Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania · jest niejako potwierdzeniem...

ZDROWIE I DOBROSTAN 3/2014

DOBROSTAN I RODZINA

ROZDZIAŁ VII

Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej

Wydział Nauki o Zdrowiu

Warszawski Uniwersytet Medyczny

BARBARA MAZURKIEWICZ, ANNA WIETRZYŃSKA, EWA DMOCH-

GAJZLERSKA

Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy,

uwarunkowania

Decision about family birth: reasons, motives, conditioning

Słowa kluczowe: poród rodzinny, ojciec dziecka, opieka położnicza

Key words: family birth, child’s father, obstetric care

Zmiany jakie dokonały się w położnictwie w ostatnich 20-tu latach są uwarun-

kowane kulturowo ale także stanowią sumę doświadczeń wielu pokoleń [17].

W pierwotnych cywilizowanych społeczeństwach położnictwo było w rękach

kobiet, które w rozumieniu innych mieli największe życiowe doświadczenie [2].

Poród odbywał się w swoim naturalnym rytmie, rodząca kobieta najczęściej przyj-

mowała pozycję stojącą, siedzącą, klęczącą lub kuczną. W tym niezwykłym wyda-

rzeniu uczestniczyły osoby wspierające, choć źródła nie podają czy byli to męż-

czyźni czy kobiety [17]. Ojcowie mieli o wiele wyraźniej określone role, które przy-

szło im spełniać, gdy rodziło się ich potomstwo – zbierali drewno, przygotowywali

wodę, pomieszczenie w którym miało narodzić się dziecko. Rodzącej żonie udzielali

wsparcia fizycznego i psychicznego w okresie okołoporodowym [11].

Zarówno w Europie jaki i na świecie wraz z wejściem lekarzy położników do

opieki nad kobietą rodzącą malała rola ojca dziecka w trakcie aktu porodowego

[19]. Dodatkowe odsunięcie ojców od żony i nowonarodzonego dziecka zaznaczyło

się w XX wieku. Spowodowane to było przeniesieniem porodów do sterylnych sal

porodowych i sprowadzeniem go do wykonywania przez kobietę poleceń personelu

medycznego [6]. Ojcowie w tym momencie utracili fizyczny kontakt, ponieważ

zostali oddzieleni od rodzącej żony.


Dobrostan i rodzina

90

Pracownicy ochrony zdrowia przekonali mężczyzn, że ich zaangażowanie w

przebieg ciąży, a tym bardziej porodu wpływa niekorzystnie na ich status mężczy-

zny. To, co wcześniej dawało mężczyznom publiczne uznanie i potwierdzenie jego

roli jako ojca zostało im odebrane [11]. Dopiero w latach osiemdziesiątych zaczęły

dokonywać się zmiany. Dostrzeżono zalety porodu aktywnego, ze współudziałem

bliskich a szczególnie ojca dziecka.

Pierwszy poród rodzinny – z udziałem ojca dziecka – odbył się w Polsce w 1983

roku i był to początek przemian na oddziałach położniczych [11]. Przed tym czasem

ojciec dziecka był niemal całkowicie odseparowany od swojej żony i dziecka – był

zmuszony biernie czekać przez kilka dni zanim matka i dziecko nie opuścili szpitala.

Skutkiem takiego postępowania było ograniczenie ojcowskich uczuć do lęku przed

tym, co nastąpi jak dziecko i matka przyjdą do domu. Natomiast o udziale ojca

dziecka w porodzie można przeczytać już w literaturze z lat 60’, kiedy to pojawił się

w położnictwie nowy nurt zastosowania tzw. psychoprofilaktycznej metody przygo-

towania do porodu. Nastąpiła tam powszechna krytyka chłodnego profesjonalizmu,

dehumanizacji i technicyzacji co przyczyniło się do stworzenia „nowej” roli ojca

[6].

Zmiany te doprowadziły do coraz powszechniejszego respektowania prawa ko-

biety i jej partnera do świadomego uczestniczenia w porodzie. Przeobrażenia te

zmierzają w kierunku doceniania psychologicznych i socjologicznych wartości na-

rodzin a opieka położnicza ukierunkowuje się na potrzeby rodziny.

W raporcie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 1985 roku możemy prze-

czytać: „dobre psychiczne samopoczucie matki powinno być zapewnione (…) po-

przez obecność przy porodzie wybranej przez nią osoby” [11]. Natomiast publikacja

z 1996 roku pt. „Care in Normal Birth: a practical guide” podaje definicję porodu

normalnego – „Normalny poród zaczyna się w sposób spontaniczny; niskie ryzyko

występuje na początku i utrzymuje się do końca porodu. Dziecko rodzi się sponta-

nicznie w ułożeniu główkowym, pomiędzy 37. a 42. tygodniem ciąży. Po porodzie

matka i dziecko są w dobrym stanie zdrowia” [13].

Poród naturalny „oznacza pełną, harmonijną współpracę obojga rodziców. Jest to

poród bez lęku, poród wyuczony, przebiegający w sposób aktywny i sprawny” [10].

Propagowaniem takiego porodu, a także psychoprofilaktyki bólu porodowego

zajmują się szkoły rodzenia, które w Polsce rozpoczęły swoją działalność w latach

50’ XX wieku [5]. Obecnie w większości szpitali, gdzie znajdują się oddziały po-

łożnicze istnieją szkoły rodzenia, których głównym zadaniem jest przygotowanie

rodziców do wspólnego, naturalnego porodu. Program szkół rodzenia pozwala

zwrócić uwagę na fakt, że poród to nie „medyczny zabieg”, ale przede wszystkim

„zadanie” do wykonania dla obojga rodziców. Poród rodzinny stanowi pewnego

rodzaju wyraz jedności małżonków [3].

Również wśród położników i położnych wzrosła świadomość, że poród powi-

nien stanowić pozytywne doświadczenie dla obojga rodziców, powinien być symbo-

lem sukcesu i zaufania do siebie i partnera, a także że jest on sprawą obojga rodzi-

ców.

Barbara Mazurkiewicz, Anna Wietrzyńska, Ewa Dmoch-Gajzlerska

Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania

91

Ojcostwo jest w dzisiejszych czasach rozumiane jako ciągłość zainteresowania i

pomocy dla ciężarnej partnerki, rodzącej a potem podjęcia opieki zarówno nad mat-

ką jak i dzieckiem – a zatem jest to wydarzenie rodzinne [5].

Tradycyjne ograniczenie roli ojca w sytuacji porodu ma wyłącznie charakter kul-

turowy, który nie jest uwarunkowany samą naturą [3]. Jednak wraz ze zmianami

część mężczyzn poczuła większą potrzebę uczestnictwa w życiu swoich dzieci Ich

ojcostwo rozpoczyna się w chwili, kiedy dowiadują się o ciąży partnerki. W trakcie

porodu natomiast staje się rzecznikiem swojej rodzącej żony (partnerki) – pomaga

się wyciszyć, podnosi na duchu, nastraja pozytywnie, ułatwia relaksację, troszczy

się o zachowanie intymności, dba o zachowanie komfortu (pilnuje aby w sali była

odpowiednia temperatura, oświetlenie) [21]. Narodziny potomka nie są więc wy-

zwaniem tylko dla kobiety – w równym stopniu dotyczą one także mężczyzny, gdyż

na nim spoczywa również obowiązek pokonywania wszelkich przeszkód.

