DOLNE ŹRÓDŁA CIEPŁA RAUGEO DO POMP CIEPŁA · 1.5 Podstawowe informacje dotyczące materiałów...

DOLNE ŹRÓDŁA CIEPŁA RAUGEO DO POMP CIEPŁANOWOCZESNE OGRZEWANIE, CHŁODZENIE I OSZCZĘDZANIE ENERGII Z WYKORZYSTANIEM CIEPŁA GEOTERMALNEGOINFORMACJA TECHNICZNA 827600 PL

Ważna od 06.2012827600 – Zastrzegamy sobie prawo do zmian technicznychwww.rehau.pl

BudownictwoMotoryzacja

Przemysł

SPIS TREŚCI

1 . . . . . . . Podstawy systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.1. . . . . . Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.2. . . . . . Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.3. . . . . . Podstawy wykorzystania ciepła geotermalnego w warstwie przypowierzchniowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.4. . . . . . Dobór i projektowanie systemów geotermalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.5. . . . . . Podstawowe informacje dotyczące materiałów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2 . . . . . . . Dolne źródło ciepła do pomp ciepła – RAUGEO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

3 . . . . . . . Sondy pionowe RAUGEO i osprzęt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103.1. . . . . . Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103.2. . . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103.3. . . . . . Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143.4. . . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163.5. . . . . . Osprzęt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4 . . . . . . . Kolektory poziome RAUGEO i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244.1. . . . . . Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244.2. . . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244.3. . . . . . Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274.4. . . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284.5. . . . . . Osprzęt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

5 . . . . . . . Kolumny geotermalne RAUGEO i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315.1. . . . . . Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315.2. . . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315.3. . . . . . Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325.4. . . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335.5. . . . . . Osprzęt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

6 . . . . . . . Sonda spiralna RAUGEO Helix i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366.1. . . . . . Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366.2. . . . . . Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366.3. . . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376.4. . . . . . Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386.5. . . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396.6. . . . . . Osprzęt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

7 . . . . . . . Sonda współosiowa RAUGEO i osprzęt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437.1. . . . . . Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437.2. . . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437.3. . . . . . Projektowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447.4. . . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447.5. . . . . . Osprzęt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

2

8 . . . . . . . Studnia rozdzielaczowa midi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498.1. . . . . . Ogólny opis produktu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498.2. . . . . . Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498.3. . . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508.4. . . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548.5. . . . . . Osprzęt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

9 . . . . . . . Studnia rozdzielaczowa large . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579.1. . . . . . Ogólny opis produktu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579.2. . . . . . Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579.3. . . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579.4. . . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639.5. . . . . . Osprzęt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

10 . . . . . . Rozdzielacz modułowy RAUGEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7110.1. . . . . Ogólny opis produktu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7110.2. . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7110.3. . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

11 . . . . . . Osprzęt RAUGEO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7811.1. . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7811.2. . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

12 . . . . . . Technika połączeń typu tuleja zaciskowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8512.1. . . . . Opis systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8512.2. . . . . Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8512.3. . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8612.4. . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

13 . . . . . . Zawory kulowe REHAU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8813.1. . . . . Opis produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8813.2. . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

14 . . . . . . Technika połączeń za pomocą mufy elektrooporowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8914.1. . . . . Opis ogólny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8914.2. . . . . Specjalne wskazówki bezpieczeństwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8914.3. . . . . Dane techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8914.4. . . . . Montaż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Załącznik - diagramy strat ciśnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

Załącznik - formularz obiektowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

Normy i przepisy prawne obowiązujące w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Gwarancja REHAU. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

Warunki gwarancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

3

1.1 Wprowadzenie

Niniejsza Informacja Techniczna obowiązuje przy projektowaniu, ukła-daniu i podłączaniu rur instalacji RAUGEO z kształtkami, osprzętem i narzędziami w ramach opisanych poniżej obszarów zastosowania, norm i wytycznych.

Normy / przepisy prawne

1 PODSTAWY SYSTEMU

Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i instrukcje obsługi

- dla bezpieczeństwa własnego i innych osób przed rozpoczęciem prac montażowych należy w całości przeczytać instrukcje obsługi - instrukcje obsługi należy zachować do wglądu - w przypadku pytań i niejasności dotyczących poszczególnych wytycznych montażowych proszę się zwrócić do Biura Handlowo--Technicznego REHAU.

Zastosowanie zgodne z przeznaczeniemSystem RAUGEO może być projektowany, instalowany i użytkowany wyłącznie w sposób opisany w niniejszej Informacji technicznej. Każde inne zastosowanie jest niezgodne z przeznaczeniem i tym samym niedopuszczalne.

Należy przestrzegać wszystkich obowiązujących krajowych i między-narodowych przepisów w zakresie montażu, instalacji, BHP i bez-pieczeństwa BHP oraz wskazówek zawartych w niniejszej Informacji Technicznej.Obszary zastosowań, które wykraczają poza zakres Informacji Tech- nicznej (zastosowania specjalne) wymagają konsultacji z działem technicznym REHAU.W celu konsultacji należy się zwrócić do Biura Handlowo-Techniczne-go REHAU.Wskazówki dotyczące projektowania i montażu dotyczą bezpośrednio konkretnych produktów REHAU i odnoszą się do fragmentów ogólnie obowiązujących norm i przepisów.Należy przestrzegać aktualnie obowiązujących wytycznych, norm i przepisów. Należy stosować się do szczegółowych norm, przepisów i wytycznych dotyczących projektowania, montażu i użytkowania syste-mów geotermalnych, które nie są zawarte w Informacji technicznej.

Ogólne środki ostrożności

- Miejsce pracy należy utrzymywać w czystości i usunąć z niego zbędne przedmioty - Należy zapewnić odpowiednie oświetlenie w miejscu pracy - Nie dopuszczać do miejsca montażu dzieci i zwierząt domowych oraz nieupoważnionych osób - Należy stosować wyłącznie komponenty REHAU przeznaczone do danego systemu instalacyjnego. Zastosowanie komponentów nie na-leżących do systemu REHAU lub użycie narzędzi, które nie pochodzą z danego systemu REHAU może prowadzić do wypadków lub innych zagrożeń.

Prawo górnicze i geologicznePrawo wodneRekomendacje Techniczne COCHPN-EN 255-1:2000 PN-EN 255-2:2000 PN-EN 255-3:2000 PN-EN 255-4:2000 PN-EN 378-1:2002 PN-EN 378-2:2002 PN-EN 378-3:2002 PN-EN 378-4:2002 PN-EN 805:2002PN-EN 1254-3:2004

PN-EN 1610:2002 PN-EN 1861:2001 PN-EN 10266-1-3:2006PN-EN 12201-1-3:2011 PN-EN ISO 15875-1:2005 PN-EN ISO 15875-2:2005 PN-B-02480:1986 PN-B-03020:1981 PN-S-02205:1998 ATV-A 127VDI 4640

1.2 Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i zagrożeń

Objaśnienie stosowanych symboli

Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa

Wskazówka prawna

Ważna informacja

Informacja w Internecie

Korzyści

Aktualność Informacji TechnicznejDla zachowania bezpieczeństwa i zapewnienia prawidłowego stoso-wania produktów REHAU należy regularnie sprawdzać, czy została wydana nowa wersja Informacji technicznej. Data wydania Informacji technicznej jest podana zawsze w lewym dolnym rogu strony tytułowej.Aktualna wersja Informacji technicznej jest dostępna w Biurze Han-dlowo-Technicznym REHAU oraz w wersji elektronicznej na stronie internetowej REHAU: www.rehau.pl/geotermia

4

0

Temperatura (°C)

Luty

Maj

Sierpień

Listopad

Głębsze warstwygruntu

5

0 5 10 15 20

10

15

2050

100

200

300

400

Głęb

okoś

ć (m

)dużych instalacji >30 kW zaleca się wykonanie dokładnych obliczeń na podstawie programów symulacyjnych oraz dokładnego badania geotechnicznego gruntu (Thermal Response Test – test reakcji termicznej).

Wpływ na środowisko naturalnePompy ciepła sprzężone z kolektorami gruntowymi, których wymiary zostały zaniżone, mogą wpływać miejscowo na proces wegetacji (przedłużenie okresu niskich temperatur).

Z reguły zaniżenie wydajności skutkuje mniejszymi temperaturami źró-deł ciepła, a przez to mniejszą liczbą okresów pracy w ciągu roku. W ekstremalnym przypadku temperatury źródeł ciepła mogą występować na niższych granicach zastosowania pompy ciepła.

Również w przypadku pomp ciepła sprzężonych z sondami geotermal-nymi zaniżone wydajności w trybie pełnego obciążenia mogą skutko-wać przez krótki czas bardzo niskimi temperaturami źródeł ciepła aż do dolnej granicy zastosowania pompy ciepła. W najgorszym przypadku długotrwałe użytkowanie może prowadzić do wyczerpania się źródła ciepła.

1.4 Dobór i projektowanie systemów geotermalnych

Przy projektowaniu należy wybrać najkorzystniejszą dla danej loka-lizacji formę wykorzystania ciepła geotermalnego i na tej podstawie dobrać odpowiednie komponenty systemowe. Można zastosować następujące alternatywne technologie: - sondy RAUGEO - do odwiertów pionowych na głębokości 50 – 300 m- sondy współosiowe RAUGEO - do odwiertów ukośnych (np. GRD) o długości 30 – 50 m

Rys. 1: Poziom temperatury gruntu w zależności od głębokości

Wymagania dotyczące personelu

- Nasze systemy mogą być instalowane wyłącznie przez wykwalifiko-wany i przeszkolony personel - Prace przy urządzeniach i przewodach elektrycznych mogą przepro-wadzać wyłącznie wykwalifikowane osoby z odpowiednimi upraw-nieniami.

Ubranie robocze

- Podczas montażu należy nosić odpowiednie ubranie ochronne takie jak okulary ochronne, rękawiczki, obuwie ochronne i osłonę na długie włosy - Nie należy zakładać obszernych ubrań ani biżuterii, ponieważ rucho-me elementy narzędzi i instalacji mogą o nie zawadzać - Przy wykonywaniu prac montażowych na wysokości głowy lub powyżej należy zakładać kask ochronny

Normy i przepisy prawnePrzy projektowaniu, transporcie, montażu, użytkowaniu, obsłudze i pracach konserwacyjnych należy przestrzegać:

- powszechnie obowiązujących przepisów BHP dotyczących zapobie-gania wypadkom i zasad bezpieczeństwa - przepisów dotyczących ochrony środowiska - obowiązujących ustaw, norm, wytycznych i przepisów jak np. PN, DIN, ISO, EN, DVGW, TRGI, TRF i VDE - przepisów lokalnych firm dostarczających media i energię

1.3 Podstawy wykorzystania ciepła geotermalnego w warstwie przypowierzchniowej

W geologii określenie „przypowierzchniowy” oznacza obszar rozcią-gający się od powierzchni ziemi do głębokości kilkuset metrów (do ok. 400 m). Jest to obszar, który można eksploatować za pomocą kolektorów poziomych, sond pionowych i spiralnych Helix oraz kolumn geotermalnych.

