Działalność usługowa we fryzjerstwie - sklep.wsip.pl · t rynek czynników produkcji (ziemia...

Izabella Sarna PodręcznikNOWA PODSTAWA PROGRAMOWA

Fryzjerstwo. Tom III

Działalność usługowa we fryzjerstwie

fryzjer

kwalifi kacja A.19

TECHNIK USŁUG FRYZJERSKICH

Kwali kacja A.23

NO

WA

PO

DST

AWA

PR

OG

RA

MO

WA

Testy i zadania praktyczneEgzamin zawodowy




165808

fryzjer

kwalifi kacja A.19


technik usług fryzjerskich

kwalifi kacja A.23

165809

Stylizacja. Tom II

Organizacja salonufryzjerskiego

NO

WA

PO

DST

AWA

PR

OG

RA

MO

WA

PRA

KTYC

ZN

A N

AU

KA Z

AWO

DU

kosmetyczna twarzy Pracownia

Kwali� kacja A.61 TECHNIK USŁUG KOSMETYCZNYCH

NO

WA

PO

DST

AWA

PR

OG

RA

MO

WA

PRA

KTYC

ZN

A N

AU

KA Z

AWO

DU

kosmetyczna ciała Pracownia

Kwali� kacja A.62 TECHNIK USŁUG KOSMETYCZNYCH

NO

WA

PO

DST

AWA

PR

OG

RA

MO

WA

PRA

KTYC

ZN

A N

AU

KA Z

AWO

DU

fryzjerska Pracownia

Kwali� kacja A.19 • TECHNIK USŁUG FRYZJERSKICH• FRYZJER

Te i inne publikacje do nauki zawodów: technik usług fryzjerskich, fryzjer, technik usług kosmetycznych (kwalifikacje A.19, A.23, A.61, A.62) można obejrzeć i kupić pod adresem sklep.wsip.pl

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne polecają publikacje do nauki zawodów: technik usług fryzjerskich, fryzjer, technik usług kosmetycznych przygotowane zgodnie z nową podsTawą programową.

Kształcimy zawodowo!

Kwalifikacja A.23Testy i zadania praktyczne. Egzamin zawodowy. Technik usług fryzjerskich

Kwalifikacja A.19Działalność usługowa we fryzjerstwie (REA)

Kwalifikacja A.23Organizacja salonu fryzjerskiego (REA)

Kwalifikacja A.61Pracownia kosmetyczna twarzy. Technik usług kosmetycznych. Wykonywanie zabiegów kosmetycznych twarzy

Kwalifikacja A.62Pracownia kosmetyczna ciała. Technik usług kosmetycznych. Wykonywanie zabiegów kosmetycznych ciała

Kwalifikacja A.19Pracownia fryzjerska. Fryzjer. Technik usług fryzjerskich. Wykonywanie zabiegów fryzjerskich

podręczniki

repetytoria i testy egzaminacyjne

publikacje do praktycznej nauki zawodu

FRYZJERTECHNIK USŁUG FRYZJERSKICH

KwalIFIKaCJa a.19

EGZamIN ZawodowY+ TESTY

KwalIFIKaC

Ja A.19

TECHNIK USŁUG KoSmETyCzNyCH

KwalIfIKaCja a.61

EGzamIN zawodowy+ TESTy

KwalIfIKaC

ja A.61

TECHNIK USŁUG KoSmETyCzNyCH

KwalIfIKaCja a.62

EGzamIN zawodowy+ TESTy

KwalIfIKaC

ja A.62

Kwalifikacja A.19Repetytorium i testy egzaminacyjne. Fryzjer. Technik usług fryzjerskich

Kwalifikacja A.61Repetytorium i testy egzaminacyjne. Technik usług kosmetycznych

Kwalifikacja A.62Repetytorium i testy egzaminacyjne. Technik usług kosmetycznych

Kształcimy zawodowo!Kształcimy zawodowo!

Bran

ża fr

yzje

rsko

-kos

met

yczn

a

Artur Dzigańskiszef Zespołu szkolnictwa Zawodowego

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne

szanowni państwo, z przyjemnością przedstawiamy Państwu fragmenty nowego podręcznika, spełniającego wszystkie wymagania nowej podstawy programowej kształcenia zawodowego. Jest to publikacja gwarantująca skuteczne przygotowanie do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie, napisana językiem zrozumiałym dla ucznia i wzbogacona o atrakcyjny materiał ilustracyjny. Prawdziwa nowość, warta Państwa uwagi.

1 września 2012 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej rozpoczęło reformę szkolnictwa zawodowego, która wprowadziła nową klasyfikację zawodów oraz ich podział na kwalifikacje. Dla wszystkich wyodrębnionych zawodów przygotowano nowe podstawy programowe. Zmieniła się także formuła egzaminu zawodowego – wprowadzono egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie. Uczniowie, kończący naukę w zasadniczej szkole zawodowej i technikum oraz słuchacze szkół policealnych, po zdaniu egzaminów pisemnego i praktycznego otrzymują dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie.

Aby umożliwić Państwu zapoznanie się z naszym podręcznikiem, prezentujemy wykaz zawartych w nim treści oraz fragmenty wybranych rozdziałów.

Wierzymy, że przygotowana przez nas oferta umożliwi Państwu efektywną pracę oraz pomoże w skutecznym przygotowaniu uczniów i słuchaczy do egzaminu – zarówno w części pisemnej, jak i praktycznej.

Zapraszamy do korzystania z naszego podręcznika.

Z nami warto się uczyć!


wsip – skuteczne przygotowanie do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie

Publikacje:

• zgodne z nową podstawą programową

• z aprobatą mEn

• opracowane w podziale na kwalifikacje

• napisane przez specjalistów i nauczycieli praktyków

• z dużą liczbą ćwiczeń, przykładów praktycznych, tabel i schematów

• z wyróżnieniem najważniejszych treści, rysunkami i ilustracjami ułatwiającymi zapamiętywanie

Izabella Sarna

Podręcznik

fryzjer

kwalifikacja A.19



© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2014

Wydanie I (2014)

ISBN 978-83-02-15255-9

Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Stanisław Grzybek (redaktor koordynator)Konsultacje: Danuta MatuszewskaRedakcja językowa: Grażyna MaluchnikProjekt graficzny okładki: Dominik KrajewskiFotoedycja: Agata BażyńskaRedakcja techniczna: Elżbieta WalczakSkład i łamanie: Shift_Enter

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96Tel.: 22 576 25 00Infolinia: 801 220 555www.wsip.pl

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo.Więcej na www.legalnakultura.pl

Polska Izba Książki

Spis treści

3

SPIS TREŚCI

Wstęp 5

Rozdział 1. (KPS) – Kompetencje personalne i społeczne 71.1. Osobowość 8

1.1.1. Typy charakterów klientów 81.2. Świadome postrzeganie klientów 101.3. Komunikacja w salonie fryzjerskim 11

1.3.1. Komunikacja werbalna 141.3.2. Komunikacja niewerbalna 16

1.4. Strefy kontaktu z klientem 181.5. Zasady dobrej komunikacji 201.6. Bariery komunikacyjne 22

1.6.1. Sprzeciw klienta 241.6.2. Sposoby rozpoznawania sprzeciwu klienta 25

Rozdział 2. (PDG) Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej 292.1. Gospodarowanie – podstawowe pojęcia 30

2.1.1. Ochrona konsumenta 322.2. Prawo pracy 33

2.2.1. Rodzaje umów o pracę: 352.2.2. Rozwiązanie umowy – okresy wypowiedzenia 372.2.3. Urlopy pracownicze 382.2.4. Zatrudnienie młodocianych 392.2.5. Dokumentacja pracownika 422.2.6. Państwowy nadzór i kontrola nad warunkami pracy 46

2.3. Prawo podatkowe 472.3.1. Formy opodatkowania 48

2.4. Prawo autorskie 502.5. Przedsiębiorstwa 52

2.5.1. Rodzaje programów dla przedsiębiorstw 542.5.2. Przedsiębiorstwa i instytucje działające w branży fryzjerskiej 54

2.6. Rejestracja działalności gospodarczej 572.6.1. PKD – Polska Klasyfikacja Działalności 642.6.2. Dokumentacja rachunkowa 652.6.3. Dokumenty rozliczeniowe 68

2.6.3.1. Rozliczenie z urzędem podatkowym 692.6.3.2. Rozliczenie z ZUS 71

Spis treści

DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA WE FRYZJERSTWIE4

2.7. Organizowanie pracy i praca w salonie fryzjerskim 732.7.1. Koncepcja salonu 742.7.2. Dofinansowanie firmy 79

2.7.2.1. Przykładowy biznesplan salonu fryzjerskiego 832.7.2.2. Fundusze europejskie 90

2.7.3. Koszty uruchomienia i prowadzenia salonu 912.7.4. Ważne decyzje podejmowane przy otwieraniu salonu 95

2.8. Strategie marketingowe 103

Rozdział 3. (BHP) Bezpieczeństwo i higiena pracy 1093.1. Ochrona zdrowia i życia pracowników 1103.2. Zasady ochrony przeciwpożarowej 113

3.2.1. Środki gaśnicze 1163.3. Zasady higieny w salonie fryzjerskim 1203.4. Ochrona pracy i środowiska 126

3.4.1. Ochrona środowiska 129

Tabela skrótów 133

Literatura 134

DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA WE FRYZJERSTWIE

2..Rozdział

(PDG) PODEJMOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI

GOSPODARCZEJ

Rozdział 2. (PDG) PODEJMOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ


GOSPODAROWANIE – PODSTAWOWE

POJĘCIA

We współczesnym świecie nie sposób żyć bez znajomości podstawowych za-

sad ekonomii. Co więcej, nie da się kierować swoim życiem, podejmować wła-

ściwych decyzji, np. jaki wybrać zawód, gdzie się kształcić, jakiej pracy szukać

i czy otwierać własną firmę. W większości państw systemy gospodarcze określa

się jako gospodarkę rynkową, która oparta jest na własności prywatnej.

