Archives References: A.XII.1/34 ilaY11. 4/3 - PISM Home Pagepolishinstitute.com/a_xii/1_34.pdf ·...

ilaY11. 4 /3"

-)E,Ąipauty

Archives References: A.XII.1/34

Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London)

The Polish Institute and Sikorski Museum

GABINET N.W. I A:(TA

ł k Duża mie3

L ('21(-9 /rok 4Crki

Zat.

„1 1 /

MIN±SERSTWO RAW`WOJSKOWYCH

?(I ,39

L.dz. 918 /Adj/42 Londyn, .1 7vy1942

PAN GENERAL NACZELNY WÓDZ

W wykonaniu rozkazu Nr.995/X/42 z dnia 12 maja b.r. przedstawiam w załęczeniu treściwe sprawozdanie ze wszystkich działów mego resortu, które czasowo mi podlegały względnie podlegaja.

WłCEMMIST SPRAW WO43KOWYCH

Dr.I.Modelski Gen. Bryg.

Zał czników 1°




a/ NOTATKA DOTYCZACA POCłAGOW PANCERNYCH

Pociągi Pancerne - o obsadzie oficerskiej - niezależnie od służby szeregowego w tych jednostkaah, przeszły w międzyczasie przeszkolenie pancerno-motorowe na kursach i stage'ach w brytyjskich jednostkach pancernych. W tej chwili około 600 oficerów ukończyło pełny kurs pan-cerno-motorowy z przeznaczeniem na uzupełnienie polskich jednostek pan-cernych na terenie Anglii i Bliskiego Wschodu, reszta będzie użyta jako kadra dla nowo formujących się jednostek pancernych.

Na skutek wyłonienia się nowych potrzeb personalnych, Rosja i Bliski Wschód, zdecydowałem zlikwidować 5 pociągów. Likwidacja w toku.

Szczegóły załącznik A /wyciąg ze sprawozdania/

b/ NOTATKA DOTYCZACA BIURA PROPAGANDY ł WWIATY

Tragiczne warunki, w jakich znalazła się dwukrotnie armia polska zmusiły mnie cblo postawienia zagadnienia podniesienia =rale żołnierza na czoło wszystkich innych zagadnień. W tym celu powołałem do życia na terenie Francji przy MSWoisk. Wydział Propagandy i Oświaty, który w całości wypełni/ swoje zadanie, czego dowodem była postawa wojska naszego w tragicznych dla Francji chwilach.

Z chwile przyi)ycia do Anglii, równolegle z zapewnieniem opieki ma-terialnej w wojsku, rozwinąłem pracę nad opieko moralna. Zreorganizo-wałem a raczej odbudowałem poprzedni aparat, przekształcając go na Biuro Prop. i Ośw. Dzisiaj dzia:alnoś tego aparatu rozwinęła się do imponujących rozmiarów, obejmuję swym zasięgiem cała Anglię, Egipt, Syrię, Iran, Rosję, Kanadę, Afrykę Zchodnią oraz obozy internowanych w Hiszpanii, Szwecji i Szwajcarii.

Szczegóły załącznik B /wyciąg ze sprawozdania/

c/ NOTATKA DOTYCZACA BIURA BEZPIECZE1STWA

Dla zwalczania działalności obcego wywiadu, sabotażu, ruchów wywro-towych i wpławów destrukcyjnych obniżających morale wojska istnieje w MSWoisk. Biuro Bezpieczeństwa.

Ważności tej komórki nie będę tu podkreślał. Biuro Bezpieczeństwa współpracuje w Zakresie swej działalności

z zainteresowanymi resortami wojskowymi i cywilnymi oraz odpowiednimi organami brytyjskimi.

Szczegóły załącznik C /wyciąg ze sprawozdania/

di NOTATKA DOTYCZACA BIURA PERSONALNEGO

Francja. Do dnia 13 czerwca 1940 zweryfikowano 8739 ofic. i podch. /bez lotnictwa i marynarki". Nie zweryfikowano 530 w stacji zbornej ofic. Carpiagne.

Według raportu z dnia 31 maja 1940 stan oficerów będacych w czynnej służbie oraz oficerów niezweryfikowanych wynosił 6001.

Anglia. Do Wielkiej Brytanii przybyło z Francji, według zestawienia stanu z dnia 8 sierpnia 1940 r. - 4571 oficerów.

Ze stanu wykazanego we Fancji nie przybyło więc około 2000 ofic.

Szczegóły załacznik D /wyciag ze sprawozdania/

e/ NOTATKA DOTYCZACA BIURA REJESTRACYJNEGO

Dla zobrazowania przebiegu wrześniowej kampanii w Polsce stworzyłem jeszcze w grudniu 1939 Biuro Rejestracyjne, które przepracowało około 7 tys. sprawozdań z terenu Francji, Rumunii i Węgier.

Na podstawie tego materiału opracowano, względnie znajduje się w opracowaniu większość zagadnień wojny polsko-niemieckiej.

Szczegóły załacznik E /wyciag ze sprawozdania/




- 2 p »f

f/ NOTATKA DOTYCZACA WOJSK.INSTYTUTU TECHNICZNEGO

W grudniu 1940 powołałem do życia Wojskowy Instytut Techniczny dla zaspokojenia potrzeb armii w związku z jej modernizacją. Nieza-leżnie od powyższego postawiłem tej instytucji zadania zbierania doświadczeń z obecnej wojny w dziedzinie techniki wojennej dla sformu-łowania wniosków na przyszłość oraz nadzoru nad całością polskich woja skowych sil technicznych na terenie dielkiej Brytanii.

Praca techniczna dla wojska przejawiła się przede wszystkim w dzi( dzinie szkolnictwa technicznego oraz w realizacji nowych konstrukcyj i pomysłów dla potrzeb wojska.

rrzeszkolono na stage ach i kursach, w fabrykach i warsztatach przeszło 300 oficerów i szeregowych. Część konstrtkcyj i pomysłów polskich, zakwaliftkowanych przez Instytut, zostało przyjęte przez władze angielskie i zastosowane w wojsku.

Poza tym istnieje stała współpraca fachowa z brytyllskimi ośrod-kami wojskowo-technicznymi. W wielu brytyjskich biurach konstrukcji broni, doświadczalniach broni i amunicji, arsenałach, badawczych ośrodkach łączności, laboratoriach chemji wojennej oraz ośrodkach wytwórczości wojennej współpracuje 95 oficerów różnych specjalności. • Można już dzisiaj z całą pewnością stwierdzić, te ta współpraca polsko-brytyjska jest wielkim wkładem połkim do wspólnego wysiłku wojennego, nie licząc korzyści które odnie:iemy z tego .02) przyszłość w związku z rozbudową armii w Polsce.

Szczegóły załącznik B' /wyciu ze sprawozdania/

g/ NOTATKA DOTYCZACA SZEFOSTWA INTENDENTURY

Na terenie Francji. Zaopatrzenie b'ił Zbrojnych w materiały intendenckie pozostawało w rękach intendentury 3',rancuskiej. Wysokość uposażenia oraz sposób i rodzaj zaopatrzenia były w całości oparte na notmach stossowanych44-'armii francuskiej.

Zgodnie z umową francusko-polska koszta utrzymania armii polskie we Francji miały być pokryte do wysokości 2/3 przez Wielką Brytanię a do wysokości 1/3 przez Francję. Kwota, jaką jesteśmy obciążeni z tytułu pobytu na terenie Francji nie została dotychczas ustalona przez rząd francuskich.

Na terenie Anglj,i. Zgodnie z umową z dnia 5 sierpnia 1940 koszty zaopatrzenia wojska pokrywane są przez wielką Brytanię, która przydziela pieniądze na wydatki gotówkowe a potrzebne przedmioty i materiały w naturze. Maxtazam±xxX=R

Na terenie ZSSR. Gospodarka jest oparta na przepisach polskich z tą różnicą, że zakup wszelkich artykułów oraz żołd i uposażenie są dokonywane z pożyczki udzielonej przez rząd ZSSR w kwocie 300 miłj. rubli.

Na terenie Kanady. Zaopatrzenie oddziałów polskich identyczne jał w Wielkiej Brytanii z tą różnicą, Ze wydatki pokrywa się ze Skarbu Polskiego.

Uposażenie wojska Na terenie AnRłji i Srodkowego Wschodu: a/ żołd szeregowych ustalono według stawek brytyjskich z tą róż-

nicą, że nasi szeTegowi nie otrzymuję dodatku wojennego 6d dzienniej w zamian zato 3 1/2 d. dziennie na papierosy.

b/ Uposażenie oficerów zostało ustalone przez Radę Ministrów. c/ żołnierze posiJdljący rodziny na obszarze szterlingowym otrzy-

mują poza żołdem dodatki rodzinne w wymiarach jak dla żołnierzy bryt. Na terenie ZSSR. Uposażenie żołnierzy W.P. na terenie ZSSR uregu-

lowane według zasad stosowanych w wosku sowieckim z nieznacznym ob-niżeniem w stopniach wyższych.

Na terenie Kanady. Uposażenie jak w Wielkiej Brytanii z przelicu niem na dolary kanadyjskie. Ustalono dodatki wyrównawcte na czas po-bytu w Kanadzie.

Wyżywienie Na terenie Angłji i Ilrodkowego Wschodu. Artykuły żywnościowe

*otrzymuję nasze organy zaopatrzenia,w naturze z magazynów brytyjskich. Racje żywnościowe są identyczne jak brytyjskie i jednakowe dla szeregowych i oficerów. Wyżywienie obecnie jest bardzo dobre i wystarcza-




- 3 P. ›rtt 1.› Lf

jgce. Na terenie ZSSR. Wyżywienie na terenie ZSSR oparte jest na normach

sowieckich. Niestety możliwości zaopatrzenia sowieckiego podlegaję wa-haniom, wskutek czego żołnierze nasi otrzymuję często 1/3 swych należ-ności, dzielge się do tego jeszcze z polSkg ludnościg cywil/1g chronigcg się pod opiekę wojska. Na uzupełnienie braków w wyżywieniu przekazałem dotychczas 2 miliony porcyj żywn. z Wielkiej Brytanii.

Na terenie Kanady. Wyżywienie według norm dbowigzujęcych w armii kanadyjskiej.

Umundurowanie wojska

Na terenie Anglji i Srodkowego Wschodu. Żołnierze noszę mundury barwy i kroju używanych w wojsku brytyjskim z tym, że posiadajg godła I odznaki polskie. Mundury sg dostarczane przez władze brytyjskie w na-turze.

Na terenie ZSSR. Wojsko nasze nosi mundury podobne jak w Anglji. Wysłano dotychczas 150 tys. kompletów umundurowania, 150 tys.drelichów, 300 tys. par obuwia, 5 tys. komplet6w umundurowania dla pomocniczej służby kobiet oraz 200 tys. koców. W przygotowaniu dalsze transporty a przede wszystkim 150 tys. bielizny letniej.

Na terenie Kanady. Zakupiono część umundurowania z kredytu Skarbu Polskiego od armii kanadyjskiej, a część otrzymano ze Stanów Zjednoczo-nych z Lease and Lend.

Wydatki gotówkowe wojska

Na terenie Anglji i grodkowego Wschodu. Wydatki gotówkowe wojska /uposażenie, ewakuacja, propagandą/ za rok 1941 wynoszę według prowizo-rycznego zamknięcia - L3.842.773, dochody - L3.961.703 - /gcznie z kre-dytami z Polskiego Ministerstwa Skarbu, które wynosiły L165.200 - a były przeznaczone na koszty ewakuacji na wydatki nie objęte kredytem bryt.

Wydatki na rok 1942 Igcznie z Oddziałem 11 wynoszę 14.824.900 zElrów-no po stronie dochodów jak i rozchodów. Wydatki te niewgtpliwie znacz-nie wzrosnę na skutek ewakuacji z ZSSR 1600 oficerów i 29 tys.szeregowych - w tym 8200 szer. ofic. z przeznaczeniem do Anglji. W przybliże-niu wzrost wydatków wyniesie około 4 1/2 miliona funtów.

Na terenie ZSSR. Wydatki gotówkowe na terenie ZSSR obejmuję całość zaopatrzenia wojska i wynoszę za rok 1941 kwotę 69 milionów rubli. Po-zostaje na rok 1942, jako reszta z pożyczki 300 milionów rubli - kwota 230 milionów rubli. Kwota ta przy stanie 44 tys. wystarczy na około 6 miesięcy.

Na terenie Kanady. Koszty utrzymania wojska wynoszę do dnia 31 grud nia 1941 kwotę 41.500 dol.USA oraz 352.750 dol.kanadyjskich.

Ogólne zestawienie obeigtenia Skarbu Państwa

Do dnia 31.X11.1941 obeigzenie Skarbu Państwa z tytułu utrzymania Polskich 3i/ Zbrojnych na terenie Wielkiej Brytanii i Srodkowego Wscho- du przedstawia się następujaco:

ą/ Wojsko lądowe - przydzielona gotówka L 4.044.335 - za świadczenia w naturze /zaliczkowo/ L 4.604.364

Ł 8.648.699

b/ Marynarka Wojenna Ł 889.743

c/ Lotnictwo /zaliczkowo/

L24.059.750

Razem L 33.598.192

Kwoty wykazane jako zaliczki za dotychczasowe świadczenia materiało-we ulegnę w przyszłości mianom zależnie od szczegółowego Obliczenia, które nastgpi po ostatecznym ustaleniu stawek dziennych i kosztów pierw-szego wyposażenia /1, 0.5.2, a na grodkowym Wschodzie L 0.6.0/ na utrzy-manie żołnierza w Wielkiej Brytanii i na grodkowym Wschodzie.




f 4 p_m. kipy

Prace dotyczące zaopatrzenia oiska po powrocie do kraj.11.

Przy Szefostwie Intendentury istnieje specjalny referat, który zajmuje się studiami nad przyszłym zaopatrzeniem wojska w kraju oraz współpracę z ;jinisterstwem Skarbbk w zakresie zaopatrzenia kraju po powrocie w zywnoś,::, w ubrania i w surowce.

Szczegóły załącznik G /wyciąg ze sprawozdania/

h/ NOTATKA DOTYCZACA F.O.N.

Fundusz Obrony Narodowej powołany do życia dekretem Prezydenta w roku 1934 na zwiększenie zasobów obrony Państwa, po katastrofie wrześniowej znalazł się częściowo na terenie Francji a z kolei na terenie Anglii.

Na podstawie tego dekretu powołałem z końcem roku 1940 Komisję dla kontroli, szczegółpwego zbadania i ustalenia majątku FON. Ponadto stworzyłem Biuro Administracji FON i Darów dla administrowada publicz nym majątkiem.

Dziś prace Komisji znajdują się na ukończeniu a całośó gospodarki tym fundudzem ujętą została pod ketem prawnym.

Przybliźone określenie wartości majątku FON na dzień 1.V.1942 przedstawia się jak następuje:

a,/ W dolarach USA - saldo na 1.V.1942 - obligacje i pa dery wart. - złoto w Dakarze - srebro w Marsylii - przedmiotr wartościowe

Razem

0 64,300.00 " 75,400.00 " 225,000.00

i f

48.000.00 !f

1,000.00

$ 413,700.00

b/ W złotych polskich - w gotówce i w czekach zł. 176,095.00 - w pożyczkach wewn. i ksią-

żeczkach oszczędn. " 179,015.72

Razem zł. 355,110.79

szczegóły załącznik H /wyciąg ze sprawozdania/

10( NOTATKA DOTYCZACA BIURA DLA SPRAW RODZIN WOJSKOWYCH

W październiku 1939 na terenie Francji stworzyłem Fundusz Pomocy Jeńcom i Rodzinom - fojskowym, z którego to Funduszu korzystały przede wszystkim rodziny poległych i jeńców bez różnicy stopni.

Po przybyciu do Anglii przekształciłem powyższą instytucję w Biu-ro dla Spraw Rodzin Wojskowych, którego dzia/alnoścj objęła Anglię, Palestynę, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję, Rodezję, Kanadę, Francję I Algier. Korzysta ze stałych zapomóg miesięcznych około 9 tys. osób.

Dano pomoc jeńcom i zorganizowano pierwsze pomoc dla zesłanych w Rosji. Rozpoczęto ewakuację i organizację przesiedlenia zesłańców przez Teheran do Kolonii Brytyjskich.

Szczegóły załącznik ł /wyciQg ze sprawozdania/




‚,..r.11 'f/

Zał4cznik A.

NOTATKA DOTYCZACA

POCłAGóW PAN=NYCH

Szukając rozsądnego rozwiązania istniejących nadwyżek oficer-skich, skorzystałem z propozycji władz brytYjskich obsadzenia polskimi załogami oficerskimi istniejących ri_t terenie Wielkiej Bry-tanii pociągów pancernych.

Akcja obsgdzenia 12 pociągów pancernych rozpoczęta we wrześniu 194o została zakoczona w kwietniu 1941. Około 600 oficerów uzyskało zatrudnienie. Zdając sobie sprawę, iż pełnienie służby ~o szeregowego nie jest la longue właściwym zajęciem dla ofice-ra, wydałem w raju 1941 wytyczne nakazujące nastawienie wyszkolenia oficerów w pociągach pancernych na motoryzację i broń pancerną. Dzięki wydatnej pomocy brytyjskich jednostek wojskowych zamierzenia te zostały zrealizowane w całej rozciągłości.

Wskutek wyłonienie się nowych potrzeb personalnych, Rosja i Bliski Wschód, okazało się niemożliwe dalsze obsadzanie wszystkich dwunastu pociągów. Dla tego też zdecydowałem zlikwidoanie 5 po-ciągów. Likwidacja objęła pociągi pancerne mające najsłabsze wa-runki wyszkolenia.

W chwili obecnej około 600 oficerów ukończyło pełny kurs moto-rowo-pancerny z przeznaczeniem na uzupełnienie polskich jednostek

.,12ncernych na terenie'Anglji i niskiego Wschodu, reszta będzie użyta jako kadra dla nowo formujących się jednostek pancernych.

/dczegóły w załączniku/ Nr.l.




NOTATKA W SPRAWIE POWAGOW PANC=CH

Szukając rozwiązania rozsgdnego użycia istniejgcych nadwyżek oficerskich,

skorzystałem z propozycji władz bryt. obsadzenia polskimi załogami oficerskimi, istnie-

jgcych na terenie W.Bryt.pociggów pancernych.

Akcja obsadzania 12 pociggów panc.rozpoczęta we wrześniu 1940, została za-

kończona w kwietniu 1941.Tymsamym około 600 oficerów uzyskało zatrudnienie.

Zdajgc sobie sprawę,iż pełnienie służby szeregowego nie jest a la 1O4ngue

właściwym zajęciem dla oficeraywydałem w maju 1941 wytyczne nakazujgce nastawienie wy-

szkolenia oficerówwpociggach panc.na motoryzację i broń pancer9pzięki wydatnej po-

mocy bryt. jednostek wojskowych„w skład których wchodziły poszczególne pociggi paw.,

oficerowie uzyskali szerokie możliwości wykorzystania staiów i kursów brytyjskich oraz

dostęp do najnowocześniejszego sprzętu pancernego.

Wskutek wyłonienia się nowych potrzeb personalnych Mosja i Bliski WschW,

okazało się niemożliwe dalsze Obsadzanie wstystkich 12 pociggów.Dlatego też zdecydawa-

/em zlikwidowanie 5 pociggów.Likwidacja objęła pociggi panc.majgce najsłabsze warunki

wyszkolenia pancerno-motorowego.

Od chwili obecnej będziemy obsadzali nadał 7 pociggów panc.,które stały się

prawdziwg kuźnię. przygotowujgcg oficerów do służby w jednostkach czo/gawych.Pociggi te

zostały obecnie wyposażone przez władze bryt.w organiczne oddziały Bren-Carrierów i

samochodów pancernych, a nawet, dzięki wyjgtkowej uprzejmości niektórych dowódców

angielskich, wnajnowocześniejsze czołgi szy'bkobieżne.

W pociggach pancernychwchwili obecnej - ogółem ponad. 600 oficerów ukoń-

czyło pełny kurs motoryzacyjny.Ogó/ oficerów poc.panc.przeszedi ponad 1000 kilkutygo-

dniowych stażóww różnych bryt.oddzialach zmotoryzowanych /przeważnie pancernych!.

Oficerowie pociggów panc.sg przeznaczeni :

ł/ na uzupełnienie 1 Dyw.Panc.gen.Maczka - w ilości około 60 oficerów,

2/ jako Obsada kadrowa nawoformujgcych się jednostek pancernych.

W zwigzku z tym majg one wyprodukować 170 oficerów czołgowych, około 90

oficerów grupy technicznej /do Obsługi warsztatów reper.samoch.-czo/gowych/ oraz oko-

ło 70 oficerów na różne stanowiska specjalne.

Już w chwili obecnej kilkunastu oficerów z poc.panc.zostaje skierowanych

na Bliski Wschód do twcrzgcych się tam jednostek czołgów.

Pociggi pancerne będg utrzymywane tak długo, jak długo sg nam pomocne w

trudnym zadaniu przygotowywania kadr pancernych, którg to robotę robig mi dobrze.




Załacznik B. g

NOTATKA DOTYCZACA

DZIALALNOJCI BIURA PROPAGANDY ł ACWIATY •

Różnorodność elementu składajacego się na zaczatki odradzajęceF( się we Francji wojska polskiego, nastroje przygnębienia i rozgorycze-,. nia po świeże 8 katastrofie wrześniowej, konieczność podniesienia du-cha w ogóle a ducha karności i ofiarności żołnierskiej w szczegól-ności - kazały już od aamych zaczatków tworzenia naszych Si/ Zbrojnycl zwrócić uwagę na ujęcie takich elementów oddziaływania na psychikę żołnierza jak kultura, oświata i propaganda w system celowo zorgani-zowany, nie zaś dzkajacy dorywczo, bezplanowo i bez jednolitych me-tod.

W tym celu powołałem do życia na terenie Francji przy MSWoisk. Wydział Propagandy i Oświaty, który w całości wypełnił swoje zadanie, czego dowodem była postawa wojska polskiego w tragicznych dla Francji chwilach.

Na terenie Anglii. Załamanie się F:.ancji, dramatyczne przeży-cia w czasie walk i przebijania się z bronię łub bez broni poprzez chaos klęski ku południowo zachodnim portom francuskim, brutalna rze-czywistość, wreszcie przebieg samej ewakuacji - wytworzyły podkład psychiczny niesprzyjajęcy łatwemu wszczepieniu nowej wiary i nowej nadziei. Ale prace nad kierowaniem i urabianiem nastrojów miały już pewne swoje doświadczenia i drogi. Równalegle z zapewnieniem opieki materialnej w wojsku, rozwinałem pracę nad opieka moralna. Zreorga-nizow4% r zej odbudowałem popmzdni aparat, przekształcajęc go na Biur d' y MSWojsk.

Jako zadania do wykonania postawiłem: - podniesienie kulturalne i umysłowe żołnierza, - podniesienie ducha żołnierskiego i obywatelskiego, - oddziaływanie propagandowe na rzecz Polski i jej interesów

obecnych i przyszłych wśród miejscowego społeczeństwa angielskiego.

Dzisiaj działalność tego aparatu rozwinęła się do imponujacych rozmiarów. Przytoczę tylko sucbffl cyfry za 1941 rok:

- akcja wykładowa - 330 odczytów na 31 tematów - akcja czytelnicza i biblioteczna - 132 biblioteki, przeszło

6000 księżek polskich, 4000 obcych, - poprzez wojsko kolportuje się wśród miejscowego społeczeństwa

angielskiego ogromna ilość wydawnictw własnych i obcych o Polsce /w jednej tylko brygadzie rozdano w ciagu roku 1941 3 tys. ksiażek wysoko wartościowych o Polsce!,

- kursy naukowe i dokształcające - korzystało przeszło 1000 żoł. nierzy,

- kursy maturalne txxxIxxxxytnzklatie - 550 żołnierzy, - kursy uniwersyteckie - 100 żołnierzy /bez Wydziału Medycznego, - szeroko rozwinięta akcja prasowa i wydawnicza idaca w tysia-ce,

- imprezy kulturalne jak czołówki teatralne, chóry, orkiestry, występy solistów, wieczory literackie i towarzyskie, wyświet-

lanie filmów itp. postawione na wysokim poziomie. Wszystkie bez wyjatku oddziały posiadaję swoje własne świetlice

obsadzos*,przez personel fachowy P.C.K. łub Polska 'YMCA. Niezależnie od terenu Anglii działalność tej instytucji central.

nej przejawia się również na innych terenach, naktórych znajduję sig Polskie Siły Zbrojne jak Egipt, Palestyna, Syria, Iran, Rosja, Kanada Afryka Zachodnia oraz obozy internowanych w Szwajcarii, Hiszpanii I Szwecji.