Rys. 1 przedstawia poziom temperatur na głębokości do 20 m. Zgod-nie z przedstawionym wykresem na głębokości 1,2 – 1,5 m utrzymuje się w ciągu roku temperatura w zakresie 7 °C - 13 °C, natomiast na głębokości ok. 18 m utrzymuje się przez cały rok temperatura w wy- sokości ok. 10 °C. Z reguły temperatura wzrasta co każde 100 m o 2 do 3 °C. Na głębokości 100 m temperatura wynosi zazwyczaj ok. 12 °C, na głębokości 200 m - ok. 15 °C. Ten poziom temperatur może być bardzo skutecznie wykorzystywany za pomocą pompy ciepła do celów ogrzewania lub chłodzenia (chło-dzenie aktywne wzgl. pasywne).

Podczas dokonywania obliczenia instalacji geotermalnej należy rozróż-nić między mocą cieplną wzgl. mocą chłodniczą a pracą ogrzewania wzgl. pracą chłodzenia możliwą do wykonania w ciągu roku.

W przypadku mniejszych instalacji, których moc cieplna wynosi ≤30 kW, wytyczna VDI 4640 podaje zasady dokonywania pomiarów. Dla

5

- sondy spiralne RAUGEO Helix - krótka sonda w kształcie spirali montowana pionowo na głębokości 2-5 m- kolektory geotermalne RAUGEO – poziomo montowane obwody geotermalne na głębokości ok. 1,5 m- kolumny energetyczne RAUGEO - rury obwodu geotermalnego wbudowane w palowanie fundamentowe

Wybór najbardziej odpowiedniego systemu geotermalnego jest uwa-runkowany przez:

- miejscowe warunki geologiczne (np. warstwy gruntu, poziom wód gruntowych)- wytyczne urzędowe (np. na terenach szkód górniczych, na obsza- rach objętych ochroną zasobów wodnych)- uwarunkowania budowlane (np. nowe budownictwo, renowacja istniejących budynków, rodzaj budynku)- wymaganą / dostępną powierzchnię

Przy projektowaniu systemu geotermalnego należy wziąć pod uwagę następujące kryteria techniczne dotyczące instalacji:

- zapotrzebowanie na ciepło i moc jednostkową pompy ciepła, z czego wynika moc parownika- natężenie przepływu pompy ciepła (karta charakterystyki pompy ciepła)- specyficzna wydajność poboru ciepła z ziemi- projektowana wydajność systemu odbierającego ciepło geotermalne- liczba godzin pracy systemu w ciągu roku wzgl. liczba godzin pracy przy pełnym obciążeniu - szczytowe obciążenie źródła ciepła (peak load)

Pompa ciepła musi być projektowana zawsze w oparciu o uwarunkowania dotyczące konkretnej inwestycji. Dlatego przy wymiarowaniu niezbędne jest uwzględnienie danych technicznych zastosowanej pompy ciepła, aby przyporządkować współczyn-nik wydajności cieplnej pompy ciepła do obliczonej wydajności grzewczej i rodzaju eksploatacji.

Punktem wyjścia do wymiarowania systemu geotermalnego jest zawsze wydajność parownika pompy ciepła, tj. ciepło pobierane z gruntu, wzgl. w przypadku chłodzenia ciepło odprowadzane do gruntu.

Oblicza się je na podstawie wydajności grzewczej i współczynnika wydajności cieplnej pompy ciepła:

Moc grzewcza [W] × (współczynnik wydajności cieplnej − 1)Moc parownika [W] = Współczynnik wydajności cieplnej

Współczynnik wydajności cieplnej pompy ciepła jest zawarty w do-kumentacji technicznej pompy ciepła. Na podstawie obliczonej mocy parownika wymiaruje się system geotermalny.

Obliczenia do wymiarowania zaproponowane w niniejszym opraco- waniu nadają się do urządzeń o mocy do 30kW. W przypadku instalacji grzewczych o mocy grzewczej pompy ciepła > 30 kW lub dodatkowego wykorzystywania źródła ciepła (np. chłodzenie) należy przeprowadzić dokładne obliczenia. Obejmują one np. roczny rozkład zapotrzebowania budynku na ogrzewanie i chłodzenie oraz dokładne parametry gruntu ustalone na podstawie badań Thermal Response Test. W każdym przypadku należy przestrzegać wytycznych dyrektywy VDI 4640.

REHAU chętnie udzieli Państwu wsparcia przy projektowaniu. W tym celu należy wypełnić formularz obiektowy załączony do Informacji Technicznej i przesłać do Biura Handlowo-Technicz-nego REHAU.

6

1.5 Podstawowe informacje dotyczące materiałówPE

-Xa

PE-R

CPE

100

Mat

eria

łw

ysok

ociśn

ieni

owo

siecio

wany

pol

iety

len

PE10

0-RC

(pol

yeth

ylen

resis

tant

to c

rack

) po

liety

len

z och

ronn

ą wa

rstw

ą ze

wnęt

rzną

UV

wg P

AS 1

075

Zgod

ny z

nor

mą

PN-E

N IS

O 15

875-

2 PN

-EN

1220

1-2,

wg

PAS

1075

PN-E

N 12

201-

2Ko

lor

szar

ycz

arny

Ciśn

ieni

e no

min

alne

PN 1

5PN

16

Reko

men

dacj

a Te

chni

czna

COC

HRT

/201

1-13

-000

3, R

T/20

11-1

3-00

04RT

/201

1-13

-000

3, R

T/20

11-1

3-00

04RT

/201

1-13

-000

3, R

T/20

11-1

3-00

04W

ytrz

ymał

ość

czas

owa

(wsp

ółcz

. bez

piec

z. S

F=1,

25)

Rury

SDR

11

(20

× 1

,9; 2

5 ×

2,3

; 32

× 2

,9; 4

0 ×

3,7

)20

°C

100

lat/1

5 ba

r10

0 la

t/15,

7 ba

r30

°C

100

lat/1

3,3

bar

50 la

t/13,

5 ba

r40

°C

100

lat/1

1,8

bar

50 la

t/11,

6 ba

r50

°C

100

lat/1

0,5

bar

15 la

t/9,5

bar

60 °

C50

lat/9

,5 b

ar5

lat/7

,7 b

ar70

°C

50 la

t/8,5

bar

2 la

ta/6

,2 b

ar80

°C

25 la

t/7,6

bar

-90

°C

15 la

t/6,9

bar

-Za

kres

tem

pera

tur u

żytk

owan

ia

−40

°C

do 9

5 °C

−20

°C

do 4

0 °C

Min

imal

na te

mpe

ratu

ra u

kład

ania

−

30 °

C−

10 °

CM

inim

alne

pro

mie

nie

gięc

ia

20 ×

1,9

25 ×

2,3

32 ×

2,9

40 ×

3,7

25 ×

2,3

32 ×

2,9

40 ×

3,7

20 °

C20

cm

25 c

m30

cm

40 c

m50

cm

65 c

m80

cm

10 °

C30

cm

40 c

m50

cm

65 c

m85

cm

110

cm14

0 cm

0 °C

40 c

m50

cm

65 c

m80

cm

125

cm16

0 cm

200

cmOd

porn

ość

na z

gnie

ceni

e do

skon

ała

bard

zo d

obra

dobr

a

Rozp

rzes

trzen

iani

e si

ę ry

s pr

zy F

NCT

(ful

l not

ch

cree

p te

st)

> 2

0000

h>

330

0 h

200-

2000

h

Pods

ypka

gr

unt r

odzim

y pi

asek

Chro

pow

atoś

ć ru

r 0,

007

mm

0,04

mm

Śred

ni te

rmic

zny

wsp

ółcz

yn. r

ozsz

erza

lnoś

ci li

niow

ej0,

15 m

m/(m

*K)

0,20

mm

/(m*K

)Kl

asa

mat

eria

łów

bud

owla

nych

wg

DIN

4102

B2Od

porn

ość

chem

iczn

a pa

trz Z

ałąc

znik

1 do

DIN

807

5Gę

stoś

ć 0,

94 g

/cm

³0,

95 g

/cm

³W

ytrz

ymał

ość

wys

oce

wyt

rzym

ały

(bra

k ro

zcho

dzen

ia s

ię ry

s po

wsta

łych

podc

zas

trans

portu

lub

ukła

dani

a)

bard

zo w

ytrz

ymał

y(b

ardz

o po

woln

e ro

zcho

dzen

ie s

ię ry

s po

wsta

łych

podc

zas

trans

portu

lub

ukła

dani

a)

wyt

rzym

ały

(pow

olne

rozc

hodz

enie

się

rys

pows

tałyc

h po

dcza

s tra

nspo

rtu lu

b uk

łada

nia)

Wym

ogi s

taw

iane

mat

eria

łom

dla

stre

fy in

stal

acji

rodz

imy

mat

eria

ł po

dsyp

ka p

iask

owa

geot

erm

alne

j(p

osia

da z

regu

ły w

yższ

ą pr

zewo

dnoś

ć cie

plną

niż

pods

ypka

pia

skow

a)

Abso

rbow

anie

cie

pła

nieo

gran

iczon

e og

rani

czon

e(te

mpe

ratu

ra u

żytk

owan

ia d

o 9

5 °C

)(te

mpe

ratu

ra u

żytk

owan

ia d

o 4

0 °C

)

Przy

datn

ość

przy

chł

odze

niu

agre

gate

m c

hłod

nicz

ymta

k (te

mpe

ratu

ra u

żytk

owan

ia d

o 95

°C)

ogra

nicz

ona

(tem

pera

tura

uży

tkow

ania

do

40 °

C)St

osow

ana

sola

nka

wg w

ytyc

znej

VDI

464

0W

spół

czyn

nik

płyn

ięci

a M

FR

-0,

2-0,

5 g/

10 m

inTe

chni

ka p

ołąc

zeń

złącz

ki sk

ręca

ne, m

ufa

elekt

roop

orow

a, tu

leja

zacis

kowa

złącz

ki sk

ręca

ne, m

ufa

elek

troop

orow

a, zg

rzew

anie

doc

zoło

we, z

grze

wani

e ro

tacy

jne

Tabe

la 1

Po

dsta

wow

e in

form

acje

o m

ater

iała

ch

PE-Xa plusTworzywo PE-Xa plus poza wszystkimi właściwościami PE-Xa posiada dodatkowo warstwę antydyfuzyjną EVOH, która spełnia wymagania DIN 4726.