Gospodarowanie obejmuje produkcję, dystrybucję i konsumpcję. Rzadkość za-

sobów i dóbr istniejących w gospodarce zmusza do racjonalnego gospodarowania.

Gospodarstwa domowe

Przedsiębiorstwa Banki i instytucje finansowe

PODMIOTY UCZESTNICZĄCE W PROCESIE GOSPODAROWANIA

Państwo i jego agendy

Zasoby to inaczej czynniki produkcji, które służą do wyprodukowania każde-

go dobra czy usługi. Istnieją w ekonomii dwa pojęcia związane z zasobami: czyn-

niki wytwórcze i czynniki produkcji.

Czynniki wytwórcze: ziemia, praca, kapitał.

Czynniki produkcji: zasoby naturalne (obszar ziemi wraz z jej dobrami na-

turalnymi), zasoby ludzkie (praca fizyczna i umysłowa), kapitał rzeczowy (dobra,

które są wykorzystywane w procesie produkcyjnym), kapitał finansowy (środki

pieniężne, papiery wartościowe).

Mikroekonomia zajmuje się analizą sposobu podejmowanie decyzji przez

indywidualnych konsumentów i producentów.

Makroekonomia bada sposoby wykorzystywania zasobów na poziomie ca-

łej gospodarki.

Mechanizm rynkowy to proces oparty na popycie i podaży, w wyniku któ-

rego dochodzi do ustalenia równowagi rynkowej.

Popyt to ilość dóbr i usług, którą nabywcy chcą kupić w określonym czasie,

miejscu i po określonej cenie.

Podaż to ilość towarów i usług, którą producenci i usługodawcy oferują

do sprzedaży w danym czasie i po określonej cenie.

Równowaga rynkowa występuje wtedy, gdy popyt jest zrównany z ceną,

czyli ilość nabywanych dóbr i usług jest równa z ich ilością oferowaną.

2.1.

Rozdział 2.(PDG) PODEJMOWANIE I PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

31

Rynek to zespół mechanizmów umożliwiający kontakt sprzedawców z ku-

pującymi, to całokształt operacji kupna i sprzedaży oraz warunków, w jakich one

przebiegają.

Podział rynku według rodzaju dóbr:

rynek dóbr konsumpcyjnych, przemysłowych,

rynek usług – obejmuje dobra, które są konsumowane w trakcie ich produk-

cji, np. usługi fryzjerskie czy bankowe,

rynek finansowy – obejmuje rynek pieniężny (transakcje są zawierane do ro-

ku), rynek kapitałowy (transakcje powyżej jednego roku),

rynek czynników produkcji (ziemia – dobra naturalne, praca – fizyczna i umy-

słowa, kapitał – dobra wykorzystywane w procesie produkcyjnym).

Dobra ekonomiczne stanowią przedmiot gospodarowania i wymiany, są

wytwarzane przez człowieka, gromadzone i przechowywane oraz dzielone w róż-

ny sposób. Ze względu na przeznaczenie wyróżniamy dobra produkcyjne i kon-

sumpcyjne.

Dobra produkcyjne nazywane środkami produkcji służą do wytwarzania

dóbr (maszyn i urządzeń), zaspokajają pośrednio potrzeby człowieka. Dzielimy

je na: przedmiot pracy i środki pracy, które ułatwiają i umożliwiają ludziom pracę.

Środki pracy to maszyny, narzędzia, urządzenia, środki transportu i budynki

fabryczne, dzięki którym człowiek oddziałuje na przedmiot pracy.

Przedmiot pracy stanowią surowce, materiały i ziemia, na które oddziałuje

praca człowieka.

Dobra konsumpcyjne, do których należą żywność, ubrania, telewizory, kom-

putery, samochody itp., bezpośrednio zaspokajają potrzeby człowieka. Rozróż-

niamy również dobra prywatne (mieszkanie, ubranie), publiczne (drogi, szkoły,

szpitale), trwałe (meble, lodówki), jednorazowe (żywność, lekarstwa), material-

ne – rzeczy, niematerialne – usługi.

Konsumeryzm jest ruchem społecznym zajmującym się ochroną interesów

konsumentów.

Konsument to osoba nabywająca towar lub usługę od producentów i usłu-

godawców. Wszyscy jesteśmy konsumentami i chronią nas przepisy prawa1.

Polityka fiskalna to decyzje rządu dotyczące wielkości i struktury wydatków

publicznych, źródeł ich finansowania oraz deficytu budżetowego. Stanowi obok

polityki pieniężnej jeden z głównych filarów polityki gospodarczej państwa. Celem

polityki fiskalnej jest zapobieganie nadmiernym wahaniom rozwoju gospodarczego,

1 Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2002 r. nr 141, poz. 1176 z późn. zm.).



zagwarantowanie finansowania niezbędnych wydatków państwa. Narzędziami takiej

polityki są: stopy opodatkowania, różnorodne wydatki publiczne oraz deficyt budże-

towy. Wysokie stopy podatkowe wpływają negatywnie na długookresowy wzrost

gospodarczy poprzez efekt wypychania wydatków prywatnych, zwłaszcza inwestycji.

OCHRONA KONSUMENTA

Instytucje rządowe:

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Główny Inspektorat Sanitarny

Główny Inspektorat Inspekcji Handlowej

Urząd Rzecznika Ubezpieczonych

Instytucje pozarządowe:

Federacja Konsumentów

Stowarzyszenie Konsumentów Polskich

Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktury

oraz:

Europejskie Centrum Konsumenckie

Wyżej wymienione instytucje zajmują się ochroną interesów konsumentów.

Strony internetowe zawierają więcej informacji na temat działalności poszczegól-

nych organizacji.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podejmuje działania w celu

ochrony wspólnych interesów konsumentów. W sprawach indywidualnych nie-

odpłatną pomoc można uzyskać u rzecznika konsumentów lub w organizacjach

konsumenckich, do których należą Federacja Konsumentów oraz Stowarzyszenie

Konsumentów Polskich. Polubowne sądy konsumenckie działające przy Woje-

wódzkich Inspektoratach Inspekcji Handlowej zajmują się rozwiązywaniem sporów

konsumenckich. W Urzędzie Komunikacji Elektronicznej rozpatrywane są sprawy

związane ze świadczeniem usług telekomunikacyjnych.

W rozwiązywaniu problemów z bankami pomaga Arbiter bankowy jako in-

stytucja działająca przy Związku Banków Polskich. Spory na rynku finansowym,

np. między konsumentami a towarzystwami funduszy inwestycyjnych czy doma-

mi maklerskimi rozstrzygają sądy działające przy Komisji Nadzoru Finansowego.

Spory z zakładami ubezpieczeń, powszechnymi towarzystwami emerytalnymi

rozstrzygają sądy działające przy Rzeczniku Ubezpieczonych. W Punkcie Infor-

macyjnym dla Odbiorców Paliw i Energii należy zgłaszać sprawy sporne z przed-

siębiorstwem energetycznym, a Komisja Ochrony Pasażera podejmuje działania

rozstrzygające spory z przewoźnikiem.

2.1.1.


33

Sprawami przestrzegania wolności człowieka zajmuje się Biuro Rzecz-

nika Praw Obywatelskich. Natomiast pomoc prawną dotyczącą praw konsu-

mentów w Unii Europejskiej można uzyskać w Europejskim Centrum Kon-

sumenckim.

1. Wyjaśnij znaczenie pojęć: gospodarowanie, gospodarka rynkowa, popyt, po-

daż, równowaga rynkowa.

2. Wyjaśnij, czym zajmują się mikroekonomia i makroekonomia.

3. Na czym polega polityka fiskalna państwa?

4. Wymień instytucje stanowiące ochronę konsumenta.

PRAWO PRACY

Prawo pracy reguluje relacje między pracodawcą a pracownikiem. Rynek pracy

jest bardzo ważny i pełni dwie funkcje w gospodarce. Dla ludzi poszukujących

pracy stwarza możliwość otrzymywania dochodów, a dla pracodawców jest źró-

dłem podstawowego czynnika wytwórczego. Praca pozwala na zaspokojenie

potrzeb człowieka. Wykonywanie pracy daje możliwość samorealizacji, uznania,

rozwijania umiejętności, a także kształtowania własnej osobowości.

Podstawowym aktem prawnym jest Kodeks pracy, który określa:

nawiązywanie i rozwiązywanie umów o pracę,

wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające z umowy o pracę,

obowiązki pracownika i pracodawcy,

czas pracy,

urlopy wypoczynkowe, bezpłatne i okolicznościowe,

zasady ochrony pracy kobiet,

bezpieczeństwo i higienę pracy,

zatrudnienie młodocianych.

