Dopalacze Nowe trendy w zażywaniu substancji psychoaktywnych oraz ich wpływ na zachowanie młodzieży

Agnieszka Słoniewska

CO TO SĄ DOPALACZE?

• ang. smarts, legal highs, herbal highs, boosters

• Potoczne określenie grupy różnych substancji lub ich mieszanek o rzekomym lub faktycznym działaniu psychoaktywnym, nieznajdujących się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii;

ŚRODKI ZASTĘPCZE

• Substancja "pochodzenia naturalnego lub syntetycznego" używana jako "środek odurzający lub substancja psychotropowa".

• Jej "wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych".

ZASADY SPRZEDAŻY

• Sprzedaż odbywa się za pośrednictwem: • Internetu • Sklepów tzw. „smart shop” (nazwa pochodzi od tzw.

„smart drugs” czyli rzekomych substancji usprawniających funkcje poznawcze)

• Osiedlowych dealerów

• W Europie sklepy z dopalaczami działają od kilku lat• Pierwszy sklep w Polsce otwarto pod koniec sierpnia

2008 roku w Łodzi• Na rynek polski dopalacze weszły dwa lata wcześniej

się za pośrednictwem Internetu

OZNAKOWANIE OPAKOWAŃ PRZEZ PRODUCENTÓW

Przykładowy skład: witamina C, mieszanka aminokwasów, witamina B (complex), wapń, magnez, pieprz Cayenne, imbir lekarski, zielona herbata, ginkgo biloba, ekstrakty ziołowe, mieszanka piperazyn; Witaminy i zioła zmniejszają w świadomości

nabywcy strach przed niekorzystnym wpływem dopalaczy na zdrowie,

Informacja o konieczności kontaktu z lekarzem w przypadku spożycia;

BRAK RZETELNYCH INFORMACJI

O SKŁADZIE• „SKŁAD: Amino Acid Complex, Gelatin(Capsule

Shell), Zingiber Officinale, Caffeine, Ketones”

• Podstawą działania psychoaktywnego są zapewne wymienione ketony, ale jakie?

• Ze względu na szybko zmieniające się prawo, zakazujące jednych substancji, szybko znajdują się zamienniki, których niestety nikt w tak szybkim czasie nie jest w stanie przebadać, więc nie wiadomo jak działają na organizmy

OZNAKOWANIE OPAKOWAŃ PRZEZ PRODUCENTÓW

Etykiety zawierają „instrukcję obsługi” wraz z opisem pożądanych efektów:

• „Jedna tabletka dla osoby ważącej poniżej 75 kilogramów oraz dwie tabletki dla osoby powyżej 75 kilogramów wagi”;

• „Weź jedną kapsułkę, poczekaj dwie godziny przed następną dawką, pij duże ilości wody lub ulubionych soków”;

• Łączenie tych środków z alkoholem lub innymi używkami takimi jak kawa czy napoje energetyzujące może być śmiertelnie niebezpieczne!

CHARAKTERYSTYKA DOPALACZY

Specyfiki o działaniu stymulującym,

relaksującym, halucynogennym oraz

psychodelicznym;

Są to substytuty istniejących narkotyków,

jednak zarówno ich skład, jak i działanie jest

dotąd nieznane

Jedne mają znacznie słabsze działanie od swoich

substytutów, inne natomiast są o wiele silniejsze i

bardziej toksyczne, co powoduje liczne przypadki

ciężkich zatruć;

OBJAWY PO ZAŻYCIU DOPALACZY

Słaba koncentracja uwagi Nudności Wymioty Senność Apatia Zawroty głowy, silne bóle głowy Euforia Gwałtowny przypływ energii Kłopoty z oddychaniem Duże wahania ciśnienia krwi Zaburzenia równowagi Przekrwione i wysuszone śluzówki Brak reakcji źrenic na światło Drżenie rąk

RODZAJE

Dopalacze, ze względu na uzyskiwane efekty można podzielić na:

• Energetyzujące

• Euforyczne

• Psychodeliczne

• Afrodyzjaki

• Mieszanki roślinne, ziołowe

DOPALACZE O DZIAŁANIU ENERGETYZUJĄCYM

DOPALACZE O DZIAŁANIU EUFORYCZNYM

DOPALACZE O DZIAŁANIU PSYCHODELICZNYM

I HALUCYNOGENNYM

DOPALACZE- AFRODYZJAKI, ZWIĘKSZAJĄCE POPĘD

SEKSUALNY

DOPALACZE SYNTETYCZNE

Pochodne piperazyny - działanie podobne do stanów po zażyciu narkotyków ekstasy i amfetaminy:

