DNA Wirusy - choroby

papiloma wirus (brodawczaki) – przekazywany w wyniku kontaktu bezpośredniego oraz drogą płciową (ewentualnie zakażenia okołoporodowe), często zakażenie przechodzi bezobjawowo

objawami zakażenia tym wirusem są: brodawki na różnych częściach ciała, głównie na rękach, brodawki na narządach płciowych

jeśli brodawki rozwijają się na powierzchni narządów płciowych kobiety może dojść do powstania raka szyjki macicy

brodawki skórne zwykle zanikają samoczynnie, ze względów estetycznych usuwa się je poprzez zamrażanie, lub działanie środków chemicznych (kwas salicylowy, aceton, formaldehyd), brodawki z narządów płciowych także można usuwać (laseroterapia i środki chemiczne), zmiany przed i nowotworowe usuwa się chirurgicznie

RNA Wirusy - choroby

wirus różyczki – zakażenia głównie u osób młodych, przenoszenie wirusa w wyniku wdychania rozpylonej wydzieliny powstającej w czasie wydechu

na powierzchni ciała, początkowo twarz, następnie klatka piersiowa, pojawia się plamisto-grudkowa wysypka, choroba przebiega zwykle łagodnie

powikłania: wędrujące zapalenie stawów, małopłytkowość, zapalenie mózgu (bardzo rzadkie, ale durzy współczynnik śmiertelności); wady płodu: przejściowe (niska masa urodzeniowa, małopłytkowość, powiększona wątroba lub śledziona), trwałe (zaćma, wada serca, głuchota małogłowie)

szczepionki, żywe atenuowane (kobiety ciężarne nie wolno), przed ich stosowaniem rocznie w USA odnotowywano 50 000 przypadków

RNA Wirusy - choroby

wirus świnki – wirus rozwija się głównie w śliniankach (obrzęk), choroba niezbyt groźna pozostawia oporność na całe życie

rzadko, ale zdarzają się powikłania: łagodne zapalenie mózgu, głuchota (przejściowa), zapalenie jąder, najądrzy lub jajników, zapalenie wątroby, dostępna jest szczepionka

wirus odry – przenoszony droga kropelkową, po wprowadzeniu szczepionki liczba przypadków zdecydowanie spadła

choroba objawia się: katarem, światłowstrętem, wysypką odrową (twarz następnie klatka piersiowa, utrzymuje się przez 5 dni)

powikłania: zapalenie płuc, uaktywnienie gruźlicy, zapalenie mózgu są rzadkie ale groźne dla chorego

Wirusy zapalenia wątroby

grupa wirusów wywołujących zapalenie wątroby (hepatitis virus), wyróznia się kilka typów: A (HAV), B (HBV), C (HCV), D (HDV), E (HEV)

zapalenie wątroby wywołuje także szereg innych wirusów: wirus opryszczki, świnki, cytomegalii, jednak w tych przypadkach zapalenie wątroby nie jest głównym objawem

HAV (+RNA) – żółtaczka zakaźna

przenoszenie droga fekalno – oralną, wirus obecny jest w stolcu zakażonego 2-3 tygodnie przed wystąpieniem objawów choroby i około 10 dni po chorobie, jeden zakażony może stać się ogniskiem epidemii,

cząstka wirusa jest bardzo stabilna, może przezywać w środowisku przez okres kilku tygodni

może przebiegać bezobjawowo, zwykle jednak zakażeniu towarzyszą objawy: wstępnie grypopodobne, następnie powiększeniem wątroby, bolesnością prawej części brzucha, hiperbilirubinemią

dostępna jest szczepionka – zabity wirus, brak swoistego leczenia, konieczne jest zachowanie podstawowych zasad higieny, po zakażeniu odporność pozostaje na całe życie, nawroty choroby bardzo rzadkie

HBV (DNA - niekompletny)

zapalenie wątroby typu B uważane jest za groźniejszą chorobę niż w przypadku typu A

wirus HBV znajduje się we krwi i produktach krwiopochodnych (łzy, ślina, sperma, mocz, kał, płyn rdzeniowo – mózgowy, mleko), w Polsce zachorowalność wynosi około 23 osoby na 100 000

choroba może przebiegać zupełnie bezobjawowo jak i z objawami: wystąpienie żółtaczki, nad aktywności enzymów wątrobowych, złe samopoczucie zdarzają się też poważne powikłania: bóle stawów, guzkowe zapalenie tętnic, zapalenie nerek – objawy uogólnionego stanu zapalnego naczyń krwionośnych największym problemem jest przewlekłe zapalenie wątroby (długotrwałe), może ono odprowadzić do marskości czy raka wątroby

dostępna jest szczepionka – rekombinantowa

HCV (+RNA) – żółtaczka zakaźna

przenoszenie głównie w wyniku iniekcji (transfuzje, zastrzyki, narkotyki)

