DOGOTERAPIA

Dogoterapia czyli terapia kontaktowa z

udziałem psów jest metodą wspomagającą

terapię i rehabilitację. Jest jednym z działów

zooterapii czyli terapii kontaktowej z

udziałem zwierząt.

Dogoterapia zajmuje szczególne miejsce w

terapii z udziałem zwierząt. Pies najlepiej ze

wszystkich zwierząt przystosowywał się do

warunków życia człowieka. Jest najlepszym a

niekiedy jedynym przyjacielem człowieka.

Lekarz, zoolog, profesor filozofii, etyk, a także laureat nagrody Nobla w 1973 roku Konrad Lorenz

celnie powiedział:

„Nie ma na świecie przyjaźni, która trwa wiecznie.

Jedynym wyjątkiem jest ta, którą obdarza nas pies”.

1. Wykorzystując możliwości przystosowania się psa do życia w określonych warunkach oraz

możliwości nauki określonych czynności z równoczesnym nawiązywaniem więzi emocjonalnych

pomiędzy człowiekiem i psem – przygotowuje się psy do pełnienia różnych ról. I tak mamy psy :

- pracujące w wojsku i policji

- ratownicze

- pomagające osobom niepełnosprawnym.

Wśród psów pomagającym osobom niepełnosprawnym wyróżniamy grupy :

- psów pomocników

przewodnicy niewidomych

psy dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich

psy dla osób słabo słyszących

psy wyczuwające zbliżający się atak padaczki

psy wyczuwające zbliżający się atak serca

psy wyczuwające zbliżający się atak hipoglikemii

- psów terapeutów

dla osób z autyzmem

dla osób z niepełnosprawnością intelektualną

dla osób z zespołem Downa

dla osób z nadpobudliwością psychoruchową

dla osób z zaburzeniami psychicznymi

dla osób z niepełnosprawnością ruchową

dla chorych w szpitalach

dla dzieci w domach dziecka

dla osób starszych w domach spokojnej starości

dla osób w domach pomocy społecznej.

GŁÓWNE ODDZIAŁYWANIE ZAJĘĆ Z UDZIAŁEM PSÓW POLEGA NA

KONTAKCIE FIZYCZNYM OSOBY Z PSEM ORAZ NA NAWIĄZANIU

EMOCJONALNEJ WIĘZI POMIĘDZY CZŁOWIEKIEM A PSEM

2.Dogoterapia a dzieci z niepełnosprawnością intelektualną:

bezpośredni kontakt z psem wytwarza specyficzną relację pomiędzy

dzieckiem a psem; dziecko ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa oraz

bezgranicznej akceptacji swojej osoby

pies nie dziwi się , nie ocenia, nie krytykuje, przyjmuje je takim jakim jest

pies nie denerwuje się gdy dziecku coś się nie uda

pies jest cierpliwy, tolerancyjny, pełen spokoju i ciepła

pies poddaje się aktywności osoby niepełnosprawnej

pies pozwala odczuć zadowolenie i satysfakcję z podejmowanych działań

pies pozwala odczuć

sukces po wykonaniu

zadania

pies mobilizuje do

działania, wzbudza

motywację do wykonania

ćwiczenia.

3. Przeciwwskazania do udziału dziecka w zajęciach z wykorzystaniem psów :

- brak zgody rodziców na udział dziecka w zajęciach,

- stwierdzone uczulenie na sierść,

- zbyt agresywne zachowania dziecka w stosunku do psa, możliwość skrzywdzenia psa przez

dziecko.

Lęk dziecka w stosunku do psa nie jest

przeciwwskazaniem do zajęć. Jest tylko wskazówką , że

terapię należy rozpocząć od powolnego przełamywania

lęku i nawiązywania pozytywnego kontaktu

emocjonalnego dziecko-pies, w warunkach poczucia

bezpieczeństwa i zaufania. Dopiero na tej bazie można

przejść do terapii.

4. Cechy charakteru psa terapeuty

łagodny,

zrównoważony,

akceptujący spotykanych ludzi,

przyjaźnie i ufnie nastawiony do osób obcych,

cierpliwy, tolerujący pieszczoty,

znoszący niewielki ból,

lubiący pracować, bawić się,

wykonujący polecenia .

