Dział Proponowane Tre Cele edukacyjne procedury osi gania ... · Budowa i funkcje kwasów •...

ROZKŁAD MATERIAŁU Z BIOLOGII

Zapis Proponowane Proponowane

Dział

w nowej

Treści nauczania Cele edukacyjne procedury osiągania środki

programu podstawie

celów dydaktyczne

programowej

I. Od genu do 1. Budowa i funkcje kwasów • wykazanie roli DNA jako no śnika • wykonanie modelu • modele DNA i RNA

cechy nukleinowych informacji genetycznej VIII. 2* nukleotydu • foliogramy

• DNA jako materiał genetyczny • definiowanie poj ęć: genetyka, inżynieria

• wykonanie uproszczonego

• grafoskop

• budowa DNA genetyczna, nukleotyd, replikacja DNA modelu DNA

• materiały do

• rodzaje zasad azotowych • omówienie budowy DNA, podwójna helisa • ćwiczenia w zapisywaniu

• komplementarno ść zasad • wyja śnienie znaczenia zasady sekwencji nukleotydów w wykonania modelu

DNA

azotowych

niciach DNA

komplementarności zasad

• gra dydaktyczna

• replikacja DNA

komplementarnych do

• omówienie przebiegu replikacji DNA

• budowa i funkcje RNA

podanych nici DNA • karta pracy

• okre ślenie roli polimerazy DNA w

• kwasy nukleinowe a cechy • wykonanie mapy

replikacji

organizmów mentalnej Budowa DNA i

• uzasadnienie, że replikacja DNA ma

RNA

charakter semikonserwatywny • analizowanie materiału

• wykazanie roli replikacji DNA w

źródłowego dotycz ącego

zachowaniu niezmienionej informacji budowy kwasów

genetycznej nukleinowych

• omówienie budowy i funkcji RNA • uzupełnianie karty pracy

• okre ślenie roli poszczególnych rodzajów

RNA

• porównanie budowy oraz roli DNA i RNA

• wykazanie zwi ązku między kwasami

nukleinowymi a cechami organizmów

2. Geny i genomy • definiowanie poj ęć: gen, genom, I. 6 • obserwowanie • mikroskopy

• gen i genom pozagenowy DNA, chromosom, preparatów trwałych • preparaty trwałe

• sekwencje pozagenowe chromatyna, nukleosom, kariotyp, VIII.1* komórek, w których • foliogramy

chromosomy homologiczne, komórki

widoczne jest

• zale żność pomiędzy genem a

• grafoskop

diploidalne, komórki haploidalne , ekson,

rozmieszczenie DNA

cechą

intron

• rysowanie komórek • plansze pogl ądowe

• miejsca wyst ępowania DNA w

ró żnych typach komórek • omówienie organizacji materiału obserwowanych pod • karta pracy

• struktura chromatyny, nukleosom genetycznego w jądrze komórkowym mikroskopem

• budowa chromosomu • omówienie ró żnic w budowie genomu • wskazywanie na

• kariotyp bakterii i organizmów eukariotycznych ilustracjach

• komórki haploidalne i diploidalne • opisanie budowy chromosomu rozmieszczenia DNA w

• wykorzystanie bada ń nad DNA w • wskazanie miejsc wyst ępowania DNA w

komórkach ró żnego

ró żnych dziedzinach życia

rodzaju

komórkach prokariotycznych i

człowieka

• omówienie organizacji

eukariotycznych

materiału genetycznego w

• wskazanie znaczenia bada ń nad DNA w

jądrze komórkowym na

życiu człowieka

podstawie animacji

• analiza kariotypu

człowieka

• rysowanie chromosomów

homologicznych

• uzupełnianie karty pracy

3. Kod genetyczny • definiowanie poj ęć: kod genetyczny, VIII.3* • odczytywanie z tabeli • tabela kodu

• sposób zapisu informacji kodon kodu genetycznego, jakie genetycznego

genetycznej w DNA • omówienie sposobu zapisania informacji aminokwasy kodowane są • karta pracy

przez poszczególne kodony

• wła ściwości kodu genetycznego genetycznej w DNA

• nazywanie cech kodu

• znaczenie kodu genetycznego • wyja śnienie znaczenia kodu genetycznego

genetycznego przy pomocy

• omówienie cech kodu genetycznego

prezentacji multimedialnej

• analizowanie schematu przepływu


informacji genetycznej

• odczytanie kolejno ści aminokwasów

kodowanych przez dany fragment mRNA

przy pomocy tabeli kodu genetycznego

4. Ekspresja genów • wskazanie i nazwanie poszczególnych VIII. 4* • analizowanie na • animacja

• etapy realizacji informacji etapów ekspresji genów podstawie animacji przedstawiająca

genetycznej • omówienie przebiegu transkrypcji poszczególne etapy transkrypcję i translację