Kluczowym pojęciem dla prawa pracy jest stosunek pracy. Stosunek pracy

nawiązuje się nie tylko na podstawie umowy o pracę, ale również na podstawie

mianowania, powołania, wyboru oraz spółdzielczej umowy o pracę.

Cechy stosunku pracy:

dobrowolność jego nawiązywania (nikt nie może nam kazać pracować);

odpowiedzialność zatrudnionego za staranne wywiązywanie się z umowy

o pracę;

prawo pracownika do wynagrodzenia za wykonaną pracę, które nie może

być mniejsze od minimalnej wysokości wynagrodzenia ustalonego przez

państwo.

Pytania i ćwiczenia

2.2.



……………………………………… ……………………………. r.

………………………………………

(wzór)

zawarta w dniu ……………………………………… r.

a ……………………………………………………………………………………………………

na ……………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………….…….

………………………………………….. ………………………………………………….


35

Umowa o pracę jest czynnością obejmującą zgodne oświadczenie woli pra-

cownika i pracodawcy. Każda umowa powinna być zawarta na piśmie, z określe-

niem jej rodzaju i warunków pracy, miejsca jej wykonywania, terminu rozpoczęcia

pracy oraz wynagrodzenia odpowiadającego rodzajowi pracy. Pracodawca przed

zawarciem umowy o pracę ma obowiązek skierować osobę na badania lekarskie,

które potwierdzą możliwość jej wykonywania w określonych warunkach. Umowę

o pracę można zawrzeć w formie ustnej, jednak pracodawca ma obowiązek w cią-

gu 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy potwierdzić pracownikowi na piśmie rodzaj

umowy i jej warunki. Do nawiązania stosunku pracy dochodzi w terminie poda-

nym w umowie o pracę jako dzień rozpoczęcia pracy. Jeżeli nie ma tego terminu

zapisanego w umowie, to dniem rozpoczęcia pracy jest dzień zawarcia umowy.

Umowa o pracę może być poprzedzona umową na czas określony, trakto-

wany jako okres próbny nieprzekraczający trzech miesięcy. W trakcje tego okre-

su pracodawca ocenia przydatność pracownika do realizacji powierzonych mu

zadań. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne

w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli

poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na na-

stępujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a na-

wiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca.

RODZAJE UMÓW O PRACĘ

Wyróżniamy następujące rodzaje umów o pracę:

na czas próbny,

na zastępstwo,

na czas wykonania określonej pracy,

na czas określony,

na czas nieokreślony.

Najlepsza dla pracownika jest umowa o pracę na czas nieokreślony, z której

wynika znacznie większa pewność stałego zatrudnienia. Zmiany Kodeksu pracy

wprowadziły możliwość zatrudniania pracowników na zastępstwo, np. na okres

urlopu macierzyńskiego pracownicy.

Pozapracownicze stosunki zatrudnienia obejmują wykonanie pracy na

podstawie umów cywilnoprawnych (Kodeks cywilny). Są to:

umowa-zlecenie,

umowa o dzieło,

inne umowy o świadczenie pracy.

Prawo cywilne reguluje wynagrodzenie za pracę wykonaną w ramach tych umów1.

1 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

2.2.1.



……………………………………… ……………………………. r.

………………………………………

(wzór)zawarta w dniu ……………………… r. w ……………………………………………………….

…………………………..……………………………………………………………………………

…………….

…………………………………………………. …………………………………………..

…………………………………………..


37

Umowa-zlecenie polega na tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się

do wykonania określonych czynności dla dającego zlecenie. Jednakże tu, w odróż-

nieniu od umowy o pracę, dopuszcza się wykonanie zlecenia przez osobę trzecią

– zastępcę. Od tej umowy odprowadzane są składki na ubezpieczenie społecz-

ne. Nie opłaca się takich składek od umów zawartych z uczniami lub studentami,

którzy nie ukończyli 26. roku życia. Umowa o dzieło to umowa, do której stosu-

je się Kodeks cywilny1. Zawarcie takiej umowy zobowiązuje wykonawcę do wy-

konania oznaczonego dzieła, a pracodawcę do wypłaty wynagrodzenia określo-

nego w umowie. Zazwyczaj nie odprowadza się od umów o dzieło składek na

ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe) i zdrowotne. Z jed-

nym wyjątkiem – gdy umowa taka jest zawarta z własnym pracodawcą. Umowa

o dzieło, której nie towarzyszy umowa o pracę z tym samym podmiotem, nie jest

więc tytułem ubezpieczenia społecznego.

ROZWIĄZANIE UMOWY – OKRESY WYPOWIEDZENIA

Umowę o pracę rozwiązuje się:

na mocy porozumienia stron,

przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia

(rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem),

przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia

(rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia),

z upływem czasu, na który była zawarta,

z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

Długość okresu wypowiedzenia jest różna i zależy od rodzaju zawartej umowy.

Jeśli umowa była zawarta na czas określony, który trwał dłużej niż sześć mie-

sięcy, to może obejmować 2-tygodniowy okres wypowiedzenia. W przypadku

rozwiązania umowy na zastępstwo wypowiedzenie obejmuje trzy dni robocze.

Porozumienie stron musi zostać potwierdzone na piśmie, które najczęściej

sporządza pracodawca.

Okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony:

dwa tygodnie – jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż sześć miesięcy,

miesiąc – przy zatrudnieniu trwającym minimum sześć miesięcy i mniej niż

trzy lata,

trzy miesiące – w przypadku stażu pracy o długości co najmniej trzech lat.

1 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2004 r. nr 91, poz. 870 i nr 96, poz. 959).

2.2.2.



Okres wypowiedzenia umowy zawartej na okres próbny:

trzy dni robocze – dla umów zawartych na okres krótszy niż dwa tygodnie,

tydzień – gdy umowa obejmuje okres co najmniej dwóch tygodni, lecz krót-

szy niż trzy miesiące,

dwa tygodnie – dla umów zawartych na okres trzech miesięcy.

Również na mocy porozumienia stron może zostać rozwiązana umowa o pra-

cę. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo

ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesią-

ca. Przy umowach zawartych na czas nieokreślony wypowiedzenie musi zawie-

rać wskazanie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie oraz pouczenie o prawie

pracownika do odwołania się do sądu pracy.

Wypowiedzenie umowy o pracę z winy pracownika:

pojawił się w pracy w stanie nietrzeźwości,

nie wykonał polecenia,

zakłócał porządek w miejscu pracy,

opuścił miejsce pracy bez usprawiedliwienia,

dokonał przywłaszczenia mienia,

w czasie trwania umowy popełnił przestępstwo (stwierdzone prawomocnym

wyrokiem), które uniemożliwia dalsze wykonywanie pracy,

z własnej winy utracił uprawnienia, które były niezbędne do wykonywania pra-

cy na zajmowanym stanowisku.

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu

brakuje 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, a okres zatrudnienia umożliwia

mu uzyskanie prawa do emerytury. W czasie urlopu lub z powodu innej uspra-

wiedliwionej nieobecności pracodawca nie może również rozwiązać z pracowni-

kiem umowy o pracę.

URLOPY PRACOWNICZE

Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, uzyskuje prawo do urlopu z upły-

wem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego

mu po przepracowaniu roku. Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu,

wlicza się ukończoną szkołę. Jeżeli pracownik podjął pracę po ukończeniu szkoły

zasadniczej, to zalicza mu się 3 lata, po ukończeniu liceum – 4 lata, po ukończeniu

technikum – 5 lat, po szkole policealnej – 6 lat, a po studiach – 8 lat. Przy czym

okres nauki nie podlega sumowaniu. Na wniosek pracownika urlop może być po-

2.2.3.


39

dzielony na części i co najmniej jedna z nich powinna obejmować 14 kolejnych

dni kalendarzowych.

Wymiar urlopu wynosi:

20 dni – jeżeli staż pracownika jest krótszy niż 10 lat,

26 dni – jeżeli staż pracownika wynosi co najmniej 10 lat.

Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu

pracy (1/2) ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.

Pracownikowi przysługują 4 dni urlopu „na żądanie” w każdym roku kalendarzo-

wym. Pracodawca nie może odmówić udzielenia takiego urlopu.

ZATRUDNIENIE MŁODOCIANYCH

W rozumieniu Kodeksu pracy młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat,

a nie przekroczyła 18 lat. Pracodawca może zatrudnić tylko tych młodocianych,

którzy ukończyli co najmniej gimnazjum i przedstawili świadectwo lekarskie, że

praca ta nie będzie zagrażała ich zdrowiu. Młodocianych nieposiadających kwali-

fikacji zawodowych można zatrudnić w celu przygotowania zawodowego. Do za-

wierania i rozwiązywania umowy o pracę z młodocianymi stosuje się przepisy Ko-deksu pracy dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony.

2.2.4.



Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego określa:

rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wy-

konywania określonej pracy),

czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,

sposób dokształcania teoretycznego,

wysokość wynagrodzenia.

