Drodzy Nauczyciele · 2015. 4. 9. · Oddajemy Państwu do rąk materiały przygotowa-ne przez...

Opracowanie: Tomasz Merta, Alicja Pacewicz, GrażynaCzetwertyńska, Barbara Robakiewicz, Jacek Strzemieczny,Sylwia ŻmijewskaRedakcja językowa: Alicja WitorskaKorekta: Teresa Kruszona Projekt okładki: Agnieszka Czyżowska-NykaZdjęcia: Archiwum Dokumentacji Mechanicznej, „Mówiąwieki”, Muzeum Narodowe w Krakowie („Czwórka” JózefChełmoński – fot. Marek Studnicki), Zamek Królewskiw Warszawie („Rejtan. Upadek Polski” Jan Matejko, „Sobieskipod Wiedniem” Marcello Baciarelli – fot. Maciej Bronarski),Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Małgorzata Bakalarz, Jan ErazmCiołek, Andrzej Iwańczuk/Agencja Gazeta, SławomirKamiński/Agencja Gazeta, Darek Pepłoński, Jacek Strzemieczny, Krzysztof WolframOpracowanie graficzne: Activa Studio s.c.Materiały opracowano na podstawie podręcznika historiii społeczeństwa „A to historia!” przygotowanego przez Cen-trum Edukacji Obywatelskiej i wydawnictwo Nowa Era. Wybór wierszy: „Strofy o ojczyźnie” pod redakcją Stani-sława Ryszarda Dobrowolskiego, Iskry, Warszawa 1978.Dziękujemy za nieodpłatne udostępnienie zdjęć MuzeumNarodowemu w Krakowie oraz wszystkim osobom, któreprzekazały nam zdjęcia ze swych zbiorów prywatnych.Dziękujemy Stowarzyszeniu Miłośników Tradycji MazurkaDąbrowskiego za pomoc przy opracowaniu historii symbolinarodowych.Dziękujemy za konsultację merytoryczną i pilotaż programu„Moja Polska” nauczycielom: Renacie Górskiej (SP w Brzeź-nie), Marii Pawłowicz (SP w Brzeźnie), Grażynie Więznowskiej(SP nr 11 w Jeleniej Górze).ISBN 83-89240-01-7

Drodzy Nauczyciele

Oddajemy Państwu do rąk materiały przygotowa-ne przez Centrum Edukacji Obywatelskiej z nadzie-ją, że zainspirują one uczniów do rozmowy o Pol-sce i patriotyzmie. Publikacja zawiera scenariuszezajęć dla nauczyciela oraz instrukcje wraz z mate-riałami pomocniczymi do powielenia dla uczniów.Proponowane zajęcia mogą być przeprowadzanew ramach godzin wychowawczych, lekcji historii,wiedzy o społeczeństwie lub lekcji języka polskie-go. Na przeprowadzenie ich potrzeba od dwóchdo czterech godzin lekcyjnych. Sposób wykorzysta-nia zaproponowanego scenariusza zależy oczywi-ście od nauczyciela. Proponujemy także kilka kon-kursów – prosimy Państwa o czuwanie nad prze-biegiem kolejnych etapów na poziomie klasy,a później szkoły. Jest tutaj także miejsce na działa-nia samorządu uczniowskiego. Zachęcamy do wy-korzystania strony internetowej programu „MojaPolska”. Pomóc w tym mogą nauczyciele informa-tyki. Korzystając z internetu, uczniowie będą mogliwłączyć się w międzyszkolną ogólnopolską debatęna temat patriotyzmu młodych Polaków.

Dodatkowe scenariusze lekcji można wydru-kować, korzystając ze strony www.ceo.org.pl

Moja Polska – www.ceo.org.pl/mojapolska3

Zajęcia 1. Naród – co to takiego?1. Poinformuj uczniów o inicjatywie Kancelarii Prezydenta.

2. Zapytaj uczniów: „Kto to jest Polak?”. Ich propozy-cje zapisz na tablicy. Przeczytaj uczniom tekst „Naród –co to takiego?” i wyjaśnij ewentualne wątpliwości. Za-pytaj uczniów, co, ich zdaniem, łączy członków rodziny.Uzupełnij wypowiedzi uczniowskie, dbając, by pojawiłysię następujące elementy: pokrewieństwo, nazwisko,wspólne życie, tradycja i historia rodzinna. Wyjaśnij imtakże, że miejscowość, w której mieszkają, oraz jej oko-lice tworzą taką małą ojczyznę. Zapytaj uczniów, czy jestjakieś miejsce, do którego są szczególnie przywiązani?

Powiedz uczniom, że należą oni także do wspólnotywiększej niż rodzina czy społeczność lokalna – do na-rodu. Poproś, by uczniowie zastanowili się, co spra-wia, że Polacy tworzą jeden naród? Co ich łączy? Pro-pozycje uczniów krótko skomentuj. Zadbaj o to, byw wypowiedziach uczniowskich pojawiły się następują-ce elementy: wspólny język, kultura, tradycja i historia.

Omawiając pojęcie narodu, wyjaśnij, że w ukształto-waniu się naszej tożsamości narodowej dużą rolęodegrał katolicyzm. I dziś także większość Polaków tokatolicy, w żadnym razie nie znaczy to jednak, że tyl-ko katolicy mogą być Polakami – w Polsce żyją tysią-ce przedstawicieli innych wyznań oraz ateiści!

3. Poproś uczniów, aby odpowiedzieli na pytania mi-niankiety (strona 10). Uczniowie sprawdzają nawza-jem sobie odpowiedzi.

4. „Czy w Polsce żyją tylko Polacy?” – z tym pytaniemzwróć się do uczniów. Czy uczniowie wiedzą (pamiętają),że w naszym kraju oprócz Polaków mieszkają takżeprzedstawiciele innych narodów. Są oni lojalnymi obywa-telami Polski, ale nie zapominają o swoich korzeniach –języku, kulturze i tradycjach narodu, z którego się wywo-dzą. Podobnie wielu Polaków mieszka poza granicaminaszego kraju. Zapytaj uczniów, czy znają kogoś, kto wy-

jechał za granicę i przebywa tam od kilku, kilkunastu lat?Zauważcie, że tak naprawdę to od każdego człowiekazależy, czy będzie podtrzymywał więzi z krajem swego po-chodzenia. Nie jest ważne, gdzie mieszka i co robi. Liczysię jego przywiązanie do narodu – jego historii i kultury.