Dla rodzącej kobiety obecność ojca dziecka jest pewnego rodzaju gwarantem za-

spokojenia odczuwanych na bieżąco potrzeb (tj. czułości, bezpieczeństwa, bliskości,

zrozumienia, akceptacji, bliskości). Ponadto niweluje poczucie osamotnienia i lęku,

jest niejako potwierdzeniem miłości ojca dziecka do żony i potomka [8]. Wspólne

przeżywanie porodu stwarza poczucie jedności z partnerem, pozwala współmałżon-

kom poznać się w trudnej sytuacji co korzystnie wpływa na odczuwanie wzajemne-

go zaufania. Mąż jest również dodatkowym motywatorem do podejmowania wysił-

ku w trakcie kolejnych etapów porodu, jego obecność sprawia, że kobiecie łatwiej

jest uwierzyć, że jest ona zdolna do sprostania ważnym i trudnym zadaniom [8].

Wybór porodu rodzinnego, jako preferowanej formy porodu niesie ze sobą rów-

nież wiele korzyści dla ojca dziecka. Wspólne rodzenie wzbogaca jego osobowość,

pozwala na spełnienie się w roli męża i ojca, dostarcza silnych, pozytywnych prze-

żyć. Podobnie jak w przypadku rodzącej kobiety przyczynia się do pogłębienia ist-

niejącego między małżonkami uczucia, zwiększa poczucie wspólnoty i bliskości z

żoną. Dzięki obecności ojca przy narodzinach widzi on swoje dziecko od pierw-

szych chwil jego życia co ułatwia tworzenie się więzi i wzbogaca jego kontakt z

dzieckiem [8] W przyszłości dla dziecka obecność ojca przy jego narodzinach jest

wykładnikiem zaangażowania, przywiązania i ojcowskiej miłości. Dzięki obecności

ojca dziecko wie, że przychodzi na świat w rodzinie, tak samo jak w niej nastąpiło

jego poczęcie. Poród rodzinny gwarantuje natychmiastowy, bezpośredni kontakt

zarówno z ojcem, jak i z matką [8].

Należy również zaznaczyć, że poród rodzinny niesie ze sobą korzyści dla perso-

nelu medycznego sprawującego opiekę nad rodzącą kobietą. Obecność bliskiej oso-

by ułatwia współpracę z rodzącą kobietą, pozwala na przekazanie części obowiąz-

ków osobie towarzyszącej (np. liczenie skurczów, długość trwania przerwy między-

skurczowej). Położnym umożliwia to czerpanie większej satysfakcji z pracy i

świadczenie usług o wysokiej jakości. Uczestnictwo położnej w porodzie rodzinnym

ułatwia zmianę rutynowego myślenia, a także zmianę stereotypowych nawyków w

wykonywanej przez nie pracy.

Opisując zjawisko porodu rodzinnego należy brać pod uwagę motywy kierujące

ludźmi przy wyborze sposobu porodu – dlaczego wybierają oni właśnie poród ro-

dzinny, a nie tradycyjny. W psychologii, ale również poza nią panuje przekonanie,


Dobrostan i rodzina

92

że zachowaniem rządzi pewien porządek rzeczy, a nie przypadek. Już Zygmunt

Freud w swojej psychoanalizie stwierdził, że w człowieku tkwią niezmierzone po-

kłady motywów, które są umiejscowione w jego świadomości [12]. Można więc

założyć, że u podłoża teorii motywacji leży banalne założenie, że każde zachowanie

wynika z określonej przyczyny.

Ludzie zachowują się w pewien uporządkowany sposób, ze względu na fakt, że

czegoś pragną, chcą lub potrzebują. Przyrównując tutaj podjęcie decyzji o wyborze

sposobu porodu można zakładać, że rodząca kobieta decyduje się na poród rodzinny

chcąc uniknąć „nieprzyjemności” – np. osamotnienia. Jedna ze współczesnych teorii

motywacji zakłada, że u podłoża każdego zachowania leży przystosowanie się do

środowiska [4]. Ten motyw też ma uzasadnienie w porodzie. Obecnie kreowana jest

moda na porody rodzinne i aby temu sprostać rodzice decydują się na taki poród.

Kolejna teoria, próbująca wyjaśnić ludzkie motywacje to teoria potrzeb, która

zakłada że energia i kierunek działania oraz wytrwałość w tym działaniu są wyni-

kiem odczuwania potrzeb. Najsłynniejsza teoria potrzeb została opracowana przez

Abrahama Maslowa, który w swoich założeniach stwierdził, że „potrzeby fizjolo-

giczne wiążą się z niedoborem, a potrzeby wyższe – ze wzrostem” [4]. Potrzeby

można skategoryzować, tworząc z nich strukturę hierarchiczną, gdzie podstawę

tworzą potrzeby elementarne a zaspokojenie potrzeb elementarnych wyzwala pra-

gnienie zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu.

W sytuacji narodzin potomka kobieta potrzebuje zaspokojenia swoich potrzeb,

do których można zaliczyć potrzebę:

czułości,

zrozumienia,

akceptacji,

bezpieczeństwa,

bliskości.

Zaspokojenie tych potrzeb złagodzi uczucie lęku i osamotnienia, dzięki temu

przebieg porodu nie zostanie zaburzony przez te uczucia, jak również przez uczucia

wstydu czy napięcia [11]. Możliwe jest to dzięki zapewnieniu obecności bliskiej

osoby przy porodzie. Realizacja potrzeb jest więc kolejnym motywem przyczyniają-

cym się do decyzji o porodzie rodzinnym.

ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE PRACY

Celem pracy była analiza motywów wyboru porodu rodzinnego i uwarunkowań

tej decyzji w odniesieniu do kobiet i mężczyzn.

Pytania badawcze

1. Skąd rodzice czerpią wiedzę na temat porodu rodzinnego?

2. Czy udział w zajęciach Szkoły Rodzenia ma wpływ na podjęcie decyzji o poro-

dzie rodzinnym?

3. Jakie czynniki mają największy wpływ na wybór porodu rodzinnego dla kobiet

i dla mężczyzn?



93

4. Czy istnieją różnice w odniesieniu do czynników wpływających na decyzję o

porodzie rodzinnym wśród kobiet i mężczyzn?

MATERIAŁ

Badaniem zostało objętych 101 par (101 ciężarnych kobiet i 101 ojców) – klien-

tów prywatnych gabinetów ginekologiczno – położniczych w Warszawie.

Uczestników badania wybrano w sposób losowy. Udział w badaniu był dobro-

wolny.

METODA

Metodą wykorzystaną w tych badaniach był sondaż diagnostyczny. Narzędziem

badawczym był kwestionariuszem ankiety, w którym dla kobiet i dla mężczyzn

zastosowano podobne zestawy pytań.

WYNIKI

Najliczniejszą grupę wiekową biorącą udział w badaniu stanowiła, zarówno

wśród matek, jak i wśród ojców, grupa wiekowa w przedziale 26 – 30 lat (57,43%

matek i 50,50% ojców). W następnej kolejności liczną grupę stanowiły kobiety i

mężczyźni w przedziale wiekowym 31 – 35 lat (17,82% matek i 24,75% ojców).

Pozostałe grupy wiekowe były mniej liczne. Dane te zostały zobrazowane na poniż-

szym wykresie (Ryc.1.).

0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00%

< 19 r.ż.

20 - 25 lat

26 - 30 lat

31 - 35 lat

36 - 40 lat

> 40 r.ż.