1. Psychodeliczne i euforyczne. 2. Pobudzenie ruchowe. 3. Błogostan.4. Uczucie mrowienia.

ZAGROŻENIA, EFEKTY UBOCZNE

1. Podwyższenie ciśnienia.2. Przyspieszenie akcji serca.3. Rozszerzenie źrenic.4. Silne bóle głowy.5. Bezsenność, niepokój.6. Skurcze mięśni, nudności.7. Wymioty.8. Psychoza.9. Zapaść.10. Problemy z trzymaniem moczu.11. Upośledzenie funkcji nerek.

POCHODNE PIPERAZYNY- BZP

o BZP (N-benzylopiperazyna): o stymulant OUN, działanie podobne

do amfetaminy, ale 10-krotnie słabsze; o w Polsce od marca 2009 r. substancja

została objęta kontrolą prawną;

Działanie niepożądane:bóle brzucha, nudności, wymioty, bóle głowy, kołatanie serca, brak apetytu, stany lękowe, bezsenność, dziwne myśli, zmiany nastroju, dezorientacja, rozdrażnienie, drgawki.

POCHODNE PIPERAZYNY- TFMPP

o TFMPP (3-trifluorometylofenylopiperazyna): mechanizm działania według niektórych źródeł jest zbliżony do MDMA (ekstasy), a według innych przypomina raczej LSD zmieszane z meta amfetaminą, choć o dużo słabszym działaniu przy bardzo niskich dawkach.

Działanie niepożądane:Migreny, bóle głowy, utrata apetytu, bezsenność, wymioty nasilające się przy wysokich dawkach.

PIERWSZE WYNIKI ANALIZ DOPALACZY

• Rzecznik GIS Jan Bondar: do tej pory przebadano część z 10 tys. próbek pobranych z dopalaczy. Badania prowadziły trzy ośrodki: • Narodowy Instytut Leków w Warszawie (2,5 tys.

próbek), • Instytut Ekspertyz Sądowych w Krakowie (235 próbek) • Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w

Poznaniu (202 próbki). • Tylko w kilku próbkach badanych w Warszawie i Krakowie

nie wykryto żadnych substancji psychoaktywnych. • W ponad 300 przypadkach wykryto substancje zakazane,

które są wpisane na listę niedozwolonych w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii; obrót nimi jest karany.

• W dopalaczach znaleziono BZP (benzylopiperazyna), nefedron oraz JWH-018 (syntetyczny kannabinoid).

• W innych przypadkach wykryto silnie działające substancje psychoaktywne, które nie są jeszcze zakazane, pochodne amfetaminy i alkaloidy kannabinoidów.

• Nie są one jeszcze dobrze poznane, a niektóre z nich to zupełnie nowe substancje.

PIERWSZE WYNIKI ANALIZ DOPALACZY

PIERWSZE WYNIKI ANALIZ DOPALACZY

• W kilkudziesięciu próbkach pobranych z dopalaczy stwierdzono obecność leków, środków miejscowo znieczulających, nasennych oraz innych o podobnym działaniu, m.in. lidokainy i benzokainy.

• Leki te były najczęściej dodawane do produktów wziewnych, mających imitować działanie kokainy.

• W składzie próbek dopalaczy reklamowanych jako naturalne, roślinne środki zastępujące marihuanę, nie wykryto roślin o działaniu psychoaktywnym. Dopalacze tego typu były nasączane lub spryskiwane środkami chemicznymi.

DOPALACZE NATURALNE

22.04.23

DOPALACZE NATURALNE

• Mieszanki ziołowe

• Szałwia wieszcza (Salvia divinorum):

• Fly agaric: susz kapelusza muchomora czerwonego lub plamistego

MIESZANKI ZIOŁOWE

• Występują w postaci suszu roślinnego, często aromatyzowanego.

• Działanie, podobnie jak w przypadku konopi, lekko psychodelicznie; w zależności od typu mieszanki, indywidualnych cech organizmu użytkownika oraz jego nastroju, może działać bardziej euforycznie i stymulująco lub uspokajająco i relaksująco.

