Red. Michał Wilk, lat 15. Uczeń III gimnazjum w Zespole Szkół w Wierzbnej

Jak zapobiec nałogowi? „Moja córunia ma 12 lat, to mnie nie dotyczy” – nie oszukuj się, ponad 15% nastolatków pierwszy kontakt z alkoholem miało właśnie w tym wieku. A dalej odsetek ten niestety rośnie. „A mój synek ma 3 latka…” – tym bardziej polecam zapoznać się z tym artykułem, by uniknąć problematycznych sytuacji.

Przyczyny picia

Zrozumienie, dlaczego nastolatkowie sięgają po alkohol jest bardzo waŜne. Nie moŜemy walczyć ze zjawiskiem, którego nie rozumiemy. PoniŜej przedstawiamy najczęstsze powody tego zjawiska:

Zachęty rówie śników i poszukiwanie akceptacji

PrzewaŜnie przyczyną będzie próba upodobnienia się do rówieśników. śaden młody człowiek nie chce być „wyrzutkiem” i będzie starał upodobnić się do ludzi ze swojego otoczenia.

− Przedstaw powstrzymywanie się przed namowami innych jako dowód dojrzałości i odpowiedzialności

− Naucz dziecko, w jaki sposób powiedzieć nie: podrzuć Ŝartobliwą wymówkę, weź winę na siebie („nie dzięki, mój stary mnie zabije”)

− Przekonaj go, Ŝe jeśli znajomi upierają się przy piciu, to nie są dobrymi przyjaciółmi

− Sam bądź przykładem: jeŜeli podajesz mu „jedno piwko na spróbowanie”, nie będzie widziało powodu, by odmówić. Samemu równieŜ nie pij w domu

− JeŜeli wysyłasz je na imprezę, upewnij się, Ŝe obecny będzie odpowiedzialny dorosły

Chęć poczucia si ę dorosłym

Alkohol, jako produkt dostępny od lat 18 jest „symbolem” bycia dorosłym i wiele osób sięgnie po niego właśnie z tego powodu.

− Przedstaw argumenty za brakiem odpowiedzialności osób pijących (nie będzie to jednak łatwe, jeŜeli do nich naleŜysz!)

− Powierzaj dziecku pewne obowiązki, poczuje się „bardziej dorosłym”. Ponadto zobaczy, Ŝe rodzice darzą go zaufaniem, którego nie będzie chciało złamać pijąc

− Nagradzaj za odpowiedzialne, „dorosłe” zachowanie, karz za niebezpieczne wybryki

Poprawienie samopoczucia

JeŜeli nastolatka dręczy niemoŜliwy (przynajmniej dla niego) do rozwiązania problem, moŜe uznać alkohol za ucieczkę: dzięki niemu mógłby poczuć się lepiej i zapomnieć (takie zachowanie cechuje zresztą często dorosłych!)

− Wytłumacz mu, Ŝe alkohol wcale nie poprawia humoru przygnębionym ludziom. Osoby „zapijające smutki” w barze wcale nie czują się lepiej, a wręcz przeciwnie: zły nastrój tylko się pogłębia!

− Naucz go, jak inaczej radzić sobie w trudnych sytuacjach. PokaŜ mu teŜ, Ŝe zawsze moŜe poprosić o radę ciebie

Ciekawo ść

Bardzo często za piciem nie leŜy złoŜony problem, a przyczyną jest zwykła ciekawość „jak to jest”. Efekt ten niestety potęgują krąŜące w mediach mity.

− Porozmawiaj na ten temat, przedstaw skutki picia alkoholu i odpowiedz na pytania

Chęć złamania zakazu

MłodzieŜ sięga po uŜywki równieŜ po to, by złamać nałoŜony przez rodziców zakaz. Sytuacja ta występuje częściej w rodzinach, w których relacje rodzinne są zaniedbywane.