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem, zawartej w celu

przygotowania zawodowego, następuje:

jeżeli młodociany nie wypełnił obowiązków wynikających z umowy o pracę

lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków

wychowawczych,

w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy,

w przypadku reorganizacji zakładu pracy,

w razie stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie któ-

rej odbywa przygotowanie zawodowe.

Młodociany pracownik jest zobowiązany dokształcić się do ukończenia 18 lat.

Jeżeli młodociany nie sfinalizował przygotowania zawodowego przed ukończe-

niem 18 lat, to obowiązek ten może być przedłużony do czasu ukończenia przy-

gotowania zawodowego.

Młodociany może być zatrudniony również na podstawie umowy o pracę

do wykonywania prac lekkich, które nie mogą stanowić zagrożenia dla jego ży-

cia, zdrowia, rozwoju psychicznego i nie mogą utrudniać wypełniania obowiązku

szkolnego.

Pracownik młodociany uzyskuje prawo do płatnego urlopu w wysokości

12 dni roboczych po przepracowaniu sześciu miesięcy od rozpoczęcia pierw-

szej pracy.

Zatrudnienie młodocianych w salonie fryzjerskim w celu przygotowania

zawodowego1. Aby zatrudnić młodocianych, właściciel salonu musi posiadać kwa-

lifikacje wymagane dla instruktorów praktycznej nauki zawodu. W przypadku, gdy

to szkoła skieruje do salonu uczniów na praktyczną naukę zawodu, pracodawca

zobowiązany jest zawrzeć umowę ze szkołą. Przygotowanie zawodowe pracowni-

ków młodocianych może odbywać się w formie nauki zawodu lub przyuczenia do

wykonywania określonej pracy. W sytuacji, kiedy młodociany pracownik podejmie

naukę w szkole zawodowej, jego przygotowanie zawodowe będzie się odbywało

1 Rozporządzenie z 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagra-dzania (Dz.U. nr 60, poz. 278 z późn. zm.).


41

w formie nauki zawodu. Wówczas zatrudnienie młodocianego jest dopuszczalne

wyłącznie przy pracach objętych programem praktycznej nauki zawodu1. Nale-

ży spełnić określone kryteria, aby taką praktyczną naukę zawodu młodocianych

prowadzić. Pracodawca lub wyznaczony przez niego pracownik prowadzący tę

praktykę powinien posiadać:

tytuł mistrza w zawodzie, którego będzie nauczał, lub w zawodzie wchodzą-

cym w zakres zawodu będącego przedmiotem nauczania,

przygotowanie pedagogiczne wymagane dla nauczycieli lub ukończony od-

powiedni kurs pedagogiczny.

Instruktorzy praktycznej nauki zawodu bez tytułu mistrza w zawodzie powin-

ni posiadać:

przygotowanie pedagogiczne lub ukończony kurs pedagogiczny,

określone w przepisach świadectwo dojrzałości lub dyplom ukończenia stu-

diów wyższych wraz z odpowiednio długim, określonym w przepisach, sta-

żem pracy w zawodzie.

W celu przygotowania zawodowego pracodawca podpisuje umowę o pracę

bezpośrednio z pracownikiem młodocianym. Umowa ta, poza elementami wyma-

ganymi dla wszystkich umów o pracę, powinna zawierać:

wskazany rodzaj przygotowania zawodowego, które ma odbywać młodocia-

ny (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),

czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,

sposób dokształcania teoretycznego.

W obowiązujących przepisach prawa pracy jest zasada, że taka umowa

powinna być zawarta z pracownikiem młodocianym na czas nieokreślony. Od

tej zasady przewidziano jednak jeden wyjątek. W przypadku, gdy pracodawca

zatrudnia w celu nauki zawodu większą liczbę pracowników młodocianych, niż

to wynika z jego potrzeb, może zawrzeć z młodocianymi umowy o pracę w celu

przygotowania zawodowego na czas określony. Czas ten nie może być krótszy

niż okres kształcenia określony w odpowiednich przepisach dotyczących czasu

trwania nauki zawodu. Zgodnie z tymi przepisami okres kształcenia w zawodzie

fryzjera wynosi 3 lata.

Regulamin pracy powinien posiadać każdy zakład zatrudniający powyżej

pięciu osób. Określa on organizację pracy, system i rozkład czasu pracy, termin,

miejsce i czas wypłaty wynagrodzeń, a także rodzaje prac, wykaz stanowisk

pracy, na których młodociani pracownicy będą się przygotowywać do zawodu.

1 Rozporządzenie z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. nr 113, poz. 988 z późn. zm.).



DOKUMENTACJA PRACOWNIKA

Osoby ubiegające się o pracę składają do pracodawcy oprócz listu motywacyj-

nego życiorys zawodowy (CV). Pracodawca może żądać złożenia innych doku-

mentów, m.in. świadectw pracy z poprzednich okresów zatrudnienia, dokumen-

tów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, kwestionariusza osobowego oraz

orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy w danym zawodzie

i na danym stanowisku. Od kandydata lub pracownika pracodawca nie może

wymagać wypełnionego kwestionariusza osobowego. Aby ułatwić prowadzenie

spraw pracowniczych, zwykle pozyskuje się kwestionariusz. Istnieją dwa wzo-

ry kwestionariuszy: pierwszy z nich to kwestionariusz wręczany kandydatowi do

pracy, który przechowuje się w części A akt osobowych, drugi jest dla pracow-

nika, który przechowuje się w części B akt osobowych. Często pracodawcy nie

stosują kwestionariusza osobowego na etapie rekrutacji, lecz dla zatrudnianej

osoby. Można więc ograniczyć się tylko do jednego kwestionariusza. Tak „zin-

tegrowany” formularz wypełnia już tylko pracownik, nie wolno go dawać do wy-

pełnienia kandydatowi.

Pracodawca wystawia skierowanie na profilaktyczne badania lekarskie,

aby pracownik uzyskał orzeczenie lekarskie. Nie można obciążać pracownika

kosztami tego badania. Już od pierwszego dnia w pracy pracownik musi mieć

orzeczenie lekarskie określające zdolność do wykonywania pracy na danym

stanowisku. Zdarzają się przypadki, że pracodawca dopuszcza pracownika do

pracy na podstawie badań przeprowadzonych w poprzednim miejscu pracy.

Przepisy prawa pracy nie zezwalają na takie praktyki, nawet gdyby orzeczenie

lekarskie wystawiono stosunkowo niedawno. Kiedy pracownik jest zatrudniany

jednocześnie na kilku stanowiskach, np. fryzjera i kosmetyczki, to w orzeczeniu

lekarskim powinny być wyszczególnione wszystkie. Dla niektórych stanowisk

pracy, oprócz profilaktycznego badania lekarskiego, wymagane są także bada-

nia do celów sanitarno-epidemiologicznych (np. dla pracowników zatrudnionych

w kontakcie z żywnością). Orzeczenie lekarskie wydane na podstawie badań

sanitarno-epidemiologicznych nie zastępuje orzeczenia wydanego po przepro-

wadzeniu badań profilaktycznych.

2.2.5.


43

…………………………………………… ………………………………… …………………………………

……………………… ……………………… ………………… ……………………………..

od do

…………….……………………………………… ………………………………………………………………………………………………………….…….….…

………………………………………………….. ………………………………………………………………

………………………………………………….. …………………………………………………………………...



………………………….……… ……………………. dnia ………….. r.

-

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

-

…………………………………

Na pracodawcę spadają liczne obowiązki związane z prowadzeniem do-

kumentacji pracowniczej już od momentu zatrudnienia pierwszego pracownika.

Pracodawca musi założyć teczki akt osobowych, prowadzić m.in. dokumentację

urlopową, czasu pracy, wynagrodzeń, bhp, w zakresie ochrony danych osobo-

wych. Musi również wydać przepisy zakładowe (regulamin pracy, wynagradza-

nia, ZFŚS – Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych). Przepisy ministra pracy

i polityki socjalnej1.

Teczka akt osobowych dla każdego pracownika zakładana jest osobno. Jej

prowadzenie jest obowiązkowe. Teczkę akt osobowych zakłada się, nawet gdy

pracodawca zatrudnia tylko jedną osobę na podstawie umowy o pracę na 1/8 eta-

tu. Teczkę pracodawca zakłada dopiero z chwilą, gdy zapadnie już decyzja o za-

trudnieniu konkretnej osoby. Dla kandydatów i dla osób pracujących na podsta-

1 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowa-dzenia akt osobowych pracowników (Dz.U. z 1996 r. nr 62, poz. 286 z późn. zm.).


45

wie umów cywilnoprawnych oraz osób samozatrudnionych nie ma obowiązku

zakładania teczek akt osobowych. Ich dokumentację wystarczy przechowywać

np. w zwykłym segregatorze.

Przechowywanie dokumentów w teczce – podział na trzy części:

część A – dokumenty zebrane w związku z ubieganiem się o zatrudnienie: kwe-

stionariusz osobowy, świadectwa pracy, dokumenty potwierdzające kwalifikacje

oraz orzeczenie lekarskie;

część B – dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu za-

trudnienia pracownika: umowa o pracę, zakres obowiązków, podpisane przez

pracownika potwierdzenie, że zapoznał się z regulaminem pracy, zaświadczenie

o przebytym szkoleniu bhp, oświadczenie pracownika będącego rodzicem lub

opiekunem prawnym o zamiarze lub braku zamiaru korzystania z odpowiednich

uprawnień, dokumenty potwierdzające podnoszenie kwalifikacji zawodowych,

oświadczenie o wypowiedzeniu umowy lub zmiany warunków umowy, doku-

menty potwierdzające otrzymanie przez pracownika nagród, wyróżnień lub kar

porządkowych;

część C – dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia: oświadczenie o wypo-

wiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę, dokumenty potwierdzające żądanie

wydania świadectwa pracy, kopia tego świadectwa.