5. Zapytaj uczniów, czy ufoludek, nie będąc z pocho-dzenia Polakiem, może zostać obywatelem Polski?Wyjaśnij uczniom, że polskie prawo przewiduje takąmożliwość – cudzoziemcowi (niestety, nic nie powie-dziano tu o ufoludkach!) można nadać polskie oby-watelstwo, jeśli mieszka w Polsce ponad pięć lat.

6. Zapytaj uczniów, jakie są polskie symbole narodo-we. Przypomnij im, że zarówno orzeł stanowiący sym-bol państwa polskiego, jak i barwy narodowe – czer-wień i biel – mają długą historię. Nawet hymn ma jużponad dwieście lat. Zapytaj uczniów, czemu, ich zda-niem, służą symbole narodowe, w jakim celu zostałystworzone i przy jakich okazjach się z nimi spotykamy.Gdzie wisi godło (parlament, sądy, urzędy państwo-we i samorządowe, szkoły)?

7. Porozmawiajcie o tym, gdzie i przy jakich okazjachwywiesza się flagę państwową? W jakich sytuacjachjest grany hymn państwowy? Najwięcej symboli naro-dowych można oczywiście zobaczyć podczas świątpaństwowych. Zapytaj uczniów, czy wiedzą, kiedy sąobchodzone w Polsce takie święta. Zwróć uwagę naróżnicę między świętami narodowymi i religijnymi.Poproś uczniów, by podali daty obchodzonych świąti ich nazwy – uzupełnij i skoryguj ich wypowiedzi (11. 11 – Święto Niepodległości, 15.08 – Dzień Woj-ska Polskiego, 3.05 – Święto Konstytucji 3 Maja).

8. Zapytaj uczniów, czy zauważyli, jak zachowują sięsportowcy, gdy na stadionie rozbrzmiewa hymn ich pań-stwa. Dlaczego symbolom narodowym i państwowymnależy okazywać szacunek? Jak powinny się zachowywaćdzieci w czasie uroczystości szkolnych, gdy grany jesthymn państwowy? Czy takie nakazy obowiązują wszyst-kich, także przedstawicieli innych narodów? Czy na przy-

MOJA POLSKA – SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW KLAS I-III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Z inicjatywy Kancelarii Prezydenta RP do wszystkich szkół w Polsce trafił pakiet edukacyjny „Moja Pol-ska”. W przededniu wejścia Polski do Unii Europejskiej warto wspólnie zastanowić się nad tym, czy dlamłodych ludzi ojczyzna jest czymś ważnym i co to znaczy być polskim patriotą we współczesnym świe-cie. Tego będzie dotyczył cykl zajęć edukacyjnych „Moja Polska”. Zaproponowane zajęcia majawzmocnić dumę z poczucia bycia Polakiem oraz kształtować postawę patriotyczną, oznaczającą za-równo miłość i przywiązanie do ojczyzny, jak i postawy tolerancji i szacunku dla innych narodowości.

Zajęcia opierają się na pracy w grupach, dyskusji i wypowiedziach uczniów. Zostały w nich wy-korzystane elementy programu nauczania historii w szkołach podstawowych „A to historia!”.

Uwaga: Do przeprowadzenia zajęć w klasie trzydziestoosobowej będzie potrzeba co najmniejośmiu egzemplarzy materiałów pomocniczych dla uczniów (strony 7-10). Dodatkowe egzemplarzescenariuszy lekcji oraz materiałów pomocniczych dla uczniów w postaci dokumentów do wydruko-wania można znaleźć na stronie internetowej programu „Moja Polska”, www.ceo.org.pl/mojapolska

Moja Polska – www.ceo.org.pl/mojapolska

kład Niemcy winni okazywać szacunek polskim symbo-lom, czy tylko swoim – niemieckiej fladze, niemieckiemugodłu i hymnowi? Poproś o uzasadnienie odpowiedzi.Wyjaśnij także, iż w różnych krajach symbole są traktowa-ne w różny sposób – na przykład Amerykanie bardzo lu-bią motyw swej flagi umieszczać na podkoszulkach, a na-wet na kubkach. Czy w Polsce jest to równie naturalne?

8. Zaproponuj uczniom stworzenie minikodeksu, okre-ślającego sposób zachowania się wobec symboli naro-dowych. Możesz nawiązać do ufoludka, który chce zo-stać Polakiem – zadaniem uczniów będzie wyjaśnieniemu, jak powinien się zachowywać podczas uroczystościszkolnych i państwowych czy w innych sytuacjach, gdyzetknie się z polskim godłem, polską flagą i polskimhymnem. Taki minikodeks mógłby zaczynać się na przy-kład od zasady: „1. W czasie śpiewania Mazurka Dą-browskiego powinieneś stać na baczność. Nie możeszrozmawiać ani się wygłupiać!”. Zapisuj na tablicy pro-pozycje zasad zgłaszane przez uczniów, a następnie wy-bierzcie najważniejsze i najlepiej sformułowane.Uczniowie mogą zapisać je w zeszycie; dobrym pomy-słem jest także umieszczenie ich na gazetce klasowej.

9. Poproś uczniów o rozwiązanie krzyżówki.

1. Tak nazywamy Polaków mieszkających poza grani-cami kraju.2. Ptak, który jest godłem Polski.3. Nasza jest biało-czerwona.4. Największe polskie miasto.5. Dawna stolica Polski.6. Jeden z naszych południowych sąsiadów.

Zajęcia 2. Moja Polska 1. Wysłuchajcie nagrania hymnu Polski. Wyjaśnijuczniom znaczenie najważniejszych, przywołanychw tekście wydarzeń historycznych i postaci. Porozma-wiajcie też o dalszych, nie śpiewanych zwykle zwrotkach.