MIESZANKI ZIOŁOWE

• Zawierają również syntetyczne związki kannabinoidowe takie jak: JWH-018 czy CP-47,497 które od THC - związku aktywnego występującego w konopiach indyjskich, różni się przede wszystkim mocą działania.

• Np. JWH-018 ma pięć razy silniejsze działanie w porównaniu z konopiami indyjskimi.

• Skutki przedawkowania mogą być groźne dla zdrowia, a i ustawiczne przyjmowanie surowca, którego działanie nie zostało jeszcze dobrze zbadane na ludziach, może przysporzyć problemów zdrowotnych.

MIESZANKI ZIOŁOWE

• Palenie mieszanek ziołowych = jednoczesne wprowadzanie do organizmu kilku różnych substancji oraz bliżej nieokreśloną liczbę produktów /niecałkowitego/ spalania.

• Niektóre z nich mają działanie euforyczne, niektóre stymulujące, uspokajające, przeciwbólowe, a jeszcze inne psychodeliczne.

• Jednoczesne oddziaływanie na organizm substancji o różnym /czasem przeciwstawnym/ działaniu może być dodatkowo niebezpieczne i nieprzewidywalne w skutkach.

MIESZANKI ZIOŁOWE

Działanie niepożądane:• Bóle głowy;• Bóle w okolicy klatki piersiowej;• Bezpośrednio po paleniu chwilowe problemy

z oddychaniem ;• Płytki oddech;• Znużenie, brak chęci do działania, problemy

z koncentracją;• Stany lękowe nasilające się przy wysokich

dawkach;

FLY AGARIC

Postać fizyczna:Susz kapelusza grzyba (muchomor

czerwony lub plamisty) w postaci kawałka o różnym rozdrobnieniu, przy większych fragmentach widoczne są blaszki barwy białej lub kremowej, a po drugiej stronie susz przyjmuje zabarwienie od żółtopomarańczowego do jaskrawoczerwonego.

Stan odurzenia osiągany jest przez żucie świeżych lub wysuszonych owocników lub picie wywaru z Amanta muscaria.

FLY AGARIC

 Działanie:• Stan odurzenia, początkowo przypominający stan

upojenia alkoholowego, nastrój poprawia się, a dobremu samopoczuciu towarzyszy gadatliwość.

• Halucynacje wzrokowe i słuchowe. • Może powodować uspokojenie i przygnębienie. • Czasem pojawia się przebudzenie

psychosomatyczne, które przechodzi w napady szału (nadmierne rozdrażnienie i wściekłość).

• Może wystąpić nadmierna wrażliwość wszystkich zmysłów (zwłaszcza w odbiorze dźwięków, światła, oraz rozmiarów przedmiotów)

FLY AGARIC

 Działanie niepożądane:• osłabienie, zmęczenie, • zaburzenia równowagi, zawroty głowy, • zaburzenia żołądkowo-jelitowe w postaci

nudności, wymiotów, biegunki, • przyspieszenie tętna, • podwyższenie temperatury ciała nawet do 40°C, • zaczerwienienie skóry, • suchość w jamie ustnej,• zanik pamięci dotyczący zdarzeń przed i w czasie

zaburzeń świadomości,• zniesienie reakcji źrenic na światło.

SZAŁWIA WIESZCZA (salvia divinorum)• Roślina występująca w stanie

naturalnym w Sierra Mazateca w Meksyku. Jej głównym składnikiem aktywnym jest salvinorin A.

Postać fizyczna:Susz rośliny, liście, ekstrakt

SZAŁWIA WIESZCZA

Ma działanie silnie halucynogenne, któremu towarzyszy brak kontroli nad zachowaniem i poważne trudności w poruszaniu się.

• Mogą wystąpić ataki szału, łącznie z koszmarnymi halucynacjami i urojeniami.

• Niektórzy „użytkownicy” donoszą o stanach podobnych do psychozy.

• Nie jest wykluczone, że, podobnie jak niektóre inne halucynogeny (LSD, psylocybina), szałwia może indukować choroby psychiczne.

.

Co zrobić, kiedy podejrzewamy dziecko o to, że miało kontakt z

dopalaczami?

• Dziecko wróciło z imprezy, od znajomych i ma objawy podobne do zatrucia lub inne, mogące wskazywać na spożycie dopalaczy;• Przede wszystkim zadbaj o bezpieczeństwo i

zdrowie dziecka;

• Znajdujemy w rzeczach dziecka opakowanie po dopalaczach;

• Dowiadujemy się, że dziecko miało kontakt z dopalaczami;

JAK REAGOWAĆ?