Mężczyźni

Kobiety

Ryc. 1. Wiek respondentów (n=202)

Uczestnicy badania byli przede wszystkim mieszkańcami dużych aglomeracji

miejskich przekraczających 500 tysięcy mieszkańców (44,06%), następnie miast do

100 tysięcy mieszkańców (29,70%), wsi (7,43%), miast od 100 do 500 tysięcy

mieszkańców (7,43%). Od 11,39% uczestników badania nie uzyskano informacji na

temat miejsca zamieszkania.


Dobrostan i rodzina

94

W badanej grupie najwięcej osób posiadało wykształcenie wyższe magisterskie

lub licencjackie (77,23% matek i 62,38% ojców), następnie wykształcenie średnie

(10,89% matek i 24,75% ojców), wykształcenie zawodowe (1,98% matek i 4,95%

ojców) oraz wykształcenie podstawowe (1,98% matek i 0,99% ojców). Na pytanie o

wykształcenie respondentów nie uzyskano odpowiedzi od 8 badanych kobiet

(7,92%) i 7 ankietowanych mężczyzn (6,93%).

Wśród ankietowanych kobiet aż 78,22% zadeklarowało się jako osoby nieak-

tywne zawodowo, 10,89% jako osoby prowadzące aktywne życie zawodowe, 4,95%

respondentek to studentki i 1,98% - uczennice. Spośród badanych mężczyzn 77,23%

to osoby aktywne zawodowo, 6,93% to studenci, 1,98% to uczniowie i 0,99% osoby

nieaktywne zawodowo.

Na pytanie dotyczące liczby dotychczasowych porodów, spośród 101 ankieto-

wanych kobiet dla 90 z nich (89,11%) doświadczenie porodu było doświadczeniem

pierwszorazowym w ich życiu, dla pozostałych 11 kobiet (10,89%) był to kolejny

poród. Dane te zostały przedstawione w tabeli (Tab.I.).

Tab. I. Dotychczasowa liczba porodów (n=101)

Liczba

porodów

Liczbowa

odpowiedzi

Procent

odpowiedzi

Pierwszy 90 89,11%

Drugi 5 4,95%

Trzeci 4 3,96%

Czwarty i kolejny 2 1,98%

Spośród ankietowanych mężczyzn – 6-ciu (5,94%) nie udzieliło odpowiedzi na

pytanie o wcześniejsze uczestnictwo w porodzie. Pozostali ankietowani nigdy nie

uczestniczyli w porodzie rodzinnym (89,11% - 90 mężczyzn), chcieli uczestniczyć,

ale ich partnerka nie wyraziła na to zgody (2,97% - 3 ankietowanych). Tylko 1,98%

mężczyzn (2 osoby) w chwili wypełniania ankiety miało za sobą doświadczenie

porodu rodzinnego. Dla obydwu ojców uczestniczących już w porodzie był to drugi

poród. Wyniki te zostały zaprezentowane w tabeli (Tab.II.).

Tab. II. Uczestnictwo ojców w porodzie rodzinnym (n=101)

Uczestnictwo

w porodzie rodzinnym

Liczba

odpowiedzi

%

odpowiedzi

Tak 2 1,98%

Nie 90 89,11%

Chciałem uczestniczyć,

ale partnerka nie wyraziła zgody 3 2,97%

Brak odpowiedzi 6 5,94%



95

O możliwości uczestnictwa w porodzie rodzinnym mężczyźni najczęściej do-

wiadują się z Internetu, czyli 26,38%, od położnej – 25,22%, co stanowi odpowied-

nio 91 i 87 odpowiedzi ankietowanych. Prawie, co czwarty badany o możliwości

uczestnictwa w porodzie rodzinnym dowiedział się z telewizji – to znaczy 23,77%, a

od znajomych 49 osób, co stanowi 14,20%. Rzadziej źródłem informacji dla męż-

czyzn są: rodzina – 3,77%, czasopisma – 3,19%, a także lekarz – 2,03%. Jeszcze

mniejszy odsetek stanowi szkoła rodzenia, ponieważ tylko 5-ciu respondentów czyli

1,45% zaznaczyło taką odpowiedź.

Natomiast prawie, co czwarta kobieta o możliwości wspólnego rodzenia z part-

nerem dowiaduje się najczęściej od położnej – 25,64%, oraz od lekarza – 21,54%

(odpowiednio 50 i 42 odpowiedzi ankietowanych). Massmedia, czyli Internet i tele-

wizja odgrywają mniej znaczącą rolę – taką odpowiedź zaznaczyło 29 kobiet w

odniesieniu do Internetu jako źródła wiedzy, co stanowi 14,87% oraz 20 responden-

tek w odniesieniu do telewizji – co stanowi 10,26%. Rodzina pełni podobną rolę

informacyjną jak telewizja, ponieważ tę odpowiedź zaznaczyły 22 respondentki, co

stanowi 11,28%. Szkoła rodzenia, czasopisma i znajomi stanowią jeszcze mniejszy

odsetek. Dla 15 kobiet szkoła rodzenia jest źródłem informacji o porodzie rodzin-

nym, co stanowi 7,69%. Nieliczne kobiety – odpowiednio 8 i 9 ankietowanych czer-

pało wiedzę od znajomych bądź z czasopism, co stanowi 4,10% i 4,62%. Rozkład

odpowiedzi w poszczególnych grupach został przedstawiony na poniższym wykre-

sie (Ryc.2.).

14,87%

10,26%

7,69%

25,64%

21,54%

11,28%

4,10%

4,62%

26,38%

23,77%

1,45%

25,22%

2,03%

3,77%

14,20%

3,19%

Internet

Telewizja

Szkoła Rodzenia

Położna

Lekarz

Rodzina

Znajomi

Czasopisma

Mężczyźni

Kobiety

Ryc.2. Źródła wiedzy na temat porodu rodzinnego

Wśród badanych kobiet 37, czyli 36,63% uczestniczyło w zajęciach szkoły ro-

dzenia, 56 kobiet (55,45%) nie brało udziału w żadnych zajęciach szkoły rodzenia i


Dobrostan i rodzina

96

8 respondentek nie udzieliło odpowiedzi na pytanie (7,92%). Spośród 37 kobiet,

które odpowiedziały twierdząco na pytanie o udział w zajęciach szkoły rodzenia, 28

z nich (75,68%) stwierdziło, że udział w tych zajęciach ułatwia podjęcie decyzji o

porodzie rodzinnym, 7 kobiet (18,92%) stwierdziło, że nie ma to wpływu na łatwość

podjęcia takiej decyzji, a 2 respondentki (5,41%) nie udzieliły odpowiedzi.

W chwili wypełniania ankiety na poród rodzinny zdecydowałaby się znaczna

większość badanych, to jest 85 mężczyzn (84,16%), 9 mężczyzn (8,91%) nie chcia-

łoby uczestniczyć w porodzie i 7 mężczyzn w ogóle nie udzieliło odpowiedzi na to

pytanie (6,93%). Spośród badanych kobiet, podobnie jak w przypadku mężczyzn,

większość, to jest 80 respondentek (79,21%) zdecydowałyby się na poród rodzinny

w chwili wypełniania ankiety, 8 kobiet (7,92%) nie podjęłoby decyzji o porodzie

rodzinnym, a 13 kobiet (12,87%) w ogóle nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.

Dane te zostały zobrazowane na wykresie (Ryc.3.).