/Sszczegóły w załęczniku/ Nr.2.




Rok

<C)

F R>"( 413y

D Ą2.:, C 14 Znak pt Inosci

•

BIURO PROPAGANDY I OŚWIATY

Zlecenie ella kancelar i

A

Nr. sprawy._ *9 777# z /194 r,

Lak. 0-1:0 . I.' h . ifireanit ra

rak U3t,, LV( - Kaiegori. O

okr:

yswparnt,e;

Akta innych a„naw

Referent__ __

Kierownik referatu

Szef biura I rOWnot

Zatwierdzam:

Współpraca:

fat, e te - oo

009r47

te-7




- (,

REFERAT DLA NACZELNEGO ODZA

O działalności kult.-ośw. i prop. w odrodzonych Polskich Siłach Zbrojnych 1939-1942.

.I. F. r a n. c j. a.

Różnorodność elementu składającego się na zaczątki odradzają-()ego się we Francji Wojska Polskiego, nastroje przygnębienia i roz-goryczenia po świeżej katastrofie wrześniowej, konieczność podnie-sienia ducha w ogóle, a ducha karności i ofiarności żołnierskiej w szczególności - kazały już od samych zaczątków tworzenia naszych Sil Zbrojnych zwrócić uwagę na ujęcie takich elementów oddziaływa-nia na psychikę żołnierza, jak kultura, oświata i propaganda, w sys-tem celowo zorganizowany, nie zw-> działający dorywczo, bezplanowo I bez jednolitych metod.;

Już na samym początku 1940 roku z rozkazu Wczelnego Wodza na-dano podstawy organizacyjne i budżetowe tej pracy dotąd dorywczej I improwizowanej stwarzając w 151.S.Wojsk. Wydział Prop. i Ośw., w te-renie za( tworząc sieć personelu oftlatoego,częś ciowo etatowego /przy większych jednostkach liniowych i ośrodkach zbornych i wyszko-leniowych/ częściowo zaś pozaetatowego.

Ze sprayiozdaLIa obejmującego dorobek pracy na tym polu od dru-giej polowy stycznia do pierwszej połowy lutego 1940 r. wynika, ż e:

a/. organizacja pracy i personelu została całkowicie uruchomiona I opracowane podstawowe zasady i instrukcje,

b/. nie licząc wydw,nietwa własnego "Polska aluzaca" /wydano w tym czasie 3 kolejne numery/ zorganizowano bezpłatny kolportaż pism polskich w szeregach wojska /1600 egz. dziennie./,

c/. uruchomiono serwis prasowo-artykułowy dla polskiej prasy cy,13- nej ue Francji, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie oraz sen-is prasowo-informacyjny dla polskiej prasy i obcej,

d/. rozpoczęto zasilanie bibli ›łek żołnierskich polskimi wydawnictwa-mi książkowymi oraz ustalono z autorami tematy broszur z cyklu "Biblioteki Zoiniersl-iej",

e/. nawiązano kontakty z rozgłośniami radiowymi, uruchomiono imprezy teatralne oraz czołówki filmowo-radiowej,

f/. powołano do życia t.zw. "Centralny Komitet Pomocy lojeku" i na-wiązano łączność i współpracę z organizacjami urzędowymi i spo-łecznymi /polskimi i obcymi/ praeujaoymi dla wojska, wzmacnla-ją° tym samym podstawę pod pożytecznp działalność świetlic żoł-nierskich, dających żołnierzowi godziwa, rozrywkę i atmosferę domu rodzinnego.

Pomimo stosunkowo krótkiego czasu trwania pracy kult.-ośw. I prop. we Fran9„3i, spełniła ona swoje zadanie utrwalając wiarę w od-budowę Polski, łodnaułajac i pogłębiając zachwiany katastrofą autory-tot władzy, wpajając ducha karności żołnierskiej i obywatelskiej




2 IN kit 3Lf

I stwarzając atmosferę gotowości do bohaterskich poświęceń I wytrwałości w codziennej twardej służbie dla Kraju. Postawa. Wojaka Polskiego w tragicznych dla Francji chullach była dosta- tecznym tego dowodem.'

_J

- ił. U boku :Wielkiej Brytanii.

!Załamanie się Francji, dramatyczne przeżycia czasie walk I przebijania się z bronią lub bez broni poprzez chaos klęski ku południowo-zachodnim portom francuskim, brutalna rzeczywistość wobec rozwianych wizji i zdawałoby się ostatnich nadziei, wresz-ole przebieg samej ewakuacji wytworzyły podkład psychiczny nie-sprzyjający łatwemu wszczepianiu nowej wiary i nowych nadziei. Ale praco nad kierowaniem i urabianiem nastrojów miały już pewne swoje doświadczenia i drogi. Równolegle z zapewnieniem opieki ma-terialnej wojsku, rozwinpb.18-pracę nad opieką moralną Zreorge- nizowafflił. a raczej odbudowa:44,-k poprzedni aparat Prop. i Ośw.M.S. płsk. przekształcając go na Biuro Propagandy i Oświaty M.S. ojsk odległe początkowo ł Generałowi do Zleceń N. e obecnie ic strowi Spraw ojskowych

System personelu oświatowego rozszerzono stopniowo, przyjmu-jąc zasadę, te w każdym oddziale poczynając od batalionu w górę istnieje etatowy oficer oświatowy, a przy dowództwach '.J. refe- renci łub referaty kult.-ośu. pododdziałach/jak kompania i rów-norzędne/ obwiązki oświatowe spełniają wyznaczeni oficerowie lub podchorążowie niezależnie od swoich normalnych obowiązków służbo-wych. Poszczególnym członom Sil Zbrojnych - wojska lądowe, lot-nictwo, marynarka wojenna - pozostawiono dość szeroką autonomię u ramach ogólnie obowiązujących kierunkowych instrukcyj organiza-cyjnych i metodycznych.

Idąc po linii:

-rpodnoszenia poziomu kulturalnego żołnierzy, szczególnie za,' szeregowych /z cenzusem i bez/0

- podnoszenia poziomu umysłowego,

- podnoszenia ducha żołnierskiego i obywatelskiego,

- propagandowego oddziaływania na rzecz Polski i jej interesów obecnych i przyszłych wś ród miejscowego społeczeństwa -

aparat kulturalno-oświatowy i propagandowy wojska rozwinął impo-nującą już dzisiaj działalność , na którą się sklada:

1. Akcja wykładowa i odczytowa prowadzona programowo głównie przez ł .zw. Ilniwersytot Polowy powołany do życia decyzją Naczelnego odzar,z 13.11,1941 r W,okresie od maja 1941.do marca 1942.odby10 się 330 odczy-uow/wyk/adcw/na 31 tematow w 23 punktach.

Niezależnie od niej rozwija się centralnie kierowana ak° a wy-kładowa dorywcza związana z zagadnieniami bieżącymi. Prócz tego we wszystkich oddziałach odbywają. się wykłady, odczyty i pogadanki programowe na podstawie szczegółowych wytycznycl, lub skryptów dos-tarczanych przez Biuro Prop. i Ww. M.S.viojsk.,wzgladnie Samodz. Ref.Prop.1 Korpusu lub Wydziału Kult.łnsp.Lotnictwa.




- 3 ..'(1q bi/ GZ)

2. ;keja czytelnicza i biblioteczna dostarczająca centralnie • najn6bszych wydawnictw własnych izal-Nr.ł./ łub uzyskująca wyso-kie dochody z kolportażu wydawnictw obcych, z których dochód po-zostaje w oddziałach i służy do uzupełniania własnych księgo- . zbiorów oddziałowych łub do pokrywania kosztów związanych z pra-cami kult.-ośw. i prop.. Tak np. na terenie ł Korpusu istniało • w dniu 1 stycznia 1942 - 132 biblioteki żołnierskie liczące ogó-łem 6.046 tomów książek polskich i 4.287 obcych - w porównaniu z 76 bibliotekami i 2.964 tomami polskimi i 2.765 obcymi w dniu ł stycznia 1941 r.

Poprzez wojsko kolportuje się wś ród miejscowego spoleczestwa ogromne iloci wydawnictw własnych i obcych o Polsce. W jednej

tylko brygadzie rozdano w ciągu 1941 r. blisko 3.000 tomów wyso-kowartościowych wydawnictw o Polsce.

3. 1rey naukowe i dokształcające mające na celu zapoznanie fa-chow w ze stanem danego działu specjalności w Wielkiej Brytanii, jak np.: kursy prawnicze, handlowe, rolnicze, historii i kultury angielskiej, silnych prądów /dla elektryków/, świetlicowe i.t.p. Kursy te odbyło dotychczas około 1000 żołnierzy.

Z kursów dokształcających dużą rolę oświatowo-wychowawczą odegrały kursy maturalne /około 10 stałych kursów na terenie I Korpusu - 320 uczpiióW-oraz 6 kursów w lotnictwie - 230 uczniów, studia uniwersyteckie /obecnie około 100 studentów w samych wojs-kach lądowych/0 studia medyczne na polskim wydziale medycznym

Edinburghu.

Nauka języka a ,iełeklego jest obowiązkowa dla wszystkich kołnierzy bez względu na stopień. Ucza nauczyciele angielscy łub szkoccy i wlani, oddziałowi. 0i ostatni przeszli specjalne kilkumiesięczne przeszkolenie doskonal co.

Akcjayrasowa i wydawnicza wyraża się:

- a/. w prowadzeniu stałego serwisu informacyjno-prasowego i fo-tograficznego dla prasy polskiej i obcej /zal.Nr.2./

b/. w regulowaniu kolportażu prasy i wydawnictw własnych na terenie wojska,

- o/. w prowadzeniu archiwum prasowego tyczącego się spraw Poi-kich Sił Zbrojnych,

- d/. w organizowaniu wycieczek i wywiadów dziennikarskich na terenie wojska,

- e/. w prowadzeniu wydawniczej akcji broszurowej i książkowej /zal.Nr.ł./

Przesyłki materiałów propagandowych dla polskich jednostek zamorskich Iącznie z Internowanymi WRiszpanii, Francji nieoku-powanej i Szwajcarii /zestawienie przesyłek - zai.Nr.3./

6. Imprezy kulturalne rozwinięto i postawiono bezwzględnie na wyższym poziomie, niż to miało miejsce w wojsku w Polsce przed- wojennej. Należą tu przedstawienia teatralne, koncerty chórów 3 orkiestr, występy solistów, wieczory literackie lub towarzyskie z koncertami i taficami, wyświetlanie filmów, zabawy dla dzieci itp.




4 xL( 1j 2 11

Prócz licznych zespołów amatorskich istniejących niemal we wszystkich, nawet najmniejszych oddziałach, czynne są stało czołówki teatralne jak: "Lwowska Fala", teatr polowy 1.Brygady, czołówka teatralna lotnictwa, teatry polowe T.P. na Bliskim ,schodzie i w dywizjach w Rosji. Znany chór oddal propa-gandzie polskiej na terenie "3.ełkiej Brytanii ogromne usługi. Zestawienie prac Czołówek - patrz zal..ITr.4.

NieMniej pożyteczna działalność rozwija Sekcja Filmowo-Fotograficzna oraz ojskowa Rozgłośnia Radio Nr.ł.

7. Akcja świetlicowa odgrywa pierwszorzędna rolę kulturalno I wychowawczą. Swietłice schludnie utrzymane i ze smakiem urzą-dzone istnieją niemal w każdym oddziale, a bezwzględnie w każ-dym polskim garnizonie. Dzięki ofiarnej pracy personelu dos-tarczanego przez P.C.K., a wyszkolonego przez P.C.X. i Polską Y.M.C.A. wspólnie z władzami wojskowymi, żołnierz obecnie bez świetlicy obejść by się już nie mógł, stała sir ona bowiem dla nieco niejako domem rodzinnym.

8. Działalność J

• utrzymywaniu kontaktów z analogicznymi placówkami armii bry-tyjskiej i innych sprzymierzonych, jak również z organizacjymi społecznymi brytyjskimi, pracującymi w zakresie opieki nad żołnierzem,

• wysyłaniu bądź współdziałaniu w wysyłaniu polskich prelegentów do oddziałów wojskowych brytyjskich lub oddziałów Home Guardeu z odczytami na tematy jak np. "Polski wysiłek wojenny" lub zbliżone,

▪ współdziałaniu w opracowywaniu prelekcji wygłaszanych przez wojskowych polskich pracujących pomiędzy Brytyjczykami,

▪ rozprowadzaniu polskich publikacyj propagandowych przez ofi-cerów bądź przebywających na stażach łub kursach w oddziałach alianckich, bądź też pracujących pomiędzy Brytyjczykami,

• współdziałaniu w organizowaniu występów polskich wojekowych zespołów artystycznych względnie w organizowaniu innych imprez artystycznych /wystawy/ w oddziałach sprzymierzonych, łub dla ludności cywilnej, jak również w oddziałach polskich w Anglii, poza zasięgiem normalnym tych zespołów‚

• współdziałaniu w organizowaniu udziału wojskowych polskich w charakterze widzów w imprezach propagandowych alianckich.

Zawdzięczając dobremu duchowi i planowemu kierownictwu, • żołnierz polski stał się na terenie obcym nader dodatnim elemen-tem w kształtowaniu wzajemnej przyjaźni i zaufania we współżyciu . z miejecown, ludnością. Przy niedawnych przesunięciach dyslokacyjnych w Szkocji niemal_ ze wszystkich miejscowości, z których odcho- dziły nasze oddzialy,wysylano delegacje do władz brytyjskich z prośba, by przesunięć tych zaniechano.

Przed centralnymi organami kulturalno-oświatowymi i propa-gandowymi wojska wyłaniają się coraz większe zadania. Polegają one głównie na zwierzchnim kierownictwie ujednoliceniu pracy I zaopatrywaniu w materiały kulturalno-oświatowe i propagandowe wielkich jednostek i członów Polskich Sn Zbrojnych na róż rych odległych terenach - jak Egipt, Palestyna, Syria, Iran, Rosja,




MINISTERS2W0 SPRAW WOJSKOWYCH • BIURO PROPAGANDY I OSWIATY

..›14k. vi Załącznik Nr.l.

Dzia ł wydawnict w.

Wydano we Francji:

L.p. Autor T y t u I. Nakład egz.

ł Kielpiński Ku jakiej Polsce idziemy? 2 Kato St. Prawdziwe oblicze hitleryzmu 3 Gen. Sikorski Słowa do Narodu i Wojska

Wydano w W.Brytanii:

_ 4 Jeśman Północne podróże podhalańskie 5000 5 Pomian Rzeczpospolita 5000 6 Jeśman Klejnot srebrzystych mórz 2500 7 Kieipiński Ku jakiej Polsce idziemy /II wyd./ 2500 8 Sobieski Historia Polski, 2 tomy. 2431 9 Ciepielowski 3 Maj. 2000 10 Sulimirski Najstarsze dzieje narodu polskiego 2000 11 Ligocki Złota chorągiew 2500 12 Wdały Niemcy w Polsce 2500 13 Ordon Luna nad Warszawą 2500 14 Patejdł dr. Vademecum ortograficzne 2624 15 Zbiorowa praca Walki w obronie granic 2500 16 tt n Boje polskie 1939-1941.... 4000 17 Godło państwowe 1000 18 Plan m.st:Jarszawy 4000 19

Bogusławski Tablica oznak i stopni wojska czesk. Szopka

698

W druku bądź w przygotowaniu:

Sekcja W.J.Googr Mapa konturowa Polski 1:2500000 Laskowski Otton Grunwald Zbiorowa praca pod red. Polskie skrzydła nad Europą.

Weissnera Andrzej z Kijo-

wa. Jojenna pieśń polska

Tablica oznak stopni Pol.Sił Zbr.

Zakupione wydawnictwa obce:

Lukaszewiczowa i Gliński Tańce polskie - album. 1502

Pr.zbior.pod red.SwiatosIaw-

skiego. Sprawa polska-Pytania i odpowiedzi. 2000

Kwiatkowski M. Rząd i Rada Narodowa R.P. 3250

K:3B




ftNISTERSTIO SPRA1 WOJSKOWYCH BIURO PROPAGANDY I OWIłATY

A4I: Załącznik" Nr.2.

15

DZIAŁ PRASOWY

Materiały prasowe dotyczące Polskich Sil. Zbrojn. dostarczono do:

w 1941 r. w 1942 r. /do 30.IV/

Razem:

Ministerstwo Inf. i Dok. 218 99 317 P.A.T. 113 73 186 Radio 47 79 126 Swiatpoł 5 2 7 Reuter 51 27 78

Polska Walcząca 82 46 128 'd Prasa obozowa ł Korpusu 133 96 229

0 5 o

'04 1 "1

Skrzydła Prasa żolnier.zam orska " ang. bezpośredn.

x 64 25

4 97 5

4 161 30

O bco

- j ę

zycz

ne. •,-1

P4 o d d

" " przez p.Kleczk. Voice of Poland /Ogniwo Przyj/ Unitet Services Review

15 6 3

15 6 3

N o Neptun 28 28

Prasa czeska 11 10 21 " franc. /p.Aubac/ 2 2

x.Wyłącznie Kanada kablem. I Razem: 749 592 1341

Ponadto: 1/ - Zorganizowano wycieczki dziennikarskie specjalne:

na"Swięto Lotnictwa Polskiego" 15 i 16.VII.1941. na"Dekorację lotników polskich" 26.X.1941 r.

KBB.




. MINISiERST70 SPRA; WOJSKOWYGU BIURO PROPAGANDY I OSVUATY

41, bi/ Załącznik Nr..

DZIAŁ PROPAGANDY OGOLNEJ

Przesyłki materiałów oświatowo-propagandowych do o5rodków zamorskich

Przeznaczenie Paczek sztuk.

r. 1941 r. 1942 razem

Lisbona /Port.,Hiszp.,Franc.,Szwajcl 45 14 59 Kair 54 12 Kujbyszew 5x 10 Ux Gibraltar 5 5 Sztokholm 5 10 15 Afryka Zachodnia 2 4 6 Kanada 4 14 18 Waszyngton 2 2

Ogółem: 115 71 186

x. W tym ł przesyłka /książek,czasopism,materiałów piśm.i rysowniczych/ wagi około 500 kg.

KBB




r

Nazwa Czołówki

Rodzaj prac Wyniki

Przedstawień scenicznych: w r.1940 - 40 w r.1941 - 114

do kwietn. 1942 - 33 Razem: 187

Przed mikrofonem występów - 8

Występów na estradzie: w r.1940 - 40 w r.1941 - 106


Przed mikrofonem występów - 15

Wyświetleń filmowych w oddziałach /z wozu projekcyjnego łub w lokałach/

w r.1940 - 15 w r.1941 - 51


Ilość widzów: 25.000 60.000 10.000

Razem: 95.700

Ilość widzów: _ 30.000 - 50.000 - 48.000

Razem: 128.000

Ilość widzów: - 6.000 - 14.000 - 7.800

Razem: 27.800

Sekcja Film.-Fotogr.

Dokonano zdjęć fotograficznych: w r.1940 - 1.000 w r.1941 1.600

do kwietn. 1942 - 1.200 Razem: 3.800

Sporządzono odbitek fotograficznych:

w r.1940 - 2.000

w r.1941 - 5.000

do kwietn. 1942 - 11.519 Razem: 18.519

Nakręcono filmu w r.1940 w r.1941

do kwietn. 1942

/w metrach/ - 2.000 - 2.100 - 3.000

Dokonano nagrań płytowych: w r.1941 - 62

do kwietn. 1942 - 27 89x/

Wojskowa Rozgl. Radio Nr.l. Razem:

Czołówka Tetralna Lwowska Fala

Chór Wojska Polskie- go

MINISTERSTWO SPRAW WOJSK=CH BIURO IROPAGANDY I OSWIATY

Zal.Nr. 4.

PRACA CZOL6W=

Biura Propagandy Min.Spraw Wojsk.

x/ w tym 10 audycji /transmisji/ nadanych bezpośrednio na antenę.

Jł.




os 5 >4k,

Kunada --gdy (rodki sq szczupłe, twudnoci za kwunilmeyjne co-raz większe i poważniejsze.

Niemniej p'raoa wszędzie , się rozwija jaknajpouynniej i nie tylko się Pogłębia, :13..e i poszerza wszędzie tam, gdziekolwiek źoł-. nierz polski dzisiaj się zwiduje.

lwa sar me•




ź,ałneznik C >,11,11 41- r, C.

NOTATKA DOTYCZACA

DZ IA ł LIIOC I BIURA BEZPIECZFZISTWA.

Armia polska przechodziła dwukrotnie kryzys moralny, raz po kilta-strofie wrześniowej, drugi raz po załamaniu się Francji. Są to wy-padki świeżo w pamięci wszystkich, bym je tu szerzej omawiał.

Dla zabezpieczenia Sił Zbrojnych przed wpływami destrukcyjnymi obniżającymi morale wojska, dla zwalczania działalności obcego wywia-du, sabotażu, ruchów wywrotowych oraz ochrony tajemnicy wojskowej istnieje przy MSWojsk. Biuro -Bezpieczeństwa. Ważnośó tej komórki nie będę tutaj podkreślał,dla zobrazowania przytoczę, że niezgleżnie od spraw czysto wojskowyc . musi siłę rzeczy, ze względu na brak polic i sądów polkich zajmowaównież osobami cywilnymi i ściśle współpra-cowa.ó z odnośnymi władzami angielskimi. Dotyczy to w szczególności wiz wjazdowych i wyjazdowych na terenie Anglji i Dominiów. Załatwio-no tych spraw zgórit dwa tysiące.

Dzisiaj stan moralny wojska stoi na bardzo wysokim poziomie a usiłowania propaandy komunistycznej napotkały na silny opór nastro-jonego głęboko patrictyzmem żołnierza. Z chwilą przybycia transportów żołnierzy polskich z ZSSR, ustosunkowanych do ustroju sowieckiego negatywnie a nawet wrogo należy się liczyó z zupełnym zanikiem wpły-wów komunistycznych.

'T

/Szczegóły - załącznik/ Nr.3.




4')4"1:514;:r15443 Dla pana Prezesa Rady Ministrów.

Sprawozdanie z działalności Biura Bezpieczenstwa M.S.Wojsk. i dawniej Wydziału IV Oddz.II Sztabu N.W./ za czas

od 1.VII. 1940 r. do 15.V.1942 r.

W związku z reorganizacją naczelnych władz sił zbrojnych,wojskowa służba bezpieczeństwa przeszła z dniem 1.IV. 1942 r. z Odzialu Ił Sztabu Naczelnego Wodza w skład Ministerstwa Spraw Wojskowych.

Zadaniem służby bezpieczeństwa jest zwalczanie działa1ności obcego wy-wiadu, sabotażu i ruchów wywrotowych na odcinku Sił Zbrojnych.

Centralnym organem tej służby jest - Biuro Bezpieczeństwa M.S.Wojsk. w składzie dwóch referatów:

a/ Ochrony b/ Kontrwywiadowczego.

Centralny organ służby bezpieczeństwa w okresie sprawozdawczym załat-wił ogółem 11.097 spraw , w tym 4,166 dla brytyjskiej intelligence Seryjce.

W zakres wszystkich załatwionych spraw wchodzą:

1/ Sprawy ogólne dotyczące organizacji i fachowego kierownictwa służbą bezpieczeństwa.

2/ Zwalczania działalności obcego wywiadu,sabotażu i ruchów wywro-towych.

3/ Organizowanie i kontrolowanie ochrony tajemnicy oraz przeciwdzia-łanie jej naruszeniu.

4/ Działalność informacyjno - sprawozdawcza dla władz przełożonych w zakresie całokształtu zagadnień bezpieczeństwa.

Biuro Bezpieczeństwa współpracuje w zakresie swej działalności z zain. teresowanymi resortami cywilnymi i odnośnymi władzami brytyjskimi.

Dla ilustracji prac Biura Bezpieczeństwa przedstawić należy:

1/ W zakresie Referatu Ochrony:

Szczególnie ważnym działem w tym referacie jest załatwiania spraw miq zanych z udzielaniem wiz wyjazdowych i wjazdowych do Wielkiej Brytanii Kierunek pracy polega na przedstawianiu władzom brytyjskim dokładnych danych i opinii pod kątem widzenia bezpieczeństwa o osobie ubiegającej się o wizę. Niejednokrotnie zebranie danych osobowych o obywatelach polskich, zwłaszcza przebywających zagranicą, wobec braku odpowiednich danych napotyka na poważne trudności. Bez zasięgnięcia jednak informa-cyj od Biura Bezpieczeństwa władze brytyjskie nie załatwiają z reguły spraw wizowych, stąd dział ten jest specjalnie przeciążmy.