Rur PE-Xa plus (z warstwą EVOH) nie można łączyć za pomocą muf elektrooporowych.

7

System RAUGEO służy do transportu wody lub solanki w celu wyko-rzystywania energii geotermalnej do chłodzenia, ogrzewania lub magazynowania ciepła.

Zasadniczo wyróżnić można następujące zakresy zastosowania:

- ogrzewanie pomieszczeń (za pomocą ogrzewania bazującego na grzejnikach, ogrzewania podłogowego lub ściennego oraz poprzez wykorzystanie stropów chłodząco-grzewczych)- chłodzenie pomieszczeń (za pomocą systemów chłodzenia sufitowe- go i podłogowego lub poprzez stropy chłodząco-grzewcze)- uzdatnianie wody- ogrzewanie wolnych powierzchni- sezonowe magazynowanie ciepła

Z reguły systemy ogrzewania i chłodzenia wykorzystują pompę ciepła wzgl. agregaty chłodnicze, aby uzyskać wymagane temperatury robocze. W przypadku ogrzewania płaszczyznowego, szczególnie przy systemach stropów chłodząco-grzewczych, możliwe jest również, przynajmniej przez okres przejściowy, bezpośrednie chłodzenie bez konieczności włączania w międzyczasie pompy ciepła/agregatu chłodniczego.

Korzyści z użytkowania ciepła geotermalnegoUżytkowanie ciepła geotermalnego oferuje następujące korzyści:

- ekonomiczne źródło energii, w dużym stopniu niezależne od warun- ków pogodowych oraz pory roku, które regeneruje się regularnie dzięki ciepłu z wnętrza Ziemi oraz poprzez nasłonecznienie- znaczne zmniejszenie emisji CO2- oszczędności energii podczas ogrzewania i chłodzenia aż o 75%- w powiązaniu z ogrzewaniem płaszczyznowym istnieje możliwość zarówno chłodzenia, jak i ogrzewania za pomocą jednego systemu.- w połączeniu z kolektorami słonecznymi możliwość gromadzenia nadwyżki ciepła w gruncie

W celu optymalnego wykorzystania zalet ciepła geotermalnego system RAUGEO oferuje następujące rozwiązania:

- Sonda pionowa RAUGEO Podwójne lub pojedyncze sondy U są montowane pionowo – z reguły na głębokości do 300 m w celu efektywnego wykorzystania stałej temperatury panującej w głębszych warstwach gruntu do ogrzewa-nia i chłodzenia

- Kolektor poziomy RAUGEO Kolektor RAUGEO to system rur układanych poziomo na głębokości ok. 1,5 m. Stanowi dobrą alternatywę dla sond, kiedy przy budynku jest dostępny grunt o wystarczającej powierzchni

- Sonda spiralna RAUGEO Helix RAUGEO Helix to krótka sonda w kształcie spirali do montażu na głębokości 2-5 m, która jest stosowana w szczególności na obiek-tach z małą powierzchnią działki lub w przypadku ograniczeń w zakresie wykonywania odwiertów

- Kolumny geotermalne RAUGEO Kolumny RAUGEO to rury obwodów geotermalnych wbudowane w palowanie fundamentowe, które wspomagają ogrzewanie i chło-dzenie dużych budynków

- Sonda współosiowa RAUGEO Sonda współosiowa to rozwiązanie typu „rura-w-rurze” przezna-czone do odwiertów ukośnych o długości 30-50 m (np. GRD). Ten system idealnie nadaje się do wykorzystania w renowacji budynków mieszkalnych, ponieważ odwierty są wykonywane z jednego punktu i dzięki temu uszkodzenia powierzchni gruntu są minimalne.

Do wszystkich rozwiązań systemowych RAUGEO jest dostępny kompletny program osprzętu i komponentów począwszy od materiału wypełniającego do odwiertów poprzez różne typy studni rozdziela-czowych, przewodów przyłączeniowych i techniki połączeń aż po przejścia szczelne instalacji do budynku.

W kolejnych rozdziałach znajdą Państwo wyczerpujące informacje dotyczące wszystkich produktów, takie jak:

- szczególne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa - dane techniczne - wytyczne do projektowania i wymiarowania - wskazówki montażowe - osprzęt

2 DOLNE ŹRÓDŁO CIEPŁA DO POMP CIEPŁA – RAUGEO

8

Rys. 2: Sonda pionowa RAUGEO Rys. 3: Kolektor poziomy RAUGEO

Rys. 4: Sonda spiralna RAUGEO Helix

Rys. 7: Kolumna geotermalna RAUGEO w budynkach wielkokubaturowychRys. 6: Sonda pionowa RAUGEO w budynkach wielkokubaturowych

Rys. 5: Sonda współosiowa RAUGEO

9

Strata ciśnienia w sondach RAUGEO (sondy U)Glikol etylenowy 23 % / -5°C

Strata ciśnienia na jeden metr odwiertu [bar/m]

Przepływ burzliwy

Stru

mie

ń ob

jęto

ści [

m3 /h

]

Sonda pojedyncza U 32

Sonda podwójna U 32

Sonda pojedyncza U 40

Sonda podwójna U 40

3.1 Opis systemu

Sondy RAUGEO zajmują mało miejsca i stanowią ekonomiczne roz- wiązanie wykorzystywania ciepła geotermalnego. Pozwalają na pozyskiwanie z wnętrza ziemi nawet 75% ciepła potrzebnego do ogrzewania.W zależności od zapotrzebowania na energię głębokość i liczba od- wiertów mogą być różne, aby osiągnąć wymaganą wydajność. Wy-magana temperatura zasilania dla systemów ogrzewania jest osiągana w połączeniu z pompą ciepła. Przy chłodzeniu pomieszczeń latem system może pracować bez pompy ciepła.

Sonda RAUGEO PE-XaGłowica sondy PE-Xa jest wykonana z wygiętej rury, która jest umieszczona w żywicy poliestrowej wzmocnionej włóknem szklanym.

W głowicy sondy nie ma połączeń spawanych. Produkcja sond jest kontrolowana zewnętrznie.System Sondy RAUGEO PE-Xa posiada Rekomendację Techniczną Centralnego Ośrodka Chłodnictwa w Krakowie COCH RT/2011-13-0003 „Instalacja geotermalna RAUGEO – sonda” z dnia 08.12.2011.

Sonda RAUGEO PE 100/PE-RCGłowica sond PE 100 i PE-RC ma bardzo małą średnicę i jest spawa-na fabrycznie. System Sondy RAUGEO PE-100/PE-RC posiada Rekomendację Techniczną Centralnego Ośrodka Chłodnictwa w Krakowie COCH RT/2011-13-0003 „Instalacja geotermalna RAUGEO – sonda” z dnia 08.12.2011.

3.2 Dane techniczne

Rys. 8: Diagram straty ciśnienia sondy U

3 SONDY PIONOWE RAUGEO I OSPRZĘT

10

Sonda RAUGEO PE-Xa 32 x 2,9Materiał: PE-XaŚrednica głowicy sondy: 110 mmForma dostawy: sonda podwójna (= dwie sondy poje-

dyncze) na palecie, owinięta folią, ze śrubami do montażu głowicy sondy

Sonda RAUGEO PE-Xa 40 x 3,7Materiał: PE-XaŚrednica głowicy sondy: 134 mmForma dostawy: sonda podwójna (= dwie sondy poje-

dyncze) na palecie, owinięta folią, ze śrubami do montażu głowicy sondy

Nr art. Długość d × s Ciężar Pojemność rury[m] [mm] [kg/sonda] [l]

11316931050 50 32 × 2,9 58 10811358731060 60 32 × 2,9 70 12911355031070 70 32 × 2,9 80 15111355131080 80 32 × 2,9 91 17311355231090 90 32 × 2,9 102 19411355331100 100 32 × 2,9 114 21611354041110 110 32 × 2,9 125 23711355531125 125 32 × 2,9 141 27011356851140 140 32 × 2,9 158 30211317031150 150 32 × 2,9 169 323


11401431050 50 40 × 3,7 88 16711401531060 60 40 × 3,7 105 20011401631070 70 40 × 3,7 122 23411401731080 80 40 × 3,7 139 26711401831090 90 40 × 3,7 155 30011401931100 100 40 × 3,7 172 33411402031110 110 40 × 3,7 189 36711402231125 125 40 × 3,7 215 41711402331150 150 40 × 3,7 257 50111402431175 175 40 × 3,7 300 58411402531200 200 40 × 3,7 343 66811402631225 225 40 × 3,7 386 75111402731250 250 40 × 3,7 429 835

11

Sonda podwójna RAUGEO PE-RC 32 x 2,9Sonda podwójna, średnica rury 32 × 2,9Materiał: PE-RCŚrednica głowicy sondy: 96 mm (podwójna) / 82 mm (pojedyncza)Forma dostawy: podwójna sonda U (= dwie sondy poje-

dyncze U) na palecie, owinięta folią

Sonda podwójna RAUGEO PE-RC 40 x 3,7Sonda podwójna, średnica rury 40 × 3,7Materiał: PE-RCŚrednica głowicy sondy: 118 mm (podwójna)/98 mm (pojedyncza)Forma dostawy: podwójna sonda U (= dwie sondy poje-



11312961050 50 32 × 2,9 55 10711313061060 60 32 × 2,9 66 12911313161070 70 32 × 2,9 77 15111313261080 80 32 × 2,9 88 17311313361090 90 32 × 2,9 99 19411313461100 100 32 × 2,9 110 21611313561110 110 32 × 2,9 121 23711316061120 120 32 × 2,9 132 25811313761125 125 32 × 2,9 138 27011313861130 130 32 × 2,9 143 28011313961140 140 32 × 2,9 154 30211314061150 150 32 × 2,9 165 323


11314461060 60 40 × 3,7 104 20011314561070 70 40 × 3,7 121 23411314661080 80 40 × 3,7 138 26711314761090 90 40 × 3,7 155 30011314861102 102 40 × 3,7 176 34111314961127 127 40 × 3,7 219 42411315061140 140 40 × 3,7 242 46711315161152 152 40 × 3,7 262 50711315261165 165 40 × 3,7 285 55111315361175 175 40 × 3,7 302 58411315461185 185 40 × 3,7 319 61811315561200 200 40 × 3,7 345 66811315661225 225 40 × 3,7 388 75111315761250 250 40 × 3,7 431 83511315861275 275 40 × 3,7 474 91811315961300 300 40 × 3,7 517 1.001

12

Sonda podwójna RAUGEO PE 32 x 2,9Sonda podwójna, średnica rury 32 × 2,9Materiał: PE 100Średnica głowicy sondy: 96 mm (podwójna) / 82 mm (pojedyncza)Forma dostawy: podwójna sonda U (= dwie sondy poje-