79,21%

7,92%

84,16%

8,91%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

Tak Nie

Kobiety

Mężczyźni

Ryc. 3. Chęć uczestnictwa w porodzie rodzinnym (n kobiet=101, n mężczyzn=101)

Dla ¾ ankietowanych mężczyzn największy wpływ na podjęcie decyzji o wspól-

nym porodzie miała matka dziecka (75,25% odpowiedzi, 76 mężczyzn), a następnie

poczucie bezpieczeństwa partnerki i rodzącego się dziecka (8,91% odpowiedzi- 9

mężczyzn). 16 ankietowanych nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie (15,84%). Na

decyzję kobiet o wyborze formy porodu największy wpływ mają: chęć bycia z bli-

ską osobą (28,71% odpowiedzi, 29 kobiet), poczucie bezpieczeństwa (25,74% od-

powiedzi, 26 kobiet), ojciec dziecka (10,89% odpowiedzi, 11 kobiet), wsparcie

emocjonalne (7,92% odpowiedzi, 8 kobiet), lepszy sposób komunikowania się z

personelem (6,93% odpowiedzi, 7 kobiet). 20 kobiet nie udzieliło odpowiedzi na to

pytanie (19,80%). Rozkład odpowiedzi został zaprezentowany na wykresach

(Ryc.4., Ryc.5.).



97

10,89%25,74%

7,92%28,71%

6,93%

lepszy sposób komunikowania się z personelem

chęć bycia z bliską osobą

wsparcie emocjonalne

poczucie bezpieczeństwa

ojciec dziecka

Ryc. 4. czynniki wpływające na decyzję o porodzie rodzinnym wśród kobiet

(n=101)

75,25%

8,91%

lepszy sposób komunikowania się z personelem

chęć bycia z bliską osobą

wsparcie emocjonalne

poczucie bezpieczeństwa partnerki

matka dziecka Ryc.5. Czynniki wpływające na decyzję o porodzie rodzinnym wśród mężczyzn

(n=101)

Badane kobiety zostały zapytane również o czynniki, które miałyby utrudniać

podjęcie decyzji o porodzie rodzinnym. Odpowiedzi nie uzyskano od 7 badanych

(6,93%). Dla pozostałych kobiet decyzja byłaby utrudniona w przypadku negatyw-

nej opinii partnera o wspólnym porodzie (41,58%), braku zaangażowania partnera

podczas porodu (14,85%), negatywnej reakcji partnera wobec reakcji partnerki na

czynność skurczową macicy (13,86%). Znaczenie miałby również wygląd kobiety

podczas porodu (12,87%) oraz negatywna reakcja personelu wobec rodzącej pary

(9,90%). Dane zostały zaprezentowane w tabeli nr III.


Dobrostan i rodzina

98

Tab. III. Czynniki utrudniające kobietom podjęcie decyzji o porodzie rodzinnym

(n=101)

Czynnik utrudniający podjęcie decyzji

o porodzie rodzinnym

%

odpowiedzi

Negatywna opinia partnera o wspólnym porodzie 41,58%

Brak zaangażowania partnera podczas porodu 14,85%

Negatywna reakcja partnera wobec reakcji partnerki

na czynność skurczową macicy 13,86%

Wygląd kobiety podczas porodu 12,87%

Negatywna reakcja personelu wobec rodzącej pary 9,90%

Kobiety zostały również zapytane czy ewentualna konieczna opłata za możli-

wość wspólnego porodu mogłaby stanowić przeszkodę w podjęciu decyzji o tej

formie porodu. Dla 37 kobiet (36,63%) opłata za wspólny poród byłaby przeszkodą

w podjęciu decyzji o tej formie porodu, dla 56 kobiet (55,45%) opłata nie stanowi-

łaby problemu, a 8 kobiet (7,92%) w ogóle nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.

Zarówno mężczyźni, jak i kobiety zostali zapytani o to, czy istotna jest dla nich

wcześniejsza znajomość położnej. Spośród 101 ankietowanych mężczyzn 90 – ciu

udzieliło odpowiedzi. Dla połowy respondentów, to jest 52 (51,49%) znajomość

położnej przed porodem była istotna, dla 7 mężczyzn (6,93%) – nieistotna, a dla 32

z nich (31,68%) – wcześniejsza znajomość położnej nie miała znaczenia. Podobnie

kształtują się odpowiedzi kobiet. Spośród 101 respondentek 3 osoby (2,97%) nie

udzieliły odpowiedzi. Dla 52 kobiet (51,49%) znajomość położnej jest istotna, dla 3

kobiet (2,97%) – nie jest istotna, a dla 43 kobiet (42,57%) wcześniejsza znajomość

położnej nie ma znaczenia. Dane te zostały zobrazowane na poniższym wykresie

(Ryc.6.).

51,49%

2,97%

42,57%

51,49%

6,93%

31,68%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

Tak Nie Nie ma znaczenia

Kobiety

Mężczyźni

Ryc.6. Istotność wcześniejsze znajomości położnej dla kobiet i mężczyzn (n ko-

biet=101, n mężczyzn=101)



99

Podobnie pary zostały zapytane o istotność wcześniejszej znajomości lekarza,

który potencjalnie byłby obecny w trakcie narodzin ich potomka. Odpowiedź na to

pytanie uzyskano od 92 kobiet i od 88 mężczyzn. Wcześniejsza znajomość lekarza

jest istotna dla 46 kobiet (45,54%) i 42 mężczyzn (41,58%), nie jest istotna dla 7

kobiet (6,93%) i 9 mężczyzn (8,91%), nie ma znaczenia dla 39 kobiet (38,61%) i 37

mężczyzn (36,63%). Dane te zostały zobrazowane na wykresie (Ryc.7.).

45,54%

6,93%

38,61%41,58%

8,91%

36,63%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

45,00%

50,00%

Tak Nie Nie ma znaczenia

Kobiety

Mężczyźni

Ryc.7. Istotność wcześniejszej znajomości lekarza dla kobiet i mężczyzn (n ko-

biet=101, n mężczyzn=101)

Kolejne pytanie w kwestionariuszu ankiety dotyczyło istotności wyboru sali po-

rodowej. Na to pytanie odpowiedziały wszystkie ankietowane kobiety i 88 męż-

czyzn (spośród 101 badanych). Wybór sali porodowej byłby istotny dla 39 kobiet

(38,61%) i 26 mężczyzn (25,74%), natomiast nie byłby istotny dla 26 kobiet

(25,74%) i 47 mężczyzn (46,53%). Wybór sali porodowej nie ma znaczenia dla 36

kobiet (35,64%) i 15 mężczyzn (14,85%). Dane zostały przedstawione w tabeli

(Tab. IV.).

Tab. IV. Istotność wyboru sali porodowej dla kobiet i mężczyzn (n kobiet=101, n

mężczyzn=101)

Istotność wyboru

sali porodowej

Kobiety

(% odpowiedzi)

Mężczyźni

(% odpowiedzi)

Tak 38,61% 25,74%

Nie 25,74% 46,53%

Nie ma znaczenia 36,64% 14,85%

Następnie ankietowani zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na pytanie o

to, czy istotny jest dla nich wybór szpitala, w którym miałby odbyć się poród. Od-

powiedź uzyskano od wszystkich ankietowanych kobiet i od 93 ankietowanych

mężczyzn. Wybór szpitala jest istotny dla 84 kobiet (83,17%) i 58 mężczyzn


Dobrostan i rodzina

100

(57,43%), nie jest istotny dla 4 kobiet (3,96%) i 29 mężczyzn (28,71%) i nie ma on

znaczenia dla 13 kobiet (12,87%) i dla 6 mężczyzn (5,94%). Dane te zostały przed-

stawione w poniższej tabeli (Tab.V.).