Parametry techniczne teczki (kształt, wielkość etc.) nie są określone w przepi-

sach. W sprzedaży dostępnych jest wiele wzorów gotowych teczek. Można je też

zrobić samodzielnie, wykorzystując zwykłą teczkę na dokumenty lub segregator

(osobne dla każdego pracownika). W teczce należy wówczas umieścić (w formie

przekładek) trzy wykazy dokumentów (dla części A, B i C akt osobowych). Do-

kumenty znajdujące się w poszczególnych częściach akt osobowych powinny

być uporządkowane. Można stosować porządek zgodny z datą wydania doku-

mentu lub z datą doniesienia dokumentu. Każda z tych form jest poprawna, przy

czym metodą wygodniejszą jest umieszczanie dokumentów wg dat dostarcza-

nia ich przez pracownika. Kiedy pracownik dostarczy świadectwo pracy dopiero

po pewnym czasie, nie powstanie wówczas konieczność przenumerowania do-

kumentacji i zmiany wykazów. Pracownikowi zawsze należy oddać oryginały

złożonych dokumentów, zachowując w aktach jedynie ich odpisy lub ko-

pie. Zasada ta nie dotyczy dokumentów sporządzanych przez pracodawcę lub

na jego polecenie. W aktach osobowych przechowuje się np. oryginał zaświad-

czenia o szkoleniach bhp wystawiany przez pracodawcę. Nie wolno natomiast

przechowywać oryginałów świadectw pracy z poprzedniego miejsca pracy do-

starczonych przez pracownika.



PAŃSTWOWY NADZÓR I KONTROLA NAD WARUNKAMI PRACY

Państwowy nadzór i kontrolę nad warunkami pracy sprawują między innymi Pań-

stwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Urząd Dozoru Tech-

nicznego oraz inne państwowe organy (inspekcja nadzoru budowlanego, proku-

ratura, urzędy morskie, urzędy górnicze). Społeczny nadzór nad warunkami pracy

sprawują Społeczna Inspekcja Pracy oraz związki zawodowe.

Państwowa Inspekcja Pracy jest powołana do kontroli przestrzegania pra-

wa pracy, w szczególności przepisów i zasad bhp, wynagrodzeń za pracę, czasu

pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, młodocianych i osób niepełnosprawnych,

a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.

PIP podlega Sejmowi i obejmuje wszystkie zakłady pracy. W jej skład wchodzą

Główny Inspektorat Pracy, 16 okręgowych inspektoratów pracy oraz inspektorzy

pracy działający w ramach terytorialnej właściwości okręgowych inspektoratów

pracy. Inspektorzy PIP dokonują niezapowiedzianych kontroli w zakładach pra-

cy, rozpatrują skargi oraz udzielają porad pracownikom w zakresie prawa pracy.

Inspektorzy prowadzą postępowanie mandatowe w przypadku łamania praw

pracowniczych, kierują wnioski o ukaranie do sądów grodzkich, a w przypad-

ku podejrzenia o popełnienie przestępstwa zawiadamiają prokuraturę. Jego ce-

lem jest także zapobieganie powstawaniu chorób, głównie zakaźnych i zawo-

dowych. Inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania (o każdej porze

dnia i nocy), bez uprzedzenia, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy.

Kontrola dotyczy w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia. Inspek-

tor pracy może poruszać się swobodnie po terenie podmiotu kontrolowanego

bez obowiązku uzyskiwania przepustki oraz nie podlega rewizji osobistej, nawet

jeżeli przewiduje ją wewnętrzny regulamin podmiotu kontrolowanego. Obowiąz-

kiem podmiotu kontrolowanego jest zapewnienie inspektorowi pracy warunków

i środków niezbędnych do sprawnego przeprowadzenia kontroli, a w szczegól-

ności niezwłoczne przedstawienie żądanych dokumentów i materiałów, zapew-

nienie terminowego udzielania informacji.

Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad przestrzeganiem za-

sad, przepisów higieny pracy i warunków środowiska w zakładach pracy, placów-

kach żywienia zbiorowego. Egzekwuje przestrzeganie ochrony zdrowia ludzkiego

przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych. Państwowi inspektorzy

sanitarni są terenowymi organami PIS. W kraju działają powiatowe i graniczne

stacje sanitarno-epidemiologiczne, znane pod nazwą sanepid. Sanepid spra-

wuje nadzór m.in. nad warunkami higieny w różnych dziedzinach życia, gromadzi

dane epidemiologiczne.

2.2.6.


47

Urząd Dozoru Technicznego jest jednostką nadzoru, której zadaniem jest

sprawowanie dozoru i kontroli przestrzegania przepisów o dozorze technicznym,

a także przepisów, norm i zasad techniki, określających warunki bezpiecznej pra-

cy urządzeń technicznych mogących stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia

ludzkiego, jak również mienia i środowiska.

Społeczna Inspekcja Pracy pełni funkcję kontrolną poprzez pracowników,

spośród których wybiera się zakładowego społecznego inspektora pracy

– ZSIP. Reprezentuje on interesy wszystkich pracowników w zakresie przestrze-

gania prawa pracy oraz chroni uprawnienia pracownicze, określone w przepisach

prawa pracy. Sprawowanie funkcji społecznego inspektora pracy stanowi służ-

bę społeczną, pełnioną przez pracowników dla zapewnienia przez zakłady pracy

bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W skład społecznej inspekcji pracy

wchodzą w firmie: zakładowy społeczny inspektor pracy (dla całego zakładu pra-

cy), wydziałowi społeczni inspektorzy pracy i grupowi społeczni inspektorzy pracy.

Związki zawodowe bronią interesów pracowników. Do zadań związków na-

leży m.in.: zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych,

zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorządu w sprawach

dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników, kierowanie działalnością

społecznej inspekcji pracy i współdziałanie z PIP.

1. Omów rodzaje umów zawartych na czas określony.

2. Wskaż najkorzystniejszą formę umowy o pracę z punktu widzenia pracow-

nika.

3. Jaki kodeks reguluje pozapracownicze stosunki pracy?

4. Antek ukończył technikum fryzjerskie i od roku pracuje w salonie fryzjerskim.

Oblicz, jaki wymiar urlopu przysługuje Antkowi.

5. Antek przepracował w jednym salonie fryzjerskim 8 lat. Teraz zamierza zmie-

nić salon. Podaj, jaki okres wypowiedzenia będzie mu przysługiwał.

6. Omów, jaką dokumentację pracowniczą powinien prowadzić właściciel salonu.

7. Wymień instytucje zajmujące się nadzorem nad warunkami pracy i ich kon-

trolą.

PRAWO PODATKOWE

Prawo podatkowe to zbiór przepisów regulujących zasady powstawania, ustala-

nia oraz wygasania zobowiązań podatkowych. Reguluje również obowiązki po-

datników, płatników i inkasentów podatków. Podatki stanowią ważne źródło do-

chodów państwa i są głównie wykorzystywane na pokrycie wydatków sektora

publicznego. Podatki dzielimy na bezpośrednie, których ciężar ponosi płatnik


2.3.



(podatek dochodowy od osób fizycznych – PIT1, podatek od osób prawnych –

CIT2, podatek od spadków i darowizn, podatek od nieruchomości, podatek od

czynności cywilnoprawnych – PCC3, podatek od nieruchomości4, podatek le-

śny, podatek rolny, podatek od środków transportowych, podatek od posiadania

psa oraz opłata administracyjna, opłata miejscowa i opłata targowa) i pośrednie

(podatek od towarów i usług VAT, podatek akcyzowy, cło oraz podatek od gier).

Podatki – podstawowe pojęcia

Podatek to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o cha-

rakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo lub władze sa-

morządowe.

Przychód to wartość uzyskana ze sprzedaży produktów, usług lub towarów

ustalona jako iloczyn liczby sprzedawanych produktów, usług lub towarów i ceny

sprzedaży netto (przychód = wielkość sprzedaży × cena netto).

Dochód to nadwyżka przychodu nad kosztami jego uzyskania.

FORMY OPODATKOWANIA

Przepisy prawa podatkowego oferują następujące możliwości wyboru formy opo-

datkowania: zasady ogólne, podatek liniowy, kartę podatkową oraz ryczałt od

przychodów ewidencjonowanych.

Zasady ogólne to często wybierana forma opodatkowania, która nie ma żad-

nych ograniczeń, jeśli chodzi o specyfikę działalności, a zapewnia stosunkowo ni-

ską stawkę podatku (18%), obejmującą dochody do kwoty 85 528 zł. W przypad-

ku, kiedy dochodzi do przekroczenia tej sumy, nadwyżka jest objęta podatkiem

w wysokości 32%. Zaletą zasad ogólnych jest możliwość rozliczania kosztów fir-

mowych oraz fakt, że podatek płaci się tylko wtedy, jeżeli uzyskuje się przychód.

