelacjonować treść fragmentów• wymienić głównych bohaterów Eneidy• przedstawić genezę utworu

• scharakteryzować bohaterów fragmentów• omówić kompozycję Eneidy

• wyjaśnić, na czym polega parenetyczny charakter utworu• wskazać środki językowe zastosowane w utworze i omówić ich funkcję

• omówić relację Eneasza i Dydony w kontekście priorytetów starożytnych Rzymian

• porównać Eneasza i Odyseusza

STAROŻYTNOŚĆ – NAUKA O JĘZYKUJęzyk a inne systemy znaków

• wymienić rodzaje znaków• definiować znaki naturalne i konwencjonalne

• omówić język jako system znaków

• posługiwać się różnymi kodami ikonicznymi

• porównać różne formy przekazywania informacji

• wyjaśnić przyczyny nieporozumień językowych

Kompetencje językowe i komunikacyjne – ćwiczenie umiejętności

• posługiwać się nowo poznanym słownictwo

• wykorzystywać teorię w rozwiązywaniu zadań• rozróżnia rodzaje kodów (języków)

• poszerzyć świadomość językową

• funkcjonalnie wykorzystywać wiedzę językową

• sprawnie posługiwać się językiem bez konieczności posiłkowania się słownikiem

STAROŻYTNOŚĆ – TWORZENIE WYPOWIEDZIWypowiedź argumentacyjna

• przedstawić strukturę wypowiedzi argumentacyjnej• wymienić rodzaje argumentów

• omówić sposoby budowania spójności między zdaniami• rozwinąć zaproponowaną argumentację

• zaproponować argumenty do podanej tezy i podeprzeć je przykładami

• zbudować spójną, poprawną i przekonującą wypowiedź argumentacyjną

Jak skutecznie • przedstawić strukturę • przedstawić zależności • budować przemówienie • wygłosić spójne

56

przemawiać? przemówienia• wymienić środki retoryczne

pomiędzy sposobem budowania przemówienia a sytuacją komunikacyjną

podążając za wskazówkami przemówienie dostosowane do sytuacji komunikacyjnej

STAROŻYTNOŚĆ – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIEPowtórzenie i podsumowanie wiadomości

• odtworzyć najważniejsze fakty, sądy i opinie

• wykorzystać najważniejsze konteksty

• wyciągać wnioski• określić własne stanowisko• wykorzystać konteksty

• poprawnie interpretować wymagany materiał• właściwie argumentować• uogólnić, podsumować i porównać• wykorzystać bogate konteksty

• formułować i rozwiązywać problemy badawcze

BIBLIA – O EPOCEBiblia – wiadomości wstępne

• wymienić religie, wywodzące się z Biblii• określić podstawowe podobieństwa i różnice pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem

• wyjaśnić pojęcie Testament w odniesieniu do Biblii• przedstawić podział ksiąg biblijnych i podać przykłady• wyjaśnić pojęcia: kanon, apokryf• podać przykłady frazeologizmów wywodzących się z Biblii

• omówić różnice między Starym a Nowym Testamentem • wyjaśnić, czym są Ewangelie i wymienić ewangelistów• wymienić przekłady Biblii• wymienić cechy stylu biblijnego

• wypowiedzieć się na temat roli Biblii w kulturze• omówić funkcje Biblii – sakralną, poznawczą i estetyczną

• wyczerpująco opisać jedną z religii, wywodzących się z Biblii• wymienić święte księgi innych religii

BIBLIA – TEKSTY Z EPOKI I NAWIĄZANIAKsięga Rodzaju – dzieje początków świata i ludzkości

• zrelacjonować powstanie świata i człowieka według Biblii

• wyjaśnić znaczenie frazeologizmu zakazany owoc• zdefiniować pojęcia: genesis, patriarcha

• porównać biblijny opis stworzenia świata i człowieka z opisem mitologicznym

• interpretować opowieść o zerwaniu owocu z drzewa zakazanego (grzechu pierworodnym)

• formułować wypowiedź na temat wolnej woli w kontekście opowieści o grzechu pierworodnym


• przetwarzać i porządkować informacje zawarte w tekście


• sformułować argumenty potwierdzające stanowisko autora

• zaprezentować i uzasadniać własne sądy


Rozważania o cierpieniu – Księga Hioba

• opowiedzieć historię Hioba• przedstawić kompozycję Księgi Hioba

• scharakteryzować Hioba• omówić relacje między Hiobem a Bogiem na podstawie fragmentu Biblii

