Ekonomia kosztów transakcjiRonalda Coase’a

Instytucje gospodarki rynkowej

Blok 5

Ekonomia neoklasyczna w konfrontacji z ekonomicznymi problemami współczesności

Konsument nie jest istotą ludzką, lecz logicznym układem preferencji.

Przedsiębiorstwo jest definiowane jako krzywa kosztów i krzywa popytu, a jego teoria jest po prostu logiką

optymalnej wyceny i łączenia nakładów.

Wymiana jest realizowana bez określenia jej instytucjonalnych uwarunkowań

Mamy konsumentów bez ludzi, firmy bez organizacji, a nawet wymianę bez rynków

(Coase, 1990)

Analiza neoklasyczna

... Skupienie uwagi na kosztach przetwarzania zasobów w produkt finalny…

… założenie implicite, że sama wymiana rynkowa, jako sposób koordynacji, nic nie kosztuje.

Czy funkcjonowanie rynku jest darmowe?

… nie, ponieważ istnieją koszty związane z wykorzystaniem mechanizmu rynkowego (cenowego), które muszą być poniesione, aby „ceny zostały odkryte”, tzw. koszty transakcyjne:

- koszty zbierania informacji,

- koszty negocjacji,

- koszty zawierania kontraktów,

- koszty obsługi kontraktów.

Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa?

MECHANIZM OPTYMALIZACJI KOSZTÓW

PRODUKCJI

RYNKI ? PRZEDSIĘBIORSTWA

(KOSZTY TRANSAKCJI) (KOSZTY KOORDYNACJI)

MECHANIZM OPTYMALIZACJI LUDZKICH

DZIAŁAŃ

Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa?

PORÓWNANIEKoszt. transakcyjnych Kosztów koordynacji

Warunkiem powstania (istnienia) przedsiębiorstwa („małego planowanego społeczeństwa”) jest pełnienie

funkcji koordynacyjnej po niższym koszcie, niż koszty transakcyjne niezbędne do otrzymania danych dóbr poprzez rynek.

„Przedsiębiorstwo jest narzędziem zmniejszania kosztów funkcjonowania rynku. Powstaje tam, gdzie wew. sys. koordynacji jest mniej kosztowny, niż odwołanie się do mechanizmu rynkowego”. (Coase, 1990)

Dlaczego istnieją przedsiębiorstwa?

• Dlaczego firma nie rozrasta się do pełnego monopolu? … Czyli dlaczego gospodarka narodowa nie może stać się jednym przedsiębiorstwem?

• Koszty zarządzania hierarchicznego.

• Przedsiębiorstwo internalizuje transakcje do momentu gdy:

Wew. krańcowy koszt zarządzania = KTR

(Insourcing =/= outsourcing )

Rodzaje kosztów transakcji (1)

TYP KOSZTÓW TRANSAKCJI

RODZAJEKOSZTÓW

PRZYKŁADY

Koszty transakcji rynkowych

Zdobywanie informacji

Czas i środki nazb. info.,Marketing

Negocjacjeumów

Koszty obsługi prawnej

Związane z realizacją umów

Straty, koszty monitorowania

Rodzaje kosztów transakcji (2)

TYP KOSZTÓW TRANSAKCJI

RODZAJEKOSZTÓW

PRZYKŁADY

Koszty zarządzania w

przedsiębiorstwie (koszty

organizacjihierarchicznej)

Koszty stałe –utrzymanie struktury przed.

Płace kierownictwa, sys. informacyjne

Koszty zmienne –są funkcją liczby transakcji /decyzji

Koszty nadzoru, koszty proc. logistycznych

Rodzaje kosztów transakcji (3)

TYP KOSZTÓW TRANSAKCJI

RODZAJEKOSZTÓW

PRZYKŁADY

Polityczne koszty transakcji

Koszty tworzenia, utrzymania i zmian formalnych i nieformalnych reguł systemu politycznego i ekonomicznego

Wydatki związane z: tworzeniem konstytucji, wyborami, funkcjonowaniem partii polit., administracją, sądownictwem, obr. narodową

Negatywne efekty zewnętrzne

• Zakwestionowanie sedna „Ekonomii dobrobytu” Arthura Pigou (Prawa do interwencji państwa w przypadku wystąpienia negatywnych efektów zewnętrznych).

• Rozszerzone pojęcie czynnika produkcji o „prawo do robienia czegoś”

Negatywne efekty zewnętrzne i znaczenie prawa

Jednostronny

Sprawca Poszkodowany

działanie strata (koszt)

Płaci odszkodowanie Otrzymuje odszkod.

(ponosi koszt)

Czy jest to rozwiązanie optymalne?

Uwzględnienie dwustronnego charakteru przyczyn negatywnych efektów zewnętrznych

Prawo a koszty transakcji

Realny świat, to świat dodatnich kosztów transakcyjnych

Wysokość tych kosztów w dużej mierze zależy od prawa

Regulacje prawne mogą ułatwić lub utrudnić proces zawierania umów i przenoszenia praw

własności

Teoremat R. Coase’a„ZEROWE KOSZTY TRANSAKCJI”

• „(…) w warunkach doskonałej konkurencji prywatne i społeczne koszty będą równe, a struktura produkcji nie będzie zależała od tego, w jaki sposób prawo określa odpowiedzialność za szkody” (Stigler 1966)

• „(…) w świecie zerowych kosztów transakcji, niezależnie od początkowego rozdziału praw własności, zasoby będą wykorzystywane efektywnie”. (Hsiung, 1999)

• „(…) jeśli nie ma kosztów transakcji, optymalny rezultat ekonomiczny pojawi się niezależnie kto dysponuje prawami własności (Schlafly, 2007)

Zależność „świata zerowych kosztów transakcji od doskonałości informacji i podziału pracy

(J. Godłów-Legiędź, 2010)

DOSKONAŁA INFORMACJA

+ -

+

PODZIAŁPRACY

_

Zerowe koszty transakcji

Idealny system centralnego planowania

Dodatnie koszty transakcji

Gospodarka rynkowa i realny socjalizm

Zerowe koszty transakcji

Idealna „Wyspa Robinsona”

Zerowe koszty transakcji

„Wyspa Robinsona”

Zależność kosztów transformacji i transakcji od podziału pracy i jakości instytucji

(J. Godłów-Legiędź, 2010)

Zależność kosztów transformacji i transakcji od podziału pracy i jakości instytucji

Globalny produkt społ. = Koszty transformacji + Koszty transakcji

Udział kosztów transakcji rośnie w globalnym produkcie, ponieważ rośnie stopień podziału

pracy, a zatem i koszty koordynacji.

Koszty transakcji uzależnione są również od jakości instytucji w danej gospodarce