2. Zapytaj uczniów, czy znają symbol Unii Europejskiej. Wy-słuchajcie hymnu Unii – zwróć uwagę uczniów na to, kto jestautorem słów hymnu i na jakiej melodii jest on oparty.

3. Wskażcie na mapie granice Polski i jej stolicę. Za-pytaj uczniów, ilu Polska ma sąsiadów. Kto mieszkaz drugiej strony morza, gór i rzek? Czy możemy sięz nimi porozumieć? Czy uczniowie wiedzą, jakimi ję-zykami posługują się sąsiedzi Polaków? Poprośuczniów, by przeczytali nazwy państw sąsiadującychz Polską.

4. Poproś uczniów, aby przeczytali fragmenty tekstów po-etyckich z wypisów literackich „Poeci o ojczyźnie”. Możeszzaproponować, aby w domu przygotowali ilustracje dotych fragmentów, które im się najbardziej spodobały.

5. Nie tylko wielcy poeci kochają swoją ojczyznę. Miłośćdo niej może się wyrażać na różne sposoby. Wielkimipatriotami byli ci, którzy walczyli o niepodległość Polski,jak i ci, którzy codzienną pracą budowali jej bogactwoi siłę. Zapytaj uczniów, kogo dzisiaj nazwaliby patriotą?

6. Obejrzyjcie uważnie dołączony do materiałów plakat –przyjrzyjcie się postaciom wielkich Polaków. Zapytajuczniów, kogo nazwaliby wielkim Polakiem? Zwróć uwagęna to, że mogą to być nie tylko politycy, królowie i żołnie-rze, lecz także ludzie nauki i sztuki. Zaproponuj uczniom,żeby przedstawili własne pomysły – propozycje umieszcze-nia na plakacie innych wielkich postaci. Zwróćcie takżeuwagę na pozostałe elementy plakatu – ważne wydarzeniahistoryczne, zabytki architektoniczne, krajobrazy. O czymjeszcze uczniowie mogliby opowiedzieć kolegom z innychpaństw, przedstawiając im Polskę. Dokąd zawieźliby swo-ich kolegów z Francji, Hiszpanii czy Niemiec?

7. Poinformuj uczniów o konkursach, w których będąmogli wziąć udział. Uczniowie powinni realizowaćprojekty konkursowe na zajęciach lekcyjnych.

Konkursy, konkursy!Hasło dla PolskiPodziel klasę na grupy i zaproponuj, żeby każda gru-pa wymyśliła hasło promujące Polskę i ilustrującedziecięce rozumienie współczesnego patriotyzmu.Wszystkie propozycje prześlijcie na adres internetowy:[email protected]

Młodzieżowe logo PolskiZaproponuj uczniom przygotowanie indywidualnie lubw zespołach projektu znaku graficznego, który mógłbydla młodych ludzi stać się logo Polski. Wyjaśnij, że maon pełnić podobną funkcję jak maskotki i znaki graficz-ne używane podczas igrzysk olimpijskich. To może byćzabawne! Wyznacz termin ukończenia prac i poinfor-muj, że będą one oceniane przez komisję szkolną,w skład której mogą wejść: nauczyciel plastyki, histo-ryk, polonista oraz przedstawiciele uczniów. Praceuznane przez komisję za najciekawsze, powinny zostaćprzesłane na adres Centrum Edukacji Obywatelskiej(ul. Noakowskiego 10, 00-666 Warszawa).

Wszystkie prace konkursowe powinny zostać przesłane na adresCentrum Edukacji Obywatelskiej najpóźniej do 10 listopada 2003 r.

Spośród autorów nadesłanych prac jury wyłoni zwycięzców konkursu,którzy zostaną zaproszeni na spotkanie z Prezydentem RPAleksandrem Kwaśniewskim. Najlepsze prace plastyczne znajdą sięna wystawie w Pałacu Prezydenckim.

Więcej informacji o konkursach i ich regulamin znajdziecie nastronie internetowej programu „Moja Polska”.

4


Zajęcia 1. Naród – co to takiego?1. Poinformuj uczniów o inicjatywie Kancelarii Prezydenta.

2. Zapytaj uczniów „Kto to jest Polak?”. Ich propozy-cje zapisz na tablicy. Przedstaw uczniom informacjezawarte w tekście „Naród – co to takiego?” i wyjaśnijewentualne wątpliwości. Zapytaj uczniów, co, ich zda-niem, łączy członków rodziny. Uzupełnij wypowiedziuczniowskie, dbając, by pojawiły się następujące ele-menty: pokrewieństwo, nazwisko, wspólne życie, tra-dycja i historia rodzinna. Zapytaj uczniów, czy są przy-wiązani do miejscowości i okolicy, w której mieszkają?Wyjaśnij im pojęcie małej ojczyzny.

Powiedz uczniom, że należą oni nie tylko do takich wspól-not jak rodzina i społeczność lokalna, ale także do wspól-noty narodowej. Poproś, by uczniowie zastanowili się, cosprawia, że Polacy tworzą jeden naród? Co ich łączy?Propozycje uczniów krótko skomentuj. Zadbaj o to, byw wypowiedziach uczniowskich pojawiły się następująceelementy: wspólny język, kultura, tradycja i historia.

Omawiając pojęcie narodu, wyjaśnij, że w ukształto-waniu się naszej tożsamości narodowej dużą rolęodegrał katolicyzm. I dziś także większość Polaków tokatolicy, w żadnym razie nie znaczy to jednak, że tyl-ko katolicy mogą być Polakami – w Polsce żyją setkitysięcy przedstawicieli innych wyznań oraz ateiści!

3. Poproś uczniów, aby odpowiedzieli na pytania mi-niankiety (strona 10). Uczniowie sprawdzają nawza-jem swoje odpowiedzi.