• interpretować przemianę postawy Hioba po rozmowie z Bogiem

• podjąć dyskusję na temat sensu cierpienia i zgody Boga na istnienie zła (teodycei)

• omówić sposób przedstawiania cierpienia w kulturze popularnej• interpretować obraz

57

Léona Bonnata w kontekście historii Hioba

Dociekanie sensu ludzkiego życia w Księdze Koheleta

• wyjaśnić, kim był Kohelet• zrelacjonować fragment

• nazwać środki stylistyczne użyte we fragmencie• wskazać rady Koheleta, jak należy przeżywać swój los

• określić funkcję środków stylistycznych użytych we fragmencie• określić problematykę utworu

• interpretować teologiczną wymowę Księgi Koheleta• wskazać podobieństwa pomiędzy radami Koheleta a radami greckich filozofów

• omówić obraz Adriaen van Utrechta w kontekście omawianego utworu

Poezja biblijna – Księga Psalmów

• przyporządkować psalmy do liryki• określić rodzaj liryki oraz nadawcę i adresata psalmów• definiować pojęcia: psalm, psałterz

• sklasyfikować psalmy według poznanych kryteriów• podać przykłady paralelizmów

• wypowiedzieć się na temat związku psalmów z muzyką• odnaleźć środki stylistyczne zastosowane w psalmach i omówić ich funkcje

• omówić obraz Boga wyłaniający się z psalmów

• porównać tłumaczenia psalmów (z Biblii Tysiąclecia, Jana Kochanowskiego i Czesława Miłosza)

Interpretacja tekstu – ćwiczenia



• wyjaśnić, czym są konteksty: literacki, historyczny, biograficzny, historycznoliteracki, kulturowy, religijny, filozoficzny, egzystencjalny



Biblijne oblicza miłości – Pieśń nad Pieśniami

• uzasadnić przynależność Pieśni do liryki• zrelacjonować treść fragmentu

• scharakteryzować relacje między Oblubieńcem a Oblubienicą• w kontekście utworu wyjaśnić pojęcie miłość zmysłowa

• omówić oddziaływanie Pieśni na zmysły, podając cytaty z tekstu• odnaleźć środki stylistyczne zastosowane w Pieśni i określić ich funkcję

• podjąć dyskusję na temat przynależności Pieśni do kanonu biblijnego• wypowiedzieć się na temat alegorycznej interpretacji Pieśni

• porównać opis miłości zaprezentowany w Pieśni z wybranymi utworami miłosnymi z kręgu popkultury• opisać Oblubienicę z obrazu Rossettiego i porównać ją z literackim pierwowzorem postaci w Biblii

Wizja końca świata w Apokalipsie św.

• streścić Księgę Apokalipsy na podstawie

• opisać jeźdźców Apokalipsy i scharakteryzować ich na

• wskazać główne cechy stylu Apokalipsy• interpretować symbole i

• wypowiedzieć się na temat sposobów obrazowania i wywoływania nastroju grozy

• stworzyć w formie pisemnej analizę porównawczą

58

Jana przeczytanych fragmentów

podstawie ryciny Albrechta Dürera• zdefiniować pojęcie eschatologii

alegorie, znajdujące się w omawianych fragmentach

w Apokalipsie• porównać biblijną Apokalipsę z innymi przedstawieniami końca świata

Apokalipsy i dowolnego dzieła prezentującego koniec świata (literackiego, malarskiego bądź filmowego)

Konteksty i nawiązania – Cormac McCarthy, Droga

• zrelacjonować treść fragmentów• omówić świat przedstawiony

• scharakteryzować bohaterów tekstu • wyjaśnić pojęcie postapokaliptyczny

• porównać rzeczywistość opisaną we fragmentach z Apokalipsą św. Jana

• omówić przesłanie płynące z tekstu • analizować postawy i emocje bohaterów w obliczu katastrofy

• przedstawić wybrany tekst kultury opisujący rzeczywistość postapokaliptyczną

BIBLIA – NAUKA O JĘZYKUAkt komunikacji językowej

• zdefiniować akt komunikacji językowej • wymienić, co składa się na akt komunikacji

• wyjaśnić, co należy zrobić, aby komunikat był dobrze zrozumiany

• omówić funkcję mowy ciała w procesie komunikacji

• omówić wpływ sytuacji społecznej na jakość aktu komunikacji

Informacja, prośba czy zaklęcie? Funkcje wypowiedzi.