na ogół zakażenie przebiega bezobjawowo, ale 70% zarażonych osób staje się nosicielami, u wielu z nich rozwija się przewlekłe zapalenie wątroby – w efekcie marskość i rak

brak skutecznych metod leczenia i szczepionki

Wirus grypy

unikalną cecha tego wirusa jest występowanie na powierzchni białka hemaglutyniny – łączy się specyficznie z kwasem sjalowym występującym na wielu powierzchni komórek ssaczych

wirus grypy jest wirusem –RNA, z czym wiąże się skomplikowany cykl życiowy, materiał genetyczny stanowi nie jedna cząsteczka RNA, ale 7-8 cząsteczek kodujących odpowiednie geny

wyróżnia się trzy typy wirusa grypy różniące się sekwencją aminokwasowi białek osłonki: A – wywołuje duże epidemie obejmujące wiele krajów, tzw. pandemie B i C - choroba o charakterze lokalnym i łagodniejszym przebiegu

Wirus grypy

jedną z grup komórek infekowanych przez wirusa grypy są urzęsione komórki nabłonka układu oddechowego – ochrona przed zakażeniem płuc

częstym następstwem grypy są zapalenia płuc, które mogą kończyć się nawet śmiercią

częstym zjawiskiem są także inne powikłania pogrypowe

wirus grypy charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością przez co trudno opracować skuteczna szczepionkę, stosowane obecnie szczepionki przeciw grypie opracowywane są na bazie wirusa z roku bieżącego i nie ma gwarancji, że szczepionka będzie skuteczna

Wirus HIV wirus HIV rozpoznaje receptor CD4, który występuje na powierzchni limfocytów T pomocniczych i monocytów – czyli komórek układu immunologicznego, wnika do nich, replikuje się, co prowadzi do śmierci komórek gospodarza

po wniknięciu do organizmu rozpoczyna się faza bezobjawowa (okres różny u różnych osób). W tym okresie następuje spadek liczby limfocytów (norma 500-1000, w okresie bezobjawowym 200-500, poniżej 200 objawowy)

liczba limfocytów (100-200/ml) chory podatny na infekcje drożdży Pneumocystis carinii,

liczba limfocytów poniżej 100 powoduje, że chory jest bardzo podatny na infekcje oportunistyczne, w tym okresie choroby następuje także utrata masy ciała, utrzymująca się gorączka i biegunka oraz rak naczyń krwionośnych, czynniki te stają się przyczyną śmierci – zwykle w ciągu roku, brak skutecznych metod leczenia i szczepionek

Grzyby

Grzyby – charakterystyka i klasyfikacja

grzyby są organizmami eukariotycznymi – mają wyodrębnione jądro

grzyby należą do osobnego królestwa – królestwo grzybów (fungi)

wyróżnia się 9 klas grzybów, do których należy 100-200 tysięcy gatunków

do grzybów patogennych zalicza się 150-200 gatunków należących do dwóch klas: deuteromycetes (grzyby niedoskonałe, nie rozmnażające się płciowo)

Grzyby – morfologia

drożdżaki – organizmy jednokomórkowe, rozmnażają się przez pączkowanie, w każdej komórce jedno jadro

grzyby nitkowate (strzępkowe) – cylindryczne komórki, masy strzępków zwane są grzybnią

grzyby dimorficzne – w zależności od warunków środowiska występują jako drożdżaki lub grzybnie w warunkach naturalnych (25 ºC) grzyby dimorficzne tworzą grzybnię, żeby stać się patogenem muszą przejść w formę drożdżową w temperaturze 37 ºC i w środowisku bogatym w substancje odżywcze (organizm człowieka) grzyby dimorficzne staja się drożdżami

Grzyby

grzyby są bardziej podobne do komórek ssaków aniżeli komórki bakteryjne, jest to podstawowa przyczyna problemów terapii zakażeń grzybowych. Leki przeciwgrzybiczne hamujące syntezę DNA, RNA, białek mogą mieć podobne działanie w komórkach ludzkich

komórki grzybów otoczone są ściana zbudowana z polisacharydów, głównie chityny

unikalnym i charakterystycznym elementem błony komórkowej drożdży jest ergosterol (u ssaków cholesterol)

Budowa komórki eukariotycznej

Grzyby – patogeneza

toksyny – mykotoksyny, metabolity wytwarzane przez niektóre gatunki grzybów, np. Aspergillus flavus. Grzyby te występują na roślinnych surowcach żywnościowych: zboża, orzeszki ziemne, toksyny mogą być przyczyna poważnych schorzeń – dysfunkcje wątroby, niektóre nowotwory

zatrucia grzybowe – zatrucie toksynami występującymi w grzybach kapeluszowych

zakażenia grzybicze – następstwo bezpośredniej inwazji grzyba do tkanek lub narządów grzybice powierzchniowe (skórne) – ograniczone do zewnętrznej warstwy skóry, paznokci i włosów grzybice podskórne – ograniczone do tkanki podskórnej, wywołują głębokie wrzodziejące zmiany grzybice uogólnione – dotyczą poszczególnych narządów

