Deloitte CFO Survey 2016H1
-
Upload
deloitte-polska -
Category
Economy & Finance
-
view
1.089 -
download
0
Transcript of Deloitte CFO Survey 2016H1
© 2016 Deloitte Polska
Deloitte CFO Survey 2016H1
Wzrost poczucia
niepewności
gospodarczej
w Polsce
i Europie
Warszawa, 11 maja 2016 r.
© 2016 Deloitte Polska2
Witamy
Krzysztof Pniewski
Partner w Dziale Konsultingu Deloitte
Tel. (22) 511 01 48
E-mail: [email protected]
© 2016 Deloitte Polska
Spis treściPrognozy CFO dla Polski na rok 2016
3
• O badaniu
• Ocena obecnej sytuacji makroekonomicznej
• Prognozy CFO na 12 miesięcy:
• Ocena niepewności ekonomicznej
• Poziom optymizmu wśród CFO
• Wpływ kryzysu greckiego
• Predykcje dotyczące poziomu bezrobocia, inflacji i kursu walutowego
• Predykcje dotyczące poziomu przychodów, marż i CAPEX
• Priorytety i obawy CFO
• Ocena źródeł finansowania
• Średnioterminowe prognozy CFO
• Podsumowanie
• Załączniki
© 2016 Deloitte Polska
O badaniuEuropean CFO Survey
4
• Raport Deloitte European CFO Survey
przedstawia wyniki badania przeprowadzonego
przez firmy członkowskie Deloitte w 17 krajach:
Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Niemczech,
Irlandii, we Włoszech, w Holandii, Norwegii,
Polsce, Portugalii, Rosji, Hiszpanii, Szwecji,
Szwajcarii,
Turcji i Wielkiej Brytanii.
• W tegorocznej edycji badania
przeprowadzonym w okresie od stycznia do
kwietnia 2016 roku uczestniczyło blisko
1500 dyrektorów finansowych.
• Badanie prowadzone jest przy wykorzystaniu
anonimowej ankiety internetowej opartej na
platformie Deloitte Dex, gwarantującej
zachowanie poufności danych.
• Podobne badanie cykliczne prowadzone są
przez firmę Deloitte na całym świecie.
© 2015 Deloitte Polska
• Deloitte CFO Survey jest jednym z niewielu regionalnych badań opinii liderów firm w Europie
i przedstawia unikatową perspektywę dyrektorów finansowych.
• CFO mają własny punkt widzenia i odrębną ocenę sytuacji gospodarczej oraz sytuacji i
perspektyw swoich przedsiębiorstw i branży.
• CFO są zainteresowani opinią i priorytetami innych CFO.
• Opinia CFO może uzupełniać perspektywę dostarczaną przez analityków rynkowych:
• Opinia publiczna otrzymuje szereg informacji o trendach i prognozach od analityków.
• CFO odpowiadają bezpośrednio za sytuację finansową i decyzje inwestycyjne swoich
podmiotów, mają też bezpośrednią styczność z warunkami rynkowymi (np. dostępność
finansowania) – są praktykami, których opinie oraz doświadczenia mogą być odmienne
niż oceny analityków.
• Perspektywa CFO jest warta szczególnej uwagi, gdyż gruntownie znają oni
perspektywę wewnętrzną swoich firm (wyniki, strategie i prognozy finansowe) oraz
zewnętrzną (perspektywę banków i analityków bankowych, perspektywę inwestorów i
analityków inwestycyjnych).
• CFO mogą dać dodatkową perspektywę, jak ocena gospodarki przekłada się na strategie
przedsiębiorstw.
5
O badaniuDlaczego analiza opinii CFO jest istotna?
© 2016 Deloitte Polska6
• Raport „Deloitte Global Economic Outlook” podsumowuje wypowiedzi
ekonomistów Deloitte na temat światowych rynków.
• Obecna edycja mówi o dość zróżnicowanej sytuacji na Świecie.
• Gospodarka amerykańska nabiera tempa, co spowodowało pierwszą od
dekady informację ze strony FED o możliwości podniesienia stóp
procentowych.
• Gospodarka europejska również radzi sobie dobrze. Tempo wzrostu nie jest
nadzwyczajne, jednak utrzymuje się na stałym poziomie.
• W dalszym ciągu zwalnia gospodarka chińska. Jako ciekawostkę należy
odnotować, że Europejski Fundusz Walutowy uznał chińską walutę jako walutę
rezerwową (dołączając do elitarnego grona: Dolara, Euro, Jena i Funta).
• Opisywane są również problemy i wyzwania Wielkiej Brytanii – na czele ze
zbliżającym się referendum o wyjście lub pozostanie w Unii Europejskiej.
• Powyższe zmiany (w szczególności uznanie Juana za walutę rezerwową oraz
możliwość zmiany trendu w zachowaniu stóp procentowych w USA) mogą
spowodować ciekawe zachowanie rynków na całym Świecie – ten temat
poruszony jest w ostatnim artykule obecnego wydania.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Deloitte Global Economic OutlookEuropa stabilna pomimo wewnętrznych i zewnętrznych problemów
* Cały raport można znaleźć na stronie:
Deloitte Global Economic Outlook.