• wymienić funkcje wypowiedzi

• scharakteryzować poszczególne funkcje wypowiedzi

• określić funkcje dominujące w danej wypowiedzi

• wyszukać w tekście przykłady poszczególnych funkcji wypowiedzi

BIBLIA – TWORZENIE WYPOWIEDZIJak napisać plan twórczy i odtwórczy tekstu?

• wymienić rodzaje planów• wymienić cechy dobrze przygotowanego planu

• przeredagować podany plan

• stworzyć plan odtwórczy tekstu

• stworzyć plan twórczy tekstu

BIBLIA – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIEPowtórzenie i podsumowanie wiadomości



• wyciągać wnioski• określić własne stanowisko

• poprawnie interpretować wymagany materiał• właściwie argumentować• uogólnić, podsumować i porównać

• wykorzystać bogate konteksty sięgające od kultury wysokiej po popkulturę • formułować i rozwiązywać problemy badawcze

ŚREDNIOWIECZE – O EPOCE

59

Średniowiecze – wprowadzenie do epoki

• objaśnić etymologię nazwy epoki• wymienić najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza• wyjaśnić pojęcia: teocentryzm, feudalizm• wymienić fazy średniowiecza

• omówić najważniejsze wydarzenia związane z początkiem i końcem średniowiecza• wymienić średniowieczne wzorce osobowe• porównać ramy czasowe średniowiecza polskiego i europejskiego • scharakteryzować średniowieczny system szkolny• wyjaśnić pojęcie: Biblia pauperum

• analizować specyfikę periodyzacji polskiego średniowiecza• omówić średniowieczny uniwersalizm, teocentryzm oraz dualizm

• interpretować rolę karnawału

• opisać wpływ antyku i kultury arabskiej na średniowiecze

Sztuka średniowieczna

• rozpoznać najważniejsze zabytki polskiego i europejskiego średniowiecza

• wymienić podstawowe cechy stylu romańskiego i gotyckiego • podać przykłady zabytków polskiego i europejskiego średniowiecza• posługiwać się następującymi terminami: płaskorzeźba, rzeźba pełnofigurowa, fresk, pieta, ikona, nawa, ołtarz, prezbiterium, apsyda, katedra, przypora, rozeta, witraż, portal

• wyjaśnić i zilustrować przykładami parenetyczny i anonimowy charakter sztuki średniowiecznej • omówić alegorię i podać jej przykłady • posługiwać się następującymi terminami: symultanizm, iluminatorstowo, miniatura, chorał, bazylika• odróżnić styl romański od gotyckiego

• analizować średniowieczne dzieło sztuki według podanych kryteriów

• wypowiedzieć się na temat muzyki średniowiecznej

Interpretacja tekstu – ćwiczenia



• wyjaśnić, czym są konteksty: literacki, historyczny, biograficzny, historycznoliteracki, kulturowy, religijny, filozoficzny, egzystencjalny



ŚREDNIOWIECZE – TEKSTY Z EPOKI I NAWIĄZANIABogurodzica – • przeczytać ze • rozpoznać podmiot • omówić kompozycję • odnaleźć w treści • wskazać

60

najstarszy polski utwór poetycki

zrozumieniem Bogurodzicę• wskazać przykłady archaizmów w utworze

liryczny oraz adresata utworu• wskazać archaizmy leksykalne, fleksyjne, fonetyczne i składniowe

utworu• omówić funkcję Bogurodzicy w średniowiecznej Polsce

Bogurodzicy motyw deesis i odnieść go do sztuk plastycznych • omówić formę wiersza

podobieństwa między motywem deesis w Bogurodzicy a tym przedstawionym na ikonie

Ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej w Lamencie świętokrzyskim

• zrelacjonować treść Lamentu świętokrzyskiego• wskazać przykłady archaizmów w utworze

• określić sytuację liryczną, podmiot liryczny i adresatów utworu• wskazać archaizmy leksykalne, fleksyjne, fonetyczne i składniowe

• scharakteryzować Maryję jako matkę• omówić motyw Stabat mater w wierszu

• porównać obrazy Maryi z Lamentu świętokrzyskiego i z Bogurodzicy

• porównać obrazy męki Pańskiej przedstawione w Lamencie świętokrzyskim i na obrazie Grünewalda• wypowiedzieć się na temat obrazu Żydów w tekście Lamentu