− Bądź sprawiedliwy: naleŜy oczywiście karać za złe zachowanie i łamanie zakazów, ale równie waŜne (jeśli nie waŜniejsze!) jest nagradzanie poprawnego zachowania i dobrych uczynków

Dobre stosunki z dzie ćmi w walce z alkoholem:

Zawsze naleŜy pamiętać o utrzymywaniu kontaktu: pomaga to zapobiegać róŜnym sytuacjom, a młodzi ludzie mający oparcie w swoich rodzicach zwracają się do nich w kaŜdej kłopotliwej sytuacji. Oczywiście to do rodziców naleŜy wychowanie potomstwa i nikt nie ma prawa mówić im, jak to robić, jednak warto skorzystać ze sprawdzonych sposobów:

Rozmawiaj …

Nie tylko na błahe tematy, poruszaj istotne kwestie i uwaŜnie słuchaj, zwłaszcza jeŜeli to ono przychodzi do nas (jeŜeli odkładamy waŜne rozmowy, to po jakimś czasie przestanie próbować). Podczas rozmowy naleŜy okazywać zainteresowanie (odłoŜyć gazetę, wyłączyć telewizor), nawet jeśli tematem jest błahe zagadnienie, jak wynik meczu. Rozmawiając o rzeczach nieistotnych (nie muszą jednak takie być dla twojego dziecka!) pokazujemy się jako osoby, do których moŜna zwrócić się w kaŜdej sytuacji.

Unikaj cz ęstych bł ędów:

Sama rozmowa to nie wszystko, musimy teŜ odpowiednio się podczas niej zachować:

− Nie narzucaj własnego zdania − Nie oceniaj nieustannie zachowania − Nie przesadź z „dobrymi radami” − Nie krytykuj i nie wyśmiewaj − Nie lekcewaŜ − Nie bądź sztywny. Jeśli uwaŜasz sytuację za wystarczająco luźną, moŜesz

zaŜartować od czasu do czasu − Unikaj morałów zaczynających się od „kiedy ja byłem w twoim wieku…”. Na

celu masz wychowanie dziecka, a nie pokazanie mu, jak dobrze zrobili to twoi rodzice

− JeŜeli popełnisz błąd, przyznaj się do tego i przeproś

Podejścia gwarantujące poraŜkę

Wspólnie sp ędzaj wolny czas…

Nie narzucaj mu jednak własnych pomysłów, zamiast tego spytaj, co chciałoby z tobą robić. Więź między dzieckiem, a rodzicem zacieśniają rozrywki nawet tak proste, jak wspólne oglądanie telewizji.

Zadbaj o jego samopoczucie

Niezachwiane poczucie własnej wartości sprawia, Ŝe młodzieŜ czuje się lepiej i nie potrzebuje alkoholu. Sprawa jest prosta, jeśli nasza „pociecha” jest zdolna i wszystko jej się udaje, ale naleŜy pamiętać, by docenić nie tylko efekt pracy, ale i włoŜony w nią trud. JeŜeli popełni ona jakiś błąd, nie daj po sobie poznać niezadowolenia, wytłumacz, Ŝe kaŜdy popełnia błędy i pomóŜ je naprawić.

Objawy alkoholizmu:

Utrzymywanie kontaktu z dzieckiem i dobre wychowanie nie oznacza niestety, Ŝe nie sięgnie ono po „kieliszek”. WaŜne jest więc szybkie zauwaŜenie tego problemu, by moŜliwie wcześnie podjąć walkę z nałogiem.

Oto kilka symptomów:

− Zaczyna opuszczać lekcje i otrzymywać gorsze oceny − Izoluje się od rodziny − Częściej ulega wypadkom − Miewa częste zmiany nastroju − SkarŜy się na złe samopoczucie − Zadaje się z podejrzanymi, nie budzącymi zaufania osobami (często

starszymi) − Przestaje przyznawać się gdzie było i co robiło, bądź kłamie na ten temat

Wystąpienie któregoś z nich wcale nie oznacza jednak, Ŝe twój syn/córka pije. Powód dziwnego zachowania moŜe być przecieŜ zupełnie inny.

Jak walczy ć z uzaleŜnieniem

JeŜeli nastoletni syn/córka wróci do domu pijany/a, nie moŜemy wpadać w panikę, wiele osób wypiło kiedyś jedną „flaszkę”, ale nie popadło w nałóg.