Źródło: portal Bankier.pl
Wykres 1. Notowania indeksów od początku 2014, w kolejności giełdy: amerykańska (SP500), chińska (SSECOMP) i brytyjska (FTSE)
© 2016 Deloitte Polska
-0,50%
0,00%
0,50%
1,00%
1,50%
2,00%
2,50%
3,00%
3,50%
4,00%
2013Q1 2013Q2 2013Q3 2013Q4 2014Q1 2014Q2 2014Q3 2014Q4 2015Q1 2015Q2 2015Q3 2015Q4
7
• W czasie zewnętrznych niepokoi, polska gospodarka
wciąż rozwija się stabilnie
• Korelacja indeksów chińskich z europejskimi nie jest
znacząca – dużo większy wpływ na lokalne indeksy ma
giełda w Nowym Jorku i w Berlinie
• Warszawska giełda zanotowała w ostatnich tygodniach
przeceny akcji, jednak wydaje się to głównie
spowodowane sytuacją w sektorze bankowym – wyższe
składki na Bankowy Fundusz Gwarancyjny – oraz
zapowiadany przez nowy rząd podatek bankowy
• Równocześnie tempo wzrostu PKB Polski w czwartym
kwartale 2015 roku przyspieszyło licząc rok do roku z
3,4% do 3,7% (dane GUS) i od niemal dwóch lat
zachowuje bardzo stabilny poziom.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Polska na tle globalnych wyzwańGospodarka polska nieznacznie odczuwała zewnętrzne turbulencje
Źródło: portal Bankier.pl
Wykres 2. Notowania WIG od początku 2014
Wykres 3. Zmiana PKB w Polsce (ceny stałe, wyrównane sezonowo)
Źródło: GUS
© 2016 Deloitte Polska
-6%
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
Wykres 4. Wzrost PKB na świecieWzrost PKB wg MFW
Świat Gospodarki rozwinięte Gospodarki wschodzące Polska
8
Źródło: WEO, MFW
• Prognozy Międzynarodowego Funduszu
Walutowego dla świata i dla Polski są
pozytywne – stabilna kontynuacja wzrostu.
Polska jednak od kilku lat rozwija się nieco
wolniej niż wynosi średnia światowa.
• MFW prognozuje następujące wzrosty PKB
w 2016 roku:
• Świat – 3,95%,
• Gospodarki rozwinięte – 2,38%,
• Gospodarki wschodzące – 5,38%,
• Polska – 3,6% (3,35% oryg.).
• Historycznie obserwujemy korelację
pomiędzy optymizmem CFO a wzrostem
PKB w Polsce.
• Nastroje w roku 2016 przypominają te z roku
2014, z czasów kryzysu ukraińskiego.
Wynikają jednak z wielu czynników i trudno
przewidzieć jaki będą miały wpływ na wzrost
PKB. Może to oznaczać ewentualne
spowolnienie dynamiki wzrostu PKB można
by się spodziewać za 6-12 miesięcy.
* Prognoza MFW
Polska na tle globalnych wyzwańGospodarka polska nieznacznie odczuwała zewnętrzne turbulencje
Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych własnych oraz GUS
-1,00%
0,00%
1,00%
2,00%
3,00%
4,00%
5,00%
-40%-30%-20%-10%
0%10%20%30%40%50%
20
11Q
1
20
11Q
2
20
11Q
3
20
11Q
4
20
12Q
1
20
12Q
2
20
12Q
3
20
12Q
4
20
13Q
1
20
13Q
2
20
13Q
3
20
13Q
4
20
14Q
1
20
14Q
2
20
14Q
3
20
14Q
4
20
15Q
1
20
15Q
2
20
15Q
3
20
15Q
4
20
16Q
1
Wykres 5. Optymizm CFO a PKBCzy CFO dobrze przewidują zmiany we wzroście PKB?
Optymizm netto PKB
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
© 2016 Deloitte Polska9
• W większości sektorów i średnio w gospodarce Europy spodziewany jest wzrost przychodów przedsiębiorstw a
pośrednio wzrost dochodu narodowego.
• Szczególny wzrost będzie dotyczył sektorów dóbr konsumpcyjnych, usług biznesowych i budownictwa.
• Największe problemy ze wzrostem będą dotyczyć sektorów energetyki, górnictwa i usług finansowych.
Pozytywne prognozy gospodarcze dla EuropyJak zmienią się przychody Państwa firmy w najbliższych 12 miesiącach?
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
49% 28% 61% 49% 54% 9% 50% 53% 63% 33% 60%
Optymizm netto
*Adnotacja: W Wielkiej Brytanii CFO zapytano „jak zmienią się przychody brytyjskich spółek w ciągu 12 miesięcy?”
PL 92%PL 89%
PL 71%PL 100%
64%54%
72%65% 67%
42%
64% 67% 70%
44%
71%
-15%-25%
-11% -16% -13%
-33%
-14% -14%-6% -11% -11%
Średnia Usługifinansowe
Dobrakonsumpcyjne
Ochronazdrowia
TMT Energetyka igórnictwo
Produkcja Budownictwo Usługibiznesowe
Sektorpubliczny
Pozostałe
Wzrost Spadek
<=
Decre
ase
Incre
ase
=>
© 2016 Deloitte Polska10
1%13% 12% 13%9% 5%
30%
70%
53% 30%
56%
26%40%41%
44%
15%36%
20%
0%
47% 50%
24% 13%11%
27%27%
49%
4%3%
2% 2% 10% 6% 11%
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
2012H22013H12013H22014H12014H22015H12015H22016H1
Wykres 7. Niepewność ekonomiczna w PolscePoziom niepewności ekonomicznej zdaniem CFO
Bardzo niski Niski Standardowy
Ponad standardowy Wysoki Bardzo wysoki
4% 5%4% 14%
28% 25% 27%
26%
68% 70% 69%60%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Euro Non-Euro EU Polska
Wykres 8. Niepewność ekonomiczna w EuropiePoziom niepewności ekonomicznej zdaniem CFO
Wysoki poziom niepewności
Standardowy poziom niepewności
Niski poziom niepewności
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
W Polsce silnie wzrosło poczucie niepewności
gospodarczej, wracając do poziomu z lat 2012-13
• Niepewność ekonomiczna nie jest tym samym co ryzyko - występuje w przypadku pojawienia się sytuacji nowej,
istotnie złożonej, której elementy nie są mierzalne i trudne do przewidzenia.
• Poziom niepewności ekonomicznej w Polsce zwiększył się wracając do poziomu lat 2012-2013. Aż 60% uważa,
że mamy do czynienia z wysokim poziomem niepewności. Zaledwie 26% uważa, że jest on standardowy.
• Również CFO z Europy Zachodniej odczuwają wysoki poziom niepewności – tam zdecydowana większość (około
70%) CFO uważa, że obecnie niepewność jest większa niż przeciętnie – może być to spowodowane greckim
kryzysem i wyzwaniami geopolitycznymi.
• Wydaje się, że polscy CFO są bardziej przyzwyczajeni do niepewności i inaczej oceniają poziom niepewności niż
zachodni koledzy.