Średniowieczny ideał ascety – Legenda o św. Aleksym

• streścić żywot św. Aleksego• wskazać przykłady archaizmów w utworze

• scharakteryzować świętego jako ascetę• wskazać archaizmy leksykalne, fleksyjne, fonetyczne i słowotwórcze

• wskazać w tekście typowe elementy legendy hagiograficznej

• podjąć dyskusję na temat aktualności ascezy oraz sensu takiej drogi do świętości• omówić parenetyczny charakter utworu

• opisać inne przykłady ascezy średniowiecznej• omówić rolę świętych w życiu ludzi średniowiecza


• porządkować informacje zawarte w tekście

• przetwarzać informacje zawarte w tekście


• sformułować argumenty potwierdzające stanowisko autora• prezentować i uzasadnić własne sądy


Motyw tańca śmierci w Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią

• streścić utwór• wskazać przykłady archaizmów w utworze

• opisać obraz śmierci przedstawiony w utworze, posługując się przy tym terminem alegoria• wskazać archaizmy leksykalne, fleksyjne, fonetyczne i składniowe

• omówić motyw danse macabre• wyjaśnić przyczyny popularności motywu śmierci w średniowieczu• w kontekście utworu wyjaśnić pojęcia: memento mori i ars moriendi

• na podstawie lektury omówić światopogląd ludzi średniowiecza• omówić utwór jako satyrę społeczną • wypowiedzieć się na temat „czarnej śmierci” w średniowieczu

• porównać motyw danse macabre przedstawiony w Rozmowie z jego ujęciem na obrazie Bernta Notkego

Świętość afirmacyjna – św. Franciszek

• zrelacjonować treść fragmentów• opisać postać św. Franciszka z Asyżu

• porównać postawy dwóch świętych: św. Franciszka i św. Aleksego• wyjaśnić reakcję zwierząt na słowa św. Franciszka

• omówić problematykę utworu • omówić funkcję elementów fantastycznych

• interpretować metaforyczne znaczenie utworu• wyjaśnić pojęcie: franciszkanizm

• interpretować scenę z życia św. Franciszka ukazaną na fresku Giotta

61

Ideał rycerza – Pieśń o Rolandzie

• zrelacjonować treść fragmentów• przedstawić genezę utworu

• wymienić najważniejszych bohaterów Pieśni o Rolandzie• scharakteryzować Rolanda• omówić kompozycję utworu

• przedstawić Rolanda jako wzorzec osobowy rycerza• wskazać w utworze cechy eposu rycerskiego • omówić elementy ars moriendi obecne w utworze

• wskazać i omówić symbole obecne w pieśni• porównać wzorzec wojownika współczesnego ze średniowiecznym

• omówić przykłady współczesnych wzorców osobowych

*Filozofia średniowieczna – Wyznania św. Augustyna

• zrelacjonować fragment Wyznań św. Augustyna• przybliżyć postać św. Augustyna

• omówić kompozycję Wyznań• wymienić podstawowe założenia filozofii św. Augustyna• wyjaśnić pojęcia: asceza, iluminacja, dualizm duszy i ciała

• wyjaśnić naturę i pochodzenie zła

• porównać wyjaśnienie obecności zła w świecie zawarte w Księdze Hioba z interpretacją tego problemu w Wyznaniach św. Augustyna

• omówić obraz Fra Angelico w kontekście fragmentu

*Filozofia średniowieczna – Summa teologiczna św. Tomasza z Akwinu

• zrelacjonować fragmenty Summy teologicznej• przybliżyć postać św. Tomasza

• wymienić podstawowe założenia filozofii św. Tomasza• wyjaśnić pojęcie: scholastyka

• wyjaśnić, na czym polega opisany w tekście dowód na istnienie Boga• wyjaśnić, na czym polega scholastyczny sposób myślenia

• podjąć dyskusję na temat zastosowanej przez św. Tomasza argumentacji • porównać filozofię św. Tomasza i św. Augustyna

• podjąć dyskusję na temat aktualności poglądów głoszonych przez św. Augustyna i Tomasza

Średniowieczna miłość – Dzieje Tristana i Izoldy

• streścić podany fragment Dziejów Tristana i Izoldy• wymienić najważniejszych bohaterów utworu

• omówić kompozycję utworu• sformułować zasady miłości dworskiej• omówić etos rycerski na przykładzie Tristana

