Dat a : 1 7 grudnia 200 7 Pr zygotowana dla : Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego

Określenie potrzeb informacyjno-promocyjnych dotyczących EFS w regionie oraz ocena skuteczności

wykorzystywanych narzędzi w województwie Lubuskim

Data: 17 grudnia 2007

Przygotowana dla: Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego

CeleCelem badań było określenie stopnia znajomości przez społeczeństwo z terenu województwa lubuskiego tematyki w zakresie Europejskiego Funduszu Społecznego oraz rozpoznanie potrzeb informacyjnych społeczeństwa, na podstawie których określone zostaną grupy odbiorców kampanii promocyjno-informacyjnej.W ramach tak zdefiniowanego celu generalnego wyróżniono szczegółowe cele poznawcze:

• określenie stopnia znajomości przez społeczeństwo z terenu województwa lubuskiego tematyki w zakresie Europejskiego Funduszu Społecznego, m.in. rodzajów projektów zatwierdzonych do realizacji w latach 2000-2006

• określenie dotychczasowych sposobów pozyskiwania przez społeczeństwo informacji o funduszach europejskich i projektach realizowanych przy wykorzystaniu środków z funduszy europejskich

• określenie preferowanych przez społeczeństwo sposobów dotarcia z informacją nt. projektów i zakładanych efektów ich realizacji oraz celów udziału Unii Europejskiej; ocena niestandardowych kanałów komunikacji np. wydarzenia specjalne, konkursy.

• rola Samorządu Wojewódzkiego jako animatora rozwoju województwa,• wizerunek Samorządu Wojewódzkiego, w szczególności Urzędu

Marszałkowskiego oraz jego roli w kontekście funduszy strukturalnych.

Metodologia badania jakościowego

• Badanie jakościowe• Opis próby: zrealizowano 4 FGI i 6 IDI

● 2 FGI z obywatelami/mieszkańcami: > 1FGI: aktualni beneficjenci z Województwa Lubuskiego - z

uwzględnieniem grup bezrobotnych, biernych i aktywnych zawodowo> 1FGI: potencjalni beneficjenci, mieszkańcy Województwa Lubuskiego-

z uwzględnieniem grup bezrobotnych, biernych i aktywnych zawodowo

● 1 FGI z przedsiębiorcami – właściciele firm z terenu Województwa Lubuskiego

● 1FGI z dziennikarzami prasy lokalnej (Gazeta Lubuska, Gazeta Wyborcza)

● IDI: z samorządowcami (przedstawiciele samorządów z terenu województwa lubuskiego: Brzeźnica, Brody Żarskie, Świebodzin, Zbąszynek, Lubrza, Deszczno)

• Timing: listopad 2007r.• Lokalizacja: Zielona Góra (4 FGI) i 6 IDI (na terenie województwa)

Metodologia badania ilościowego

W ramach realizacji powyższych celów założono projekt badawczy uwzględniający trzy zasadnicze źródła poznawcze umożliwiające zagregowanie uzyskanych informacji i ekstrapolację na całą populację z terenu Województwa Lubuskiego z uwzględnieniem grup obywateli, przedsiębiorców oraz samorządów – kluczowych beneficjentów działań Samorządu Wojewódzkiego:

• obywatele - mieszkańcy Województwa Lubuskiego400 wywiadów telefonicznych (CATI) na reprezentatywnej próbie

• przedsiębiorcy – właściciele firm z terenu Województwa Lubuskiego200 wywiadów telefonicznych (CATI) na reprezentatywnej próbie- 50 wywiadów w firmach „mikro”- 100 wywiadów w firmach „małych”- 50 wywiadów w firmach „średnich”

Postrzeganie województwa Lubuskiego i Zielonej Góry

Postrzeganie województwa lubuskiego i Zielonej Góry• Region według badanych stopniowo, acz nierównomiernie się rozwija

— Jest Nowa Sól, Gorzów. Tam przemysł wchodzi cały czas. Powstają nowe miejsca pracy— Teraz jest więcej inwestycji i będzie lepiej

• Zielona Góra przeżywa jednak zastój:● Niewielka ilość inwestycji● Brak połączeń z metropoliami● Brak zasobów społecznych i kulturowych● Migracje zarobkowe do dużych miast i za granicę● Nadal trudny rynek pracy, oferowana praca jest:

