Dramat i doświadczenie

NR 3156

Dramat i doświadczenie

pod redakcjąBeaty Popczyk ‑Szczęsnej i Magdaleny Figzał

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego • Katowice 2014

Redaktor serii: Studia o KulturzeDobrosława Wężowicz‑Ziółkowska

RecenzentAnna Krajewska

Za zgodę na udostępnienie fotografii Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiegodziękuje

Archiwum Teatru Polskiego we Wrocławiu, Archiwum Teatru Ósmego Dnia w Poznaniuoraz Pani Danucie Drytwie — dyrektor Muzeum Obozu Koncentracyjnego Stutthof

Wstęp (Beata Popczyk-Szczęsna)

Część pierwsza

Mediatyzacje doświadczeń

Marek Pieniążek

Podmiot w transmedialnym dialogu z kulturą. Od fantazmatu do nowych form dramatu egzystencji

Wojciech Baluch

Doświadczenie odcieleśnione: nowe wymiary dramatyzacji w świecie nowych mediów

Ewa Wąchocka

Doświadczenie pamięci

Antoni Winch

Ostatnia zabawa. Doświadczanie dramatu i dramat doświadczania w Ostatniej taśmie Samuela Becketta i Zabawie Sławomira Mrożka na tle przemian kultu‑rowych związanych ze śmiercią Boga

Część druga

Doświadczenia historyczne udramatyzowane

Krystyna Latawiec

Dramatyczne i teatralne reprezentacje przeżywania historii

Spis treści

9

15

31

45

59

73

Spis treści6

Maja Siedlecka

Tekst dramatyczny jako reprezentacja doświadczenia obozowego na przykładzie utworu Jedno serce Włodzimierza Głowackiego

Marta Niedziela ‑Janik

Wojenne doświadczenie na pograniczu rzeczywistości i fantastyki w dramaturgii Niny Sadur

Adriana Świątek

Doświadczenie stanu wojennego w spektaklu Piołun Teatru Ósmego Dnia

Tatjana Lazorčáková

Teatr jako zapis doświadczeń jednostki i pamięć narodu (Współczesny nurt cze‑skiego teatru dokumentalnego i politycznego)

Agnieszka Watras

Tekst dramatyczny jako reprezentacja doświadczenia zbiorowego na przykładzie Naszej klasy. Historii w XIV lekcjach Tadeusza Słobodzianka

Część trzecia

Doświadczenia graniczne

Barbara Bibik

„Hekabe, czyli o granicy cierpienia”

Ewa Szkudlarek

Rzeźby z mgły — doświadczenie wizualne Witkacego

Aleksander Kopka

Doświadczenie śmierci w dramacie Jeana ‑Paula Sartre’a

Irena Górska

Śmierć jako doświadczenie graniczne w polskim dramacie współczesnym

Dorota Szewczyk ‑Świerniak

Poetyckie monologi kobiet w dramatach Tadeusza Różewicza jako forma artyku‑lacji doświadczeń granicznych

Ewa Dąbek ‑Derda

W stronę metafizyki. Doświadczanie życia — doświadczanie teatru w dramatach Jona Fossego

Małgorzata Krakowiak

Czy możliwy jest brak dramatu w dramacie o śmierci? (Kwintet Andrzeja Sta‑siuka)

Anna Sobiecka

Doświadczenie Boga w najnowszym polskim dramacie

87

97

107

119

139

151

163

173

189

205

217

229

127

Spis treści 7

Monika Błaszczak

Dramat doświadczenia a doświadczenie dramatu

Część czwarta

Przeżycia — świadectwa — reprezentacje

Berenika Palus

Syn naturalny Denisa Diderota: dramat jako komemoracja przeżycia i jako ekspe‑ryment

Grażyna Starak

Doświadczenie Innego w dramatach Bernarda‑Marie Koltèsa

Anna Sieroń

Czas żałoby. Niewystarczalność poetyki dramatu realistycznego na przykładzie dramatu Ariela Dorfmana Śmierć i dziewczyna

Dorota Gołek ‑Sepetliewa

Doświadczenie pustki we współczesnym dramacie bułgarskim

Magdalena Figzał

Melancholia jako sposób doświadczania rzeczywistości w dramatach Hanocha Levina

Aneta Głowacka

Doświadczenie kobiece. Odrzucona w dramatach Antoniny Grzegorzewskiej

Beata Popczyk ‑Szczęsna

Doświadczone — powtórzone: strategie reprezentacji świata w wybranych drama‑tach Artura Pałygi i Zyty Rudzkiej

Część piąta

Teksty w działaniu — dramaturgia doświadczeń

Lilianna Dorak ‑Wojakowska

Dramat a kult na przykładzie misterium wielkanocnego

Katarzyna Fazan

Teatralne portrety artystów. Dramatyczność biografii w inscenizacjach Jerzego Jarockiego i Krystiana Lupy

Piotr Rudzki

Poczekalnia.0 w reżyserii Krystiana Lupy — prehistoria tekstu

251

269

277

285

295

307

321

335

349

365

381

Spis treści8

Piotr Dobrowolski

Estetyka doświadczenia a doświadczenie estetyczne w twórczości dramatycznej Tadeusza Słobodzianka

Magdalena Kędzierska

„Bezrobotny aktor staje się autorem”. Zjawisko pisania dramatów dla własnej sceny na przykładzie wybranych dramatów Fausta Paravidina

Alicja Paszkowska

Autor/reżyser. Doświadczenie sceny w twórczości Didier ‑Georgesa Gabily’ego i Joëla Pommerata

Karolina Klejewska

Artykulacja „doświadczenia” w twórczości scenicznej Rodriga Garcíi

Magda Nabiałek

Doświadczenie sceny w polskim dramacie najnowszym

Monika Gorzelak

„Zagraj to jeszcze raz, Marsjaszu” — performatywność w dramacie współczes‑nym na podstawie tekstów: III Furie, Lenz, Judyta i Jak być kochaną w kontek‑ście festiwalu „Interpretacje”

Indeks nazw osobowych (Dorota Szewczyk-Świerniak, Magdalena Kędzierska)

Noty o Autorach

399

413

425

437

445

457

467

479

Wstęp

Doświadczenie jako kategoria badawcza i problem teoriopoznawczy pozostaje dziś — podobnie jak zagadnienia związane z pamięcią i tożsamoś‑cią — jednym z kluczowych pojęć w różnych dyskursach humanistycznych. O doświadczeniu, ujmowanym w szerokiej perspektywie epistemologicz‑nej, z uwzględnieniem wielu zakresów znaczeniowych tego pojęcia, dysku‑tują zarówno filozofowie, jak i estetycy, socjolodzy i kulturoznawcy, literaturo‑znawcy i lingwiści. Najnowsze refleksje naukowe na ten temat, wśród których istotną rolę drogowskazu teoretycznego odgrywa cykl publikacji Nowoczesność jako doświadczenie pod redakcją Anny Zeidler ‑Janiszewskiej i Ryszarda Nycza, wyrastają z przekonania o potrzebie prowadzenia rozważań na temat kategorii doświadczenia, poddanej jednak adekwatnym dla naszej późnej nowoczesności dookreśleniom i redefinicjom.

Uwzględnienie przemian w statusie samego doświadczenia, które przestało funkcjonować jako źródło wiedzy i gwarancja spójnych projektów tożsamościo‑wych, poszukiwanie języka opisu doświadczeń niejednorodnych, fragmentarycz‑nych, czy wreszcie intuicyjne przekonanie wielu badaczy, że refleksja o doświad‑czeniu łączy różne typy namysłu nad egzystencją, prowadzone nierzadko w sposób interdyscyplinarny, w zderzeniu różnych dyskursów i/czy artefaktów — wszyst‑ kie te postawy poznawcze pozwalają wnioskować o inspirującej roli kategorii doświadczenia, która umożliwia debatowanie na temat różnych aspektów obecno‑ści człowieka w świecie. Prowadzona w tym kierunku refleksja naukowa rozwija się w nawiązaniu do i niejako w polemice wobec tez Giorgia Agambena, który pisał o niedostępności problemu doświadczenia, o wywłaszczeniu człowieka nowoczes‑nego z własnych doświadczeń. Wskazana przez filozofa niezdolność do posiada‑nia i komunikowania doświadczenia idzie bowiem w parze z nieustającą potrzebą werbalizowania tego braku i związanych z nim problemów tożsamościowych.

Książka Dramat i doświadczenie to publikacja nawiązująca do rozważań, podejmowanych w nurcie poetyki doświadczenia, z intencją włączenia w ten

Wstęp10

obszar badawczy refleksji o dramacie i teatrze. Zebrane w tomie teksty wygło‑szone zostały na konferencji zorganizowanej przez Zakład Teatru i Dramatu Instytutu Nauk o Kulturze1 Uniwersytetu Śląskiego w maju 2012 roku, w cza‑sie której podjęto wieloaspektowe dyskusje o ścisłych związkach i wzajemnych zależnościach między pojęciami/problemami, wskazanymi jako hasło wywo‑ławcze konferencji.