• objaśnić funkcję fantastyki w utworze• wyjaśnić, na czym polega tragizm Tristana i Izoldy

• przeanalizować specyfikę uczucia łączącego Tristana i Izoldę• wypowiedzieć się na temat obyczajowości średniowiecznej na podstawie Dziejów Tristana i Izoldy

• omówić topos nieszczęśliwej miłości na wybranym przykładzie z kultury współczesnej

Kompetencje językowe i komunikacyjne

• posługiwać się nowo poznanym słownictwo

• wykorzystywać teorię w rozwiązywaniu zadań

• poszerzyć świadomość językową

• funkcjonalnie wykorzystywać wiedzę językową

• sprawnie posługiwać się językiem bez konieczności posiłkowania się słownikami

62

Historiografia polska w średniowieczu – Kronika polska Galla Anonima

• zdefiniować pojęcie kroniki• zrelacjonować treść fragmentów• opisać obowiązki króla przedstawione przez kronikarza

• wymienić dzieła polskiej historiografii średniowiecznej• zdefiniować pojęcie historiografii• zaprezentować wzorzec władcy na podstawie charakterystyki Bolesława Chrobrego pióra Galla Anonima

• scharakteryzować dzieła polskiej historiografii średniowiecznej• wypowiedzieć się na temat Kroniki polskiej jako źródła historycznego

• wypowiedzieć się na temat stosunków społecznych i obyczajowości w średniowiecznej Polsce na podstawie Kroniki polskiej• omówić uwarunkowania historyczne początków piśmiennictwa polskiego

• podjąć dyskusję na temat wizerunku współczesnych władców w mediach

*Testament poetycki François Villona

• zaprezentować życiorys Villona stanowiący kanwę utworu• zrelacjonować treść fragmentów• wskazać nadawcę i adresata ballady

• zinterpretować tytuł utworu• wyjaśnić pojęcie – testament poetycki• wskazać środki językowe użyte w utworze

• określić funkcję środków językowych użytych w utworze• omówić kompozycję utworu

• omówić obraz przemijania zawarty w Wielkim Testamencie • wypowiedzieć się na temat refleksji odnośnie ludzkiego życia zawartych w Wielkim testamencie

• przywołać szerokie konteksty i nawiązania

Podróż po zaświatach – Boska Komedia Dantego Alighieri

• zrelacjonować treść fragmentów• omówić fabułę całego utworu• wymienić przewodników Dantego po zaświatach

• omówić genezę Boskiej komedii• wyjaśnić tajemnicę tytułu• scharakteryzować narratora• omówić kompozycję poematu• wyjaśnić pojęcia: poemat epicki, summa

• wymienić elementy dzieła charakterystyczne dla średniowiecza i renesansu• zinterpretować alegorie obecne w poemacie

• wypowiedzieć się na temat sposobu obrazowania w utworze• wskazać źródła kulturowe, z których czerpał Dante

• wyjaśnić, dlaczego Dante uczynił swoim przewodnikiem Wergiliusza

ŚREDNIOWIECZE – NAUKA O JĘZYKUOd słowa do zdania. Czym jest gramatyka?

• wymienić działy gramatyki

• scharakteryzować działy gramatyki

• rozpoznawać błędy we wskazanych wypowiedziach i określać rodzaj błędu

• omówić funkcję poszczególnych działów gramatyki w budowaniu wypowiedzi

*Jak powstał i jak rozwijał się język polski?

• wyjaśnić pojęcie: język praindoeuropejski• wymienić grupy języków słowiańskich

• wskazać języki należące do poszczególnych grup języków słowiańskich• wskazać zmiany kształtujące system gramatyczny

• omówić zmiany kształtujące system gramatyczny

• omówić procesy językowe, które ukształtowały podane słowa i zwroty• wskazać w dziełach kultury dawnej dowody na zmiany językowe

63

ŚREDNIOWIECZE – TWORZENIE WYPOWIEDZIJak robić notatki?