Sytuację naleŜy rozwaŜyć „na spokojnie”, porozmawiać z dzieckiem na ten temat (kiedy będzie juŜ trzeźwe):

− Zapytaj jak do tego doszło, staraj się nie być zbyt natrętny − Wyjaśnij dlaczego się obawiasz − Powiedz, co wiesz o wpływie alkoholu na ciało i psychikę, zwłaszcza ludzi

młodych − Wytłumacz, jak łatwo popada się w nałóg

− Staraj się nie brzmieć jak „maszyna”, unikaj zimnych komunikatów o szkodliwości spoŜywania napojów alkoholowych przez osoby o nieukończonym osiemnastym rokiem Ŝycia

− Opowiedz o własnym „spotkaniu” z alkoholem kiedy byłeś młody (bądź szczery)

− Nie uciekaj się do gróźb

Najgorsze, co moŜesz zrobić to udać, Ŝe nic się nie stało. Robiąc to dajesz dziecku ciche przyzwolenie na picie, coraz częściej i coraz więcej.

JeŜeli robi to regularnie, na pewno dręczy je jakiś problem, z którym boi się do kogokolwiek zwrócić. Dowiedz się od niego, na czym on polega i spróbuj rozwiązać go wspólnie, bądź z pomocą psychologa.

Wpływ alkoholu na wn ętrzno ści… Czyli co działa nie tak jak trzeba po wódce:

1. Wątroba

Dzielny bohater walczący z zastępami etanolu zwykle cierpi najbardziej, choć zagroŜenie stanowi głównie (oprócz wszędobylskiego raka) marskość wątroby. Zaraz, tylko jedna dolegliwość? Ano tak, ale za to prowadzi do krwawień, wybroczyn i wywołuje inne choroby: Ŝółtaczkę, cukrzycę, nadciśnienie i wszelakie zaburzenia pracy organizmu wynikłe z nieprawidłowego funkcjonowania wątróbki

2. Przewód pokarmowy

Tu sprawa przedstawia się dosyć boleśnie: Ŝylaki przełyku, podraŜnienia błony śluzowej, a w efekcie wrzody. Oprócz tego moŜnaby tu symbolicznie podciągnąć niedobory witamin (jeŜeli nie uwaŜaliście na biologii to w skrócie nic dobrego z tego nie wynika):

Witamina Rola w organizmie Skutki niedoboru B1 Wspomaga procesy

oddychania komórkowego, przyspiesza gojenie się ran i uśmierza ból

Uczucie osłabienia, zmęczenie, oczopląs, zaburzenia pamięci i koncentracji, depresja, niewydolność krąŜenia, obrzęki kończyn, zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego

A Odpowiada za stan tkanek nabłonkowych, skóry, włosów i paznokci

Wysychanie spojówek i rogówek, kruchość paznokci, suchość skóry, brak apetytu, kurza ślepota, pogorszenie wzroku, zahamowanie wzroku, zanikanie nabłonków, łuszczyca, trądzik, łysienie, złe samopoczucie

B6* Ułatwia przemiany aminokwasów, tłuszczów i węglowodanów, uczestniczy w tworzeniu enzymów, hormonów, hemoglobiny, wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego

Drgawki, depresja, apatia, bezsenność, pogorszenie samopoczucia, obniŜenie sprawności procesów myślowych, zmniejszenie odporności na infekcje, niedokrwistość, kamica nerkowa, zmęczenie, nudności, odruchy wymiotne

Kwas foliowy

Regulacja wzrostu i funkcjonowania komórek, poprawia samopoczucie, bierze udział w zachowaniu materiału genetycznego

Zahamowanie wzrostu, zmniejszenie ilości czerwonych ciałek, stany niepokoju, lęku, nadmierna wraŜliwość, depresja, bezsenność, roztargnienie, problemy z pamięcią, zaburzenia trawienia

* Bez bicia przyznaję, Ŝe alkohol moŜe jednak nie mieć wpływu na witaminę B6, ale kto wie?

Odtąd będzie juŜ trochę krócej:

3. Układ kr ąŜenia

Przy układzie krąŜenia główne dolegliwości to zaburzenia ciśnienia krwi i ogólne zatrucie organizmu (toksyny przenoszone przez krew do komórek).

4. Układ nerwowy

TeŜ raczej ogólne upośledzenie, a do tego zwiększona urazowość czaszki i mózgu (a gdy do tego jeszcze dodać pobudzaną przez alkohol duszę kaskadera…) i krwawienia domózgowe

5. Układ odporno ściowy

Zmniejszenie odporności na infekcje: organizm zaczyna produkować zbyt małe ilości leukocytów potrzebnych do zwalczania chorób bakteryjnych i wirusowych, a ponadto są one mało ruchliwe i nieskuteczne. Pogorszeniu ulega teŜ odporność komórkowa.