• transkrypcja • wyja śnienie procesu translacji transkrypcji i translacji • materiały do mapy

• translacja

• mapa mentalna mentalnej

• okre ślenie celu modyfikacji białka po

• ekspresja genów w ró żnych przedstawiająca

zakończeniu biosyntezy

• karta pracy

typach komórek

transkrypcję i translację

• okre ślenie znaczenia struktury

• modyfikacja białka po


przestrzennej dla funkcjonalności białek

zakończeniu translacji

• zwi ązek między przestrzenną

strukturą białka a pełnioną przez

nie funkcją

5. Podstawowe reguły • definiowanie poj ęć: genotyp, fenotyp VIII. 5* • wykład na temat bada ń • plansze z

dziedziczenia genów • uzasadnienie zale żności między prowadzonych przez przykładowymi

• zale żność między genotypem a

Mendla krzyżówkami

genotypem a fenotypem

fenotypem • definiowanie poj ęć: allel, homozygota, • ćwiczenia w genetycznymi

• allele jako ró żne wersje genu

rozpoznawaniu zapisu • gra dydaktyczna

heterozygota, dominacja, recesywność

• dominacja i recesywno ść alleli

literowego homozygoty

• rozpoznawanie wybranych cech

• karty pracy

• homozygoty i heterozygoty dominującej, heterozygoty

dominujących i recesywnych

• cechy dominuj ące i recesywne u oraz homozygoty

występujących u ludzi

recesywnej

człowieka

• omówienie bada ń Mendla

• badania Mendla • rozwi ązywanie prostych

• wyja śnienie mechanizmu dziedziczenia

• reguły dziedziczenia – prawo krzyżówek genetycznych

cech zgodnie z I i II prawem Mendla

czystości gamet • porównywanie cech

• rozwi ązywanie krzyżówek genetycznych

• reguły dziedziczenia – prawo dominujących i

niezależnej segregacji cech dotyczących m.in. dziedziczenia cech u recesywnych

• przykłady dziedziczenia cech u grochu i grup krwi u człowieka występujących u uczniów

ludzi • okre ślanie prawdopodobieństwa w klasie

• przykłady innych sposobów pojawienia się określonych genotypów i • definiowanie poj ęć przy

dziedziczenia cech fenotypów potomstwa na podstawie pomocy gry dydaktycznej

genotypów rodziców • uzupełnianie karty pracy

• omówienie przykładów innych sposobów

dziedziczenia cech (niepełna dominacja,

współdominacja, geny sprz ężone)

6. Genetyczne uwarunkowania • wyja śnienie zasady dziedziczenia płci u VIII. 7* • rozwi ązywanie krzyżówek • materiały źródłowe

płci. Cechy sprzężone z płcią człowieka genetycznych dotyczące daltonizmu i

• mechanizmy warunkowania płci • podanie przykładów mechanizmów • analizowanie materiałów hemofilii

u człowieka i innych organizmów

źródłowych dotycz ących • plansze z

dziedziczenia płci u innych organizmów

• dziedziczenie cech sprz ężonych z

daltonizmu i hemofilii przykładowymi

• podanie przykładów chorób sprz ężonych z

płcią

• wykorzystanie metody krzyżówkami

płcią

• cechy zwi ązane z płcią

kosza i walizki do genetycznymi

• wyja śnienie mechanizmu ujawnienia się

omówienia mechanizmu • zdania dotycz ące

cech recesywnych sprzężonych z płcią

dziedziczenia cech u dziedziczenia cech do

• interpretowanie i wykonywanie krzy żówki

człowieka i innych kosza i walizki

genetycznej dotyczącej dziedziczenia organizmów oraz cech • karta pracy

hemofilii

sprzężonych z płcią i cech

• podanie przykładów cech zwi ązanych z związanych z płcią

płcią • uzupełnianie karty pracy

• okre ślenie ró żnicy między cechami

sprzężonymi z płcią a cechami związanymi

z płcią

7. Zmiany w informacji • definiowanie poj ęcia rekombinacja VIII. 9* • klasyfikowanie za pomoc ą • rybi szkielet

genetycznej genetyczna rybiego szkieletu mutacji i • plansza

• rekombinacja genetyczna • opisanie procesów warunkuj ących ich skutków przedstawiająca

• crossing-over rekombinację genetyczną • analizowanie przebiegu crossing-over

• mutacje i czynniki mutagenne • opisanie znaczenia rekombinacji mutacji przy pomocy • animacje i foliogramy