4. Zapytaj uczniów „Kto jest Polakiem?”. Zwróć uwagę,że w naszym kraju oprócz Polaków mieszkają takżeprzedstawiciele innych narodów. Są oni lojalnymi oby-watelami Polski, ale nie tracą więzi ze swoim narodem –jego językiem, kulturą i tradycjami. Podobnie wielu Po-laków mieszka poza granicami naszego kraju. Zapytajuczniów, czy znają kogoś, kto będąc z pochodzenia Po-lakiem, zamieszkał w innym kraju. Zauważcie, że tak na-

prawdę to od każdego człowieka zależy, czy będzie pod-trzymywał więzi z krajem swego pochodzenia. Nie jestważne, gdzie mieszka i co robi. Liczy się jego przywiąza-nie do narodu – jego historii i kultury.

5. Poproś uczniów, aby przeczytali tekst „Patriotyzm –ważne słowo”. Zapytaj ich, co to znaczy być patriotąw dzisiejszych czasach? Odpowiedzi uczniów wartozapisać na tablicy.

6. Zapytaj uczniów, jakie są polskie symbole narodo-we. Przypomnij im, że zarówno orzeł stanowiący sym-bol państwa polskiego, jak i barwy narodowe – bieli czerwień – mają bardzo długą tradycję. Także hymnnarodowy – Mazurek Dąbrowskiego – jest śpiewanyod ponad dwustu lat. Zapytaj uczniów, czemu, ichzdaniem, służą symbole narodowe, w jakim celu zo-stały stworzone i w jakich sytuacjach się z nimi spoty-kamy. Gdzie wisi godło (parlament, sądy, urzędy pań-stwowe i samorządowe, szkoły)? Zwróć uczniom uwa-gę, że nie tylko Polacy wybrali orła na swoje godło.Zapytaj, dlaczego jest to popularny symbol narodowy.Poproś, aby w ramach pracy domowej znaleźli przy-kłady innych państw, których godłem jest także orzeł.

7. Porozmawiajcie o tym, gdzie i przy jakich okazjachwywiesza się flagę państwową? W jakich sytuacjachgrany jest hymn państwowy? Najwięcej symboli naro-dowych można oczywiście zobaczyć w czasie trwaniaświąt państwowych. Zapytaj uczniów, czy wiedzą, kie-dy są obchodzone w Polsce takie święta. Zwróć uwa-gę na różnicę między świętami narodowymi i religijny-mi. Poproś uczniów, by podali daty obchodzonychświąt i ich nazwy – uzupełnij i skoryguj ich wypowiedzi(11.11 – Święto Niepodległości, 15.08 – Dzień Woj-ska Polskiego, 3.05 – Święto Konstytucji 3 Maja).

8. Zapytaj uczniów, czy zauważyli, jak zachowują sięsportowcy, gdy na stadionie rozbrzmiewa hymn ich pań-stwa. Dlaczego symbolom narodowym i państwowymnależy okazywać szacunek? Jak powinny się zachowywaćdzieci w czasie uroczystości szkolnych, gdy grany jest

MOJA POLSKA – SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA UCZNIÓW KLAS IV-VI SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Z inicjatywy Kancelarii Prezydenta RP do wszystkich szkół w Polsce trafił pakiet edukacyjny „Moja Pol-ska”. W przededniu wejścia Polski do Unii Europejskiej warto wspólnie zastanowić się nad tym, czy dlamłodych ludzi ojczyzna jest czymś ważnym i co to znaczy być polskim patriotą we współczesnym świe-cie. Tego będzie dotyczył cykl zajęć edukacyjnych „Moja Polska”. Zaproponowane zajęcia majawzmocnić dumę z poczucia bycia Polakiem oraz kształtować postawę patriotyczną, oznaczającą za-równo miłość i przywiązanie do ojczyzny, jak i postawy tolerancji i szacunku dla innych narodowości.

Zajęcia opierają się na pracy w grupach, dyskusji i wypowiedziach uczniów. Zostały w nich wykorzy-stane elementy programu nauczania historii w szkołach podstawowych „A to historia!”

Uwaga: Do przeprowadzenia zajęć w klasie trzydziestoosobowej będzie potrzeba co najmniejośmiu egzemplarzy materiałów pomocniczych dla uczniów (strony 7-10). Dodatkowe egzemplarzescenariuszy lekcji oraz materiałów pomocniczych dla uczniów w postaci dokumentów do wydruko-wania można znaleźć na stronie internetowej programu „Moja Polska”, www.ceo.org.pl/mojapolska

Moja Polska – www.ceo.org.pl/mojapolska

hymn państwowy? Czy takie nakazy obowiązują wszyst-kich, także przedstawicieli innych narodów? Czy na przy-kład Niemcy winni okazywać szacunek polskim symbo-lom, czy tylko swoim – niemieckiej fladze, niemieckiemugodłu i hymnowi? Poproś o uzasadnienie odpowiedzi.Wyjaśnij także, iż w różnych krajach symbole traktowanesą w różny sposób – na przykład Amerykanie bardzo lu-bią motyw swej flagi umieszczać na podkoszulkach, a na-wet na kubkach. Czy w Polsce jest to równie naturalne?

9. Zaproponuj uczniom stworzenie minikodeksu, okre-ślającego sposób zachowania się wobec symboli naro-dowych. Taki minikodeks mógłby zaczynać się na przy-kład od zasady: „1. W czasie śpiewania Mazurka Dą-browskiego powinieneś stać na baczność. Nie możeszrozmawiać ani się wygłupiać!”. Zapisuj na tablicy pro-pozycje zasad zgłaszanych przez uczniów, a następniewybierzcie najważniejsze i najlepiej sformułowane.Uczniowie mogą zapisać je w zeszycie; dobrym pomy-słem jest także umieszczenie ich na gazetce klasowej.

10. Poproś uczniów o rozwiązanie krzyżówki:


Zajęcia 2. Moja Polska 1. Wysłuchajcie nagrania hymnu Polski. Wyjaśnijuczniom znaczenie przywołanych w tekście wydarzeńhistorycznych i postaci. Porozmawiajcie też o dal-szych, nie śpiewanych zwykle zwrotkach.

2. Zapytaj uczniów, czy znają symbol Unii Europejskiej. Wy-słuchajcie hymnu Unii – zwróć uwagę uczniów na to, kto jestautorem słów hymnu i na jakiej melodii jest on oparty.