Ponadto przedsiębiorca może rozliczać się wspólnie z małżonkiem i korzystać

z innych ulg podatkowych. Przedsiębiorca nie płaci podatku dochodowego, jeżeli

dochód w firmie nie przekroczy 3091 zł. Minusem zasad ogólnych dla przedsię-

biorców jest konieczność prowadzenia księgowości w formie Księgi Przychodów

i Rozchodów lub ksiąg rachunkowych.

Podatek liniowy jest korzystny przy wysokich dochodach i w dużej mierze

podobny do zasad ogólnych – nie ma również ograniczeń dotyczących rodzaju

1 Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.).

2 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 z późn. zm.).

3 Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649).4 Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 z późn. zm.).

2.3.1.


49

działalności oraz umożliwia rozliczanie kosztów. Stawka podatku jest wyższa

– 19%, ale obejmuje całość dochodu (nie ma progów). Przedsiębiorstwa osią-

gające dochód powyżej 85 528 zł rocznie wybierają taką formę opodatkowania.

O wyborze podatku liniowego decydować powinna wysoka kwota uzyskiwanych

dochodów i ucieczka w ten sposób przed drugim stopniem skali podatkowej (czyli

przed podatkiem 32%). Podatek liniowy wyklucza korzystanie z ulg i możliwość

rozliczania wspólnie z małżonkiem. Podatek dochodowy według stawki liniowej

obowiązuje osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości

prawnej – CIT (19%). Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą ma-

ją możliwość wyboru formy opodatkowania swoich dochodów podatkiem linio-

wym PIT (19%). Taka forma opodatkowania pozbawia ich możliwości korzystania

z większości ulg i odliczeń.

Karta podatkowa to forma, z której może skorzystać tylko nieliczna grupa

przedsiębiorców, np. taksówkarze, pielęgniarki, dentyści, krawcowe, kosme-

tyczki lub fryzjerzy. W takim rozliczaniu nie można skorzystać z ulg, a wysokość

podatku nie zależy ani od przychodu, ani od kosztów, tylko od rodzaju i za-

kresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników oraz liczby

mieszkańców miejscowości, w której działalność jest prowadzona. Karta po-

datkowa jest korzystna dla firm osiągających stałe przychody i generujących

niskie koszty. Jest najprostszą formą opodatkowania ze względu na niewielkie

formalności (brak KPiR). KPiR to skrót nazwy Księga Przychodów i Rozchodów,

stanowiącej ewidencję, w której przedsiębiorca wpisuje przychody i rozchody

(koszty) firmy. Na jej podstawie ustala się dochód podlegający opodatkowaniu.

Warunki, jakie należy spełnić, by móc wybrać tę formę opodatkowania, zosta-

ły wymienione w Ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektó-

rych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne1. Decyzja o wyborze karty

podatkowej ogranicza do minimum zakres formalności związanych z prowa-

dzeniem działalności.

Stawka ryczałtu zależy od rodzaju działalności i jest zarezerwowana dla wy-

branej grupy przedsiębiorców, np. właścicieli punktów gastronomicznych, przed-

siębiorców prowadzących działalność budowlaną. Podatek obliczany jest od

przychodu, którego nie można pomniejszyć o żadne koszty. Nie można również

skorzystać z odliczeń i ulg. Wysokość stawek ryczałtu uzależniona jest od rodza-

ju działalności.

Stawki ryczałtu wynoszą:

3% – handel i gastronomia (bez sprzedawania napojów alkoholowych),

5,5% – branża budowlana i wytwórcza,

1 Ustawa z dnia 20 listopada o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąga-nych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 1998 r. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).



8,5% – gastronomia ze sprzedażą napojów alkoholowych (powyżej 1,5%),

17% – usługi parkingowe, wynajem samochodów,

20% – przychody osiągane z wykonywania wolnych zawodów.

Zaletą tej formy opodatkowania jest to, że przedsiębiorca nie musi pro-

wadzić KPiR – wystarczy tylko ewidencja przychodów. Decyzja o wyborze tej

formy opodatkowania motywowana powinna być niskimi kosztami uzyskania

przychodów.

Zmiana formy opodatkowania. Opłacalność danej formy opodatkowa-

nia może się zmienić w trakcie działania firmy, np. wysokie koszty na początku

(z uwagi na zakup wyposażenia salonu) mogą znacznie obniżyć się w później-

szym okresie. Zmiana sytuacji finansowej firmy może wpłynąć na zmianę formy

opodatkowania. Trzeba jednak pamiętać, że możliwe jest to tylko raz do roku,

do 20 stycznia. W urzędzie skarbowym należy zgłosić zmianę na pobranym dru-

ku. Dodatkowo przedsiębiorca wybierający kartę podatkową składa w urzędzie

skarbowym PIT-16.

1. Wymień rodzaje podatków pośrednich i bezpośrednich.

2. Omów formy opodatkowania firm.

3. Wskaż najkorzystniejszą formę opodatkowania dla prowadzenia działalności

gospodarczej, jaką jest salon fryzjerski.

PRAWO AUTORSKIE

Prawo autorskie oznacza wszystkie prawa przysługujące autorowi utworu. Ina-

czej mówiąc, są to normy prawne, które upoważniają autora do decydowania

o użytkowaniu dzieła oraz do czerpania z niego zysków. Przedmiotem tego pra-

wa są m.in. utwory przedstawione słowem, symbolami matematycznymi, zna-

kami graficznymi, literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy

komputerowe, plastyczne, fotograficzne, lutnicze, architektoniczne, urbanistyczne,

muzyczne, sceniczne, choreograficzne, pantomimiczne i audiowizualne. Ustawa o prawie autorskim1 reguluje również kwestię ochrony wizerunku, którego rozpo-

wszechnianie wymaga zezwolenia od osoby na nim przedstawionej. Zezwolenie

to nie obejmuje wizerunku osoby powszechnie znanej, która pełni funkcję pu-

bliczną (np. polityczną lub społeczną) oraz osoby stanowiącej szczegół całości,

np. publiczna impreza, krajobraz.

1 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 z późn. zm.).


2.4.


51

Prawa osobiste – dają twórcy utworu prawo do: kojarzenia z dziełem jego nazwiska, przedstawiania utworu pod innym nazwiskiem lub użycia pseudonimu, zachowania niezmienionej treści i formy utworu oraz nadzoru nad korzystaniem z dzieł. Prawa te są niezbywalne.

Prawa majątkowe – dają twórcy uprawnienia finansowe; może korzystać z utworu lub nim rozporządzać tylko osoba uprawniona, którą jest sam twórca lub inna osoba, która nabyła prawa majątkowe albo została dla niej ustanowiona licencja. Prawa te są zbywalne.

PRAWO AUTORSKIE

Bez zgody twórcy utworu i nieodpłatnie wolno korzystać tylko dla użytku oso-

bistego z pojedynczych egzemplarzy utworu, który za zezwoleniem twórcy zo-

stał udostępniony publicznie. Od tej zasady wyjątek stanowią: dzieła architekto-

niczne i architektoniczno-urbanistyczne w zakresie budownictwa oraz programy

komputerowe. Oznacza to na przykład, że można swoim krewnym i znajomym

pożyczać książki, filmy, albumy muzyczne czy programy typu open source bądź

wykonywać ich kopie. W przypadku komercyjnych programów komputerowych

bądź gier nie jest to dozwolone. Dopuszcza się podarowanie bądź odsprzedaż

osobom obcym zakupionych wcześniej egzemplarzy utworów.

Ochrona własności intelektualnej (tzn. ochrona praw autorskich, patentów

i znaków towarowych) okazuje się ważnym problemem. Światowe organizacje

Organisation Mondiale de la Propriété Intellectuelle (skrót OMPI), oraz World Intel-

lectual Property Organization (skrót WIPO) zajmują się tworzeniem regulacji do-

tyczących systemu ochrony praw własności intelektualnej oraz praw autorskich.

Udzielają również pomocy prawnej i technologicznej, czuwają nad przestrzega-

niem przepisów międzynarodowych. ACTA to międzynarodowe porozumienie

(ang. Anti-Counterfeiting Trade Agreement) dotyczące zwalczania obrotu towarami

podrabianymi (tzw. piractwo medialne) oraz rozpowszechniania dzieł chronionych

w celu wypracowania wspólnych ujednoliconych standardów.