• podział mutacji na spontaniczne i genetycznej w kształtowaniu zmienności animacji i foliogramów dotyczące mutacji

indukowane • omówienie przebiegu procesu crossing- • analizowanie rodowodów • przykładowe

• podział mutacji na genowe i

rodowodowy

over • uzupełnianie karty pracy

chromosomowe

• definiowanie poj ęcia mutacja

• karta pracy

• analiza rodowodów jako metoda

• rozró żnienie mutacji spontanicznych i

diagnozowania mutacji

indukowanych

• skutki mutacji

• klasyfikacja czynników mutagennych

• genetyczne podło że nowotworów

• omówienie przebiegu i skutków mutacji

genowych

• omówienie przebiegu i skutków mutacji

chromosomowych

• diagnozowanie mutacji na podstawie

analizy rodowodu

• klasyfikacja mutacji ze wzgl ędu na ich

konsekwencje

• wyja śnienie, w jaki sposób mutacje

prowadzą do chorób nowotworowych

8. Choroby genetyczne człowieka • definiowanie poj ęcia choroba genetyczna I. 7 • omówienie chorób • materiały źródłowe

• przyczyny chorób genetycznych

genetycznych na podstawie

• podział chorób genetycznych ze wzgl ędu VIII. 9*

dotyczące chorób

• charakterystyka wybranych na przyczynę ich powstawania prezentacji multimedialnej genetycznych

chorób jednogenowych • analiza dziedziczenia mukowiscydozy • analiza materiałów • przykłady kariotypów

• charakterystyka wybranych

źródłowych dotycz ących

• charakterystyka chorób jednogenowych z

osób chorych

chorób chromosomalnych

chorób genetycznych

uwzględnieniem sposobu dziedziczenia,

• gra dydaktyczna o

• poradnictwo genetyczne

• rozwi ązywanie krzyżówek

skutków mutacji, objawów i leczenia chorobach

• badania prenatalne

dotyczących dziedziczenia

• charakterystyka chorób chromosomalnych

genetycznych

• testy pourodzeniowe

wybranych chorób

z uwzględnieniem zmian w kariotypie, • karta pracy

• ocena ryzyka pocz ęcia chorego

• analizowanie kariotypów

objawów i leczenia

dziecka

• wyja śnienie, na czym polega poradnictwo

• przeprowadzenie gry

dydaktycznej dotyczącej

genetyczne oraz podanie sytuacji, w których

chorób genetycznych

należy wykonać badania DNA

• podanie przykładów bada ń prenatalnych • uzupełnianie karty pracy

inwazyjnych i nieinwazyjnych oraz

dokonanie ich charakterystyki

• zwrócenie uwagi na zalety i wady bada ń

prenatalnych

• omówienie znaczenia przeprowadzania

testów pourodzeniowych

• szacowanie ryzyka wyst ąpienia mutacji u

dziecka

9. Podsumowanie x x x x

10. Sprawdzenie wiadomości x x x x

II. 11. Biotechnologia tradycyjna • definiowanie poj ęcia biotechnologia I. 1 • praca z materiałem • opakowania

Biotechnologia • biotechnologia tradycyjna i • uzasadnienie ró żnicy między źródłowym dotycz ącym produktów

i inżynieria nowoczesna biotechnologią tradycyjna a biotechnologią zastosowania biotechnologii spożywczych

• przykłady produktów

tradycyjnej otrzymywanych

genetyczna nowoczesną

metodami

otrzymywanych metodami • wyja śnienie, na czym polega fermentacja • prezentacja sposobów

biotechnologii

biotechnologii tradycyjnej

wykorzystania

• przedstawienie zastosowania fermentacji

tradycyjnej do skrzynki

• wykorzystanie organizmów biotechnologii tradycyjnej

mlekowej

odkryć

przeprowadzających fermentację w życiu człowieka przy

• przedstawienie zastosowania fermentacji

mlekową, etanolową i masłową pomocy skrzynki odkryć • materiały źródłowe

etanolowej • uzupełnianie karty pracy dotyczące zastosowania

• omówienie wykorzystania bakterii

biotechnologii

octowych tradycyjnej

• okre ślenie pozytywnych i negatywnych • karta pracy

konsekwencji zachodzenia fermentacji

12. Biotechnologia w ochronie • podanie przykładów praktycznego I. 1 • zastosowanie metody • materiały źródłowe

środowiska wykorzystania organizmów do rozkładu projektu edukacyjnego dotyczące

• wykorzystanie organizmów do substancji dotyczącego wykorzystania wykorzystania

rozkładu substancji • definiowanie poj ęcia oczyszczanie biotechnologii w ochronie biotechnologii w