+1pp +4pp+28pp
© 2016 Deloitte Polska11
32% 24% 30% 22%
-68% -76% -70% -78%
-100%
-80%
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Euro Non-Euro EU Polska
Wykres 9. Skłonność do ryzykaCzy teraz jest dobry czas na podejmowanie dodatkowego ryzyka?
Tak Nie
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Skłonność do podejmowania dodatkowego ryzyka spada w
Polsce dużo silniej niż w Europie
• Ryzyko, w odróżnieniu do niepewności, to sytuacja, w której choć nie są znane wszystkie jego elementy, to z
przeszłości możemy wnioskować o prawdopodobieństwie pojawienia się ich. Tym samym ryzyko jest z reguły
wymierne.
• Mimo spadającego poziomu niepewności ekonomicznej skłonność do podejmowania dodatkowego ryzyka i
inwestycji nie różni się znacząco od pozostałych krajów.
• Trend historyczny skłonności do ryzyka, który wcześniej wykazywał korelację ze wskaźnikiem rentowności
obligacji do akcji na GPW, w ostatnim półroczu zmienił kierunek. Może to wynikać z najniższych w historii stóp
procentowych w Polsce (wpływ stóp procentowych na stopę dyskonta wykorzystywaną do wycen obligacji).
+1pp-12pp -16pp
55%62% 64%
-23%-33%
-42%
Q1 2015 Q3 2015 Q1 2016
Wykres 10. Rosnąca niepewność i spadający apetyt na ryzyko w Europie
Niepewność
Apetyt na ryzyko
Wysoki apety
t na r
yzyko
Nis
ki apety
t na r
yzyko
Wysoka n
iepew
ność
Nis
ka n
iepew
ność
© 2016 Deloitte Polska12
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Poczucie niepewności ekonomicznej w Europie dotyczy
wszystkich branż
• Najmniejszy poziom niepewności notują sektory administracji publicznej i usług biznesowych.
• Szczególnie wysoki poziom niepewności odnotowywany jest w sektorach silnie regulowanych takich, jak
telekomunikacja i usługi finansowe.
62%67%
62% 59%
68%60% 61% 59%
54% 55%62%
32%28%
34% 39% 24%35% 31% 36%
41%
30%
26%
6% 5% 4% 2%8% 5% 7% 4% 4%
15%12%
Średnia Usługifinansowe
Dobrakonsumpcyjne
Ochronazdrowia
TMT Energetyka igórnictwo
Producka Budownictwo Usługibiznesowe
Sektorpubliczny
Pozostałe
Wykres 11. Sektor, a poziom niepewności gospodarczej
Wysoki Normalny Niski
56% 62% 57% 57% 61% 55% 54% 55% 50% 40% 50%
Optymizm netto
PL 60%PL 73% PL 51%PL 63%
© 2016 Deloitte Polska13
Jednak źródła niepewności w Polsce i Europie są znacząco
różne
13
• Kluczowym źródłem niepewności w krajach Europy
jest sytuacja geopolityczna, w tym związana ze
spowolnieniem gospodarki Chin, kryzysem
migracyjnym, zadłużeniem krajów Euro oraz
zagrożeniem terrorystycznym.
• Drugim kluczowym ryzykiem w Europie jest obawa o
spadek popytu międzynarodowego.
• Z kolei w Polsce największym ryzykiem i źródłem
niepewności jest obawa o spadek popytu krajowego
(18%) i rosnąca presja cenowa (16%).
• Istotnym źródłem niepewności jest również zmienne
prawo gospodarcze (14%).
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
0%
2%
2%
4%
4%
4%
4%
7%
9%
14%
14%
16%
18%
0% 10% 20%
Niedostępne finansowanie
Problemy z płynnością
Brak wykwalifikowanychpracowników
Inne
Ryzyko kursowe
Brak kapitału
Ryzyko geopolityczne
Wzrost kosztów operacyjnych
Wzrost regulacji
Spadek popytu zagranicznegolub recesja
Zmienne prawo gospodarcze ipodatkowe
Presja cenowa
Spadek popytu krajowego lubrecesja
Wykres 13. Czynniki ryzykaJakie czynniki ryzyka CFO postrzegają jako najistotniejsze?
-10pp
-2pp
+3pp
+9pp
+3pp
+4pp
-13pp
0% 10% 20% 30% 40%
Rynki finansowe
Specyficzne dla biznesu
Popyt w kraju
Popyt zagraniczny
Ryzyko geopolityczne
Wykres 12.Top ryzyka wg CFO
Zmiana
© 2016 Deloitte Polska14
-48%
-21%
-10%-11%
-19% -18% -18% -19%
-2%
32% 34% 35% 38% 42%
23%32% 37%
19%
43% 47%38% 30%
41%
35% 36%
1%
2%8%
13%9%
18% 15% 7%
-40%
-30%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2012H2 2013H1 2013H2 2014H1 2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Wykres 14. Perspektywy ekonomiczne w PolsceJak w porównaniu z sytuacją sprzed sześciu miesięcy oceniacie Państwo perspektywy finansowe Państwa spółki?
Raczej pesymistycznie Bardzo pesymistycznie
Bez zmian Raczej optymistycznie
Bardzo optymistycznie Optymizm netto
3% 4%3%
2%
16%24% 19%
19%
57%46% 55%
37%
22%23% 22%
36%
2% 3% 2%7%
4%
-1%
3%
21%
-5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Euro Non-Euro EU Polska
Wykres 15. Perspektywy ekonomiczne w EuropieJak w porównaniu z sytuacją sprzed sześciu miesięcy oceniacie Państwo perspektywy finansowe Państwa spółki?
Bardzo pesymistycznie Raczej pesymistycznie
Bez zmian Raczej optymistycznie
Bardzo optymistycznie Net optimism
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Poziom optymizmu w Polsce spadaOptymizm dyrektorów w Polsce nadal wyższy niż w Unii Europejskiej
• Jest to kolejne badanie, w którym optymizm netto polskich dyrektorów finansowych spada do poziomu z
roku 2014 (czasów kryzysu ukraińskiego). 43% CFO uważa, że pespektywy finansowe ich przedsiębiorstw
będą lepsze lub znacznie lepsze w najbliższej przyszłości. Optymizm netto, rozumiany jako odsetek osób
wskazujących, że perspektywy finansowe ich firm są optymistyczne pomniejszony o odsetek wskazujących
na pogorszenie sytuacji, spadł do poziomu 21% (32% pół roku temu).
