1

Drodzy Bracia i Siostry ze wszystkich kontynentów!

W związku ze zbliżającymi się Światowymi Dniami Młodzieży w Krakowie,

przygotowaliśmy dla Was Vademecum Pielgrzyma. Zawiera ono kompendium

wiedzy na temat naszego pięknego kraju.

Znajdziecie w nim m.in. wiele informacji praktycznych, opis najważniejszych

polskich sanktuariów i zabytków. Staraliśmy się również przedstawić Wam

kilku ważnych dla nas Świętych i Błogosławionych Polaków. Naszym

pragnieniem było przybliżyć Wam kraj, który był ziemską ojczyzną naszego

największego Rodaka - św. Jana Pawła II. Dzięki Jego posłudze, po raz kolejny,

młodzi z Drogi oraz młodzież chrześcijańska z całego świata może się spotkać,

aby wspólnie się modlić z Ojcem Świętym i głosić Ewangelię na ulicach wielu

miast.

Mamy nadzieję, że to Vademecum będzie dla Was pomocą na

pielgrzymkowych drogach po Polsce.

Pokój z Wami!

Bracia i Siostry

z Centrum Organizacyjnego ŚDM

Drogi Neokatechumenalnej

2

ŚDM KRAKÓW 2016

PRZEWODNIK PIELGRZYMA

1. INFORMACJE PRAKTYCZNE

2. RYS HISTORYCZNY POLSKI

3. ZABYTKI

4. SANKTUARIA

5. POLSCY ŚWIĘCI I BŁOGOSŁAWIENI

6. SPOTKANIE Z PAPIEŻEM

7. SPOTKANIE POWOŁANIOWE

8. EWANGELIZACJA

3

1. INFORMACJE PRAKTYCZNE

1.1 Informacje ogólne

Pełna nazwa: Rzeczpospolita Polska

Stolica: Warszawa

Ludność: 38.167.000

Obszar: 322.575 km2

Gęstość zaludnienia: 122 osób/ km 2

Język urzędowy : polski

Największe miasta: Warszawa, Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szcecin

Ustrój: Republika

Skład etniczny: Polacy 97,6%, pozostali (2,4% gł. Niemcy, Ukraińcy, Białorusini)

Wyznanie : 95% Katolicy

Waluta: Złoty=100groszy

1.2 Strefa czasowa

Od marca do października obowiązuje czas środkowoeuropejski CET (UCT +2)

1.3. Waluta - wymiana i kursy walut

Polską walutą jest złoty (zł, PLN). Jeden złoty dzieli się na 100 groszy (1 zł = 100 gr).

W obiegu znajdują się banknoty o nominałach 10, 20, 50, 100 i 200 zł oraz monety o nominałach 1, 2, 5, 10, 20 i 50 gr oraz 1, 2, 5 zł.

Wymiany walut można dokonać w licznych kantorach lub bankach. Punkty wymiany walut zlokalizowane są zazwyczaj w centrach miast, na dworcach, lotniskach (bardzo niekorzystny kurs wymiany), w niektórych hotelach oraz miejscach o wzmożonym ruchu turystycznym.

1.4 Banki bankomaty karty bankowe

W bankach można dokonać wymiany walut, zrealizować czeki podróżne oraz dokonać

wszelkich operacji finansowych. Standardowe godziny otwarcia banków to 10-18.

4

Bankomaty różnych sieci i banków są popularne i ogólnodostępne. Można z nich wybierać

gotówkę, zazwyczaj 24h/dobę, o nominałach będących wielokrotnością 50 zł.

Pod tym adresem znajduje się wykaz bankomatów na terenie całego kraju:

http://www.karty.pl/

Karta płatnicza to bardzo popularny, bezpieczny i wygodny środek płatniczy w Polsce. Bez

problemu można się nią posługiwać w supermarketach, na stacjach benzynowych, w

restauracjach czy hotelach. Jedynie w mniejszych miejscowościach należy mieć przy sobie

gotówkę. Akceptowane są zarówno karty tłoczone (Visa, Mastercard) jak i elektroniczne

(Visa Electron, Maestro).

