EDORA (European Development Opportunities in Rural Areas) · akumulacja –nasycanie) 2....

Warszawa

2010Prof. zw. dr hab. Jerzy Bański

Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

EDORA(European Development Opportunities in Rural Areas)

Rozwój terytorialny oparty na wiedzyWarszawa 7 grudnia 2010

Prof. zw. dr hab. Jerzy Bański

Jerzy BańskiRozwój terytorialny oparty na wiedzy

EDORA (European Development Opportunities in Rural Areas)

The UHI Millennium Institute, Nordregio – The Nordic Centre for Spatial Development, Newcastle University, The University of València, The Research Committee of the University of Patras, The Irish Agriculture and Food Development Authority, The University of Gloucestershire, The University of Ljubljana, Johann Heinrich von Thünen-Institut, Federal Research Institute for Rural Areas, Forestry and Fisheries, Institute of Rural Studies, The Federal Institute for Less-Favoured and Mountainous Areas, Dortmund University of Technology, The Institute of Geography and Spatial Organization, Polish Academy of Sciences, The Institute of Economics, Hungarian Academy of Sciences, The Higher Institute of Agronomy, The Scottish Agricultural College , The IOM International Organization for Migration/Central European Forum for Migration and Population Research,

Konsorcjum:

Lider projektu: Andrew Copus (UHI)



zidentyfikować i opisać główne procesy przekształceńspołeczno-ekonomicznych wynikających ze wzrostu zróżnicowania obszarów wiejskich

zidentyfikować szanse rozwoju dla różnych typów obszarów wiejskich

rozważyć, jak uzyskana wiedza może być przetworzona na rekomendacje w zakresie realizacji polityki spójności

Zadania:



(a) Demografia(b) Zatrudnienie(c) Rozwój wiejskiej przedsiębiorczości(d) Relacje miasto-wieś(e) Dziedzictwo kulturowe(f) Dostęp do usług(g) Zdolność instytucjonalna(h) Zmiany klimatu

Struktura tematyczna:



Revie w of the Literature:- Rural Demography- Rural Employment- Rural Business Development- R-U Relationships- Cultural Heritage- Access to Services- Institutional Capacity- Farm Structural Change

Exemplar Regions

Cohesion PolicyImplications and Potential forTerritorialCooperation

Storylines

DatabaseProposedIndicators Variab les

andIndicators

Future Perspectives

S1 S3

S4S2

Key Future Drivers(Exogenous)

Country Profiles

S tr uct ur al Typ e s (In ter m ed ia te an d Pr e do mi na ntl y Rur a l Are a s on ly):

-- ---- ---- ---- ---- ---- ---- ---- --- ---- ---- ---- ---- ---- --A gra rian

... ……………………………… …………..Con sump tion Co untry side

……... ………………………… …………..Diver sified (S t rong Se conda ry S ec tor)

……. .... ……………………………… …...Divers ifie d (S tr ong Mark et S er vice s)

D- P Typ ol og y:IA, IR, P RA , PRR

A ccum ulatin gA bove A vera ge

Be low A ver ageDe pleting

Accu mu la tio n - De pl eti on

EDORA Cube

Storylines

Typologies

Narratives

Empirical ExamplesStorylines,Narratives

Implications

EmpiricalGeneralisations

Typologies

Agri-centric

Urban-Rural

Global-isation.

Meta-Narratives

Connexity

Conceptual Empirica l Policy

Scenarios

Struktura projektu

Source: Andrew Copus



WP 1 COORDINATION

WP 2 RESEARCH ACTIV ITIES 2.1 Thematic and conceptual activities

2.1 Em pirical and Presentational Activities2.4 Horizontal Activities

WP 3. DISS EMINATION

2.3 Policy related activities

Activity 2.22.Typology elaboration

Activity 2.21.Development of Indicators database

Activity 2.24.Selection of Exemplar Regions

Activity 2.11.Review of current situation and recent trends (literature, hypotheses):(a) Demography(b) Employment(c) Rural business development(d) Rural-urban relationships(e) Cultural heritage(f) Access to services of gen. interest(g) Institutional capaci ty(h) Climate change

Activity 2.12. Identification of development opportunities, drivers for development, barriers to success etc.

