EFEKTYWNOŚĆ A SPRAWIEDLIWOŚĆ

NA PODSTAWIE TEKSTU J,WILKINA

EFEKTYWNOŚĆ A SPRAWIEDLIWOŚĆ JAKO PROBLEM EKONOMICZNY

z „Efektywność a sprawiedliwość” pod red. J. Wilkina

Sprawiedliwość w ekonomii

• Ekonomia klasyczna – A.Smith• Utylitaryści – J.S. Mill, J.Bentham• Neorealizm – Hayek i L. von Misses• Ekonomia głównego nurtu

Wszystkie powyższe nurty skłaniają się ku przekonaniu, iż najważniejszym kryterium ekonomicznym jest EFEKTYWNOŚĆ.

Sprawiedliwość:

• Równość miar: równość prawa, brak dyskryminacji, jednakowe prawa obywatelskie.

• Równość szans: w dostępie do nauki, opieki zdrowotnej, korzystaniu z dóbr publicznych.

• Równość sytuacji: majątkowej, w korzystaniu z dóbr i usług.

Sprawiedliwość i efektywność wg A.M.Okuna

• Przykład Stanów Zjednoczonych jako państwa gdzie system polityczny gwarantuje równość wszystkim obywatelom w przeciwieństwie do systemu ekonomicznego (gospodarka rynkowa).

• Efektywna gospodarka →nierówności. • Wniosek: każda gospodarka kapitalistyczna stoi

przed dylematem wyboru: efektywność czy sprawiedliwość (równość). „coś za coś”.

• Równość w wymiarze ekonomicznym bardziej kosztowna niż w wymiarze politycznym.

Sprawiedliwość i efektywność wg A.M.Okuna (c.d.)

Dlaczego społeczeństwo ustanawia nieefektywności?

Powody:• Wolności polityczne • Pluralizm i różnorodność w społeczeństwie• Wartość humanistyczna praw obywatelskich

Utrzymanie praw obywatelskich musi mieć skutki w dziedzinie gdzie rządzi dolar natomiast wyrzeczenia w dziedzinie efektywności ekonomicznej są uzasadnione ceną wolności pluralizmu i humanizmu.

Sprawiedliwość dystrybutywna

Teza W. Nordhaus’a, P. Samuelson’a:• W wyniku redystrybucji dochodów, której celem

jest zmniejszenie nierówności i udzielenie pomocy biednym, marnotrawiona jest część wytworzonego dochodu.

• Metafora „dziurawego wiadra”: • Redystrybucja generuje koszty t.j.: koszty

administracyjne, osłabienie bodźców do pracy i oszczędzania.

Sprawiedliwość społeczna wg J.Rawls’a

„...powszechnie przyjęta koncepcja sprawiedliwości tworzy fundamentalną konstytucję dobrze urządzonego stowarzyszenia ludzkiego...”

• Sprawiedliwość w odniesieniu do systemu politycznego, społecznego i ekonomicznego postrzeganych jako zespół powiązanych ze sobą instytucji (struktur podstawowych)

• Sprawiedliwość społeczna to zagwarantowanie jednakowych wolności obywatelskich

• Społeczeństwo sprawiedliwe wymaga „demokracji właścicielskiej” umożliwiającej jak największej liczbie obywateli posiadanie środków produkcji

Sprawiedliwość społeczna wg J.Rawls’a (cd.)

• Sprawiedliwość jako bezstronność:

Podstawą społeczeństwa sprawiedliwego i efektywnego jest zbiór zasad funkcjonowania powstałych w sytuacji wyjściowej czyli takiej gdzie nikt nie jest uprzywilejowany ani upośledzony.

• Teoria łączy wymiary równości miar, szans, sytuacji, które zawierają się w koncepcji sytuacji wyjściowej

Czy sprawiedliwość może być efektywna ekonomicznie?

Przykład Azji Wschodniej:

Na sukces gospodarczy wpłynęło zastosowanie zasad sprawiedliwości dystrybutywnej i wyrównanie szans m.in.: powszechna, wspierana przez państwo edukacja, praca dla każdego, niskie i zmniejszające się zróżnicowanie dochodu.