Sonda podwójna RAUGEO PE 40 x 3,7Sonda podwójna, średnica rury 40 × 3,7Materiał: PE 100Średnica głowicy sondy: 118 mm (podwójna)/98 mm (pojedyncza)Forma dostawy: podwójna sonda U (= dwie sondy poje-



11361461050 50 32 × 2,9 55 10711361561060 60 32 × 2,9 66 12911361661070 70 32 × 2,9 77 15111361761080 80 32 × 2,9 88 17311361861090 90 32 × 2,9 99 19411361961100 100 32 × 2,9 110 21611362061110 110 32 × 2,9 121 23711368561120 120 32 × 2,9 132 25811362261125 125 32 × 2,9 138 27011362361130 130 32 × 2,9 143 28011362461140 140 32 × 2,9 154 30211362561150 150 32 × 2,9 165 323


11362961060 60 40 × 3,7 104 20011363061070 70 40 × 3,7 121 23411363161080 80 40 × 3,7 138 26711363261090 90 40 × 3,7 155 30011363361102 102 40 × 3,7 176 34111363461127 127 40 × 3,7 219 42411363561140 140 40 × 3,7 242 46711363661152 152 40 × 3,7 262 50711363761165 165 40 × 3,7 285 55111363861175 175 40 × 3,7 302 58411363961185 185 40 × 3,7 319 61811364061200 200 40 × 3,7 345 66811364161225 225 40 × 3,7 388 75111364261250 250 40 × 3,7 431 83511364361275 275 40 × 3,7 474 91811364461300 300 40 × 3,7 517 1.001

Sondy pojedyncze RAUGEO PE-Xa, PE-RC, PE 100 powstają w wyniku rozdzielenia sondy podwójnej. Szczegóły i parametry techniczne są dostępne w aktualnym cenniku RAUGEO 827300 PL.

13

3.3 Projektowanie / wymiarowanie

Szczegółowe wytyczne dotyczące wymiarowania i montażu sond geotermalnych są zawarte w dyrektywie VDI 4640. Przy projektowaniu sond ciepła geotermalnego dla potrzeb eksploata-cji pomp ciepła miarodajna jest wydajność poboru ciepła wzgl. moc parownika. W poniższej tabeli przedstawiono wartości, które mogą być zastosowane dla małych instalacji grzewczych ≤ 30 kW z pompa-mi ciepła przy maksymalnej długości sond wynoszącej 100 m.

Rodzaj gruntu decyduje o wydajności poboru ciepła przez sondę. Informacje o rodzajach gruntu podać może urząd geologiczny lub firma wiertnicza. Firma wiertnicza może również ustalić rodzaj gruntu podczas pierwszego wiercenia.

Czas eksploatacji 1800 h 2400 h

Gruntspecyficzna wydajność poboru

w W/m sondyOgólne wskaźniki:Słabe podłoże gruntowe (suchy osad, λ < 1,5 W/mK) 25 20Normalne podłoże gruntowe - skała lita i osad nasycony wodą (λ < 3,0 W/mK) 60 50Skała lita o wysokiej przewodności cieplnej (λ > 3,0 W/mK) 84 70

Poszczególne skały:Żwir, piasek suchy < 25 < 20Żwir, piasek wodonośny 65 - 80 55 - 85Przy silnym przepływie wody gruntowej w żwirze i piasku, dla pojedynczych instalacji 80 - 100 80 - 100Ił, glina wilgotna 35 - 50 30 - 40Wapień (lity) 55 - 70 45 - 60Piaskowiec 65 - 80 55 - 65Kwaśne skały magmowe (np. granit) 65 - 85 55 - 70Zasadowe skały magmowe (np. bazalt) 40 - 65 35 - 55Gnejs 70 - 85 60 - 70Podane wartości mogą ulegać znacznym wahaniom z powodu zmian zachodzących w skałach, takich jak pękanie, łupkowatość i wietrzenie.

Tabela 2: Specyficzna wydajność poboru ciepła przez sondy (Źródło: VDI 4640)

Projektowanie dużych instalacji geotermalnychW przypadku instalacji grzewczych o mocy grzewczej pompy ciepła > 30 kW lub dodatkowego wykorzystywania źródła ciepła (np. chło- dzenie) należy przeprowadzić dokładne obliczenia. W tym celu należy określić zapotrzebowanie budynku na ogrzewanie i chłodzenie, które będzie stanowić podstawę do obliczeń. Rysunek 9 przedstawia przy-kład rocznego zapotrzebowania budynku na ogrzewanie i chłodzenie, obliczone przez program symulacyjny.

Przykład projektu:Moc parownika: 6,8 kW (6800 W)Czas eksploatacji: 2400 h/aWilgotny grunt: wydajność poboru ciepła: 50 W/m

A z tego wynika następująca wartość:

Moc parownika [W]Długość sondy [m] = Wydajność poboru ciepła [W/m]

co daje 136 m wymaganej długości sondy.

14

Zapotrzebowanie budynku na ogrzewanie i chłodzenie

0 , 0 6 -

0 , 0 4 -

0 , 0 2 -

0 , 0

0 , 0 2

0 , 0 4

0 , 0 6

0 , 0 8

0 , 0 0 1

1 0 0 8 1 0 0 7 1 0 0 6 1 0 0 5 1 0 0 4 1 0 0 3 1 0 0 2 1 0 0 1 1

OGRZEWANIE [KW]

Godziny

CHŁODZENIE [KW]

Przy ustaleniu wymiarów sondy w przypadku niepewnej sytuacji geo-logicznej i hydrogeologicznej należy przeprowadzić wiercenie próbne. Ewentualnie można wykonać test reakcji termicznej tzn. Thermal Response Test (TRT). Na podstawie otrzymanych wyników można ob-liczyć przy zastosowaniu programu symulacyjnego możliwą wydajność

Rys. 9: Przykład - charakterystyka zapotrzebowania budynku na ogrzewanie i chłodzenie

Wymagana moc Moc parownika Min. długość sondy Propozycja długości sondy grzewcza [kW] [kW] [m] RAUGEO [ilość]

4 3 60 1 sonda po 60 m 6 4,5 90 1 sonda po 90m lub

2 sondy po 50 m 8 6 120 1 sonda po 120m lub

2 sondy po 60 m10 7,5 150 1 sonda po 150m lub

2 sondy po 80 m12 9 180 1 sonda po 185m lub


2 sondy po 110m lub3 sondy po 70 m

16 12 240 1 sonda po 250m lub2 sondy po 120m lub


2 sondy po 140m lub3 sondy po 90 m

20 15 300 1 sonda po 300m lub 2 sondy po 150m lub

3 sondy po 100 m

Tabela 3: Wymagana długość sondy w zależności od mocy grzewczej i mocy parownika

poboru ciepła w ciągu roku odpowiednio dla projektowanego czasu eksploatacji instalacji. Tabela obliczeniowa dla długości sondy (głębo-kości odwiertu) przy wskaźniku COP=4 pompy ciepła (0/35) i wydajności poboru ciepła 50 W/m:

15

3.4 Montaż

Sondy wymagają uzyskania zezwolenia stosownych urzędów zgodnie z lokalnym prawem. O ile przepisy i normy obowiązujące w danym kraju nie zawierają innych wytycznych odnośnie montażu, należy stosować się do poniższych zasad.

Odległość od budynkuNależy zachować minimalną odległość od budynku wynoszącą 2 m. Nie wolno naruszyć stabilności budynku. Przy montażu sond pod budynkiem nie wolno naruszyć jego stabilności.

W przypadku zastosowania kilku sond ciepła geotermalnego o dłu- gości > 50 m minimalna odległość między nimi, zgodnie z VDI 4640, powinna wynosić 6 m (dla głębokości 50-100 m). Należy bezwzględ-nie przestrzegać wytycznych zawartych w obowiązujących ustawach i normach.

Odległość sond od pozostałych sieci zaopatrzenia powinna wynosić 70 cm. W przypadku zmniejszenia tej odległości rury należy zaopa-trzyć w odpowiednią ochronną izolację lub zastosować rury preizolo-wane.

Kontrola sondyPo dostawie należy sprawdzić, czy sondy nie zostały uszkodzone podczas transportu. Nie wolno montować sond z widocznymi uszko-dzeniami.Bezpośrednio przed wprowadzeniem sondy w odwiert należy przepro-wadzić próbę ciśnieniową, aby sprawdzić, czy sonda jest nienaruszona oraz wykluczyć uszkodzenia powstałe podczas magazynowania i transportu. Sondę można montować dopiero po uzyskaniu pozytyw-nego wyniku testu ciśnieniowego. Warunki badania oraz wyniki należy wpisać do protokołu badań.

Wprowadzanie sondy do otworu wiertniczegoAby ułatwić wprowadzanie sondy w przypadku wypełnionego wodą otworu wiertniczego, zaleca się napełnić sondę wodą. W przypadku suchych otworów wiertniczych sondę należy napełnić wodą najpóźniej przed wypełnieniem otworu wiertniczego. W celu kompensacji siły wyporu podczas wprowadzania sondy w otwór i wypełniania otworu wiertniczego należy zamontować odpowiedni obciążnik. Rury sondy muszą być szczelnie zamknięte aż do wykonania przyłącza, aby zapo-biec dostaniu się zanieczyszczeń do środka. Sonda wpuszczana jest do otworu wiertniczego za pomocą rozwijarki, która przymocowana jest do wieży wiertniczej. Rura wypełniająca wsuwana jest wraz z sondą do otworu wiertniczego. Przy większej głębokości może być potrzebna dodatkowa rura wypełniająca, aby zapewnić równomierne wypełnienie.

Sondę można wprowadzać w otwór tylko za pomocą rozwijarki!

Po wprowadzeniu całej sondy w otwór wiertniczy i przed wypełnie-niem otworu wiertniczego zaleca się przeprowadzenie próby prze-pływu i szczelności, aby wykryć ewentualne uszkodzenia powstałe podczas montażu.

Wypełnianie otworu wiertniczego

Wypełnianie otworu wiertniczego należy przeprowadzić zgodnie z VDI 4640 cz. 2 tak, aby zapewnić trwałe, stabilne fizycznie i chemicznie połączenie sondy z otoczeniem skalnym. W wypełnieniu otworu sondy nie mogą znajdować się pęcherzyki powietrzne ani puste przestrzenie. Wyłącznie należycie przeprowadzone włożenie sondy i wypełnienie otworu zgodnie z VDI 4640 zapewnia odpowiednie funkcjonowanie szczególnie głębszych sond.