5. Nasz pies Max :

jest labradorem maści

biszkoptowej,

urodził się w listopadzie 2002

roku,

14.11.2004 roku zdał Egzamin

Psa Terapeutycznego

Fundacji Dogtor klasy I

z wynikiem bardzo dobrym,

w roku szkolnym 2004/05

przychodził na zajęcia

w poniedziałki i w czwartki,

w każdym z tych dni odwiedza

2 grupy rewalidacyjno-

wychowawcze,

zajęcia z każdą grupą trwają

pół godziny,

kontynuuje szkolenie pod okiem członków Fundacji Dogtor,

jest pod opieką lekarza weterynarii (szczepienia, odrobaczenia),

na zajęcia przychodzi ze swoim przewodnikiem Jerzym Kreft lub Jolantą Rosińską-Kreft.

6. Jak przebiegają zajęcia :

przygotowanie psa w domu = szczotkowanie sierści, czyszczenie uszu i zębów

= przygotowanie nagród dla psa dostosowanych

wielkością do możliwości manualnych dzieci,

przygotowanie psa przed zajęciami = wytarcie łap i brzucha psa po wejściu do budynku

ośrodka,

zajęcia z dziećmi :

powitanie = pies daje głos, podaje łapę, liże ręce, buzie, dzieci witają psa

w możliwy dla siebie sposób (słowem, krzykiem, gestem, mimiką twarzy,

ruchem ciała, uśmiechem),

obejście kręgu dzieci = dzieci karmią psa z

ręki, poją wodą w misce, pies szuka schowanej

w dłoniach, w ubraniu, pod dzieckiem- karmy,

zabawy z leżącym w środku kręgu psem -

głaskanie, przytulanie, dawanie buzi,

sprawdzanie jaki jest pies „w uszach”,

„w łapach”, jakie ma zęby, jaki ogon

wykonywanie przez psa poleceń

wydawanych przez dzieci i przewodnika psa ,

prezentacja sztuczek, aportowanie

spacer dziecka z psem na smyczy

pożegnanie = tak jak przy powitaniu

WSZYSTKIE ĆWICZENIA PROPONOWANE DZIECIOM MUSZĄ BYĆ DOSTOSOWANE DO

ICH INDYWIDUALNYCH POTRZEB I MOŻLIWOŚCI ORAZ SAMOPOCZUCIA I DYSPOZYCJI

W DANYM DNIU.

DYSPOZYCJA I ZACHOWANIE PSA

PODLEGJĄ UWAŻNEJ OBSERWACJI

PRZEZ PRZEWODNIKA I MOGĄ

WPŁYWAĆ NA PRZEBIEG I DŁUGOŚĆ

ZAJĘĆ.

7. Co osiągnęły dzieci w wyniku terapii

kontaktowej z psem :

zbudowały prawidłowy obraz psa :

przełamały nieufność,

niekiedy nawet lęk, wobec

psa

poznały budowę jego ciała

poznały sposoby zachowania

się psa

nauczyły się jak trzeba postępować z psem

wyzwoliły swoją aktywność :

na widok psa wykazują duże ożywienie = wołają go po imieniu, wyciągają ręce,

podchodzą do psa, głaszczą go, przytulają, całują, krzyczą, podskakują w wózkach...

chętnie podejmują proponowane ćwiczenia i starają się wykonać je jak najlepiej

dobrze koncentrują się na wykonywanym zadaniu

przejawiają własną inicjatywę = chcą same nakarmić psa, przejść się prowadząc psa na

smyczy..

rozwijają umiejętności poznawcze :

kształtują orientację w układzie własnego ciała = poznając

części ciała psa pokazują na sobie takie same części ciała, nazywają

je, wskazują różnice

pobudzają swoje zmysły =

dotykają gładkiej sierści,

miękkich uszu, twardych

pazurów, szorstkich poduszek,

ciepłego i wilgotnego pyska,

czują zapach sierści psa, pyska,

karmy, słuchają jak pies szczeka,

piszczy, obserwują zachowanie

psa ...