• biologiczne oczyszczanie ścieków biologiczne środowiska ochronie środowiska

• biofiltry • wyja śnienie mechanizmu biologicznego • wykorzystanie metody • karta pracy

• biologiczne metody utylizacji oczyszczalnia ścieków drzewka decyzyjnego

odpadów komunalnych • omówienie istoty funkcjonowania • heureza

• produkcja tworzyw

biofiltrów • uzupełnianie karty pracy

biodegradowalnych

• charakterystyka metod utylizacji odpadów

• biologiczne metody walki ze

komunalnych

szkodnikami

• analizowanie korzy ści wynikających z

• ocena stanu zanieczyszczenia

zastosowania tworzyw biodegradowalnych

środowiska za pomocą

zamiast tradycyjnych tworzyw sztucznych

bioindykatorów i testów

uzyskanych metodami • opisanie metod zwalczania szkodników z

biotechnologicznymi

użyciem metod biologicznych

• uzyskiwanie energii z

• wyja śnienie roli bioindykatorów w ocenie

wykorzystaniem metod

stanu zanieczyszczenia środowiska

biotechnologicznych

• omówienie zastosowania metod

biotechnologicznych do wytwarzania energii

13./14. Podstawowe techniki • wyja śnienie, czym zajmuje się inżynieria I. 2 • charakterystyka metod • zdania dotycz ące

inżynierii genetycznej genetyczna

biotechnologicznych przy

metod inżynierii

• organizmy zmodyfikowane

pomocy prezentacji

• definiowanie poj ęć: organizm genetycznej do kosza i

genetycznie (GMO) zmodyfikowany genetycznie, organizm multimedialnej walizki

• sekwencjonowanie DNA transgeniczny • wykorzystanie metody • materiały źródłowe

• wykorzystanie enzymów

kosza i walizki do

• charakterystyka sposobów otrzymywania dotyczące technik

restrykcyjnych GMO podsumowania wiedzy inżynierii genetycznej

• zastosowanie elektroforezy • omówienie przebiegu sekwencjonowania

dotyczącej metod inżynierii • karta pracy

• ła ńcuchowa reakcja polimerazy genetycznej

DNA i znaczenia tego procesu

DNA (PCR)

• praca z materiałem

• omówienie roli enzymów restrykcyjnych

• wprowadzenie genu do komórki źródłowym dotycz ącym

• opisanie etapów elektroforezy i okre ślenie

za pomocą wektorów technik inżynierii

• wyposa żenie laboratorium znaczenia tej metody genetycznej

• analizowanie przebiegu metody PCR i

biotechnologicznego • uzupełnianie karty pracy

• cele tworzenia bibliotek omówienie znaczenia tej metody

genomowych • omówienie kolejnych etapów

• wykorzystanie bakterii w wprowadzenia genu do komórki z

inżynierii genetycznej wykorzystaniem wektorów

• sonda molekularna jako metoda • poznanie wyposa żenia laboratorium

wykrywania genów biotechnologicznego

• poznanie roli bakterii w metodach

stosowanych w inżynierii genetycznej

• okre ślenie celu wykorzystania sondy

molekularnej

15. Organizmy zmodyfikowane • wyja śnienie celów tworzenia odmian ro ślin I. 2, I. 4 • analizowanie materiałów • prezentacja

genetycznie zmodyfikowanych genetycznie

źródłowych dotycz ących

multimedialna

• cele tworzenia ro ślin

GMO

• podanie przykładów modyfikacji ro ślin dotycząca GMO

zmodyfikowanych genetycznie oraz uzyskanych dzięki nim cech • heureza • materiały źródłowe

• otrzymywanie ro ślin • opisanie kolejnych etapów transformacji • analizowanie etapów dotyczące GMO

zmodyfikowanych genetycznie

genetycznej roślin modyfikacji genetycznej • animacja dotycz ąca

• przykładowe modyfikacje

• podanie celów tworzenia zwierz ąt organizmów na podstawie etapów powstawania

genetyczne roślin

animacji GMO


• zastosowanie zwierz ąt

• uzupełnianie karty pracy • karta pracy

zmodyfikowanych genetycznie w • okre ślenie korzyści wynikających z

rolnictwie, medycynie, nauce i

genetycznej modyfikacji zwierząt w

przemyśle

rolnictwie, medycynie, nauce i przemyśle

• otrzymywanie zwierz ąt

• omówienie kolejnych etapów transformacji


genetycznej zwierząt

• GMO – zagro żenia i korzyści

• sformułowanie argumentów

przemawiających za i przeciw genetycznym

modyfikacjom organizmów

16./ 17. Biotechnologia a • definiowanie poj ęcia diagnostyka I. 3, I. 4, I. 6, I. 8 • okre ślenie znaczenia • zdania zawieraj ące

medycyna molekularna

badań biotechnologicznych informacje na temat

• diagnostyka molekularna

• omówienie bada ń prowadzonych w ramach w medycynie na podstawie skuteczności badań

