Nowe perspektywy Nowe perspektywy kształcenia praktycznego w Polsce kształcenia praktycznego w Polsce

STUDIA O PROFILU PRAKTYCZNYMSTUDIA O PROFILU PRAKTYCZNYMW POLSKICH UCZELNIACHW POLSKICH UCZELNIACH

Konferencja w ramach cykli:Konferencja w ramach cykli:„Rozwój Edukacji Akademickiej (REA)„Rozwój Edukacji Akademickiej (REA)

– Uniwersytet Gdański – Uniwersytet Gdański

Gdańsk, 19 czerwca 2012 r. Gdańsk, 19 czerwca 2012 r.

Jolanta Kosakowska Jolanta Kosakowska Związek Rzemiosła Polskiego Związek Rzemiosła Polskiego

r.r.

Drogą do sukcesu jest stałe podnoszenie własnych kwalifikacji zawodowych = LLL

• Czy edukacja zawodowa może być atrakcyjna? • W jaki sposób zacieśnić współpracę pomiędzy szkołami

zawodowymi i uczelniami wyższymi? • Jak zaangażować pracodawców w proces edukacji i

wspierać nauczanie dorosłych?

Pytania postawione na jednym z warsztatów konferencji, która odbyła się 23 września 2011 r. z udziałem polskich i zagranicznych ekspertów i w dziedzinie szkolnictwa wyższego, kształcenia zawodowego i edukacji dorosłych

Dla rozwoju edukacji - potrzebna współpraca szkół zawodowych, wyższych i pracodawców

• Na podstawie przykładów z różnych krajów – można stwierdzić, iż edukację da się uzupełnić i rozwijać przy pomocy odpowiednio zacieśnionej współpracy z konkretnymi partnerami – aktorami, którzy występują w obszarze szkolnictwa zawodowego :

- szkoły zawodowe: średnie i wyższe - władze oświatowe- jednostki samorządu terytorialnego- pracodawcy i ich organizacje

Edukacja – a rynek pracy

W dzisiejszej sytuacji społeczno-gospodarczej młodzież wchodząca po raz pierwszy na rynek pracy ma bardzo utrudnione zadanie. Główną przyczyną tego stanu jest przewlekłe bezrobocie występujące w gospodarce narodowej.

• Od młodych pracowników pracodawcy oczekują nie tylko wiedzy i kompetencji, ale także doświadczenia, które w wielu przypadkach jest warunkiem zatrudnienia.

Dualny system kształcenia zawodowego

Naprzeciw tej trudnej sytuacji wychodzi dualny system kształcenia. Nie jest to na pewno jedyne rozwiązanie i panaceum na bezrobocie wśród młodzieży.

Istota systemu dualnego oraz osiągnięcia innych krajów (Szwajcaria, Niemcy, Czechy, Austria) sprawiają jednak, że warto mu się przyjrzeć bliżej.

Dualny i szkolny system szkolnictwa zawodowego w krajach UE

Dualny system kształcenia zawodowego

• Dualny system kształcenia - połączenie teorii i praktyki – znajduje swoje zastosowanie zarówno w kształceniu wymagającym stażu zawodowego, jak i w wyższych szkołach zawodowych, bo

daje możliwość jednoczesnego uzyskania praktycznych umiejętności i specjalistycznej wiedzy fachowej , a zatem przygotowuje do natychmiastowego podjęcia pracy, bez czasochłonnego zdobywania doświadczeń i wdrażania się do obowiązków w firmie

Traktuje szkołę i przedsiębiorstwo jako dwa uzupełniające się ogniwa przyswajania wiedzy

• System przemiennego kształcenia zawodowego sprawdził się w wielu krajach europejskich. Rozwiązania systemowe w tym zakresie zapewniają korzyści wszystkim uczestnikom procesu kształcenia

• Kształcenie w zakładzie pracy przynosi bezpośrednie ekonomiczne korzyści dla przedsiębiorcy. Dobrze wykształcony personel ze specjalistyczna wiedzą nabytą w zakładzie jest ważnym czynnikiem konkurencji

• Następuje silna identyfikację z przedsiębiorstwem, jako przyszłym miejscem pracy – po zakończeniu nauki uczeń już zna swój zakład „od podszewki”

Dualny system kształcenia zawodowego

• Dla pracodawcy – kształcenie w systemie dualnym zapewnia dostosowanie profilu zawodowego pracownika do jego oczekiwań oraz potrzeb, ponieważ

kształcenie to jest ukierunkowane na cały proces funkcjonowania przedsiębiorstwa, na jego przynależność branżowo-sektorową

oraz odbywa się na bazie rzeczywistych struktur produkcyjnych i usługowych konkretnej firmy;

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony

• Dla ucznia – system pozwala przejść płynnie z okresu nauki w szkole do czynnego życia zawodowego

Jest to Instrument zatrudniania absolwentów – występuje korzystna zależność między uczestnictwem w rynku pracy młodzieży ze szkół systemu dualnego, a poziomem bezrobocia wśród młodzieży.