W przypadku suchych otworów wiertniczych należy wypełnić sondę wodą najpóźniej przed wypełnieniem otworu. Aby nie przekroczyć dopuszczalnego ciśnienia zaleca się, szczególnie dla sond o długości powyżej 150 m, całkowite odpowietrzenie sond przed wypełnieniem otworu, dokładne uszczelnienie i użycie ciśnieniomierza do kontroli ciśnienia wewnętrznego. Podczas wypełniania otworu nie może ono przekroczyć 21 bar. Materiał do wypełnienia przestrzeni otworu wiertniczego należy wybrać uwzględniając wymagane właściwości (np. przewodność cieplną, brak szkodliwego wpływu na środowisko, gęstość, przepuszczalność wody, mrozoodporność). Zaleca się stoso-wanie wyłącznie materiałów wypełniających RAUGEO therm.

Przyłącze sondy / próba szczelnościPo wypełnieniu otworu wiertniczego przeprowadza się kontrole koń-cowe sondy napełnionej i odpowietrzonej zgodnie z VDI 4640. Wynik badania należy zapisać w protokole i przekazać inwestorowi.

Jeżeli sonda nie może zostać bezpośrednio podłączona i występuje niebezpieczeństwo zamarznięcia, należy opróżnić sondę do 2 m poniżej powierzchni terenu. Można to wykonać poprzez otwarcie na jednej stronie przyłącza sprężonego powietrza i zapewnienie niskiego ciśnienia. Wówczas na drugiej stronie dojdzie do wypłynięcia wody. Gdy zabraknie ciśnienia, słup wody ustabilizuje się na żądanym pozio-mie we wnętrzu sondy. Rury sondy muszą być szczelnie zamknięte i zabezpieczone przed zabrudzeniami aż do momentu podłączenia. Przewody zasilające i powrotne sond należy podłączyć do belki rozdzielacza. Rury należy poprowadzić do rozdzielacza w równoległych obwodach. Rozdzielacz z urządzeniem odpowietrzającym należy zain-stalować w najwyższym miejscu. Rozdzielacze można wyposażyć w przepływomierze służące do regulacji przepływu medium w sondach.

Przed uruchomieniem całego systemu należy przeprowadzić próbę szczelności, np. zgodnie z PN-EN 805. Należy również sprawdzić, czy we wszystkich sondach odbywa się równomierny przepływ i sporządzić protokół z próby szczelności.

16

Montaż sondy geotermalnej

Etap montażu 1

- Przed wprowadzeniem do otworu wiertniczego sprawdzić, czy zwoje rur nie są uszkodzone - Nałożenie bądź nawinięcie sondy na kołowrót - Zmontować głowice sond podwójnych U (PE-RC i PE100 równolegle z płaskownikiem, PE-Xa na krzyż za pomocą dołączonych śrub) - W razie potrzeby przymocować do głowicy sondy obciążnik lub przyrząd wprowadzający oraz rurę do wypełniania otworów

Rys. 10: Kontrola i przygotowywanie sondy

Rys. 11: Wprowadzanie sondy

Rys. 12: Wypełnienie otworu materiałem wypełniającym

Rys. 13: Podłączenie sondy do przewodów zasilających

Etap montażu 2

- Jeśli w otworze wiertniczym znajduje się woda, sondę należy wypeł-nić wodą, aby zapobiec jej wypłynięciu - Sondę wraz z przewodami rurowymi wprowadzić do odwiertu - Sondę wraz z przewodami rurowymi spuścić do odwiertu do planowanej głębokości

Etap montażu 3

- Przeprowadzić próbę szczelności sondy wypełnionej wodą - Całkowicie wypełnić przestrzeń odwiertu - Wypełnione wodą sondy RAUGEO poddać kontroli końcowej

Etap montażu 4

- Połączyć sondy za pomocą przewodów przyłączeniowych - Podłączyć przewody do rozdzielacza umieszczonego w najwyższym punkcie instalacji - Wykonać odpowiednią próbę ciśnieniową. Wyniki oraz warunki brzegowe należy zapisać w protokole - Po pozytywnym wyniku próby ciśnieniowej napełnić instalację roz-tworem glikolu oraz odpowietrzyć ją

17

Montaż osprzętu uzupełniającego systemu RAUGEO

Płaskownik do podwójnej sondy RAUGEO PE (zestaw 1)

- płaskownik z przyspawaną rurką umieścić w przeznaczonym do tego wyżłobieniu pojedynczej sondy U. W przypadku użycia obciążnika przyspawana rurka wystaje z sondy od dołu, a w przypadku użycia szpilki prowadzącej od góry - drugą sondę pojedynczą U ułożyć w lustrzanym obiciu - dołączone nakrętki umieścić w sześciokątnych zagłębieniach sondy - śruby sześciokątne z nakrętkami dokręcić po przeciwnej stronie. Za-stosować śruby M8 x 55 i M8 x 45 do sondy 32 mm wzgl. M8 x 60 i M8 x 55 do sondy 40 mm, przy czym dłuższa śruba musi zawsze przechodzić przez górny otwórRys. 14: Płaskownik do podwójnej sondy RAUGEO PE (zestaw 1)

Rys. 15: Szpilka prowadząca do sondy RAUGEO PE

Rys. 16: Płaskownik do pojedynczej sondy RAUGEO PE (zestaw 2)

Rys. 17: Adapter do sondy RAUGEO PE-Xa

Szpilka prowadząca do sondy podwójnej RAUGEO PE

- szpilkę prowadzącą przymocować do rurki płaskownika. Wyrównać otwory i umocować za pomocą kołka poprzecznego - płaskownik ze szpilką prowadzącą zamontować na sondzie podwój-nej tak jak opisano w punkcie „Płaskownik do podwójnej sondy (zestaw 1)

Płaskownik do pojedynczej sondy RAUGEO PE (zestaw 2)

- płaskownik umieścić w przeznaczonym do tego wyżłobieniu. Przy-spawany niecentrycznie kołek ustawić po stronie głowicy sondy - dołączone śruby wkręcić przez głowicę sondy w gwint płaskownika

Adapter do sondy RAUGEO PE-Xa (zestaw)

- kołek mocujący włożyć w środkowy otwór bloku adaptera i przymo-cować kołkiem poprzecznym - blok adaptera włożyć w głowicę sondy i wkręcić dołączone pręty gwintowane M10 x 80 (wewnętrzna śruba imbusowa) w gwint wewnętrzny bloku adaptera

18

Obciążnik do sondy RAUGEO

- obciążnik zamocować na płaskowniku i wyrównać otwory obciążnika oraz płaskownika - połączyć za pomocą dołączonego kołka poprzecznego

Głowica sondy może być dociążona obciążnikiem tylko wtedy, gdy jest on zawieszony pionowo i gdy jest całkowicie podłączony. Przy podno-szeniu sondy konieczne jest jednoczesne podpieranie i podnoszenie obciążnika. Optymalnie jest, gdy podczas podnoszenia dodatkowa osoba podtrzymuje obciążnik.Rys. 18: Obciążnik zamontowany na podwójnej sondzie PE

Rys. 19: Zestaw do łączenia obciążników sondy RAUGEO

Zestaw do łączenia obciążników sondy RAUGEO

- kołek łączący umieścić w pierwszym obciążniku, wyrównać położe-nie otworów i połączyć za pomocą kołka poprzecznego - drugi obciążnik nałożyć na kołek łączący, wyrównać położenie otworów i połączyć za pomocą kołka poprzecznego - należy przestrzegać wskazówek dotyczących podnoszenia sondy z zamontowanym obciążnikiem (patrz powyżej)

19

3.5 Osprzęt

Rura wypełniająca RAUGEO PE SDR11Do napełniania otworów wiertniczych.Dłuższa o 2 m od sondy geotermalnej.Materiał: PEKolor: czarnyŚrednice: 25 i 32 mm

Obciążnik do sondy RAUGEOObciążnik do kompensacji siły wyporu sondy. Obciążnik należy dobrać w taki sposób, aby oczekiwana siła wyporu sondy podczas wypełniania otworu wiertniczego została skompensowana.Materiał: stal (S355J)


11363871052 52 25 × 2,3 8 1711363871062 62 25 × 2,3 10 2011363871072 72 25 × 2,3 12 2411363871082 82 25 × 2,3 13 2711363871092 92 25 × 2,3 15 3011363871104 104 25 × 2,3 16 3411363871112 112 25 × 2,3 18 3711363871129 129 25 × 2,3 20 4211363871142 142 25 × 2,3 23 4611363871154 154 25 × 2,3 24 5011363871167 167 25 × 2,3 27 5511363871177 177 25 × 2,3 28 5811363871187 187 25 × 2,3 30 6111363871202 202 25 × 2,3 32 6611363871227 227 25 × 2,3 36 7411363871252 252 25 × 2,3 40 8211363871277 277 25 × 2,3 44 9111363871302 302 25 × 2,3 48 9911363991104 104 32 × 2,9 29 5611363991154 154 32 × 2,9 43 8311363991202 202 32 × 2,9 57 10811363991252 252 32 × 2,9 71 13611363991302 302 32 × 2,9 85 163

Nr art. Długość obciążnika d Ciężar Jednostka dostawy [m] [mm] [kg/sonda] [szt.]

13524001002 ok. 340 80 12,5 213504101002 ok. 670 80 25 2

20

Szpilka prowadząca do sondy RAUGEO PE i PE-RC

Szpilka prowadząca do wprowadzenia sondy w otwór wiertniczy.Przymocowanie szpilki prowadzącej do sondy podwójnej za pomocą płaskownika (zestaw 1), a do sondy pojedynczej za pomocą płasko-wnika (zestaw 2).

Materiał: stal (S195)

Nr art. Długość szpilki Ciężar Jednostka dostawy [m] [kg/sonda] [szt.]

13524201001 ok. 900 0,75 1

Płaskownik do sondy RAUGEO PE i PE-RC (zestaw 1)Do montażu obciążnika sondy lub szpilki prowadzącej; pomiędzy połówkami sondy podwójnej, razem z materiałem mocującym.

Materiał: stal (S235JR/S355J)

Nr art. Zastosowanie Ciężar Jednostka dostawy [kg/sonda] [szt.]

13524301001 Do obciążnika lub szpilki 0,2 113519171001 Wariant krótki tylko do obciążnika 0,2 1

Płaskownik do sondy RAUGEO PE i PE-RC (zestaw 2)Do montażu obciążnika sondy lub szpilki prowadzącej na sondzie pojedynczej, razem z materiałem mocującym. Materiał: stal (S235JR/S355J)

Nr art. Ciężar Jednostka dostawy [kg/sonda] [szt.]