W okresie sprawozdawczym Referat Ochrony załatwił 2.178 tego rodzaju spraw. Współpracę z Biurem Bezpieczeństwa w tym zakresie władze bry-tyjskie uważają za ściśle poufną.

Drugim działem tego referatu są wszelkiego rodza4u sprawy informacyj-no - opiniodawcze, z punktu widzenia kontrwywiadowczego dla użytku władz własnych i brytyjskich.

V




•

A

•Itr

2/ W zakresie Referatu Kontrwywiadowczego:

Uderzająco wysoka jest liczba spraw przechodzących przez Referat Kw., która w okresie sprawozdawczym osiągnęła cyfrę 1.113.

Tłumaczy się to dwoma zasadniczymi przyczynami:

1/ brakiem odnośnych urzędów powołanych do ,prowadzenia dochodzeń,

2/ bardzo silnie zaznaczoną na terenach emigracyjnych skłonnością do rzucania oskarżeń i wysuwania zarzutów 2 opartych jedynie na pogłoskach łub niesprawdzonych poszlakach.

W normalnych warunkach.w Polsce znaczną część spraw 2 którymi obecnie obardzony jest Referat KW. załatwiały Prokuratury Sądów Okręgowych lub Policja Panstwowa , jako urzędy mające za zadanie zbadanie wiarogod-ności i zasadności zarzutu we wstępnym stadium dochodzenia. Obecnie siłą rzeczy praca ta spada na wywiad obronny, wobec braku odnośnych urzędów do pracy tej powołanych i znacznej liczby wypadków zarzucania przestępstw o charakterze kontrwywiadowczym, dywersyjnym łub wywroto-wym, a nawet pospolitym w stosunku do osób nie podlegających kompeten-cji sądów polowych na podstawie umowy polsko - brytyjskiej. Ponadto w zakres funkcji Kw. wchodzą i prace, które w normalnych warunkach wo-góle się nie wyłaniały, jak np. przesłuchiwanie osób wojskowych i cywilnych, przybywających z innych obszarów, które otrzymują"prawo lą-dowania " na terenie Zjednoczonego Królestwa: dopiero po przedstawie-niu zebranych o nich danych władzom brytyjskim. Przybywające transpor-ty przekraczają jednorazowo niejednokrotnie kilkaset osób .

W wypadku zasadności zarzutów sprawy kierowane są do sądów polowych w stosunku do osób podlegających ich właściwości.

Niezależnie od tego zauważyć się daje bardzo silnie zaakcentowana skłonność do wysuwania pod błahymi pozorami zarzutów szpiegostwa łub akcji dywersyjnej na rzecz obcego wywiadu. Ze względu na interesowanie się wywiadu niemieckiego zagadnieniami związanymi z bezpieczeństwem sił zbrojnych i sytuacją polityczną POlski - nad żadnym z wypadków wystąpienia z zarzutami nie można przejść do porządku dziennego i koniecznym jest zbadanie ich zasadności.

Z drugiej strony osobie, przeciwko której skierowano podejrzenie za-leży na wyjaśnieniu sprawy i rehabilitacji) z tych względów w wypad-kach gdy'faIszywe oskarżenie zostało niewątpliwie stwierdzone, a oskarżający może być osqdżony przez sąd polowy sprawy takie kierowa-ne są do sądów , względnie o ile nie należą do ich kompetencji - akta składane są do archiwum, dla wyciągnięcia w innych warunkach konsekwer cyj wobec winnych fałszywego oskarżenia / art. 143 k.k./.

Odrębnym zagadnieniem są sprawy komunistyczne.

Wprawdzie akcja dążąca do przeprowadzenia skutecznej agitacji komu-stycznej na terenie wojska napotyka na silny opór nastrojonego głębo-ko patriotycznie żołnierza, tym nie mniej spotykano się niejednok-rotnie z propagandą komunistczną idącą w następujących głównie kie-runkach:

ł/ krytyki ustroju społecznego w Polsce, 2/ podrywania autorytetu oficerów: 3/ zbierania nazwisk oficerów z notowaniem ich "przewinień" dla . rozprawienia się w Polsce, 4/ sabotowania rozkazów, 5/ reklamowania Rosji Sowieckiej i osób stojących na czele regi-

me'u, 6/ rozluźniania dyscypliny.

Cyfrowo sprawy komunistyczne zajmujuwajmniejsze miejsce ,a po przyby.




.‚, n . 4fey/ zz/ - 3 -

ciu transportów żołnierzy polskich z Z.S.R.R. ustosunkowanych do usk)o-ju sowieckiego wybitnie negatywnie, a nawet wrogo - liczyć .się należy ze znacznym jeszcze osłabieniem tego rodzaju objawów.

Ogólnie biorąc całokształt zagadnień związanych z bezpieczeństwem Sił Zbrojnych nie nasuwa w obecnej chwili żadnych zastrzeżeń, a współpracę z władzami brytyjskimi cechuje całkowite wzjemne zaufanie :

SZEF BIURA B I ENSTnmIsł.S.WOJSK.

p.O. C Z C H Z

kapit

•




T

>I( 41 3 elr Załącznik D.

NOTATKI, DOTYCZAC,'A

DZLA -ALN0gCł BIURA PiR3ONALITEGO /Oddział V/.

Francja. Do dnia 13 czerwca 1940 zweryfikcy:ano 8739 oficerów i podch

rężych /bez lotnictwa i marynarki!. W dniu tym znajdowało się jesz cze 530 oficerów i podchorążych w stacji zb.ofic. Carplagne.

Według raportu z dnia 31 maja 1940 stan oficerów będących w czynnej służbie /bez oficerów lotnictwa i marynarki woj./ oraz oficerów niezweryfikowanych /Carpiagne/ wynosił 6001 oficerów.

Dokonano awansów 374 oficerów, w tym 51 czasu wojny. Wed4 stopni:

na generałów bryg. - 8 pułkowników - 16 podpułkowników - 34 majorów - 38

t/ kapitanów - 45 poruczników - 79 podporuczników - 144

Anglja. Do Wielkiej Brytanii przybyło z Francji według zestawienia

stanu z dnia 8 sierpnia 1940 - 4571 oficerów. Ze stanu wykazanego we Francji hie przybyło więc około

2 tys. oficerów.

/Szc2eg6ły w załączniku,/ Nr.4.




ODDZIAL V SZTABU N.W. rm.Wmerm.eewoem.m.m.eww...om .owiewmmd~

L.ds.

NOTATKA

o działałności Biura Personalna 46.Wo3sk. we Francji . 1•••••••11. M.»

V. Do dnia 13 czerwca 1940 w4.cznie zostało zJeryfikowanych 8739 oficerów i podchorQ.krch /bez lotnictwa i marynarki wojennej/

dniu tym znajdowało się jeszcze 530 oficerów i -oodchor. niezwe-ryfikowanych w Stacji Zbornej Oficerów w Carpiaule. -

2!. według raportu stanu z dnia 31 maja. 1940 stan oficerów będo.cych w czyn-nej służbie /bez oficerów lotnictwa i marynarki woj. oraz oficerów niezweryfikowanych ze Stacji Zbornej w Carpiagn/ - wynosi/ 6001 ofic.

3/. Na yzydzialach znajdowało się z pocz.2.tkiem czerwca 1940 r. :

w wielkich jednostkach /1,2,5,4 dyw.piech.Bryg.Strzel.Pocihal., 1(1 Bryg.Kaw•Panc./ - oko/o 2.500 oficerów.

b/ we władzach centralnych i jednostkach organizacyjnych poza wiei-kicali jednostkami /Obozy Coetquidan i St.Loup, 3tacje Zborne w

Carplagne i Bressuire, , Centra Wyszkolenia Pana. Sap.,14czn. i Swift., kadry ośrodków zapasowych, Komendy lokalne i t.p. / - około 1.450 oficerów

of Pozostała ilość, około 2.000 oficerów zjrupowana by/a w Ośrodkach Wyszkolenia /Vicky, Sables doOłonne, Fontenay, le Comte, Lu<$..on, Niort, Ancenis# Thouars/ - jako nadwyżka. -

Rozważana była kwestia utworzenia z powyższej nadwyżki Le-1. Oficerskie j albo też kazi 5 i 6 dyw.piech.

4/. We Francji dokonano ~mów 374 oficerów /bez lotnictwa i marynarki woj./ w tym : 51 czasu wojny. - Według stani: Na en.bryg. 8, pułkormików 16, 2odpu2kown1ków 34# majorów 38, kapitanów 45, poruozników 79, podporucz-ników 144. -

A/. Do Wielkiej Brytanii przybyło z Francji według zestawienia stanu z

•

• /

verte




8 sierpnia 1940 r. - 4571 oficerów. - Ze stanu wykazywanego we Prawili nie 2r było więc Oko/o

2.000 oficerów.

Otrzymuje SZEF SZTABU

Pan ioeminister Spraw .ojsk. 3r zedstawlam. B ł SCHO

Podpu2k

WICEIvIIINiSTER SPRAW WOJSKOWYCH

Dnia li.. niies.Z..19...t

Za I mlii kim '

1.1.6.,Y1'

Przydział




•

- )4( , 11-Y/ Za2Qcznik E.

NOTATKA DOTYCZACA

Bł LIRA REJEB T1CYJJEGO.

Dla zobrazowania przebiegu wrześniowej kampanii w Polsce stwo-rzyłem jeszcze w grudniu 1939 r. Biuro Rejestracyjne, które przepra-cowało około 7 tys. 6prawozdań z terenu Francji, Rumunii i Węgier.

Na podstawie tego materiału opracowano, względnie znajduje się w opracowaniu większośó zagadnień wojny polsko-niemieckiej.

/ Szczegóły w zał8cznikul Nr.5.




41.112)4

B. BWRO

Zadaniem b.Biura Rejestracyjnego by/o :

(1. Zbieranie dokumentów i danych, dotyczących przebiegu kampanii wrzeniowej w Polsce.

2. Odtworzehie stanu i wyposażenia Armii Pol-skiej przed 1.1X.39.

3. Zbieranie danych, dotyczących wyczynów bohater-skich naszych żołnierzy w kampanii wrzenniowej w Polsce oraz zabitych, rannych, wziętych do niewoli.

4. Zbieranie danych dotyczących przecl.c,wa,Ileco ajeti,ku sha/loueo i sztandarów wojskowych.

5. Opracowanie studjum nad poszczególnymi zagad-nieniami wojska oraz wyciągnięciem wniosków i donwiadczeń z przebiegu kampanii wrzenniowej w Polsce.

W okresie istnienia Biura Rej. (od grudnia 1939 do czerwca 1940) t.j.6 miesięcy, przepracowano około 7.000 sprawozdań oficerów, którzy znaleźli się na te-renie Francji, jak również znajdujących się w Rumunii i na 4grzech.

W wyniku tych prac już w Anglii w okresie likwida-cji Biura Rej. stan opracowań przedstawiał się następu-jąco :




- 2 - .2)1

- I. Prace ukończone :

1. Mobilizacja i jej przygotowanie /krótka charakka/1 2. Mobilizacja - szczegółowe studium - cz.ł "Organizacja i

praca komórek i organów przygotowujących móbilizację", 3. Studium łączności w kampanii polskiej w 1939 r. 4. Studium służby zdrowia w kampanii polskiej w 1939 r. 5. Wojskowe przy-czyny klęski wrześniowej, 6. Krótki rzut na organizację i zakres pracy W.I.G. 7. Pokojowa organizcja władz wojskowych i obsada personalna. 8. Najważniejsze doświadczenia i wnioski wynikające z kampa-

nii wrześniowej 1959 r.

Ił. W opracowaniu :

ł. Przebieg działań wojennych w kampanii polskiej 1939 r. poszczególnych armii i W.J., poczynaj4c od mob. i koncentm

2. Przemysł wojenny w Polsce, 3. Mobilizacja - szczegółowe studium - cz.łł Plan „5"

,cz.łIł Plan "W", 4. Studium pracy Oddziału II w Polsce, 5. Stan lotnictwa w Polsce, 6. Polityczne przyczyny klęski wrześniowej.

III. Pozostaje do opracowania :

ł. Studium komunikacji w Polsce, 2. Motoryzacja i broń pancerna, 3. Artyleria przeciwlotnicza, 4. Fortyfikacje w Polsce.

Ponadto z materiałów i prac b.Blura Rej. korzysta Ko-misja powołana w związku z kaMpanią wrześniowe 1939 r., Od-działy Sztabu N.W., Biuro Propagandy i Oświaty. Pozostały . materiał będzie ',!ykorzystany w przyszłości do prac historycz nych.




ik-)" ąj`b ał cznik F.

NOTATKA DOTYC ZACA

DZIAŁALNWiCI INSTYTUTU TECHNICZNEGO.

W grudniu 1940 powołałem do życia Wojskowy Instytut Techniczny dla zaspokojenia potrzeb armii w zwia,zku z jej modernizacja. Nie-zależnie od powyższego postawiłem tej instytucji zadania:

ł. zbieranie doświądczeń z obecnej wojny w dziedzinie tech-niki wojennej oraz syntetycznego ich przepracowania, ce-lem sformułowania wniosków na przyszłoś ,

2. nadzoru nad całościa polskich wojskowych sił technicznych na terenie Wielkiej 3rytan11, celem zapewnienia im możli-wości dalszego rozwoju fachowego oraz kierowania ich pra-ca na terenie wojskowych instytucyj brytyjskich.

Praca techniczna dla wojska przejawiła się przede wszystkim w dziedzinie szkolnictwa technicznego oraz w realizacji nowych kon-strukcyj i pomysłów dla potrzeb wojska.

Przeszkolono na 6 miesięcznych kursach produkcji i zaopatrzenia sprzętu mot. 67 oficerów i szeregowych. Na 4 tygodniowych kursach obsługi i napraw sprzętu mot. 143 oficerów i podchorażych oraz 48 mechaników czołgowych. Pozatem stałe znajduje się na przeszkolenit 50 oficerów i szeregowych, liczba ta będzie powiększona w najbliższej przyszłości.

Konkretny dorobek dla potrzeb wojska posiada Instytut w dziedzini szeregu praktycznych zrealizowanych pomysłów i wynalazków. Pozatem Instytut zakwalifikował - po próbach udatności - szereg ingych kon-cepcji dla użytku wojska, nadesłanych z terenu przez poszczególnych wynalazców. Niektóre konstrukcje i pomysły zostały przyjęte przez władze brytyjskie i aliaa znalazły zastosowanie w wojsku,

Pozatem istnieje stała współpraca fachowa z orytyjskimi ośrodkami wojskowo-technicznymi. W *ielu brytyjskich biurach konstrukcji broni, dośwładczalniach broni i amunicji, arsenałach, badawczych ośrodkach łaczności, laboratoriach chemii wojennej oraz ośrodkach wytwórczości wojennej współpracuje 95 oficerów różnych specjalohości wojskowych.

Można już dzisaj stwierdzi j z cała pewnościa, że ta współpraca polskoebrytyjska na polu wojskowo technicznym jest zagadnieniem wiel-kiej doniosłości ze względu:

- na wniesienie wielkiego wkładu technicznego do wspólnego wysiłku wojennego,

- na uzyskanie bezpośredniego wkadu kontaktu z licznymi instytucjami brytyjskimi wysokiego szczebla w okresie ich najintensywniejszej pracy,

- na udostępnienie wszystkich zdobyczy techniki wojennej, narzuconych wymogami toczacej się wojny, co ma doniosłe znaczenie dla stworzenia podstaw technicznych w zwiazku z rozbudowa Armii ,i-6'4144 w Polsce.

/Szczegóły - załacznik 6/




41"

WYNIKI PRACY WOJSKOWEGO INSTYTUTU TEC:1==EG°.

/Materia do ekspos6 Naczelnego Wodza na Radzie Narodowej i

W grudniu 1940 r. został utworzony moim rozkazen Wojskowy

Instytut Techniczny. Powstał on dla zaspokojenia potrzeb technicznych

armii polskiej w zwizku z wymaganiami jej modernizacji. Powstał on

również dla:

ł, zbierania doświadczeń z obecnej wojny w dziedzinie

techniki wojennej oraz syntetycznego ich przepracowania, celem sfor-

mułowania wniosków na przyszioó.

2. nadzoru nad całościt,l, polskich wojskowych sił technicz-

nych na terenie Wielkiej Brytanii, celem zapewnienia im możliwości

dalszego rozwoju fachowego oraz kierowania ich prac na".7tt:rie in-

stytucyj brytyjskich.

I. Praca techniczna dla wojska polskie_£p.

Przejawiła się głównie w dziedzinie:

a/ szkolnictwa technicznego oraz

b/ realizacji nowych konstrukcyj i pomysłów dla potrzeb

wojska.

a. Szkolnictwo techniczne.

WychodzQ.c z założenia, że zmotoryzowana armia nowoczesna

potrzebuje licznych kadr technicznych dla sprawnego funkcjonowania

na polu wałki, przeprowadzono akcję szkolenia sporej ilości oficerów




i szeregowych, posiadaję.cych wyższe łub średnie wykształcenie te-

chniczne. Szkolenie ma charakter kursów, dotyczy dziedziny obsługi,

napraw, produkcji i zaopatrywania sprzętu motorowego i odbywa się na

terenie brytyjskich wytwórni wojennych.

Do tej pory przeszkolono na 4 tygodniowych kursach obsługi

i napraw sprzętu motorowego ogółem 143 oficerów i podchorQ.żych oraz

48 mechaników czołgowych.

Na 6 miesięcznych kursach produkcji i zaopatrzenia sprzętu

motorowego przeszkolono razem 67 oficerów i szeregowych.

Ur przygotowaniu znajduje się szereg innych kursów tego ro-

dzaju, celem przeszkolenia oficerów technicznych oraz równoczesnego

uzupełnienia ich studiów i doświadczenia w pozostałych gałęziach prze.

mysłu pancernego i motorowego,

S?'o, 4C c074/- 4 )7 t2, 2-0-4~; ~i 4t4.... 2%d- ! I ,

Sł o >ty i

dziedzinie szeregu praktycznie zrealizowanych pomysłów i wynalazk6w.

Poza tym Instytut zakwalifikował - po próbach przydatności - szereg

innych koncepcyj dla użytku wojska, nadesłanych z terenu przez posz-

czególnych wynalazców.

Niektóre konstrukcje i pomysły zostały przyjęte przez wła-

dze brytyjskie i znalazły zastosowanie w wojsku.i

łł. Współpraca fachowa z brytyjskimi ośrodkami wojskom-- edEnicznyml.

Obok technicznej pracy dla wojska, Instytut podjQ2 także

, b. Nowe konstrukc e )

Konkretny dorobek dla potrzeb wojska posiada Instytut w




• 3.

akcję o stworzenie ściślej i racjonalnie pojętej współpracy fachowej

z brytyjskimi ośrodkami wojskowo-technicznymi.

W wyniku rozmów na terenie Ministry of Supply doprowadzono

do utworzenia polskich grup oficerskich w: brytyjskich biurach kon-

strukcji broni, doświadczalniach broni i amunicji, arsenałach, badaw-

czych ośrodkach 4czności, laboratoriach chemii wojennej, oraz ośrod-

kach wytwórczości wojennej.

Viten sposób umieszczono 95 oficerów różnych specjalności

wojskowych, stwarzaję.c im doskonałe możliwości do dalszego pogłębie-

nia wiedzy i doświadczenia fachowego.

Oficerowie polscy, przydzieleni do poszczególnych brytyj-

skich ośrodków wojskowo-technicznych, pełnię. funkcje narówni z ofice-

rami brytyjskimi, z którymi sQ. zrównani w prawach i obowizkach. a-

cuję. oni z dużym poczuciem obowi2.zku i bezinteresownym poświęceniem

częstokroć po kilkanaście godzin dziennie.

Można dziś stwierdzić z cal'Q, pewnościę., że współpraca pol-

sko-brytyjska na polu wojskowo-technicznym jest zagadnieniem wielkiej

doniosłości ze względów następujQ.cych

1. wniesienie wielkiego wkładu technicznego do wspólnego

wysiłku wojennego w postaci pracy kilkudziesięciu wybitnie wykwalifi-

kowanych oficerów techników, rozporzQ.dzajcych pełnym wykształceniem

i długoletnim doświadczeniem technicznym; niewykorzystanie tych ludzi




w chwili obecnej byłoby niepowetowaną. stratQ. dla polskiego wysiłku

wojskowo-technicznego obecnie i w przyszłości.

2. uzyskanie bezpośredniego kontaktu z licznymi instytucja-

mi brytyjskimi wysokiego szczebla w okresie ich najintensywniejszej

pracy.

30(udostępnienie wszystkich zdobyczy techniki wojennej,

narzuconych wymogami toczącej się wojny, co ma doniosłe znaczenie

dla stworzenia podstaw technicznych w zwię.zku z rozbudowę. armii

w Polsce.




A ›Vw i Załęcznik G.

:OTATKA DOTYCZĄCA DZIALAINO8CI

SZEFOSTWA INTENDENTURY.

Na terenie Francji : Zaopatrzenie ił Zbrojnych w materiały intendenckie pozostawało w rękach Intendentury Francuskiej. Organa intendenckie po], bkie były tylko pośrednikiem w tym zaopatrzeniu. 4¥

/ysokośi uposażenia oraz sposób i rodzaj zaopatrzenia były w całości oparte na normach stosowanych w rmii Francuskiej.

Zgodnie z umowę francusko-polska koszta utrzymania rmii olskiej we Francji miały być pokryte do wysokości 2/3 przez /jełką.

Brytanię a do wysokości 1/3 przez Francję. Kwota, jukę jesteśmy ocia-żeni z tytułu pobytu na terenie Francji nie została dotychczas ustalona przez Rzęd Francuski.

PODSTAWY ZAOPATRZENIA. Na terenie 71.3rytanii i S'rodkowego Wschodu : Zgodnie z umowa z dnia 5 sierpnia 191.0 r. Oddziały na terenie Anglii i Jrodkowego Wschodu tworzę własne komórki zaopatrzenia z własnym personelem administracyjnym na podstawie polskich przepisów.

Koszty zaopatrzenia wojska pokrywane sę przez %Brytanię, która przydziela pieniędze na wydatki gotówkowe a potrzebne przedmioty i materiały w naturze.

Na terenie Z.G.S.R. : Gospodarka jest oparta na przepisach polskich z tę różnicę, że zakup wszelkich artykułów oraz żołd i uposażenie sę dokonywa-ne z pożyydzki udzielonej przez Rzęd Z.S.S.R. w kwocie 300.000.000 rubli.

Na terenie Kanady : Zaopatrzenie Oddziałów Polskich identyczne, jak w W. Brytanii z tę różnicę, że wydatki pokrywa się ze Skarbu Polskiego.

UPOSAŻENIE WOJSKA.

Na terenie %Brytanii i Ilrodk.-/sch. a/ żołd szeregowych ustalono według stawek brytyjskich z tę, różnicę, że

nasi szeregowi nie otrzymuję dodatku wojennego a 6d dziennie;wzamian za to 3 1/2d dziennie na papierosy.

b/ uposażenie oficerów zostało ustalone Przez Radę Ministrów. Jest ono dla oficerów młodszych do kapitana włęcznie wyższe od uposażenia ofi-cerów brytyjskich tego samego stopnia ze względu na to, że przyjęto jako podstawę uposażenia oficera żonatego z jedn'Ym-dzieckiem /powód 70% oficerów żonatych/, natomiast oficerowie sztabowi i generałowie otrzymuję uposażenie znacznie niższe, niż w Armii brytyjskiej, a oprócz tego obniżono im uposażenia o 10% na rzecz samotnych rodzin i jeńców.

c/ żołnierze, posiadajęcy rodziny na obsaarszterlingowym, otrzymuję poza żołdem dodatki rodzinne w wymiarach jak dla żołnierzy brytyjskich

Ogólnie muszę stwierdzić całkowitę wystarczalność uposażenia wojska na terenie J.Brytanii i ,Srodkowego Wschodu.

Na terenie Z.S.R.R. : Uposażenie żołnierzy W.P. na terenie Z.S.S.R. uregulowane wg.

zasad stosowanych w wojsku sowieckim z nieznacznym obniżeniem w stopniach wyższych.

Na terenie Kanady : Uposażenie na terenie Kanady jest takie same jak w %Brytanii

tylko zostało przeliczone na dolary kan.;celem zbliżenia do poborów woj-ska kanadyjskiego ustalono dodatki przez czas pobytu żołnierzy w Kanadzie

r Archives References: A.XII.1/34



p . 4(3y 35"

WYŻYWIENIE.