1.5 Ceny

Ceny artykułów spożywczych w Polsce nie są wysokie. Najtańsze zakupy zrobimy w hipermarketach i na targowiskach, nieco drożej będzie w małych sklepach. Przykładowe ceny produktów spożywczych:

•Chleb: 2-3 zł •Woda 1,5l: 2-3 zł •Mleko: 2,5 zł •Hamburger: 5-10 zł

•Coca Cola 0,5l: 2,5zł •Kawa: 5-15 zł •Papierosy: 6-15 zł

To, ile wydamy w restauracji zależy od jej standardu i lokalizacji. W najtańszych miejscach zjemy jednodaniowy obiad za 10-20 zł, w lokalach o wyższym standardzie za 3 daniowy posiłek zapłacimy od 50 zł wzwyż

1.6 Zakupy

Super- i hipermarkety istnieją w każdym mieście w Polsce. Oferują produkty polskie i światowych marek, często po niższych cenach. Zazwyczaj otwarte są 7 dni w tygodniu, w godzinach 9.00 – 22.00.

1.7 Wizy, paszport Każdy cudzoziemiec, który chce legalnie odwiedzić terytorium RP powinien udać się do polskiej placówki dyplomatycznej w swoim kraju, gdzie uzyska pełne informacje, na jakich zasadach może przebywać w Polsce. Lista polskich placówek konsularnych za granicą jest ogólnie dostępna na stronach internetowych Ministerstwa Spraw Zagranicznych w wersji angielskojęzycznej pod adresem: http://www.msz.gov.pl/

W zależności od celu pobytu cudzoziemcy mogą przebywać w Polsce na podstawie:

ważnego paszportu, którego ważność przekracza co najmniej o 3 miesiące datę wyjazdu z Polski;

5

wizy pobytowej; zezwolenia na pobyt czasowy; zezwolenia na pobyt stały;

W najlepszej sytuacji są obywatele tych państw, z którymi Rzeczpospolita Polska podpisała dwustronne umowy o zniesieniu obowiązku wizowego. Im do przekroczenia granicy wystarczy jedynie ważny paszport. Czas pobytu na podstawie paszportu jest jednak ograniczony, najczęściej do 90 dni. Są jednak w tej grupie kraje, których obywatele mogą przebywać w Polsce na podstawie paszportu krócej niż 90 dni - na przykład obywatele Singapuru - 30 dni.

Lista państw, których obywatele mogą podróżować do Polski bez wiz:

Albania (tylko dla posiadaczy paszportów biometrycznych), Andora, Antigua i Barbuda, Argentyna, Australia, Austria, Bahamy, Barbados, Belgia, Bośnia i Hercegowina (tylko dla posiadaczy paszportów biometrycznych), Brazylia, Brunei, Bułgaria, Chile, Chorwacja, Cypr, Czarnogóra (tylko dla posiadaczy paszportów biometrycznych), Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Gwatemala, Hiszpania, Honduras, Hong-Kong (Specjalny Region Administracyjny ChRL), Irlandia, Islandia, Izrael, Japonia, Kanada, Korea Płd.. Kostaryka, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia (tylko dla posiadaczy paszportów biometrycznych), Makao (Specjalny Region Administracyjny ChRL), Malezja, Malta, Mauritius, Meksyk, Mołdawia (tylko dla posiadaczy paszportów biometrycznych), Monako, Niderlandy, Niemcy, Nikaragua, Norwegia, Nowa Zelandia, Panama, Paragwaj, Portugalia, Rumunia, Salwador, Saint Kitts and Nevis, San Marino, Serbia (tylko dla posiadaczy paszportów biometrycznych), Seszele, Singapur, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Szwecja, Tajwan (tylko dla posiadaczy paszportów, w których figuruje numer dowodu tożsamości), Urugwaj, USA, Watykan, Wenezuela, Węgry, Włochy, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

Uwaga! W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 roku, obywatele państwa członkowskich UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą wjeżdżać z terytorium swojego państwa lub innego państwa członkowskiego na terytorium RP, na podstawie paszportów lub obowiązujących w ich krajach dokumentów tożsamości.