13524401001 0,3 1

21

Adapter do sondy RAUGEO PE-Xa (zestaw)Do montażu obciążnika na sondzie RAUGEO PE-Xa, razem z materia-łem mocującym. Materiał: stal (S235JR)


13515971001 0,4 1

Zestaw do łączenia obciążników sondy RAUGEODo modułowego łączenia obciążników, razem z materiałem mocują-cym. Materiał: stal (S355J)


13524501001 0,1 1

Łącznik RAUGEO PE zasilania lub powrotuDo łączenia obu przewodów zasilania i powrotu w otworze wiertni-czym, co pozwala zaoszczędzić połowę przewodów podłączeniowych, jak również zmniejsza koszty rozdzielacza i zapotrzebowanie na miejsce. Do sond RAUGEO PE i PE-RCMożliwość połączenia za pomocą muf elektrooporowych.Materiał: PE 100

Nr art. Średnica Długość Jednostka dostawy [mm] [mm] [szt.]

13504991001 32-32-40 190 213505991001 40-40-50 210 2

22

Łącznik RAUGEO do zasilania lub powrotu z mufamiDo połączenia obu przewodów zasilania i powrotu w otworze wiertni-czym, co pozwala zaoszczędzić połowę przewodów podłączeniowych, jak również zmniejsza koszty rozdzielacza i zapotrzebowanie na miejsce. Do sond RAUGEO PE i PE-RC.Możliwość połączenia za pomocą zgrzewania doczołowego.Materiał: PE 100

Nr art. Średnica Długość Jednostka dostawy [mm] [mm] [szt.]

11354331001 32-32-40 240 211354431001 40-40-50 270 2

Dystansownik RAUGEOPrzewidziany do zapewnienia odpowiedniej odległości pomiędzy rurami sondy w otworze wiertniczym z wolną przestrzenią na ruręwypełniającą. Zapobiega bezpośredniemu przyleganiu do siebie rur sondy i ich wzajemnemu oddziaływaniu termicznemu. Dystansowniki stosujemy co 1,5 m - 2 m.Materiał: PE 100

Nr art. d × s Średnica zewn. z rurą Otwór środkowy Jednostka dostawy [mm] [mm] [mm] [szt.]

12228591001 32 × 2,9 117 45 112284291001 40 × 3,7 134 50 1

Materiał wypełniający RAUGEO thermGotowa mieszanka do wypełniania odwiertów pod sondy geoter-malne. Odporna na zamarzanie zgodnie z DIN 52104-A. Na zapy-tanie dostępna karta bezpieczeństwa i karta danych technicznych.

RAUGEO therm 2.0 RAUGEO therm 1.2 RAUGEO therm basicGęstość zawiesiny: 1,65 kg/dm³ 1,43 kg/dm³ 1,60 kg/dm³Wytrzymałość na ściskanie 28 d:

~ 5,5 N/mm² ~ 4,0 N/mm² ~ 2,7 N/mm²

Wsp. przepusz- czalności wody:

< 2 × 10−10 m/s < 1 × 10−9 m/s-

Forma dostawy: 40 worków po 25 kg na palecie

Nr art. Typ Współczynnik przewod- Zastosowanie Wydajność Ciężar Jednostka ności cieplnej [W/mK] [t/m³] [kg/paleta] dostawy [paleta]

13025091001 RAUGEO therm 2.0 ~ 2,0 uniwersalne 1,03 1000 113025191001 RAUGEO therm 1.2 ~ 1,2 podstawowe 0,68 1000 113034391001 RAUGEO therm basic ~ 1,0 podstawowe 0,94 1000 1

23

DN

DN

Strata ciśnienia w kolektorze RAUGEOGlikol etylenowy 23%, 5°C

Strata ciśnienia [bar/m]

Przepływ laminarny

Przepływ burzliwy

Natę

żeni

e pr

zepł

ywu

[m3 /h

]

4.1 Opis systemu

Kolektor geotermalny stanowi ekonomiczną i łatwą w montażu alter-natywę w stosunku do wiercenia sond. Warunkiem zastosowania kolektora jest wystarczająco duża, wolna powierzchnia.

W przeciwieństwie do sond geotermalnych do montażu kolektora nie jest potrzebny specjalistyczny sprzęt. Niezbędne prace ziemne można wykonać przy użyciu standardowych maszyn budowlanych. Również zdobycie zezwolenia na budowę jest zazwyczaj znacznie łatwiejsze. W większości przypadków wystarczy zgłoszenie inwestycji w odpo-wiedniej instytucji.

4.2 Dane techniczne

Rys. 20: Diagram straty ciśnienia w kolektorze RAUGEO

4 KOLEKTORY POZIOME RAUGEO I OSPRZĘT

Oferta RAUGEO obejmuje kolektory wykonane z PE-Xa, PE-RC i PE 100. Kolektory z PE-Xa mogą być układane bezpośrednio w gruncie rodzimym, natomiast te wykonane z PE 100 wymagają wykonania podsypki piaskowej (patrz. pkt. 4.4).

Kolektor RAUGEO wykonany z z PE-Xa, PE-RC i PE 100 posiada Rekomendację Techniczną Centralnego Ośrodka Chłodnictwa w Krakowie COCH RT/2011-13-0004 „Instalacja geotermalna RAUGEO - kolektor” z dnia 08.12.2011.

24

Kolektor RAUGEO PE-XaMateriał: PE-XaForma dostawy: zwoje 100 m

Nr art. Długość d × s Ciężar Pojemność rury[m] [mm] [kg] [l]

11352331001 100 20 × 1,9 12 2111352431001 100 25 × 2,3 18 3311352531001 100 32 × 2,9 28 5411357631001 100 40 × 3,7 42 83

Kolektor RAUGEO PE-Xa plusMateriał: PE-Xa plus, warstwa antydyfuzyjna

zgodna z DIN 4726Forma dostawy: zwoje 100 m


11356671100 100 20 × 1,9 14 2111356971001 100 25 × 2,3 19 3311356871001 100 32 × 2,9 31 5411356771001 100 40 × 3,7 47 83

25

Kolektor RAUGEO PE-RCMateriał: PE-RCForma dostawy: zwoje 100 m


11368251100 100 25 × 2,3 18 3311364951100 100 32 × 2,9 28 5411365051100 100 40 × 3,7 42 83

Kolektor RAUGEO PE 100Materiał: PE 100Forma dostawy: zwoje 100 m


11373181100 100 25 × 2,3 18 3311354951100 100 32 × 2,9 28 5411356951100 100 40 × 3,7 42 83

26


Zasady projektowania kolektorów geotermalnych są opisane w dyrektywie VDI 4640. Poniżej przedstawiono najważniejsze kwestie związa-ne z projektowaniem.

Specyficzna wydajność poboru ciepła zależy od rocznego okresu eksploatacji:

Rodzaj gruntuSpecyficzna wydajność

poboru ciepłaprzy 1800 h przy 2400 h

Grunt sypki 10 W/m² 8 W/m²Grunt spoisty, wilgotny 20-30 W/m² 16-24 W/m²Grunt nasycony wodą 40 W/m² 32 W/m²

Tabela 4: Specyficzna wydajność poboru ciepła kolektorów geotermalnych w zależności od rodzaju gruntu (Źródło: VDI 4640)

Przykład:Moc parownika: 9 kWCzas eksploatacji: 1800 h/aGrunt : spoisty, wilgotny

Wynika z tego następująca wartość:Wydajność poboru ciepła: 25 W/m²

Moc parownika [W]Powierzchnia kolektora gruntowego [m²] = Wydajność poboru ciepła [W/m]

co daje powierzchnię kolektora gruntowego 360 m².

Wybór średnicy rur uzależniony jest od możliwej wydajności poboru ciepła, które można pozyskać z ziemi:

Im wyższa jest wydajność poboru ciepła, tym wyższe natężenie prze-pływu wymagane jest w przypadku danej rozpiętości temperatur i tym większe średnice rur są wymagane:

Rodzaj gruntuŚrednica zewnętrzna

x s [mm] Grunt sypki 20 × 1,9Grunt spoisty, wilgotny 25 × 2,3Grunt nasycony wodą 32 × 2,9

Tabela 5: Średnice rur w przybliżeniu w zależności od rodzaju gruntu

Zgodnie z wytyczną VDI 4640 przy układaniu rur zaleca się zachowa-nie odstępu pomiędzy rurami wynoszącego 50-80 cm.

Przykład:Przy wybranym odstępie: 0,75 mi powierzchni kolektora = 360 m²

Powierzchnia kolektora gruntowego [m²]Ilość rur [m] = Odległość przy układaniu d [m]

uzyskujemy długość rur wynoszącą 480 m.

Przykładowe obliczenia powierzchni kolektora i długości rur kolektora przy wskaźniku COP pompy ciepła 4 (0/35), wydajności poboru ciepła 25 W/m2 i odstępach miedzy rurami 0,6 m:

Wymagana Moc Minimalna Proponowanawydajność parownika powierzch. długość rurgrzewcza kolektora RAUGEO

[kW] [kW] [m²] [m] 4 3 120 200 6 4,5 180 300 8 6 240 40010 7,5 300 50012 9 360 60014 10,5 420 70016 12 480 80018 13,5 540 90020 15 600 1000

Tabela 6: Długość rur kolektora w przybliżeniu dla różnych mocy pompy ciepła

Wskazówka: Nie należy przekraczać wydajności i okresu poboru ciepła, bowiem w przeciwnym wypadku - zasadniczo pożądane - zlodowacenie obszaru przewodów rurowych będzie zbyt duże i dojdzie do zrośnięcia się promieni lodowych. W czasie odwilży na początku roku utrudnione jest wsiąkanie wody deszczowej i wody pochodzącej z roztopów, która przyczynia się w znacznym stopniu do ocieplenia gruntu. Ponieważ umieszczenie kolektora w ziemi zmienia poziom temperatur panujący w gruncie, rury należy układać przy zachowaniu wystarcza-jącej odległości od drzew, krzewów i delikatnych roślin. Odległość od pozostałych sieci zaopatrzenia i budynków powinna wynosić 70 cm. W przypadku zmniejszenia tej odległości przewody należy zaopatrzyć w odpowiednią ochronną izolację. Kolektory gruntowe nadają się do bezpośredniego chłodzenia budynków tylko przy spełnieniu określonych wymogów:- płynąca woda gruntowa - odległość < 0,5 m w gruncie o dobrej przewodności cieplnej 2,5 - 3 W/mK- temperatura wody gruntowej w lecie < 12 °CSzczytowe obciążenia chłodnicze mogą być przejmowane przez agregat chłodniczy.Długość obwodu rur nie powinna przekroczyć 100 m ze względu na niebezpieczeństwo zbyt dużej straty ciśnienia.

27

Odstęp układania 0,5-0,8 m

4.4 Montaż

Rury kolektora należy układać na głębokości 1,2 - 1,5 m i przy zachowaniu odstępów 0,5 – 0,8 m, zgodnie z wytyczną VDI 4640. Nale-ży zapewnić odstęp 70 cm od innych instalacji przy budynku, aby wykluczyć wpływ jednej instalacji na drugą. W przypadku zmniejszenia tej odległości przewody należy zaopatrzyć w odpowied-nią ochronną izolację. Regenerację kolektorów umożliwia przede wszystkim nasłonecznienie oraz opady. W porównaniu z tym przepływ ciepła geotermalnego jest niewielki. Z tego względu kolektorów nie należy ani zabudowywać ani umieszczać pod powierzchnią pokrytą warstwą uszczelniającą. Wyjątki od tej reguły muszą być potwierdzone przez projekt.