• otrzymywanie biofarmaceutyków diagnostyki molekularnej prezentacji multimedialnej biotechnologicznych w

• hodowla tkanek i narz ądów do • ocena skuteczno ści badań prowadzonych • ocena skuteczno ści badań medycynie

transplantacji w ramach diagnostyki molekularnej w biotechnologicznych w • schematy dotycz ące

• terapia genowa indywidualizacji procesu leczenia medycynie metodą wytwarzania insuliny i

• materiały medyczne nowej • podanie przykładów leków uzyskiwanych niedokończonych zdań terapii genowej

generacji

dzięki zastosowaniu procedur biotechnologii • analizowanie etapów • karta pracy

nowoczesnej wytwarzania insuliny i

• omówienie technik pozwalaj ących na terapii genowej przy

pomocy schematów

otrzymywanie biofarmeceutyków

• uzasadnienie roli organizmów • uzupełnianie karty pracy

zmodyfikowanych genetycznie w produkcji

biofarmaceutyków

• omówienie mo żliwości wykorzystania

hodowli tkanek i narządów w

transplantologii

• okre ślanie znaczenia wykorzystania

komórek macierzystych w leczeniu chorób

• definiowanie poj ęcia terapia genowa

• omówienie rodzajów terapii genowej

• analiza skuteczno ści leczenia schorzeń

metodami terapii genowej

• wyja śnienie znaczenia biotechnologii w

otrzymywaniu materiałów medycznych

nowej generacji

18. Klonowanie – tworzenie • definiowanie poj ęć: klonowanie i klon I. 5 • debata • prezentacja

genetycznych kopii

• poznanie rodzajów rozmna żania • analizowanie materiałów multimedialna

• poj ęcia: klonowanie, klon

bezpłciowego jako przykładów naturalnego źródłowych dotycz ących dotycząca klonowania

• rozmna żanie bezpłciowe jako klonowania klonowania • materiały źródłowe

przykład naturalnego klonowania • omówienie sposobu otrzymywania i • zastosowanie metody 5 x dotyczące klonowania

• klonowanie DNA i komórek wykorzystania klonów DNA oraz komórek 5 do wyjaśnia istoty • animacje dotycz ące

• klonowanie ro ślin i zwierząt • omówienie sposobu i celu klonowania klonowania klonowania

• etapy klonowania ssaków metod ą roślin • analizowanie etapów • karta pracy

transplantacji jąder komórkowych • wyja śnienie, w jaki sposób klonuje si ę klonowania roślin i zwierząt

• ró żne rodzaje klonowania

z wykorzystaniem animacji

zwierzęta

• analizowanie kolejnych etapów • przeprowadzenie burzy

mózgów na temat

klonowania ssaków metod ą transplantacji

klonowania człowieka

jąder komórkowych

• uzasadnienie ró żnicy między klonowaniem • uzupełnianie karty pracy

reprodukcyjnym a klonowaniem

terapeutycznym

• dokonanie oceny przekazu medialnego

dotyczącego klonowania, w tym klonowania

człowieka

• sformułowanie argumentów za i przeciw

klonowaniu człowieka

• omówienie znaczenia klonowania dla

zachowania bioró żnorodności gatunkowej

19. Inżynieria genetyczna – • omówienie argumentów przemawiaj ących I. 2, I.4 • prezentacja korzy ści i • materiały do mapy

korzyści i zagrożenia za stosowaniem technik inżynierii zagrożeń ze strony mentalnej na temat

• argumenty przemawiaj ące za genetycznej w badaniach naukowych, inżynierii genetycznej za korzyści i zagrożeń

stosowaniem technik inżynierii medycynie, rolnictwie, przemyśle i ochronie pomocą mapy mentalnej związanych z

genetycznej w badaniach środowiska • analozowanie argumentów zastosowaniem

naukowych, medycynie, rolnictwie, • omówienie argumentów przeciwko za i przeciw technikom inżynierii genetycznej

przemyśle i ochronie środowiska stosowaniu technik inżynierii genetycznej inżynierii genetycznej • tekst źródłowy