W pierwszej części tomu, zatytułowanej Mediatyzacje doświadczeń, znajdują się artykuły, w których punktem wyjścia są przemiany w sposobie artykułowa‑nia problematyki doświadczenia. Autorzy, wykorzystując obszerne konteksty współczesnej filozofii podmiotu, teorii mediów i performatyki, podejmują refleksję na temat mediatyzacji doświadczeń; przedmiotem ich zainteresowa‑nia pozostają zarówno nowe tożsamości, ukształtowane w kulturze medialnej — z założenia niespójne, heterogeniczne, jak i problem pamięci jako medium doświadczeń przedstawionych, nie tyle jednak odtwarzanych, ile kreowanych z jawną tendencją do podważania ich wiarygodności.

Część druga Doświadczenia historyczne udramatyzowane gromadzi teksty poświęcone różnym przykładom reprezentacji dwudziestowiecznych doświad‑czeń historycznych, i to zarówno w dramacie, jak i w teatrze — w spektaklach powstałych na kanwie tekstów dramatycznych bądź kreowanych na podstawie różnych scenariuszy jako przykłady szczególnej potrzeby wypowiadania się artystów na temat zagłady, konfliktów wojennych i zdarzeń politycznych deter‑minujących życie zbiorowości.

W części trzeciej Doświadczenia graniczne znalazły się artykuły będące ana‑lizą skrajnych sytuacji egzystencjalnych przedstawionych w tekstach drama‑tycznych. Sposób ukazywania tego, co niewyrażalne, rozważania o śmierci czy próby wizualizacji doświadczenia religijnego, to najważniejsze obszary zainte‑resowania autorów, którzy omówili teksty tak różnych twórców, jak na przykład Jean ‑Paul Sartre, Tadeusz Różewicz czy Jon Fosse. Obecne w tej partii książki refleksje na temat stanów granicznych, warunkowanych cierpieniem, doświad‑czeniem cudzej śmierci czy też złudzeniami poznawczymi człowieka, łączą się z uwagami dotyczącymi graniczności samej formy dramatu eksponującego poprzez niejednorodny tryb prezentacji świata wszelkie pęknięcia i zaprzecze‑nia charakterystyczne dla ludzkiej tożsamości.

Część czwarta Przeżycia — świadectwa — reprezentacje to zbiór artykułów poświęconych ekspresji różnych doświadczeń ludzkich ukazanych w dramacie; chodzi przede wszystkim o istotne, by nie rzec: konstytutywne, dla człowieka doświadczenia: miłości, samotności, odrzucenia, melancholii, które pojawiają się w omawianych dramatach jako składniki biografii postaci i/lub świadectwa traumy piszących. Subtelne bądź manifestacyjne środki językowe, stosowane przez dramatopisarzy, skutecznie wizualizują różne jednostkowe historie, suge‑

1 Obecnie Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych.

Wstęp 11

rując jednocześnie czytelnikowi zapośredniczony tworzywem słownym status prezentowanych doświadczeń.

I wreszcie część piąta: Teksty w działaniu — dramaturgia doświadczeń. Zgro‑madzone w niej artykuły dotyczą bardzo różnych zagadnień, łączy je jednak podobne spojrzenie na tekst sceniczny jako element szeroko zakrojonych prak‑tyk performatywnych inicjowanych przez twórców teatralnych. Problem ten, o czym świadczy liczba pomieszczonych artykułów, analizować można z wielu różnych perspektyw: biorąc pod uwagę na przykład performatywne czytanie dramatu, zaprojektowanego już na poziomie formalnym jako rodzaj wyzwania dla odbiorcy; biorąc pod uwagę dramaturgię spektaklu, w którym uprzedni tekst dramatyczny funkcjonuje jako rodzaj szczątkowego pretekstu; biorąc wreszcie pod uwagę sposób opracowania materiału werbalnego — wcale nie dramatu — jako ważnego czynnika zaprojektowanej w spektaklu dialektyki doświad‑czeń różnych podmiotów, to znaczy uobecnionych dzięki aktorom bohaterów scenicznych, realizatorów przedstawienia i jego odbiorców.

Zgromadzone w książce artykuły układają się w zbiór wypowiedzi ujaw‑niających przede wszystkim dwie wyraziste dominanty. Po pierwsze, w obrę‑bie książki zderzyły się z sobą rozmaite perspektywy poznawcze, wynikające choćby z różnych ujęć interpretacyjnych, które zaproponowali poszczególni autorzy. Po drugie, obszar tematyczny artykułów wyraźnie wskazuje praktykę badawczą, występującą dziś coraz częściej w refleksji teatrologicznej, a polega‑jącą na uelastycznieniu znaczeń pojęcia „dramat”. To ostatnie desygnuje bowiem nie tylko określony regułami poetyki gatunek literacki, ale także — zgodnie z etymologią — dynamikę ludzkich działań, skondensowanych w rozmaitych aktach artystycznej reprezentacji świata — i tych literackich, i tych scenicz‑nych. Nic dziwnego zatem, że pomiędzy tekstami zgromadzonymi w zbiorze powstaje swego rodzaju gra znaczeń. Gra, która stanowi zaproszenie dla czytel‑nika do wzięcia udziału w lekturze domykającej niejako zaproponowany przez autorów wielogłos na temat ograniczeń czy problemów w komunikowaniu jed‑nostkowych i zbiorowych doświadczeń.

Beata Popczyk -Szczęsna

Indeks nazw osobowych

Abrahams Roger D. 148, 351Abrahamson Ernst L. 143, 146Abriszewski Krzysztof 458Adamiec Ladislav 121Agamben Giorgio 9, 328Ajschylos 169 Aleksijewicz Swietłana 140Alexander Jeffrey 60Amejko Lidia 229, 449, 451, 456Amiel Irit 308Andersen Hans Christian 155Andreoli Vittorino 142, 148—149Andrzejewski Jerzy 78Appia Adolphe 111Ariés Philippe 177—178, 218Artaud Antonin 18, 111, 485, 461Arystoteles 97, 102, 148, 274—275, 279,

350—351Attridge Derek 402Azama Michel 278

Baar Lida 120Bachtin Michaił M. 35, 275, 383, 395Badinter Elisabeth 326Bajer Michał 24, 46, 55, 229Bakke Monika 193, 194Bal Ewa 415Balthasar Hans Urs von 17—18, 23, 26, 28Baltyn‑Karpińska Hanna 146, 148Baluch Jacek 189

Baluch Wojciech 16, 31—43, 230, 240, 446, 449, 451

Bałdys Ewa 144Banasiak Bogdan 410, 457Banu Georges 427Baran Bogdan 173, 406, 457—458Barba Eugenio 351, 353Barthes Roland 271—273, 287—288, 385,

457, 465—466Bashevis Singer Isaac 134Baszniak Tadeusz 45Bataille Georges 173, 185, 187Baudouin de Courtenay Ehrenkreutz‑

‑Jędrzejewiczowa Cezaria 349Baudrillard Jean 41, 61, 154Bauman Zygmunt 41, 61, 154, 304, 385,

386, 439Bąkowska Eligia 218Beckett Samuel 33—36, 38, 41—43, 51,

53—54, 59, 64—66, 69—70, 206, 214—215, 233, 252—253, 256, 277, 287, 298, 308, 356

Ben‑Zvi Linda 308Bendyk Edwin 18Benjamin Walter 60—61, 75, 194, 408Berger Jurgen 205Berger René 264Berkeley George 254, 255Berleant Arnold 410Berman Marshall 303

Indeks nazw osobowych468

Bernatowicz Małgorzata 20Bernhard Thomas 372, 383—384Betlejewski Rafał 408Białoszewski Miron 343Biały Beata 394Bibik Barbara 6, 139—150, 479Bielańska Anna 148Bielawski Maciej 142Bielik‑Robson Agata 19, 303Bieliński Mariusz 231, 233, 235, 237,

248—250Bieńczyk Marek 200Bikont Anna 129—130, 136, 409Bizio Krzysztof 449, 451Blatter Jane 87Bloch Ernst 174Blumenberg Hans 105Błaszczak Monika 7, 251—265, 480Błoński Jan 69, 127, 256, 446, 486Bobecki Wojciech 385Bockris Victor 373Bogacz Szymon 231—233, 249—250Böhme Gernot 448Bolecki Włodzimierz 19, 49, 201, 247, 344,

401Bonaszewski Mariusz 370Bończa‑Szabłowski Jan 144Borczuch Michał 23Borkowska Grażyna 322—323Borowski Adam 109—110, 113Borowski Mateusz 24, 26, 63, 74, 359,