— Nisko opłacana— Niezgodna z kwalifikacjami— Nie rozwijająca— Niezgodna ze standardami kodeksu pracy— Nie odpowiadająca wzrastającym oczekiwaniom i aspiracjom pracowników

— A Zielona Góra to jakiś koniec świata, jesteśmy na dzikim zachodzie— Marketów mamy dużo i na tym to się właściwie kończy. Wszystko idzie do innych

miast, a nas omija— Jeśli chodzi o pracę do dobrą to jest nadal ciężko. Ludzie na za granice jadą— Jeśli chodzi o zarobki to nie mamy się co porównywać do Warszawy, jest dużo niżej.

Ciężko jest znaleźć pracę w zawodzie. Chyba tylko w Warszawie nie ma takiego problemu. I tu trzeba się często przebranżawiać

— Moja koleżanka była na stażu i pracodawca jej powiedział, że zatrudni ją, ale pod warunkiem, że przez najbliższe trzy lata nie zajdzie w ciąże

Postrzeganie województwa lubuskiego• Postrzeganie rynku pracy w Zielonej Górze i jej okolicach pokrywa się z

ogólnopolskimi trendami

● Mniejsze bezrobocie ( i spadek osób, które deklarują, że nie można znaleźć żadnej pracy)

● Niska satysfakcja z dostępnej pracy , wzrasta ilość osób, które deklarują, że „wprawdzie można znaleźć jakąś pracę, ale trudno jest o pracę odpowiednią”

— My jesteśmy w UE. Chcemy dążyć do tego, żeby mieć więcej pieniędzy, żeby żyło się lepiej, żeby nasze dzieci nie miały takich problemów jak my przechodzimy albo nasi rodzice już przechodzili. Żeby iść do przodu, a nie się cofać albo stać w miejscu

— Chodzi teraz o rozwój. Każdy chciałby mieć lepiej

Postrzeganie Unii Europejskiej

Postrzeganie UE

• Unia Europejska postrzegana jest pozytywnie

• Wzbudza wiele nadzieje, większość kojarzy UE z:—Rozwojem – „skokiem cywilizacyjnym”—Niwelowaniem różnic cywilizacyjnych—Pomocą dla „zwykłych ludzi”

— Chodzi o rozwój. Chodzi o wyrównanie – żeby Polska zrównała się z innymi krajami UE

— Im chodzi o niwelowanie różnic. Ludziom lepiej się żyje. Lepiej funkcjonuje i mają to poczucie bezpieczeństwa

— Oni chcą – żeby w różnych krajach poziom życia był satysfakcjonujący dla jak największej grupy ludzi. Czyli – jest rozwój

— Trochę humanitaryzmu w tym jest. Tu chodzi o to Unii, żeby pomóc nie tylko państwu, ale i ludziom

— Żeby kraje się rozwijały. Rozwój ludzi to rozwój państwa— To jest wyrównywanie różnic pomiędzy krajami. Żeby wyrównać poziom. — Z rozwojem i wyrównywaniem poziomów pomiędzy różnymi krajami— Z nakładami finansowymi na różne dziedziny życia, z różnymi funduszami

Postrzeganie UE

• Spodziewanym efektem działań UE jest poprawa standardów i zwiększenie zasobów ● Dobrobyt● Podniesienie jakości życia i pracy● Wyrównanie szans● Wzrost możliwości i kreatywności

— Oni w Unii są zwolennikami takiego solidaryzmu społecznego. Że jak oni coś mają to chcą żeby innym też było dobrze. Może mają taką filozofie życiową?

— Dobrobyt – jak byśmy nie byli w UE to byśmy byli na pewno biedniejszym państwem niż teraz

— Jest więcej pomysłów oraz swoboda, możliwość wyboru – można przekraczać granice— Chodzi o to żeby ludzie się kształcili i zdobywali jakieś nowe umiejętności, dzięki

właśnie tym różnym pomocom z UE

• Obecnie mieszkańcy dostrzegają głównie inwestycje w infrastrukturę● Drogi● Oczyszczalnie● Wodociągi

— Efekty są wymierne, wiele rzeczy zrobiono. Tu nie ma wątpliwości. To widać— Piętnaście lat temu tu nic nie było. Nie mieliśmy obwodnic, oczyszczalni ścieków— Najbardziej widać tą infrastrukturę drogową. Przeciętny mieszkaniec tylko to

zauważy

Postrzeganie UE

• Na poziomie samorządów dostrzegane są także pierwsze efekty realizacji „projektów miękkich” realizowanych w ramach EFS

— Myślę, że u ludzi stopniowo zaczyna się zmieniać świadomość. Dostrzegają, że możemy zrobić coś więcej dla naszego społeczeństwa. Dla naszego bloku, dla naszych dzieci, bo ktoś może nam w tym pomóc. My damy złotówkę a ktoś nam dołoży pięć złotych do tego.