powoli kształtują się różne

pojęcia = przeciwstawne „duży

pies-mały pies”, „szorstkie-

gładkie”, „mokre-suche”,

„ciepłe-zimne”... - związane z

psem „smycz, szelki, karma”

rozwijają zdolności komunikowania się

dzieci doskonalą swój aparat artykulacyjny wykonując ćwiczenia logopedyczne

( dmuchają w sierść wykonując wdech nosem a wydech ustami, dyszą jak psy, szczekają,

naśladują odgłosy wydawane przez psa )

dzieci wykonują ćwiczenia dźwiękonaśladowcze

( powiedz „pies”, „hau-hau”), wyzwalają się spontaniczne reakcje werbalne

lepiej rozumieją mowę ( „pokaż gdzie Max ma ogon?”, „pokaż gdzie Marcin ma

głowę?”, „pokaż gdzie ja mam oko?”, „rzuć Maxowi piłkę”, „daj Maxowi jeść”, „usiądź obok

Maxa”, ...)

następuje rozwój mowy czynnej ( dziecko mówi do psa miłe słowa, wydaje komendy,

odpowiada na pytania „co to jest?” )

doskonalą sferę ruchową :

mobilizują mięśnie swojego ciała do wykonania ruchów w celu przypełznięcia, kulania

się lub podejścia do Maxa ( zyskują coraz większą kontrolę nad ruchami ciała )

spacerują z psem na smyczy ( doskonalą technikę chodzenia, pokonują spotykane na

drodze przeszkody )

ćwiczą sprawność ruchów dłoni ( głaskanie, manipulowanie w sierści, chwytanie i

rozluźnianie chwytu: smyczy, miski, zabawki psa, różnej wielkości ziarenek psiej karmy;

rzucanie zabawek i karmy, czesanie psa, strzepywanie i szczotkowanie ubrania z psiej

sierści , wycieranie polizanych rąk, mycie rąk )

kształtują swoją emocjonalność

dzieci słabo nawiązujące kontakt z innymi ludźmi ( skupione na sobie-mające niską

samoocenę, z cechami autystycznymi, bojące się wszelkich zmian, nie pozwalające się

dotknąć ) właśnie psu pozwalają na wejście do ich świata , pies potrafi zainteresować

dziecko światem zewnętrznym, sprawić ,że przestaje się bać spacerów a dotyk staje się

czymś naturalnym i przyjemnym

przytulając się do psa i wsłuchując się w rytm bicia jego serca dziecko doznaje spokoju i

ukojenia

dzieci okazują swoje emocje związane z kontaktem ze zwierzęciem ( mimiką, gestem,

słowem, zmianą pozycji ciała )

pomiędzy psem

a dzieckiem wytwarza się

mocna więź emocjonalna

oparta na poczuciu

bezpieczeństwa i akceptacji -

pies akceptuje dziecko bez

wartościowania, nie zważając

na to jak mówi , jak wygląda,

jak się zachowuje

wśród dzieci wzrasta

poczucie własnej wartości

są bardziej pewne siebie

( prowadzą dużego psa na

smyczy, pies idzie tam gdzie

one chcą, rządzą psem, czują

się za niego odpowiedzialne,

pies wykonuje wydawane

przez nie komendy )

wspólna swobodna zabawa dzieci i opiekunów z psem wyzwala swobodny śmiech,

radosny nastrój, pozytywny stosunek do świata

rozwijają się pod względem społecznym :

uczą się czym jest pies

= zobacz jaki jest ładny

= jaki jest delikatny

= potrzebuje uczucia – przytul go

= podziękuj mu za to, że przyszedł – pogłaszcz go

uczą się kim one są dla psa

= zobacz jak Max ciebie lubi – macha ogonem, przyszedł do ciebie

= zobacz jak lubi bawić się z tobą

uczą się jak postępować z psem

= uczą się czego nie robi się psu

= uczą się co psa boli

= uczą się czynności pielęgnacyjnych – czesanie szczotką sierści,

wycieranie pyska po pojeniu

= uczą się karmienia psa, prowadzenia na smyczy, wyprowadzania

na dwór

uczą się liczenia z obecnością innych stworzeń i oswajają z nowymi sytuacjami

= pies zawsze wprowadza pewien chaos i zamieszanie

= pies wierci się

= pies merda ogonem

= pies hałasuje.