Tab.V. Istotność wyboru szpitala dla kobiet i mężczyzn (n kobiet=101, n męż-

czyzn=101)

Istotność

wyboru szpitala

Kobiety

(% odpowiedzi)

Mężczyźni

(% odpowiedzi)

Tak 83,17% 57,43%

Nie 3,96% 28,71%

Nie ma znaczenia 12,87% 5,94%

Taka sama liczba kobiet i mężczyzn miała możliwość obejrzenia sali porodowej,

w której przypuszczalnie miałby odbyć się akt narodzin ich dziecka. Salę porodową

obejrzało 84 kobiety i 84 mężczyzn (83,17%), możliwości tej nie miało 12 kobiet i

12 mężczyzn (11,88%), a 5 par (4,95%) w ogóle nie udzieliły odpowiedzi na to

pytanie.

Wśród respondentek 93 z nich posiadają opinię na temat wyboru indywidualnej

opieki położnej w trakcie porodu. Wśród ankietowanych – 55 kobiet (54,46%) nie

planuje indywidualnej opieki położnej, 38 kobiet (37,62%) rozważa możliwość

indywidualnej opieki. Podobne pytanie zostało zadane badanym mężczyznom –

dotyczyło ono tego, czy będą mieli oni wpływ na decyzję o indywidualnej opiece

położnej. Odpowiedzi nie uzyskano od 49 ankietowanych (48,51%). Wśród męż-

czyzn 16 z nich (15,84%) deklaruje, że będzie miało wpływ na podjęcie decyzji o

indywidualnej opiece położnej, a 36 (35,64%) uważa, że decyzja o indywidualnej

opiece położnej znajduje się poza ich wpływem.

Dla kobiet, które zdecydowałyby się na indywidualną opiekę położnej najważ-

niejsze byłyby następujące cechy opiekującej się nimi osoby:

profesjonalizm – miałby znaczenie dla 27 kobiet (14,67%),

doświadczenie – miałoby znaczenie dla 38 kobiet (20,65%),

zaangażowanie – istotne byłoby dla 25 badanych (13,59%),

wyrozumiałość – ma znaczenie dla 14 kobiet (7,61%),

opiekuńczość – jest ważna dla 38 ankietowanych (20,65%),

komunikatywność – miałaby znaczenie dla 22 kobiet(11,96%),

otwartość – ma znaczenie w przypadku 18 respondentek (9,78%).

OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ

Poród jest najważniejszym wydarzeniem nie tylko dla kobiety, której zadaniem

jest urodzenie dziecka, ale również ma on podobne znaczenie dla ojca dziecka. Na-

rodziny dziecka to wydarzenie przełomowe w życiu rodziny. W XIX wieku i w

początkach XX wieku mężczyzna – ojciec dziecka pełnił przy porodzie bardzo waż-

ną rolę – przede wszystkim udzielał żonie wsparcia psychicznego i fizycznego [11].



101

To były główne motywy, które decydowały o jego uczestnictwo w porodzie i miały

silne uwarunkowania kulturowe.

W powyżej przedstawionych badaniach motywem wymienianym przez ojców co

do decyzji o porodzie rodzinnym jest „zapewnienie poczucia bezpieczeństwa”

(8,91%) jednak znacznie częściej jest to chęć „bycia z żoną/partnerką” (75,25%). Z

tego możemy wnioskować, że dla tej grupy ojców są istotne wielorakie motywy,

które składają się na ich decyzję o wspólnym porodzie. Nie chodzi tu tylko o bez-

pieczeństwo matki dziecka ale również pomoc, wsparcie emocjonalne, zapewnienie

jej wygody i relaksacji oraz szybkie zobaczenie swojego potomka.

Natomiast wśród kobiet na pierwszym miejscu wśród motywów wybierania po-

rodu rodzinnego znajduje się „chęć przebywania z bliską osobą” (28,71%), a w

następnej kolejności poczucie bezpieczeństwa (25,74%), wsparcie emocjonalne

(7,92%), lepszy sposób komunikowania się z personelem (6,93%). Ten ostatni mo-

tyw może być bardzo interesujący z punktu widzenia personelu. Może on wskazy-

wać, że kobiety mają zaufanie do personelu i nie zakładają trudności w kontaktach z

nim.

Podobne motywy wyboru porodu rodzinnego prezentuje w swojej pracy Guzi-

kowski [6], który jako główny motyw podaje „potrzebę psychicznego wsparcia”

(39,9% ankietowanych), a jako następny „większe poczucie bezpieczeństwa”

(27,5%). Krajczy [9] jako główne motywy do wspólnego przeżywania porodu we-

dług opinii kobiet podaje: „obawę przed porodem, brak pewności siebie i poczucie

zagrożenia, chęć wspólnego przeżywania narodzin dziecka”. Natomiast ojcowie

jako główne motywy swojej decyzji wymieniają: „aby żona nie czuła się osamot-

niona w sali porodowej, obecność najbliższej osoby ma ułatwić jej przebycie trudów

porodu, chęć zobaczenia narodzin swego potomka, ciekawość jak to się odbędzie,

żądanie żony”. Sendecka i wsp. [15] wymienia: „zapewnienie poczucia bezpieczeń-

stwa, wzmocnienie więzi rodzinnych, pomoc fizyczna, ciekawość, nieprzyjemne

wspomnienia z poprzedniego porodu”.

Według badań przeprowadzonych przez Sipińskiego i wsp. [16] decyzja o poro-

dzie rodzinnym była podejmowana jeszcze przed ciążą lub w pierwszych miesiącach

jej trwania i bardzo korzystnie wpływała na psychikę kobiet, a motywem podjęcia

decyzji o wspólnym porodzie była chęć przeżywania tego wydarzenia razem z mę-

żem.

Rykowska i wsp. [14] jako główną motywację mężczyzny do uczestnictwa w po-

rodzie podają prośbę partnerki, a w następnej kolejności – samoistną, wewnętrzną

potrzebę mężczyzny do udziału w tym niezwykłym wydarzeniu. Główne motywy

wyboru porodu rodzinnego według badań Ulman i wsp. [18] to: wsparcie psychicz-

ne, poczucie bezpieczeństwa, lęk przed samotnością, chęć bycia z kimś bliskim,

chęć przeżycia niezapomnianych chwil, podkreślenie wspólnoty partnerskiej.

Z analizy własnych badań wynika, że czynnikami, które utrudniają podjęcie de-

cyzji o wspólnym porodzie są przede wszystkim negatywna opinia partnera doty-

cząca wspólnego porodu, brak jego zaangażowania, negatywna reakcja partnera na

reakcję partnerki na czynność skurczową. Sam wygląd rodzącej kobiety, jak również

negatywna reakcja personelu medycznego wobec rodzącej pary ma dużo mniejsze

znaczenie.


Dobrostan i rodzina

102

Guzikowski [6] w swoich badaniach prezentuje motywy wyboru porodu „trady-

cyjnego”, wśród których szczególnie odznaczają się motywy o charakterze „osobi-

sto – estetycznym” (np. przekonanie, że poród to sprawa kobiety, względy estetycz-

ne). Według tego autora prezentowane przez niego dane mogą świadczyć o „nadal

wysokim, wśród potencjalnych matek, poczuciu skrępowania, wstydliwości, inaczej

pojmowanej intymności, niedostatkach nowoczesnego spojrzenia na poród (…)”. W

badaniach Guzikowskiego brak jest natomiast takich czynników jak negatywna

opinia partnera dotycząca wspólnego porodu.