To jeszcze nie wszystko, ale na pewno jesteście juŜ wystarczająco zastraszeni przekonani o niebezpieczeństwach wiąŜących się ze spoŜywaniem wszelakich trunków oprocentowanych.

Właśnie tak, butelka piwa dorabia jako płatny morderca. Co, Ŝe niby kłamie?

Stan upojenia alkoholowego Po wytrzeźwieniu w naszej pamięci zostają jedynie fragmenty tego, co robiliśmy, jak się zachowywaliśmy itp., a jedynym dowodem wczorajszej imprezy jest często wielobarwne malowidło na ulubionej koszuli. Najprawdopodobniej jednak było to choć częściowo zbliŜone do typowego przebiegu upojenia alkoholowego.

Dzieli się ono na trzy fazy:

Faza ekscytacji

Przejawami jest wzmoŜona aktywność, obniŜona precyzja ruchów (coraz trudniej dolewać do kufla/kieliszka), pogorszenie umiejętności logicznego oceniania sytuacji. Ponadto zaleŜnie od naszej osobowości i układy nerwowego występują poniŜsze warianty:

1. Postać euforyczna – zapewne najbardziej poŜądane efekty picia, tj. poprawa nastroju, bardziej optymistyczne spojrzenie na świat, ale niestety teŜ nadmierna gadatliwość i tendencje do chwalenia się (przez co ktoś moŜe nam zrobić krzywdę) oraz potrzeba zaimponowania innym (przez co robimy sobie krzywdę sami).

2. Pseudokibice i dresy dąŜą teŜ do postaci maniakalnej, w której równieŜ następuje poprawa nastroju, a oprócz tego pobudzenie ruchowe, przyspieszenie biegu myślowego i wzmoŜona agresja. Oczywistym więc jest, Ŝe przy spotkaniu osoby o upojeniu euforycznym i maniakalnym ta pierwsza częściej niŜ nie odwiedza pobliski szpital.

3. PrzewaŜnie niezauwaŜana przez spragnioną doznań młodzieŜ jest postać depresyjna, która zawiera w sobie wszystko to, czego od alkoholu nie oczekujemy. następuje znaczne pogorszenie nastroju, pojawiają się tendencje

Typowe zachowanie mające na celu zaimponowanie

innym

do płaczu, a świat juŜ nie jest słitaśny. Wystarczy się tylko odmalować i śmiało moŜemy uchodzić za Emo.

4. Postać dysfotyczno-eksplozywna równieŜ nie jest zbyt ciekawa, tutaj takŜe następuje pogorszenie nastroju, a oprócz tego draŜliwość, poczucie lęku i niepokoju, wrogie nastawienie do otoczenia i wybuchy gniewu.

JeŜeli nie poprzestaniemy na jednym piwku (lub mamy bardzo słabą głowę) przechodzimy na drugi poziom, czyli do fazy właściwego upojenia. Nasze zdolności pojmowania otaczającego świata są jeszcze bardziej upośledzone, chód staje się chwiejny, a tendencja do „filozofowania” tłumiona jest przez bełkotliwą mowę

Zwykle i na tym się nie kończy, i następuje faza poraŜenna, czyli zaburzenia świadomości, zahamowania ruchowe i sen pod stołem, który moŜe się zakończyć śpiączką.

Ale myślcie pozytywnie: jak juŜ wspomniałem i tak większości z nieprzyjemnych dolegliwości nie zapamiętacie.

(Alternatywne)

Negatywne skutki spo Ŝywania alkoholu Na pewno osłuchaliście się juŜ na temat przeróŜnych powikłań i problemów wynikających z popijania (nawet tutaj coś było napomknięte), ale rzadko kiedy kogokolwiek one przekonują. Przedstawiam więc listę rzadziej poruszanych, choć (przynajmniej na krótszą metę) równie bolesnych konsekwencji.

1. Alkohol działa jak Faceci w Czerni

Nie widzisz związku? Wyobraź więc sobie taką sytuację: Jest dziewiąta rano, z trudem podnosisz się z łóŜka, drapiesz się po głowie i po chwili namysłu mówisz:

− Gdzie ja wczoraj byłem? Czemu tak mnie boli łeb? I niech mi ktoś wyjaśni dlaczego mam na sobie róŜową piŜamkę w króliczki?