394—395, 432, 441, 446, 461Boulton Marjorie 356Bourdieu Pierre 324, 328—329Brach‑Czaina Jolanta 193, 196—198, 325Brecht Bertolt 24, 102, 147, 356, 286—

289Brillant‑Annequin Anick 293Broch Hermann 372Bruner Edward M. 48, 62, 142, 147, 351Bubner Rüdiger 400—401Büchner Georg 74Buczek Marta 295Buczyńska‑Garewicz Hanna 22, 184Buden Boris 20

Bujak Adam 358Bukowski Piotr 139Buksiński Tadeusz 97Burnett Anne P. 146Burszta Wojciech Józef 264Burton Robert 312Byron Georg Gordon 369Bystroń Jan Stanisław 349

Caillois Roger 275, 349Calderon de la Barca Pedro 428, 479Camus Albert 65, 174Carlson Marvin 439, 446Carr David 258Cellier André 427Certeau Michel de 21Chartier Pierre 271Chéreau Patrice 276Chotkowski Łukasz 139, 143Chutnik Sylwia 79Cieński Marcin 406, 483Cieplak Piotr 249Cieśla‑Korytowska Maria 340Cieślak Jacek 145, 386Cieślak Ryszard 427Conacher D.J. 146Cossa Roberto 290Craig Edward 450Crary Jonathan 158Cybulko Anna 101Czapik‑Lityńska Barbara 295Czapliński Przemysław 76, 218, 405Czarnik Marcin 394Czech Jerzy 140Czechow Antoni 302Czerwijowska Helena 367Czerwińska Jadwiga 140—141

Darwin Karol 460Davidson Donald 31—33, 43Dąbek Agata 239, 447Dąbek‑Derda Ewa 6, 205—215, 480Dąbrowska‑Partyka Maria 296Dąbrowski Tadeusz 25De Dienes Andy 376

Indeks nazw osobowych 469

De Roux Dominique 370Deczewa Wioleta 301Degler Janusz 103Delaperrière Maria 270—271Deleuze Gilles 264, 410—412Demirski Paweł 79, 225, 260—263, 465Dennet Daniel 459Derkaczew Joanna 343Derrida Jacques 49—50, 166, 441, 457—

458, 465—466Dewey John 142, 148, 440Diderot Denis 7, 269, 270—276, 483Didi‑Huberman Georges 447Didier‑Georges Gabily 8, 425, 427, 433,

435Dilthey Wilhelm 142, 148, 350, 354, 355Dini Filippo 418Dobrogoszcz Tomasz 74, 76Dobrowolski Paweł 230, 249Dobrowolski Piotr 8, 100, 142, 345, 399—

412, 480Dollan Jill 461Domańska Ewa 74, 219, 406Domański Tadeusz 89Dorak‑Wojakowska Lilianna 7, 349—363,

480Dorfman Ariel 7, 285, 287—288, 290—

294Dostojewski Fiodor 372, 376, 383Dragún Osvaldo 290Drewniak Łukasz 77, 409—410Dubielówna Krzesisława 386Duda Artur 231Duniec Krystyna 130, 336Dunin‑Wąsowicz Krzysztof 88Durand Regis 445Duras Marguerite 46, 48—53, 56—58Dzierżyńska Aleksandra 338Dziuban Zuzanna 197

Eco Umberto 458Edelman Gerald 459Englert Jan 370Esslin Martin 59Eurypides 139—141, 143—148, 433

Faerber Johan 279Färberböck Maks 140Fazan Katarzyna 7, 199, 335—379, 469Featherston Mike 440Ferency Antoni 242, 244, 249—250Fertacz Magdalena 79, 229, 449, 451, 456Fichte Johann Gottlieb 400Figzał Magdalena 3, 7, 307—319, 481Filiciak Mirosław 20Filipowicz Halina 190Filippo Eduardo de 413Fischer‑Lichte Erika 394, 441, 443, 446—

462, 465Fish Stanley 458Fo Dario 414—415Fosse Jon 56—58, 205—215Foucault Michel 264Fox Dorota 255Franscastel Pierre 449Fredro Aleksander 367Fret Jarosław 351Freud Sigmund 47, 49—50, 134, 165, 171,

310—311, 315—319Fried Michael 272Friedrich Caspar David 159Frycz Jan 368Fukuyama Francis 369

Gadamer Hans‑Georg 15, 256, 406Gajdus Wojciech 88Gańcarczyk Iga 374Garbaczewski Krzysztof 23García Rodrigo 437, 439, 444Garnier Robert 433Gayot Joëlle 429—430Gebert Konstanty 388Geertz Clifford 98Genet Jean 20Gennep Arnold van 394Gergen Kenneth 15—16, 21—22Gerould Daniel Charles 153, 157Giddens Anthony 22, 258Gierasimiuk Jerzy 255Gierszał Marek 23Gietzky Gabriel 23


Giza Barbara 299Gleeson Brendan 36Globisz Krzysztof 367Gloger Zygmunt 352Gluza Zbigniew 109Głowacka Aneta 7, 321—333, 481Głowacki Włodzimierz 6, 87, 89—95Goban‑Klas Tomasz 22Godzic Wiesław 258Goebbels Joseph 120Goffman Erving 385Gogh Vincent van 66Gogołek Włodzimierz 22Gołek‑Sepetliewa Dorota 7, 295—306, 481Gołębiewska‑Bijak Maria 206Gombrowicz Rita 370Gombrowicz Witold 76, 79, 229—231,

366, 369—371, 377—379Gorki Maksim 99, 383Gorzelak Monika 8, 457—466, 481Gosk Hanna 76, 342, 345Gospodinow Georgi 297—298, 303—305Gott Karel 124Gottesman Marzenna 290Górska Irena 6, 173—188, 482Grabowski Artur 449, 452—456Grabowski Mikołaj 23Graff Piotr 51Greban Arnoul 358Greban Simon 358Greenson Ralph 376Grodek Julita 308Gross Jan Tomasz 128—129, 131—132,

135—136, 408—409Grossman‑Kliber Monika 205Grosz Elizabeth 323Grotowski Jerzy 458Gruszczyńska Hanna 139Gruszczyński Piotr 322Grynberg Henryk 133—134Grzegorzewska Antonina 321—324, 326,

328—329, 331—333Guczalska Katarzyna 61, 440Gurdżijew Georgij 372Guze Joanna 65, 174

Gwóźdź Andrzej 258

Habermas Jürgen 109, 259Hácha Emil 122Hagens Günter von 218Halberstram Judith Jack 330Hannerz Ulf 15Hausbrandt Andrzej 62Havel Václav 121Heath Malcolm 139Hebbel Friedrich Hedemann Oskar 173Hegel Georg Wilhelm Friedrich 440Heidegger Martin 31—32, 38, 42—43,

173—174, 211, 255—256, 264, 370, 372Heith Anne 206Hejda Danuta 80Herbert Zbigniew 181—183, 186—188,

464—465Herling‑Grudziński Gustaw 299Hillers Marta 140Hitler Adolf 73, 84, 87—88, 122, 132Hochfeldowa Anna 255Holewińska Julia 229Holoubek Gustaw 383Honzirek Jiři 121Horzyca Wilam 240Hudzik Jan Paweł 255Hume David 255Husserl Edmund 255Hutko Jaroslav 124

Ibsen Henrik 45, 50, 205—206, 214—215, 286

Ingarden Roman 446Ionesco Eugène 66, 206, 287Iwasiów Inga 325

Jagodzińska Anna 88Jakimowicz Irena 156James William 51Jan Paweł II (Karol Wojtyła) 229, 233, 240,

245Janczewska Jadwiga 367Janikowski Grzegorz 351


Jankélévitch Vladimir 175, 177, 180Jankowska Hanna 21Jankowska‑Cieślak Jadwiga 145Jankowski Kazimierz 388Jarocki Jerzy 7, 76—78, 365—372, 377—

379Jarosz Agnieszka 230Jarząbek Dorota 230, 449, 451Jarzębski Jerzy 343, 370Jaspers Karl 174—176, 179, 183, 185—186,

190—191Jastrząb Mariusz 77Jaworska Janina 87, 95Jaworska Justyna 322, 447Jelinek Elfriede 383—384Jenkins Henry 20, 34, 38Johnsen Kai 205—206, 213Juda Celina 296Jung Carl Gustaw 46, 57, 285, 288Juřina Věnceslav 124

Kaczmarek Czesław 130Kaczmarek Katarzyna 300Kaczmarek Szymon 23Kadłubek Zbigniew 282Kafka Franz 299Kajzar Helmut 256—257, 260Kalaga Wojciech 251Kamiński Piotr 303Kane Sarah 253—255, 481Kant Immanuel 370, 372, 383Kantor Tadeusz 116, 133, 481—482, 484Kapferer Bruce 62Karbowska Joanna 449Karpińska Hanna 302—304Kartezjusz 192, 255Kasperski Edward 300—301Keats John 21Kędzierska Magdalena 8, 413—424, 477,