• Odnosząc sytuację Polski do pozostałych krajów objętych badaniem widać wyraźnie, że poziom optymizmu
w naszym kraju jest dużo większy niż pozostałych krajów Europy. Optymizm netto ważony skalą PKB
poszczególnych krajów wynosi zaledwie 3% dla krajów EU.
-11pp
+3pp
-1pp
© 2016 Deloitte Polska15
Poziom optymizmu w Polsce na tle EuropyOptymizm dyrektorów w Polsce nadal wyższy niż w wielu krajach Europy
Wykres 16. Optymizm netto dyrektorów finansowych w poszczególnych krajach Europy
* Cały raport można znaleźć na stronie:
Deloitte Global CFO Signals.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
22%19%
25% 25%
11%
29%
19%
6% 8%
17%
44%
21%
31% 30%
14% 12%16%
23%
32%
53% 57%56%
42%
53%
61%
61%
48%
64%
61%
38%
37%
39% 44%
39%
27%
57% 43%
51%
25% 23%19%
33% 36%
10%19%
45%
28%22% 18%
42%30% 26%
47%62%
27%34%
17%
2% 4%
-6%
8%
24%
-19%
0%
39%
20%
6%
-26%
21%
-1%-4%
33%
50%
10% 10%
-15%
GDP € AUS BEL FIN FR GER IRE ITA NED NOR POL POR RUS SPA SWE SWI TUR UK
Mniej optymistycznie Bez zmian Bardziej optymistycznie Optymizm netto
© 2016 Deloitte Polska16
Poziom optymizmu w Europie – podział branżowyOptymizm dyrektorów w poszczególnych branżach
Wykres 17. Optymizm netto dyrektorów finansowych w poszczególnych branżach w Europie
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• Najwyższy poziom optymizmu netto w Europie i Polsce wskazują sektory budowlany, TMT i produkcyjny.
• Najniższy poziom optymizmu wykazują sektory energetyki i górnictwa, sektora publicznego, zdrowia i usług
finansowych.
5% -2% 10% -3% 18% - 16% 9% 20% 3% - 10% - 11%
Net balance
PL18% PL 25% PL 32% PL 53%
23%
27%
19%30%
18%
40%
19%14%
21% 30%
21%
49%49% 52%
44%
46%37%
53%
52%
55% 50%
46%
28%25%
29%26%
36%
24%28%
34%24% 20%
32%
AVG_ABS FinancialServices
ConsumerBusiness
Life Sciences TMT Energy,Utilities,Mining
Manufacturing Construction Business &Professional
Services
Public sector Others
Less optimistic Broadly unchanged More optimistic
© 2016 Deloitte Polska
8%
76%
13%3% 0%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Deflacja 0-2% 2-3% 3-5% >5%
Wykres 19. Prognoza inflacjiJaka zdaniem CFO będzie inflacja?
2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
W prognozach makroekonomicznych polskich CFO widoczny jest optymizm:
• Wzrost PKB w roku 2016 w opinii CFO będzie nieco niższy niż zakładany w budżecie (51% prognozuje wzrost w
przedziale 2,6% - 3,5% i tylko 8% badanych wskazuje wzrost większy niż 3,5%). Dyrektorzy finansowi są
najbliżsi prognozie OECD dla Polski wskazującej wzrost 3,4%.
• 84% CFO oczekuje inflacji poniżej 2% a 8% prognozuje nawet możliwość wystąpienia deflacji. Dyrektorzy nie
zakładają więc impulsu inflacyjnego, który może pojawić się po wdrożeniu choćby części obietnic nowego rządu.
2%
19% 20%
51%
8%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
<=0,5% 0,6% - 1,5% 1,6% - 2,5% 2,6% - 3,5% >3,5%
Wykres 18. Prognoza PKB Jaka zdaniem CFO będzie dynamika PKB?
2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Prognozy CFO dla PolskiStabilny wzrost gospodarki w roku 2016
17
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
3,8%
1,7%
w owalach znajdują się założenia budżetowe na rok 2016
Prognoza wartości wskaźnika inflacji (%) wg NBP i KE dla Polski w latach
2015-2017
Prognoza PKB dla Polski w latach 2015-2017 wg poszczególnych instytucji
Źródła danych:
http://www.imf.org/external/index.htm
http://ec.europa.eu/index_pl.htm
http://www.worldbank.org/
http://www.nbp.pl/
http://www.oecd.org/
Instytucja/rok 2016 2017
MFW 3,6 3,6
KE 3,5 3,5
Bank Światowy 3,7 3,9
NBP 3,8 3,8
OECD 3,4 3,5
Instytucja/rok 2016 2017
KE 0,6 1,7
NBP -0,4 1,3
© 2016 Deloitte Polska
1% 1%7%
13%
36%
27%
11%6%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
3,80 PLN -3,89 PLN
3,90 PLN -3,99 PLN
4,00 PLN -4,09 PLN
4,10 PLN -4,19 PLN
4,20 PLN -4,29 PLN
4,30 PLN -4,39 PLN
4,40 PLN -4,49 PLN
Powyżej4,50 PLN
Wykres 21. Prognoza kursu walutowegoJaki zdaniem CFO będzie kurs walutowy na koniec 2016?
• Zdaniem większości (44%) bezrobocie będzie dalej się obniżać, co jest zgodne z prognozą rządu. Nie brakuje
jednak opinii, że liczba bezrobotnych nieznacznie wzrośnie (20% badanych).
• Prognozy kursu Euro uległy jednak niewielkiej zmianie. 76% dyrektorów uważa, że będzie on się kształtował
w przedziale 4,10-4,40 (wyżej niż prognozy z zeszłego roku: 4,00 – 4,29 PLN).
2%
44%34%
20%
0%0%
20%
40%
60%
80%
Zmniejszy sięznacząco
Zmniejszy sięnieznacznie
Bez zmian Zwiększy sięnieznacznie
Znaczniewzrośnie
Wykres 20. Prognoza bezrobociaJaka zdaniem CFO będzie stopa bezrobocia?