Activity 2.26.Foresight and forecasting - structured according to the themes in A ct. 2.01.

Activity 2.31.E stablish potential for territorial cooperation (U-R and U-U)

Activity 2.32.Impli cations for orientation of Cohesion poli cy

Activity 3.1. Dissemination

1.1. Research A ctivity Coordination

Activity 2.13.Holistic narrative of E xemplar Regions

Activity 2.25. Mapping, contributions to ES PON database etc

1.2. Reporting

Activity 2.23.Country Profiles

1.3. Financial Management

Activity 2.41. Member S tate Data Collection Activity 2.42. Expert Group

Zadania badawcze



(a) Demografia(b) Zatrudnienie(c) Rozwój wiejskiej przedsiębiorczości(d) Relacje miasto-wieś(e) Dziedzictwo kulturowe(f) Dostęp do usług(g) Zdolność instytucjonalna(h) Zmiany klimatu

Procesy ekonomiczneProcesy społeczneProcesy polityczneProcesy środowiskoweRelacje miasto-wieś



Procesy ekonomiczne - przykłady

Różnicowanie-wielofunkcyjność (New Rural Economy). Proces typowy na obszarach „o dobrej dostępności” (sąsiedztwo aglomeracji), gdzie istnieje wiele przykładów na konkurencyjność obszarów wiejskich w zakresie jakości środowiska i sprzyjania (przychylności) rozwojowi przedsiębiorczości.

Na obszarach rolniczych (Type Agrarian) obserwuje się wzrost polaryzacji pomiędzy wielkoskalowym, towarowym a nisko dochodowym i małoskalowymrolnictwem. W drugim przypadku konieczna jest promocja wielofunkcyjności.

Wiejski produkt turystyczny oparty na klasycznym krajobrazie, lokalnej kulturze i tradycji jest w konflikcie z procesami urbanizacji i standaryzacji (przestrzeni i życia) na obszarach sąsiadujących z dużymi aglomeracjami.



Procesy społeczne - przykłady

Podstawowym elementem procesów społecznych są migracje

Wiejski „exodus” jest szczególnie silny na obszarach peryferyjnych w Skandynawii i krajach śródziemnomorskich. Migracja jest ponadto selektywna.

W nowych krajach UE obserwuje się selektywną migrację do krajów starej „15”. Migracje mają pozytywny wpływ w obszarach „napływu”.

Na obszarach o dobrej dostępności dominuje kierunek migracji z miasta na wieś.



S tructural Types (In terme diate and Predominantly Rural Are as only):

-------------------------------------------------------Agrarian

.. .…………………………………………..Consum ption Country side

……...……………………………………..Diversified (St rong S econdary Sec tor)

…….....…………………………………...Divers ified (S trong M arket Servic es)

D-P Typology:IA, IR, PRA, PRR

Accum ulatingAbove Average

Below AverageDepleting

Accumulation - Depletion

Trzy wymiary analizy:

Urban-Rural (remote/accessible) (odległe-peryferyjne/dostępne)

Economic structure (diversification) (struktura ekonomiczna)

Accumulation – Depletion (performance) (nasycane/wysycane)

Typologie:



Rurality/accessibility. (by Dijkstra and Poelman atDG Regio).

Cztery typy regionów:1. Intermediate Accessible(przejściowe dostępne)2. Intermediate Remote(przejściowe odległe)3. Predominantly Rural

Accessible(wiejskie dostępne)4. Predominantly Rural

Remote(wiejskie odległe)

Urban-Rural



Structural Types (Intermediate and Predomina ntly Rural Are as only):

-------------------------------------------------------Agrarian

...…………………………………………..Consumption Countrys ide

……...……………………………………..Divers ified (Strong Secondary Sector)

…….....…………………………………...Diversified (S trong Market Services)

D-P Typology:IA , IR, PRA, PRR

AccumulatingAbove Average



Strukturalne (funkcjonalne) typy obszarów wiejskich



Typologie:



Economic Restructuring. 1. Agrarian (rolniczy)2. Consumption Countryside

(„konsumpcyjny” – nie produkcyjny)