• zdefiniować notatkę syntetyzującą• wymienić formy notatki syntetyzującej

• scharakteryzować rodzaje notatek

• przygotować notatkę syntetyzującą

• przygotowuje notatkę syntetyzującą w formie mapy myśli

ŚREDNIOWIECZE – PODSUMOWANIE I POWTÓRZENIEPowtórzenie i podsumowanie wiadomości



• wyciągać wnioski• określić własne stanowisko• wykorzystać konteksty

• poprawnie interpretować wymagany materiał• właściwie argumentować• uogólnić, podsumować i porównać• wykorzystać bogate konteksty

• wykorzystać bogate konteksty od kultury wysokiej po popkultury • formułować i rozwiązywać problemy badawcze

4. SZCZEGÓŁOWA STANDARYZACJA OCEN – LICEUM TRZYLETNIE

1. W klasie pierwszej uczeń zobligowany jest do uzyskania oceny sprawdzającej wiedzę i umiejętności:

a) Na poziomie podstawowym z:

Testu diagnozującego wiedzę i umiejętności z gimnazjum (do dziennika wpisujemy wynik % z wagą - 0).

Odpowiedzi ustnej.

Kartkówki dotyczącej tematu: „Literatura i jej klasyfikacje”.

Kartkówki z informacji wstępnych n. t. Biblii.

Sprawdzianu wiadomości i umiejętności z Biblii.

Kartkówki (ramy czasowe antyku, główne cechy literatury ii sztuki antycznej, filozofia grecka).

Kartkówki ze znajomości mitologii.

Kartkówki ze znajomości lektury „Król Edyp” Sofoklesa.

64

Sprawdzianu wiadomości i umiejętności z antyku.

Kartkówki( informacje wstępne na temat średniowiecza).

Recytacji „ Bogurodzicy” wraz ze znajomością warstwy językowej dzieła.

Sprawdzianu z epoki średniowiecza.

Kartkówki z informacji wstępnych na temat epoki odrodzenia.

Sprawdzianu z epoki odrodzenia.

Kartkówki ze znajomości lektury „Makbet” W. Szekspira.

Sprawdzianu z epoki baroku.

Sprawdzianu z epoki oświecenia.

Czytania ze zrozumieniem typu maturalnego (minimum 1 w półroczu).

Wypracowań typu maturalnego ( 4 zadania klasowe w roku szkolnym, ponadto 2 w formie zadań domowych).

Tworzenia planu wypowiedzi ustnej typu maturalnego ( zadanie domowe).

b) Na poziomie rozszerzonym, ponadto uzyskuje ocenę z:

Kartkówki ze znajomości twórczości Horacego.

Kartkówki ze znajomości lektury „Mistrz i Małgorzata” M. Bułhakowa.

Redagowania interpretacji porównawczej oraz wypowiedzi argumentacyjnej (zadanie domowe).

Czytania ze zrozumieniem typu maturalnego ( minimum 1 w półroczu)

2. W klasie drugiej uczeń zobligowany jest do uzyskania oceny, sprawdzającej wiedzę i umiejętności:

a) na poziomie podstawowym z:

minimum jedną w okresie z odpowiedzi ustnej

minimum 2 oceny w okresie z pisemnego, dwugodzinnego, zadania klasowego na poziomie maturalnym

z kartkówek teoretycznych (np. wprowadzenie do romantyzmu, wprowadzenie do pozytywizmu i wprowadzenie do Młodej Polski z filozofiami

tych epok oraz dodatkowo z 3 kartkówek z zakresu romantyzmu )65

po 1 ocenie za sprawdzian wiadomości teoretycznej z romantyzmu, pozytywizmu oraz Młodej Polski

kartkówek ze znajomości lektur: Dziady cz. III, Pan Tadeusz, Lalka, Zbrodnia i kara, Wesele, Przedwiośnie

minimum 2 oceny w okresie z zadania domowego w formie wypracowania maturalnego

minimum 1 ocenę w okresie z zadania domowego typu czytanie ze zrozumieniem na poziomie maturalnym

minimum 1 ocenę w okresie z zadania domowego typu konspekt matury ustnej z uzasadnieniem wyboru tekstów, na które uczeń się powołuje

minimum 1 ocenę w okresie za recytację (np. fragmentu dzieła Adama Mickiewicza – nie dotyczy poziomu rozszerzonego

b) na poziomie rozszerzonym – zakres oceniania przyjęty na poziomie podstawowym oraz dodatkowo:

minimum 1 ocenę w okresie z odpowiedzi ustnej

po 1 ocenie za sprawdzian z romantyzmu i Młodej Polski

2 oceny z pisemnego, dwugodzinnego, zadania klasowego na poziomie maturalnym 2 oceny z kartkówek (np. po omówieniu Kordiana oraz

motywu brzydoty w dwudziestoleciu międzywojennym

ocenę za kartkówkę ze znajomości Kordiana

minimum 1 ocenę w okresie za wypracowanie domowe typu maturalnego – redagowanie interpretacji porównawczej i(lub) wypowiedzi

argumentacyjnej

minimum 1 ocena w okresie za zadanie domowe typu czytanie ze zrozumieniem na poziomie maturalnym

minimum 2 oceny w okresie z zadania domowego typu konspekt matury ustnej z uzasadnieniem wyboru tekstów, na które uczeń się powołuje

recytacja w całości wybranego utworu (np. Ody do młodości)