Przygotowanie

Kolektor RAUGEO można układać zarówno w wykopach, jak i na przygotowanej powierzchni. W przypadku układania rur w wykopach (korytka) wykop wykonywany jest za pomocą koparki. W wykonanym wykopie układana jest rura, która zasypywana jest następnie ziemią znajdującą się na brzegu wykopu. W przypadku pełnopowierzchniowego układania rur należy przygotować równą powierzchnię. Typowe formy układania to układ w formie ślimaka (rys. 27), podwójnego meandra (rys. 28) i układ Tichelmanna (rys. 29).

Rys. 21: Montaż kolektora

Rys. 22: Układanie rur w wykopach

UkładaniePrzed rozpoczęciem układania należy poddać rury kontroli optycznej. Montaż rur z widocznymi uszkodzeniami jest niedozwolony.

Rury z PE 100 wymagają podsypki piaskowej (por. rozdział 1.5 i DVGW W 400-2).

Rur kolektora RAUGEO nie wolno układać w warstwie żwiru lub tłucz- nia, ponieważ pęcherzyki powietrzna zmniejszają przewodność. Przy zastosowaniu rur PE-Xa nie ma konieczności zwracania uwagi na występujące w tym gruncie kamienie. Rury RAUGEO dostępne są w zwojach po 100 m. Powierzchnia prze-widziana pod ułożenie rur musi być tak wykonana, aby każdy obwód rur posiadał tę samą długość. W ten sposób zapobiega się kosztownej regulacji przy rozdzielaczu.Podczas układania rur na przygotowanej powierzchni rury można przytrzymać za pomocą uchwytu do montażu REHAU. Pozwoli to na łatwe drabinkowe ułożenie rur.

Próba szczelnościPo ułożeniu rur na całej powierzchni kolektora należy przeprowadzić odpowiednią próbę szczelności, np. zgodnie z PN-EN 805. Obwody geotermalne można sprawdzać razem po podłączeniu do rozdzielacza lub pojedynczo. Po przeprowadzeniu próby szczelności można przy-stąpić do wypełniania wykopu.

Wypełnianie wykopuGrunt rodzimy można użyć ponownie do wypełnienia wykopu tylko w przypadku kolektorów PE-Xa, PE-Xa plus lub PE-RC oraz przy odpo-wiedniej podatności na zagęszczanie. Przed rozpoczęciem wypełniania i zagęszczania materiału wypełnia-jącego rury muszą być całkowicie przykryte. Rury PE 100 wymagają zgodnie z DVGW W 400-2 podsypki i przykrycia z piasku. W przy-padku rur PE-Xa można użyć do wypełnienia grunt rodzimy, o ile ma odpowiednią spoistość. Użyte paliki do unieruchomienia rur można wyciągnąć, jeśli odcinki rur są już odpowiednio umocowane przez materiał obsypki. Przed rozpoczęciem zagęszczania należy wykonać warstwę przykrywającą sięgającą minimum 0,3 m ponad poziom rur kolektora.

Do zagęszczania można użyć tylko lekkich urządzeń zagęszczających!

Cały grunt nad i wokół rur musi być wystarczająco zagęszczony. Miejsca, w których grunt jest źle zagęszczony mają negatywny wpływ na wydajność energetyczną kolektora.

Próby końcowePo wykonaniu wszystkich połączeń należy przeprowadzić odpowiednią próbę szczelności na całym systemie, np. wg PN-EN 805. Wyniki należy zapisać w protokole, który zostanie przekazany inwestorowi.

28

Montaż kolektora geotermalnego RAUGEO

Etap montażu 1

- Wybrać lokalizację rozdzielacza w najwyższym punkcie instalacji kolektora. - Przed montażem należy sprawdzić, czy rury nie są uszkodzone - Podczas montażu końce rur muszą być szczelnie zamknięte, aby do wnętrza nie dostały się zanieczyszczenia

Rys. 23: Studnia rozdzielacza w najwyższym punkcie instalacji

Rys. 24: Układanie i mocowanie rur

Rys. 25: Wymagana podsypka piaskowa dla kolektorów PE 100

Etap montażu 2

- Rury rozłożyć, wyrównać i unieruchomić za pomocą palików - Rury kolektora PE 100 należy układać w podsypce piaskowej zgodnie z DVGW W 400-2 - Należy przestrzegać promieni gięcia rur PE-Xa, PE-RC i PE-100 (patrz rozdział 1.5) - Rury podłączyć do rozdzielacza i kolektora zgodnie z regułą Tichelmanna

Etap montażu 3

- Napełnić rury gotowym nośnikiem cieplnym - Przepłukać przewody rurowe poprzez otwarte naczynie aż do usu-nięcia z nich powietrza - Przeprowadzić próbę ciśnieniową

Etap montażu 4

- Po przykryciu rur gruntem rodzimym/piaskiem paliki należy wycią-gnąć - Wykop należy wypełnić odpowiednim materiałem i zagęścić grunt - Rury i inne elementy systemu (rozdzielacze, przewody przyłączenio-we itd.) należy poddać próbie ciśnieniowej. Protokół z próby ciśnieniowej pozostaje u inwestora

Rys. 26: Wypełnienie wykopu gruntem rodzimym dla kolektorów PE-Xa

29

Sposoby układania rur kolektora

Rys. 27: Układ w formie ślimaka Rys. 28: Układ w formie podwójnego meandra

Rys. 29: Układ wielorurowy (w formie Tichelmann’a)

Uchwyt do montażu kolektorów RAUGEO

Do mocowania rur RAUGEO lub rur podejścia w wykopie oraz w punktach nawrotów. Dzięki zastosowaniu uchwytu, rury RAUGEO mogą pozostać w gruncie aż do wypełnienia wykopów. Następnie uchwyt zostaje wyciągnięty i może być ponownie użyty.

Materiał: stal/PE

Nr art. Długość d Jednostka dostawy [mm] [mm] [szt.]

12228691001 200 10 25

4.5 Osprzęt

30

DN

DN

Strata ciśnienia kolumny RAUGEOGlikol etylenowy 23%, 5°C

Strata ciśnienia [bar/m]

Natę

żeni

e pr

zepł

ywu

[m3 /h

]

Przepływ laminarny

Przepływ burzliwy

5.1 Opis systemu

W nowoczesnym budownictwie inżynieryjnym stosuje się w przypadku gruntów nienośnych lub słabonośnych pale wiercone służące do fundamentowania budynku. Kolumnami geotermalnymi RAUGEO nazywamy pale wiercone, zaopatrzone w przewody rurowe, przezna-czone do wykorzystywania ciepła geotermalnego z warstwy przypo-wierzchniowej.

Zgodnie z geologicznymi warunkami przez umieszczone w palu rury przepływa medium, które może pobierać z gruntu ciepło do ogrzewa-

nia budynku lub oddawać ciepło w celu chłodzenia budynku. Rura kolektora RAUGEO PE-Xa doskonale nadaje się również do wbudowania w pale fundamentowe. Podczas montażu obok dużej wy-trzymałości szczególną zaletą są małe promienie gięcia. Alternatywnie może być użyta także rura kolektora RAUGEO PE-Xa plus. Zintegro-wana w tej rurze warstwa antydyfuzyjna zapobiega korozji elementów stalowych wchodzących w skład całego systemu.

Instalacje należy układać wzdłuż kosza zbrojeniowego w formie U-kształtnej, zawracając je na końcach kolumny w celu zachowania ich ciągłości. Rury mocowane są do kosza zbrojeniowego za pomocą drutów wiązałkowych EP REHAU lub opasek kablowych REHAU.

5.2 Dane techniczne

Rys. 30: Diagram strat ciśnienia kolumny RAUGEO

5 KOLUMNY GEOTERMALNE RAUGEO

31

Kolumna RAUGEO PE-XaMateriał: PE-XaForma dostawy: zwoje 100 m


11352331001 100 20 × 1,9 12 2111352431001 100 25 × 2,3 18 33

Kolumna RAUGEO PE-Xa plusMateriał: PE-Xa plus, plus z warstwą antydyfuzyj-

ną wg DIN 4726Forma dostawy: zwoje 100 m

Nr art. Długość zwoju d × s Ciężar Pojemność rury[m] [mm] [kg] [l]

11356671100 100 20 × 1,9 14 2111356971001 100 25 × 2,3 19 33


Dokładne zasady projektowania kolumn ciepła geotermalnego opisano w wytycznej VDI 4640. Projektowanie dla kolumny RAUEGO przeprowadzane jest tak samo jak w przypadku sond geotermalnych, patrz pkt. 3.3.

Wskazówka:Kolumny nie mogą być eksploatowane w obszarze zamarzania. Fakt ten należy uwzględnić przy obliczeniach. Należy zaprojektować system wyłączania regulowany temperaturą.

Z przyczyn ekonomicznych uwzględnia się jedynie taką liczbę pali, która jest wymagana przez statykę. Koszty poniesione przy instalo-waniu dodatkowych pali nie byłyby uzasadnione. Dodatkowe zapo-trzebowanie na ogrzewanie lub chłodzenie pokrywane jest przez inne niezależne systemy (np. sondy geotermalne). Eksploatacja może stać

się ekonomiczna w przypadku długości pali wynoszącej min. 6 m. Dlatego przy projektowaniu i wymiarowaniu kolumn geotermalnych, inaczej niż w przypadku innych systemów geotermalnych, nie wycho- dzi się od założonej mocy parownika, lecz od dostępnych pali funda-mentowych.

Przykład

Długość kolumn geotermalnych: 20 mIlość kolumn geotermalnych: 100 szt.Wydajność poboru ciepła: 45 W/mWydajność poboru ciepła kolumny geotermalnej: 900 W

Możliwa do osiągnięcia wydajność poboru ciepła:100 kolumn x 900 W/kolumnę = 90.000 W = 90 kW

Z reguły pale fundamentowe znajdują się w obszarze wód gruntowych. Przy eksploatacji jako system chłodzący temperatura wody gruntowej ulega podwyższeniu. Należy to wyjaśnić z właściwymi urzędami.

32

5.4 Montaż i instalacja

Przed montażem w koszu zbrojeniowym należy sprawdzić, czy rury nie są uszkodzone. Rury z widocznymi uszkodzeniami w żadnym wypadku nie mogą być zamontowane.