3. Diversified (with strongsecondary sector) (zróżnicowany 1)

4. Diversified (with strongmarket services sector) (zróżnicowany 2)

Strukturalne typy



Structural Types (Intermediate and Predomina ntly Rural Are as only):

-------------------------------------------------------Agrarian

...…………………………………………..Consumption Countrys ide

……...……………………………………..Divers ified (Strong Secondary Sector)

…….....…………………………………...Diversified (S trong Market Services)

D-P Typology:IA , IR, PRA, PRR

AccumulatingAbove Average





Performance. This typologyplaces regions on a continuum between“accumulation” and“depletion”,

1. Accumulating (wysoka akumulacja – nasycanie)

2. Above Average(akumulacja powyżej przeciętnej)

3. Below Average(akumulacja poniżej przeciętnej)

4. Depleting (wysycane)



!

! ! !

!

!

!

!

!

!

!!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

Acor es

G uyane

M adeir a

Réunion

C anari as

M art ini queGu adel oupe

Zagreb

V all et ta

B uda pestB rat isl ava

R oma

R ig a

Oslo

Bern

W ie n

K yi v

Vadu z

P ar i s

P raha

Mi ns k

To uni s

L isb oa

S kopj e An kara

Mad ri dTira na

Sof iy a

L ondo nB er l in

D ub li n

At hi nai

Ta ll inn

Ni co si a

Beo gra d

V iln iu s

K ishi nev

Saraj evo

He lsi nki

Warsza wa

Po dgo ric a

El -Jaza ir

Lju bl jan a

S to ckhol m

Re ykja vik

Kø benh avn

Bucu res ti

A mste rdam

Lu xembou rg

B ru xell es/ Brus se l

Urban-Rural

!

! ! !

!

!

!

!!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

Acores

G uyane

Ma deira

Réunion

Canaria s

M ar t ini queGuadelo upe

Z agreb

Va ll ett a

B udap estB ra ti sla va

R oma

Ri ga

Oslo

Be rn

Wien

Ky iv

V ad uz

P ar is

Praha

Min sk

Tou ni s

Lis boa

Sk opje Ank ara

Mad r idTi ran a

S of iya

L ondon

Be r li n

D ub li n

At hi nai

Tal l inn

Ni cosi a

Beog rad

Vi l ni us

Ki sh ine v

Sara jevo

Hel si nki

Warsza wa

Po dgor i ca

E l-Jazai r

Lj ubl jan a

S t ockhol m

R eykj avik

Kø benh avn

B ucurest i

Amst erd am

L uxembou rg

B ru xell es/ B rus sel

Economic Structure

!

! ! !

!

!

!

!!

!

!!!

!

!

!

!

!

!!

!

!!

!

!!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!

!!

!

!

Acor es

Guyane

Madeir a

Ré uni on

Canar ias

M art ini queGu adel oupe

Z agreb

V all et ta

B ud apes t

B ra ti sla va

R oma

Ri ga

Oslo

Be rn

Wi en

Kyi v

Vaduz

Par is

Pra ha

Mi nsk

Tou nis

Li sboa

Skopj e A nkara

Madr i dTirana

Sof i ya

Lo ndon

Ber l in

D ubl in

At hi nai

Tal li nn

Ni cosi a

Beogra d

Vil niu s

Ki shi nev

Saraj evo

Hel sin ki

Warszaw a

Po dg or ica

El -Jazair

L jub lj ana

St ockhol m

R eykj avik

Køb enhav n

B ucurest i

Ams terdam

Luxembo urg

Bruxel les /B ru ssel

Accumulation -Depletion

Trzy typologie:



Typologia Remote/accessibility jest najsłabiej zbilansowana.

Typ Intermediate Accessible (przejściowe-dostepne) jest dominujący (obejmuje połowę liczby regionów, 1/3 powierzchni, 2/3 ludności, 2/3 GDP.

Typ Remote (odległe-peryferyjne) obejmuje 28% powierzchni, 10% ludności i 8% GDP.

W typach strukturalnych typ Diversified (Private Services)obejmuje 42% ludności i 48% GDP, typ Agrarian 22% ludności i 13% GDP.