Firmy dostrzegają wymierne korzyści gospodarcze z tytułu zatrudnienia absolwentów dualnej nauki zawodu.

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony

• Dopasowanie oferty edukacyjnej szkół do potrzeb przedsiębiorców

Współpraca pracodawców z jednostkami kształcenia zawodowego powoduje, że na lokalnym rynku pracy są kreowane zawody pożądane, a w programach nauki tych zawodów definiowane są efektu uczenia się odpowiednie do oczekiwanych kwalifikacji i kompetencji pracowniczych.

 

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony

• Kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego – wymuszony prawem i wspierany kulturową tradycją „mariaż” świata edukacji i biznesu, stanowi pozytywny przykład funkcjonowania lokalnych partnerstw na rzecz zatrudnienia o statusie partnerstw publiczno – prywatnych.

Instytucje i podmioty prywatne stają się współodpowiedzialnymi partnerami, decydującymi o kierunkach i formach kształcenia zawodowego dla lokalnego i szerszego rynku pracy. Firmy mają wpływ na treść i sposób organizacji systemu edukacji zawodowej w zamian za obowiązek współdziałania ze szkołami za stosowanie zasady solidarności

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony

• Kształcenie pożądanych postaw i kompetencji osobistych młodzieży związanych z pracą:

Poważny stosunek do pracy i przedsiębiorczość – uczeń sam jest odpowiedzialny za zorganizowanie sobie praktyki i znalezienie sobie pracodawcy, wcześnie wchodzi w rolę osoby dorosłej, wykonującej konkretne, użyteczne ekonomicznie zadania

Realizm życiowy, sterowanie własną karierą i rozwój aspiracji

Dojrzałość emocjonalna – uczeń przełamuje lęk przed pracą i łagodnie doświadcza przejścia z edukacji do pracy

Dualny system kształcenia zawodowego - najważniejsze pozytywne strony

Kształcenie przemienne w PolsceW Polsce dualny system kształcenia zawodowego obejmuje

w zasadzie szkolnictwo na poziomie średnim zawodowym.

Zakres współpracy z pracodawcami zróżnicowany jest w zależności od tego, czy dotyczy szkoły zawodowej czy wyższej szkoły zawodowej. Wynika on zarówno z odmiennych zadań, jakie wykonują jednostki kształcenia, jak i z programów nauczania realizowanych w szkołach.

• Organizacja i realizacja zajęć praktycznych odbywa się we współpracy zasadniczych szkół zawodowych i przedsiębiorstw.

• Technika i wyższe szkoły zawodowe organizują i realizują przy udziale przedsiębiorstw praktyki zawodowe.

Dualny system kształcenia zawodowego w Polsce

• W Polsce dualny system kształcenia zawodowego jest stosowany w bardzo ograniczonym zakresie: obejmuje około 15 % uczniów średnich szkół zawodowych (technika i zasadnicze zawodowe).

• Różna sytuacja w ZSZ i technikach.• Z danych wynika, że prawie• 51% uczniów ZSZ pobiera• praktyczną naukę zawodu w zakładach• pracy, mając status • pracownika młodocianego.

Zasadnicze szkoły zawodowe

w tys. Technika i technika uzupełniające w tys.

Liczba uczniów ogółem 224,9 Liczba uczniów ogółem 545,1

Miejsce praktycznej nauki zawodu

Stanowiska u pracodawców

114,5 Miejsce praktycznej nauki zawodu

Stanowiska u pracodawców

b.d.

Stanowiska szkoleniowe w warunkach szkolnych

13,4 Stanowiska szkoleniowe w warunkach szkolnych

37,8

Praktyki w Centrum Kształcenia Praktycznego

24,9 Praktyki w Centrum Kształcenia Praktycznego

33,8

Praktyczna nauka zawodu odbywa się głównie w warsztatach szkolnych (pracowniach), Centrach Kształcenia Praktycznego oraz na stanowiskach pracyTab.2. Miejsca odbywania praktycznej nauki zawodu przez uczniów zasadniczych szkół zawodowych i techników w roku szkolnym 2010/2011

Rok szkolny

Liczba uczniów ZSZ

ogółem(tys.)

