Duże gruczoły ślinowe - śliniankiTrzy pary dużych gruczołów ślinowych: v Przyuszne – uwalniają w odpowiedzi

na bodźce mechaniczne v Podżuchwowe – bodźce termiczne v Podjęzykowe – bodźce chemiczne

Bodźce działające na zakończenia nerwowe ü Psychiczne ü Zapachowe

Wstawka

Prewódprążkowany

Przewód międzyzrazikowy

Pęcherzyk Cewko-pęcherzyk Cewka

Tkanka łączna zrębu i przegród łącznotkankowych zawiera limfocyty i komórki plazmatyczne, produkujące IgA. IgA tworzy kompleksy z komponentą sekrecyjną syntetyzowaną w komórkach surowiczych pęcherzyków. Kompleks IgA-komponenta sekrecyjna wydzielany jest do jamy ustnej. Bierze udział w immunologicznej walce z bakteriami jamy ustnej

Przewody śródzrazikowe vWstawka – nabłonek jednowarstwowy sześcienny v Odcinki (przewody) prążkowane – nabłonek jednowarstwowy walcowaty Przewód międzyzrazikowy – jednowarstwowy walcowaty → główny przewód wyprowadzający –dwuwartswowy walcowaty lub dwurzędowy → ujście jamy ustnej – wielowarstwowy płaski

Komórki mioepitelialne

Gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej

Ślinianka przyuszna

Znaczenie kliniczne Główne miejsce docelowe dla wirusa wścieklizny oraz wirusa świnki (zapalenie ślinianki przyusznej). Wirus świnki wywołuje dwa rodzaje powikłań: • zapalenie jąder • zapalenie opon mózgowych

Ślinianki mieszane Podżuchwowa Przewaga komponenty surowiczej (80%)

CewkaPółksiężyc surowiczy

Odcinek prążkowany

EGF - peptyd występujący w osoczu, wyizolowanyze ślinianki myszy

Stymuluje: ü proliferację różnych typów komórek nabłonkowych ü proces biosyntezy białka ü agregację rybosomów, formowanie polisomów

Podjęzykowa Przewaga komponenty śluzowej (70%). Wstawki nie występują, rzadko przewody

prążkowane

Duże gruczoły ślinowe - ślinianki

Pęcherzykowo-cewkowaSurowiczo-śluzowa

Cewkowo-pęcherzykowaŚluzowo-surowicza

PęcherzykowaSurowicza

Ślina – mieszanina wszystkich gruczołów ślinowych

Zawiera białka, glikoproteiny, jony (Na, K, Cl, HCO, J), wodę i IgAØŚlinianka podżuchwowa – 70% śliny ØŚlinianka przyuszna – 25% śliny i wydziela ślinę bogatą w amylazę

ślinową ØŚlinianka podjęzykowa i gruczoły błony śluzowej – 5% śliny

Funkcja

Śluz i woda nawilża błonę śluzową języka, policzków, warg podczas mówienia, nawilża, rozmiękcza pokarm (kubki smakowe).§ Funkcja protekcyjna – działanie antybakteryjne: ü lizozym – oddziałując na ścianę bakterii ü laktoferyna – chelatuje jony żelaza niezbędne dla wzrostu bakterii ü IgA – neutralizuje bakterie i wirusy § Udział w trawieniu pokarmu: ü amylaza ślinowa – inicjuje trawienie węglowodanów ü lipaza ślinowa (gruczoły von Ebnera) – uczestniczy w hydrolizie lipidów

Wątroba

Hepatocyty dwujądrzaste

Hepatocyty w blaszkach

Zraziki anatomiczne (klasyczne)

Naczynia zatokowe

Żyła centralna Przestrzeń międzyzrazikowa, portalna (triada)

Żyła

Przewód żółciowyTętnica

Zrazik anatomiczny (klasyczny) Żyła centralna

Naczynia zatokowe Kanaliki żółciowe

Włókna retikulinowe

Unaczynienie wątroby Tętnica wątrobowa i żyła wrotna (żyła krezkowa górna + śledzionowa + krezkowa dolna) → naczynia płatowe → naczynia międzyzrazikowe → na kilku poziomach po trzy tętnice i trzy żyły → naczynia okołozrazikowe, biegnące na pograniczu sąsiadujących ze sobą zrazików anatomicznych → naczynia zatokowe (płynie tu krew tętnicza i żylna) → żyła centralna → żyła podzrazikowa → żyła wątrobowa

Żyła centralna

Sinusoidy

Przestrzeń międzyzrazikowa

Hepatocyt

Śródbłonek

Powierzchnia międzykomórkowa

Powierzchnia zatokowa

Powierzchnia kanalikowa

30 µm długości 20 µm szerokości

Zrazik anatomiczny

Zrazik portalny (wrotny)

Gronko wątrobowe

Zrazik anatomiczny

Zrazik portalny

Gronko

Zrazik portalny (wrotny)

Ogranicza te części wszystkich zrazikówklasycznych, które wydzielają żółć dojednego przewodu żółciowegomiędzyzrazikowego.Unaczynienie – naczynia międzyzrazikowe

Przepływ żółci – od środka zrazika anatomicznego do obwodu Przepływ krwi – z obwodu zrazika do żyły centralnej

Gronko wątrobowe

1 Strefa stałej czynności (strefa I)Wytwarzanie albumin i synteza glikogenu

2 Strefa pośrednia (strefa II)

3 Strefa stałego spoczynku (strefa III)

Oś gronka stanowią końcowe gałązki triady wątrobowej (okołozrazikowe), leżące wzdłuż granicy dwu sąsiednich zrazików wątrobowych.