Wnioski z typologii



Type 0 – Predominantly Urban RegionsType 1 – Agrarian AreasType 2 – Consumption CountrysideType 3 – Diversified (Strong Secondary Sector) Rural AreasType 4 – Diversified (Strong Private Services Sector) Rural Areas

0

50

100

150

200

250

300

Type 0 Type 1 Type 2 Type 3 Type 4

units number

positive negative

0

50

100

150

200

250

300


units number

positive negative

1995-2000 2000-2005

Balance of total population change in NUTS 3 units in the period 1995-2000, 2000-2005

1995-2000 2000-2005

Typy strukturalne



0

5

10

15

20

25

30


%

male female youth

Share of unemployment by type of rural area per unit in 2006

Type 0 – Predominantly Urban RegionsType 1 – Agrarian AreasType 2 – Consumption CountrysideType 3 – Diversified (Strong Secondary Sector) Rural AreasType 4 – Diversified (Strong Private Services Sector) Rural Areas

Typy strukturalne



0 20 40 60 80 100

Type 1

Type 2

Type 3

Type 4

< 2 ESU 2 - 100 ESU > 100 ESU

Share of farm holdings by type of rural area per unit, 2005

Typy strukturalne

Agrarian

Diversified



Liczebność regionów wg typologii

Urban-Rural (remote/accessible)

Economic structure (diversification)Bez miast

Accumulation –DepletionBez miast

zurbanizowane

wiejskie dostępne

rolnicze

rolnicze


EDORA (European Development Opportunities in Rural Areas) Ludność









Regional GDP






Distribution of GDP



INTRODUCTION TO THE REGIONNARRATIVES OF CHANGEANALYSIS OF CHANGE BY ‘GRAND

NARRATIVE’Agri-centric NarrativeUrban-Rural NarrativeGlobalisation/Capitalist Penetration

NarrativeOther Significant Grand NarrativesIMPLICATIONS FOR POLICY

Wytyczne do opracowania regionów



Scenario 1: gradual response to climate change combined with low levels of State – EU supports (divestment) (stopniowa „reakcja” na zmiany klimatu z niskim poziomem interwencji wsparcia ekonomicznego)

Scenario 2: gradual response to climate change combined with high levels of State – EU supports (investment) (stopniowa „reakcja” na zmiany klimatu z wysokim poziomem interwencji – silna regulacja)

Scenario 3: rapid response to climate change combined with low levels of State – EU supports (divestment) (szybka „reakcja” na zmiany klimatu z niskim poziomem interwencji – deregulacja)

Scenario 4: rapid response to climate change combined with high levels of State – EU supports (investment) (szybka „reakcja” na zmiany klimatu z wysokim poziomem interwencji – silna regulacja)

Perspektywy


Economy

Food security

Internal Migration

Limited intake of immigrants from outside of the EU.

Significant intake of migrants from countries severely impac ted by climate change.

Increasing restrictions on international migration to the EU .

Targeted migration programmes seek to attrac t highly educated and skilled labour to the EU.

International Migration

Rural transport is inc reasingly the prevue of community-based schemes. Freight transportation shifts to rail and ferry sys tems.

Rural transport trans itions to a hub and spoke model with private transportation used to access, public , transportation hubs . Freight transportation shifts to rail and ferry systems.

Rural transport continues to be dominated by private car ownership. Taxes on fossil fuels make private transportation increasingly expensive. Freight transportation continues to depend on fossil fuels .

Rural transport continues to be dominated by private car ownership. Freight transportation continues to depend on fossil fuels .

Transport-ation

Transition to low carbon economy occurs quickly. Fossil fuel use is prioritised to support food production, particularly tillage crops . Nuclear power is the preferred option. Significant state expenditure to support development of commercial Thermonuclear Fusion Reactors .

Transition to low carbon economy occurs quickly. Significant private market inves tment in alternative energy technologies . Bio-fuel produc tion competes with food produc tion for resources (land and capital). Significant state expenditure to support development waste to fuel and waste to food systems.

Slow transition to a low-carbon economy. Greater emphasis on ‘proven’ non-foss il fuel derived energy. Nuclear power is the preferred option. Limited development of alternative / renewable energy sec tor.