Grzyby – grzybice i ich terapia

układ odpornościowy człowieka nie jest w stanie całkowicie usunąć zakażenia grzybiczego, ponieważ w komórkach ssaczych brak enzymów rozkładających ścianę grzybów

podstawowym celem molekularnym leków przeciwgrzybicznych jest szlak biosyntezy ergosterolu, jednak ze względu na duże podobieństwo do cholesterolu (i szlaków jego biosyntezy) leki te często maja wiele działań ubocznych

Grzyby – grzybice i terapia

Antybiotyki polienowe

amfoterycyna B – łączy się z ergosterolem i przerywa ciągłość błony komórkowej (silniejsze powinowactwo niż do cholesterolu), podaje się dożylnie przez 2-3 miesiące, wadą stosunkowo wysoka toksyczność nystatyna – wyłącznie do leczenia schorzeń wywołanych przez Candida albicans, mechanizm działania jak w przypadku amfoterycyny, stosowany jako maść, lub podawany doustnie – tylko do leczenia grzybic układu pokarmowego, nie wchłania się

Grzyby – grzybice i terapia

Azole (imidazole i triazole) – ketokonazol, itrakonazol, hamują szlak biosyntezy ergosterolu, podaje się w postaci maści na skórę lub doustnie w przypadku grzybic uogólnionych

gryzeofluwina – wolnodziałający lek przeciwgrzybiczny stosowany w ciężkich grzybicach skóry i paznokci, podawana doustnie nawet przez okres 1 roku

podobnie jak w przypadku bakterii tak i u grzybów obserwuje się zjawisko nabywania oporności na leki, głównie u C. albicans

Grzyby skórne

grzyby z rodzaju Trichophyton – zakażają skórę, paznokcie i włosy

grzyby z rodzaju Microsporum – zakażają skórę i włosy

grzyby Epidermophyton floccosum – zakażają skórę i paznokcie

Grzyby skórne

dermatofity antropofilne – związane wyłącznie z człowiekiem przenoszone z człowieka na człowieka przez bezpośredni kontakt lub np. przez grzebień

dermatofity zoofilne – są związane ze zwierzętami (Microsporum canis), przenoszone w trakcie bezpośredniego kontaktu

dermatofity geofilne – rezerwuarem jest gleba

Grzyby skórne – objawy kliniczne

Grzybice wywołane przez dermatofity określa się łacińską nazwą tinea z podaniem umiejscowienia

tinea corporis – małe zmiany skórne, które mogą się pojawić w każdym miejscu tinea pedis – grzybica stóp, najczęstsze zakażenie grzybicze u człowieka tinea unguium – zakażenie paznokci tinea capitis – zmiany na skórze głowy, często występuje u dzieci tinea cruris – zakażenie okolic pachwiny

Grzyby skórne – Łupież pstry

tinea versicolor - choroba wywoływana przez Mallassezia furfur

objawami są plamiste odbarwienia skóry i swędzenie

szacuje się, ze zakażonych jest nawet 25% społeczeństwa

Grzyby – grzybice podskórne

chromomikoza – zakażenie tkanki podskórnej przez wydzielające barwnik grzyby nitkowate – Fonsecaea pedrosoi i Phialophora verrucosa, określane są wspólna nazwa jako czarne grzyby

rezerwuarem grzyba jest gleba

grzyby te tworzą w tkankach złotobrązowe stwardniałe ciałka, zmiany mogą rozwijać się przez wiele lat, leczenie polega na chirurgicznym usunieciu

Grzyby – zakażenia wywołane przez drożdżaki

spośród wielu gatunków drożdży, które mogą wywołać zakażenia najbardziej popularna jest Candida albicans (kandydoza), drobnoustrój komensalny naturalny składnik flory układu pokarmowego

zakażenie następuje u osób z upośledzoną odpornością komórkową, po przedłużonej antybiotykoterapii i zaburzeniu naturalnej mikroflory, po zabiegach inwazyjnych

Candida albicans może być przyczyną: kandydozy powierzchniowej – skutek antybiotykoterapii kandydozy uogólnionej – osoby z upośledzoną odpornością (rozsiane zakażenia skóry, narządów) zapalenie wsierdzia – u chorych ze sztuczną zastawką

Grzyby – zakażenia wywołane grzyby dimorficzne

Histoplama capsulatum – grzyb dimorficzny wywołujący schorzenia narządów zawierających układ siateczkowo – śródbłonkowy (płuca, wątroba, śledziona)

zakażenie zaczyna się w płucach, rezerwuarem drobnoustroju jest gleba (kosy kurniki oraz nietoperze)

objawy: choroba płuc, powiększenie wątroby i śledziony (dzieci)