Na terenie W.3rjytanii I niodk.Wschodu: Artykuły żywIlosciowe otrzymują nasze organy zaopatrzenia w na-turze z magazynów brytyjskich. Racje żywnościowe są identyczne, jak bry-tyjskie i jednakowe dla szeregowych i oficerów. Wyżywienie obecnie jest bardzo dobre i wystarczające.

Na terenie Z.S.S.R.: Wyżywienie na terenie Z.S.S.R. oparte jest na normach sowiec-

kich. Niestety, możliwości zaopatrzenia sowieckiego podlegają wahaniom, wskutek czego żołnierze nasi otrzymują często 1/3 swych należności, którą w doda*ku prawie stałe dzielą się z wygnańcami cywilnymi, chroniącymi się pod opiekę wojska. Na uzupełnienie braków w wyżywieniu przekazałem dotych-czas 2.000.000. porcji żywnościowych z W.Brytanii.

Na terenie Kanady : Wyżywienie wg.norm obowiązujących w wojsku kanadyjskim.

UMUNDURO7ANIE WOJSKA.

Na terenie 3.Brytali_i i Serodk.Ischodu: Zołnierze noszą mundury barwy i kroju używanych w wojsku bry-

tyjskim z tym, że posiadają godła i odznaki polskie. i_undury są dostar-czane praea władze brytyjskie w naturze.

Na terenie Z.U.S.R. : Wojsko nasze nosi mundury podobnie jak w Anglii. Wysłano do-

tychczas 150.000 kompletów umundurowania, 150.000 drelichów, 300.000 par obuwia, 5.000 kompletów umundurowania dla pomocniczej służby kobiet oraz 200.000 koców. W przygotowaniu dalsze transporty, a przedewszystkiem 150.000 bielizny letniej.

Na terenie Kanady : Zakupiono częś umundurowania z kredytów Skarbu Polskiego od

armii kanadyjskiej, a częśó otrzymano ze Stanów Zjednoczonych z Lease and Lend.

Na terenie władze brytyjskie.

Na terenie R.

W Kanadzie

ZAKWATEROWANIE.

W.Brytanii i niodk.Wschodu dostarcza» w naturze

Z.S.3.R. są opłacane z pożyczki otrzymanej od Z.S.S.

pokrywane są ze Skarbu Państwa Polskiego w gotówce.

WYDATKI GOTÓWKOWE WOJSKA.

Na terenie W.Brytanii i rodk.Wschodu : Wydatki gotówkowe Wojska /uposażenie, ewakuacja, propaganda/

za rok 1941 wynoszą wg.prowizorycznego zamknięcia - L 3.842.773, dochody - L 5.961.703.- łącznie z kreytami z polskiego lin.3karbu, które wynosi- ły Ł. 165.200.-, a były przeznaczone na koszty ewakuacji i na wydatki nie- objęte kredytem brytyjskim.

Wydatki na rok 1942 łącznie z Oddziałem II wynoszą L 4.824.900 zarówno po stronie dochodów jak i rozchodów. Wydatki te niewątpliwie zna-cznie wzrosną naskutek ewakuacji z Z.3. .R. 1600 oficerów i 29.000 szere-gowych. W przybliżeniu wzrost wydatków wyniesie około 4.500.000 L.




.)(ii• ,f/13£1

Na terenie Z.3.3.R. Wydatki gotówkowe na terenie Z.S.'.).R. obej. mują ca2ośó zaopatrzenia wojska i wynoszę za rok 1941 kwotę 69.000.000 rubli. l'ozostaje na rok 1942 jako reszta z pożyczki 300.000.000 rubli - kwota 2.)1.000.000 rubli. Kwota,ta przy stanie 44.000 wystarczy na około 6 miesięcy.

Na terenie Kanady : Koszty utrzymania wojska wynoszę do dnia 31 grudnia 1941 kwotę 41.500 dolarów USA oraz 352.750 dolarów kanadyjskie'

OWLNE ZESTAWIENIE OBCI42ENIA SKARBU PAI/STWA

.Jo dnia 31../;.II.1941 obeik)żenie 3karbu Państwa z tytułu utrzy-mania Polskich Sił Zbrojnych na terenie '/.Brytanii i Sgrodkowego Wschodu przedstawia się następująco :

a/ Wojsko Lądowe : - przydzielona gotówka Ł 4.044.335 - za świadczenia w naturze /zaliczkowo/ J, 4.604.364

b/ Marynarka Wojenna


Razem 1, 33.598.192

Kwoty wykazane jako zaliczki za dotychczasowe świadczenia materiałowe ulegną w przyszłości zmianom zależnie od szczegółowego obliczenia, które nastąpi po ostatecznym ustaleniu stawek dziennych i kosztów pierwszego wyposażenia /L 0.5.2j, a na ,Irodkowym Wschodzie L 0.6.0 na utrzymanie żołnierza w W.Brytanii i na rodkowym Wschodzie.

PRACE DOTYCZACE ZAOPATRZENIA WOJSKA PO POWROCIE DO KRAJU.

Przy Szefostwie Intendentury stworzone') specjalny referat który zajmuje się :

a/ studjami ricl, przyszłym zaopatrzeniem Wojska w Kraju,

b/ współpraca z Min.Skarbu w zakresie zaopatrzenia w Kraju po powrocie w żywność, ubrania i surowce.

„Szczegóły w załaczniku/.Nr.7.

L 8.648.699

1, 889.743

L24.059.750




SZEF INT s S.WOJSK.:

MA generał

9 MINISTERSTWO SPRAW WOJSKCWYCH

SZEF INTENDENTURY. Ldz,1 1788/ t /1nt.42. Londyn, dnia J X maja 1942 r.

- 15( tlr

WICFXINISTE y WOJSKCW

7 W miejscu.

W zw4zku z rozkazem L. 918/A./2 z dnia 13 maja br. przedsta. wiem sprawozdanie z działalności służby intendentury.

ł za łą cznik.




INISURSTWO SPRAW WOJSKOVIYCH INTZUMUTURY.

Ldz. 1788 /Int.tj./0/42.

Londyn, dnia maja 1942 r.

SPRAJOZDANIE Z DZIALALNOSCI =ZBY INT=ErrITRY

za okres od 1/X 1939 do 31/IV 1942.

A. 012M POBYTU W.P. NATRENIE FRANCJI.

1. Organizacja zaopatrzenia.

Dla braku personelu fachowego, którego nie można by/o tak szyb-ko wyewakuować z Węgier i Rumunii, zaopatrzenie W.P. wmateriały inten-denckie pozostawało przez cały czas pobytu na terenie Francji W rękach intendentury francuskiej. Organa intendentury polskiej były tylko po-średnikami w tym zaopatrzeniu.

Ilość personelu intendenckiego we Francji i Syrii, w stosunku do całości personelu służby int. w. Polsce, wynosiła 157 oficerów intenden-tów /124/, podczas gdy stan wojska polskiego we Francji wynosi/ 43% stanu pokojowego W.P. W Polsce.

2. Wysokość; zaopatrzenia.

Wysokość uposażenia oraz sposób i rodzaj zaopatrzenia J.P. we Francji oparte były w całości na normach stosowanych w wojsku francu-skim.

3. Koszty utrzymania za czas pobytu we Francji.

Zgodnie z UMOWQ. francusko-polskQ. koszty utrzymania W.P. we Fran-cji miały być pokryte do wysokości 2/3 przez W.Brytanię a do wysokości 1/3 przez Francję.

Kwota, jak4 jesteśmy obcittżeni z tytułu pobytu W.P. na terenie Francji, nie została dotychczas ustalona przez Rzl.d Francuski.




-2- 39

B. OKRES PO EA1WA0J1 ODDZIAŁÓW W.P. Z FRANCJI.

I. PODSTAWY ZOPATRZENIA.

1. Na terenie W.Brytanii i nrodkowego Wschodu.

Na zasadzie umowy polsko-brytyjskiej z dnia 5 sierpnia 1940 oddziały W.P. /I,:y-lowego/ na terenie W. Brytanii i .-Srolkowego Wschodu tworzę_ własne komórki zaopatrzenia z własnym personelem gospodar-czym, administrujgcym na podstawie polskich przepisów, podkreślajgc w ten sposób suwerenność Rzgdu Polskiego i charakter sojuszniczy naszego Wojska.

Koszty zaopatrzenia Wojska pokrywane sg przez %Brytanię, któ-ra przydziela pienigdze na wydatki gotówkowe, a potrzebne przedmioty i materiały w naturze.

2. Na terenie Z.S.S.R.

Na zasadzie umowy polsko- sowieckiej organizacja komórek zao-patrzeniowych i sposób zaopatrzenia oparte sg na przepisach polskich. Oddziały zaopatruje personel gosp. polski zakupujgc wszelkie potrzeb-ne artykuły i wypłacajgc żołd i uposażenie z pożyczki udzielonej przez Rzgd Z.S.S.R. w kwocie 300 milionów rubli.

3. Na terenie Kanad Y.

Oddziały polskie na terenie Kanady posiadajg organizację zaopa-trzenia takę., jak oidziały %P. w %Brytanii, tj. opartg na przepi-sach polskich.

Oddziały zaopatruje polski personel fachowy. Wydatki pokrywa-ne sg z budżetu Skarbu Polskiego.

II.USTALEI\TIE SPOSOBU ZA.ORATRZENIA.

1. Na terenie %Brytanii i Środkowego Wschodu.

Poczgtkowym dgżeniem Rzgdu Brytyjskiego było przejęcie na utrzymanie tylko ilości oficerów proporcjonalnej do ilości szerego-wych. Oparłem się temu kategorycznie wychodzgc z założenia, że na terenie ?[.Brytanii i nrodkowego Wschodu znajduje sig tylko 10% ilości oficerów /5400/ zmobilizowanych w Polsce, wobec czego należy




-3 —

bezwarunkowo dbać o ich zabezpieczenie dla organizowanego w przyszłości W.P. Na ogólnie wyewakuowanę z Francji ilość 23813 żołnierzy 7: 5478 oficerów w tym 646 ofic. na nrodk.Wscho-dzie i 18335 szereg. w tym 4499 szereg, na nrodk.Wschodzie:7 uzyskałem w grudniu 1940 r. kredyt w wysokości L. 3.500.000 ro-cznie na pokrycie wydatków uposażeniowych.

Zostało również ustalone w tym czasie, że na każdego pr4Y-bywajęcego żołnierza otrzymam kwotę L.78 w stosunku rocznym, co pozwalało na dalszę ewakuację żołnierzy z terenu Europy i Afryki.

Prócz tego na potrzeby Oddziału II uzyskAl'em na rok 194.1 oddzielnie ze Skarbu Brytyjskiego kwotę L. 74.644.

ywność, umundurowanie, zakwaterowanie i materiały pędne dostarczane sę polskim organam zaopatrzenia przez Władze Brytyj-skie w naturze.

2. Na terenie Z. S. S. R.

Wszystkie wydatki na utrzymanie W.P. pokrywane sę gotówkę z otrzymanej pożyczki 300 milionów rubli.

3. Na terenie Kanady.

Wszelkie wydatki na uposażenie, żołd, zakwaterowanie, mate-riały pędne i konserwację - pokrywane sę z budżetu Skarbu Pol-skiego. Wyposażenie materiałowe zostało przeważnie dostarczone przez Stany Zjednoczone na podstawie Lease and Lend, a część zakupiono z budżetu Skarbu Polskiegod

łłI.UPOSAZEN ł E WOJSKA.

1. Na terenie W.Brytanii i nrodkowego Wschodu.

a7 Zoid szeregowych.

Zoid szeregowych ustalono według stawek brytyjskich z tym jednak odchyleniem, że nasi szeregowi nie otrzymuję dodatku wo-jennego w wysokości 6 d. dziennie, jaki w r. 1940 został wpro-wadzony w wojsku brytyjskim. Przy ustalaniu żołdu wyszedłem z założenia, że uposażenie dla najniższego stopnia wojskowe-go w wysokości 2 sh, dziennie, przy pełnym zaopatrzeniu mate-rialnym,jest aż nadto wystarczajęce wobec obowięzkowej służby wojskowej i wobec żołdu wypłacanego w Polsce w wysokości 80 gr.




11 35f 114

na 10 dni. Na decyzję moją. w tej sprawie, prócz wyżej podanych względów oraz chęci stworzenia jak najmniejszego obciażenia Skarbu Polskiego, wpłynęło również żadanie władz brytyjskich, by kwotę uzyskaną z tytułu dopłaty 6 d. dziennie zadeklarować jako pożyczkę wojenną od Wojska Polskiego na rzecz Skarbu Bry-tyjskiego. Ten nieznacznie różniący się żołd dopamaga również do podkreślenia naszej suwerenności i niezależności i nie po-zwała na uczynienie nam zarzutu, że jesteśmy wojskiem najemni-

b/ Uposa ż enie oficerów.

Uposażenie oficerów ustaliła Rada Ministrów jednakowe dla samot-nych i żonatych, przyjmując za podstawę, dla -wszystkich ofice-rów do kapitana wiącznie, uposażenie brytyjskie oficera żonate-go z ł dzieckiem, a to ze względu na to, że w wojsku naszym jest 70% oficerów żonatych. Wskutek tego oficerowie do kapitana włącznie, a jest ich 85% ogólnej ilości oficerów, otrzymuja uposażenie nieco wyższe aniżeli oficerowie brytyjscy odpowied-nich stopni. Natomiast oficerowie sztabowi i generałowie otrzy-mują. uposażenie znacznie niższe aniżeli oficerowie tych stopni w armii brytyjskiej, a prócz tego obniżono im uposażenie o na rzecz samotnych rodzin /601 potrceń/ i jeńców /40 potrę.-ceń,".

Również Przy uposażeniu oficerów 4.żyliśmy do podkreśle-nia naszej odrębności i suwerenności.

c/ Dodatki rodzinne.

Zołnierze posiadający rodziny wyewakuowane na obszar szterlin-gowy otrzymują. poza żołdem względnie uposażeniem dodatki ro-dzinne wvymiarach,jak dla żołnierzy brytyjskich, z V:m jednak, że podwyżka tego dodatku, przewidziana w roku bieżacym dla ofi-cerów brytyjskich, nie zostanie zastosowana dla oficerówW.P., aby uniknąć niezadowolenia szeregowych, których taka podwyżka nie obejmuje w armii brytyjskiej, wobec czego nie mogłaby być również zastosowana u nas.

Ogólnie muszę stwierdzić całkowitą wystarczalność uposaże-nia Wojska na terenie W.Brytanii i .rodkowegoWschodu.


Uposażenie żołnierzy W.P. na terenie Z.S.S.R. uregulowano




-5 - tC) według zasad stosowanych w wojsku sowieckim, z nieznacznym obni-żeniem w stopniach wyższych dla podkreślenia naszej odrębności.

3.Na terenie Kanady.

Uposażenie na terenie Kanady jest takie same jak w W.Brytanii, tylko zostało przeliczone na dolary. Celem zbliżenia do poborów wojska kanadyjskiego ustalono dodatki przez czas pobytu żołnie-rzy w Kanadzie.

IV. WYZYWIEN ł E - 0JSKA.

1.Na terenie W.Brytanii i rodkowego Wschodu.

Artykuły żywnościowe otrzymujg nasze organa zaopatrzenia w natu-rze z magazynów brytyjskich. Racje żywnościowe sQ_ jednakowe dla szeregowych i oficerów. Od przybycia na terenW.Brytanii i nrodk. Wschodu do 1/XI 19Ę1 r, stosowano dla żołnierzy W.P. odmienna, wyższg od brytyjskiej, rację żywnościowa. Ze względu jednak na konieczność jednolitego zaopatrzenia wszystkich żołnierzy na wypsdP] akcji bojowej, jak również ze względu na trudności aprowizacyjne T.Brytanii i przystosowanie się żołnierzy naszych do warunków i odżywiania brytyjskiego, zastosowano z dniem 1/XI 1941 r. w naszych oddziałach rację brytyjskg. Wyżywienie obecnie jest bar-dzo dobre i wystarczajgce. Jako dodatek otrzymuję. szeregowi Wojska Lgdowego 3JP d. dziennie na papierosy. Dodatek ten rekompensuje w części nie otrzymywane 6 d. dziennie /dodatek wojenny/, gdyż żołnierze brytyjscy kwoty 3-12 d. dziennie nie otrzymuję..

2.Na terenie Z. S. S. R.

Wyżywienie na terenie Z.S.S.R. oparte jest na normach sowieckich. Niestety możliwości zaopatrzenia sowieckiego podlegaj ę. wahaniom, wskutek czego żołnierze nasi otrzymujg często l/3 swych należności, którg w dodatku prawie stałe dzielg się z wygnańcami cy-;,ilnymi, chronigcymi się pod opiekę wojska. Na uzupełnienie braków w wyży-wieniu przekazałem dotychczas 2.000.000 porcyj żywn. z W. Brytanii.

3.Na terenie Kanady.

Wyżywienie według nem obowigzujacych w wojsku kanadyjskim.




- 6 - (:) 4 ->if 4/5q li

V. UMUNDUROWANIE WOJSKA.

1. Na terenie -..Brytanii i środkowego Wschodu.

Żołnierze W.P. noszę. mundury barwy i kroju używanych w wojsku

brytyjskim z tym, że posiada.ję godła i odznaki polskie. ł rundury

St2. dostarczane przez władze brytyjskie w naturze.


Na terenie Z.S.S.R. wojsko nasze nosi mundury wojska brytyjskiego

z godłami i odznakami polskimi. Wysłano dotychczas 150.000 komple-

tów umundurowania, 150.000 kompletów drelichów /mundury letnie i

ćwicz,ebne/, 300.000 par obuwia, 5000 kompletów umundurowania dla

pomocniczej służby kobiet oraz 200.000 koców. W przygotowaniu dal-

sze transporty, a przede wszystkim 150.000 bielizny letniej.


Na terenie Kanady zakupiono część umundurowania z kredytów Skarbu

Polskiego od wojska kanadyjskiego, a część otrzymano ze Stanów

Zjednoczonych z Lease and Leni.

VI.ZAKWATEROWANIE.

Zakwaterowanie w "v7.Brytanii i na ›'..rodkowym Wschodzie dostarczajQ.

w naturze władze brytyjskie.

W Z.S.S.R. koszty kater, dostarczanych przez władze sowieckie,

opłacają. nas ze organa z pożyczki otrzymanej od ZSSR.

Koszty zakwatermania w Kanadzie pokrywa Skarb Państwa Polskiego

w gotówce.

VII.WYDATKI GOTÓWKOWE WOJSKA.

ł. Na terenie ;[.Brytanii i •Srodkowego Wschodu.

Wydatki gotówkowe wojska /uposażenie, ewakuacja, propaganda/

za rok 1941 wynoszę., według prowizorycznego zamknięcia,

L. 3.842.773, dochody L. 3.961.703 łęcznie z kredytami z polskie-

go Min.Skarbu, które wynosiły L. 165.200, a były przeznaczone na




- 7 - A i. i (yr 114

koszty ewakuarji i na wydatki nie objęte kredytem brytyjskim.

Wydatki na rok 1942, 4cznie z Oddziałem II, którego wy-datki wzrosły do L. 132.000, wynoszę. L. 4.824.900, zarówno po stronie dochodów jak i rozchodów. Wydatki te obliczone zostały na stan 5912 oficerów i 19.851 szeregowych. Wydatki te nie-wętpliwie znacznie wzrosnę. wobec zwiększenia stanów wskutek ewakuacji z Z.S.S.R. 1600 oficerów i 29.000 szeregowych. W przy. bliżeniu wzrost wydatków wyniesie około L. 4.500.000, biaręc pod uwagę, że ewakuacja następiia w ostatnich dniach marca.


Wydatki gotówkowe na terenie Z.S.S.R., w odróżnieniu od wydat-ków gotówkowych na terenie W.Brytanii, obejmuję. całość zao-patrzenia wojska i wynoszę. za rok 1941 kwotę 69 milionów rubli. Pozostaje na rok 1942, jako reszta z pożyczki 300 milionów ru-bli, kwota 231 milionów rubli. Kwota ta przy stanie 44.000, wystarczy na około 6 miesięcy o ile cepy artykułów nie doznaję. zwyżki.


Koszty utrzymania wojska na terenie Kanady wynoszę. do dnia 31 grudnia 19+1 r. kwotę 41.500 dolarów- USA. oraz 352.750 do- larów kanadyjskich.

VIII.ROZLICZENIE Z W Ł ADZAMI BRYTYJSKI -J...1I.

1. Wydatki gotówkowe.

Rozliczenie z władzami brytyjskimi z kwot otrzymanych na wydat-ki gotówkowe następuje w formie pokwitowania otrzymanych pie-niędzy.

Kontrolę wydatkowania pieniędzy przez oddziały W.P. prze-prowadza Biuro Rozrachunkowe na podstawie miesigcznychspra-wozdarl, rachunkowych oddziałów.

Obcię.żenie uwładz brytyjskich z tego tytułu dla '[oka 14dowego wynosi do dnia 31/XII 194-1 r. 14 4.044.335.

2. Ś wiadczenia wnaturze.

Jestem w ko.cowej fazie pertraktacyj z władzami brytyjskimi




co do ryczałtowego obliczenia kosztów utrzymania Wojska. Dgżac do jak najoszczędniejszego załatwienia tej q)rawy uzyska-łem w pertraktacjach tymczasowa. dzienng stawkę za całkowite utrzymanie żołnierza w W.Brytanii L. 0.5.2 /98/100/, a na ::rodkowym Wschodzie L. o-6-o /30/1004 łacznie z kosztami uzu-pełnienia uzbrojenia, amunicji i sprzętu samochodowego.

Stawka ta obejmuje wszystkie wydatki zwigzane z utrzymaniem żołnierza za wyjgtkiem uposażenia, pierwszego wyposażenia i ko-sztów leczenia. Koszty uposażenia mieszczę_ się w wydatkach go-tówkowych, a do obliczenia kosztów pierwszego wyposażenia zor-ganizowałem Biuro Rozrachunkowe, które ustali te koszty w poro-zumieniu z władzami brytyjskimi, po przepracowaniu dotychczas ubieg lego czasokresu.

Na poczet należności za świadczenia w naturze na rzecz Wojska Lodowego w W.Brytanii i na roilkaym Wschodzie pokwitowałem zaliczkowo władzom brytyjskim do dnia 31 XII 1941 r. L.3.930.520, a na poczet należności za materiał wysłany do Z.S.3.R. dla od-działów polskich pokwitowałem władzom brytyjskim kwotę _,.673.844. Razem przeto z tego tytułu obciażenie Skarbu Państwa wynosi kwo-tę L. 4.604.364,

3. Ogólne zestawienie obcigżenia Skarbu Państwa do dnia 31 XII 1941 z tytułu utrzymania Polskich Sił Zbrojnych na terenie W. Brytanii i 8rodkowego Wschodu przedstawia się następujgco:

a/ Wojsko /Lad.owe/:

- przydzielona gotówka - za świadczenia w naturze/zaliczkcwo/

L.4-044.335

L.4.604.364 L. 8.648.699

L. 889.743

L.24.059.750

b/ Marynarka Wojenna


RAZEM: .... L.35.598.192

Kwoty wykazane jako zaliczki za dotychczasowe świadczenia materiałowe u1egna w przyszłości zudanom zależnie od szczegółowego Obliczenia, które nastapi po ostatecznym ustaleniu stawek dziennych i kosztów pierwszego wyposażenia.




- 9 - 4, vr Volt 1,6

IX. PR.P.,CF, DOTYCZCE ZAOPATRZENIA WOJSKA PO POWROCIE DO KRAJU.

Utworzono przy Szefostwie Intendentury MSWojsk. referat, który zajmuje się:

a/ studiami nad przyszłym zaopatrzeniem wojska w kraju ze szczegól-nym uwzględnieniem doświadczeń osimniętych w czasie kampanii 1939 r. w Polsce i 1940 we Francji, celem uniknięcia w przy-szłości stwierdzonych błędów;

b/ współprace. z Min, Skarbu w zakresie zao2atrzenia kraju po powro-cie w żywność, ubrania i surowce. Zagadnienie to 1Q.czy się rów-nież ściśle z przygotowaniem potrzebnych dla wojska po powro-cie do kraju przedmiotów, materiałów, półfabrykatów i surowców z zakresu służby intendentury.




›rif. 4rbli Załącznik H. NOTATKA DOTYCZACK DZIALALNOCł

FUND.OBR.NAR.

Fundusz Obrony Narodowej powołany został do życia dekretem Pre-zydenta w roku 1934-ym na zwiększenie zasobów obrony państwa. Po ka-tastrofie wrześniowej części tego funduszu znalazły dię na terenie Francji a z kolei na terenie Anglji.

Na podstawie tego dekretu powołałem z końcem roku 1940 Komisję dla kontroli, szczegółowego zbadania i ustalenia majątku Funduszu Obrony :;arodowej. Ponadto stworzyłem Biuro Administracji FON i Darów dla administrowania ~1~ powyższym majątkiem.