• argumenty przemawiaj ące • ocena wpływu GMO na ekosystemy • analizowanie tekstu dotyczący zagrożeń i

przeciw stosowaniu technik

korzyści wynikających

naturalne źródłowego dotycz ącego

inżynierii genetycznej

z rozwoju inżynierii

• definiowanie poj ęcia produkt GMO

wykorzystania zwierząt w

• zagro żenia związane z

genetycznej

badaniach naukowych

• analizowanie wpływu produktów GMO na

możliwością masowego pojawienia • heureza • opakowania po

się organizmów transgenicznych w zdrowie człowieka

produktach GMO

• zastosowanie metody

ekosystemach naturalnych • zwrócenie uwagi na obawy natury etycznej • pytania

• wpływ GMO na ekosystemy i związane z tworzeniem i stosowaniem GMO

skrzynki pytań do

podsumowujące temat

podsumowania omawiania

zdrowie człowieka • rozpoznawanie produktów GMO

do skrzynki pytań

zagrożeń i korzyści

• regulacje prawne dotycz ące GMO

• zwrócenie uwagi na aspekty prawne

wynikających z rozwoju • karta pracy

w Unii Europejskiej i oznakowania

dotyczące tworzenia i stosowania GMO w inżynierii genetycznej

produktów GMO

Unii Europejskiej

• metody zapobiegania • analizowanie tekstów dotycz ących • uzupełnianie karty pracy

zagrożeniom związanym z GMO wykorzystywania zwierząt w badaniach

laboratoryjnych

• omówienie sposobów zapobiegania

zagrożeniom związanym ze stosowaniem

organizmów zmodyfikowanych genetycznie

20. Znaczenie badań nad DNA • wyja śnienie praktycznego zastosowania I. 6, I. 7 • wykorzystanie metody • materiały na temat

• praktyczne zastosowanie DNA w medycynie, medycynie sądowej, stacyjek i skrzynki odkryć poruszanych zagadnień

informacji zawartej w DNA biotechnologii nowoczesnej, do poznania przykładów do skrzynek odkryć dla

• przykładowe gatunki organizmów ewolucjonizmie i systematyce znaczenia badań nad DNA grup na poszczególne

i pozyskiwane od nich geny • podanie przykładów organizmów oraz • praca z materiałem stacje

• zastosowanie metody ustalania

pozyskiwanych od nich genów źródłowym dotycz ącym • karta pracy

profilu genetycznego w medycynie

• omówienie metody śledzenia

znaczenia badań nad DNA

sądowej

funkcjonowania wybranego genu

• heureza

• metody umo żliwiające śledzenie

• definiowanie poj ęcia profil genetyczny


funkcjonowania genu

• ustalanie pokrewie ństwa i • omówienie wykorzystania znajomo ści

tożsamości osób na podstawie DNA w medycynie sądowej

analizy DNA • analizowanie kolejnych etapów metody

• ustalanie przebiegu ewolucji

ustalania profilu genetycznego

• klasyfikacja gatunków do grup

• wykorzystanie DNA do okre ślenia

systematycznych na podstawie

pokrewieństwa oraz do ustalania lub

analizy DNA

wykluczania ojcostwa

• uzasadnienie wykorzystania posiadanej

wiedzy na temat DNA w badaniach

ewolucyjnych i taksonomicznych



III. Ochrona 23. Czym jest ró żnorodność • definiowanie poj ęcia ró żnorodność II. 1 • analizowanie tekstów • mapa fizyczna świata

przyrody biologiczna biologiczna źródłowych dotycz ących • teksty źródłowe na

• ró żnorodność biologiczna

poziomów

• wskazanie poziomów ró żnorodności temat ró żnorodności

• poziomy ró żnorodności biologicznej bioró żnorodności biologicznej i jej

biologicznej • charakteryzowanie i porównywanie • pogadanka na temat zmian znaczenia

• zmiany ró żnorodności

ró żnorodności biologicznej

poziomów ró żnorodności biologicznej • fotografie wybranych

biologicznej w czasie • omawianie czynników kształtuj ących w czasie ekosystemów świata

• okre ślanie ró żnorodności

• porównywanie

ró żnorodność biologiczną • karta pracy

biologicznej


• analizowanie wpływu ró żnych czynników

• przyczyny ró żnic w na kształtowanie ró żnorodności biologicznej na świecie

rozmieszczeniu gatunków na Ziemi na świecie • uzupełnianie karty pracy

• znaczenie ró żnorodności • analizowanie zmian ró żnorodności

biologicznej dla człowieka biologicznej w czasie

• opisywanie metod pozwalaj ących na

określenie poziomu bioró żnorodności

• wyja śnienie ró żnic pomiędzy poziomami


• wskazanie miejsc na Ziemi szczególnie

cennych pod względem ró żnorodności

biologicznej

• charakteryzowanie wyj ątkowo cennych

pod względem przyrodniczym miejsc na

świecie

• omówienie warto ści bioró żnorodności dla

człowieka pod względem praktycznym

24. Zagrożenia ró żnorodności • omówienie przyczyn wymierania II. 1, II.3 • przygotowanie mapy • materiały do mapy

biologicznej gatunków mentalnej prezentującej mentalnej dotyczącej

• współczesne wymieranie • wskazywanie ró żnic między formy działalności wpływu działalności

gatunków w porównaniu z współczesnym wymieraniem gatunków a człowieka wpływające na człowieka na

poprzednimi wymieraniami z poprzednimi wymieraniami ró żnorodność biologiczną bioró żnorodność

uwzględnieniem tempa i przyczyn • podanie przykładów gatunków • pogadanka na temat • ilustracje gatunków