— To są takie małe rzeczy, ale one wiele zmieniają i nawet są efektywne. My zatrudniliśmy gońca z środków z tego funduszu i on rozwoził korespondencje do mieszkańców

— Robiliśmy kursy językowe, na strażników granicznych szkoliliśmy. I to są efekty. Jeszcze mieliśmy tu u nas w gminie stażystów w ramach EFS. Zaczynamy realizować program kształcenia przez mieszkańców wsi, żeby też skorzystali. I nasi niedoszli maturzyści będą mogli zrobić maturę

— A my ostatnio z tych środków zrobiliśmy obchody 750 – lecia wsi Jabłonów. Zrobiliśmy modelarnie dla dzieci. I robimy projekt szkoła równych szans

• Występuje jednak przekonanie – szczególnie wśród mieszkańców - że Polska i Polacy nie wykorzystują w pełni wszystkich możliwości wynikających z członkostwa w UE

— Nie w pełni korzystamy z tego, że jesteśmy w UE. O Unii mówi się u nas tak jak o kimś obcym. A to przecież nie jest tak – my i oni.

— Nie w pełni korzystamy z tego, że jesteśmy w UE. Tak jakbyśmy byli, stali gdzieś z boku. My jesteśmy tej Unii słabym ogniwem

Postrzeganie EFS

Postrzeganie EFS

• Europejski Fundusz Społeczny jest postrzegany jest pozytywnie. • Odbierany jest - szczególnie przez dziennikarzy - jako:

> najlepiej dostosowany do zmian na rynku pracy (spadek bezrobocie, większa podaż pracy, wzrost aktywności zawodowej)

> optymalnie zaspokajający nowe potrzeby Polaków i wzrost ich aspiracji — Dziesięć lat temu potrzebne były drogi, oczyszczalnie ścieków, a teraz są potrzebne

projekty, które umożliwiają przekwalifikowanie się. Akurat ten fundusz jest najbardziej wrażliwy na zmiany

• Pracodawcy w mniejszym stopniu doceniają rolę i znaczenie EFS • Dla nich nadal priorytetowe są jednak inwestycje w

infrastrukturę, które przynoszą szybki, przewidywalny zysk● Ja to bym chciał do firmy nowy sprzęt kupić. Zastanawiałem się nad nowymi komputerami● Pienia z Unii to należy wykorzystać najbardziej efektywnie, na inwestycje● Dla organizacji EFS to jest szansa, często być albo nie być. Przedsiębiorstwo ma inny cel, bo

żyje z czegoś innego.● Przedsiębiorcy nie zastanawiają się nad szkoleniem. Ten rynek pracy się zmienia ale nie tak,

żeby on się zastanawiał nad zrobieniem czegoś dodatkowego dla pracowników● My jako dziennikarze możemy powiedzieć tak: nasi przedsiębiorcy nie korzystają z tych

projektów tak jak z innych nowoczesnych sposobów pozyskiwania kapitału. Oni się boją sięgać gdzieś dalej.

● On woli kupić maszynę bo to jest konkret A efekt takiego szkolenia przychodzi później. I jeszcze może temu pracodawcy uciec

● Pracodawcy mają krótką perspektywę. Natomiast do tego EFS trzeba mieć perspektywę dłuższą