482Kędzierski Marek 252Kijowski Andrzej Tadeusz 103Kiss‑Orska Dominika 147Kitto Humphrey D. F 146, 148Klata Jan 23

Klaus Václav 121Klein Marc 427Klejewska Karolina 8, 437—444, 482Klekot Ewa 44, 62, 142, 351Klemm Wojciech 462—463Klibansky Raymond 310Kloch Zbigniew 450Kluba Agnieszka 272Kluszczyński Ryszard W. 25Kłosiński Krzysztof 19, 50, 411Kochan Marek 229Koczanowicz Dorota 440Kolankiewicz Leszek 111Koltès Bernard‑Marie 277—284, 427, 485Kołodziejczyk Dorota 75Kołodziejczyk Sebastian Tomasz 210, 254Kołyszko Piotr 388Komasa Jan 42—43Konieczko Hieronim 139, 229Konieczna Aleksandra 23Konstantinowa Ełka 303Kopciewicz Leszek 324Kopciński Jacek 145, 147—148, 182, 249,

343, 425Kopka Aleksander 6, 163—171, 482Korczak Łukasz 389Korzeniak Sandra 376Kosiński Dariusz 26—28, 100, 142, 147,

190, 349, 350, 352, 254Kościelniak Marcin 230Kościów Aleksander 146Kośmicki Łukasz 79Kotański Michał 238Kott Jan 144Krajewska Anna 16, 20, 24, 63, 100, 142,

182, 255, 345, 426, 430Krajewski Janusz 300Krakowiak Józef Leszek 175Krakowiak Małgorzata 6, 217—227, 482Krakowska Joanna 130, 336 Krejčig Ivan 122Kristeva Julia 311, 315—319Kruczewski Bodek 139Kruszczyński Piotr 231, 240Kryczyńska Anna 310


Krzanowska Monika 198Krzemieniowa Krystyna 61, 442Krzemień‑Ojak Sław 258Krzyżaniak Ewa 264Kubikowski Tomasz 18, 27—28, 65, 102,

382, 446, 458—461, 463, 465—466Kubin Alfred 372Kuczyński Jan 89Kuderowicz Zbigniew 350Kuligowska‑Korzeniewska Anna 318, 425Kuligowski Waldemar 218Kunce Aleksandra 158—159, 162Kunz Tomasz 19, 190, 386Kurylewicz Gabriela 151Kurz Iwona 158Kuśmider Szymon 367Kuźmiński Marcin 24Kwaterko Mateusz 175Kwieciński Zbigniew 300Kyzioł Aneta 408

Labakhua Karolina 143, 146—147Lacan Jacques 281, 283—284Lachman Michał 449Lachnit Ewa 231, 245—246, 248—250Lachowska Dorota 176Lagarce Jean‑Luc 427Landsmann Ivan 123Laplanche Jean 20Latawiec Krystyna 5, 16, 73—85, 483,

450Lazorčáková Tatjana 6, 119—125, 483Lebiedzińska Ksenia 141Lehmann Hans‑Thies 105, 458—459, 461—

463Leibniz Gottfried Wilhelm 255Lem Stanisław 63Leociak Jacek 201Leonardo da Vinci 159Leszczyński Jan 152Leśniewski Norbert 190Levin Hanoch 7, 307—310, 312—318, 447Lévinas Emmanuel 177, 185Levy Shimon 307—308Lewański Julian 357

Liber Marcin 79, 83, 463Libera Antoni 34, 66, 252Libionka Dariusz 130Lichański Stefan 196Limanowska Barbara 330Limanowski Mieczysław 352Limon Janusz 446—448Linich Billy 375Losco Mireille 359Lubelska Magdalena 301Lupa Krystian 7, 365, 372—379, 381—389,

394—396Lurker Manfred 245Lyotard Jean‑François 200—201, 439

Łanowski Jerzy 139, 146, 148Łarionow Dominika 449Łaska Magdalena 141Łebkowska Anna 301Łomnicki Tadeusz 229Łosicki Robert 139Łotman Jurij 35, 446, 448Łubecka Michalina 143Łukasiewicz Jan 255Łukasiewicz Małgorzata 192, 336Łuksza Agata 141, 144—145

Mach Joanna 15Machcewicz Paweł 129, 130MacIntyre Alasdair 258Magala Stanisław 109Majakowski Władimir Władimirowicz 409Majcherek Janusz 233Majcherek Wojciech 77Majeran Tomasz 220Malczak Monika 218Małecki Wojciech 184Man Tomasz 56, 452Manovich Lew 34Marczewska Katarzyna 177Margański Janusz 146, 457Markiewicz Henryk 301Markowski Michał Paweł 311, 317, 465Marody Mirosława 15Marquard Odo 61, 405


Martel Frédéric 27—28Martuszewska Anna 455Masaryk Tomáš Garrigue 122Masłowska Dorota 229, 384—386, 449, 451Mazur Elżbieta 80McDonagh Martin 33, 36—38, 43McHall Brian 37McKenzie Jon 28McLuhan Marshall 31—32, 34, 38, 42—43Meltzer Gary S. 143Met Anna 139Michalski Krzysztof 255Micińska Anna 160Miciński Bolesław 223—224Miciński Tadeusz 369Mickiewicz Adam 368, 480, 482, 485Mieszek Dorota 322Mikołaj z Wilkowiecka 358Mikulášek Jan 124Milton Sybil 87Miłosz Czesław 75, 79, 217, 221Minyana Philippe 46—49, 53—58, 427Misiołek Edmund 287Miśkiewicz Paweł 23, 198—199, 383Mizera Michał 229Mnouchkine Ariane 381Modrzejewska Helena 239, 366, 383Modzelewska Natalia 383Modzelewski Marek 178Molier (Jean Baptiste Poquelin) 428, 433Monet Claude 158, 161Monroe Marilyn 372, 375—376, 378—

379Morbitzer Janusz 22Morin Edgar 174Morley David 15Mossman Judith 140Mostowicz Dołęga Tadeusz 223Moszyński Kazimierz 349Mrowiec Dagmara 394Mrożek Sławomir 5, 59, 63—65, 67—70,

75—79, 84—85, 486Mróz Lech 349Mukařovský Jan 189

Musil Robert 372, 383Muskała Monika 384Muskaria Amanita 229Myszkorowski Jakub 178

Nabiałek Magda 8, 445—456, 483Nasiłowska Anna 323Nasio Juan‑David 20Nawrocka Ewa 19, 49, 201, 247, 344, 401Nerval Gerard de 315Neuger Leonard 131, 399Niedziela‑Janik Marta 6, 97—106, 483Nieradkiewicz Marta 144Nietzsche Fryderyk 59, 62, 157, 372Niziołek Grzegorz 191, 202, 230Niziołek Renata 55Norén Lars 386Nouryeh Andrea 274Novarina Valère 427Nowacki Dariusz 225—226Nycz Ryszard 9, 17, 22, 33, 42—43, 49,

190, 201, 247, 299, 344, 401, 405—406, 408, 439—440, 447

Nyczek Tadeusz 110, 112

Ockham Wilhelm 255Ogrodowska Barbara 357Olek Agnieszka 308—309, 314Olkusz Piotr 25, 381, 427Orłowski Hubert 60Orłowski Stanisław 89Ortega y Gasset José 60Ostrowicki Michał 255

Paczocha Radosław 178Paczowska Maria 371Palus Berenika 7, 269—276, 483Pałyga Artur 7, 335—337, 340—341,

343—346Panas Władysław 455Pankowski Marian 80—82, 84—85Panofsky Erwin 310Paolini Marco 414Paravidino Fausto 414—419, 421—424Partyga Ewa 64, 230, 345


Paszkowska Alicja 8, 425—435, 484Patočka Jan 300Patŕizek Dušan 120Pavis Patrice 16, 25, 27, 119, 189, 274, 343,

381, 427Pawełczyńska Anna 89Pawlicki Przemysław 146Pawłowski Łukasz 59Pawłowski Roman 29, 179, 225, 229, 239,

260, 409Perrin Joseph Marie 370Persak Krzysztof 129—130Petito Antonio 413Petrolini Ettore 413Pezda Aleksandra 22Piaf Edith 46Pieniążek Marek 5, 15—30, 484Piłat Robert 47Pinter Harold 51Pirandello Luigi 269, 286, 415Pithart Petr 121Pitínski Jana A. 122Platon 102, 170Plaut Fred 385, 388Podstawka Anna 230Pommerat Joël 8, 425, 427, 429—430,

