MAPA JAKO ŹRÓDŁO INFORMACJI GEOGRAFCZNEJ

1. Pojęcie mapy Mapa to obraz powierzchni Ziemi lub jej części przedstawiony na płaszczyźnie,

z zachowaniem odpowiednich zasad odwzorowania, w określonym zmniejszeniu, przy

użyciu graficznych znaków umownych i zastosowaniu generalizacji.

Generalizacja to uproszczenie rysunku mapy ze względu na skalę mapy lub jej treść

Siatka kartograficzna będąca podstawą mapy to układ południków i równoleżników na

płaszczyźnie. Powstaje poprzez tzw. odwzorowanie kartograficzne czyli rzutowanie siatki

geograficznej na określoną powierzchnię: płaszczyzny, pobocznicy walca lub stożka.

Wyróżniamy więc odwzorowania: płaszczyznowe, walcowe i stożkowe.

Siatka geograficzna to układ południków i równoleżników pomyślany na Ziemi lub

wykreślony na jej modelu - globusie, gdzie;

- południki to linie tej samej długości, biegnące po powierzchni Ziemi i łączące bieguny

- równoleżniki to linie będące okręgami prostopadłymi do południków. Najdłuższym

równoleżnikiem jest równik.

Następstwem odwzorowania powierzchni kulistej na płaszczyznę są zniekształcenia:

powierzchni, kątów lub odległości.

Skala mapySkala mapy to stosunek długości na mapie do odpowiadającej jej długości w terenie.

Skala mapy nie uwzględnia deniwelacji terenu. Skala 1 : 200 000 oznacza, że 1 cm na

mapie odpowiada w rzeczywistości 200 000 cm czyli 2 km.

Skala mapy może być przedstawiona w postaci:

liczbowej – 1:50 000, 1:200 000, 1: 2 500 000

mianowanej – 1cm – 500 m, 1cm – 2km, 1cm – 25km

podziałki liniowej -

ZadaniaZadanie 1: Na mapie w skali 1: 700 000 odległość między Limanową a Krakowem

wynosi 7 cm. Podaj odległość w terenie.

1cm - 700 000 cm

1cm - 7km X = (7cm x 7km ) :1cm

7cm - X (odległość w terenie) X = 49 km

Zadanie 2: Odległość w linii prostej między dwoma miejscowościami wynosi 100 km. Jaki

to będzie odcinek na mapie w skali 1: 2 500 000.

1cm - 2 500 000 cm lub 1cm - 25 km (x - odległość na mapie)

x - 10 000 000 cm x - 100 km

x = ( 1cm x 10 000 000 cm): 2 500 000cm x = 4 cm

2. Skala polowa :

1 : 300 000 1 : 2 500 000

(1cm)² — (300 000cm)² (1cm)² — (2 500 000cm)²

1cm² — (3km)² 1cm² ― (25km)²

1cm² ― 9km² 1cm² — 625km²

3. Legenda mapyLegenda mapy czyli tekst dodany do mapy, podający informacje o rodzaju

odwzorowania, wydawnictwie, skali a przede wszystkim objaśniający znaki kartograficzne

użyte na mapie. Najprościej znaki możemy podzielić na punktowe, liniowe,

powierzchniowe.

metoda kropkowa najczęściej służy do przedstawiania rozmieszczenia ludności.

Kropce przypisuje się odpowiednią wartość liczbową.

metoda sygnaturowa; obrazkowa, figur geometrycznych najczęściej spotykana na

mapach gospodarczych. Obrazuje wydobywanie surowców, uprawy rolne

metoda zasięgów powierzchniowa lub liniowa służy do przedstawienia zasięgu

występowania danego zjawiska bez względu na wielkość. W tym celu wykorzystuje

się kolory, najlepiej kontrastowe, szrafę lub linie.

metoda izarytmiczna czyli linii łączących punkty o tej samej wartości liczbowej.

Popularne izarytmy to: izoterma (linia jednakowych temperatur), izobara (linia

jednakowych ciśnień), izohieta (linia jednakowych sum opadów), izobata (linia

jednakowych głębokości dna morza), izohipsa (linia jednakowych wysokości nad

poziomem morza czyli poziomica).

metoda kartogramu przy zastosowaniu różnego natężenia barwy obrazuje

intensywność zjawiska np. gęstość zaludnienia, lesistość wg województw.

metoda kartodiagramu czyli wykresu na mapie. Diagramy najczęściej stosowane to

diagramy słupkowe, kołowe, potokowe;

4. Podział map Mapy możemy podzielić ze względu na skalę, przeznaczenie i treść mapy. Ze względu na

skalę wyróżniamy mapy wielkoskalowe - topograficzne ( 1: 5000; 1: 200 000 ), mapy

średnioskalowe (1: 300 000 - 1: 1 000 000 ) i mapy małoskalowe (np.: 1: 2 500 000,

1: 5 000 000)

Mapy mogą być skierowane do różnych odbiorców poprzez odpowiedni dobór treści,

odwzorowania, skali np.: mapy turystyczne, samochodowe, lotnicze, szkolne itp.

Klasyfikacji map może być wiele, ale najogólniej dzielimy je na mapy ogólnogeograficzne

i mapy tematyczne.

Mapy ogólnogeograficzne - fizyczne przedstawiają wzajemne relacje przestrzenne

między elementami środowiska geograficznego naturalnego i stworzonego przez

człowieka.

Elementami tych map są rzeki, jeziora, morza, punkty wysokościowe, drogi, granice,

miasta.

Mapy ogólnogeograficzne - polityczne mają za zadanie pokazać podział polityczny,

administracyjny, osiedla, linie komunikacyjne.

Mapy tematyczne poświęcone są wybranemu tematowi z geografii fizycznej (mapy

klimatyczne, geologiczne, rzeźby, gleb) lub geografii społeczno- ekonomicznej (mapy

ludnościowe, gospodarcze, przemysłu przetwórczego). Do map tematycznych zaliczamy

również mapy dotyczące ochrony środowiska, historyczne i wymieniane już turystyczne.

5. Współrzędne geograficzneSzerokość geograficzna jest to kąt zawarty między płaszczyzną równika a promieniem

ziemskim przechodzącym przez określony punkt na Ziemi. Inaczej – to odległość kątowa

danego punktu od równika. Wartość tego kąta wynosi od 00 – 900 N lub od 00 – 900 S

Długość geograficzna jest to kąt zawarty między półpłaszczyzną przechodzącą przez

Londyn /Greenwich/ a półpłaszczyzną przechodzącą przez dany punkt. Inaczej – to

odległość kątowa danego punktu od południka 00.

Wartość tego kąta wynosi od 00 – 1800 E lub od 00 do 1800 W

źródło:www.wersus.com