3. W klasie trzeciej uczeń zobligowany jest do uzyskania oceny, sprawdzającej wiedzę i umiejętności:

a) Na poziomie podstawowym z:

Nurtu awangardowego XX-lecia międzywojennego (sprawdzian)

Znajomości prozy B.Schulza (kartkówka)

Znajomości „Ferdydurke” W.Gombrowicza (kartkówka)

4 zadania klasowe w roku szkolnym66

Znajomości opowiadań obozowych T. Borowskiego (kartkówka)

Znajomości „Zdążyć przed Panem Bogiem” H.Krall (kartkówka)

Znajomości „Innego świata” G. Herlinga-Grudzińskiego (kartkówka)

Sprawdzianu z literatury wojny i okupacji

Znajomości „Dżumy” A. Camusa (kartkówka)

Znajomości „Tanga” S. Mrożka (kartkówka)

Sprawdzianu z literatury współczesnej

Cztery wypracowania typu maturalnego w ciągu roku szkolnego

Minimum 1 ocenę z odpowiedzi w okresie

Minimum 2 oceny z zadania domowego w okresie

Powtórek w postaci kartkówek z każdej epoki, tzn.: antyk, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm,

modernizm

Powtórki w postaci kartkówek z nauki o języku, teorii literatury oraz gramatyki (poziom gimnazjalny)

Minimum 1 czytanie ze zrozumieniem w okresie

b) Na poziomie rozszerzonym, ocena ponadto z:

Znajomości „Procesu” F.Kafki (kartkówka)

Znajomości „Szewców” S.I.Witkiewicza (kartkówka)

Dodatkowo 2 zadania klasowe w ciągu roku szkolnego

Dodatkowo 2 wypracowania typu maturalnego w roku szkolnym

Dodatkowo 1 czytanie ze zrozumieniem w okresie

Redagowanie interpretacji porównawczej oraz wypowiedzi argumentacyjnej

*Standaryzacja dotyczy także ocen z mini matur w liczbie określonej przez Dyrekcję Szkoły

5. SZCZEGÓŁOWA STANDARYZACJA OCEN – LICEUM CZTEROLETNIE67

1 W klasie pierwszej uczeń zobligowany jest do uzyskania oceny sprawdzającej wiedzę i umiejętności:

a) na poziomie podstawowym z:

kartkówek z zakresu informacji wstępnych na temat: Biblii, antyku/starożytności, średniowiecza, renesansu, baroku, oświecenia (ramy

czasowe, filozofia, nurty itp.)

minimum 1 odp. ustna/okres

testu ze znajomości treści wskazanych lektur: mity greckie wg Parandowskiego, Antygona, Odprawa posłów greckich, Makbet, Romeo i

Julia, Skąpiec

minimum 4 czytań ze zrozumieniem

4 zadań klasowych (wypracowań) typu maturalnego

2 zadań domowych (wypracowań) typu maturalnego

testu/sprawdzianu teoretycznego po każdej epoce/ dłuższym dziale

pracy z zestawem maturalnym (typu konspekt) – 2 rocznie

recytacji Bogurodzicy wraz ze znajomością archaizmów

kartkówki ze znajomości zagadnień: gatunki i rodzaje literacie, składnia, fleksja, słowotwórstwo, fonetyka

1 dyktanda w ciągu semestru

b) na poziomie rozszerzonym z materiału określonego dla PP oraz:

kartkówki ze znajomości treści Hamleta, Chmur, mitologia rzymska wg Parandowskiego

1 czytania ze zrozumieniem

2 wypracowania typu maturalnego

1 kartkówki z tzw. nauki o języku/gramatyki

minimum 1 odp. ustna/okres

.

68

Elitarne Liceum Ogólnokształcące | ELO - B. Treści … · Web view2. Warunki i tryb oceniania,...

Documents

Transcript of Elitarne Liceum Ogólnokształcące | ELO - B. Treści … · Web view2. Warunki i tryb oceniania,...