Komisja kontroli majątku FrON ustaliła stan majatku wyewakuowanego z Polski do Bukaresztu a potem do Francji, sporządziła ewidencję i w przybliżeniu dokonała oszacowania wartości. Z kolei ustaliła stan majątku FOILwyewakuowanego .0 Anglii, przeproadziła inwentary-zację, oszacowallb, oraz upłynni. „, wartośó na gotówkę, wpłaconokna rachunek FON w Centralnej Kasie Pinisterstwa Skarbu w Londynie.

Skontrolowano administrację FON we Francji, sporządzono zestawie-nie rachunkowe ofiar i wydatków, jako też nierozliczonyvh sum z powo-du działań wojennych.

Ustalono stan rozproszonego majątku na placówkach dyplomatycznych /Waszyngton, Ottawa4 w bankach itd.

;szelkie bieżące ofiary i dary są prowadzo:ae według zasad ustalo-nych "Instrukcją" na właściwych kontach, dary o rozmaitych wartościach oraz w papierach obligacyjnych składane sq jako depozyt w 1,11inisterst-wie Skarbu.

Komisja Kontroli majątku FON dokonuje kontroli co 3 miesiące, a sprawozdania są przesyłane do l'jinistra Skarbu i Prezesa NIK.

Ogólnie biorąc sprawę inwentaryzacji należy uważać za ukończone za wyjątkiem inwentaryzacj majątku znajdującego się w Ameryce.

Przybliżone określenie wartości majtku FON na dzień 1.V.1942 przedstawia się jak następuje:

A/ W dolarach USA: saldo na 1.V.42 )g 64,300.00 obligacje i papiery wart. złoto w Dakarze :

40%:(

0)2

srebro w Marsylji " 48,000.00 przedmioty wartościowe " 1,000.00

razem Z3,700.00

b/ W złotych polskich: w gotówce i w czekach zł. 176,095.00 w pożyczkach wewn. i książeczkach oszuzędn. " 179,015.79

razem zł. 355,110.79

Sądząc Z materiałów zawartych W aktach z ewakuacji, gospodarka FON w kraju nie była ściśle uregulowana ani co do formy administracji ani co do kontroli. Dopiero zarządzeniem mojem z 18 listopada 1940 ta luka została wypełniona przez wydanie Instrukcji o rachunkowości dla FON i Darów oraz dzięki ustaleniu kontroli administracji. W ten sposób usunąłem wszelkie możliwości mogące spowodować zarzuty natury politycznej, g całość została ujęta pod katem prawnym.

Przy tej spasobności chcę podkreślić dużą ofiarność wojska, które wybitnie zasiliło w tym okresie zasoby finansowe FON, co wyraziło się sumą około 120 tys.funtów. Cyfra ta nie obejmuje ofiar w gotówce przekazanych przez oddziały względnie poszczególne osoby wojskowe do Czerwonego Krzyża, do dzienników itp. Również wydatnie wojsko przy-czyniło się do zaopatrzenia naszych rodaków w.Rosji drogą przekazania około miljona różnych przedmiotów użytku codziennego, w tem pokaźna ilość ubrań i bielizny.

/Szcegóły - załęczniki




LOA dnia 15.V.1942 r. d;n1(3Li

4

NACZELNY WÓDZ • J MINISTER SPRAW WOJSKOWYCH

BIURO ADMINISTRACJI FUNDUSZU OBRONY NARODOWO I DARÓW

L.dz. 499/FON.42.

;Raport Przewodniczącepp 'ontroli Ma4tku

F.O.N. i Darów.

Rozkaz Naczelnego Wodza 1.dz.1404/IV/łnt. z 12.X.1940 r., polecający szczegółowe zbadanie i ustalenie majętku Funduszu Obrony Narodowej łącznie Z kontrolą administrowania tym majątkiem od chwili wywiezienia go z Polski, został wykonany.

Powołana dla tych zadań Komisja /zarzędze-nie Ministra Spraw Wojskowych 1.dz. 183/G.M. z dnia 18.X1.1940 r./ i Biuro Administracji F.O,N, i Darów, jako aparat techniczny pracy, przeprowadziły ewiden-cję majątku, zgromadzenie rozproszonych z powodu działań wojennych części, dokonały inwentaryzację oraz upłynnienie w zakresie możliwości rynku.

I. W szczególności zostały dokonane następujęce prace:-

1/ Ustalono majątek F.O.U. wyewakuowany z Polski do Bukaresztu i następnie do Francji. Zestawiono komplet aktów, obejmujących ewidencję dokonaną w Bukareszcie, przesyłkę do Francji oraz odbiór we Francji. Przez Komisję pracujęcę z ramienia Amba-sady w Bukareszcie przesłano do Paryża drogę dy-plomatyczną skrzynię od. Nr. ł do Nr. 14.4 zawiera-jące złote i srebrne przedmioty oraz waluty /pakiet Nr. 9/. Transportem okrętowym do Marsylii przesła-no skrzynie od Nr. ł do Nr. 61 zawierające srebro. Przez Komisję Ochrony Mienia Państwowego przesłano do Paryża skrzynie oznaczone od Nr. 15 do Nr. 21. Odbiór ilościowy wymienionych transportów nastą-pi/ w Paryżu przez organa delegowane ze strony Ministerstwa Skarbu.

- Obecnie skrzynie z przedmiotami złotymi Nr. 1., 24,1 3., 4e, 50, 611, 7.1 8.1 i 13. Wagi netto

213 kg 814 gr., oszacowane w przybliżeniu w dniu 1.V.1940 r. przez organa Ministerstwa Skarbu na

U.S.A. 225,000.00, znajduję się wraz ze złotem Banku Polskiego w Dakarze /szczegółowe zestawienie akt Bukaresztu str. 132/.

Skrzynie ze srebrem Nr. ł - Ur. 61 wagi netto 2403 kg 540 gr., oszacowane przez oragna Minister-stwa Skarbu w dniu 1.V.1940 r. na U.3.A.48,000.00 zostały podjęte ze składu wolno-cłowego w Mareylii przez Konsula Gen. R.P. i zdeponowane w Banque de France, gdzie znajduję się do obecnej chwili /Szczegółowe zestawienie akt Bukaresztu str. 133 i : 134/.

- Pozostałe wartości znajdują się w pakiecie Nr. 9 i w skrzyniach Nr. 10., 11., 12., 14. oraz Nr. od 15 do 21 zostały przywiezione do Anglii, przejęte przez Komisję Kontroli Majątku F.O,N. i Darów, zinwentaryzowane częściowo w Londynie, CZQ-6ciowo w Duplin Castle /ścisłe dane znajduję się w oddzielnych protokółach inwentaryzacji tak jak kolejno była dokonywana/.

W myśl uchwały Komisji Kontroli Majtku F.O.N. i Darów z dnia 14.X1.1940 r. został sporzą-dzony akt bukaresztański, który waz z korespon-




- 2 - e

f

dencją za 1.dz. 61/PoN*42, przesłano do 9 Sądu Polowego. Uchwała ta uzyskała aprobatę Ministra Spraw Wojskowych i Naczelnego Wodza w dniu 19.1.42.

2/ Zestawiono stan majątku F.O.N. i Darów we Francji w ten sposób, iż skontrolowano ewidencję wpływów, prowadzoną przez Wydział Darów M.S.Wojsk. W Paryżu oraz zestawienie sporządzone na mocy księ-gowości Płatnika M.S.Wojsk. przez Biuro Cenzury Rachunkowej w Glasgow. W myśl uchwały Komisji Kon-troli Majątku F.O.N, i Darów z dnia 9.X1.1941 r. przeprowadziło Biuro Administracji F.O.N. i Darów korespondencję z osobami i instytucjami w sprawie pobranych i przekazanych kwot z b.Referatu Darów, której wynik zawiera protokół 1,dz. 450/P0N.42 z 27,11.1942 r.. Wpływy za okres Francji stanowią fr.fr. 2,702,934.47, wydatki fr.fr. 1,400,805.9o. saldo w wysokości fr.fr. 1,302,128.57 zostało prze-kazane do P.C.K. w Libourne dnia 23.V1.1940 rs na ewakuację wojska i opieką nad emigracją polską we Francji.

Część majątku F.O.N. i Darów została wpłacona na rachunek bieżący Biura Administracji F.O.N. i Darów w Centralnej Kasie Ministerstwa Skarbu, część włączona do ogólnej inwentaryzacji w Dmplin Castle.

Zestawienie i inwentaryzacja majątku F.O.N. za okres Francji zostały przyjęte uchwałą Komisji Kontroli Majątku F.O.N. i Darów w dniu 28.1V.1942 z pkt III.. Całość stanowi osobny akt inwentaryza-cyjny 1.dz. 459/FoN.42 z dnia 5.v.1942 r..

Uchwała Komisji została zatwierdzona przez Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych w dniu 6.V.1942 r..

3/ Za pomooą. okólników, gromadzenia doku-mentów i w drodze korespondencji ustalono stan rozproszonego majątku F.O.N. na placówkach dyplo-matycznych i konsularnych, w instytucjach banko-wych i społecznych. W ten sposób uzyskano ewi-dencje miejscowości oraz dane majątkowe. Sporzą-dzono następnie inwentaryzację, z której tylko kilka pozycji wymaga odpowiedzi na przesłane Żąda-nia wyjaśnień. Wszelkie stwierdzone wartości w gotówce zostały wpłacone na rachunek F.O.N., a z pozostałości, jakich nie można z powodu działań wojennych upłynnić, zestawiono depozyty wciągnięte do osobnej księgi depozytowej F.O.N..

Komisja Kontroli Majątku. F.O.N, i Darów przy - 3Q/e wnioski i protokół 1.dz. 460/FON.42 dotyczące odszukania, zgromadzenia i upłynnienia tej części majątku F.O.N. na posiedzeniu w dniu 28.1V.1942 Z. pkt. IV..

Całość stanowi osobny akt inwentaryzacyjny 1.dz. 460/PON.42 z dnia 5.V.1942 r..

Uchwała Komisji została zatwierdzona przez Ministra Spraw Wojskowych i Naczelnego Wodza w dniu 6.V.1942 r••

Wpływy bieżące, jak też wartości upłyn-nione z poprzednich okresów, zgodnie z Instrukcją o rachunkowości pieniężnej i materiałowej dla F.O.N. i Darów na Polskie Siły Zbrojne /1/FON.41 z 3.1.1941 r./ zostały wprowadzone do ewidencji I ksiąg kasowych oraz wpłacone na r-k F.O,N..

Zgodnie z art. 4 pkt 2 Dekretu Prezydenta R.P. z dnia 20.1V.1936 r. Biuro Administracji F.O.N. i Darów porozumiało sig z Ministerstwem Skarbu, na skutek czego ustalono, iż:-

a/ wpłaty bieżące oraz depozyty przedmiotów war-tościowych w Anglii są składane na r-k bież. w Centralnej Kasie Min. Skarbu.




so 3 -

b/ Wpłaty oraz depozyty przedmiotów wartościowych w Stanach Zjednoczonych są gromadzone na r-ku "A" konto F.O.N. u Radcy Finansowego przy Amba-sadzie R.P. w Waszyngtonie.

c/ Wpłaty oraz depozyty przedmiotów wartościowych w Kanadzie są składane na r-k "A" konto P.O.N. u Radcy Finansowego przy Poselstwie R.P. w Ottawie /dawniej Kon.Gen.R.P. w Ottawie/.

Księgowość F.O.N. i Darów jest zaprowadzona w ten sposób, iż obejmuje wszystkie te konta. Najmniej raz na 3 miesiące stan rachunkowości był kontrolowany przez specjalne do tego celu delego-waną Komisję , a zamknięcia miesięczne były uzgad-niane z Ministerstwem Skarbu. Ostania kontrola mil ła miejsce w dniu 28.11/.1942 r..

5/ Majątek przywieziony do Anglii kolejno protokólarnie został przejęty, a łączną inwentary.. zach, segregację i oszacowanie dokonano w Duplin Castle. Komisja Kontroli Majątku P.O.N. i Darów na posiedzeniuw dniu 29.1X.1941 r. przyjęła pro-tokół inwentaryzacji 1.dz. 1166/PON.41 wraz z załącznikami z dnia 1.1X.1941 r.. Akt inwentary-zacyjny znajduje się w Archiwum F.O.N..

Uchwałę Komisji Naczelny Wódz zatwierdzi/ w dniu 3.X.1941 r..

Część majątku, jaką pozwoliły upłynnić warun-ki wojenne, wpłacono na r-k F.O,N. w Centralnej Kanie Mjn. Skarbu, część stanowią depozyty, prowa-dzone w osobnej książce depozytowej.

A. Według rachunkowości F.O.N. i Dprów zostały wy-rewindykowane i upłynnione i wpłacone łącznie następujące aulnys-

a/ w gotówce L.ang. 12,6454-9, USA 27,928.79 O kan. 901.17, fr.szwajc. 5,718soo zł.pol. 176,095.od oraz nieznacznej ilości waluty 34 państw, które nie dają się sprze-dać w obecnym czasie.

b/ r papierach wartościowych zinwentaryzowano I zdeponowano $ USA 75,407.75 z/. pol. 179,015.79.

O/ w przedmiotach wartościowych w depozytach znajduje się w przybliżeniu majątek wartości około USA 1,000.00.

B. Załącznik przedstawia szczegółowe zestawienie konta P.O.N. na dzień 1.V.1942 r. wraz z wykaz& walut.

WPIYwY Ł. 28,778~17-06 rozchody " 17,173-17-01 1/2 SALDO Ł. 11,605-00-04 12

==*-'-'=======--"-..-""="""~=

Wpływy USA 43,291.76 rozchody " " 261800.Q5 SALDO USA 16,491.71

=======•-•-.2==".f.=

Wpływy O kan. 9,518.90 rozchody " " 8,136.29 uw° % kan. 1,382.61




- 4 - O. Sumy zapowiedziane, a stanowiące bezsprzecznie

majątek F.O,N., jakie jednak z formalnych powo-dów jeszcze nie wpłynęły, wynoszą około USA 25,000.-• Ze względu na trudności koresponcen-cji nie daje się ustalić terminu ich wpłaty 1. dlatego nie są wzięte pod. uwagę w tym zestawie-niu.

1T. Tylko w przybliżeniu na 1.1/.1942 r. daje się określić majątek F.O.N., znajdujący się w ewidencji Biura Administracji F.O.N. i Darów. Szacunek części znajdującej 84 w Dekarze i Mar-sylii jest przez Min. Skarbu tylko w przybliżeniu podany. Pewne nieścisłości w inwentarzach, zgło-szonych przez placówki dyplomatyczne i konsularne są w toku wyjaśnienia. Jakkolwiek Biuro Admini-stracji F.O.N. i Darów nie przewiduje, by mogły się znaleźć dalsze wartości, to jednak pewne cyfry szczególnie w depozytach mogą ulec poprawkom.

Przeliczenie w jednej walucie na 1.V.1942 r. pozwoli określić majątek F.O.N.:-

a/ w dolarach saldo na 1.V.11942 r. • • • obligacje i papiery wart.. • • złoto w Dekarze . . srebro w Marsylii • 4 . • • przedmioty wartościowe • • •

Basem

• •

64,300.0o 75,400.00

225,000.00 48,000.00 1,00C.00

0 433,700.00

IV

=============.

„b/ złotychpolskIch:- .

w pożyczkach wewn. i ksią-żeczkach oszczędnoddowych

Z1. 176,095.00

179,015.79 Z1. 355,110.79 ===============

Zleceniem 1.dz. 1251/PON.41 z 17.1X.41 Naczelny Wódz powierzył Biuru Administracji F.O.N. I Darów inwentaryzację i zarząd Funduszem Złotego Lift Obrony Powietrznej Państwa i Funduszu Obrony Mptrskłe. Poczynione sfarania wykazafY, iż mają-" tek tych funduszy znajduje się tylko w dwuch punk-tach i realizacja jego jest zależna od warunków komunikacji bardzo ograniczonej w okresie wojny. Pozostaje zatym w tych punktach jako depozyt tym-czasowy.

Powstanie i *stnienie F.O.N. jest oparte na dekrecie Prezydenta R.P. z dnia 9.1V.1936 r. oraz na rozporządzeniu wykonawczym Ministra Spraw

I Wojskowych z dnia 9.VI1.1936 r..

. A. Obie te ustawy nadają Ministrowi Spraw Wojskowych dute uprawnienia i przez to otwieraj tak poważne możliwości, iż wydaje sig niezbęd-nym utrzymanie tych uprawnień dla zadań wskaza-nych w ustawach.

Sad.zać z materiałów zawartych w aktach z ewakuacji, gospodarka F.O.N. w Kraju nie była dciśle uregulowana, ani co do formy administra-cji, ani co do kontroli.

-- Na zasadzie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych 1.dz. 183/4.14. z 18.X1.1940 r. do-piero obecnie ta luka została wypełniona przez wydanie instrukcji o rachunkowości dla P.O.N. I Darów, oraz dzięki ustaleniu kontroli admini-stracji.




»r. 3y 5.4 5 -

Majątek F.O.N. i Darów na Polskie Siły Zbrojne, stwierdzony łub otrzymany na emigra-cji został zewidencjonowany, zinwentaryzowany 1 w miarę warunków upłynniony, lecz znacznie większa część pozostała w Kraju. Pewne warto-ści według zgłoszonych dowodów rachunkowych były przekazane z zagranicy do Kraju, jednak nie można obecnie stwierdzić, iż wpłynęły. Pewną ilość pozycyj dopiero po wojnie można będzie upłynnić. . Uzyskane sumy nie są dute, majątek w Kraju jest napewno wielokrotnie większy, sądzęd z ustawy z dnia 27.111.1939 r. /upoważnienie wy-datkowania suw 2,015 milionów z/.pol./. Sta-nowią jednak te sumy ofiary licznej rzeczy obywateli. Ten fakt może zawsze spowodować zarzuty ze względów politycznych i dlatego wyma-ga tym ściślejszej administracji i pełnej kon-troli.

Przewidywany program użycia zasobów P.O.N. był opracowany na okres pokoju i zgodnie z ustawą z 27.111.1939 r. termin realizacji upły-ną/ w dniu 31.111.1942 r.. Niezbędnym jednak było ustalić zadania na czas wojny i dlatego Biuro Administracji F.0(i N. i Darów opracowało wniosek 3..2z. 1250PON.41 z 17.1X.194,1 rop w którym Naczelny Wódz wskazał przeznaczenie od-zyskanych sum majątku F,O.N.:- a/

na utrzymanie i rozrost Pe1. Si/ Zbroj.,

ID/ na zachowanie odporności moralnej w oddzia-łach walczęcych, wśród jeńców i internowanyet

B. Z powytw4eh powodów uważam:-

a/ 12 Komisja Kontroli Majątku F.O.N. i Darów powinna być utrzymana w zakresie zadań i obowiązków jakie były nakazane rozporządze-niem 183/G.U. z 18.X1•1940 r. nawet po uzy-skaniu wyjaśnień tych kilku pozycyj /osiemł jakie są w toku korespondencji,

b/ 12 Biuro AdAinistracji F.O.N. i Darów, jako aparat technicznej pracy, nadał za'chowa zada-nia ewidencji, potwierdzania odbioru ofiar, rachunkowości pieniężnej oraz depozytów, jak też materiałowej, przedmiotów użytkowych, rozdziału i przekazywania według decyzji Naczelnego Wodza pomimo, 12 zakres pracy mo-że znacznie się pomniejszyć,

c/ i2 równorzędnie należy kani:3m1~ kontynuo-wać pracę do zupełnego wyjaśnienia'pozosta-łych kilku pozycyj.

Trudno przewidzieć , czy w dalszym ciągu dary w formie gotówki i przedmiotów użytkowych będą wydajnie napływać od emigracji wobec faktu wysunięcia przetwypadki wojenne tak aktualnych celi jak pomoc Połakom w Z.S.R.R. oraz opieka nad jeńcami i internowanymi. Mimo decyzji Naczelnego Wodza, by zaniechać wszelkiej propa-gandy, wciągu Ubiegłego okresu w Anglii wpływa-ło przeciętnie ponad Y. 500-0-0, nie licząc sum dawnych ofiar na P.O.N..

Nawet wobec przypuszczalnego zmniejszenia się wpywów pozostaje koniecznosó, by dary pod wszelką postacią składane do dyspozycji Naczel-




V.

6 - 413c, 53

nago Wodza posiadały ścisłą rachunkowość.

C. Dotychczasowe istnienie w Anglii Biura AdJainistracji 141.0.". i Darów wysuhęło dwa zagad-niania.

Jedno to kontakt i porozumienie s władzami brytyjskimi odnośnie darów zbiorowych i indywi-dualnych dla członków Polak/0h Si/ Zbrojnych. Uregulowanie tej aprawy w związku a uzyskanymi przez Biuro Administracji P.O.N. i Darów ulgami przedłożyłem w projekcie organizacyjnym 1..dz. 489/FON.42 z dala 14.V.1942 r..

Drugie zadania stanowi konieczność uporzed• kowania ofiarności żołnierzy P.S.Z. na całe po-mocy Połakom i Polsce, sięgającej poważnej sumy około Ł. 5000-0-0 miesięcznie, lecz rozproszonej odruchowo przekazywanej na zbyt <1iozne, często /

1 pokrewne całe. Częściowo te ofiary płynęły I przez Biuro Administracji P.O.N. i Darów, czę-ściowo przez inne instytucje, wreszcie szły do-

I wolnymi drogami wywołując szereg ujemnych opinii lofiarodawców.

Uożna stwierdzić od doku płynącą swoistą presję dla skonsolidowania i uporządkowania tej ofiarności i dlatego złożyłem projekt ledz. 465/PON.42 z dala 6.1[.1942 r. zmierzający do tego celu.

Jeśli w obecnym końcowym stadium Naczel-ny Wódz postanowi pracę Biura Administracji P.O,N. I Darów opraniczyć nadał do zadań wskazanych w rozporządzeniu 183~1. z dnia 18.X1.1940 r., wów-czas Biuro mogłoby ulec reorganizacji i jako refe-rat w Gabinecie Ministra, dokonywać inwentaryzacji I Skompletować archiwa, prowadząc jednocześnie do-raźne wpływy złożone do dyspozycji Naczelnego Wodza

Jeśli zostaną akceptowane wysunię te przez tycie potrzeby, wówczas Biuro musiałoby mieć roz-szerzone zadania /ogłoszone w rozkazie organiza-cyjnym Nr. ł z dnia 16.1.1941 r./ do ram analogicz-nych do angielskiego "Welfare", jak tez stad sig centralą "Funduszu społecznego Polskich Sił Zbroj-nych." Jak aądzę, etatowo nie będzie to wymagać powiększenia ilości pracowników.

W obu wypadkach Oddz. ł Szt. N.W. winien usta-lić nową organizację dla terenu Anglii, zasady któ-rej stałyby się podstawą dla utworzenia analogicz-nyCh komórek przez D-ców Samodzielnych Ugrupowań P.S.Z. na innych terenach wojny, zależnie od warun-ków lokalnych.

Zależnie od decyzji Naczelnego Wodza Biuro Administracji F.O,U. i Darów przystąpi do realiza-cji przedłożonych wniosków.

2ZEP URA A41łNi TRACJI PUNDUCW, RO WEJ i DARÓW

ORTID-NEUt:;UE GENERAL DYWIZJ




y›,>11 4 Ver

ZWTAWIEN1E OBROTÓW Pn2dI żiTYCH a

.............rrmeoaoimwor~~oommermmrrmpowrwrmmmir»rmmrrmwrerwmmmrmrr.mr.mrmeermrmrmmmwerw

za czas do 30.IV.1942 z wykazaniem sald na 1.V.1942 r. r INffirrl~.11.1.11110 ~Oryla rlarroor rrffir.

Marmi lo omair rmrirmol

1. FUNTY SZTERLINGI:-

Nazwa rachunku Pr oho', Rozehosv Sa .