432—435Poniedziałek Jacek 313—314Popczyk‑Szczęsna Beata 3, 7, 9—11, 245,

335—345, 402, 484Popiel Jacek 176—177Popiel Magdalena 17, 21Pöppel Ernst 387Poprzęcka Maria 152, 159, 162, 272Półtawska Wanda 95Prensky Mark 18Prokop Jan 74Prokop‑Janiec Eugenia 21Prokopiuk Jerzy 388Prosperi Mario 414Proust Marcel 46, 69, 178Pruchniewski Marek 178—179, 186—188Prussak Maria 230, 242—243Przewłocki Grzegorz 326Przybylski Marcin 370

Przybylski Ryszard 449Puchalska Iwona 340Puzyna Konstanty 382, 384Puzyna‑Chojka Joanna 406—407Python Monthy 37

Rabinowitz Nancy S. 141Rachnew Elin 297—298, 301—302, 305Racine Jean 433Rappa Giampiero 418Rasiakówna Halina 388—389Ratajczakowa Dobrochna 99—100Readings Bill 439Reese Oliver 120Remlov Tom 205—206Reszke Robert 46, 57, 165, 311Rewers Ewa 192—193, 326Ricoeur Paul 51, 78, 256, 264, 302—303Rimbaud Arthur 277, 279Ritsos Janis 433Rogoziński Julian 178Rokem Freddie 74Rosner Katarzyna 51, 258Rosół Piotr S. 20Rostworowski Karol Hubert 176—178,

187—188Różewicz Tadeusz 6, 10, 181—183, 186—

199, 201—204, 260, 263Rudowski Krzysztof 258—259Rudziński Roman 174, 190—191Rudzka Zyta 7, 229, 335—337, 339—340,

342—345, 346, 450Rudzki Piotr 7, 381—397, 484Ruszpel Maja 129, 290Rybicka Elżbieta 299Rymkiewicz Jarosław Marek 220, 483Ryziński Remigiusz 311

Sadur Nina 6, 97, 99—106, 483Sajewska Dorota 105, 458Sala Paweł 229Salamon Janusz 254Salzmannová Eva 122Samuels Andrew 385, 388Santner Eric 19


Sarrazac Jean‑Pierre 290, 359, 395, 426, 430, 432

Sartre Jean‑Paul 6, 10, 163—172, 256, 264, 298, 300

Sasinová‑Polarczyk Alena 123Savarese Nicola 351, 353Saxl Fritz 310Scaldati Franco 414Scarpetta Eduardo 413Schechner Richard 26, 65, 102—103, 355,

446Scherer Georg 173—174, 178, 180Schopenhauer Artur 370, 372Schubert Franz 253, 292Schulz Walter 174Schwab Werner 383Searle John Rogers 45, 459Seel Martin 442Segal Charles 140, 143Sell Jolanta 46Semenowicz Dorota 447Seneka 433Sennet Richard 21, 25Seurat Georges 158Shakespeare William 279Shore Marci 407—408Shorter Bani 385, 388Shusterman Richard 184Siedlecka Maja 6, 87—95, 485Sieradzki Ignacy 153Sieradzki Jacek 77, 425Sieroń Anna 7, 285—294, 485Sikora Natalia 141Sikorska‑Miszczuk Małgorzata 79, 83—

85, 229, 231, 238—239, 249—250Sikorski Janusz 60Simmel Georg 192, 336Sinko Grzegorz 425, 427Siwiec Magdalena 340Skarga Barbara 191, 195, 201Skiba Piotr 375, 382—384, 396Skibińska Ewa 388—389Skrzypczak Piotr 457, 458Skurowski Piotr 98Skwarczyńska Stefania 103

Skwieciński Mirosław 174Slánska Josefa 122—123Slánski Rudolf 122Sławek Tadeusz 282Sławińska Irena 199, 248Sławiński Janusz 189, 192, 455Słobodzianek Tadeusz 6, 8, 127—132,

134—136, 336, 399, 402—404, 406—407, 409—412

Słowacki Juliusz 23, 367, 483Smarzowski Wojciech 79, 140Sobelman Michał 314Sobiecka Anna 6, 229—250, 485Sofokles 168—169, 170, 460Sokołowska Joanna Halszka 139Sokół Lech 48Solska Irena 369Sontag Susan 411Součkova Milada 122Souriau Étienne 446Spengler Oswald 60Spichalski Szymon 141, 144Sruoga Balys 88Stachura‑Lupa Renata 450Stalin Józef 75—76, 78, 85Staniewska Anna 174Stankiewicz Sebastian 184Starak Grażyna 7, 277—284, 485Stasiuk Andrzej 6, 79, 217—221, 224—

227, 231, 241—243, 249—250Steigerwald Karel 122Stein Gertruda 462Stempowski Jerzy 73, 220Stojowska Magda 374Stopa Krzysztof 174Strasberg Paula 376Stratiew Stanisław 297—298, 300, 305Strindberg August 45, 206, 213—215,

286Sugiera Małgorzata 16, 24, 26, 63—65,

74, 105, 285, 290, 293, 297—299, 335—336, 359, 394—395, 432, 441, 446, 458, 461

Sułek Henryk 29, 179, 229, 260Suska Dariusz 220


Sutowski Michał 20, 408Sysło Maciej 22Szacki Jerzy 385Szczawińska Weronika 23, 462, 464Szczepańska Anna 449Szczygieł Mariusz 124Szczyszczaj Adam 388—389Szela Jakub 79Szewczyk‑Świerniak Dorota 6, 189—204,

477, 485Szkudlarek Ewa 6, 151—162, 181, 485Szondi Peter 17, 287, 426Szostkiewicz Adam 388Szpakowska Małgorzata 330Sztabrowski Paweł 425Szulżycka Alina 22Szumańska Alicja 388Szurek Agnieszka 48, 62, 142, 351Szuster Marcin 303Szymanowski Piotr 27Szymona Wiesław 18, 173Szymor Piotr 373

Śmiałkowski Wiesław 89Śmietana Urszula 323Śpiewak Helena 385Śpiewak Paweł 385Święcicka Krystyna 225Świątek Adriana 6, 107—118, 486Świontek Sławomir 189, 274, 343, 401,

427

Taborski Bolesław 51Taffon Giorgio 414Takels Bruno 427—429, 431Tanalska Anna 439Taras Katarzyna 152Tarkowska Małgorzata 141, 143, 144Tarnas Barbara 140Tauszyńska Anna Danuta 387Thiel‑Jańczuk Katarzyna 21Thoreau Henry David 53Thylwe Halina 205, 211Tischner Józef 249, 250, 367Tokarczuk Olga 385

Tokarska‑Bakir Joanna 338, 394, 405, 407, 409

Tokarz Bożena 255—256Tomaszuk Piotr 249, 404Tomczyk Wojciech 80, 449, 451Tomiak Arkadiusz 198Tondelli Pier Vittorio 415Truppo Antonia 418Trznadel Jacek 271, 385Tumiłowicz Bronisław 144Turing Alan 459Turner Frederick 53Turner Victor 48, 350—351, 354, 356, 401,

408Turner William 48, 351Turowicz Maria 446Twardowski Kazimierz 255Tyrowicz Stanisław 190Tyszka Juliusz 108Tyszkiewicz Artur 233

Ubersfeld Anne 278—279Udalska Eleonora 213Ulicka Danuta 100, 142, 275, 345

Valero Julie 429, 431Vattimo Gianni 61, 331, 332, 333Vedral Iwo 238Villqist Ingmar (Jarosław Świerszcz)

183—184, 186—188Violet Ultra 374Violla Bill 25Vitez Antoine 427—428Voegelin Eric 59Vrchovský Ladislav 123Vujtek Tomáš 122, 124

Wachowski Lana 39, 42—43, 333Wachowski Andrew 39, 42—43, 333Walas Teresa 17, 447Walczak Michał 231, 240, 248—249, 250Waligóra Jerzy 74, 450Warhol Andy 372—379Wasilew Wasił 298Watras Agnieszka 6, 127—136, 486


Watts Allan Wilson 388Wąchocka Ewa 5, 16, 45—58, 74, 255—

256, 450—451, 486Weil Simone 370Weishedel Wilhelm 174Weiss Peter 383Weksler Jacek 383Welsch Wolfgang 61, 260, 440White Hayden 74—75, 78, 82, 84, 406Wierzchowska Anna 16Wierzejska Jagoda 18Wiliams Raymond 15Wilkoszewska Krystyna 184, 440Winch Antoni 5, 59—70, 486Witkiewicz Stanisław Ignacy 152—154,

157, 159—161, 256, 378—379, 396, 484, 486

Witosz Bożena 192Wittgenstein Ludwig 210, 457—458Włostowski Ryszard 89Wodziński Paweł 425Wojcieszek Przemysław 229, 231, 237,

239—240, 249—250Wolf Naomi 330Wołkowicz Anna 176Wolska Dorota 201Wójcik Tomasz 18Wyka Kazimierz 223Wyka Marta 18Wysocka Barbara 462Wyspiański Stanisław 69, 178, 481