3. Wskażcie na mapie granice Polski i jej stolicę. Zapy-taj uczniów, kto mieszka po drugiej stronie morza, góri rzek? Na mapie, dołączonej do instrukcji dla uczniów,uzupełnijcie nazwy państw sąsiadujących z Polską.

4. Poproś uczniów, aby przeczytali kilka cytatów o oj-czyźnie i wybrali te fragmenty, które im się najbardziejspodobały. Możesz zaproponować uczniom, abyw domu przygotowali ilustracje do wybranych przezsiebie fragmentów. Wykorzystaj wypisy literackie „Po-eci o ojczyźnie” dołączone do instrukcji dla uczniów.

5. Obejrzyjcie uważnie dołączony do materiałów plakat –przyjrzyjcie się postaciom wielkich Polaków. Zapytajuczniów, kogo by nazwali wielkim Polakiem. Zwróć im uwa-gę, że mogą to być nie tylko politycy, królowie i żołnierze,lecz także ludzie nauki i sztuki. Zaproponuj, żeby przedsta-wili własne propozycje umieszczenia na plakacie innychwielkich postaci. (Ten katalog może być wprowadzeniem dozadania „A to Polska właśnie!”). Zwróćcie także uwagę napozostałe zdjęcia z plakatu – ważne wydarzenia historyczne,zabytki architektury, krajobrazy. O czym jeszcze moglibyuczniowie opowiedzieć kolegom z innych państw, przedsta-wiając im Polskę. Dokąd uczniowie zawieźliby swoich kole-gów z Francji, Hiszpanii czy Niemiec?

6. Poinformuj uczniów o konkursach, w których mo-gą wziąć udział. Uczniowie pracują nad zadaniamikonkursowymi w trakcie zajęć lekcyjnych.

7. Zadanie dodatkowe, pozakonkursowe (w formie pro-jektu edukacyjnego) może dotyczyć dorobku kulturowegoPolaków i walorów Polski. W ramach zajęć z różnychprzedmiotów przygotujcie z uczniami album lub wystawę„A to Polska właśnie!”. Zwróć uczniom uwagę, że obokpostaci wielkich Polaków powinni uwzględnić równieżpolskie krajobrazy, architekturę, malarstwo, muzykę czyteatr, a także polskie święta i tradycje.

Konkursy, konkursy!Hasło dla PolskiPodziel klasę na grupy i zaproponuj, żeby każda gru-pa wymyśliła hasło promujące Polskę i ilustrującedziecięce rozumienie współczesnego patriotyzmu.Wszystkie propozycje prześlijcie na adres internetowy:[email protected]

Młodzieżowe logo PolskiZaproponuj uczniom przygotowanie indywidualnie lub w ze-społach projektu znaku graficznego, który mógłby w oczachmłodych ludzi stać się logo Polski. Wyjaśnij, że ma on pełnićpodobną funkcję jak maskotki i znaki graficzne używanepodczas igrzysk olimpijskich. To może być zabawne! Wy-znacz termin ukończenia prac i poinformuj, że będą oneoceniane przez szkolną komisję, w skład której mogą wejść:nauczyciel plastyki, historyk, polonista oraz przedstawi-ciele uczniów. Prace uznane przez komisję za najciekawszepowinny zostać przesłane na adres Centrum Edukacji Oby-watelskiej (ul. Noakowskiego 10, 00-666 Warszawa).

6

Wszystkie prace konkursowe powinny zostać przesłane na adres

Centrum Edukacji Obywatelskiej najpóźniej do 10 listopada 2003 r.

Spośród autorów nadesłanych prac jury wyłoni zwycięzców konkur-

su, którzy zostaną zaproszeni na spotkanie z Prezydentem RP

Aleksandrem Kwaśniewskim. Najlepsze prace plastyczne znajdą się

na wystawie w Pałacu Prezydenckim.

Więcej informacji o konkursach i ich regulamin znajdziecie na stro-

nie internetowej programu „Moja Polska”.


Zajęcia 1. Naród – co to takiego?1. Zapoznajcie się z informacjami zawartymi w tekście„Naród – co to takiego?”. Jeśli macie jakieś wątpliwo-ści lub nie rozumiecie jakichś sformułowań – popro-ście nauczyciela o wyjaśnienie. Zastanówcie się, co,waszym zdaniem, łączy członków rodziny. Pokrewień-stwo, nazwisko, historia rodzinna, wspólne życie, tra-dycja... Pomyślcie, czy jesteście przywiązani do miej-sca i okolicy, w której mieszkacie. Pamiętajcie, że na-leżycie także do wspólnoty większej niż rodzina lubspołeczność lokalna – do narodu. Zastanówcie się, cosprawia, że Polacy tworzą jeden naród? Co nas łączy?

2. Odpowiedzcie na pytania zadane w miniankiecie(strona 10).

3. Kto jest Polakiem? Zwróćcie uwagę, że w naszymkraju oprócz Polaków mieszkają także przedstawicieleinnych narodów. Są oni lojalnymi obywatelami Polski,ale nie tracą więzi ze swoim narodem – jego językiem,kulturą i tradycjami. Podobnie wielu Polaków mieszkapoza granicami naszego kraju. Czy znacie kogoś, ktobędąc z pochodzenia Polakiem, zamieszkał w innymkraju?

4. Przeczytajcie tekst „Patriotyzm – ważne słowo” i za-stanówcie się, jak byście odpowiedzieli na zadanew nim pytanie.

5. Jakie są polskie symbole narodowe? Czy orzełpolski miał zawsze koronę? A od jak dawna jest śpie-wany Mazurek Dąbrowskiego? Czemu służą symbolenarodowe i przy jakich okazjach się z nimi spotyka-my? W jakich miejscach wisi godło? Czy wiecie, żenie tylko Polacy wybrali orła na swoje godło? Jak my-ślicie, dlaczego jest to tak popularny symbol narodo-wy? W domu poszukajcie przykładów innych państw,których godłem jest także orzeł.