2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Prognozy CFO dla PolskiNiższe bezrobocie ale słabszy kurs PLN
18
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
9,8%
w owalach znajdują się założenia budżetowe na rok 2016
Prognoza wartości wskaźnika stopy bezrobocia (%) dla Polski wg
NBP, KE i MFW w latach 2015-2017
Źródła danych:
http://www.imf.org/external/index.htm
http://ec.europa.eu/index_pl.htm
http://www.nbp.pl/
Instytucja/rok 2016 2017
MFW 6,9 6,9
KE 7,0 6,5
NBP 9,3 9,0
© 2016 Deloitte Polska
• W Europie należy spodziewać się wzrostu zatrudnienia w sektorach usług administracji publicznej, usług
biznesowych i budownictwa.
• Obniżenie zatrudnienia spodziewane jest w sektorze energetyki i górnictwa.
Prognozy CFO dla PolskiNiższe bezrobocie ale nie we wszystkich branżach
19
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
35% 33%38%
27%33%
21%
34% 37%45% 47%
42%
-23% -26% -24% -21%-27%
-43%
-22% -20%-11%
-18% -15%
Średnia Sektorfinansowy
Sektorkonsumencki
Ochronazdrowia
TMT Energetyka Produkcjaprzemysłowa
Budownictwo Usługibiznesowe
Sektorpubliczny
Inne
<=
Spadek
Wzro
st=
>
Wykres 22. Sektor, a przewidywany poziom bezrobocia
Wzrost Spadek
12% 7% 15% 6% 6% - 22% 12% 17% 34% 29% 27%
Optymizm netto
CFO w Europie zostali zapytani o zmianę poziomu zatrudnienia
© 2016 Deloitte Polska
4% 2% 1%
17%28% 21%
18%
38%
35%39%
33%
37%30% 34%
41%
4% 4% 4% 7%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Euro Non-Euro EU Polska
Wykres 24. Prognoza marżJak zdaniem CFO zmienią się marżeoperacyjne ich firm?
Znacznie spadną Nieznacznie spadną Nie zmienią się Nieznacznie wzrosną Znacznie wzrosną
Na tle Europy dynamika przychodów, marż i inwestycji w polskich firmach będzie nieco wyższa niż w krajach
zachodnich. Można jednak zauważyć, że coraz bardziej jednak zbliża się ona do poziomu strefy Euro:
• Pod względem przychodów odsetek dyrektorów finansowych w Polsce liczących na wzrost jest najwyższy w
Europie (76%) i aż 21% z nich liczy, że wzrost ten będzie znaczący .
• Pod względem marży operacyjnych również jesteśmy liderem zarówno w liczbie CFO oczekujących
umiarkowanego (41%), jak i znaczącego wzrostu (7%).
• Pod względem nakładów inwestycyjnych jesteśmy większymi optymistami niż CFO ze strefy Euro (około 57% w
Polsce w porównaniu z 42% w strefie Euro). Aż 30% polskich firm przewiduje znaczące zwiększenie wydatków.
2% 2% 2% 0%
13% 13% 12%8%
20%26% 23%
16%
57%52% 56%
55%
9% 8% 8%21%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Euro Non-Euro EU Polska
Wykres 23. Prognoza przychodówJak zdaniem CFO zmienią się przychody ich firm?
20
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
3% 4% 3% 0%
14%21% 17%
8%
41%
49%
43%
35%
34%
20%30%
27%
8% 6% 8%
30%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Euro Non-Euro EU Polska
Wykres 25. Prognoza CAPEXJak zdaniem CFO zmienią się nakłady inwestycyjne ich firm?
Prognozy CFO dla polskich firmPolskie firmy rosną dynamiczniej niż firmy z innych krajów Europy
© 2016 Deloitte Polska21
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
W Europie sektory energetyki, górnictwa, zdrowia pod silną
presją rentowności ograniczają inwestycje
41%31%
47%
28% 32% 33%47%
38%48%
31%
49%
-20% -20% -15%-26%
-18%
-42%
-17% -21% -21%-13% -16%
Średnia Sektorfinansowy
Sektorkonsumencki
Ochronazdrowia
TMT Energetyka Produkcjaprzemysłowa
Budownictwo Usługibiznesowe
Sektorpubliczny
Inne
<=
Spadnie
Wzro
śnie
=>
Wzrośnie Spadnie
21% 11% 32% 2% 14% -9% 30% 17% 28% 19% 33%
Optymizm netto
CFO w Europie zostali zapytani jak zmieni się poziom wydatków inwestycyjnych
42%33%
48%
30%
45%
29%
45%38% 44%
18%
50%
-25%-37%
-20%-32%
-19%
-40%
-21% -23% -27% -29%-17%
Średnia Sektorfinansowy
Sektorkonsumencki
Ochronazdrowia
TMT Energetyka Produkcjaprzemysłowa
Budownictwo Usługibiznesowe
Sektorpubliczny
Inne<=
Spadnie
Wzro
śnie
=>
Wzrośnie Spadnie
17% - 4% 28% -2% 26% -11% 24% 15% 17% - 12% 34%
Optymizm netto
Wykres 26. Prognoza marż
Wykres 27. Prognoza CAPEX
PL 79%PL 56% PL 44%PL 50%
PL 71%PL 50%
PL 56%PL 38%
© 2016 Deloitte Polska
Priorytety i obawy CFOWzrost przychodów ponownie priorytetem strategicznym
22
• Wzrost przychodów ponownie stał się głównym priorytetem
polskich firm. Jest to odpowiedź na kluczowe wyzwania polskich
przedsiębiorstw, które są związane z ryzykami spadku popytu i
rosnącej presji cenowej.
• Spada nacisk na zmianę modelu biznesowego i redukcję kosztów.
72%
55%
46%
37%33%
36%
22%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Wzrostprzychodów
(obecne rynki)
Wzrostprzychodów(nowe rynki)
Redukcjakosztów
bezpośrednich
Redukcjakosztów
pośrednich
Poprawapłynności
Inwestycje Apetyt naryzyko
Wykres 29. Priorytety CFO*Jak zmieniały się priorytety CFO wraz ze zmianą apetytu na ryzyko?