Z badań przeprowadzonych w oddziałach Śląskiej Akademii Medycznej wynika,

że kobiety jako główne motywy formułowane na poparcie rezygnacji z obecności

męża przy porodzie podają: „nieatrakcyjność kobiety w czasie porodu, przewidywa-

ny uraz psychiczny męża, jego niedoświadczenie, chęć zachowania intymności,

strach przed własnym zachowaniem”.

W publikacji Kornas – Bieli [8] można przeczytać, że „ojciec nie zaangażowany

wcześniej, a przymuszony, np. życzeniem żony, do obecności przy porodzie, będzie

również zazwyczaj zachowywał bierną postawę w trakcie tego procesu”. Negatywna

postawa ojca wobec wspólnego porodu może być spowodowana wieloma czynni-

kami. Czasami jest to postawa i zachowanie kobiety, która uważa swoją ciążę i

poród za „babskie sprawy”, co wpływa na zachowanie mężczyzny – przyjmuje on

postawę chłodnego dystansu. Jednak większość motywów przemawiających za

rezygnacją z porodu rodzinnego ma bardziej podłoże kulturowe, do których można

zaliczyć: brak przyjętych zwyczajów w zakresie ciąży i porodu, obawa przed wy-

śmianiem przez otoczenie, czy przed „dziwacznością sytuacji” [8]. Można też do-

szukać się wielu czynników natury psychologicznej, do których zalicza się głównie

postawy lękowe.

W stosunku do uczestnictwa w porodzie mężczyźni mają bardziej pozytywny

stosunek, niż ich partnerki. W badaniach Sendeckiej i wsp. [15] najczęstszym inicja-

torem porodu rodzinnego była żona, znacznie rzadziej mąż. W badaniach tych decy-

zja o porodzie rodzinnym była podejmowana przez obojga małżonków – podobnie

jak w badaniach przeprowadzonych przez Guzikowskiego [6].

Podobnie kształtują się wypowiedzi rodziców w przeprowadzonych przeze mnie

badaniach – zbliżona liczba kobiet i mężczyzn jest zdecydowana na poród rodzinny.

Swoją decyzję mężczyźni uzależniają głównie od postawy partnerki (75,25%) –

to jej zdanie miałoby największy wpływ na podjęcie przez nich decyzji. Natomiast

wśród kobiet zdanie partnera ma mniejsze znaczenie (10,89%). Z czego możemy

wnioskować, że ostatecznie o porodzie rodzinnym decyduje zdanie kobiety.

Akceptując model naturalnych i rodzinnych narodzin dziecka należałoby wśród

małżonków (partnerów) upowszechniać zmianę zapatrywań na temat optymalnych

warunków, w jakich ich potomek przychodzi na świat [8]. Według opinii Kornas-

Bieli uczestnictwo mężczyzny w porodzie powinno wynikać ze swobodnej decyzji

obojga partnerów. Mężczyzna nie powinien być przymuszany do udziału w poro-

dzie, czuć żadnej presji związanej z tym faktem, a kobieta nie powinna być zobo-

wiązana do „udzielenia zezwolenia”. Decyzja o wspólnym porodzie nie powinna

być motywowana przez modę, lekarza czy pod naciskiem partnerki (partnera) [18].



103

Można powiedzieć, że obecnie ojcostwo stało się nieodłączną składową porodu,

który po wielu latach bycia jedynie medycznym wydarzeniem, stał się nareszcie

wydarzeniem rodzinnym [5].

Po wielu latach zmian zachodzących w naszej kulturze tradycyjny obraz męż-

czyzny – ojca (postrzeganego jedynie jako żywiciela rodziny) zyskał nowy wymiar

mężczyzny – ojca – towarzysza zabaw i wychowawcy, który uczestniczy w życiu

swojego potomka już od momentu jego poczęcia [21]. W kulturach wschodnich

opisywane jest pojęcie couvade, które oznaczało, że mężczyzna ma prawo do „(…)

wszystkich zachowań związanych z porodem, które wymagają od ojców zaprzesta-

nia ich zwyczajnych codziennych aktywności” [1]. Obecnie naukowcy opisują tzw.

„syndrom kuwady” – mężczyzna może odczuwać poranne nudności, bóle w krzyżu,

wzrasta jego masa ciała, ma swoiste zachcianki i zmiany nastroju. Syndrom kuwady

występuje nieświadomie i może być oznaką silnej więzi z partnerką, jak również

dużego lęku o przebieg ciąży [21]. Zmiany ustroju i przemiany społeczne sprawiły,

że mężczyźni odczuli większą potrzebę uczestnictwa w życiu swoich dzieci – dlate-

go chętnie biorą udział w zajęciach szkoły rodzenia i wyrażają chęć uczestniczenia

w porodzie. Stanowi to niejako potwierdzenie uzyskanych wyników w przeprowa-

dzonych badaniach, co do chęci uczestnictwa ojców w porodzie.

Przygotowując się do wspólnego przeżywania porodu mężczyźni opierają się na

wiedzy dostarczonej im przez położne oraz bazują na wiadomościach uzyskanych z

Internetu, telewizji, czy od znajomych. Kobiety częściej korzystają z porad położnej

i lekarza, a inne źródła informacji odgrywają dla nich mniejszą rolę. Fakt, że zarów-

no kobiety, jak i mężczyźni szukając informacji o porodzie rodzinnym opierają się

na wiadomościach uzyskanych od położnej może być spowodowany, iż gabinet

położnej jest prawdopodobnie pierwszym miejscem, w którym mają pełny dostęp do

fachowej informacji. Mężczyźni coraz częściej towarzyszą swoim partnerkom w

kontrolnych wizytach ginekologicznych w czasie trwania ciąży, towarzyszą jej przy

badaniu ultrasonograficznym [21]. To potwierdzone jest badaniami Guzikowskiego

[6], który jako zasadniczą formę przygotowania do wspólnego porodu wymienia

„samodzielne zdobywanie wiedzy”, a na kolejnym miejscu „wspólne uczestnictwo

w szkole rodzenia”.

Rykowska i wsp. [14] opisując źródła czerpania wiedzy na temat porodu uzy-

skiwanych przez mężczyzn podzielił ich na dwie grupy – jedną grupę stanowili

mężczyźni, którzy uczestniczyli w zajęciach szkoły rodzenia, a drugą – mężczyźni,

którzy nie uczestniczyli w zajęciach szkoły rodzenia. Dla mężczyzn biorących

udział w szkole rodzenia głównymi źródłami wiedzy na temat porodu były: personel

szkoły rodzenia, fachowa literatura, ogólnie dostępne media, personel medyczny

szpitala. Natomiast wśród mężczyzn, którzy nie brali udziału w szkole rodzenia

źródła wiedzy były następujące: ogólnie dostępne media, fachowa literatura, perso-

nel medyczny szpitala, opinia środowiska.

Ulman i wsp. [18] jako główne źródło informacji o porodach rodzinnych podają:

prasę, personel szpitala, znajomych, szkołę rodzenia, telewizję.