• działalno ść człowieka jako

wpływu rolnictwa na obcych, inwazyjnych i

zagrożonych wyginięciem

zasadnicza przyczyna wymierania

bioró żnorodność wymarłych

• podanie przykładów działalno ści

gatunków

• uzupełnianie karty pracy • Polska czerwona

człowieka przyczyniającej się do spadku

• przyczyny niszczenia siedlisk i

księga roślin


ekosystemów

• wyja śnienie przyczyn zanikania

• Polska czerwona

• gatunki obce i inwazyjne

księga zwierząt

ró żnorodności biologicznej na świecie

• wpływ rolnictwa na ró żnorodność

• karta pracy

biologiczną • podanie czynników wpływaj ących na stan

• eksploatacja zasobów przyrody ekosystemów

• konkurencja człowieka z innymi • wskazanie miejsc najbardziej nara żonych

gatunkami na zanik ró żnorodności biologicznej

• gatunki wymarłe • przewidywanie skutków osuszania terenów

• efekt kaskadowy podmokłych

• gatunki z Czerwonej księgi • analizowanie wpływu rolnictwa na

zachowanie bioró żnorodności

• omówienie wpływu gatunków obcych i

inwazyjnych na ekosystemy

• okre ślenie skutków wygini ęcia gatunków

zwornikowych

• podanie przykładów gatunków wymarłych

i zagrożonych

25. Motywy i koncepcje ochrony • wskazanie zada ń ochrony przyrody II. 2 • analizowanie w grupach • przykładowe produkty

przyrody • podanie motywów ochrony przyrody znaczenia zasobów dla grup uzyskane z

• cele ochrony przyrody

przyrody w życiu człowieka zasobów środowiska

• charakterystyka motywów ochrony

• egzystencjalne motywy ochrony

• porównanie koncepcji naturalnego

przyrody

przyrody

ochrony przyrody • przykłady z literatury

• uzasadnienie konieczno ści ochrony

• ekonomiczne motywy ochrony

• uzupełnianie karty pracy i sztuki, w których

przyrody

przyrody pojawiają się motywy

• podanie przykładów ochrony przyrody

• etyczne i estetyczne motywy przyrodnicze

ochrony przyrody wynikających z poszczególnych motywów • tekst źródłowy na

ochrony przyrody

• pozostałe motywy ochrony temat rozwoju

• charakterystyka koncepcji ochrony

przyrody cywilizacji i znaczenia

• współczesne koncepcje ochrony przyrody człowieka w

przyrody • analiza post ępu technologicznego i roli zachowaniu środowiska

• cywilizacja a środowisko człowieka w zachowaniu środowiska naturalnego w

naturalne naturalnego niezmienionym stanie

• karta pracy

26. Sposoby ochrony przyrody • wskazanie sposobów ochrony przyrody II. 4, II.5, II.6 • omówienie form ochrony • fotografie

• ochrona indywidualna,

indywidualnej, gatunkowej

• charakterystyka sposobów ochrony ekosystemów, w

gatunkowa i obszarowa przyrody i obszarowej na podstawie których prowadzi si ę

• ochrona bierna i czynna • uzasadnienie konieczno ści ochrony prezentacji multimedialnej ochronę czynną

• ochrona ścisła i częściowa

• przeprowadzenie burzy

gatunkowej • plansza

• ochrona in situ i ex situ • przykłady sytuacji, w których niezb ędna

mózgów na temat ochrony przedstawiająca

• restytucja i reintrodukcja czynnej i biernej torfowisko wysokie

jest ochrona czynna

gatunków

• zastosowanie metody za i

• okre ślenie celów ochrony przyrody

• karta pracy

• tworzenie banków nasion

przeciw przy ochronie

• wskazanie przykładów ochrony przyrody

ścisłej i częściowej

in situ i ex situ • uzupełnianie karty pracy

• wyja śnienie ró żnic pomiędzy sposobami

ochrony przyrody

• wyja śnienie, dlaczego w stosunku do

niektórych gatunków i obszarów stosowana

jest ochrona ścisła, a do innych – ochrona

częściowa

• wyja śnienie ró żnicy między restytucją a

reintrodukcją

• okre ślenie znaczenia tworzenia banków

nasion

27. Ochrona przyrody w Polsce • poznanie form ochrony przyrody w Polsce II. 4, II.6 • przygotowanie plakatu w • atlasy chronionych