Pracownicy młodociani pracownicy

Ogółem(tys.)

jako % uczniów w ZSZ

w rzemiośle

(tys.)

2008/2009 239,1 116,4 48,7 92,7

2009/2010 235,7 122,8 52,1 93,1

2010/2011 224,9 114,5 50,9 90,1

Tab.3 Młodociani pracownicy w ZSZ - w tym w rzemiośle na nauce zawodu

ORGANIZACJA NAUKI ZAWODU W RZEMIOŚLEpraktyka w zakładzie – dokształcanie teoretyczne

19

Rzemiosło - kształcenie zawodowe

• w zakładach rzemieślniczych prawie

93 tysiące uczniów-młodocianych pracowników

uczy się zawodu (Umowa o pracę, wynagrodzenie, ubezpieczenie społeczne)

• Zmniejsza się liczba młodzieży

wybierająca naukę w zawodach

rzemieślniczych

• Zmniejsza się liczba

zakładów szkolących

20

Rzemiosło - kształcenie zawodowe

• 26 tysięcy przedsiębiorców-rzemieślników w ramach działalności gospodarczej prowadzi szkolenie uczniów w zakresie praktycznej nauki zawodu

• Formuła organizacji szkolenia zawodowego pod kierunkiem mistrza, w naturalnych warunkach pracy jest najskuteczniejszym sposobem na łączenie świata edukacji i pracy oraz drogą do poprawy jakości kształcenia zawodowego

Absolwenci nauki w rzemiośle

nie mają problemu z zatrudnieniem

21

Rzemiosło - kształcenie zawodowe

Związek Rzemiosła Polskiego

jest społeczno-zawodową i gospodarczą organizacją

reprezentującą środowisko mikro i małych firm rzemieślniczych,

organizacja ma charakter sieciowy, a w jej strukturach na poziomie

powiatów i gmin działa

486 cechów rzemiosł

oraz na szczeblu województw

27 izb rzemieślniczych

22

Rzemiosło - kształcenie zawodowe

• Gospodarce potrzebni są dobrze wykształceni

absolwenci szkół wyższych, ale także

wysoko kwalifikowani pracownicy, rzemieślnicy, technicy

• Narasta niedobór fachowców do pracy

na stanowiskach

robotniczych

i rzemieślniczych

23

Rzemiosło - kształcenie zawodowe

Sytuacja demograficzna oznacza dla organizatorów kształcenia zawodowego wielkie wyzwanie, a dla środowiska rzemieślniczego potrzebę jeszcze większego zaangażowania w proces edukacji

Nie chodzi wyłącznie o to, aby system edukacji zawodowej generował nowych fachowców, ale także o to, by zadbać o tych,

którzy jeszcze dzisiaj mogą przekazać

następnym pokoleniom

unikatową wiedzę i doświadczenie

M I S T R Z Ó W

Kształcenie zawodowe w dalszym ciągu nie jest należycie doceniane

Różne formy promocji edukacji zawodowej: Parlament Hanzeatycki, międzynarodowe stowarzyszenie

organizacji gospodarczych (m.in. izb rzemieślniczych), zajmuje się między innymi szkolnictwem zawodowym. Projekt dotyczący dualnego systemu kształcenia zawodowego na poziomie wyższym, polegający na ścisłym powiązaniu nauki teorii na uczelniach z praktyką w firmach.

Wyższa Szkoła Rzemiosł Artystycznych we Wrocławiu Współpraca z FRSE Udział w Radzie Zarządzającej CEDEFOP i Komitecie Doradczym KE

ds. Szkolenia Zawodowego (potrzeba zwiększania atrakcyjności kształcenia zawodowego i udziału pracodawców)

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie zatrudnienia młodych, umiejętności technicznych i

mobilności (lipiec 2011 r.)

• „Nikt tak naprawdę nie wie, jak będą wyglądać miejsca pracy w przyszłości, niemniej jednak przygotowując programy kształcenia i szkolenia

• „Kształcenie dualne i praktyki zawodowe powinny być wprowadzane do systemu edukacji w coraz większym stopniu – także w przypadku odpowiedniego szkolnictwa wyższego i kształcenia zawodowego. Synergie między zajęciami praktycznymi i szkoleniem w miejscu pracy oraz kształceniem teoretycznym wzmacniają zdolność młodzieży do zatrudnienia, ułatwiają wejście na rynek pracy i stanowią bodziec do rozwoju ‘

Dziękuję za uwagę Jolanta Kosakowska

ZWIĄZEK RZEMIOSŁA POLSKIEGO