6. Porozmawiajcie o tym, gdzie i przy jakich okazjachwywiesza się flagę państwową? W jakich sytuacjach jestgrany hymn państwowy? Najwięcej symboli narodo-wych można oczywiście zobaczyć w czasie świąt pań-stwowych. Kiedy są obchodzone w Polsce takie święta –zapiszcie ich daty i nazwy na tablicy. Na czym polegaróżnica między świętami narodowymi a religijnymi?

7. Czy zauważyliście, jak zachowują się sportowcy,gdy na stadionie rozbrzmiewa hymn państwowy? Dla-czego symbolom narodowym i państwowym należyokazywać szacunek? Jak powinny się zachowywaćdzieci w czasie uroczystości szkolnych, gdy grany jest

hymn państwowy? Czy takie nakazy obowiązująwszystkich, także przedstawicieli innych narodów?Czy na przykład Niemcy winni okazywać szacunekpolskim symbolom, czy tylko swoim – niemieckiej fla-dze, niemieckiemu godłu i hymnowi? Uzasadnijcieswoje odpowiedzi. Warto wiedzieć, że w różnych kra-jach symbole są traktowane w różny sposób – naprzykład Amerykanie bardzo lubią motyw swej flagiumieszczać na podkoszulkach, a nawet na kubkach.Czy w Polsce jest to równie naturalne?

8. Spróbujcie stworzyć minikodeks, określający naj-ważniejsze reguły zachowania wobec symboli narodo-wych. Taki minikodeks mógłby się zaczynać na przy-kład od zasady: „1. W czasie śpiewania Mazurka Dą-browskiego powinieneś stać na baczność. Nie możeszrozmawiać ani się wygłupiać”. Zapisujcie na tablicypropozycje zgłaszanych zasad, a następnie wybierzcienajważniejsze i najlepiej sformułowane. Możecie rów-nież wpisać je do zeszytu. A może warto umieścić waszminikodeks na gazetce klasowej?

Zajęcia 2. Moja Polska 1. Wysłuchajcie nagrania hymnu Polski. Wspólniez nauczycielem wyjaśnijcie przywołane w tekście infor-macje dotyczące wydarzeń historycznych i postaci.Porozmawiajcie o wszystkich – a nie tylko o pierw-szych, najczęściej śpiewanych, zwrotkach.

2. Wskażcie na mapie granice Polski i jej stolicę. Czywiecie, kto mieszka po drugiej stronie morza, góri rzek? Czy możecie się porozumieć z sąsiadami Pol-ski? W jakich językach mówią? Na mapie (strona 9)uzupełnijcie nazwy państw sąsiadujących z Polską.

MOJA POLSKA – MATERIAŁY DLA UCZNIÓW

Kim jest Kuba?Nie zawsze odpowiedź na pytanie o narodowość jest prostai jednoznaczna. Tak jest w przypadku jednego z pracownikówCentrum Edukacji Obywatelskiej. Kuba, nazywany przez nie-których Santiago, urodził się w Hiszpanii. Jego ojciec jestHiszpanem, matka – Polką. Już od kilkunastu lat z całą rodzi-ną mieszka w Polsce. Jest w równym stopniu kibicem polskiejreprezentacji piłki nożnej i wielbicielem hiszpańskiej muzykiflamenco. Czy Kuba jest Hiszpanem, czy Polakiem? Czy mu-si się wyraźnie określić jako Hiszpan lub Polak? Czy rzeczywi-ście jest tak, że każdy człowiek może wybrać tylko jedną na-rodowość? Zastanówcie się, kto w ogóle decyduje o tym, ja-kiej jesteśmy narodowości?Odpowiedź na te pytania znajdziecie na stronie internetowej:www.ceo.org.pl/mojapolska.

Z inicjatywy Kancelarii Prezydenta RP do wszystkich szkół w Polsce trafił pakiet edukacyjny „Moja Polska”.W przededniu wejścia Polski do Unii Europejskiej warto wspólnie zastanowić się nad tym, czy dla młodych ludziojczyzna jest czymś ważnym i co to znaczy być polskim patriota we współczesnym świecie. Tego dotyczyć będą trzylekcje, tworzące cykl edukacyjny „Moja Polska”.

Instrukcja ma wam pomóc w zorganizowaniu pracy na lekcji. Nauczyciel może jednak pominąć zadania w niejwymienione lub polecić inny sposób ich zrealizowania.

8Moja Polska – www.ceo.org.pl/mojapolska

3. Przeczytajcie dołączone do instrukcji teksty po-etyckie o ojczyźnie. Wybierzcie te fragmenty, którenajbardziej wam się spodobały. Możecie w domuprzygotować ilustracje do wybranego przez siebiefragmentu wiersza.

4. Obejrzyjcie uważnie dołączony do materiałów pla-kat – przyjrzyjcie się postaciom wielkich Polaków. Za-stanówcie się, kogo nazwalibyście wielkim Polakiem.Zwróćcie uwagę na to, że mogą to być nie tylko po-litycy, królowie i żołnierze, ale także ludzie naukii sztuki. Przedstawcie własne propozycje umieszczeniana plakacie zdjęć innych wielkich postaci. (Ten kata-log może być wprowadzeniem do zadania „A to Pol-ska właśnie!”). Zwróćcie także uwagę na pozostałezdjęcia umieszczone na plakacie – ważne wydarzeniahistoryczne, zabytki architektury, krajobrazy. O czymjeszcze moglibyście opowiedzieć kolegom z innychpaństw, przedstawiając im Polskę. Dokąd zawieźliby-ście swoich kolegów z Francji, Hiszpanii czy Niemiec?

5. Pozakonkursowe zadanie dodatkowe! W ramachzajęć z różnych przedmiotów (j. polskiego, historiii społeczeństwa, sztuki, informatyki, przyrody) przygo-tujcie z pomocą nauczycieli album lub wystawę „A toPolska właśnie!”. Pamiętajcie, że obok postaci wiel-kich Polaków powinniście uwzględnić również polskiekrajobrazy, architekturę, malarstwo, muzykę, film czyteatr, także polskie święta i tradycje, a nawet osią-gnięcia polskiego sportu i w ogóle wszystko to, conam się kojarzy ze słowami „Polska” i „ojczyzna”.