1. Wyjaśnij znaczenie pojęcia prawo autorskie.

2. Omów rodzaje praw autorskich.

3. Przedstaw organizacje zajmujące się ochroną praw własności intelektualnej.




PRZEDSIĘBIORSTWA

Przedsiębiorstwo jest organizacją, której działalność polega na wytwarzaniu dóbr

i usług. Rozmiar firmy odzwierciedla ilość zainwestowanego kapitału. Można zatem

powiedzieć, że przedsiębiorstwo to zespół składników materialnych i niematerial-

nych, zorganizowany do prowadzenia działalności gospodarczej. Jest samodzielnie

działającym podmiotem, jednostką wyodrębnioną pod względem organizacyjnym,

prawnym i ekonomicznym. Posiada swój majątek, np. budynki, urządzenia i surow-

ce. Maksymalizacja osiąganego zysku jest nadrzędnym celem każdego przedsię-

biorstwa. Przedsiębiorcy dążą również do realizacji innych celów, np. zwiększenia

udziału przedsiębiorstwa na rynku, szukania nowych możliwości zbytu, rozwijania

firmy i budowania pozytywnego wizerunku wśród klientów. Zapewnienie pracy oso-

bom zatrudnionym w firmie to społeczny cel przedsiębiorstwa. Struktura wielkości

przedsiębiorstw kształtuje się następująco:

mikroprzedsiębiorstwo – mniej niż 10 pracowników, roczny obrót lub cał-

kowity bilans nie przekracza 2 mln EUR;

małe przedsiębiorstwo – mniej niż 50 pracowników, roczny obrót 10 mln EUR

lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 mln EUR;

średnie przedsiębiorstwo – mniej niż 250 pracowników, roczny obrót

nie przekracza 50 mln EUR lub całkowity bilans roczny nieprzekraczający

43 mln EUR;

duże przedsiębiorstwa – zatrudniające powyżej 250 pracowników.

Przedsiębiorca to osoba prawna, spółki prawa handlowego niemające oso-

bowości prawnej, które we własnym imieniu prowadzą przedsiębiorstwo. Prawo

gospodarcze dopuszcza różne formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Spółdzielnia jest podmiotem prowadzącym przedsiębiorstwo, które posiada

osobowość prawną opartą na zasadach prawa spółdzielczego. Jest to dobro-

wolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, nie mniejszej niż dziesięć osób fi-

zycznych lub nie mniejszej niż trzy osoby prawne. Spółdzielnia powstaje z chwilą

wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Spółka osobowa działa na podstawie osobistej pracy wszystkich jej wspól-

ników, którzy reprezentują spółkę na zewnątrz. Charakteryzuje się tym, że nie

ma osobowości prawnej, a za zobowiązania spółki odpowiadają osobistym ma-

jątkiem, w sposób nieograniczony i solidarnie, wspólnicy (z wyjątkiem spółki ko-

mandytowo-akcyjnej).

Spółka kapitałowa posiada osobowość prawną oraz odrębny majątek.

Spółka odpowiada za jej zobowiązania, a nie wspólnicy i akcjonariusze (są jed-

nak wyjątki). Powołuje się w niej organy spółki (rada nadzorcza, komisja rewizyjna,

zarząd), w których występuje rozdział sfery właścicielskiej od sfery zarządzania.

2.5.


53

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Przedsiębiorstwa państwowe

Spółdzielnie Spółki Inne jednostki

Spółka jawna

Spółka partnerska

Spółka komandytowa

Spółka komandytowo-

-akcyjna

Spółka akcyjna

Spółka z o.o.

FORMY ORGANIZACYJNO-PRAWNE PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Spółka cywilna

Spółki handlowe (Kodeks cywilny)

Spółki cywilne (Kodeks cywilny)

kapitałowe osobowe

Spółka cywilna nie stanowi samodzielnego podmiotu prawa, podmiotami

prawa są jej wspólnicy. W związku z tym spółka cywilna nie ma własnego mie-

nia. Nabywane prawa i zaciągane zobowiązania wchodzą do wspólnego mająt-

ku wspólników. Wspólnicy, a nie spółka, prowadzą przedsiębiorstwa i to oni mają

swoje firmy, które podlegają rejestracji w CEIDG. Zawierając umowę na piśmie,

wspólnicy zobowiązują się realizować wspólne cele gospodarcze, w szczególno-

ści zobowiązują się do wniesienia wkładu pieniężnego umożliwiającego rejestra-

cję spółki. Taką formę działalności można również otworzyć np. w celu wybudo-

wania wspólnej drogi.

Osoba fizyczna w rozumieniu prawa to każdy człowiek, który po urodzeniu

nabywa osobowość prawną i podlega obowiązującemu prawu. Od 13. do 18. ro-

ku życia ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

Zdolność prawna to nabywanie własną wolą praw i obowiązków.

Osoba prawna to jednostka organizacyjna dysponująca zespołem ludzi do re-

alizacji określonych celów, której przepisy prawa przyznają osobowość prawną.

Przysługują jej prawa i obowiązki zawarte w Kodeksie cywilnym i Kodeksie karnym.

Staje się osobowością prawną z chwilą wpisu do rejestru sądowego.



Planując otwarcie własnej działalności gospodarczej, należy brać pod uwagę

różne czynniki: czy firma będzie prowadzona przez jedną osobę czy kilka (osoba

fizyczna, osoba prawna), rodzaj i wielkość działalności, wysokość posiadanych

środków finansowych, wysokość obciążeń podatkowych oraz formę rozliczania

się z urzędem skarbowym.

RODZAJE PROGRAMÓW DLA PRZEDSIĘBIORSTW

Programy przygotowane dla firm są coraz częściej używane przez różne przed-

siębiorstwa, zarówno te małe, jak i duże korporacje. Programy te są adresowane

do każdej firmy, bez względu na rodzaj jej działalności.

Do programów podstawowych należą między innymi:

programy księgowe,

książki przychodów i rozchodów,

moduły kadrowo-płacowe,

aplikacje do fakturowania,

aplikacje do koordynowania pracy w magazynie.

Programów dla firm używa się w celu zwiększenia efektywności pracy oraz

do jej zautomatyzowania. Korzystanie z nich ogranicza zatrudnienie dodatkowych

pracowników, np. księgowych czy specjalistów do spraw zarządzania magazy-

nem. Program księgowy pozwala na sprawne uzupełnianie ksiąg handlowych,

ułatwia prowadzenie księgi przychodów i rozchodów. Nowoczesne programy

i aplikacje internetowe dają możliwość samodzielnego uzupełniania dokumenta-

cji firmy (np. prowadzenia ewidencji środków trwałych, ewidencjonowania należ-

ności, obliczania podatków, eksportu i importu).

PRZEDSIĘBIORSTWA I INSTYTUCJE DZIAŁAJĄCE W BRANŻY FRYZJERSKIEJ

W Polsce i na świecie istnieje wiele organizacji zrzeszających fryzjerów, które

występują pod postacią federacji, związku, komisji, izby rzemieślniczej, cechu

branżowego lub stowarzyszenia. Zadaniem tych organizacji jest między innymi

usprawnienie funkcjonowania całej branży fryzjerskiej. Ich działanie ma różny za-

sięg: lokalny, ogólnopolski i międzynarodowy.

LOKALNE ORGANIZACJE FRYZJERSKIE

Izby Rzemieślnicze są organizacją samorządową zajmującą się między innymi

nadzorowaniem działalności cechów, wskazywaniem kierunków działania, repre-

zentowaniem zrzeszonych organizacji, prowadzeniem działalności szkoleniowej.

2.5.1.

2.5.2.


55

Cech Rzemiosł Różnych skupia przedstawicieli różnych zawodów rze-

mieślniczych. Zadaniem cechu jest między innymi prowadzenie działalności spo-

łeczno-organizacyjnej, oświatowej i gospodarczej, reprezentowanie interesów jej

członków. Organizuje również wystawy, kiermasze i targi, współuczestniczy w or-

ganizacji imprez branżowych.

Cech Fryzjerski skupia wyłącznie przedstawicieli branżowych, czyli fryzjerów.

Do zadań cechu należy między innymi utrwalanie więzi środowiskowych,

prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie organizowania pokazów, kon-

kursów i mistrzostw fryzjerskich (ogólnopolskich i międzynarodowych), a także

prowadzenie teoretycznych i praktycznych kursów i szkoleń dla uczniów, czelad-

ników i mistrzów, popieranie i rozwijanie postępu technicznego i gospodarczego

w rzemiośle oraz reprezentowanie interesów członków.

KRAJOWE ORGANIZACJE FRYZJERSKIE

Związek Rzemiosła Polskiego (ZRP), działający od 1933 r., jest ogólnopolską,

społeczno-zawodową organizacją pracodawców. To największa w kraju struktu-

ra samorządu gospodarczego obejmująca organizacje terenowe, takie jak: izby

rzemieślnicze, cechy rzemiosł oraz spółdzielnie. Związek reprezentuje przedsię-

biorców, pracodawców, współpracuje z organizacjami władzy i administracji rzą-

dowej, a także z organizacjami pozarządowymi. Ma również szerokie kontakty za-

graniczne. Od 1991 roku jest członkiem Europejskiej Unii Rzemiosła oraz Małych

i Średnich Przedsiębiorstw (UEAPME) z siedzibą w Brukseli.

Podstawowe zadania Związku Rzemiosła Polskiego to:

reprezentowanie interesów rzemiosła i zrzeszonych w Związku organizacji

wobec organów władzy i administracji, sądów oraz organizacji społecznych

i gospodarczych w kraju i za granicą,

prowadzenie działalności społeczno-zawodowej, socjalnej i gospodarczej

w celu zapewnienia integralności rzemiosła,

podejmowanie działań w zakresie oświaty i wychowania w celu zapewnienia

wykwalifikowanych kadr dla rzemiosła i małej przedsiębiorczości, propago-

wanie zasad etyki zawodowej i rzetelnego wykonywania zawodu,

upowszechnianie dorobku polskiego rzemiosła i małej przedsiębiorczości i ich

roli społeczno-gospodarczej,

podejmowanie działań mających na celu przygotowanie małych i średnich

przedsiębiorstw oraz ich organizacji do funkcjonowania w warunkach globa-

lizacji obrotu towarowego, ze szczególnym uwzględnieniem jednolitego rynku

europejskiego.