Yaari Nurit 308

Zabala Santiago 61Zając Marta 146Zaleski Marek 344Zalewska Kalina 233, 425Zaremba Łukasz 158Zaremba Marcin 140Zawadzki Andrzej 331, 340, 344Zawodziński Waldemar 233Zeidler‑Janiszewska Anna 190, 192, 194,

337, 405, 406, 408Zeitlin Froma 148Zern Leif 205—206, 208, 212Zich Otakar 446Zielińska Lidia 385Ziemilski Wojciech 23—24, 29Zieniewicz Andrzej 18Zimbardo Philip 101, 104Ziniewicz Piotr 231Ziotas Lambros 198Zuccaro Cataldo 174, 177, 183Zwierzchowski Piotr 218Zychowicz Juliusz 26, 300

Żeromski Stefan 23, 231Żyłko Bogusław 446

Дечева Виолета 301Ликова Розалия 298Рахнев Елин 302

Dorota Szewczyk-Świerniak Magdalena Kędzierska

Noty o Autorach

Wojciech Baluch — dr, adiunkt w Katedrze Performatyki Uniwersytetu Jagiel‑lońskiego. Tytuł magistra otrzymał na podstawie pracy poświęconej metaforze teatralnej. W 1998 roku przebywał na Uniwersytecie SUNY at Buffalo w Cog‑nitive Linguistics Departament jako stypendysta Fulbrighta. Dwa lata później został zaproszony na miesięczną wizytę do Uniwersytetu w Pittsburgu, gdzie poprowadził zajęcia poświęcone zagadnieniom semantyki kognitywnej. Rozpra‑wę doktorską Scena teatru, scena mentalna. Proces interpretacji w ujęciu kognitywnym (Kraków 2005), poświęconą kognitywnym aspektom recepcji dzieła teatralnego, obronił w 2001 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim. W następnych latach był organizatorem serii konferencji poświęconych wybranym zagadnieniom teorii teatru, które gromadziły młodych badaczy teatru oraz dziedzin pokrewnych. Odbył także staże we Freie Universitat w Berlinie oraz Uniwersytecie Środkowo‑europejskim w Budapeszcie. Jest współautorem wydanych przez Katedrę Dra‑matu monografii: Dyskurs, postać i płeć w dramacie (Kraków 2002), Oblicza realizmu (Kraków 2007), Elementy dramatu. Analizy diagnostyczne (Kraków 2009). W 2011 roku (Kraków) wydał książkę poświęconą najnowszemu dramatowi polskiemu Po -między -nami, w której przedstawił koncepcję dyskursu słabego. Rok później uzyskał stopień doktora habilitowanego na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor artykułu w wydanej w tym samym roku książce Polska dramatyczna (Kraków 2012). W ostatnich latach zajmuje się najnowszym polskim dramatem oraz współczesną kulturą medialną.

Barbara Bibik — dr, adiunkt w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Studia licencjackie w zakresie filologii klasycznej — kul‑tury antycznej ukończone w Instytucie Filologii Klasycznej Uniwersytetu War‑szawskiego w 2001 roku, studia magisterskie na Filologii Klasycznej UMK oraz specjalizacja teatrologiczna w Instytucie Literatury Polskiej UMK ukończone w 2004 roku. Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskany w 2008 roku. Od

Noty o Autorach480

2007 roku prezes Zarządu Fundacji „Traditio Europae”. Stypendystka Fundacji Lanckorońskich i Fundacji Hardt. Zainteresowania badawcze: dramat antyczny i jego recepcja; problematyka przekładów z języków klasycznych; dziedzictwo grecko ‑rzymskiego antyku; rola i miejsce kobiety w społeczeństwie starożytnym.

Monika Błaszczak — dr, adiunkt w Zakładzie Estetyki Literackiej na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Pozna‑niu. Wykładowca akademicki, nauczający takich przedmiotów jak: estetyka a te‑oria poznania, historia doktryn estetycznych czy teoria kultury. Autorka książki Ekrany i lustra w polskim dramacie współczesnym (Poznań 2009) oraz artykułów w monografiach zbiorowych i czasopismach. W swojej pracy badawczej zajmuje się kategoriami estetycznymi we współczesnej kulturze, zwłaszcza w dramacie i teatrze.

Ewa Dąbek ‑Derda — dr, adiunkt w Zakładzie Teatru i Dramatu Uniwersytetu Śląskiego, kulturoznawca, teatrolog, autorka prac o dramacie i teatrze współ‑czesnym. Zajmuje się badaniem plastyki teatralnej, szczególnie kostiumu i prze‑strzeni; autorka tekstów o scenografii polskiej, redaktorka i współautorka tomu Zabawa w teatr poświęconego twórczości scenograficznej wybitnego polskiego scenografa Jerzego Juka Kowarskiego; kuratorka wystawy „Płeć w projekcie” przygotowanej w Centrum Scenografii Polskiej Muzeum Śląskiego. Interesuje się także szeroko rozumianą edukacją teatralną, jest twórcą teatralnych spektakli edukacyjnych realizowanych w Teatrze Rozrywki w Chorzowie.

Piotr Dobrowolski — literaturoznawca, estetyk, teatrolog. Absolwent Perfor‑mance Studies w Dartington College of Arts i polonistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pracownik naukowy w Zakładzie Estety‑ki Literackiej Instytutu Filologii Polskiej tejże Uczelni. Łącząc zainteresowania artystyczne i społeczne, zajmuje się problemami współczesnej estetyki w per‑spektywie performatywnej, politycznej i krytycznej. Krytyk teatralny i literacki, aktywny uczestnik i komentator współczesnego życia artystycznego, tłumacz, eseista.

Lilianna Dorak ‑Wojakowska — dr, adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Akademii Ignatianum w Krakowie, absolwentka teatrologii Uniwersytetu Jagiel‑lońskiego. Prowadzi badania z zakresu teorii widowisk kulturowych, a także praktycznych i teoretycznych możliwości zastosowania performatyki w bada‑niach kulturoznawczych, ze szczególnym uwzględnieniem przemian w sztuce teatru. Opublikowała wiele artykułów dotyczących analizy związków teatru i antropologii kultury. Autorka książki Poetyka cielesności w utworach dramatycz-nych Tadeusza Różewicza (Kraków 2007).

Noty o Autorach 481

Katarzyna Fazan — wykładowca w Katedrze Teatru i Dramatu Wydziału Polo‑nistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz profesor na Wydziale Reżyserii Dra‑matu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krako‑wie. Autorka prac poświęconych literaturze modernizmu, teatrowi i dramatowi, estetyce najnowszego teatru i związkom scenografii z plastyką. Wydała mono‑grafię Szczera poza dekadenta. Kazimierz Tetmajer między epistolografią a sztuką (Kra‑ków 2001) oraz Projekty intymnego teatru śmierci. Wyspiański — Leśmian — Kantor (Kraków 2009). Była współredaktorką dwutomowego wydania pism teatralnych i filmowych Tadeusza Peipera Wśród ludzi na scenach i na ekranie (Kraków 2000), opracowania edytorskiego i naukowego Utworów wybranych Ludwika Marii Staf‑fa (Kraków 2004) oraz książki zbiorowej Dziś Tadeusz Kantor! Metamorfozy śmier-ci, pamięci i obecności (Kraków 2014). Jest stałym współpracownikiem „Didaska‑liów”, w których publikuje artykuły i recenzje.

Magdalena Figzał — asystent w Zakładzie Teatru i Dramatu, w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego. Au‑torka artykułów naukowych i popularnonaukowych, poświęconych zagadnie‑niom współczesnego teatru i dramatu. Recenzentka Miesięcznika Społeczno‑ ‑Kulturalnego „Śląsk” oraz Kwartalnika Kulturalnego „Opcje”. Współpracuje z Operą Śląską w Bytomiu. Obszary zainteresowań naukowych: muzyka sce‑niczna oraz strategie inscenizacyjne w polskim teatrze najnowszym.

Aneta Głowacka — asystent w Zakładzie Teatru i Dramatu Uniwersytetu Ślą‑skiego. Przygotowuje rozprawę doktorską o estetyce popkultury w polskim te‑atrze po 1989 r. Przedmiotem jej zainteresowań są dramat i teatr współczesny. Teatrolog i krytyk teatralny. Współpracuje z „Notatnikiem Teatralnym”, „Tea‑trem” i Miesięcznikiem Społeczno ‑Kulturalnym „Śląsk”. Redaktorka działu „Te‑atr” w Kwartalniku Kulturalnym „Opcje”. W Teatrze Rozrywki w Chorzowie zajmuje się impresariatem.

Dorota Gołek ‑Sepetliewa — dr, bułgarystka. Pracuje w Instytucie Filologii Sło‑wiańskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autorka monografii Formuły absurdu w twórczości poetyckiej Konstantina Pawłowa (Kraków 2011). Zajmuje się historią literatury bułgarskiej ze szczególnym uwzględnieniem współczesnej poezji bułgarskiej.