2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
0%
2%
2%
4%
4%
4%
4%
7%
9%
14%
14%
16%
18%
0% 10% 20%
Niedostępne finansowanie
Problemy z płynnością
Brak wykwalifikowanych pracowników
Inne
Ryzyko kursowe
Brak kapitału
Ryzyko geopolityczne
Wzrost kosztów operacyjnych
Wzrost regulacji
Spadek popytu zagranicznego lub…
Zmienne prawo gospodarcze i…
Presja cenowa
Spadek popytu krajowego lub recesja
Wykres 28. Czynniki ryzykaJakie czynniki ryzyka CFO postrzegają jako najistotniejsze?
13% 22% 29%15%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Wykres 30. Zmiana modelu biznesowego i restrukturyzacja W jakim stopniu będą one priorytetem w najbliższym roku?
Będzie głównym priorytetem Będzie jednym z priorytetów
Nie będzie priorytetem
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
* Wykres prezentuje % odpowiedzi z 3 najwyższymi priorytetami
© 2016 Deloitte Polska
46%
27%22%
31%
14% 11% 8% 10%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Kredyt bankowy Pożyczka odwłaściciela
Emisja akcji Finansowaniewewnętrzne
Wykres 31. Atrakcyjność źródeł finansowaniaJaka jest atrakcyjność poszczególnych źródeł finansowania?
Bardzo nieatrakcyjne Nieatrakcyjne Neutralne
Atrakcyjne Bardzo atrakcyjne
23
Źródła finansowaniaKredyt bankowy atrakcyjny ale trochę mniej dostępny
23
• Kredyt bankowy jest zdecydowanie najatrakcyjniejszym źródłem finansowania. Łącznie 60% badanych
oceniło tę formę finansowania jako atrakcyjną (w tym 14% jako bardzo atrakcyjną). Następny w
kolejności dług korporacyjny jako atrakcyjny oceniło tylko 38%.
• Niemniej ocena atrakcyjności jak i dostępności kredytów znacząco spadły w ciągu ostatniego półrocza
wracając do poziomów roku 2014 i 2015. Jest to z związane z szeregiem zmian dotyczących sektora
bankowego takich, jak podatek bankowy, przewalutowanie kredytów frankowych oraz upadłości banków
spółdzielczych. Te zdarzenia mogą mieć wpływ na zacieśnienie polityki kredytowej banków.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Net 25%
+25pp
Net 7%
+39pp
Net 18%
+/-0pp
Net 53%
-28pp 14%20%
33% 32% 37%
62%
40%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2013H1 2013H2 2014H1 2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Wykres 32. Dostępność kredytów Jak CFO oceniają dostępność kredytów?
Trudno dostępne Normalnie dostępne Łatwo dostępne
© 2016 Deloitte Polska24
Źródła finansowaniaAtrakcyjność kredytu bankowego w Polsce podobna do średniej w
Europie
24
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Neutralny
Nieatrakcyjny
Atrakcyjny
Wykres 33. Atrakcyjność kredytu bankowego w poszczególnych państwach
© 2016 Deloitte Polska25
Źródła finansowaniaKredyt bankowy atrakcyjny w budownictwie, TMT, produkcji i
dobrach konsumpcyjnych
25
• Wszystkie branże wskazują na podobny poziom atrakcyjności finansowania kredytem. Sektory
budownictwa, TMT i dóbr konsumpcyjnych w Polsce wyżej oceniają atrakcyjność kredytu niż średnio w
Europie.
• Najniższą atrakcyjność finansowania kredytem w Europie wykazuje sektor usług biznesowych.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
14% 17% 13% 14% 10%16% 15%
8%
27%
10%16%
22%25%
21%26%
27%20% 19%
24%
22%
20%15%
64%58%
66%60% 63% 64% 66% 68%
51%
70% 69%
Średnia Sektorfinansowy
Sektorkonsumencki
Ochronazdrowia
TMT Energetyka Produkcjaprzemysłowa
Budownictwo Usługibiznesowe
Sektorpubliczny
Inne
Wykres 34. Sektor, a atrakcyjność finansowania kredytem bankowym
Nieatrakcyjny Ani atrakcyjny, ani nieatrakcyjny Atrakcyjny
51% 41% 52% 47% 62% 47% 50% 60% 24% 60% 53%
Optymizm netto
Adnotacja: Finlandia i Rosja były zapytane o finansowanie kredytem w odniesieniu do swojej firmy
PL 73%PL 73%
PL 54%PL 75%
© 2016 Deloitte Polska26
Źródła finansowania...należy oczekiwać wzrostu kosztów finansowania
26
Kredyt bankowy będzie głównym źródłem
finansowania dla przedsiębiorstw:
• Wartość kredytów rośnie systematycznie i 37%
przedsiębiorstw nadal planuje wzrost
zadłużenia.
• Koszty kredytów są rekordowo niskie ale aż
63% firm przewiduje, że koszty te wzrosną a aż
16% uważa, że wzrosną znacznie.
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
210
230
250
270
290
310
330
2010Q
1
2010Q
2
2010Q
3
2010Q
4
2011Q
1
2011Q
2
2011Q
3
2011Q
4
2012Q
1
2012Q
2
2012Q
3
2012Q
4
2013Q
1
2013Q
2
2013Q
3
2013Q
4
2014Q
1
2014Q
2
2014Q
3
2014Q
4
2015Q
1
2015Q
2
2015Q
3
2015Q
4
2016Q
1
Wykres 37. Udzielone kredytyWielkość należności banków od przedsiębiorstw
BorrowingWIBOR 3M
28%37%
28% 28%37%
44%37%
15%
32% 26% 26%17%
32%21%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2013H1 2013H2 2014H1 2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Wykres 35. Planowany poziom zadłużeniaJaki jest planowany poziom zadłużenia w ciągu 12 miesięcy?