U w a Doda n e U inne Fundusz Obrony Narodowej 14,224-14-03 1/2 3,068-00-00 11,156-14-03 1/2 Dary 5,544-17-02 5,514-18-02 29-19-00 Jeńcy Wojenni 918-18-01 882-12-00 36-06-01 Fund. alki Czynnej 776-06-06 700-00-00 76-06-06 Naczelny Wódz 6,000-00-oo 825-00-oo 5,175-00-oo Koszty poczt.-manipul. 17-08-08 1/2 17-08-08 1/2 0-00-00 Pomoc Połakom w Z.S.R.R. 30-14-06 o-oo-Jao 30-14-06 Zaliczki 1,265-18-03 1,815-18-03 0-00-00 550-00-00

Razem 28,778-17-06 17,173-17-01 1/2 12,155-oo-o4 312 550-oo-oo W porównaniu z rozchodem 17,173-17-01 1/2 550-00-00

Saldo na dzień 1.1r•1942 r• 11,605-00-04 1/2 11,605-00-04 1/2 1111=1~1

Z sumy tej:- ł/ w Kasie Biura Adm. F.O.N. i Darów L. 33-11-10 g/ na r-ku bież. w Centr. Kasie Min. Skarbu:- A/ go • • • " 11,419-12-08

b/ cze • • • o 151-15-10 1/2 .001~~~Orrimmrrarlmmilorliormr.rffilere.o.orrirrOrmIrMWM

Razem 11,605-00-04 1/2




2. DOLARY U.S.A. S a ł d" o

Nazwa rachunku przychody Rozchody Dodatnie ;ITierme

F. O. N. Dary

41,368.29 3423.47

26,089.14 710.2_1

15,279.15 1,212.56

Razem W porównaniu z

rozchodem

43,291.76

26 800.o5

26,800.o5 16,491.71

0.00

SALDO na 1.V.1942 16, 491. 71 16,491.71 «mott tomtemilretTMION1.0.».1.4 41kaloraitMea «a ~mm eroupamo

Z kwoty 16,491.71 znajduje 1514,:s. a/ na r-ku blet.w Centr.Kasie Min. Skarbu Londyn:-

1/ g0t6wk4 . . 2/ czekami .

b/ na r-ku biet.w centr.Kasie Min.Skarbu u Radny Finansowego Amb.R.P. Waszyngotn •

c/ Sumy awizowane:- ł/ Kons.Gen. R.P. New York • 2/ Konsulat R.?. Pittsburg

1,722.73 860.20

13,219.21

288.49 401.00

3. DOLARY KANADYJSKI,:-

Razem 16,491.71 tiolliPelmotet• utatottirom otworowam, In.

halcto Nazwa rachunku Prz oho Rozcho Doda- nie Upmne

F. 0. N. 1,677.73 397.92 1,279.81 Dary 7.841.17 79738437 102.80

Razem 9,518.90 8,136.29 1,382.61 W porównaniu z

rozchodem 8,136.29 0.00

SALDO na 1.1.1942 1,382.61 1,382.61

telirt.............•~1•Gratt1111MMINIIIM 1111111111•11111.111111.1DIMMOMMEMMI100.11.11.4~11 t

Z czego:- ł/ na r-ka bież. w Min. skarbu w . . W na r-ku bież. w Min. Skarbu konto

Kons.Gen. R.P. Ottawa • • • P.O.N. w *****

934.82

447.79 ffitinatilkalltleni~111.111•111.111111.1111.

R a zera 1,382.61 «oma morkor• «nr •••••••••




is•E'"1 „esik

3

Waluta Przychody

30.1V.1942 r. Rozchody do

30.1V.1942 r. Stan na

1.V.1942 r.

4. Złote polskie 5. Franki francuskie 6. Franki szwajcarskie 7. Franki marokańskie 8. Franki tun.-franc. 9. Franki belgijskie

176,096.8o 21,193.3o 4.034.25

20.00 3.75

557.61

1.8o 10,100.00

31989.00 0.1.. MM«

176.095.00 11,093.30

45.25 20.00 3.75

557.61 10. Funty płdn.-afryk. 24.00 24.00 11. Funty palestyńskie 36.200 36. - 0.2oo 12. Funty tureckie 13.00 13.00 «64 InNerwm

13. Dolary chińskie 3.00 5, 3.00 14. Jeny japońskie 8.10 8.10 15. Marki niemieckie 1,533.47 1,120.0o 413.47 16. Marki fińskie 5,853.00 5,850.00 3.00 17. Marki estońskie 7.00 111«. «IV«. 7.00 18. Guldeny gdańskie 165.48 .11B • 165.48 19. Guldeny holenderskie 358.51 358.51 20. Liry włoskie 2,371.37 2,170.00 201.37 21. Leje rumuńskie 3,119.49 3,119.49 22. Dinary jugosłowiańskie 100.2o omm,mmirmia 100.20 23. Lewy bułgarskie 12.30 mee. mama 12.3o 24. Drachmy greckie 24.00 24.00 25. Pengo węgierskie 2,025.11 2,010.00 15.11 26. Szylingi austriackie 121.35 121.35 27. Korony duńskie 4.10 4.10 28. Korony norweskie 2.65 .0.. 2.65 29. Korony szwedzkie 6.00 001. 1110~ 6.00 30 Korny czeskie 586.15 55 586.15 31. Łaty łotewskie 70.84 70.84 ~.~~

32. Eskudo portugalskie 1.00 Molmit~ 1.00 33. Pesety hiszpańskie 34. Ruble ros.carskie 35. Ruble sowieckie 36. Milrejsy brazylijskie 37. Centus chilijskie 38. Peso argentyńskie

10,001.00 47.25 3.85

225.00 0.40

300.09

10,00200

dola

299.00

1.00 47.25 3.85

225.00 0.40 1.09

39. Centimos urugwajskie 0.50 0..5o 40. Peso meksykańskie 6.00 6.00

peruwiański 2.00 2.00 r Sol . Funty egipskie 236.3o 236.30 111. IM.«

ZŁOTO w MOTETACH:- 43. Ruble ros. carskie 44. Funty szterlingi

tt tt

2,465.00 L. 6-10-oo Ł. 3 szt.

2,465.00 Ł. 6-10-oo Ł. 3 szt.

M. MI«

M. MM

45. Dolary U.S.A. 46. Franki francuskie 47. Franki szwajcarskie 48. Marki niemieckie

460.00 160.00 60.00

110.00

460.00 160.00

604,00 110.00




p , yf• ..ty Poufne.54-

Notatka o stanie F.O.N. na 28.3.1942.

A. Podstawa prawna. VOrr' • ł/ 2.0.N. został powołany do 27n-1. ceretem P

denta R.P. z 9.4.1936 r. na zwiększenie zasobów na cele obrony Pallstwa /Dz.U.R.P.Nr.28 z 20.4.1936/. Główne zasady :

a/ plan użycia ustała Minister ST3raw Wojsk./art.3/, b/ zarządza majątkiem F.O.N. Minister Spraw Wojsk.

/art.4, c/ sposób administrowania ustała Minister Spraw Woj.

w porozumieniu z Ministrem Skarbu lart.4,27, d/ prawo dyspozycji majątkiem należy jedynie do Mi-

nistra Spraw Wojsk. 2/ Bliższe szczegóły wykonania podaje Rozporządzenie

wykonawcze z 9.7.1936 /Dz.U..P.N.532 z 11.7.36,poz.390/.Ważnym jest postanowienie, że majątek F.O.N. nie może być użyty na po-krycie wydatków budżetowych /§9,1/.

B. Zarządzenia wydane przez Min. Spraw Wojsk.w Anglii. ł/ Na zasadzie dekretu Prezydenta R.P. wyszło zarzą-

dzenie Ministra Spraw :fojsk.L.183/GM.z 18..11.40, powołujące Ko-misję dla kontroli administr.i ustalenie majątku F.O.N. w skła-dzie:

a/ przewodniczący mianowany przez Ministra Spraw Woj1 b/ przedstawiciele Ministra Skarbu Prezesa N.ł.K.i

dwuch Ministra Spraw Wojsk. 2/ Utworzono Biuro Adm.F.O.N. jako organ techniczny

pracy Komisji Kontroli. Na czele 3iura stoi przewodniczący Komi-sji Kontroli majątku F.O.N./Rozkaz org.1030/Tjn.I.z 51.10.1940/.

3/ Wydano instrukcję o rach.pieniężnej i materiał. dla F.O.N.i Darów na Pol.Siły Zbr./1/FON.41 z 3.1.1941/.

4/ Wydano zarządzenie o zgłaszaniu majątku F.O.N. przez osoby i instytucje pallstwowe i cywilne :

a/ w Paryżu Monitor Polski IT.5-7 z 10.1.1940 r., b/ w Londynie Dz.Rozk.N.1 z 7.1.41 1T.20/1ON.41,poz.6

rozesłana również do władz i instytucji. 5/ Wyszły okólniki do placówek dyplomat. i. konsular-

nych ze strony M.S.Z. ai w ;Jigers M.S.Z. 791/1/21 z 24.4.1940 b/ w Londynie M.S.Z. 791/1/41 z 13.2.1941.

C. Prace dokonane -orzez Komisję Kontroli majątku F.O.N.: lir Ustalono stan wyewakuowanego majątku z Polski do

Bukaresztu i następnie do Francji oraz sporządzono ewidencje ilości, miejsca, stwierdzono i w miarę możnoci oszauowano war-tość.-




P- >41.41 ii

2/ Ustalono stan majątku F.O.N. wyewakuowanego do Angłi4 -przeprowadzono całkowite inwentaryzację, oszacowano przez znawców oraz uT)łynniono wartości na gotówkę, wpłacona na rach.F.O.N. w Centr.Kasie Lin.3karbu w Londynie. Wpłata z tytułu upłynnienia wartości wyniosła 1874.8.10, a złota 978.16.3 i wa-lut 3.314.2.11 - Razem 6.167-9-0 L.

3/ Skontrolowano adm.F.O.N. we Francji, sporządzono zestawienie rachunkowe ofiar i:Iwydatków jako też nierozliczonych z powodu działań wojennych cum. WI3ływy za ten okres wynoszą 2.702.934,47 fr.fr., rozchody 1.400.805,90 fr.fr. Saldo zostało przekazane na rzecz ewakuacji wojska i opiekę nad emigracje pol-ske we Francji na ręce P.C.K. Pew/4. Część wartości w dolarach,zł. pol.i t.d., stanowiąca majątek krajowego F.O.N., włączono do o-gólnej inwentaryzacji w Anglii.

4/ Ustalono stan rozproszonego majątku na placówkach dyplomat., w bankach i t.d. Sumy stopniowo upłynniono w pprozu-mieniu z Min.Skrbu. Część wpłacono na rach.F.O.N. w Centr.Kasie Llin.Skarbu, część na rach. A u Radcy finansowego w Ambasadzie RP. w Waszyngtonie łub Konsulacie Gen.R.P. w Ottawie.

5/ Wszelkie bieżece ofiary i dary były prowadzone wg. zasad wydanej "instrukcji" na właściwych kontach, gotówka w13/aca-ba na konto, dary o charakterze numizmatycznym łub większej war-tości oraz w papierach dbligac. składano jako depozyt w Min.Skar-bu. Dary użytkowe w myśl dyspozycji Naczelnego Wodza bezpośred-nio przekazywano do wojska.

6/ Komisja Kontroli majątku F.O.N. dokonywała kontro-li ksiąg conajmniej raz na 3 miesiące. Okresowe sprawozdania były przesłane pisemnie do Lin.Skarbu i Prezesa N.I.K.

Ogólnie biorąc sprawę inwentaryzacji można uważać za ukończoną, gdyż pozostaje wykończanie inwenaryzacyjne majątku znajdującego się w Ameryce. Komisja kontroli opracowuje końcowe zestawienie kontroli za okres Francji i upłynnionych wartości jakie były rozproszone na placówkach dyplomat. i konsul.

D. Stan majtku ł/ Wraz ze złotem Banku Polskiego znajduje się skrzy-

nie N.1,2,3,4,5,6,7,8,13 ze złotem wagi 213 kg.814 gr. netto o-szacowane przez kin. Skarbu w dniu 1.5.1940 r. w przybliżeniu na sumę 225.000 ,S USA.

2/ W jednym z punktów we Francji nieokupowanej jako depozyt I::in.Skarbu niepodlegajecy ocleniu se przechowane 61 skrzyń srebra łącznej wagi netto 2403 k, 540 ,7r. Oszaopwano dniu 1.5.1940 r. przez Min.Skarbu na przyoiizoe, sumę 40.00o USA.




3/ Ambasadzie R.P. w 'Jaszyngtonie znajduje się de-pozyt obligacji Pożycz.Państw. : 8,1 zebranych przez Amb.RP.w Wasz.na 4750,00 I zł. 500,00

b/ " Kons.Gen.w Chicago 25516,21 It

970, oo c/

II

Kons.Gen.Pittsburg 950,00 ti

1200,00 /N.9589/41 z 21.1.1942/

Kons.Gen.New York 10626,41 0 i zł. 275,00 e/

Bank PKO New-York 29581,87 " " 9822,82 /N.R.791/41 z, 17.X1.1941/

W ..3iurze Adm.FON dep.w 'Skarbie ... 1582,50 i zł.14608,:56

Razem 75006,89 i z1.27196,18

Oprócz tego w Ambasadzie w '4aszyngtonie znajduję się różne • przedmioty wartościowe nieoszacowane i bardzo ogólnie określone tak, iż nawet w przybliżeniu nie można ich oszacować.

Według posiadanego wykazu zawierajęcego numery obli-gacji w Bukareszcie spalono papier wartości na sumę 149.766,22 zł.pol. 1250 USA,. 25 lirów, 35 fr.fr. i 1814,50 kw.czesk.

4/ Stan konta F.O.N. w Centr.Kasie Min.Skarbu na 1.111.1942 :

Saldo Ł 120 1-1G-09 1/2, USA 00 kan wa u y obiegowCri7WinD7-2-1.-a,,ryclizp,Tę-cfrtecilniczne pozWóriły na sprzedaż części tak, iż w ilości 37 państw sę traktowane jako depozyt. Wśród walut znajduje się 176.096,80 zł.pol. w banknotach czekach i bilonie.

5/ Obrót kasowy w Anglii oraz konto A w Stanach i w Kanadzie na 1.111 wyXazuje

Wuływy Ł 27750-15-11 USA 42990,76 kanad. 9204,75 Rozch. " 14818-17-01 1/2 " 22800,o5 7913,.79

Saldo Ł 12931-16-09 1/2 0" 20190,71 kanad. 1290,96

Jaczelny '1ódz i ::.inisor dysponował wydatki głównie na opiekę nad jeńcami /Niemcy, Szwajcaria, Rosja", na walkę w Kraju oraz część na niektóre potrzeby zwiQ.zane z działaniami wo-jennymi.




.>1/ 4P4,r 60 6)

Przewidziany jest jeszcze wpływ na majątek P.O.N.,jak stwierdzony :

Amb.Waszyngton 8733,14 USA Kons.Gen.Ottara 1944,64 Dary w Kanadzie 7413,25 oraz Dol.kanad. 4794,16

16146,39 6738,80.

Wpływy z bieżących ofiar wynosiły przeciętnie około 300 Ł miesięcznie i dość znaczne dary materiałowe, zużyte na rzecz jelIców żołnierzy w Niemczech, Szwajcarii, Hiszpanii i Pola-ków w

/Ostatnio Wódz Ilaczelny poleci/ przesłać jako dar dla wojska 500.000 papierosów, a uzupełnił dar dla kolegów od żołnie-rzy lądowych, lotników i marynarzy w Wielkiej Brytanii do wyso-kości 700.000 szt./

G/ Przybliżone określenie wartości majątku P.O.N. na 1.11.1942 r.

a/ Saldo na 1.111.42 Obligac.i bondy wartości około Złoto w IJJ1.Skarbu Srebro w ijin.Skarbu Przedmioty wartościowe jak biżut.itd.

b/ 'Jpływy zapowiedziane

c/ w gotówce i czekach zł.pol. w pożycz.wewn. zwrot za spalone Poz.w Bukareszcie

73.000 USA

75.000 !!

225.000.- 48.000.- 1.000.-

420.000.-

176.096,8o 27.169,18

149.7(J6,22

353.032,20

Londyn, 25.111.1942

7-7 Norwid-Neugebauer, gen.dyw.




_ 4/ 3 J 61

71- i4.44(4.<

v%) 7?-72 GL4t tin'uf.A k̀

49/4y. #44

7;-; 2— lk-P : o( 44. .

V 12It 704 1 1(41V i6. J'Z' c(7 l'e4. tost Pim« in‹.4.< I . Iv /42 _ 131"

y/d 1) poikvc

/Y. Pc n': ,14-441 z 4.14492) • ,r1.-4

jyVO II 1)-4-1>i iv 2 ił /f I 0 p 114 b JW.A -7 "hr.« • - • • /

44-c. 4c_

— • , b

3. 4s/ .- 4 iik ky-.€.2.4, '24 Ć. /40‹ L<71 7 • , ,,,Q--4,;,c.drt-7., -

4 ć ż 0 1«.47' A Y 2 ‚., Als-A,t /7".‹.,1? 1):4-&: V a9 ot.i4 ~- .. _ . . i i k. T. r K 44 ł i it

ły. ik.2

),.

./.4 0 ,L7,, 11yy c4 P:cir. ?CJr, .

3 ‚h 7x— ilri. »„7-,...9,4, ,,..i«,„7 . . , / / s a . <3. /. Y 490 k / 1 v2- - ....

75 ,v ,>,. o o •• • ( i),

•• / i) I g) .,. i /0_




G.?)

7Y,59 l/

‚Vi

- ć v

4'',t /Y 775/2 Z(4.,'„oh„ 47>x:

3 4'k ikriR,K4,/ id ^Z 7?f• .4 I _ • i

4ilz k; Z J7?R 4«,-- rŹ27 r̀ o4Ąj i • • i e i i i

2,„(0,5 514;:i • - /W 3 .0, • ly/o ,P

,0-4„7,

CI

-?7•7?-4, 17(:,,v,41. /7: I•Ji,-,. (-,',

i,r_>,,(P.CK. SaŁ,,.7 , R,?-,i;

31

k ,

1'.'41''' /.-4 /i 4',.` 7' I 7r7 ,k1 lt.,? 72) 2-4-01W,ke W /1 M7G- it;t 1:77g77( i .7 _ ,

- ł

ik'lL' --,-

-4

1G

V

., ~

• -

F‚a-kj:

,7,ć, -

/%,




4 - 1 1 °Stę Załąrcznik I.

NOTATKA DOTYCZACA

DZIAALNWCI BIURA DLA SPRAW RODZIN WOJSKOWYCH.

Jednym z czynników podnoszącym morale wojska było stworzenie już w październiku 1939 r. ma terenie Francji/ Funduszy Pomocy Jeńcom i Rodzinom osób wojskowych. Z zasiłku korzystały przede wszystkim rodziny poległych i jeńców.bez różnj.óy stopni.

Po przybyciu do Anglji przekształciłem powyższą instytucję w Biuro dla Spraw Rodzin Wojskowych, którego działalnośc5 objęła Anglję, Palestynę, Portugalję, Szwajcarię, Szwecję, Rodezję, Kanadę, Fran039 i Algier. Wszystkie rodziny wojskowych, rodziny poległych i jeńcow znajdujące się na powyższych terenach korzystają ze stałych zapomóg miesięcznych /ogólny stan około 9 tys./.

Wszystkim żołnierzom mającym rodziny poza obszarem szterlingo-wym ułatwia się przekazywanie pieniędzy.

21=mmadmmuslxxmdsimmwmt~mada W końcu czerwca 1940 r. przybyło z Francji do Anglji 600 rodzin

wojskowych, razem osób 1034. W czasie między ł stycznia 1941 a ł ma-ja 1942 sprowadzono z Francji dalszych 50 kobiet i 37 dzieci rodzin wojskowych a wysłano wizy brytyjskie dla 102 kobiet i 78 dzieci.

Dano pomoc jeńcom i zorganizowano pierwszą pomoc dla zesłanych w Rosji.

Rozpoczęto ewakuację i organizację przesiedlenia zesłańców przez Teheran do kolonii brytyjskich.

G3

/szczegóły w załęcznikW Nr.11 i Nr.12.




13140 cl4a 8PRAVV '- RODZIWOJSKOWYCH

POLISH MUTAT:V FAMILIES OFFICE,

Vandon Housa, 1, Vandon Street, London, SW.!.

Telefon: v:c. 6600 ABP

4 - >tą • 4/3y 4' S. Londyn, dnia 18.maja 1942r.

Pan 1/14

Wiceminister Spraw Wojskowych,

Londyn.

ITa rozkaz Pana Generała z dnia 16.V.1942r przedstawiam zwięzłe sprawo-

zdanie za czas od 1.X.1939 r• po azien dzisiejszy z działalności Biura dla

Spraw Rodzin Wojskowych'

OKRES I.

FRWiTA OD 1:X.1939 r DO 1.V1.1940 r.

We Francji działa/ "Fundusz Pomocy Jeńcom i Rodzinom osób

wojskowych" pod przewodnictwem księdza biskupa polowego Gawliny,

jako przewodniczeoego i Generała Juliusza Kleeberga jako zastępcy

przewouniczeoego. Z funduszów przydzielonych i ze składek oficerów

Armji Polskiej we Francji wypłacano zasiłki miesięczne dla rodzin

poległych i jeńców:

dla rodzin oficerów po 1200 fr płus 300 fr na każde dziecko,

zaś dla rodzin podoficerów po 900 fr na osobę dorosłe.. i 300 fr na

każde dziecko.

Zasiłki te my14acono we Francji i Algierze rodzinom 90.

OKRES II.

2TGLJA OD 1.=.1940 do 1.I.1941r.

Wkolicu czerwca 1940 r przybyło z Francji do Anglji 600

rodzin wojskowych w tym kobiet 678

dzieci 356

razem osób 1034.

3. lipca 1940 r:Pan. Naczelny Wódz utworzy/ Biura dla Spraw

Rodzin Wojskowych i wyznaczy/ na jego szefa Generała T.Ealinowskiego.

1Tie czyniec różnić czy rodziny maje. ojców w wojsku czy w niewoli -

dano im:

ł/ utrzymanie i kwaterę /t.zw.billeting/

2/ zasiłek miesięczny : po L 2 na osobę d.orosłę.

L 1 na dziecko.

3/ Zasiłki doraźne w cięższych wypadkach Choroby, zbombardowania

lub strat rzeczy.




W >ii

NA TE 07-7,1",, OTRZYMANO:

z attachatu L 2.000,-

z Intendantury L 1.240,-

z Ministerstwa Skarbu L 3.750,

z darów • 40,9

z daru gen. Sikorskiego L 500,-

razem: L 7.530,9

WYDAT= VITETOSILY• L 6.333 sh 2 d 10 1/4

Pozostało na 1.1.1940 L 1.197 ah 6 d ł 3/4.

Trzy fakty se. godne uwagi w tym okresie:

1/ Przybycie wojskowych ojców i poie.ezenie większości rodzin wojskowych,

2/ Trudny okres wrześniowych 'bombardowań w Londynie,

3/ Masowe przesiedlenie się rodzin wojskowych do Szkocji.

OKRES III.

ANWA I INNE KRAJE Irił UCHODZIWIE OD 1.1.1941 r do 1.V.1942r.

Osiegnięto następuje.ce rezultaty:

1/ Z2,71=CJOV.OJA1.:0 kobiet dzieci razem

w Anglii 763 366 1.129

w 17 innych krajach 3.692 5.086 8.778

2/ DANO ZA0RK2=TłE wdów, sierót i rodzin jeńców. Ustalone uchwałę.

Rady Ministrów z 12.VI11.1941 r. tymczasowe zaopatrzenie dla rodzin

poległych, zmarłych, jeńców i internowanych wynosi L 8. miesięcznie dla

głowy rodziny a L 4. miesięcznie dla innych członków rodziny. Do tego

zaopatrzenia Biuro dla Spraw Rodzin Wojskowych z Oficerskiego Funduszu

potrceń z mocy uchwały Komitetu Finansowego tegoż funduszu dopłaca:

a/ dla rodzin oficerskich po L 4. dla głowy rodziny i po

L 2. dla innych członków rodziny - miesięcznie, względnie

b/ dla rodzin szeregowych po L 2. dla głowy rodziny i po L ł.

dla innych członków rodziny - miesięcznie.

Zaopatrzenie to wypłaca się u Anglii, Palestynie, Portugalii,

Szwajcarii, Szwecji, Podezji i Kanadzie. We Francji i !Ogierze poza

utrzymaniem w schronisku tylko Oficerski Fundusz Potre.ceń, płaci swe.

część po 500 fr na osobę dorosłe. i 250 fr na dziecko.




-3-

37 DAIr0 ZASIŁKI dla rodzin szeregowych czynnych. Rodziny szeregowych

czynnych, do 1-)1utonowego wł .cznie, korzystajr,x z zasiłków po L 2.8 na

głowę miesięcznie, wypłacanych przez Biuro dla Spraw Rodzin Wojskowych

z kredytów Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej.

ad 2 i 3 Na te cele wydano w roku 1941:

z funduszu potręceń L 22.949

z funduszu Ministerstwa Skarbu . . . . L 3.115

z funduszu Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej . . L 7.165

razem . . . L 33.229

47E077JUI0170 PRZEKAZY żołnierzom, majęcym rodziny na wychodźtwie poza*

terenem Wielkiej Br7tanji, dla przesiania z własnych funduszów pomocy

materja1nej dla ich rodzin.