Na podjęcie decyzji o formie porodu znaczny wpływ ma położna i lekarz opie-

kujący się „ciężarną parą” w czasie trwania ciąży, co zostało przedstawione w po-

wyższych wynikach badań. Badane pary zostały zapytane o istotność wcześniejszej


Dobrostan i rodzina

104

znajomości położnej i lekarza, którzy mieliby ewentualnie być obecni w czasie po-

rodu. Znamienna większość par odpowiedziała, że wcześniejsza znajomość wymie-

nionych osób jest dla nich dość istotna. Może się to wiązać z tym, że „poród wywo-

łuje lęk jedynie wtedy, kiedy jest czymś nowym, nieznanym” [8]. Znajomość osób,

które miałyby uczestniczyć w porodzie może wpływać korzystnie na zmniejszenie

niepokoju i obaw. W raporcie WHO dotyczącym sprawowania opieki okołoporodo-

wej [13] możemy przeczytać, że do obowiązków personelu medycznego należy

„udzielanie rodzącej i jej partnerowi wsparcia podczas porodu i po nim (…)”. W

momencie ponownego wprowadzenia do sztuki położniczej „aktywnego porodu”

przemianom zaczęły ulegać sale porodowe. Obecnie szpitale dostosowują sale poro-

dowe w taki sposób, aby rodzącym kobietom zapewnić maksimum poczucia bezpie-

czeństwa. W raporcie WHO czytamy, że „niektóre szpitale stworzyły sale porodowe

na podobieństwo domowego pokoju, co ma mieć korzystny wpływ na zmniejszenie

napięcia i lęku związanego z przebiegiem porodu” [13]. Jednak jak donosi ten sam

raport zmiana wyglądu sal porodowych nie jest jedynym czynnikiem wpływającym

na samopoczucie rodzącej – istotne jest również podejście personelu medycznego.

Dla wielu kobiet istotna jest także indywidualna opieka położnej w czasie poro-

du, co znajduje swoje potwierdzenie w przeprowadzonym badaniu. Wiadomym jest,

że położne towarzyszyły rodzącym kobietom od zarania dziejów. Poród może nieść

ze sobą takie doznania jak poczucie mocy i sprawności, radości, dumy z własnej

osoby, ale żeby tak się stało kobieta powinna mieć wiedzę dotyczącą świadomego i

aktywnego rodzenia. Dzięki tej wiedzy podczas porodu będzie mogła być partnerką

dla personelu medycznego. Choć raczej bardziej trafne jest stwierdzenie, że na sali

porodowej „powinno panować wzajemne zrozumienie i partnerski dialog rodzącej z

personelem medycznym” [22].

WNIOSKI

Na podstawie przeprowadzonych badań wysnuto następujące wnioski:

1. Dla kobiet najważniejszymi źródłami informacji są lekarz i położna, natomiast

mężczyźni swoją wiedzę czerpią głównie ze środków masowego przekazu – In-

ternetu i telewizji.

2. Udział w zajęciach Szkoły Rodzenia ułatwia podjęcie decyzji o formie porodu.

3. Kobiety wypierając poród rodzinny w znacznym stopniu kierują się pragnieniem

bycia z bliską osobą w chwili narodzin potomka, jak również zapewnieniem so-

bie poczucia bezpieczeństwa, natomiast zdanie partnera nie ma bezpośredniego

wpływa na podjęcie przez nie decyzji co do rodzaju porodu.

4. Czynnikami najsilniej wpływającymi na decyzję o porodzie rodzinnym wśród

mężczyzn jest akceptacja ich partnerki oraz zapewnienie jej poczucia bezpie-

czeństwa.

5. Dla obojga partnerów wcześniejsza znajomość położnej, która miałaby być

obecna w trakcie narodzin ich dziecka jest sprawą dość istotną, natomiast wcze-



105

śniejsza znajomość lekarza, który miałby być obecny w trakcie narodzin ma

mniejsze znaczenie dla obojga partnerów.