• Nie działaj pod wpływem emocji, nie rozpoczynaj rozmowy, gdy dziecko jest odurzone.

• Przygotuj się do rozmowy, zadbaj oto, by każde z was miało czas na tę rozmowę.

• Wysłuchaj co ma dopowiedzenia na swoją obronę, ale nie daj się zwieść łatwym tłumaczeniom.

• Nie ufaj zapewnieniom, że znaleziony w jego pokoju narkotyk lub dopalacz należy do kolegi.

• Nie daj się przekonać, że teraz taka moda i wszyscy je biorą.

• Nie uważaj za mniejsze zło, jeżeli mówi, że to „tylko trawka”.

JAK REAGOWAĆ?

• Nie obwiniaj się, kiedy mówi, że bierze z powodu kłopotów rodzinnych.

• Jeżeli zbadasz, że był to incydent – daj mu szansę, nie traktuj jak narkomana.

• Porozmawiaj o konsekwencjach i zagrożeniach z powodu narkotyków, a także na temat presji i manipulacji ze strony grupy biorącej narkotyki.

• Powiedz, że złamało zasady, zawiodło twoje zaufanie i jak źle się z tym czujesz.

• Ustalcie nowe reguły i stosuj zasadę „ograniczonego zaufania” dopóki nie upewnisz się, że wszystko jest w porządku.

JAK REAGOWAĆ?

• Jeżeli stwierdzisz, że dziecko ma już problem z powodu narkotyków, skorzystaj z pomocy specjalistów.

• Zdobądź adresy poradni lub specjalistów w zakresie uzależnień, którzy pomogą tobie i dziecku poradzić sobie z problemem.

• Wspólnie z terapeutą i dzieckiem ustalcie reguły postępowania i konsekwentnie ich przestrzegaj.

• Jeżeli dziecko podejmie terapię, będzie potrzebowało od was dużo cierpliwości, zrozumienia i wsparcia.

JAK REAGOWAĆ?

• Nie chroń dziecka przed konsekwencjami jego zachowań.

• Jeżeli się nie uczyło, może nawet nie zdać. To konieczny element dochodzenia do zdrowia.

• Nie usprawiedliwiaj nieobecności, nie tłumacz dziecka przed nauczycielami, znajomymi i rodziną. Nie wstydź się i nie ukrywaj za wszelką cenę tego problemu – to przecież może się zdarzyć w każdej rodzinie.

PROFILAKTYKA TO PRZEDE WSZYSTKIM…

• Okazywanie miłości i zainteresowania życiem dziecka • Najważniejsza osoba• Zdrowie i szczęście dziecka • Przyjaciele• Zainteresowania • Sposoby spędzania czasu wolnego

• Dobre porozumiewanie się z dzieckiem• Rozmowa, pytanie o zdanie dziecka• Uważne słuchanie, • Trudne tematy – o narkotykach, alkoholu,

dojrzewaniu

22.04.23

PROFILAKTYKA TO PRZEDE WSZYSTKIM…

• Zdrowa dyscyplina • Jasne granice• Zdecydowany sprzeciw wobec narkotyków i

innych środków psychoaktywnych• Oczekiwania i zasady dotyczące godzin powrotu

do domu, kontaktów z kolegami• Kontrola tego, na co wydawane jest kieszonkowe

• Wsparcie dziecka • Docenianie wysiłków dziecka• Pochwała za sukcesy i odpowiedzialność• Zapewnienie o gotowości do niesienia pomocy

CZEGO MŁODZIEŻ POTRZEBUJE OD SWOICH RODZICÓW?

• Poczucia więzi i przynależności do rodziny. Chcą czuć, że są kochane, rozumiane i mogą liczyć na wsparcie rodziców. Potrzebują naszego szacunku, przyjaznej atmosfery w domu – poczucia bezpieczeństwa.

• Poczucia własnej wartości. Chcą, aby doceniać ich wysiłki w osiąganiu sukcesów oraz chcą mieć pewność, że nie zostaną przez nas skrytykowane i odrzucone, gdy coś się nie uda.

• Wiarygodności. Chcą mieć pewność, że zachowujemy się tak jak mówimy, Ale także, że potrafimy przyznać się do własnych słabości, niewiedzy i błędów.