Konkursy, konkursy! Hasło dla PolskiPracując w grupach, wymyślcie hasło promujące Pol-skę i nowoczesny patriotyzm, które mogłoby trafić dowrażliwości waszych rówieśników. Wszystkie propozy-cje powinny zostać przesłane na adres internetowy:[email protected]

Młodzieżowe logo PolskiPracując indywidualnie lub w zespołach, przygotujcieprojekt znaku graficznego, który mógłby dla młodychludzi stać się logo Polski. Ma on pełnić podobnąfunkcję jak maskotki i znaki graficzne używane pod-czas igrzysk olimpijskich. To może być zabawne! Pa-miętajcie o wyznaczonym terminie ukończenia prac –będą one oceniane przez komisję szkolną, w składktórej mogą wejść: nauczyciel plastyki, historyk, polo-nista oraz przedstawiciele uczniów. Prace uznaneprzez komisję za najciekawsze powinny zostać prze-słane na adres Centrum Edukacji Obywatelskiej (ul. Noakowskiego 10, 00-666 Warszawa).

Wszystkie prace konkursowe powinny zostać przesłane na adres

Centrum Edukacji Obywatelskiej najpóźniej do 10 listopada 2003 r.

Spośród autorów nadesłanych prac jury wyłoni zwycięzców konkur-

su, którzy zostaną zaproszeni na spotkanie z Prezydentem RP

Aleksandrem Kwaśniewskim. Najlepsze prace plastyczne znajdą się

na wystawie w Pałacu Prezydenckim.

Więcej informacji o konkursach i ich regulamin znajdziecie na stro-

nie internetowej programu „Moja Polska”.


Naród – co to takiego?Jeszcze Polska nie zginęła, póki my żyjemy,Co nam obca przemoc wzięła, szablą odbierzemy.Tymi słowami rozpoczyna się hymn polski – MazurekDąbrowskiego – uroczysta pieśń, która jest symbolemnaszego kraju. Hymn powstał ponad dwieście lat te-mu, w czasach, gdy Polska straciła niepodległość, toznaczy przestała być samodzielnym państwem. Mimoto Polacy uważali się za osobny naród, który ma pra-wo sam się rządzić, i gotowi byli zawsze walczyć o wol-ność swojego kraju. „Polska to my” – myśleli Polacyw czasach, gdy takie poństwo nie istniało na mapie.Naród jest wspólnotą ludzi, których łączy wiele – ję-zyk, kultura, historia i tradycja. Jesteśmy Polakami,mówimy po polsku, mieszkamy w państwie, które na-zywa się Rzeczpospolita Polska, uczymy się historiiPolski i pielęgnujemy nasze tradycje narodowe.Powinniśmy jednak pamiętać, że nie jesteśmy sami.W Polsce oprócz Polaków żyją także Białorusini, Ukraińcy,Niemcy, Litwini, Żydzi, Romowie, Rosjanie, Słowacy, Or-mianie i Tatarzy oraz przedstawiciele wielu innych naro-dów. Ich tradycja i kultura wzbogacają nasz kraj. Są oniobywatelami naszego państwa, a równocześnie zachowu-ją pamięć o swych narodowych korzeniach. Podobniei Polacy rozproszeni po całym świecie – najwięcej mieszkaich w Stanach Zjednoczonych, w Niemczech, na Białoru-si, Litwie i Ukrainie – uczą się języka swego kraju, ale niezapominają także o dawnej ojczyźnie. Polaków mieszka-

jących poza granicami naszego kraju nazywamy Polonią.Niektórzy z nich czują się równocześnie na przykład Ame-rykanami i Polakami, podobnie jak żyjąc w Polsce, moż-na czuć się zarazem Polakiem i Żydem. To, do jakiego na-rodu należymy, zależy nie tylko od tego, kim byli nasi dzia-dowie i rodzice, ale także od nas samych.Państwa, z którymi Polska graniczy, to nasi sąsiedzi: Niem-cy, Czechy, Słowacja, Ukraina, Białoruś, Litwa i Rosja.Mamy też sąsiada, od którego dzieli nas morze – Szwecję.Państwo polskie istnieje już ponad tysiąc lat – powstałow X w. A skąd się wzięła jego nazwa? W odległej prze-szłości nasze ziemie zamieszkiwały różne plemiona, któ-re stopniowo się jednoczyły. Jednym z największych ple-mion byli Polanie i od nich wzięliśmy nazwę naszego na-rodu. Nazwa Plemienia Polan pochodzi od słowa „Pole”i oznacza mieszkańców pół. Potem zamiast Polanie za-częto mówić Polacy. Polaków nazywano też Lechami,a niekiedy Lechitami (czyli potomkami Lecha).Na ziemiach Polan znajdował się także gród, którybył pierwszą stolicą państwa polskiego – Gniezno.Później przez wiele stuleci stolicą był Kraków, a po-nad czterysta lat temu została nią Warszawa.Żyjemy w Europie wielu narodów. Są między nami po-dobieństwa i różnice. Nie oznacza to jednak, że to, coobce, jest niedobre – jest po prostu inne. Wkrótce wej-dziemy do Unii Europejskiej. Zachowamy jednak swojąkulturę, odrębność, tradycję i język. Przecież, aby byćEuropejczykiem, nie trzeba przestać być Polakiem.

Mapa Polski

10Moja Polska – www.ceo.org.pl/mojapolska

Poeci o ojczyźnieŚwięta miłości kochanej ojczyznyCzują cię tylko umysły poczciwe...

Ignacy Krasicki

Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie...Adam Mickiewicz

O, wiem, że Polska bój zwycięski toczyO! Nie zginęła i nigdy nie zginie...

Zygmunt Krasiński

Ojczyzna jest to wielki zbiorowy obowiązek.Cyprian Kamil Norwid

Ojczyzna nasza to nasz dom rodzinnyKtóry kochamy – choć jest bez nas inny...

Julian Wołoszynowski

Nam dzień się jak okno szeroko otwieraNad Wisłą, Odrą i Nysą...

Konstanty Ildefons Gałczyński

Mnie ta ziemia od innych droższa,Ani chcę, ani umiem stąd odejść...