8. Na jakie trudności natrafiliśmy wprowadzając zajęcia dogoterapii :

Dwoje spośród 56 rodziców nie wyraziło zgody na zajęcia dogoterapii. W pierwszym przypadku

jako przyczynę wskazano uczulenie na sierść, w drugim nie podano racjonalnych argumentów

będących przeciwwskazaniami do tego rodzaju zajęć.

W styczniu 2005 przygotowałam spotkanie dla rodziców pt. „O dogoterapii”, na którym

przedstawiłam:

historię dogoterapii na świecie

specjalistyczne szkolenie psów

przebieg egzaminu na psa terapeutę

cechy psa terapeuty

dogoterapię a dzieci z niepełnosprawnością intelektualną

efekty, które możemy osiągnąć stosując terapię kontaktową z psem

Maxa - psa terapeutę i jego przewodnika Jerzego Kreft, który pokazał umiejętności psa

oraz opanowane przez niego sztuczki .

Pod koniec spotkania zainteresowani rodzice zadawali pytania aby rozwiać swoje

wątpliwości. Inni głaskali Maxa , pytali o szczegóły związane z jego usposobieniem,

utrzymaniem.

W spotkaniu uczestniczyło 18 rodziców.

Adaptacja Maxa do nowych obowiązków i zmiany rytmu dnia była dla mnie wielką niewiadomą.

Po 4 miesiącach prowadzenia zajęć widzę, że pies nieomal wsiąkł w środowisko ośrodka :

serdecznie wita pracowników (biegnie do nich w „podskokach”, ociera się, domaga się

głaskania), inaczej, spokojniej wita dzieci (podchodzi, wącha, ociera się, liże ręce). Czas zajęć

terapeutycznych w wymiarze tygodnia nie jest męczący dla psa .

Ciągłym problemem w ośrodkach jest ignorancja części rodziców na choroby dzieci. Wysyłając

chore dzieci do placówki narażają inne dzieci na zachorowanie. Chodzi tu o infekcje kataralne i

różne przewlekłe schorzenia np. dermatologiczne czy laryngologiczne, których diagnozowanie

ciągnie się niekiedy całymi miesiącami.

Pies w takich okolicznościach może przenosić bakterie lub wirusy z jednego zespołu do

drugiego. Dzieci z infekcjami nie powinny uczestniczyć w zajęciach dogoterapii.

Zastanawiałam się, jak zachowa się Max doznając od dzieci przypadkowo zadanego bólu.

Sytuacje takie zdarzają się – pies wtedy piszczy, krótko warknie lub wstaje i na chwilę odchodzi

od grupy dzieci. Przywołany wraca z powrotem bez większych oporów. Na następnych zajęciach

nie zauważam zwiększonej czujności Maxa wobec dzieci, które sprawiły mu ból. Jedyną reakcją,

która pojawiła się, jest podnoszenie łba przez leżącego psa, gdy dziecko niespodziewanie i

mocno dotknie go czy klepnie. Po skontrolowaniu sytuacji, gdy uzna ją za bezpieczną dla siebie

– kładzie się ponownie.

Opierając się na wynikach badań, które udowodniły, że osoby przebywające w

towarzystwie zwierząt są szczęśliwsze, odporniejsze na stres, choroby, pewniejsze

siebie, opiekuńcze oraz na zaobserwowanych u naszych dzieci zmianach

( wymienionych w punkcie 7 ), stwierdzam, że terapia kontaktowa z psem

przyczynia się do rozwoju dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Poza tym

daje im chwile radości, szczęścia, uśmiechu i zadowolenia.

Opracowanie –

Jolanta Rosińska-Kreft właścicielka Maxa i pedagog zespołu rewalidacyjno-wychowawczego nr 5.