Tryb wizowy - w rozumieniu polskich przepisów - jest podstawowym trybem udzielania zezwolenia na wjazd do kraju. O wizę cudzoziemiec występuje w polskiej placówce konsularnej za granicą. Musi być przygotowany na podanie swoich danych osobowych, wskazanie deklarowanego terminu pobytu na terytorium Rzeczpospolitej i podanie m.in. celu wizyty. Konsul potwierdzi przyjęcie wniosku wizowego stosowną pieczęcią w paszporcie. Zależnie od rodzaju wizy i okresu ważności opłaty za wizę wynoszą od 10 do 80 Euro. W przypadku odmowy przez Konsula wydania wizy, wniesiona opłata nie podlega zwrotowi. W związku ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej ponownie wprowadzono ruch wizowy z Białorusią, Rosją i Ukrainą.

Aby wjechać na terytorium państw strefy Schengen, obywatele krajów trzecich muszą posiadać ważny dokument podróży oraz wizę,( krótkoterminową wizę jednolitą Schengen (C) jeśli jest ona wymagana.

6

Informacje o procedurze wizowej zostaną podane w terminie późniejszym w związku z tym, iż trwają starania o uproszczenie procedury uzyskania wizy dla osób przyjeżdżających na ŚDM.

1.8 Przepisy celne

Polska jako członek Unii Europejskiej objęta jest unią celną z innymi krajami Europy – towary przywożone do Polski i wywożone z niej w obrębie Wspólnoty nie są objęte cłem. Przyjeżdżając do Polski spoza Unii, można wwieźć w celach niehandlowych 200 papierosów, 1 litr spirytusu lub 2 litry wina. Obowiązują także ograniczenia co do przewozu przez granicę antyków i dzieł sztuki oraz zwierząt. Istnieje też limit przewozu gotówki – przekraczając granicę Unii należy zgłosić gotówkę powyżej 10.000 EUR.

1.9 Telefonowanie

W Polsce działa kilku operatorów telefonii komórkowej. Można zaopatrzyć się w kartę pre-paid jednego z nich. Można także dzwonić z budek telefonicznych. Aby móc z nich skorzystać należy kupić kartę telefoniczną w kioskach, salonikach prasowych czy na stacjach benzynowych.

Wykaz numerów kierunkowych za granicę (dla dzwoniących z telefonów stacjonarnych oraz komórkowych) znajduje się na stronie http://www.numer-kierunkowy.pl/. Za darmo zadzwonisz przez internet (np. Skype, Tlenofon i wiele innych). Tanie połączenia z telefonów stacjonarnych umożliwiają karty pre-paid (jak np. Telegrosik czy Telerabat), które można dostać w podobnych miejscach co tradycyjne karty telefoniczne.

Telefony alarmowe

Z telefonu stacjonarnego:

•999: Pogotowie

•998: Straż Pożarna

•997: Policja

•981: Pomoc drogowa

•986: Straż miejska

Z telefonu komórkowego:

Należy wybrać dodatkowo numer kierunkowy miasta, na przykład: 22 - 997 - aby połączyć się

z posterunkiem policji w Warszawie. W budkach telefonicznych połączenia z numerami

7

alarmowymi są bezpłatne. Istnieje także uniwersalny numer alarmowy: 112, pod który

można dzwonić bez numeru kierunkowego. Rozmowa zostanie przekierowana do

odpowiedniej służby ratunkowej. W sytuacjach wyjątkowo poważnych najlepiej wybierać

bezpośrednio numer jednostki ratowniczej (999, 998, 997), gdyż numer 112 może działać

niepoprawnie w niektórych regionach.