Cele EFS• Badani mieszkańcy woj. Lubuskiego – a w szczególności

beneficjenci - mają dużą wiedzę na temat celów, którymi kieruje się EFS

• Postrzegane cele EFS przybliżają wartości UE i czynią ją mniej anonimową

— My skorzystaliśmy z tego i to na prawdę działa, ta Unia działa

• Głównym celem EFS jest przede wszystkim „rozwój społeczeństwa”:● „Inwestowanie w kapitał ludzki”: aktywizacja zawodowa,

przekwalifikowanie● Pomoc wykluczonym

— Pomoc dla ludzi. Pomoc z UE— Jest to pomoc dla ludzi nie potrafiących znaleźć się w danym środowisku— Żeby ludziom pomóc się przebranżowić. Żeby pomóc ludziom wrócić na rynek pracy

albo wejść, zacząć pracę— Żeby pomagać osobom najbardziej potrzebującym, którzy mają najtrudniejszą

sytuacje na rynku pracy— Żeby można było zdobyć doświadczenie. Ja po studiach doświadczenia nie miałam i

to mnie głównie dyskwalifikowało na rozmowach o pracę — Żeby rozszerzyć horyzonty. Nabyć nowych doświadczeń— Żeby ludzie zaczęli myśleć innymi kategoriami. Na przykład kursy

przedsiębiorczości. Żeby założyć własny biznes— Żeby poszerzyć rynek pracy, żeby gospodarka się rozwijała

Korzyści z EFS

• Beneficjenci EFS dostrzegają liczne korzyści/zalety:

● Aktywizacja np. wykluczonych, matek● Wzrost poczucia wartości: nowa, atrakcyjna autoprezentacja● Nowe doświadczenia, umiejętności● Bezpieczeństwo

— Jak bym nie miała możliwości skorzystania z tego stażu to siedziałabym w domu i byłabym, że tak powiem odizolowana społecznie. A korzystając z tego mam kontakt z ludźmi i nabywam nowe doświadczenia

— Ja coś robię i nie czuje się niepotrzebna— No i człowiek jest z ludźmi. Dowiaduje się o nowej pracy. Bo wiadomo. Ludzie mówią gdzie

jest praca. Poczta pantoflowa działa.— Możliwości nowe – zdobywanie doświadczenia zawodowego, jest co wpisać do CV— Ma się tą praktykę – a bez niej nie było nie byłoby czego wpisać do CV— Taki staż to było załatanie dziury w życiu— To był kontakt z ludźmi. Zupełnie coś nowego. — Można było nauczyć się czegoś nowego— Można było się przekwalifikować, nabyć nowe doświadczenia— Ja teraz jestem w ciąży. I są takie programy pozwalające wrócić kobietom na rynek pracy po

porodzie— I jest taki, który jest przeznaczony dla pań, które siedzą w domu. Albo pracują jako

gospodynie domowe, żeby one weszły na rynek pracy— Ja studiowałam poza Zieloną Górą i w pewnym stopniu straciłam kontakt jeśli chodzi o nasz

tutaj rynek pracy. A chciałam wrócić do Zielonej Góry i ten staż mi dał taka możliwość

Korzyści z EFS

• Dziennikarze mają znacząco większe oczekiwania w stosunku do EFS

• Przekonani są, że EFS może przyczynić się znacząca do:—Reorientacji priorytetów i celów życiowych mieszkańców—Wzrostu kulturowych i społecznych zasobów—Budowa atrakcyjnej tożsamości lokalnej

— Na zachodzie ludzie żyją w takim mieście jak nasze i nie tęsknią do jakiś wielkich miast

— Będzie się ludziom bardziej chciało — Ludzie, którzy tu mieszkają, którzy tu żyją i częstą mają takie beznadziejne

nastawienie do życia, i oni może oni poczuli by się bardziej u siebie i bardziej wygodniej.

— U nas jest przeświadczenie, że dobra praca to w korporacji. A może żyć w pracy w małym stowarzyszeniu i być zadowolonym

Korzyści z EFS

• Przedstawiciele samorządów i pracodawcy narzekali na skomplikowane procedury przy pozyskiwaniu i rozliczaniu środków z EFS

— Te procedury są trudne, i co tu dużo mówić czasochłonne

• Cześć dostrzegała atuty skomplikowanych● Wzrost zasobów

— kompetencji pracowników ● Transparentność● Terminowość

— Jak się przez taką procedurę przejdzie to wiedzę się nabywa. Ludzie inaczej myślą

— To uczy przestrzegania pewnych standardów i procedur— Jak już się rozliczy taki projekt to ta wiedza zostaje. Inaczej już te kadry myślą

4753

Struktura próby

N=400

mężczyźni

kobiety

PłećPłeć WiekWiek

1619

3015

20

45-54 lat.