Rury układane są w koszu zbrojeniowym w formie U-kształtnej. Ten rodzaj ułożenia rur gwarantuje skuteczne odpowietrzenie przewodów rurowych. Podłączenie przewodów zasilania i powrotu odbywa się na górze kolumny za pomocą sprawdzonej i szczelnej techniki połą- czeniowej typu tuleja zaciskowa REHAU. Tuleje zaciskowe i inne me-talowe elementy połączeniowe w kolumnach geotermalnych wymagają ochrony przed korozją za pomocą taśmy zimnokurczliwej RAUGEO lub innych środków.

Następnie należy obciąć przewody podłączeniowe zasilania i powrotu, oznaczyć je i zamontować rurę ochronną. Przed zabetonowaniem należy przeprowadzić próbę szczelności rur. Jeśli próba szczelności nie przebiegnie pomyślnie, kosz zbrojeniowy z zamontowanymi rurami nie może być zainstalowany.

Po wprowadzeniu w odwiert i zabetonowaniu kosza zbrojeniowego, należy przeprowadzić kolejną próbę szczelności, zanim przewody podłączeniowe zostaną połączone z całym systemem.

Podczas projektowania i eksploatacji kolumn geotermalnych należy pamiętać, że mogą one pracować w temperaturze solanki od min. +2 °C do maks. +40 °C. Temperatury spoza tego zakresu oraz silne wahania temperatury mogą uszkodzić beton dookoła i tym samym pal fundamentowy oraz wpłynąć negatywnie na jego statykę.

Po zakończeniu montażu całego systemu należy przeprowadzić osta-teczną próbę szczelności i zapisać w protokole jej wynik i warunki, w jakich była przeprowadzona.

Rys. 31: Układanie rur w koszu zbrojeniowym w formie U-kształtnej

33

Montaż kolumn RAUGEO

Etap montażu 1

- Układanie rur w formie U-kształtnej wzdłuż dostarczonego przez inwestora kosza zbrojeniowego. Rury należy układać w koszu z za- chowaniem odstępów 0,2 – 0,4 m. - Rury przymocowywane są na ścisk do konstrukcji zbrojeniowej za pomocą drutów wiązałkowych EP REHAU w odstępie 0,5 m oraz w obszarze zmiany kierunku instalacji geotermalnej. Do mocowania zalecane jest stosowanie opasek kablowych lub drutów wiązałko- wych REHAU.

- Metalowe elementy techniki połączeń wewnątrz kolumny geotermalnej wymagają ochrony antykorozyjnej za pomocą dozwolonych środkówRys. 32: Układanie rur w koszu zbrojeniowym

Rys. 33: Obcięcie i oznaczenie rur

Rys. 34: Próba szczelności przed zabetonowaniem

Rys. 35: Próba szczelności po zabetonowaniu

Etap montażu 2

- Obcięcie zbędnych odcinków rur - Zaopatrzenie rur w górnym obszarze kolumny w rurę ochronną w taki sposób, aby wykluczyć uszkodzenie podczas wprowadzania w otwór wiertniczy i betonowania. Zaleca się zamontowanie rury ochronnej o długości ok. 1 m tak, aby wewnątrz i na zewnątrz kosza zbrojeniowego znajdował się odcinek 0,5 m. - Wyraźne oznaczenie rur

Etap montażu 3

- Przed wprowadzeniem w otwór wiertniczy należy przeprowadzić odpowiednią próbę szczelności zgodną z obowiązującymi normami - Wynik i warunki brzegowe przeprowadzenia próby szczelności należy zapisać w protokole

Etap montażu 4

- Podczas betonowania należy zwrócić uwagę na to, aby nie uszkodzić rur - Po zakończeniu betonowania należy przeprowadzić odpowiednią pró- bę szczelności. Warunki przeprowadzenia próby i jej wynik należy zapisać w protokole - Podłączenie przewodów rurowych do przewodów rozdzielczych lub do rozdzielacza. Po instalacji całego systemu należy przeprowadzić odpowiednią, ostateczną próbę szczelności

34

Drut wiązałkowy EP REHAUSłuży do przymocowania przewodów do konstrukcji zbrojeniowejpala fundamentowego. Materiał: drut w płaszczu z tworzywa sztucznegoŚrednica drutu: 1,4 mmDługość: 140 mmKolor: czarny

Nr art. Ciężar Ilość sztuk Jednostka dostawy [kg/100 szt.] w worku / kartonie [szt.]

12468991001 0,15 100/5000 100

5.5 Osprzęt

Wiązałka do drutu REHAUWiązałka REHAU wykonana z metalu w płaszczu z tworzywa sztucz-nego przeznaczona jest do prawidłowego i szybkiego skręcaniadrutów wiązałkowych EP REHAU. Stosowana jest podczas mocowa-nia przewodów do konstrukcji zbrojeniowej pala fundamentowego.Materiał: stalDługość: 310 mmŚrednica wiązałki: 30 mmKolor: czarny

Nr art. Ciężar Forma dostawy Jednostka dostawy [kg/szt.] [szt.] [szt.]

12573041003 0,44 1 1

Opaski kablowe REHAUZalecana technika mocowania rur do kosza zbrojeniowego.Służą do mocowania przewodów do konstrukcji zbrojeniowej pala fundamentowego.Materiał: PADługość: 178 mmSzerokość: 4,8 mmKolor: naturalny

Nr art. Ciężar Ilość sztuk Jednostka dostawy [kg/100 szt.] w opakowaniu [szt.]

17244481100 0,14 100 100

Odpowiednią ochronę antykorozyjną, jak taśmę zimnokurczliwą do tulei zaciskowych i innych metalowych elementów techniki połączeń w kolumnach RAUGEO znajdą Państwo w rozdziale 11.

35

6.1 Opis systemu

Sonda RAUGEO Helix stanowi optymalne rozwiązanie wszędzie tam, gdzie do dyspozycji jest działka o małej powierzchni niewystarczająca do montażu kolektora poziomego oraz gdzie wykluczone są odwierty pod sondy pionowe np. z powodu przepisów geologicznych lub trud-nych warunków gruntowych.Ze względu na łatwy montaż sondy RAUGEO Helix z PE-Xa doskonale nadają się do zastosowania w nowym budownictwie, przede wszystkim w domach niskoenergetycznych, jak również do renowacji star-szych budynków.

Konieczne prace ziemne mogą być z reguły wykonane przy użyciu standardowych maszyn budowlanych. Nie trzeba korzystać z usług firm specjalistycznych. Zastosowanie tworzywa PE-Xa pozwala na wykorzystanie rodzimego gruntu, o ile ma on odpowiednie właści-wości do wypełnienia wykopu sondy RAUGEO Helix. Oba te aspekty powodują, że montaż sond RAUGEO Helix jest wyjątkowo ekonomiczny.

Ze względu na to, że w porównaniu z sondami geotermalnymi głę- bokość montażu sond spiralnych RAUGEO Helix jest znacznie mniej-sza, ich stosowanie nie wymaga tylu pozwoleń. W zależności od obo- wiązujących norm i wytycznych do montażu sond Helix wystarczy tylko zgłoszenie w odpowiedniej instytucji. Jeśli ze względu na uwarunkowania geologiczne przypuszcza się, że podczas montażu dojdzie do zetknięcia z wodą gruntową, należy skonsultować dalsze postępo-wanie z właściwym urzędem.

6.2 Specjalne wskazówki dotyczące bezpieczeństwa

TransportPrzewóz sond RAUGEO Helix PE-Xa odbywa się w opakowaniu, w którym sonda jest skrócona do długości transportowej i owinięta dwiema taśmami. Po trzy sondy RAUGEO Helix są owinięte folią stretch. Na drewnianej palecie mieści się pięć takich paczek, tj. 15 sond na palecie. Przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożno-ści można układać piętrowo maksymalnie 2 palety jedna na drugiej. Sondy RAUGEO Helix należy zabezpieczyć do transportu zgodnie z obowiązującymi przepisami transportowymi w danym kraju.

Przy transporcie pojedynczych sond RAUGEO Helix pasy zabezpie-czające nie mogą być przymocowane do wiązań lub taśm dystanso-wych sond RAUGEO Helix. Sondy muszą być zawsze przewożone w opakowaniach.

Załadunek i rozładunekDo załadunku i rozładunku sond RAUGEO Helix PE-Xa można używać tylko odpowiednich i dozwolonych środków. Pojedyncze sondy można rozładowywać ręcznie, jeśli są dotrzymane określone prawem pracy wytyczne dotyczące podnoszenia i przenoszenia ciężarów. Do załadunku i rozładunku palet można stosować tylko sprawdzone, dopuszczone i odpowiednie urządzenia, które może obsługiwać tylko wykwalifikowany personel. Sondy RAUGEO Helix PE-Xa wzgl. palety należy odpowiednio zabezpieczyć przy podnoszeniu.

Rys. 36: Sonda spiralna RAUGEO Helix w opakowaniu

Rys. 37: 15 szt. sond RAUGEO Helix na drewnianej palecie

6 SONDA SPIRALNA RAUGEO HELIx I OSPRZĘT

36

szt.

szt.

szt.

Strata ciśnienia sondy spiralnej RAUGEO HelixGlikol etylenowy 23%, - 5°C

Strata ciśnienia [bar / sonda spiralna Helix]

Natę

żeni

e pr

zepł

ywu

[m3 /h

]

Przepływ laminarny

Przepływ burzliwy

Należy przestrzegać odpowiednich przepisów dotyczących zapobie-gania wypadkom przy podnoszeniu. Zrzucanie lub przewracanie sond RAUGEO Helix PE-Xa jest niedopuszczalne.

SkładowanieSondy spiralne można składować na płaskiej powierzchni. Należy zwrócić uwagę na to, aby na powierzchni przeznaczonej do składo-wania nie było żadnych ostrych i wystających przedmiotów, które mogłyby uszkodzić rury.

Zaleca się ochronę sond RAUGEO Helix PE-Xa przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych.

Możliwe jest układanie maksymalnie dwóch palet jedna na drugiej. Piętrowanie palet jest możliwe, jeśli sondy są ułożone poziomo. Sondy nie mogą być składowane bezpośrednio przy wykopach.

6.3 Dane techniczne

Sonda spiralna RAUGEO Helix PE-XaMateriał: PE-XaŚrednica (zewnętrzna): 0,36 mmWysokość (wersja monta-żowa):

3 m

Pojemność rury: 13 lForma dostawy: paleta drewniana (HRV)

Nr art. d × s Długość rury Długość Ciężar Jednostka dostawy [mm] [m] [m] [kg/

DOLNE ŹRÓDŁA CIEPŁA RAUGEO DO POMP CIEPŁA · 1.5 Podstawowe informacje dotyczące materiałów...

Documents

Transcript of DOLNE ŹRÓDŁA CIEPŁA RAUGEO DO POMP CIEPŁA · 1.5 Podstawowe informacje dotyczące materiałów...