1.10 Elektryczność

Napięcie w Polsce wynosi 230 V. Gniazdko stosowane w Polsce oznaczane jest E (dwa tory

prądowe + tzw. uziemienie, czyli styk ochronny). W polskich gniazdkach jako uziemienie

stosuje się bolec o przekroju okrągłym. Wybierając się w podróż do Polski, warto pamiętać o

adapterze, który pozwoli dostosować wtyczki urządzeń do gniazd w hotelach lub domach

prywatnych.

1.11 Jednostki miary

W Polsce obowiązuje system metryczny. Podstawowe jednostki miar to jednostki

Międzynarodowego Układu Jednostek Miar (SI), a więc m.in.: 1 metr (1m=100 cm), 1

kilogram (1 kg = 100 g), 1 sekunda.

Powszechnie stosowanym sposobem oznaczania temperatury jest skala Celsjusza (stopnie

°C). Ciśnienie atmosferyczne podawane jest w hektoPascalach (hP) lub w mm słupka rtęci.

Prędkość mierzona jest w kilometrach na godzinę (km/h).

1.12 Bezpieczeństwo

Ochronę wewnętrznego ładu publicznego i bezpieczeństwo obywateli zapewniają policja

oraz straż miejska.

Policja

Nr alarmowy - 997

Policjanci mają prawo m.in. do:

legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości (z uzasadnieniem);

8

dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary;

zatrzymywania osób stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego i mienia.

1.13 Komunikacja

Pociagiem

Pociągiem można dostać się do większości miejscowości w Polsce. Do mniejszych miasteczek

i wsi, gdzie nie docierają pociągi, na pewno dotrzesz autobusami PKS.

Polskim przewoźnikiem kolejowym są Polskie Koleje Państwowe (PKP) https://www.pkp.pl/.

Oferują one połączenia ekspresowe (Intercity), a także osobowe i pospieszne, zarówno

krajowe jak i zagraniczne.

Informacje na temat rozkładu jazdy udzielane są na dworcach na tablicach informacyjnych i

w punktach informacyjnych lub na stronie internetowej https://rozklad-pkp.pl/. Rozkład

można też otrzymać na telefon komórkowy przy pomocy wiadomości sms (szczegóły:

https://rozklad-pkp.pl/bin/help.exe/pn?tpl=sms&). Informacje udzielane są również

telefonicznie (https://www.rozklady.pl/index.php?op=linki&id=1).

Bilety można kupić w kasach na dworcach oraz przez Internet.

Autobusem

Do mniejszych miejscowości, gdzie nie docierają pociągi, na pewno dotrzesz autobusami PKS. Istnieją liczne oddziały Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej na terenie całego kraju. Ich rozkłady jazdy oraz cenniki można sprawdzić na dworcach autobusowych na tablicach informacyjnych i w punktach informacyjnych oraz na odpowiednich stronach internetowych. Bilety można nabyć w kasach dworcowych lub u kierowcy bezpośrednio przed odjazdem.

Poniżej linki do stron PKS-ów w największych miastach: Białystok: https://www.pks.bialystok.pl/ Bydgoszcz: https://www.pks.bydgoszcz.pl/ Gdańsk: https://www.pks.gdansk.pl/ Gorzów Wielkopolski: https://www.pks-gorzow.pl/ Katowice: https://www.pks-katowice.pl Kielce: https://www.pks.kielce.pl/ Kraków: https://www.pks.krakow.pl/ Łódź: https://www.pks.lodz.pl/ Olsztyn: https://www.pks.olsztyn.pl/ Opole: https://www.pks.opole.pl/ Poznań: https://www.pks.poznan.pl/

9

Rzeszów: https://web.pks.rzeszow.pl/ Szczecin: https://www.pks.szczecin.pl/ Warszawa: https://www.pksbilety.pl/ Wrocław: https://www.polbus.pl/ Zielona Góra: https://pks.zgora.pl/

Autokarowe połączenia krajowe i międzynarodowe oferują też prywatne biura podróży.