Do Francji wykonano 137 przekazów na kwotę Fr 231.000,- to jest

L 1.305.3.0 liczQc po kursie 177 Fr za ł L.

Do Rosji:

a/ przez AMbasadę R.P. w Tokio - 36 przekazów na kwotę L 370.-

b/ przez Attache ',/ojskowego w Rosji - 43 przekazów na kwotę

L 457.-

Do innych krajów w Europie: 30 przekazów na ir„Icznę. kwotę L 350.-

5/ SPRWA= Z FRAUCJI 50 kobiet i 37 dzieci z rodzin wojskowych.

Wysłano wizy brytyjskie dla 102 kobiet i 78 dzieci.

6/ DA -O PO/:00 JErtOMT. asygnujęc z Funduszu Potrceń L 3.600,-

77 ZORGANIZOWANO P112:::SZ4. POMOC DLA ZESŁANYCH DO ROSJI.

Po zawarciu układu z Rosję. pomoc ta szła najpierw przez Tokio,

uruchomiono:

a/ pośredniczenie w odszukaniu rodzin,

b/ rejestrację zesłańców z rodzin wojskowych odszukano 6.669 osób,

c/ pomoc finansowę. w szczególności:

1/ przekazano z Funduszu Koleźenskiego L 10.499 - do dyspo-

zycji Attachatu w Kujbyszewie i Dowództwu Polskich Si/

Z brojnych w Rosji na zasiłki,

2/ zakupiono z Funduszu Koleżeńskiego oszczędności rublowe

od żołnierzy, za kwotę L 10.513.-




- 4 - >II- ft3t, 6>

i zużyto te nieniĘ,tdze na cele opieki w Rosji.

3/przekazano wpłat od ojców rodzin tutaj w Angłji

dla ich rodzin w Rosji za kwotę L 3.179.-.-

d/ rozpoczęto ewakuację i organizację przesiedlenia zesłańców

przez Teheran do Ko1onji Brytyjskich.

Szczegółowe sprawozdanie Biura za rok 1941 przedstawiam w zaig.czeniu*

SPRAW RODZIN WOJSKOWYCH.

4.7

S7:RTz' BIURA. D

Nalinowski. gen. bryg.




3,:,rw Rodzin Wojnkowych

. Ii,dz.1514/42 1

4- 34t-

(2.24J2Z=IE RO.CZNE

o dzioł lnoci Biura d.ia raw R.W. od 1.1.1941 r. do 31.XII.1941 r.

I. Or-nizej::- Biur ,/ roku 1940 nc, rozkzie orgsnizacyjnym 3ztr',-)u dni 2411A: 1940 r. - w roku 1941 otrzym-)h, konkretne rmmy d1;1 swej działalności w następujących zarzo,-dzonich:

a/ Na tury orpniwcyjnol: 1) W rozkazie — inir-vtr- 8 )r,w Wo'jkurych z ćinil 5 r:aro?, 1941 r.,za-

t, lore_z11ącyr(i st - t',%t uzu_p-iniony instrukcja:,

2) v zrz,,--s,dzoniu ioiaa iniatra 3)r,w Wojskowych z daty 5 Inerca r. 19/1, !)nwołuja,cyr- 1:,:omitot 2Inmso1 7 W r:ł '.dzie j)rzowodniczącego I '4 członków jako organu uchw,ljącoF;o w s2=uch budetu Biura

i udziol:mia pomocy materialnej 3) w rozzie yinistra 3,)r_w Wojskowych 1.4254 z 27.X.1941 r •

ust,nawijącym ekspozyturę Biura i.Vf.przy Attachacie w Rosji - 5ko referat oaehin(A. rodzinmi wojr.:kowych i ustalającym za-

)rucy teRo referatu.

b/ -.J,t1-:ry lin,nsowej: •

1) 'J rozkzic Pana Ikcsolneo Wodz i Kinir:tr;, Spraw Wojskowych, 1).237/0.,:.z dnie 29.V.1941 r.,oddającya do dyspozycji Biura R.'.1.1undusz, ,)ochodzotcy z i)otrącer1 z ,Joborów Aenersłów i oli-

-zt,bo-zych n wynoszący rocznie 6 30.000.- 2) v/ ucha 1a kady Ministrów z dni, 1941 r.,„JrZyznaj0,7. u . 'cej .tymczeuo zeopTbrzenio dJ xódz.in oierzy-po1eglyel4wzię-

tmh do niewoli i Intornow,non w wojnie ;() 1.IX.1939 r., które zabaaa na wychodźtwie -

3) w z-, rw,dzeniu r n :. Ministra. Procy i Opieki SpołeCznoj, przyzna-jący1-1 z kredytów iriisterstwa 2r cy i C,-)Leki Spał . zcsiłek,uzu- 2 łni łący dod - t. rodzinny dl-, nzerep,owych czynnych do plutonureo włącznic - których cedziny )rzebyl-,,,j-, n- prez sterling.

1:oultot finansowy, Gon,Jrał brypdy Tadeusz T.k.1Ino -z•;ki jako _przewodnia zacy i 2 t).,)-ik E.S.Dr Stanisław 3zurlej, ppłk d.Zvgl.unt 1:orko' sLi, radca - inic{torstwn Sk,2r1:u'Dr OżF; i sokr'2t;rz Ko-iitetu Dr 7-dousz Ibrzko jako członkowie - od-był w eict u roku 1941 trzy )o.<3iodzoni -, ,

II dóciA,dz„-mi - ch tych, czł onka- i'. I:omitctu z--1 32oznrwr]..i Sig Z c -łokszt. łto dzi - 1,1ności Biur z odnony okres s,=o zdawszy .dorzodz: :ący ,Jo,:iodzonio,roztryw 1i.1)otrzeb7:r finansowe dla fro-- dzeni: akcji Biur- n - fl...jbliszy okras przyszły i '„)odej-

o-,7- 11 uch- uły odnośnie rozdziału rul-r wi)ływ jących z fund/szu --)o-tr2,coil na ni3-11,;),Lo pomocy m't)ri lnj rodzinom wojskowym.

II. SU :n ewidencyjny rodzin wojskowych i dyslokacja tych rodzin przedstawiają się n29tępu3ą0 o:

-

5/ 11- J', toronie WielkiJj Brytanii

) dzieci 657 364 718 360 763 366

r?,Z021.

w dniu 1T T1

11 !T

1021 1078 1129

Z ciólnugo etanu rodzin no trani Wl.Lryt - nii w dniu 51/XII 41r. korzystało z z - o)—trorl wz1.z-siłków (rodziny smołn.)- 119 osób

TY " dopłaty do dodatku rodzinnegó (rodziny szorowych do ,J1utonowego włącznie) 198 "

rodziny oficerów ozynyiy-ch,ni„ ,Jol)ior.jekce Pi_dnych dod- - ok rodzinny 812 71

Razem 1129 osób.




b/ innych krajach (bez 1:7ia1kiej Brytanii):

)ań dzieci r a zom w dniu 1/1. 1941 1001 672 1673

Y! 1242 861 2103 lf ?Y 31/=I H 3692 5086 8778

6%7

Z ogólnego stanu rodzin 'ojskowych na wychodźtwie -.3oza Wl.Bryłaniq w aniu 31/=1 1941 r. )rzyada:

na rodziny samołne (rodziny )ologłych, zmarłych jeft w

ów i interno-wanych

a/ )all 2519 b/ -dzieci 3922

razem 6441

na rodziny źołnierzy czynnych w Armii rolskioj a/ )a/5. 1173 b/ :{zieci 1164

rzum 2337

Y:ykaz )oszczególn- ch ośrodków rodzin r- ojskorTch i stan licZbowy rodzin- w kadym z ośroców - w/g stanu z dnia li:Ił 1941 r.

a/ Na terenia Vielkiej Brytanii

1. A1yth-3ig10 2. Abernethy Bridge of Dam n 3, Arbroath 4. Bisgar 5. Blairg=ie 6. Broughty Forry 7; Cou)ar - Angus 8. Co-7denbeath 9. OuJar - Pile

ai 6 21 7 4 29 29 18 5 38

e_zioci 7 9 4 5 10 23

J. 3 9

#

razom 13 30 11 9 39 52 19 8 47

10; Douglas 5 A 9 11. Dundee 50 7 57 12; Dunferm1ine 37 14 51 13. Sdinburgh 53 19 72 14. Forlar - Kirriomuir 18 26 44 15. Glasgow 51 34 85 16; LEnark 4 ł 5 17. Loven 18 7 25 18, Porth 57 51 108 19, 2eobles 32 27 59 20; Rothosay 67 34 101 21. 3z)ital Nr]. 50 16 66 22; SzA_tal Nr.2 14 6 20 23. Black.,)ool 35 16 51 24. Londyn 115 33 148

,)oszczególnych krojach )ozo 'Jiolka, Brytanią:

1; Francja niooku)owana 351 259 610

2; Francja oku)owana 343 200 543 3; Kolonia Afryki )(5/n.franc. 105 104 209

4; Portugalia 16 9 25 5; dzwajecria 10 8 18

6; Szwecja 31 26 57

7. Rumunia 46 24 70

8. V7ęgi-J7 48 41 89

9, inna kraje TJuro)y 19 8 27

10. ralostync 227 143 370

11; Rodozja 13 13 26

12. Południowa .AmJryka 11 5 16

13; Kanad5 26 23 49 14. Z.S.S.R.x) 2446 4223 6669

x) 1-Ted1.4 danych srayozdania Attocho 7ojskowogo w Kujbyszewio

L.dz.373/41 z dnia'31 rrudnia 1941 i.




)4(- att by Biuro prowodzi imienną kartotekę '::szystkich rodzin i-ojsko-

-ych, znajdujących się nJa. wychodźtwic i sporzdza no jej podstawie - iesięcznc raporty słanu.

III. Pomoc motriałna, udziolano przoz Biuro R.W.rodzinom wojskowym przobywnjącym no torunie -jełkiej Brytonii, przedstawiała Się w roku 1941 nstępująco:

1/ Tymczasowo zoojotrzonio dł - rodzin poległych, zmarłych, jeńców I inturnmr- nych:

Ustalone uchw -ła, Rady "inistrów z 12.V111.1941 r, tymezeso,... we zaopatrzonic dl:-rodzin poległych, Żmrłych, jeńców i-inter-nowanych wynosi £ 8. riesięczne dlo głowy rodziny "z £ 4. mie-sięczni° dlc ihnych członków rodziny. Do tego zoopctrzenia Biu-ro dl,- Sprow R.:I. z Oficerskiego Funduszu )otrącoń z mocy uchwa. 1y Komitetu Fin- nsowcoo tcE;oż funduczu.-,o)1.-cr: a) dla rodzin oticers2ich po £ 4. dla głowy rodziny i po £ 2.

dla innych członków rodziny --miesięóznie, względnie b) d1;.- rodzin z.,z,')regowych po £ 2. dla głowy rodziny i po £ 1.

dla innych członków rodziny - mjiesięcznie. W ten sposób, głowa rodziny oficorskiej otrzymuje jako

tymcźosorzo zao)';rzenie £ 12. Miesięcznie, rodziny szeregoWego £,10. miesięczni.,, zaś inni członkowic rodziny oficerskiej po

6., ro szeregowych )o £ 5. l'i0OięCZilL). O ilo głowi rodziny ,Josiadr zatrudnienia płatno, nie przo-

kroczające £ 18. miesięcznie, sta-:rka obliczonlowa tymczasowcgo z - o,.)ntrzonia dla niej, zgodnie z uchwała, Rady Ministrów, przy-jęta zostajo dla niej, bez -zględel no to, czy jost to'rodzinn oficero, czy szorcgowego, no £ 18., iesięcznie, a wypłacaną jest różnico r jędzy tą st -wka, £ 18. n otrzymywanym za pracę wynagrodzeniem w 3ien1ądzsch i naturzo. W stosunku do głów ro-dzin, pobierjącch za procę wSmogrodzenic równe lub przekra-czająca £ 18. -iesięc żnio, wypłato tymezcsoTego zoopotrzenir zo8t03o zawieszono całkowicie przez czas posiadania tego zarob-ku.

2/ Zasiłki stałe: n) Pozostałe rodziny samotne a przede wszfrstkim rodziny zagi-

nionych korzystaj ą ż billotingu i zasiłków, wypłaconych przez Biuro dla Spraw R.W.częściowo'z kredytów Ministerstwa Procy (po £ 1.14.- miesięcznic no głowę), częściowo z Oficorskiego Funduszu potrąceń (£ 2. miesięcznie clio głowy rodziny i :po £ 1. miesięcznie dla dziecka), bez vzględu na to, czy sa, to rodziny of- icerskic, czy też szerogowych.

b) Rodziny szrgowych czyhnych, do'plutonowogo włącznie; korzy-st ją z zasiłków po £ 2.8.- Aa- głowę riosięcznio, wypłaca-nych )rzez Biuro dla Spraw R.W.z krodytów T:inisterstwo Procy I Opieki Społucznej.

Zasiłki dora źne: „) W '_icsia,coch zimowych, rodziny samotna, pobiorające zasiłki

czyli nieupt—miono dó tymczasowego z-opotrzenia, otrzymują dodotok opałowy po 4s. t -rgodniouo dlo osoby pojedyńczej, wzgl. £ 1.4.- laiesięcznio dla rodziny, skłodojącej się z 2 lub WiQCk,j osób.

ten bel w okresie od w,5rowodzenia dbdotku opalom-go (15..1941r.) - do kOńco. 1941 r, wydano £ 47.0.0.

b) W grudniu 1941 r, wy)1r,ebno no podstawia decyzji Ministcr-stwa Pracy i Opieki Spoi. z jago krudytów wszystkim rodzinom pobioraja,cym zasiłki st -1., jednorazowy dbdotók odciożowy w kwocie £ 5. n- łowę, n- łączną kwotę £ 1.085.-

c) Na podsławic zarządzenio Pana Ministra Spraw Wojskowych, wszystkie rodziny wojskowych, których dzicói uczęszczały w roku szkolnym 1939/1940 do szkoły, otrzymały w ciągu roku 1941 jodnor'zowy dod-tek sżkolny w wysokości £ 15. na kot,de dziecko rodzihy wojskoogo. Wydatek ten oloCiążyl wojskowy budżot, za wypłacony był przez Intandonturę.

d) ywyp-d:c1 wyjc,thewej ptrzeby CcAy‚:-i ni , w r zic choro- b7, iaru, itp. .7:jur.) n om z ć or śna uarncca, t




i/ rinisteroti:Ja SknrbU 2/ .in.Pr:-.cy i Op.Spol.. £ 6043.13,11,

Ty

TY pkt 31 :C 47; O, O. " 3b £ 1085, O. O.

TY

TY

TY

TY

TY TY TY TY

Rodzinom korzystcym z zsiłków stałych v7.:dkt 2), wy- łocano są to w:dzmczc,jne zasiłki z krodytóW aodtko*Jwch, dotom-J.-

nych przez Ministerstwo Pracy Biur1,1. cl1 Spr.R.W.'secjainie no to colo - natomiast Tod%inom, które z nich nie••kórzystclq, jak np..ro-dzinóm .podoficorów starszych stopni łub oficerów, iT.jg,cych obnio-no pobory, przychodzi Biuro z taką sme4 pomocą z oficerskiego FunduszU Potrącefi rz1. kot ofirowaily^Ch-ne t'ó cele przez' Pana Pr°24ydenta, .p.gon.broni SikorSkiepiP.C.K. i i,

W 1941 roku yp:I..ciło,BiUrodla Spraw R.W.: k

ai •n >ymcz::,e.w•-topr_trz.z krodytów Min. Skarbu • TY TY 1T TY . 1Y Ofi-c. Funduszu Kole..

'. b/ Nc, 'zSil.ki toło*1 doraźne (pkt 2 i 3d) z-kr0tów Min.Prcy i Op.- Spol.. • £ 6043.13.11.

'aźno (j2kł 2a I. 3d) z Oficerek, Funduszu Potro,cofj. £ 1389. .6. 2..

W ciągu 1941 r.y.-9-2.0iło ztem Biuro. dl:,, Spr.R.W.ogółom z kredytów:

£ 3035. 4. 6.

£ 7175.13.11.

3/ Oficersc.Funduszu 1339,12, 1 3.

1389.6. 2. £ 2728.18. 5.

£ 274. 0. 8. ,

Inne rodw.je pomocy d17-.. odzin na toronie Wielkiój Brytanii: W 1941 roku, - Biuro dla Spraw R.W.wykonywaloo.piokę i d:‹:,ło pomoc rodzinom w następujących joszcze z -:krosch: a) Umieścił o ulgowo pe-Tnet ilość dzieci j CoilegoTch angiolskich,

vrs.p61.)rcując z 2o.lich I'L)e.Cuntro b) Wyj...n3,:o IfJ-kilkunr.stu wydk'ch dpdtek n studia ,od Min.Pracy i

SI)oł : w sumio 17 szyl.'tygoe.niorTo. Młodzioź , korzystając z nich, kształci cię na Uni-,-7L)rsytocio w Edinburghiu lub też w wy-szych uczelnich rnRiólskich.

c) Nawiązano bliskę współpracę z l'olish Relief Fundiliody Wandą Max 1.11111or) który w int=encjo Biura ud.zicla bez:)-latftio ciepioj odziey 2otrzobując, oraz wyprcwok dln noworodków

d) Będąc w ścisłyffl .,)orozwiioniu z Sekcją 115kars:,:e, N cz.Kom.Opioki nad uchodźer,-i (dr.J-nom Jrworskiffi) i P.C.K., -zględnio jogę dolegatu-rą w Szkocję , Biuro dopodu'..uło w 1.-,czeniu, kuracjoch„porodach, )3L-cając icilwrstwa i zasiłki na dożywianie z -2oszczoganych Tun-duozów.'

c) Chcąc ulf:rtwić 't,onom'jfić ów możność wysyłania paczek do obozów - Biuro wyjednLło w P.C.K. dla ',2ownoj ilości tych żon wysyłkę tych paczek darmo.

32) Wielu 211.io1i s,-:notnym Biuro 11-Iwtwiło otrzymani° prrcy wxotkmoj • w biurach i instytucjach 1):Aletwowych i pryw tnych.

IV. Pomoc wterilna udzioL-31G, przez Biuro dlc, Spr.R.W.dla rodzin woj- • skowych, przebywających poza toronom W1.Bryt2nii w roku 1941 była

dokonywana z oficerskiego Funduszu P'otrqcofi jako subsydiom:, do po4 mocy, mcjącoj być świdczonq przez Ministorstwo Pracy i Opi,.;k1 Społ y dl -1 wszystkich uchodźców polskich na danych toronach uchodźczych przubywnjących i 2rzedstawia.się następująco:

( Pranej-1 nic okupowana.

No tym terania, rodziny wojskowych wszystkich kategorii,tj. zarówno samotno jak imająca ojóów rodzin w armii, w ilości 351,do-rosłych i 259 dzioci, otrzYmyw'ły z funduszu ,-)otrqcofi 20-300 fr. mbsięcznie Aa osobę dorosłą i do 150 fr e w dziecko rios POMOC z

innych źródc,I, częściw'o za ,: 2,:rbu cz,';:ściov:o ze sknr-

£ 3035; 4; 6; £ 1339.12. 3.

C/ Na zasiłki

Nadto n. ele mówione w pkt 3d wrpiciło BiUrb d15 R,W,z sum, ót/izymałych od P.Prozydenta,p.gen.

W.. -Sikórskiego, P.C.K.i I. no zasiłki doraźno




-wouTz")0,3: COOTZ5 ;rj. T błsoJc),,?.ctósc •«ET -*9 Toęcós.;2!-A .L2u20ĄTP,'Ił T1Td...0 T.-u-IJ.. '3142

..%1P4DTWUJJ.i m9o3 7,.°L*u.oaT(J. oTTw..,z,Tb-Tw.,:i g T qw2T3o.lo,j) OT TooTT*,a TT,r3oUEag 1.4 w4óW.J1uzJC. 1:,.Tzpo?L

-„.1.0)Z1 T uTJuo...12

•W) Ob J 40 T1Z 9.11:1:Ydn j: • Z. T iiz.-3 T3 To.,5r),Tud JA.) oTuzoTsori..7,1 uu -*g T b.usoao-) Ąqo!Jo u -°0T To90:21.

six.'m Z OU1(5'. O Tu oz ,.T.4 T Tło S.. Z 01.10/2 r.4 a 213.1.7:q. 9 C .T.,76 T TUZ0ć.D T T1V: IT"..) , Z Top T z 1[ T T.;[0.L(2"U30,;L:

T090TT «crou.,:ouJog.uT T g0-,E2oTo( O DU C 4:1,1*12-:20YJ:

ejA91-(12fl 009*IL d4'*G*L,*9T nc*,1 uT:::›0TuiLl..."PobJ4c(''

-x2115 z j „JrT[... C oo c:DoTz u D 1 (1,1:912-1110G-og) *0°Or1-7_ T kq3osco1,2 :).(102Q. ..;11 (Q)•-*g R.T.Tso,u

3 3)STUTh i9JCxi z golio:rso'uTz-L)0,5c ,jT) -RJzn `M9T92,Z 0,2 :404 0:r4 L*ą c10 sa J[x rTuzoĄTsoT *00T°T goo2o,JoJ IlzfJni2u12,3: powoj

'TTTJuV 01) f)-(x..:;moc:.m[ooTu TCOU zu,4,-.)[:,z.,/C_...:1...1eq2zu....,x-

T T :;111. j C UTZ 11.q.CŁO P 02 C r' T T ÓD c.rz

.'co1'zoĆ T -.41 3IO2ULTT boolo( Z To.x..4,:p-,) /2c19„Tj

.0IL: i

-od:TulooTu TovuLig .;T•T) 00 t9Td.Z, T,10.g.2 1,104 Z 2wTLA9Luri‚o rąx 01.4.sx:,42TuT z()z,.1( O T-_,J 9CZ 1,1p4u f.cu.loq:uT T ,TT2L,Tu: 0) LOąTZ

ToĆ 4,1,.12Tuło(4 uTz-,20,1 01.102U% 01:1:

*TooTwi;) 9>OT T TA...03,:90-W-'i? q9F30 901 - TUZOTBGTL1 09T*Jg *.r.dz.2.'()Tuzo5TsoTul .V:(4.c' T 001,*2?:,:/*JJ 420,u, cq.

2.1mTq T,6T Tr.:[eJ.ii

-43zsnu.r,IT z CO.,(.1.0a OOjCT c Tz-,20T_10 TTr.,42(. 7..-ir,TZ O . T1)T T

0 OTU'T T40qZ

01,U-p ,'070,Z"piAZ,1:4 ;Z 091. QTUTLOU:420 012Ungi2,9_0Xt1Tq

*'.:TT.UlAgon :[02eTul, iA942TuTH *c-Ful2ua'T PT140-1.2TuT:1

ox"Lu x Cu W4U1111.0-J JIT oTz."1. 9cuot)? TUZp2)Ts-T T ';y /2uTzc a uu

-*?3 ~0s22m -99 ()4t̂: 4tUq- Z 7'.9 .0.TLAC OUZ 90 -?,i(;) 4"4 ZJALT TTIOZ012.jpA9 v1:2,74n

,...:;iad:CTOO,1±,c.7, T Tou,,TJ CĘ) 2£Z1??5TI:tuTG JCT T 1L( T OLT ok4:;Tui.,?jsZfl p!94c9, L TI,'MZ Jq.jC"C Zfl9,. T_TL9

-uo 1.1o,J2g

,2 Tuz ó‚)Tsc.)T.t, ogT*Tz

00£*aJ 1141L 4 ojcp0i4oT manuuu. z ..o12 Twocmoou -05,30z Q °Tuz os,.)-rJ. 024.0CsTZ Oi?ri 211 OW 2J. ?q. -.T7 4uTzt: .61A0.11 00T7T4J.'9, -*g ng.L:Irs r)z

oTuozJqJęc ZOTb Lu.),2u CCZL.k 900C

.L2TTw91 "1-0Tz-L) ITI T uT2U0j. 1!L91:j g:PT ug.q. '9f7T (.)11-12Uuz OTU iq. .cr

T L19ov TUZ OL T 'fTI.Ę;

*JaaT.000.?9.9 *.q. '000'9 0.-Pj?1)TIr6T J 1L c:LT ?r.4.2LL T TTi U TIlzstuunj:

,:i.g.z.19.,11.nTw.:7,2 T 1..vi2Tuc,f.tIou 7nz0z1::0( nTu21Tztl

-X1.4 T1 72U2Z'O1.: (T=.[-TdO°4,2TuT:-, 2) Tul




.) ą t

joecym Gzrocji iłoś'di 31 dr;ro łych'i 26 dzioci, z'Siłuk w wysokości 90 K.sz-. dl- :i.cronlych i 45 K.szri. n' ć ziJch

Od 1 styczni- r.1942, rodziny )olugłych, joxlców i intur-nowrnych w obu tych kro j ch'obrz.,y-mó h ą tYmczps-mo z- otrzo-

nic w wysokości £ 10.- n ro:9.ziny i £ 5.- no e.ziucko mie-si dczniu (w tyr £ 2.- -zsl.£ 1.- z ±uncl.uszu notrqcorl).