Wzrost Bez zmian Spadek
Źródło: należności banków od przedsiębiorstw – NBP z dnia 09.11.2015
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
6% 2%12% 16%
23% 28%
44%47%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Wykres 36. Koszty finansowaniaPrognozy zmiany kosztów finansowania w ciągu najbliższych 12 miesięcy
Mocno spadną Nieco spadną Nie zmienią się
Nieco wzrosną Mocno wzrosną
© 2016 Deloitte Polska27
Źródła finansowaniaNieznacznie rośnie atrakcyjność kapitału
27
• W opinii CFO finansowanie kapitałem nadal nie stanowi
atrakcyjnego źródła finansowania i jest stosowane dosyć
rzadko. Niemniej na tle ryzyk z dostępem do finansowania
kredytem nieznacznie rośnie atrakcyjność emisji kapitału.
• Konkurencja z atrakcyjnymi kredytami zmniejsza
atrakcyjność podniesienia kapitału akcyjnego.
• Aktywność w zakresie IPO na Giełdzie Papierów
Wartościowych utrzymuje się na znacząco niższym poziomie
niż na rynkach europejskich, nieatrakcyjność emisji dla
polskich CFO nie wskazuje na wzrost aktywności w
najbliższej przyszłości.
Źródło: Dane GPW – wartość indeksu WIG20 na ostatnie dzień danego kwartału
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
1512
1862
2192
23892496
2271
26152744
2817 2802
2189 21442287 2275
2371
2583
2370
2151
2391 24012462 2409
2500
23162396
2318
2066
18591998
1400
1600
1800
2000
2200
2400
2600
2800
3000
Wykres 39. WIG20Sytuacja na giełdzie - indeks WIG20
4% 8%
41% 40% 38%
44%
15%
18% 20% 16% 12%
22%
4% 8%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2014H1 2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Wykres 38. Atrakcyjność emisji akcjiJaka jest atrakcyjność emisji akcji jako źródła finansowania?
Bardzo nieatrakcyjna Nieatrakcyjna Neutralna
Atrakcyjna Bardzo atrakcyjna
© 2016 Deloitte Polska
Prognozy CFO dla PolskiOczekiwania wzrostu M&A stopniowo maleją
28
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• 45% badanych dyrektorów finansowych prognozuje wzrost poziomu transakcji M&A w Polsce.
Charakter prognozy pozostaje stabilny od dłuższego czasu i oznacza, że rynek M&A będzie
się rozwijał powoli.
3% 4% 2% 0%7%
55%
39%38% 44%
49%
26%46% 49%
47%
37%
16%11% 12% 9% 8%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2014H1 2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Wykres 40. Zmiana poziomu M&A w PolsceJakich zmian w poziomie fuzji i przejęć oczekują CFO?
Znacznie wzrosną
Zwiększą się nieznacznie
Bez zmian
Zmniejszą się nieznacznie
© 2016 Deloitte Polska
Wpływ negocjowanego TTIP z USA na firmy w EuropieCo czwarta firma w Europie uważa umowę z USA za korzystną
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• Umowa o Transatlantyckim Handlu i Partnerstwie Inwestycyjnym pomiędzy UE i USA ma ustandaryzować
regulacje dotyczące własności intelektualnej, prawa pracy i ochrony środowiska. Zwolennicy tych regulacji
uważają, że ułatwi ona wzajemną wymianę gospodarczą co zwiększyłoby wzrost gospodarczy obu kontynentów.
Przeciwnicy uważają, że ograniczy ona wolność poszczególnych krajów w zakresie stanowienia prawa.
• Największymi zwolennikami TTIP są CFO ze Szwecji, Belgii, Portugalii i Niemiec. Najmniej zainteresowani wydają
się być CFO z Rosji (14%) i Turcji (11%) – krajów nie podlegających traktatowi.
• Ale większość CFO (73%) uznało, że Umowa nie będzie miała wpływu na ich firmy. Może być to związane z wciąż
niepełną informacją na temat skutków wprowadzenia porozumienia oraz sprzecznych komunikatów, które
pojawiają się w debacie publicznej na ten temat.
4% 3% 3%
9%5%
2% 0%4%
0% 2% 0% 2%
8%3%
14%
6%2%
6%11%
73% 72% 71%64%
59%77%
87%
64% 70% 69%82%
90% 76%
61%
81%
70%
57%
80%62%
23% 26% 26% 27%37%
21%13%
33% 30% 29%
18%8%
16%
36%
5%
23%
42%
14%27%
19%23% 23%
18%
32%
19%
13%
29% 30%27%
18%
6%9%
33%
-9%
17%
40%
8%
16%
GDP € EU AUS BEL FIN FR GER IRE ITA NED NOR POL POR RUS SPA SWE SWI TUR
Niekorzystny Bez zmian Korzystny Korzystność netto
Wykres 41. Utworzenie Transatlantyckiego Partnerstwa w Dziedzinie Handlu i Inwestycji
Jak CFO oceniają utworzenie TTIP pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską?
29
© 2016 Deloitte Polska
Wpływ negocjowanego TTIP z USA na firmy w EuropieCo czwarta firma w Europie uważa umowę z USA za korzystną
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
5% 3% 6% 2% 2% 3% 7% 3% 6%15%
10%
71% 74% 69% 74%79% 80%
58%
79% 73%
80%
71%
24% 23% 25% 25%19% 17%
35%
18% 21%
5%
20%
Średnia Sektorfinansowy
Sektorkonsumencki
Ochronazdrowia
TMT Energetyka Produkcjaprzemysłowa
Budownictwo Usługibiznesowe
Sektorpubliczny
Inne
Wykres 42. Sektor, a wpływ TTIP na firmę
Niekorzystny Bez zmian Korzystny
19% 20% 19% 23% 17% 15% 28% 15% 15% -10% 10%
Korzystność netto
PL 7%PL 18%
PL 19%
PL 7%PL 9% PL 8%
PL 100%
• Największymi zwolennikami umowy TTIP są firmy z sektora produkcji w Europie - 35% ale tylko 19% firm z
Polski.
• Firmy z Polski we wszystkich sektorach gospodarki są mniej przekonane do korzyści wynikających z Umowy
z USA, co prawdopodobnie wynika z mniejszej skali ich działania niż firm z krajów zachodnich.