Samochodem

W Polsce obowiązuje ruch prawostronny. Łączna długość dróg szybkiego ruchu wynosi w Polsce blisko 2600 km. Na drogach obowiązują następujące ograniczenia prędkości: teren zabudowany - do 50 km/h poza terenem zabudowanym - do 90 km/h strefa zamieszkania - do 20 km/h droga ekspresowa dwujezdniowa - do 110 km/h droga ekspresowa jednojezdniowa - do 100 km/h droga dwujezdniowa, o co najmniej dwóch pasach w każdą stronę - do 100 km/h autostrada - do 130 km/h

Ogólnopolska sieć pomocy drogowej dostępna jest pod numerem telefonu 0719637. Opłaty pobierane są za korzystanie z autostrad. Aktualne wysokości opłat i sposób ich pobierania można sprawdzić na stronach internetowych: Autostrada A1: https://www.a1-autostrada.pl/ Autostrada A2: https://www.autostrada-a2.pl/ Autostrada A4: https://www.autostrada-a4.pl/

Na stronie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad https://www.gddkia.gov.pl/ można zaplanować trasę podróży, sprawdzić warunki pogodowe i dowiedzieć się, gdzie prowadzone są remonty utrudniające ruch.

Komunikacją miejską

W większych miastach dobrze funkcjonuje sieć komunikacji miejskiej: autobusy i tramwaje, a w Warszawie dodatkowo linia metra. Transportem miejskim szybko dotrzesz do celu.

W środkach komunikacji miejskiej obowiązują bilety jednorazowe, a także czasowe, np. 20-minutowe, dwutygodniowe i miesięczne. W Warszawie osoby, które ukończyły 70. rok życia mogą jeździć autobusami, tramwajami i metrem bezpłatnie. Muszą tylko okazać dokument, na którym widnieje data urodzenia.

Informacje o cenach biletów w poszczególnych miastach wojewódzkich oraz o rozkładach jazdy znajdziesz na poniższych stronach: (wkrótce podane)

10

1.14 Opieka medyczna

Dzięki Europejskiej Karcie Ubezpieczenia Zdrowotnego obywatele państw UE oraz czterech państw tworzących EFTA mogą w Polsce korzystać z niezbędnych świadczeń opieki zdrowotnej na koszt swojego państwa. Obywatele innych państw muszą za usługi medyczne płacić.

Do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych podczas pobytu w Polsce mają prawo obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej oraz 4 państw należących do EFTA – Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, a więc Islandii, Norwegii, Lichtensteinu i Szwajcarii. Takie osoby powinny przed wyjazdem wyposażyć się w Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).

1.15 Klimat, pogoda, średnie temperatury

W Polsce panuje klimat umiarkowany o charakterze przejściowym pomiędzy klimatem

morskim a lądowym. Jest to efekt ścierania się mas wilgotnego powietrza znad Atlantyku z

suchym powietrzem z głębi kontynentu euroazjatyckiego. W efekcie klimat Polski odznacza

się znacznymi wahaniami w przebiegu pór roku w następujących po sobie latach. Zaznacza

się to zwłaszcza w charakterze zim, które są bądź wilgotne, typu oceanicznego, bądź -

rzadziej - pogodne, typu kontynentalnego. Generalnie w Polsce północnej i zachodniej

przeważa klimat umiarkowany morski z łagodnymi, wilgotnymi zimami i chłodnymi latami ze

sporą ilością opadów, natomiast we wschodniej części kraju zaznacza się kontynentalizm

klimatu, z ostrymi zimami oraz gorętszymi i bardziej suchymi latami. Maksimum opadów

przypada na miesiące letnie.

Temperatura

Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, którego średnia temperatura wynosi 16-19°C.