Monika Gorzelak — absolwentka filologii angielskiej oraz studiów doktoranc‑kich na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego. Badaczka zjawiska postdramatu. Obecnie pracuje nad rozprawą doktorską na temat twórczości Sary Kane. Autorka artykułów i esejów w monografiach zbiorowych oraz tomu wierszy Motyle nocy (Wydawnictwo MaMiKo, Nowa Ruda 2013). Współautor‑ka almanachu „Jeszcze nie płonie metafora” (Wydawnictwo Biblioteki Śląskiej).

Noty o Autorach482

Współpracuje z portalem Pisarze.pl, wortalem Dziennik Teatralny oraz kwartal‑nikiem literackim „Migotania”.

Irena Górska — dr, adiunkt w Zakładzie Estetyki Literackiej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się teorią literatury, szczególnie teorią dramatu oraz szeroko pojętą estetyką współczes‑ną. Autorka książek: Dramat jako filozofia dramatu na przykładzie twórczości Tadeu-sza Różewicza (Poznań 2004), Literatura na próbę. Między literaturą a komentarzem: Różewicz — Witkacy — Kantor (Poznań 2013), a także licznych artykułów po‑święconych dramaturgii współczesnej oraz relacjom literatury i komentarza. Od 2002 roku jest sekretarzem redakcji „Przestrzeni Teorii”.

Karolina Klejewska — absolwentka Studiów Filologiczno ‑Kulturoznawczych Europy Zachodniej na Uniwersytecie Warszawskim. Była stypendystką pro‑gramu Erasmus na Uniwersytecie Freie w Berlinie. Doktorantka w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW. Zajmuje się współczesnymi zja‑wiskami artystycznymi powstającymi w obrębie sztuki widowiskowej hiszpań‑skiego obszaru kulturowego. Publikowała m.in. w „Itinerarios” czy „Estudios Hispánicos”.

Aleksander Kopka — doktorant filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Kra‑kowie i historii literatury obcej na Université Charles ‑de ‑Gaulle Lille 3. Obszar zainteresowań badawczych: współczesna filozofia francuska, w szczególności myśl Jacques’a Derridy; angielska poezja romantyczna; współczesna poezja amerykańska oraz problematyka translatorska.

Małgorzata Krakowiak — dr hab., adiunkt w Instytucie Nauk o Kulturze i Stu‑diów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Autorka i redaktorka książek: Antologia polskiego eseju literackiego (Katowice 1998), Kata-strofizm — personalizm — realizm (Kraków 2001), Realizm socjalistyczny w Polsce z perspektywy 50 lat (Katowice 2001) — współred., Świat przez pryzmat ja. T. 1: Teoria i autobiograficzne rekonesanse; T. 2: Studia i interpretacje (Katowice 2006) — współred., W szkole polskich eseistów (Katowice 2007), Opowiedzieć historię (Kato‑wice 2009) — współred., Mierzenie się z esejem (Katowice 2012). Zajmuje się bada‑niem eseistyki literackiej, krytyki artystycznej oraz teorią literatury i zjawiskami awangardowymi w literaturze XX w.

Magdalena Kędzierska — magister sztuki, absolwentka teatrologii na Uniwer‑sytecie Jagiellońskim. Doktorantka w Zakładzie Teatru i Dramatu Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego. Zaj‑muje się badaniem zjawisk współczesnego teatru.

Noty o Autorach 483

Krystyna Latawiec — dr hab., prof. Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, w Pracowni Dramatu i Teatru Instytutu Filologii Polskiej. W ostatnich latach opublikowała książkę Dramat poetycki po 1956 roku: Jarosław M. Rymkiewicz, Sta-nisław Grochowiak, Tymoteusz Karpowicz (Kraków 2007). Współredagowała mono‑grafie zbiorowe: Dramat w historii — Historia w dramacie (Kraków 2009); Szekspir wśród znaków kultury polskiej (Kraków 2012).

Tatjana Lazorčáková — doc. PhDr. (krytyk i historyk teatralny) — pracuje w Ka‑tedrze Studiów Teatralnych, Filmowych i Medialnych na Wydziale Filozoficz‑nym Uniwersytetu im. Franciszka Palackiego w Ołomuńcu. Zajmuje się współ‑czesnym czeskim dramatem, historią teatrów kabaretowych (kabaretów), scen autorskich i studyjnych oraz teatru współczesnego na Morawach i Śląsku. Pub‑likuje w czasopismach „Divadelní noviny”, „Divadelní revue”, „Theatralia”, jest autorką monografii (np. Čas malých divadel (Ołomuniec 1995), Studio Forum — příběh divadla (Ołomuniec 2009), Depeše na kolečkách HaDivadlo 1978 (Brno 2011) i współautorką publikacji (np. K netradičnímu divadlu na Moravě a ve Slezsku 60.—80. let dvacátého století (Praha 2003), Kalendárium dějin divadla v Olomouci (Praha 2008) oraz wielu studiów (Studiové scény sedmdesátých a osmdesátých let 20. století 2011, Genealogické souvislosti divadelních koncepcí 2013, Antropologické aspekty pol-ského divadla a jejich vliv na divadelní tvorbu na Moravě a ve Slezsku od šedesátých let 20. století 2013). Jest członkiem rady redakcyjnej czasopism „Theatralia” i „Slo‑venské divadlo” oraz członkiem zarządu Towarzystwa Teatrologicznego.

Magda Nabiałek — doktorantka w Zakładzie Poetyki, Teorii Literatury i Meto‑dologii Badań Literackich na Uniwersytecie Warszawskim. Główne zaintereso‑wania naukowe to historia i teoria dramatu, teoria przestrzeni, przede wszyst‑kim jednak twórczość dramatyczna Juliusza Słowackiego. Redaktorka dwóch monografii naukowych, organizatorka konferencji oraz wielu innych wydarzeń o charakterze naukowym i popularnonaukowym.

Marta Niedziela ‑Janik — słuchaczka Studium Doktoranckiego na Uniwersyte‑cie Śląskim. Zajmuje się dramaturgią rosyjską schyłku XX i początku XXI wieku, zwłaszcza twórczością Niny Sadur oraz jej córki Jekatieriny Sadur. Pracuje nad rozprawą doktorską Realizm magiczny, absurd i dramat — próba interpretacji sztuk Niny Sadur.

Berenika Palus — doktorantka w Zakładzie Historii Literatury Dawnej Insty‑tutu Filologii Polskiej w Uniwersytecie Wrocławskim. Polonistka i romanistka. Obecnie pod kierunkiem prof. dr. hab. Marcina Cieńskiego pracuje nad rozpra‑wą doktorską poświęconą estetyce i genologii prozy literackiej Denisa Diderota. Zainteresowania badawcze: literatura libertyńska, historia kobiet, historia medy‑cyny i nonsens w literaturze.

Noty o Autorach484

Alicja Paszkowska — doktorantka Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Ja‑giellońskiego. W centrum jej zainteresowań znajduje się dramat francuski, a w szczególności twórczość najnowsza. Przygotowuje rozprawę o nowym dramacie autorów we Francji. Zajmuje się również przekładoznawstwem; jest autorką kilku artykułów z zakresu przekładu dramatu i recepcji współczesnej twórczości dramaturgów francuskich w Polsce.

Marek Pieniążek — dr hab., absolwent polonistyki i teatrologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, obecnie adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Pe‑dagogicznego w Krakowie. Pracował w Śródmiejskim Ośrodku Kultury w Kra‑kowie, w Ośrodku Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, a także jako dziennikarz i polonista szkolny. Autor książek Akt twórczy jako mimesis. „Dziś są moje urodziny” — ostatni spektakl Tadeusza Kantora (Kraków 2005), Szkolny teatr przemiany. Dramatyzacja działań twórczych w procesie wychowawczym (Kraków 2009). Wydał kilka tomików poetyckich (m.in. Zasypiam w twoich oczach, Kraków 1994; Sen nas owiewa, Kraków 1995; Dajcie mi ciszę, Kraków 1998). Opracował wzno‑wienia przedwojennych powieści Jana Waśniewskiego (Ognie w pirytach, Bolesław 2008; Po dniówce, Bolesław 2009). Ostatnio ukazała się jego rozprawa Uczeń jako ak-tor kulturowy. Polonistyka szkolna w warunkach płynnej nowoczesności (Kraków 2013). Prowadzi badania nad performatyką edukacyjną i mediatyzacją doświadczenia.