Ilość u,)r -fniony6h (1.o tyrrtews -,,,,eo zoopotrzonio wynosi n- łor,niJ rii 7.glów i 5 ci_zioci, w tranie Szi-Toc.ji 13 głów i 9 dzi

i L.. 3tLno. i Ep,i)t.

1), -)d-tkom .,:):•)ocq Biur- R.T:I.objt„ były jodynie rodziny t.j.nio m - jco yioia1i w -mil, w nogo! 56 osób do-

rosiyćh i 33 cl_zioci. Z- śiłok miZsi.zny Biuro. R.W. wynosił £ ć'.. -)rosIA i 1.4.0.n- kr:(:0._ziocko, j-,ko o- Ctak zosiłku , uzysk-',ner,,c przez Biuro R-.W.z kredytóv Minister-

-stw- 2r-cy i wynoszącgo £ 6.-.rniosicecznio osob, Dot-cj BiuroR.Wo z lunduszu . otratcoll wyniosło. w roku 1941 - £ 1900.-

Ro:lziny 'żołnierzy cZynnych jr'ko błi'zy[nujetee doCL-tok ro-dzinny z wojsk, )3n0cq zc2siłkowq Bi.rr R.W.objQte nió kły. Ja-dynia dl:i rozin szr.)gowych'wyjadn-ło Diftn R.W.zr-:siłek z krudy-' łów 1-initorstw_ w wysokości £ osoh*. miosicznie nn uzury)l.ni-Onie dod-tku rodzinnJo do wz,soości 5, no osobę "

4

W. 1 styczni:" r. 1942, rcdziny jarków, poległych i In- tr=nych "v7 ilości. 21 (2.oresłych i 22 ćlziaci r,lojsco j2owyt-

sozych z. Siłkó;-'otr :m 6 1-)d(:it tmcz;sowo Z trzonio W wysoko-

ści £ 10,-fin gł oricd roe.ziny i • 5.- n- lw żdo dziecko miosicznie (w tyr1 £ 1.- z funauszu jotrqcolfie

Arr_rykr: St-ny Z ć noczony Am,r1k1 Północrn,j, Brr.zvlia i

Arg,ntyn'

•

.

Rodziny 9:,ojsko-re smotnu j(k i szcregowych czynnych An tych

terunrch ;)rzbywrjqc:), ttzymywsły w roku 1941, pomoc zpsiłkowet 77j,dn'w4 j.-)rzz :Biuro R.W.z 1:n)dytów F.ini-2t6rstr: Opi,ki w wyso- kości 25 dol:rów nr

Od 1 styczni r.1942, roLzin )oloAłych, jc-Aców •i interno-wrnych w ilości 11 ,'..-.:roslych i 11 '-_zlei,'otrzy'r:yw:i6 b ą tymcw- sowo zp.-trz,nie - wysokości rziny i -C, 5.- nP, kn Ć o dziocko miosiczniu (w tym -C 2.-,v,z&,1.£ 1.- z funduszu .0o-

trącali).

No i„),oc dr źnez w szcz,r,ólnych wyp- dk-ch indywidunlnych, udziJ1()no zplJoyló wszfTstkich -yżej wi'Cniohych kr-jp.ch Euro- )y, Afryki i /Imbryki n 1.czną 1,/n;ot £ 315.3.0.

j •

Pierwszą- pomoc ć ln. rodzin wojskowych doortownych w głąb Rosji zorgnizow..nc w -.?io~1 połówie r.1941 zc:pośrodnictwem Ambody- R.P.w Tokio, któr w grudniu r;,1940 kontd.ct listowny Zu z,.)Sł ny'i i uzysk.o pi=s-zo ich .cdresy. Ambsdo-.

rowi Homarowi 1..rZok::'zno z fundusZu kolexiskiogo dotcj, $ 7000 (£ 1758.5.6,), celom 2rzu5ł r.nir przez Sznghnj zwiden-cjonowmym wtody r.odzinm vojkowymw Mści 450, pomocy bądźto pioninuj, betdźto 2.czkowej •

Nostcpno dotcjo z funduzu potrgeofi .i2rzokazf:Ino jUŻ do dys-'pozycji Attche-Wojskowego gon.Wolikowskigo do. Ku3byszovw. - 1- to

• 1istoy,4zio r.193.. w wysokości Rb;285.000 - w Rrudniu roku 1941 w wysokości Rb.130,000 wortośól £ 2.400.-1 wo £ 1000.- 1:czni

£ 3400.-




>1...4r>v, 1/9

Z kwoty tej )okryte Jrzekaz opł cone :rzez ojców rodzin w

ne k-7otę £ 216.- t-k że ózsti dotacj przekazana do Kujbyszewn z

funduszu etrąceń łącznie przez Tokio •i Kujby-

szew przesłano na .)-oroC zesł nyr rodzinor. -ojskowym W Rosji w

ciągu 1941 r. 5U :ę 4.942-5-6—,

Ilość rodzin ^ejskowych,zarejesłrowanych na koniec grud-

Ale 1941 r.'wynioSła 2.223 rodzin -ojskovych, w czyin. 2.446 doros-

łych, za ś 4.22$ zieci, rc4 6.669 osób. Ilośó ta stele rośnie

-iarę zgłaszani,.., się odwjdywLnych rodzin; '.wojskowe nasze pla-

cówki w Rosji prelirinu-jr, że ilość rodzin wojekor-7bh na tym t'ere_

nie osia,;mie a.-zy ostatecznym ustaleniu cytrę ca 20.000 rodzin.

Wśród wojskoych - Rosji, Większość rodzin stano-

-1.a rodziny ż ołnierzy polech i - zię tych do niewoli,nierhiec-

1-.ioj 1:cmpunii -rZeśnicY- ej 1939 abku. ROu71flOt7' tur- przysługiwać

7711140 VI myśl uchwały R.-.z dnie 12.VIII.1941 r.;zao)atrzonie ty-

ezaso-40 ze, :3ksrbu ,:-.,fistwowoo. Biuro R.U.' stawiło do preliminarza

budżetowego na rok 1942, na owyższy col kwotę £ 108.000.- 7inio-

• sok łon Biura R. T.nie został jednakowoż przez :r:inisterstwo Skarbu

u-zr:.łędrliOny i )ozycja ta w budżecie 2ańst-owym na rok 1942 nie

fiurujó. 'qnitortwo Sl=bu, ;)odzilajotc O inię :_ , inisterstwc

2r,cy i 0,Jicki '):ołecznaj, oś-idczyło, że nio.znajduje powodu

dl:; le)szogo trj-:to^7ania i zaciikoania rodzin żołnierzy polog-

i.., łych i jeńców od innych dopertównych obwatoli polskich-w Rosji.

rrzeciwko tej decyzji, Biuro R.'V.wysłępujo w d:lszym ciągu,jk

dotąd jVenak nie zdołało uzyskać ;.)ozytywnych rezultatóu.

V. 1.)oroc dla jeńców i internowanych.

Biuro Ryw roku 1941 finansowało akcję wysyłki paczek

Pywnościowych, owocowych i tytoniowych z Turcji i do obo-

zów jenieckich oficerskich i żołnierskich w Niemczech. Dotacja z

funduszu potraceń na powyŻszy cal'dla Attache Wojskowego w Anka-

rze 'przez r.C.K.w łondYnie w;7.ni0s1a £ 3.600.- Wylano z AnkarY ca

3199 •)Lczek żywnościowych, owocowych i tytoniowych, kaŻda paczka

wagi 5 kg.

- Dotacja z funduszu poł rqcoń 'n:: powyższy cel dla Do?zódz-

twa i.E.na bliskim Wschodzie wyniosła £ 717.- za które, wysłano

500 paczek indywidualnych, 3000 kg cukru, 3000 kg ryŻu, 2000 kg

soczewicy, 2000 kg fasoli i 9 skrzyń innej żywności.

Dotacja z funduszu -)otrąceń na pomoc p‹':.:czkówEl z LiSbony

dla internowanych w obozie Hir:nda dol :bro wyniosła £ 400.-

VI. amoc Biura R.-7.w przekazywaniu )01-0cy materialnej od wojskowych

ojców rodzin w „armii ich rodzinom na uchodź tvie będącgiN^)oza

Wi1k. Brytania,

Dł, woźn' ionia ż ołnierzom, rrającm rodziny na wychodź -

twie poza taranem- Jielkiej Brytanii, przosłbnin z . własnych fun-

duszów pomocy materialnej dla nich, Biuro R.W.zotganizowało ak-

cję pośredniczenia w przekazywaniu tej .do(pocy, głóvnio dla ro-

dzin, przebywających na taranach Francji i Rosji.

Do Francji wykonano 137 -,-)rzekazów na kwotę Dr.231.000, to jest £ 1305.3.0.1icząc po kursiJ 177 Fr za ł £.

Do Rosji: a/ )rzez Ambasadę R.w Tokio - 36 przekazów na kwotę £ 370.-

b/ przez Attacho Wojskowego w Rosji - 43 przekazów na kwotę-£ 457.-

Do innych krajów w 'Iuropie: 30 przekazów na łączną kwo-

tę

Udzielono też pomocy ż ołnierzom w przesyłce paczek TO-




dzinom do kraju. w 153 wypadkach za kwotę e 241.- Zorganizowano akcję zakupi,_nia i przesłEnio rodzinom w

Rosji, stondardor:-ch lxczok odzieżowych poscenach hurtowych, baz kuponów i podatku. Akcja, tą Umożliwiono żołnierzom naszym wysła- nia 76 -)aczek wartości 802.-

indywidlinlnych wyphdkach, zasługujących na szczogól- no uwzględnienia e,1 ć . 1i) mcy.Jch 1ozitrom ;1l7.,Jóż;;-q.zwrotnych n- kw.£1093.4.6,

VII. Akcja oszczędnościowa dla ż ołnierzy 2.3.nr. w Rosji.

Colom wożliionin żołnierzom Armii Polskiej w Rosji, składania oszczędności w trwałej w,-lucio dla siobio i na rzocz rodzin, pozostawionych w kraju a pon-dto, by uzyskuó na colo opioki nad d,portoranymi w Rosji fundusz° w rublach, bez potrze-by uciekani- się do t=sforu pieniędzy z Anglii, i to- po kursie

o 100% korzystniejszym od ku'rsu'olicjalnogo, Biuro R.W.wstqpilo z projektem do Dowództw.1 ±).3.Zb. w Rosji, by zorgnizowało na miejscu zbiórkę oszczędności od naszych żołniorzy.- &-3brne kwo-

ty w rublach odprowadzona są bądźto do Dowództwu P.S.Zb., gdzio są zużywana n'-stępnic na, pomoc dla rodzin wojskowych, bądźtot do Ambasady R.2:w Kujbyszowie, która rówflież poświęca ja na udziela,nic zasiłków wysiedlonym rodzinom. Równowartość zebranych od żolniorzy oszczędności, -,)rzoliczając po kursio 48 rb. za ł £, Biuro R.W., częściowo z funduszu potrącań, częściowo zaś z fun-duszów skarbowych wpiaen do Post Offico Savings Bank w Londynio

na kont• . oszczędnościowo składających w Rosji żołniorzy.

Akcja t: ,rozpoczęta-w Rosji w połowie litop(5de 1941r. dala do końca roku 1941 -475.736 Rbs wartości 9,911.-dając widoki szerokioge rozwoju.

VIII. Akcja ow:kuacji rodzin z toronów uchodźczych - zagrożonych, na torony Wielkiej Brytnii i jaj kolonji tudzież dominiów, przed.-stawia się nnstę)ująco:

Francja. Dla ewakuacji z Francji rodzin wszystkich wojskowych,

którzy wnieśli o'to prośby do Biuro dla Spraw Rodzin Wojskowych załatwiono zostały potrzobne formalności, związano za sprawa/ wiz rjazdowoj angiolskiej, wyj-zdowój frrneuskiaj i tranzytowej hisz-

pańskiej, oraz zn.,?owniono zostało pokrycie kosztów podróży. Na-tomiast na bardzo poważne trudności natrafiono w uzyskaniu prze-jazdowych wiz portugalskich.

Władzo portugalskie kilkakrotnio -15rzyrzokały udziela-nie wiz, uzależniając je każdorazówo od spełnienia tego łub in.-nogo, uciążliwogo warunku. Po spolnieniu go, wysuwano są nowo. SprĄwa ta do taj Spory nic jest załatwiona, dfinitywnio mimo usil-nych starań i całego szorogu intorwoncyj, w tym również najwyż-szych czynników państwowych, - interwoncyj ponawianych różnymi drogami, „ oficjalnie, oraz nawot prywatnie. Powodom trudności są przodo wszystkim względy polityczne, jak również niechęć mioj-scowoj ludności, która w uchodźtwie dopatruje Się przyczyn dro-żyzny, oraz przypisuje gorszyffl elementom uchodźczym wykroczenia przeciw przepisom o handlu, władzo zaś państwowo obawiają się trudności, gdyby z jakiogokolwiek powodu uchodźcy nic mogli wy-jech ć ż Portugalii. Ponaato istnioje, wzajemne tarcia wewnętrzno wśród władz portugalskich. W rezultacie, tylko dla stosunkowo dość nielicZnych rodzin wojskowych uzyskano portugalskie wizy przejazdowo.

•




roku 1941 Biuro dla 4r;:w Rodzin Wojskowych:

rodziny 'składcjącu sicv z ósób- z

1/ uzyskało wjn,zdowo 71.zy do Anglii dorosł„ dziuci

d1::..ptzebywŁ lEtcych wc Francji 2/ wniosło yrośty o i.zy,'które do

31 grudn.41r.nie zostały załationu

142

3

150

3

114

3

R - z u m:145

Z ,_)oyższych rodzin ri azasiu- od 1 styczni- do 31 F.rudnin 1941r.

153 117

n/ )rzybYlo do Anglii b/ zginyło w drodz, z Portug-lii do

Anglii z porodu atorpedownnin statku

c/ )ozostajo n-d J. '7,i Fr-ncji, w ocz,-kiwhiu wiz ;_iortug-lskich

46

1

96

50

1

102

37

2

78

Rnzem 145. 153 117

W z, kresie udziol-ni' rriz rinzdowych do Anglii, -1..?dze

brytyjskie uznoją jnko "rodzinc,: wojskowogo" tylko żon i nielet-nie dzieci, .drzyczom -jrzdowo wizy udzielane są tylko rodzinom tych wojftowch, którzy :)uł.nio, czynną służb nr t.Srenie Wiolkiej Bryt-nii. Dla ródzin rredług .,owyższej duiinicji wł-dze nngiol= ski-i nie odmówiły dot;-chez-s udziuluni-: wizy w żadnym wyp'dku.

Rumuni.

Wikszość rodzin-wojskowych czynnych w armii, ownkuown no. z Rupunii do l?lustyny.

Wgry, Jug4.21.nwi i Gracja.

Tylko niulicznn cz śó rodzin z tydh krojów udało si dw-kuow-d, nn'CylJr a nnstQpniu do Pnlestyny. WickszoWewakuowr-nych pożo8ł--In w Plestynie, drobna zaś CZQ6 wyjechało i osia-dla w Pł.n.Rhodezji.

Dln 8 rodzin żołnierzy, służących w wojsku polskim we Wielkiej Brytanii, uzyskano zezwolenie n- wyj-zd z Pnlusłyny i wizy rjzdowo do Anglii.

Afryko Półnoenn.

Dl-) wszystkich rodzin żołnierzy, służących w wojsku polskim n:-3 troni Wiułkiej Brytnnii, uzsknno wizy wjnzdowe brytyjskie w ilości 42. przyjazd tych rodzin-uloga zwłoce wsku-tuk trudności W uzyskaniu dla nich wiz tranzytowych portugal-skich. Czynione są star-ni o przywiezieniu tych rodzifl bezpo-średnio przez 'Lnger do Anglii z ominit,cien. Portugalii.

Rosjo.

Orgnniz-cj -kcji ewakuacji z Rosji rodzin wojskowych, czynnych w :rcjsku jolskim.n terenie. Wielkiej Brytanii i Egiptu, znajduje sic,: w stadium pocze,tk~.

IX. Akcja eeiekuricza y innych zkresnch:

a/ Organizacja r-Lotlic i w -rsztntów. Na t,_renic Wiclkiej Bry-tahii zorganizowano w 3 ośrodkach rodzin wojskowych świetli-ce. W ośrodku Glnsgow'skim i w ośrodku 2uub1us uruchomiono warsztaty - z•-.-111.ie,z-trudnionu n-,D=i;nium biolizny, °trzy_ ,,,ywa.n,j do n' 2r wy z,. 2z)it li.




Mnlinowski gon. bryg.

4/i

W Londynio )rzaszkolono n- kursio fehowym tknetwn. ręcz-nago 3 p - nic z rodziny '7oj5kowaj, która rgjq poinió funkcjo in-struktorók i kicro—niczok, będących w orgnniz-cji wrszt:.-tów tk' ckich.

b/ Pomoc mor-ln- cU ołniorzy m'jących rodziny w Rosji. Colom kont-ktu, Biuro dl Sprnw Rodzin Woj-

skowych sł-r- SiQ zr pośrodnictwom Att cho Wojskowago w Rosji sprwdznó 705i- d-no przaz ojców rod-zin ndrosy lub w bruku -drosu powoduj.3 podjęcia )oszukiwflii. Piarwszy wyk-z (we for-mia k-rtotaki) - drosów rodzin wojskowych do- s;Jr lwdzonin wzAl. odszuk-ni' wręczono w dniu C siorpili 1941r..vyjakit-jącoj do Rosji 'nb dzic n 3ZLJj, drugi wysi-ny zost-I z 2ośrodnict- wom kurar, , d-lszo z ś z.ytni kiarow no są do Attrcho Wojskowogo w Kujbyczawio tolugr-ficznio.

Akcj: poszukiwnwcz R.W. prom'dzon' przy i.s'Ał- udzi:lo Ałt ch-tu- w Kujbyszowia i oQicki n d rodzin-mi przy Dowództwic ).S:Zbr. w Rosji, d ł:. wa wyniku ust-lonio - drosów 2.223 )orzukiw - nych rodzin wojskowych.

Z , intarosow ni losom wyriazionych w Rło,b'Rosji Sowioc- kluj rodzin rojkowych, infoilownni są o ich polocniu i o

ożliwości-ch ,)rzchodzoni' z i)omoco, i nnwiązywnnin kont :ktu, Przy :pomocy wyd w-nych °krosowo przaz Biuro dl: Sprnw Rodzin Wojskowych holnunik- tów, która rozsy-l-n- są imiannio wszystkim, którzy rodziny swojo z-rcjostrow'li w Biui'zo. Do k ńcu 1941-r. wyd' no 4- komunik ty: dni'; 17.VI.41r., 27.VIII.41r. i 2A.X.Alr.

L. Kontrol' dzi-1.-- lności Biur- dl - S-)r-vr Rodzin Wojskowych.

Dzi 1.-lnośó gos2od-rez- Biur- U,.W.kontrolow?,no, byln- pod względom r-chunkol-:r przoz Biuro Ccnzury Rrchunkowoj Szt 'bu N.W, w Glnogow'io strla, pod względom marytorycznyn ,przoz Nnjwysza, Izbę Kontroli, którr przoprow-dził - kontrolę w Qiągu grudni ro-ku 1941.

1. Czynniki współpr'.c...12A,co z Biuram d1 Sprnw Rodzin Wojskowych.

* Nn, torcnia Brytnnii wyd-tno, pomoc w Ekcji Biur: stnowil' źyczliwn ws_półpr-c- i'pomoc polskich '7'1.-dz i dow6dztw, or-z baz)ośrodni" ws,„:ółprre członków Komitatu Fiwnsowogo.

Z czynników :ngialskich oficorowio łrc znikowi brytyjscy Pułkownik H.P.Mitcholl S.P.

h.P. I M-jor Boye:, orrz Polish RJliof Fund, rolish Roso-rch Contro I Womon Voluntry Sorvico w Glnsgovi'ia.

Poz- tor,n:Jm Wiolkiaj Erytn.nii z c . l_ym oddnniom współ- rrcowu1i z Biurom R.W. - 1-P. Atł - cha Wojskowi w Kujbyszowio, Liz-

bonia, Borni: Szwrjc rskim, rzc, Tohornnia, Sztokholmio, Szaf Intandantury Dowdztw- W.P.nn -- 11.:Jkim Wschodzi° i K.) .t.Jnn Krygowski, dalag ,t Biur' dl- S)r-w Rodzin 'Joj;Jkowych w Algorzo.

Z-1.3,cz łki,m (lb ninialszogo opr jost bilnns ne dzioń 31.grudni- 1941 roku.

Londyn,dnin 15 lu: go 1942 i. Szaf

Biuru dl P nw Rodzn Wojskowych:




' 1. K:w' .. 000e•000•0•••• ^ te C eee ,• e •

Ił. B?nk.. ••••••• ••••••• e •

111. DłuŻnicy:

e e „ • • 310,11. 4. ..c • O

O. 5,946.14. 6.

1. S,.'nocłz.RJf.R.'.:7.1)-tw Korusu•

2. _Ri.R.W.Polskio•Biur.o Wojsk, "

3; Ośroćlok 4;0śroJk R;DunCle. 5: OśrodJk R.W.Porth • Minictorstwo Sk2.rbu

7. Att2c110 Wojskowy Borno 8; Ałt::.cho'.7ojskowy LizbOn:: 9. "Rónil'. w/g ods1o1n.s2isu

• 11. 7. 4.

• 269.13. 4. ' £ . 31.13;11.

22 9. 6. £• 8; 0;10; £ 115; 4. 6. £ £ 1,744. 8; 6; £ 708,17.10. £ 3 071 15 11:'

?ILANS NA BI j31;runi 2 1941 rol,u.

STAN CZYNNY STAN BIERNY

W. 5. O. 259, 9. 4.

5. 9 5,392. 4.

IV. Sumy -)rschonio

135.12: O. 166;13. 5. 587.10.10, 14.11. 1 7,108.11. 5

1,-, r; ou. ~ L -

, --., 67.10.

£ 559.14. 6.

£ 95. - -

713.16. 1.

£ 14.12. 7.

372.13. -

)rz,)ebodnio

Funuszo:

Prozyd-(-intn, R.2. .2;Gan.Bro.ni 3.Kinistorst Pr.i

5;J?.C.K. Zilu7ej

7-.1kr67: 8.Kosztó ,71-uin. i rónych

H. '.riGrzyciAo:

1.Ałe-chu -,:ojek..T„hornn 2, Polski ',./:_zi21. Hodz-esny,

Winbur '_ 3."Róli"=rot;,,- z- bil-, ',;in,,,

oo(1łu °C.c.zi-,J1no2..o _.,isu T7R(5,n1"r :Jrzukw- (1- rcs- -_zin r RC'Gii ' ,:-... -d_. .e ,iF31,1

z-hu„) u:',.z 5.- dł-rozin w Rosji ' 7€',

-i)rsoz-- Ął - Yoz, .'_zin (.'_c., róhlych hr'jów - c. ozi:,,ina,,qo cAsu

7."-R6żninn- -)rzek-zy ćt1- ',"3-('..Zill (3_c 1.-r-ncji niuhu-i. -,---;-Ś.:.3..clzi,lnogo :-3,2iu £ 299: 9.

8.172.61.1i" n- JOMOC C.1 - ro- ć', zin .6'...ah- r? 1--g.oddziE:u f, 16.

9.„9,k..ni" r- „2omoó n- ro- (..Zill Lizboh: w .).,- Z.(--. J. £ 51.

10."Mni" 1-- .o0zi1nJ-. 2isu J, £ .2,839.15. 2,

319.12. -

J?, 10,267.18.10,L £ 10,267.18.10.




Archives References: A.XII.1/34 ilaY11. 4/3 - PISM Home Pagepolishinstitute.com/a_xii/1_34.pdf ·...

Documents

Transcript of Archives References: A.XII.1/34 ilaY11. 4/3 - PISM Home Pagepolishinstitute.com/a_xii/1_34.pdf ·...