35-44 lat

Ponad 55 lat

15-24 lat

25-34 lat.

wielkość miejscowościwielkość miejscowości

wykształceniewykształcenie

43

1915

23

wyższe

średnie

podstawowe

zawodowe

13

2535

26

miasta > 50 tys.

miasta 20-50 tys.

wsie

miasta < 20 tys.

Znajomość EFS

Gdzie zetkną się Pan(i) z informacjami o Europejskim Funduszu Społecznym?

Podstawa: znający EFSN=216

Proszę powiedzieć czy kiedykolwiek słyszał(a) Pan(i) o Europejskim Funduszu

Społecznym? Podstawa: N=400

Tak 54

Nie 44

Nie wiem 2

42

37

32

31

29

28

23

18

12

42

60telewizja ogólnopolska

prasa lokalna

prasa ogólnopolska

telewizja lokalna

radio

internet

ktoś mi powiedział

tablice informacyjne w lub przy urzędach

ulotki

tablice informacyjne przy drogach

inne miejsce

• Bardziej znany to jest Europejski Fundusz Rozwoje Regionalnego. Ten Europejski Fundusz Społeczny to był to tej pory z boku. Mało to do tej pory było rozreklamowane

• Teraz od kilku miesięcy dopiero jest kampania telewizyjna i billboardy o kobietach, które po urodzeniu dziecka nie podlegają wykluczeniu społecznemu. Była taka reklama, że kobiety z dziećmi są lepszymi pracownikami niż kobiety, które dzieci nie mają

73

69

66

65

57

53

48

46

4

7

55

N=400Cala próba

Czym zajmuje się Europejski Fundusz Społeczny?

Zakres działalności EFS

N=216Znający EFS

N=184Nie znający EFS

68

66

58

60

59

47

42

5

2

72

80 65

65

63

64

56

49

47

50

50

2

12

współpracuje z Urzędami Pracy organizuje szkolenia i seminaria podnoszące kwalifikacje

dla osób zajmujących się pomocą społeczną

dofinansowuje ośrodki sportowe / inwestycje sportowe

dofinansowuje inwestycje związane z ochroną środowiska

dofinansowuje instytucje kulturalne

wspomaga rozwój turystyki w regionie

dofinansowuje inwestycje budowlanedofinansowuje remonty \ konserwacje obiektów

zabytkowych \ kościołów

dofinansowuje zakup sprzętu do szpitali i przychodni

inne

nie wiem \ trudno powiedzieć

26

13

10

9

5

5

4

1

1

11

32

5

N=400Cala próba

Kto Pan(i) zdaniem rozdziela pieniądze na inwestycje w województwie Lubuskim w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego?

Kto decyduje o rozdziale środków w ramach EFS?

N=216Znający EFS

N=184Nie znający EFS

9

7

6

4

4

2

2

1

8

40

10

24 28

16

10

10

4

5

5

6

1

1

13

25

wojewoda \ urząd wojewódzki

marszałek województwa

sejmik wojewódzki

prezydent \ burmistrz miasta

samorząd miejski

władze gminy

władze powiatu

rząd

sejm \ senat

prezydent państwa

inne


Informowanie o EFSJak Pan(i) ocenia obecny poziom informowania

społeczeństwa o wydatkach/ nakładach/ inwestycjach w Pana/Pani województwie w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego?

4 4 4

25 28 22

42 41 44

25 25 26

3 2 4

Cała próba

Znający EFS

Nie znający EFS

trudnopowiedzieć

zdecydowanieniewystarczający

raczejniewystarczający

raczejwystarczający

zdecydowaniewystarczający

N=194 N=61 N=99

Tak 99

Nie 1

A tak w ogóle, czy społeczeństwo powinno być informowana o wydatkach/inwestycjach w ramach

Europejskiego Funduszu Społecznego?