CZEGO MŁODZIEŻ POTRZEBUJE OD SWOICH RODZICÓW?

• Sprawiedliwego traktowania. Przekonania, że rodzice w niejasnej sytuacji zareagują w oparciu o wnikliwe rozpatrzenie sprawy.

• Stanowczości w ważnych sprawach. Potrzebują jasno określonych reguł i konsekwencji w ich przestrzeganiu.

• Poszanowania intymności i dyskrecji. Chcą mieć pewność, że granice ich prywatności są przez nas respektowane.

DOPALACZE- PROFILAKTYKA

• Zakazy i delegalizacja części środków nie rozwiążą problemu, na ich miejsce mogą pojawić się nowe substancje (zdelegalizowano już niektóre składniki dopalaczy, ale bardzo szybko na ich miejsce pojawiły się nowe);

• Nawet jeśli wszystkie sklepy zostaną zamknięte, pozostanie Internet;

• Najważniejsze jest uświadamianie potencjalnych użytkowników dopalaczy o ich szkodliwości;

JAK ROZMAWIAĆ Z DZIECKIEM O DOPALACZACH?

• Są to substancje bardzo niebezpieczne- nie znamy ich składu.

• Dopalacze zawierają substancje nie sprawdzone pod kątem ich wpływu na organizm ludzki - mogą być bardzo niebezpieczne.

• Lista działań niepożądanych jest bardzo długa.• Osoba sięgająca po te środki godzi się na bycie

„królikiem doświadczalnym”.• Może się okazać, że w składzie specyfiku znajdą

się substancje na które dziecko jest uczulone.

JAK ROZMAWIAĆ Z DZIECKIEM O DOPALACZACH?

• Ponieważ nie jest znane dokładne działanie dopalaczy, często ze względu na brak „zamierzonego efektu” osoby zażywające specyfiki, przedawkowują je, co jest niebezpieczne dla życia i zdrowia

• Zażywanie substancji psychoaktywnych w celu zwiększenia wydajności umysłowej jest bardzo niebezpieczne i może dawać odwrotny efekt

• Powodują zmiany w zachowaniu • Mogą wywoływać zachowania przestępcze i konflikty z

prawem (niektóre zawody wymagają niekaralności).• Uzależniają – zniewalają.

•

www.dopalaczeinfo.pl

www.kbpn.gov.pl

www.narkomania.org.pl

www.centrumprofilaktyki.org.pl

www.narkotyki.pl/nietypowe-uzaleznienia/dopalacze

www.dopalacze.x-res.eu

Pedagog/psycholog szkolny s. 112

Centrum Interwencji Kryzysowej - Poradnia KARAN

ul. Skoczylasa 8, tel. (071) 349-15-56 www.karan.pl

Młodzieżowy Ośrodek Profilaktyki i Wczesnej Terapii MONAR

ul. Roosevelta 18a tel. (071) 788-93-09

Centrum Psychoprofilaktyki i Psychoedukacji Wrocław, al. Kasprowicza 58/60

tel. (0-71) 326-22-72 całodobowy Przyjmuje pacjentów bez ograniczeń

wiekowych, Poradnia dla osób uzależnionych, Psychoterapia indywidualna i grupowa dla

osób uzależnionych i ich rodzin, Konsultacje lekarskie i prawne, Testy na obecność narkotyków, Skierowania do oddziałów detoksykacyjnych i

ośrodków rehabilitacyjnych,

Centrum Redukcji Szkód Poradnia Uzależnień RETURNKościuszki 67 (wejście od Gwarnej)tel. 0 71 311 24 06    

Dla pacjentów bez ograniczeń wiekowych. Porady i psychoterapia dla osób uzależnionych i ich

rodzin. Świetlica DROP-IN z gabinetem zabiegowym. Program pracowników ulicznych i wymiany sprzętu

jednorazowego. Skierowania na detoks i do ośrodków.

Poradnia Terapii Uzależnień od Narkotyków ul. Wyb. J.C. Korzeniowskiego 18 tel. (0-71) 329 14 60

Dla pacjentów od 13 r.ż., Poradnia, psychoterapia indywidualna i grupowa dla

osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin, Konsultacje lekarskie i prawne, Wywiady, interwencje

socjalne

Centrum Psychoprofilaktyki i Psychoedukacji pl. Pereca 2/1 tel. (071) 364-33-24, 364-56-48, 364-50-23 www.cpp.medon.pl