Władysław Broniewski

Bez tej miłości można żyć. Mieć serce suche jak orzeszek...

Wisława Szymborska

Wierzby, piaszczysta droga, łan pszenicy, niebo plus piaszczyste obłoki

Zbigniew Herbert

Nasz rodowód, nasz początek,Hen od Piasta, Kraka, Lecha...

Jan Pietrzak

Patriotyzm – ważne słowoDlaczego miłość do ojczyzny określamy słowem pa-triotyzm? Słowo „pater” w językach starożytnych Gre-ków i Rzymian znaczyło ojciec. „Patria” oznaczapo łacinie ojczyzna, czyli ziemia ojców. Miłość do oj-czyzny może wyrażać się na różne sposoby. Wielkimipatriotami byli ci, którzy walczyli o niepodległość Pol-ski, jak Kościuszko i Piłsudski, którzy – jak Mickiewicz– pisali poruszające wiersze o ojczyźnie, jak i ci, którzycodzienną pracą budowali jej bogactwo i siłę – jakStaszic. A kogo dzisiaj uznałbyś za patriotę?

Znasz swój kraj? – miniankieta1. Jak się nazywają dwie największe rzeki w Polsce?2. Ilu mieszkańców liczy Polska?3. Skąd pochodzi nazwa Polska?4. Jak brzmi tytuł naszego hymnu narodowego?5. Jakie znasz święta państwowe?6. Kto jest głową państwa polskiego?

KrzyżówkaRozwiąż krzyżówkę:


Mała ojczyznaMiejsce, w którym czujemy się u siebie, które jest nam bli-skie i dobrze znane, nazywane jest niekiedy małą ojczyzną.Dla jednych małą ojczyzną jest miejscowość, w której sięurodzili i spędzili dzieciństwo, dla innych – w której długomieszkali. Może to być też dzielnica miasta, a nawet tylkokilka ulic i podwórek. Przywiązanie, czasem tęsknotę zamałą ojczyzną, czują wyraźnie zwłaszcza ludzie, którzy mu-sieli wyprowadzić się ze swojej wsi lub miasta.

Dobrze mieć małą ojczyznę, ale nie każdy ją ma. Jak to?– można zapytać – przecież każdy gdzieś mieszka. Ale czyzawsze jest związany z tym miejscem. W wielkich bloko-wiskach często między ich mieszkańcami nie ma żadnejwięzi i nie znają oni nawet swoich sąsiadów. A przecieżkażdy z nas może razem z innymi stworzyć swoją małą oj-czyznę, swoje miejsce na ziemi, które kocha, w którymczuje się jak u siebie.

A co jest Twoją małą ojczyzną?Ale czy zawsze miejscem?

11

KKsszzttaałłcciimmyy mmłłooddyycchh oobbyywwaatteellii ddeemmookkrraattyycczznneejj PPoollsskkii..

Kształcenie Obywatelskiew Szkole Samorządowej (KOSS) –program i podręczniki do edukacji

obywatelskiej w gimnazjach, wykorzystujące metody ak-tywizujące uczniów. Obecnie jest to jeden z najczęściejstosowanych programów nauczania przedmiotu Wiedzao społeczeństwie w gimnazjach. Program został w 1999roku wyróżniony przez Ministra Edukacji Narodowej.

Młodzi Obywatele Działają (MOD) – pro-jekt, który uczy młodych ludzi, jak skutecz-nie uczestniczyć w życiu publicznym.Uczniowie rozpoznają problemy nurtujące

ich społeczność lokalną, wybierają jeden i szukają je-go rozwiązania. Na koniec publicznie prezentują wy-niki swoich działań.

Edukacja prawna i obywatelskaw szkołach średnich – CEO opracowałoprogram nauczania przedmiotu Wiedza

o społeczeństwie, scenariusze zajęć oraz podręczniki„Z demokracją na ty” i „Przewodnik młodegoobywatela”.

A to historia! – pod kierunkiem CEO zespółautorów, historyków i nauczycieli opracowałprogram nauczania bloku przedmiotowegohistoria i społeczeństwo w zreformowanej

szkole podstawowej (klasy IV-VI).

Młodzi głosują – uczniowie organizująw szkołach symulacje wyborów prezydenc-kich, parlamentarnych, samorządowychoraz referenda i debaty konstytucyjne.

Ślady przeszłości – uczniowie pod opiekąnauczyciela poszukują w swojej miejsco-wości ciekawych, ale zaniedbanych ma-terialnych śladów przeszłości i symbolicz-nie je „adoptują”. Współpracując z wła-

dzami lokalnymi i instytucjami kultury, próbują przy-wrócić swej małej ojczyźnie zabytki, nad którymi spra-wują opiekę.

Dla nauczycieli i uczniów zainteresowanychtematyką społeczno-polityczną i prawnąCEO prowadzi obszerny serwis internetowy.

Tam też znajdują się materiały przygotowująceuczniów do matury i egzaminów na studia.

Zdjęcia na okładce i plakacie, który towarzyszy publikacji:

„Sobieski pod Wiedniem” – Marcello Baciarelli

Dar Pomorza

Józef Piłsudski

Drzwi Gnieźnieńskie

Kolumna Zygmunta na placu Zamkowym w Warszawie

Żydzi warszawscy – II wojna światowa

Pomnik Chopina w Łazienkach

Jan Paweł II

Afisz teatralny do przedstawienia „Wesele” StanisławaWyspiańskiego – Jan Młodożeniec

„Rejtan. Upadek Polski” – Jan Matejko

Maria Curie-Skłodowska w pracowni

„Czwórka” – Józef Chełmoński

Pierwsza strona „O obrotach ciał niebieskich...” Mikołaja Kopernika

Zachód słońca nad Biebrzą

Okrągły Stół

Puszcza Białowieska

Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego przed PałacemPrezydenckim

Czesław Miłosz

Drodzy Nauczyciele · 2015. 4. 9. · Oddajemy Państwu do rąk materiały przygotowa-ne przez...

Documents

Transcript of Drodzy Nauczyciele · 2015. 4. 9. · Oddajemy Państwu do rąk materiały przygotowa-ne przez...