Beata Popczyk ‑Szczęsna — dr, adiunkt w Zakładzie Teatru i Dramatu, w Insty‑tucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego. Autorka książek: Postać Judasza w dramacie polskim XX wieku. Potyczki z referencją (Kraków 2003), Dramaturgia polska po 1989 roku (Katowice 2013), a także kilkuna‑stu artykułów na temat dramaturgii współczesnej, opublikowanych w czasopis‑mach naukowych i monografiach zbiorowych. Zajmuje się polskim dramatem i teatrem XX wieku w perspektywie antropologicznej i intertekstualnej.

Piotr Rudzki — dr, adiunkt w Zakładzie Teorii Kultury i Sztuk Widowiskowych Uniwersytetu Wrocławskiego, teatrolog, od 2004 roku redaktor w „Notatniku Teatralnym”. W okresie 1995—2000 wykładowca w Uniwersytecie Delhijskim, współautor pierwszego podręcznika nauki języka polskiego dla Hindusów Roz-mówki hindi -polskie (New Delhi 2003). Od 2006 roku kierownik literacki Teatru Polskiego we Wrocławiu. Zainteresowania Stanisławem Ignacym Witkiewiczem i teatrem współczesnym połączył w książce Witkacy na scenach PRL -u (Wrocław 2013). Jego artykuły ukazywały się w między innymi „Pracach Literackich”, „Studiach Filmoznawczych”, „Odrze”, „Didaskaliach”, „Polityce”, „Slavic and East European Performance” (USA) i „The Telegraph” (Nepal).

Maja Siedlecka — ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego, a także kulturoznawstwo w Wyższej Szkole Gospodarki w Bydgosz‑

Noty o Autorach 485

czy. Doktorantka Filologicznych Studiów Doktoranckich Uniwersytetu Gdań‑skiego. Tematyka badań, którą się zajmuje, dotyczy okresu II wojny światowej, w szczególności twórczości więźniów obozów koncentracyjnych. Współredaktor książki (Nie)prawda w literaturze i sztuce (Gdańsk 2014).

Anna Sieroń — doktorantka w Katedrze Performatyki Uniwersytetu Jagielloń‑skiego. Absolwentka dramatologii oraz latynoamerykanistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Główny obszar badań dotyczy doświadczenia, pamięci i ciała w latynoskiej twórczości okresu dyktatury wojskowej, szczególnie argentyńskiej i brazylijskiej. Wykładowca Krakowskiej Szkoły Filmowej. Współpracowała z re‑dakcją „Nietak!tu”. Na Śląsku prowadziła autorskie projekty w Centrum Kultu‑ry Katowice im. K. Bochenek oraz w III LO im. S. Batorego w Chorzowie.

Anna Sobiecka — prof. nadzwyczajny Akademii Pomorskiej w Słupsku, dr hab. w zakresie literaturoznawstwa, specjalność teatrologia. Autorka monogra‑fii poświęconych dramatopisarstwu Michała Bałuckiego (Michał Bałucki i teatr. Wybrane problemy i aspekty, Słupsk 2006 i Bałucki na scenie 1867—1901, Słupsk 2007) oraz monograficznych opracowań związanych z teatrem słupskim (Dzieje teatru w Słupsku 1945—2008. Zarys historyczno -dokumentacyjny, Słupsk 2009 i Teatr w Słupsku. Instytucja artystyczna, Słupsk 2012).

Grażyna Starak — dr, st. wykładowca w Zakładzie Literatury i Kultury Francu‑skiej i Frankofońskiej Uniwersytetu Śląskiego. Wielokrotna stypendystka rządu francuskiego. Jej zainteresowania i badania dotyczą współczesnego teatru fran‑cuskiego, nowych zjawisk w teatrze europejskim, zagadnień związanych z antro‑pologią teatru, języka teatralnego. Opublikowała kilkadziesiąt artykułów w kraju i zagranicą (Francja, Czechy, Portugalia, Turcja, Tunezja), brała udział w licznych konferencjach krajowych i zagranicznych, literaturoznawczych i teatrologicznych. Rozprawa doktorska: Le langage théâtral d’Antonin Artaud (Katowice, 2000). Ostat‑nie prace dotyczą twórczości Bernarda ‑Marii Koltèsa, jego roli w rozwoju współ‑czesnego teatru francuskiego i europejskiego, fenomenu popularności, specyfiki języka dramatycznego, konstrukcji dzieł, poetyki i filozofii świata Koltèsowskiego.

Dorota Szewczyk ‑Świerniak — doktorantka w Zakładzie Teatru i Dramatu Uniwersytetu Śląskiego; ukończyła filologię polską i kulturoznawstwo na Uni‑wersytecie Śląskim. Przygotowuje rozprawę na temat strategii dramatycznych i dyskursu tożsamościowego w polskim dramacie najnowszym.

Ewa Szkudlarek — pracownik Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Pozna‑niu. Adiunkt w Zakładzie Estetyki Literackiej Wydziału Filologii Polskiej i Kla‑sycznej. W swojej pracy badawczej zajmuje się teorią XX‑wiecznego dramatu. Twórczość dramaturgiczną rozpatruje w kontekście estetyki, psychologii, socjo‑

Noty o Autorach486

logii, filozofii, etyki i historii sztuki. Recenzent teatralny internetowego dwu‑tygodnika „Artpapier” i miesięcznika „Teatr”. Autorka książki Lęk w dramacie. Osiem esejów (Poznań 2011).

Adriana Świątek — doktorantka w Zakładzie Teatru i Dramatu na Uniwer‑sytecie Śląskim, gdzie od 2011 roku realizuje projekt badawczy SLAVDOM! EXPEDITION z obszaru antropologii widowisk, skoncentrowany wokół za‑gadnienia „Obrzęd weselny jako widowisko kulturowe w huculskiej kulturze ludowej”. Wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwi‑ka Solskiego w Krakowie, na Wydziale Teatru Tańca w Bytomiu. Publikuje w Kwartalniku Kulturalnym „Opcje”, Miesięczniku Społeczno ‑Kulturalnym „Śląsk”, czasopiśmie „Laboratorium Kultury” redagowanym przez pracowni‑ków, współpracowników i doktorantów Zakładu Teorii i Historii Kultury Uni‑wersytetu Śląskiego.

Antoni Winch — absolwent Wydziału Wiedzy o Teatrze warszawskiej Akade‑mii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza. Doktorant Instytutu Sztuki PAN. Napisał rozprawę doktorską pod tytułem: Dramat Ciemnych Gier. Twórczość Sła-womira Mrożka i zachodnioeuropejskich absurdystów w kontekście kulturowych i spo-łecznych implikacji związanych z ideą śmierci Boga. Artykuły odnoszące się do problematyki związanej z szeroko pojmowanym Teatrem Absurdu publikował w pismach: „Dialog”, „Teatr”, „Aspiracje” oraz na stronie internetowej www.witkacologia.eu.

Agnieszka Watras — absolwentka kulturoznawstwa na Uniwersytecie Śląskim. W czasie studiów zajmowała się problematyką antysemityzmu w literaturze i publicystyce oraz krytyką literacką Jana Błońskiego.

Ewa Wąchocka — prof. dr hab., kulturoznawca, teatrolog; kierownik Zakładu Teatru i Dramatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zajmuje się europej‑skim dramatem i teatrem XX wieku oraz teorią dramatu, zwłaszcza ewolucją form we współczesnej dramaturgii. Opublikowała monografie Między sztuką a filozofią. O teorii krytyki artystycznej Stanisława Ignacego Witkiewicza (Katowice 1992), Autor i dramat (Katowice 1999), Współczesne metody badań teatralnych (Ka‑towice 2003), Milczenie w dwudziestowiecznym dramacie (Kraków 2005). Redaktor‑ka lub współredaktorka między innymi Od symbolizmu do post -teatru (Warszawa 1996), Pohledy II — Punkty widzenia II (Katowice—Olomouc 2004), Teatr — media — kultura (Katowice 2006), Przestrzenie we współczesnym teatrze i dramacie (Kato‑wice 2009).

Redakcja Barbara Konopka

Redakcja techniczna Barbara Arenhövel

Korekta Lidia Szumigała

Łamanie Bogusław Chruściński, Marek Zagniński

Copyright © 2014 byWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Wszelkie prawa zastrzeżone

ISSN 0208 ‑6336ISBN 978 ‑83 ‑226 ‑2283 ‑4

(wersja drukowana)

ISBN 978 ‑83 ‑8012‑131 ‑7(wersja elektroniczna)

WydawcaWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

ul. Bankowa 12B, 40 ‑007 Katowicewww.wydawnictwo.us.edu.ple ‑mail: [email protected]

Wydanie I. Ark. druk. 30,5 + wklejki. Ark. wyd. 37,5. Papier Ecco Book Cream, 70 g, vol. 1.8

Cena 54 zł (+ VAT)

Druk i oprawa: „TOTEM.COM.PL Sp. z o.o.” Sp.K.ul. Jacewska 89, 88 ‑100 Inowrocław

Dramat i doświadczenie

Documents

Transcript of Dramat i doświadczenie