Najchłodniejsze w lipcu są obszary górskie. W szczytowych partiach Tatr i Sudetów średnia

temperatura powietrza w lipcu wynosi zaledwie ok. 9°C. Chłodniej jest w lipcu także na

obszarach Polski przylegających do Morza Bałtyckiego (ok. 16°C), co jest wynikiem

ochładzającego wpływu wód morskich. Najcieplej jest w środkowej części Polski, gdzie

średnie dobowe temperatury przekraczają 18°C. Dni gorące, o temperaturze co najmniej

25°C, występują w Polsce od maja do września. Jednak pogoda w lipcu i sierpniu jest bardzo

różnorodna i zmienna. Mogą wystąpić temperatury 25-30 °C w ciągu dnia i 16-20°C nocą,

często jednak temperatury są niższe. Przy wyższych temperaturach, mogą wystąpić

gwałtowne burze, a chłodne dni bywają deszczowe. Należy więc być przygotowanym na

różne warunki pogodowe.

11

1.16 Kuchnia

Trudno mówić o "czystej" kuchni polskiej. Ze względu na polską historię, znaleźć w niej

można wiele wpływów z innych krajów; niemieckich, rosyjskich, węgierskich, włoskich,

żydowskich czy francuskich. Potrawy kuchni polskiej są stosunkowo bogate w tłuszcz, dlatego

też bardzo popularna jest wśród mężczyzn, chociaż i panie ulegają pokusie niepowtarzalnego

smaku.

Charakterystyczne jest duże i syte śniadanie, którego podstawę stanowi polskie pieczywo

(pszenne, żytnie, razowe i in.), które jest jedyne w swoim rodzaju.

Główny posiłek (obiad) Polacy zjadają zazwyczaj między trzecią a piątą godziną po południu.

Jeśli chodzi o obiad, pierwsze danie stanowi zupa. Polska kuchnia oferuje cały wybór zup,

poczynając od barszczu podawanego z uszkami, kapuśniaku, pomidorowej, krupniku, a na

grzybowej kończąc. Zupą wartą oddzielnego zdania jest rosół, czysty wywar z kurczaka bądź

wołowiny podawany z makaronem i okraszony zieleniną. Drugie danie to zazwyczaj danie z

różnego rodzaju mięsem podawane na ciepło razem z ziemniakami, ryżem lub kaszą.

Polska kuchnia jest również znana z pierogów różnego rodzaju. Właściwie różnego rodzaju są

nadzienia do nich - są więc pierogi z owocami , białym serem, z mięsem, kapustą i grzybami

albo ruskie (z nadzieniem z ziemniaków, sera i cebuli). Narodowe danie Polski, to

bezsprzecznie bigos - danie zrobione z kiszonej i słodkiej kapusty, różnego rodzaju mięs

gotowanych i wędzonych, wędlin, grzybów, a jeśli robione po mistrzowsku - często

podlewane winem.

Na deser podaje się zwykle ciasta np. drożdżowe, sernik, , szarlotkę, lub wiele innych. Polacy

przepadają również za pączkami (pulchne ciastko drożdżowe z mąki pszennej w kształcie

nieco spłaszczonej kuli z nadzieniem).

Popularnym gorącym napojem jest herbata pita często z dodatkiem plasterka cytryny i

słodzona cukrem. Choć Polacy bardzo chętnie piją także kawę, którą zaczynają dzień w domu

czy w pracy.

12

1.17 Przydatne zwroty po polsku

1. TAK/NIE

2. Dzień dobry/Do widzenia

3. Dobry wieczór/Dobranoc

4. Cześć!

5. Do zobaczenia!

6. Proszę/dziękuję/przepraszam

7. Nie rozumiem/Nie wiem

8. Nazywam się (mam na imię)

9. Bardzo miło mi pana/panią poznać

10. Jak się pan/pani miewa? - Bardzo dobrze, dziękuję

11. Czy mógłby pan/pani mi pomóc?

12. Chciałbym/chciałabym …

13. Czy mówi pan/pani po angielsku?

14. Gdzie jest toaleta?

15. Nie mówię po polsku

16. Proszę mówić wolniej

17. Ile to kosztuje?

18. Która godzina?

19. Wspaniale!

20. Na zdrowie!