Ogólnopolska Komisja Fryzjersko-Kosmetyczna Związku Rzemiosła Pol-

skiego jest rzemieślniczą reprezentacją branży fryzjerskiej i kosmetycznej, której

celem jest między innymi:

aktywizacja zawodowa rzemieślników branż fryzjerskiej i kosmetycznej, która

pozwoli na wprowadzenie nowoczesnych technik i technologii oraz świato-

wych nowości branżowych,

doskonalenie kwalifikacji i kunsztu zawodowego, udzielanie pomocy meryto-

rycznej w procesie szkolenia i doskonalenia zawodowego,

organizowanie wymiany doświadczeń zawodowych w układzie krajowym i za-

granicznym, organizowanie pokazów, szkoleń, narad i imprez konkursowych,

kształtowanie postaw społecznych i etyki zawodowej członków oraz więzi

środowiskowej.

Komisja fryzjersko-kosmetyczna współpracuje z instytucjami, stowarzyszenia-

mi i innymi organizacjami w kraju i za granicą, w celu krzewienia zasad etyki zawo-

dowej oraz tworzenia więzi środowiskowej. Jest inicjatorem zmian aktów prawnych,

dotyczących fryzjerstwa i kosmetyki. Zgodnie z przyjętą deklaracją i opłacanymi

składkami OKF-K – jako krajowa organizacja – reprezentuje rzemieślników wła-

ścicieli salonów fryzjerskich i kosmetycznych, jest również członkiem Organizacji

Mistrzostwa Fryzjerskiego (OMC) z siedzibą w Paryżu.

MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE FRYZJERSKIE

Intercoiffure Mondial powstała w Hamburgu w 1925 r., obecnie jej siedziba

znajduje się w Paryżu, w samym centrum dzielnicy mody, w Maison des Na-

tions (Dom Narodów). Organizacja ta zrzesza właścicieli salonów fryzjerskich,

ustala trendy mody. Poprzez fundację Fondation Guillaume wspiera uzdolnio-

nych fryzjerów, fundując stypendia na kształcenie i rozwijanie talentu młodych

artystów.

Organisation Mondiale Coiffure – OMC jako Światowa Organizacja Fryzjer-

stwa jest największą branżową organizacją na świecie. Działając w ponad 60 kra-

jach, skupia ponad milion właścicieli salonów fryzjerskich. Zajmuje się między

innymi organizacją mistrzostw świata we fryzjerstwie, ustala standardy edukacyj-

ne i konkursowe. OMC Prestige Club opracowuje każdego roku kolekcje fryzur

damskich i męskich, wyznaczając światowe kierunki we fryzjerstwie.

Haute Coiffure Française – HCF, czyli Wielkie Fryzjerstwo Francuskie, spe-

cjalizuje się we fryzurach wykwintnych. W tej organizacji skupiają się kreatorzy

światowej mody fryzjerskiej.

National Cosmetology Association to stowarzyszenie, które wyznaczyło

zasady postępowania w zawodzie – standardy zawodowe (m.in. fryzjer musi

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne oświadczają, że podjęły starania mające na celu dotarcie do właścicieli i dysponentów praw autorskich wszystkich zamieszczonych utworów. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, przytaczając w celach dydaktycznych utwory lub fragmenty, postępują zgodnie z art. 29 ustawy o prawie autorskim. Jednocześnie Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne oświadczają, że są jedynym podmiotem właściwym do kontaktu autorów tych utworów lub innych podmiotów uprawnionych w wypadkach, w których twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Źródła ilustracji i fotografii

Okładka:

Tekst główny: s. 11 (źle wyglądająca fryzjerka) Sylwia Zakrzewska, (profesjonalnie wyglą-

dająca fryzjerka) Sylwia Zakrzewska; s. 12 (profesjonalna rozmowa) Sylwia Zakrzewska,

(rozmowa towarzyska w pracy) Sylwia Zakrzewska, (rozmowa między kumplami) Izabella

Sarna; s. 13 (uśmiechnięta dziewczyna rozmawiająca przez telefon) Sylwia Zakrzewska;

s. 14 (fryzjerka z paletą do koloryzacji) Sylwia Zakrzewska; s. 15 (proponowanie produk-

tów do włosów) Izabella Sarna; s. 16 (dwie osoby różnie ubrane, jedna profesjonalnie dru-

ga zbyt luźno) Sylwia Zakrzewska; s. 17 (właściwe powitanie klientki) Sylwia Zakrzewska;

s. 18 (pewność siebie) Izabella Sarna; (brak pewności siebie) Izabella Sarna, (brak zainte-

resowania) Izabella Sarna; s. 19 (strefa intymna) Sylwia Zakrzewska, (strefa osobista) Iza-

bella Sarna, (fryzjerka pokazuje klientce katalog) Sylwia Zakrzewska, (fryzjerka porównuje

przykłada koloryzowany kosmyk włosów do włosów klientki) Sylwia Zakrzewska, (fryzjerka

pokazuje klientce produkt) Sylwia Zakrzewska, (fryzjerka podaje na pożegnanie rękę klient-

ce) Sylwia Zakrzewska, s. 21 (sympatyczna fryzjerka) Sylwia Zakrzewska; (antypatyczna

fryzjerka) Sylwia Zakrzewska, s. 24 (fryzjerka prezentuje klientce jakąś fryzurę czasowo

upinając jej włosy) Sylwia Zakrzewska; s. 27 (oburzony wyraz twarzy) Sylwia Zakrzewska,

(trwała ondulacja) Izabella Sarna; s. 39 (młodociany pracownik fryzjerski) Izabella Sarna;

s. 74 (mycie głowy w salonie fryzjerskim) salon Fiuu Fiuu Day SPA, (pokazywanie czegoś

w katalogu w salonie fryzjerskim) Izabella Sarna, (pokazywanie palety do koloryzacji) Syl-

wia Zakrzewska, (robienie czegoś z włosami klienta) Izabella Sarna; s. 76 (stylowy salon

fryzjerski) salon Fiuu Fiuu Day SPA; s. 78 (usługi kosmetyczne w salonie fryzjerskim – ma-

kijaż) Sylwia Zakrzewska, (usługi kosmetyczne w salonie fryzjerskim – makijaż) Sylwia Za-

krzewska; s. 95 (salon fryzjerski widok z zewnątrz, jakieś elementy jego lokalizacji) salon

Fiuu Fiuu Day SPA, (salon fryzjerski widok z zewnątrz, jakieś elementy jego lokalizacji) sa-

lon Fiuu Fiuu Day SPA; s. 96 (salon fryzjerski przyjazny dla klienta) Sylwia Zakrzewska, (sa-

lon fryzjerski przyjazny dla klienta) salon Fiuu Fiuu Day SPA, (salon fryzjerski przyjazny dla

klienta) salon Fiuu Fiuu Day SPA; s. 97 (konsola w salonie fryzjerskim) Sylwia Zakrzewska;

s. 98 (stanowisko do mycia włosów) Sylwia Zakrzewska; s. 99 (cennik usług) Sylwia Za-

krzewska; s. 102 (zewnętrzny wygląd salonu) Sylwia Zakrzewska; s. 113 (instrukcja BHP)

Sylwia Zakrzewska; s. 115 (zdjęcie instrukcji ppoż.) Sylwia Zakrzewska; s. 118 (gaśnica)

Sylwia Zakrzewska; s. 122 (preparaty do dezynfekcji) Izabella Sarna; (aparat do sterylizacji)

Izabella Sarna; (aparat do sterylizacji) Izabella Sarna, s. 123 (sala robocza w salonie fryzjer-

skim) salon Fiuu Fiuu Day SPA, (wygląd ogólny z poczekalnią) salon Fiuu Fiuu Day SPA,

(recepcja salonu fryzjerskiego) salon Fiuu Fiuu Day SPA.

Klub Nauczyciela uczę.pl cenną pomocą dydaktyczną!

Co można znaleźć w Klubie nauczyciela?

•podstawy programowe

•programy nauczania

• materiały metodyczne: rozkłady materiału, plany nauczania, plany wynikowe, scenariusze przykładowych lekcji

• materiały dydaktyczne i ćwiczeniowe

• klucze odpowiedzi do zeszytów ćwiczeń


największa oferta publikacji zawodowych w polsce

• podręczniki z aprobatą mEn

• repetytoria i testy przygotowujące do egzaminów

• nowy cykl „pracownia” do praktycznej nauki zawodu

• ćwiczenia do nauki języków obcych zawodowych

• dodatkowe materiały dla nauczycieli na Uczę.pl

• wszystkie treści zgodne z nową podstawą programową

skuteczne przygotowanie do nowych egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie

Działalność usługowa we fryzjerstwie - sklep.wsip.pl · t rynek czynników produkcji (ziemia...

Documents

Transcript of Działalność usługowa we fryzjerstwie - sklep.wsip.pl · t rynek czynników produkcji (ziemia...