30
© 2016 Deloitte Polska
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2014H1 2014H2 2015H1 2015H2 2016H1
Wykres 42. Zdolność obsługi długu przedsiębiorstw w PolsceOcena 3-letniej perspektywy możliwości obsługi zadłużenia w Polsce
Decrease significantly Decrease slightly
Unchanged Increase slightly
Increase significantly
Perspektywa długoterminowaPozytywne perspektywy długoterminowe
31
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• Odsetek CFO uważających, że w
długim terminie ich zdolność obsługi
długu nieznacznie wzrośnie wrócił do
poziomu sprzed roku (43%). Jest to
pozytywna prognoza mając na
względzie, że obecna sytuacja
przedsiębiorstw w Polsce jest dobra.
Net 39%Net 53%Net 37%Net 57%Net 65%
© 2016 Deloitte Polska32
CFO Survey – wnioski dla Polski na rok 2016Podsumowanie – stabilny wzrost dla Polski• CFO wiarygodnie przewidują rzeczywistość gospodarczą polskiej gospodarki. Ich historyczna prognoza wzrostu
PKB Polski na rok 2013 (ok. 1,5% PKB), rok 2014 (ok. 3%) i rok 2015 (ok.3%) sprawdziły się.
• Zdaniem dyrektorów finansowych w roku 2016 Polska będzie kontynuowała bezpieczny wzrost (51% dyrektorów
przewiduje wzrost 2,5%-3,5% co jest niższe od założeń Budżetu Państwa), utrzyma niską inflację (poniżej 2%) –
84% CFO, stabilny nieco słabszy kurs walutowy (4,1-4,4 PLN/ EUR) – prawie 76% ankietowanych i spadek
bezrobocia (44% w Polsce, w Europie jedynie w branży energetyki i górnictwa spodziewane jest zmniejszenie
zatrudnienia).
• Dyrektorzy finansowi w Europie przewidują, że sytuacja ich firm w następnych 12 miesiącach będzie tak dobra jak
w ostatnich miesiącach. To dobra prognoza. W tym czasie w Polsce sytuacja firm ulegnie jednak poprawie. Poziom
optymizmu netto dyrektorów finansowych w Polsce spada drugie półrocze z rzędu (z 40% rok temu do 21%
obecnie) jednak jest jedne z najwyższych w Europie. Oznacza to, że liczba firm, które wierzą, że ich perspektywy
ekonomiczne w roku 2016 będą lepsze niż w roku 2015 jest większa niż tych którzy myślą odwrotnie. Historycznie
spadek tego optymizmu był prognostykiem obniżenia dynamiki wzrostu PKB co może nastąpić za 6-12 miesięcy.
• Rośnie poczucie niepewności gospodarczej w Polsce (aż 60% CFO uważa, że obecny poziom niepewności jest
wysoki), które pociąga za sobą spadający apetyt na ryzyko (22% osób uważa obecny moment za dobry na jego
podejmowanie, w stosunku do 38% w poprzedniej edycji). Mimo to poczucie niepewności w Polsce jest nadal
niższe niż w krajach UE i poza UE (ok. 70%). Kluczowymi przyczynami niepewności są ryzyka geopolityczne
(kryzys migracyjny, spowolnienie w Chinach, ryzyko Brexitu, kryzys grecki) oraz specyficzne dla Polski (silna
konkurencja i presja cenowa, zmienność prawa).
• Dominującym źródłem finansowania jest kredyt bankowy. Finansowanie kredytem jest jednak trochę mniej
atrakcyjne (60% uznaje kredyt za atrakcyjny w stosunku do 82% pół roku temu) i dostępne (40% ocenia kredyt jako
łatwo dostępny w stosunku do 62% pół roku temu) . Należy także odnotować, że 63% (56% w poprzedniej edycji)
przewiduje wzrost kosztów finansowania w ciągu najbliższego roku.
• Wzrost przychodów jest ponownie priorytetem firm w Polsce. Jest to odpowiedź na rosnącą presję cenową oraz
obawę o spadek popytu. 70% firm uważa, że umowa TTIP nie będzie miała wpływu na ich działalności a blisko ¼,
że będzie dla nich korzystna.
© 2016 Deloitte Polska33
Kontakt
Krzysztof Pniewski Partner w Dziale Konsultingu Deloitte
Tel. (22) 511 01 48
E-mail: [email protected]
Marcin MaciejaszStarszy Konsultant w Dziale Konsultingu Deloitte
Tel. (71) 371 01 25
E-mail: [email protected]
© 2016 Deloitte Polska34
Zapraszamy do lektury naszych publikacji dla CFO www.deloitte.com/pl/cfo
Pełen raport z badania obejmujący dane w podziale na wszystkie kraje oraz
wyniki poprzednich badań można znaleźć na
stronie www.deloitteresearchemea.com
Nazwa Deloitte odnosi się do Deloitte Touche Tohmatsu, podmiotu prawa szwajcarskiego i jego firm członkowskich, które
stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tomatsu oraz jego firm
członkowskich można znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas
Deloitte świadczy usługi audytorskie, konsultingowe, doradztwa podatkowego i finansowego klientom z sektora publicznego oraz
prywatnego, działającym w różnych branżach. Dzięki globalnej sieci firm członkowskich obejmującej 140 krajów oferujemy
najwyższej klasy umiejętności, doświadczenie i wiedzę w połączeniu ze znajomością lokalnego rynku. Pomagamy klientom
odnieść sukces niezależnie od miejsca i branży, w jakiej działają. 165 000 pracowników Deloitte na świecie realizuje misję firmy:
stanowić standard najwyższej jakości.
Specjalistów Deloitte łączy kultura współpracy oparta na zawodowej rzetelności i uczciwości, maksymalnej wartości dla klientów,
lojalnym współdziałaniu i sile, którą czerpią z różnorodności. Deloitte to środowisko sprzyjające ciągłemu pogłębianiu wiedzy,
zdobywaniu nowych doświadczeń oraz rozwojowi zawodowemu. Eksperci Deloitte z zaangażowaniem współtworzą społeczną
odpowiedzialność biznesu, podejmując inicjatywy na rzecz budowania zaufania publicznego i wspierania lokalnych społeczności.
Member of Deloitte Touche Tohmatsu
© 2016 Deloitte Polska