Piętnaście minut konsternacji doprowadza cię do wniosku, Ŝe byłeś wczoraj na imprezie u Józka, a ostatnie co pamiętasz to smak trunku wyprodukowanego w stodole z ziemniaków. Po chwili ubierasz się, jesz śniadanie i łapiesz za telefon, by odkryć przebieg wczorajszego dnia. Trzy sms-y:

1. W pierwszym Łysy podsyła ci wspólne zdjęcie z osłem, na którym jesteś ze zwierzęciem niebezpiecznie blisko.

2. W drugim dziewczyna zrywa z tobą po tym, jak powiedziałeś głośno, Ŝe osioł wygląda o wiele lepiej

3. W trzecim wspomniany juŜ dwukrotnie osioł nazywa cie „kotkiem” i poleca się na przyszłość

A masz pewność, Ŝe to się nie zdarzyło?

Niezłamany klęską odpalasz komputer i odkrywasz w sobie celebrytę: pojawiasz się na demotach, komixxach, naszej-klasie i Bóg wie na czym jeszcze, a internet podbija filmik „Zoofil w piŜamie”. W kaŜdym z portali bez trudu rozpoznajesz swoją twarz i aŜ boisz się zajrzeć do komentarzy… Oczywiście historia ta jest mocno naciągana, ale nie zmienia to faktu, Ŝe po paru głębszych często zachowujemy się głupio, a następnego dnia nawet tego nie pamiętamy. Poza tym na demoty moŜe dostać się niełatwo, ale na pozostałe serwisy aŜ tak bardzo starać się nie trzeba.

2. Szlaban

Tu wystarczy jeszcze mniej, często jakiekolwiek informacje dostarczone rodzicom przez Ŝyczliwe sąsiadki oznaczają parę tygodni izolacji od ukochanego komputera/telewizora/piłki noŜnej/człowieka płci przeciwnej (niepotrzebne skreślić), zastanówcie się więc, czy naprawdę warto przez ten czas zostać z podręcznikiem do matematyki jako jedyną rozrywką dla jednego piwka.

3. Kac

Znów budzisz się rano, tym razem na szczęście we własnych ubraniach, rozglądasz się bystrym wzrokiem i zawieszasz wzrok na budziku. Coś mówi ci, Ŝe powinieneś rzucić się w jego kierunku i wyrzucić go przez okno, ale ograniczasz się do filozoficznego spojrzenia. Po chwili potwierdzają się twoje najgorsze obawy: przeklęte urządzenie wydaje z siebie diaboliczny wrzask porównywalny z lamentem potępionych cierpiących katusze we wrzącej lawie, skazanych na wieczne słuchanie utworów Justyny Biebier. Ogłuszony zwlekasz się po schodach i nieco za głośno mówisz do siebie „jak mnie ta wczorajsza biba męczy” (patrz: szlaban). Naturalnie w uŜyciu jest juŜ odkurzacz, a wody mineralnej nie ma. ZaleŜnie od doświadczenia odnosisz - bądź nie - sukces stosując jakiś egzotyczny sposób na kaca, po którym dostajesz biegunki.

Przyrzekasz sobie, Ŝe juŜ nigdy nie będziesz pić, dotrzymujesz obietnicy do kolejnej imprezy.

Zgadłeś synku, masz w… znaczy szlaban

4. Cena

Butelka piwa: między 2-4zł, wino „Komandos” podobnie, paczka papierosów prawie 10zł, a ceny rosną. Z „płynów napędzających” droŜej wychodzi w sumie tylko paliwo. Oprócz uŜywek mamy teŜ inne wydatki, a rodzice raczej nie uwzględniają alkoholu w kieszonkowym. Ewentualnie moŜna dorobić dzięki galeriaństwu, ale jest to zawód niewdzięczny i ograniczony do płci pięknej (mam nadzieję).

5. Mieczysławizacja

Widziałeś kiedyś wracając ze szkoły pana Mietka regenerującego siły na ławeczce (ewentualnie pod)? Jasne, do takiego stanu pewnie doprowadziły go problemy powstałe w jego dorosłym Ŝyciu, ale równie dobrze mógł zacząć systematycznie popijać w podstawówce.

Chcesz skończyć jak pan Mietek? Tak myślałem.

A na kwiatki na przeprosiny juŜ nie wystarczy 3