PIŚMIENNICTWO

1. Alexander J, Levy V, Roch S, Nowoczesne położnictwo. Praktyka Położnicza,

PZWL, Warszawa 1995

2. Domosławski Z, Szkice z dziejów medycyny, Wydawnictwo Erechtejon, Wro-

cław 1996

3. Fijałkowski W, Ekologia rodziny. Ekologiczna Odnowa Prokreacji, Wydawnic-

two Rubikon, Kraków 2001

4. Franken ER, Psychologia motywacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,

Gdańsk 2005

5. Guzikowski W, Optymalizacja porodu, [w:] Lichtenberg – Kokoszka E, Janiuk

E, Dzierżanowski J (red.), Optymalizacja porodu – zagadnienie interdyscypli-

narne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008

6. Guzikowski W, Porody rodzinne we współczesnym położnictwie, Wydawnictwo

Akademii Medycznej we Wrocławiu, Wrocław 2002

7. Janiuk E, Matka jako aktywny uczestnik porodu, [w:] Lichtenberg – Kokoszka

E, Janiuk E, Dzierżanowski J (red.), Optymalizacja porodu – zagadnienie inter-

dyscyplinarne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008

8. Kornas – Biela D, Wokół początku życia ludzkiego, Instytut Wydawniczy Pax,

Warszawa 2002

9. Krajczy N, Obecność ojca przy porodzie, Kliniczna Perinatologia i Ginekologia,

Poznań 1996, Suplement XIII, 32 – 34

10. Laughran M, A Project on Antenatal Health Education in Manchaster, Midwife

and Health Visitor, 1973, 9, 195 – 197

11. Lichtenberg – Kokoszka E, Narodziny rodziny, wersja online,

www.zdrowarodzina.pl

12. Mietzel G, Wprowadzenie do psychologii, Gdańskie Wydawnictwo Psycholo-

giczne, Gdańsk 2000

13. Report of a Technical Working Group, Care in Normal Birth: a practical guide,

World Health Organization, 1996, WHO/FRH/MSM/96.24

14. Rykowska – Pierzchała A, Smoleń A, Wisłocka – Stawarczyk A, Poród rodzinny

postrzegany z perspektywy ojca, Ginekologia Polska, 2001, 72, 12, 1019 – 1024

15. Sendecka A, Sudomir G, Poród rodzinny w szpitalu, Kliniczna Perinatologia i

Ginekologia, Poznań 1996, Suplement XIII, 47 – 51

16. Sipiński A, Stanek A, Poród rodzinny w warunkach szpitalnych, Kliniczna Peri-

natologia i Ginekologia, Poznań 1996, Suplement XIII, 52 – 60

http://www.zdrowarodzina.pl/


Dobrostan i rodzina

106

17. Słomko Z, Waszyński E, Rozwój ginekologii od empirii do nauki, [w:] Słomko

Z (red.), Ginekologia. Podręcznik dla lekarzy i studentów, Wydawnictwo Lekar-

skie PZWL, Warszawa 1997

18. Ulman – Włodarz I, Poręba A, Kwiatkowska E, Poród z udziałem ojca – wpływ

na kształtowanie więzi w rodzinie, Kliniczna Perinatologia i Ginekologia, 2007,

43 (3), 52 – 56

19. Waszyński E, Historia położnictwa i ginekologii w Polsce, Wydawnictwo Vo-

lumed, Wrocław 2000

20. Zalecenia WHO, Poród nie jest chorobą, Fortaleza, Brazylia, kwiecień 1985,

wersja online, http://www.rodzicpoludzku.pl/Wokol-porodu/zalecenia-WHO-

Porod-nie-jest-choroba.html

21. Zimnal G, Ojciec, aktywny uczestnik porodu, [w:] Lichtenberg – Kokoszka E,

Janiuk E, Dzierżanowski J (red.), Optymalizacja porodu – zagadnienie interdy-

scyplinarne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008

22. Żurawicka D, Zimnowoda M, Łuczak I, Rola i zadania współczesnej położnej –

opinie pacjentek, [w:] Lichtenberg – Kokoszka E, Janiuk E, Dzierżanowski J

(red.), Optymalizacja porodu – zagadnienie interdyscyplinarne, Oficyna Wy-

dawnicza „Impuls”, Kraków 2008

STRESZCZENIE

Poród jest dla dziecka i jego rodziców (w takim samym stopniu dla matki i dla

ojca) wydarzeniem szczególnym, niejako magicznym w ich życiu. Wspólny poród

może wzmocnić więź istniejącą między partnerami, może stanowić bodziec do no-

wego spojrzenia na ich wspólne życie. Odkąd w 1954 roku we Francji oficjalnie

zezwolono na obecność ojca dziecka przy porodzie [5] w opiece położniczej mamy

do czynienia z pewnego rodzaju rewolucją. Po wielu dziesiątkach lat opieka położ-

nicza ponownie zaczęła ukierunkowywać się na potrzeby rodziny oraz dostrzegać

czynniki psychologiczne warunkujące prawidłowy przebieg porodu. Wraz z pierw-

szym „porodem rodzinnym” zakończyła się długa dominacja medycznego spojrze-

nia na poród. Ojciec dziecka w tym procesie odzyskał swoje utracone miejsce i

znów zaczyna opiekować się swoim dzieckiem od chwili jego poczęcia. Dzieje się

tak poprzez zapewnienie jego matce zarówno warunków materialnych ale przede

wszystkim emocjonalnych na czele z poczuciem bezpieczeństwa. Poród i opieka nad

dzieckiem stanowią swoistego rodzaju kontinuum dla rozpoczętych przez ojca w

czasie ciąży działań. Dzięki przemianom ustrojowym i społecznym ojcostwo jest

odkrywane na nowo i daję pełną satysfakcję ze wspólnego przeżywania narodzin i

tworzenia nowych relacji w związku. Poród to jeden z najważniejszych wydarzeń w

życiu każdej kobiety i zapisuje się on w jej pamięci, a przeżycia z tego okresu pozo-

stawiają trwały odcisk w jej psychice. Może on jednak stać się traumatycznym prze-

życiem, jeśli nastąpi zablokowanie naturalnej aktywności kobiety, kiedy nie będą

przestrzegane jej prawa, czy też jeśli sam proces porodu ulegnie nadmiernej medy-

kalizacji . Aby stworzyć rodzącej matce warunki do najbardziej naturalnego i ak-

http://www.rodzicpoludzku.pl/Wokol-porodu/zalecenia-WHO-Porod-nie-jest-choroba.html

http://www.rodzicpoludzku.pl/Wokol-porodu/zalecenia-WHO-Porod-nie-jest-choroba.html



107

tywnego przeżycia tego wydarzenia należy zapewnić jej bezpieczeństwo, spokój,

intymność oraz ogrom wsparcia – ze strony bliskiej osoby, ale również ze strony

personelu, który się nią w danej chwili opiekuje. Tak więc poród może stanowić

źródło satysfakcji, być doświadczeniem które wzmacnia i wzbogaca, zaspokaja

potrzebę wyższego rzędu (według Maslowa), jaką jest potrzeba samorealizacji [7].

Nie mogła by ona być wypełni zrealizowana bez udziału ojca dziecka, który obecnie

staje na straży zapewnienia rodzącej spokoju i bezpieczeństwa a także jest jej rzecz-

nikiem w relacji z personelem medycznym. Celem pracy było poznanie motywów

wyboru porodu rodzinnego oraz uwarunkowań tej decyzji w odniesieniu do kobiet i

mężczyzn. Metodą wykorzystaną w tych badaniach był sondaż diagnostyczny. Na-

rzędziem badawczym zastosowanym w celu zebrania danych był kwestionariuszem

ankiety. Badaniem zostało objętych 101 par (101 ciężarnych kobiet i 101 ojców) –

klientów prywatnych gabinetów ginekologiczno – położniczych w Warszawie.

Wnioski wynikające z analizy zebranego materiału dowodzą, że zarówno kobiety

jak i mężczyźni uznają, że Szkoła Rodzenia ułatwia podjęcie decyzji o formie poro-

du. Dla ciężarnych źródłami informacji na temat porodu jest położna i lekarz a dla

ich partnerów środki masowego przekazu, Internet i telewizja. Różne są też czynniki

wpływające na decyzję o porodzie rodzinnym. Dla mężczyzn najistotniejsze jest

akceptacja ich partnerki a dla kobiet bycie z bliską osobą w chwili narodzin potom-

ka.

ABSTRACT

For a child as well as for parents (for a mother and a father equally) labour is an

exceptional and magical event in their lives. Family birth may strengthen the rela-

tion between partners and give a stimulus to look at their lives from a new angle.

Father’s presence during labour was officially permitted in France in 1954 and from

that time we can observe a revolution in obstetric care. After many decades obstetric

care has again started to give direction to family needs and psychological factors

which condition the right course of labour are noticed. Along with the first “family

birth” the long domination of a medical view of labour ended. During this process

child’s father has regained his lost role and he starts to take care of his child since

the moment of birth. This happens through providing his mother with material con-

ditions, but most of all with emotional ones as well as with the sense of security.

Labour and taking care of a child comprise a characteristic continuum for actions

undertaken by father during pregnancy. Due to changes in a system and society

fatherhood is being discovered anew and it gives full satisfaction from a mutual

experience during the labour and from creating a new relation. Labour is one of the

most important events in every woman’s life and it is memorable. This experience

leaves a permanent mark in her psyche. However, labour can also be a traumatic

experience if a natural activity of a woman is blocked or if her rights are not respec-

ted and the labour undergoes excessive medicalization. In order to create conditions

necessary for a woman to experience the most natural and active event, it is essential

for a close person and medical personnel to provide her with security, intimacy and

support. Labour can be a source of satisfaction, an experience that strengthens and


Dobrostan i rodzina

108

enriches us, fulfills higher need of self-actualization (according to Maslow). This

need could not be fulfilled without the participation of a child’s father. He is the one

who upholds the security and safety of a woman giving birth to a child and he is the

spokesman in contact with medical personnel. The aim of this work was to learn

what the motives connected with the choice of family birth are and what women’s

and men’s conditioning of this decision is. The method used in this research was a

diagnostic survey. The research tool used to gather data was a questionnaire. 101

pairs (101 pregnant women and 101 fathers) were included in the research – clients

of private gynaecological and obstetric surgeries in Warsaw. The most important

conclusion which results from the analysis of the gathered research material proves

that both women and men acknowledge that Antenatal Classes help to decide about

the form of the labour. The main source of information for pregnant women is a

midwife and a doctor. On the other hand their partners gather information from the

mass media – the Internet and TV. There are different factors which influence the

decision about family birth. The most essential issue for men is the acceptance of

their partners and for women is the issue of being with a close person during the

birth of their child.

Artykuł zawiera 46126 znaków ze spacjami

Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania · jest niejako potwierdzeniem...

Documents

Transcript of Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania · jest niejako potwierdzeniem...