Slow transition to a low-carbon economy. Gradual shift in energy composition. Inc reased private sector investment in wind, wave, solar energy and bio-fuels . Greater public and private research into technological solutions to energy security issues . i.e. hydrogen fuel cells .

Energy

Climate change is more evident. Weather patterns become highly uns table. All areas of Europe experience extreme weather events on a frequent basis . Radical shifts in seasonal weather patterns occur which change produc tive capacity, economic activities and socialorganisation.

Gradual climate change. Weather patterns are unstable but not to the extent of massively disrupting economic activities or soc iety in general. South, East and Central Europe experience progressive warming and reduced rainfall. North and West Europe experience warming and also inc reased prec ipitation.

Climate

Governance

S4 (Rapid response to Climate Change with high levels of State / EU supports)

S3 (Rapid response to Climate Change with low levels of State / EU supports)

S2 (Gradual response to Climate Change with high levels of State / EU support)

S1 (Gradual response to climate Change with limited State / EU supports)



12731*323232Total246648Neutral451210149Negative5813161415Positive

TotalS4S3S2S1

Trendy w perspektywie 20 lat wg scenariuszy - punktacja wg ekspertów

11S420S332S225S1

PreferablePrawdopodobny

Wybór scenariuszy przez ekspertów

Perspektywy

S1. wolne zmiany klimatu + deregulacjaS2. wolne zmiany klimatu + regulacjaS3. szybkie zmiany klimatu + deregulacjaS4. szybkie zmiany klimatu + regulacja



-11-11Diversified (with important Market Services Sector)

-1010Diversified (with important Secondary Sector)

1-1-10Consumption Countryside

2-2-1-1Agrarian Economies

S4S3S2S1

Sumaryczne oddziaływanie scenariuszy

Perspektywy

S1. wolne zmiany klimatu + deregulacjaS2. wolne zmiany klimatu + regulacjaS3. szybkie zmiany klimatu + deregulacjaS4. szybkie zmiany klimatu + regulacja



Wzrost wydajności, redukcja zatrudnienia, problemy środowiskowe

Marginalizacja małych farm na obszarach peryferyjnych, redukcja zatrudnienia, przejście do wielofunkcyjności

Wzrost natężenie relacji ekonomicznych z miastem, napływ ludności i wzrost aktywności gospodarczej

Odpływ i starzenie sięludności, obniżenie kapitału ludzkiego i społecznego



Rekomendacje



1. Obserwuje się wyraźne geograficzne zróżnicowanie strukturalnych typów obszarów wiejskich. Istotnym czynnikiem jest lokalizacja (centrum-peryferie). Regiony z dominacją pierwszego sektora koncentrują się na wschodnich i południowych krańcach EU27.

2. Na pozostałych obszarach występuje mozaika trzech pozostałych typów „ekonomicznych” z tym, że obszary „zdywersyfikowane” (z usługami) koncentrują się na obszarach w sąsiedztwie miast.

3. Ogólnie mówiąc regiony rolnicze mają małe możliwości rozwoju i obserwuje się tam niekorzystne procesy społeczno-ekonomiczne. Podobne wnioski dotyczą regionów „zdywersyfikowanych”(przemysłowych), gdzie upadek przemysłu kształtuje niekorzystne procesy.

4. Regiony „Consumption Countryside” i „Diversified (Private Services)”wykazują wysokie zdolności rozwoju i akumulacji ekonomicznej w przyszłości.

5. Badania teoretyczne i empiryczne projektu pokazują, że zmiany i procesy różnicowania obszarów wiejskich należy ujmować w polityce europejskiej w różnych skalach przestrzennych.



Dziękuję

Europejska wieś jest bardzo zróżnicowana. Jednakże można wskazać „meta-regiony” (w skali europejskiej) o podobnych cechach wiejskich. Byćmoże powinny być one objęte działaniami „polityki wiejskiej” dostosowanymi do ich specyfiki. A zatem nie ma jednej „polityki” lecz wiele różnych „dostosowanych” regionalnie polityk.

EDORA (European Development Opportunities in Rural Areas) · akumulacja –nasycanie) 2....

Documents

Transcript of EDORA (European Development Opportunities in Rural Areas) · akumulacja –nasycanie) 2....