Żyła centralna

Natężenie metabolicznej aktywności i strefowość – bezpośrednia korelacja między przepływem krwi (zaopatrzenie w substancje odżywcze) a metabolizmem komórekü tłumaczy proces regeneracji ü wyjaśnia wiele zmian patologicznych

Inne populacje komórki wątroby

Komórki Browicza-Kupffera

Komórki układu makrofagów: niszczenie starych erytrocytów, rozkład hemoglobiny, wydzielanie białek uczestniczących w odpowiedzi immunologicznej, ew. niszczenie bakterii. ok. 15%

Komórki ziarnkowe (pit)

Światło naczyń zatokowych

Komórki śródbłonka naczyń zatokowych

Śródbłonek nieciągły okienkowy

Inne populacje komórki wątroby

Komórki gwiaździste (lipocyty, komórki gromadzące lipidy, Ito)

Przestrzeń okołonaczyniowa, pochodzenie mezenchymalne. Gromadzą tłuszcz, zawierają witaminę A.

W chronicznych schorzeniach wątroby komórki Ito aktywowane przez czynniki produkowane przez hepatocyty i komórki Browicza-Kupffera – proliferują i nabywają cech miofibroblastów z/bez kropli lipidowych i pełnią główną rolę w procesie włóknienia wątroby (może być nieodwracalny)

Funkcje wątrobyWątroba pełni ok. 100 różnych funkcji

Ø Wytwarzanie żółci (600 – 1200 mL/dobę). Żółć – woda, kwasyżółciowe (kwas cholowy), barwniki żółciowe (bilirubina), fosfolipidy,lecytyna, cholesterol, glukoza, IgA, białka, enzymy, liczne sole mineralne.Bilirubina – toksyczny produkt rozpadu degradacji hemoglobiny (makrofagiśledziony, komórki Browicza-Kupffera). Hepatocyty endocytują bilirubinęzwiązaną z albuminami, tworzą formę rozpuszczalną bilirubiny.Uwolnienie większej ilości wolnej bilirubiny lub jej formy rozpuszczalnej –żółtaczka.

Ø Utrzymywanie stałego stężenia glukozy we krwi (80-120 mg%)

Funkcje wątroby

Ø Wytwarzanie białek – ok. 90% białek krwi. Czynniki procesukrzepnięcia krwi – fibrynogen, czynnik III, protrombina i prokonwertyna,białka dla funkcjonowania układu dopełniacza, białka przenoszącemetabolity, albuminy, globuliny (bez Ig), α-fetoproteina. Syntetyzująlipoproteiny o bardzo małej gęstości (VLDL). IGFI i IGF-II. Erytropoetyna(EPO).

Ø Gromadzenie witamin – w dużych ilościach A, D i B12. Może utrzymywać stały poziom witamin przez określony czas: Wit. A – 10 m-cy Wit. D – 4 m-ce Wit. B12 – 12 m-cy

Funkcje wątroby

Ø Unieczynnianie hormonów steroidowych

Ø Regeneracja – komórki owalne (macierzyste), obecne w pobliżu końcowych odcinków kanalików żółciowych. Uczestniczą w regeneracji przy masywnych uszkodzeniach wątroby. Proste podwojenie hepatocytów.

Ø Przeszczepy

Ø Narząd hematopoetyczny w życiu płodowym

Pęcherzyk żółciowy

Kamienie żółciowe

Nabłonek jednow-wy walcowaty

Funkcje: • zatężanie (ok. 10x) i gromadzenie żółci pomiędzy posiłkami • uwalniane żółci przez skurcz mięśniówki (CCK) i bodźce nerwowe

Cholestaza – nieprawidłowe tworzenie i wydalanie żółci na poziomie hepatocyta(wewnątrzwątrobowa) lub strukturalna (guz trzustki lub przewodów żółciowych), lub mechaniczna (kamica żółciowa – kamienie żółciowe)

Błona śluzowa

Błona mięśniowaBłona zewnętrzna

Część zewnątrzwydzielnicza trzustki

Ø Trypsynogen 1, 2 i 3 Ø Chymotrypsynogen Ø Proelastazy 1 i 2 Ø Proteaza E Ø Kalikreinogen Ø Prokarboksypeptydazy A1, A2, Bb1 i B2 ØAmaylaza Ø Lipaza

Pęcherzyki otoczone błoną podstawną i siecią włókien retikulinowych, komórki wstawki w świetle – komórki śródpęcherzykowe. 1500-3000 mL/dobę izotonicznego zasadowego płynu – woda, jony, proteazy.

Nukleazy: ØDeoksyrybonukleaza ØRybonukleaza

Inhibitory proteaz

Enterokinaza

Trypsynogen → Trypsyna Aktywacja kaskadowa

Regulacja sekrecji soku trzustkowego

v Kwas żołądka (pH < 4,5) v Stymulacja nerwu błędnego v Sekretyna – stymuluje pęcherzyki oraz komórki przewodów

wyprowadzających do produkcji wody i węglanów. Sekrecja silnie zasadowego płynu bogatego w elektrolity i ubogiego w enzymy – neutralizacja kwaśnej treści żołądka, optymalne warunki dla aktywności enzymów trzustki.

v Cholecystokinina – uwalniana, gdy w świetle jelita kwas żołądkowy, długołańcuchowe kwasy tłuszczowe i niektóre aminokwasy. Stymuluje sekrecję mniej obfitego płynu, ale bardzo bogatego w enzymy.

v W warunkach skrajnego niedożywienia (białkowo-kalorycznego) komórki pęcherzyków trzustki oraz inne komórki produkujące białka ulegają atrofii, zanika RER.