• koncepcja ochrony przyrody • omówienie form ochrony przyrody grupach charakteryzującego gatunków ro ślin,

• przykłady form ochrony obszarowej obszarowe i indywidualne zwierząt, grzybów i

formy ochrony przyrody porostów

obszarowej (park narodowy, • wyja śnienie ró żnic pomiędzy formami

rezerwat przyrody, park

• przeprowadzenie burzy • mapa obszarów

ochrony indywidualnej

krajobrazowy, obszar chronionego

mózgów na temat sposobów chronionych w Polsce

• wyja śnienie roli poszczególnych form

krajobrazu) ochrony czynnej • karta pracy

ochrony przyrody

• ochrona gatunkowa ścisła i

• zorganizowanie konkursu

• wskazanie na mapie parków narodowych

częściowa dla grup polegającego na

• chronione gatunki ro ślin, • charakterystyka parku narodowego i parku rozpoznawaniu wybranych

zwierząt, grzybów i porostów krajobrazowego położonego najbliżej gatunków podlegaj ących

• przykłady form ochrony miejsca zamieszkania ochronie

indywidualnej (pomnik przyrody, • wyja śnienie znaczenia otulin tworzonych • uzupełnianie karty pracy

stanowisko dokumentacyjne, wokół parków narodowych

użytek ekologiczny, zespół • klasyfikacja parków narodowych według

przyrodniczo-krajobrazowy)

daty założenia lub wielkości

• klasyfikacja rezerwatów przyrody ze

względu na przedmiot ochrony i typ

ekosystemu

• poznanie zakazów i nakazów

obowiązujących na obszarach chronionych,

a także dopuszczanych na nich form

działalności

• rozpoznawanie gatunków ro ślin, zwierząt i

grzybów podlegaj ących ochronie

• wskazanie przykładów chronionych

gatunków ro ślin i zwierząt występujących w

najbliższej okolicy

• poznanie przykładów gatunków

zagrożonych wyginięciem

• poznanie przykładów działa ń w ramach

ochrony czynnej

28. Międzynarodowe formy • poznanie przykładów mi ędzynarodowych II. 7 • pogadanka dotycz ąca • teksty źródłowe

ochrony przyrody formy ochrony przyrody zrównowa żonego rozwoju dotyczące sieci Natura

• idea zrównowa żonego rozwoju • definiowanie poj ęcia zrównowa żony • wykład na temat inicjatyw 2000

• mi ędzynarodowe inicjatywy w rozwój rządowych i • mapa obszarów

zakresie ochrony przyrody • wyja śnienie, na czym polega pozarządowych w zakresie chronionych Polski

• przykłady inicjatyw rz ądowych w zrównowa żony rozwój ochrony przyrody • materiały w postaci

zakresie ochrony przyrody • omówienie działalno ści organizacji • wykonanie w grupach książek i czasopism z

• mi ędzynarodowe obszary zajmujących się ochroną przyrody plakatów prezentuj ących charakterystyką

chronione • okre ślenie znaczenia Agendy 21 rezerwaty biosfery w Polsce polskich rezerwatów

• rezerwaty biosfery w Polsce

biosfery

• okre ślenie znaczenia konwencji • prezentacja obszaru

• znaczenie sieci ekologicznych

Natura 2000 położonego w • karta pracy

ramsarskiej, CITES i bońskiej w ochronie

• Europejska Sie ć Ekologiczna

pobliżu miejsca

przyrody

Natura 2000

zamieszkania

• poznanie przykładów mi ędzynarodowych

• przykłady inicjatyw


inicjatyw w zakresie ochrony przyrody

pozarządowych w zakresie ochrony

• uzasadnienie konieczno ści globalnej

przyrody

ochrony przyrody

• charakterystyka rezerwatu biosfery jako

przykładu międzynarodowej formy ochrony

przyrody

• poznanie parków narodowych w Polsce

uznanych za rezerwaty biosfery

• rozró żnienie typów obszarów sieci Natura

2000

• ocena znaczenie projektu Natura 2000

• ocena działalno ści organizacji zajmujących

się ochroną przyrody



Źródło: Wydawnictwo Nowa Era

Dział Proponowane Tre Cele edukacyjne procedury osi gania ... · Budowa i funkcje kwasów •...

Documents

Transcript of Dział Proponowane Tre Cele edukacyjne procedury osi gania ... · Budowa i funkcje kwasów •...