5848

2523

17

1487433321

6

15

A w jaki sposób najchętniej chciał(a)by Pan(i) być informowany(a) o wydatkach/ inwestycjach w Pana/Pani

województwie w ramach EFS? Proszę wskazać maksymalnie trzy sposoby. prasa lokalna

telewizja lokalnaradio

telewizja ogólnopolskaulotki

prasa ogólnopolskainternet

spotkania / zebraniatablice informacyjne w lub przy urzędach

listownieplakaty / ogłoszenia

tablice informacyjne przy drogachorganizowanie festynów \ koncertów

telefoniczniekonkursy

inny sposób

Podstawa: zainteresowani informacją o EFS N=395

• W prasie regionalnej powinno być więcej, od czasu do czasu

• Więcej informacji w telewizji regionalnej• W telewizji regionalnej powinni więcej mówić – bo ja teraz

nie jestem w stanie powiedzieć ile EFS ma przygotowanych kursów, ile rzeczy odbywa się miesięcznie

• W Internecie powinno też być więcej• W radiu – ale konkretnie: kiedy i dla kogo coś jest

• Ja bym dowiadywała się o EFS w Urzędzie Pracy• A ja ze strony internetowej bym skorzystała

Informowanie o z EFS

• Większość badanych uważa, że nie wypracowano optymalnego sposobu informowania o EFS

— Ja wiem, że w ramach EFS w urzędzie pracy jest program Kapitał Ludzki. Ale jakie w ramach jego będą podejmowane działania. Ja bym chciał to wiedzieć. W gazetach o tym powinni pisać

• Postulowano:

● Przekazywanie informacji o ilości beneficjentów i wydatkowanych środkach ● Informowanie o efektach, sukcesach we wdrażaniu programów finansowanych przez

EFS● Pokazywanie osób, które skorzystały z programów finansowanych przez EFS

— Pokazać przykłady trzeba. Na przykład taką stara osobę jak ja i powiedziedzieć…ona mogła, a ty?

— Najlepszy sposób mówienia o EFS jest mówienie – kto na tym zyskał i co— Powinni pokazywać ile osób skorzystało— Powinni też mówić co konkretnie, co można zyskać— Może powinni pokazać takiego człowiek przed kursem i po. Że ma potem chęci i

motywacje— Pokazanie kogoś to najbardziej efektywna forma oddziaływania – ktoś dostał ileś tam

gotówki i otworzył pensjonat

Informowanie o z EFS• Dziennikarze podkreślali potrzebę zmiany języka i stylu

komunikacji> Powszechnie postulowano o przystępny, mniej hermetyczny

język urzędników— Ten język urzędników jest zbyt fachowy, my też z tym mamy straszny problem— Bo jak ktoś ma pomysł zorganizowania jakiegoś klubiku na wsi lub sklepiku to

on nawet o to się nawet nie porozumie. To powinno być łatwym językiem mówione, bo to nie może, że nam oni mówią nam, że tego nie można łatwiej powiedzieć. A to jest taki niezrozumiały slang

— Ja ostatnio byłem na konferencji i takim trudnym językiem mówili

> Zwracano uwagę na konieczność większej dowolności w przygotowywaniu informacji o EFS

— Ja przygotowywałem, opracowywałem materiały o EFS. I dostałem adnotacje, żebym niczego nie zmieniał, bo urzędnicy są przewrażliwieni. Żeby nie przeinaczać. A przecież są zamienniki

> Oczekiwano— zatrudnienia bardziej otwartych pracowników – „którzy potrafiliby

porozumieć się z osobami o różnych kompetencjach społecznych i kulturowych”

— stworzenia bardziej przystępnej/przyjaznej strony internetowej dla potencjalnych beneficjentów

Informowanie o z EFS• Przedstawiciele samorządów zwracają uwagę, że nie mogą

efektywnie informować mieszkańców o EFS, gdyż mają ● Zbyt mało środków finansowych● Nieliczne kadry● Niedostatecznie przygotowanych pracowników

> Najlepiej byłoby żebyśmy do ludzi wychodzili, tłumaczyli im, zapraszali do współpracy. Ale u nas w urzędzie tylu nas nie ma. Nie mamy takiej obsady. Tylko dwanaście osób jest

> Zadań jest dużo, a ludzi mało

Urząd Pracy jako postrzegany partnera EFS

Urząd Pracy• Urząd pracy - który jest postrzegany jako główny partner EFS –

ma mało atrakcyjny wizerunek

● Nie jest dostosowany do zmieniającego się rynku pracy● Nie jest łączony z rozwojem zawodowym i nowoczesnością

● Kojarzy się głownie z:— Bezrobociem/bezrobotnymi— Mało atrakcyjnymi ofertami (głównie dla pracowników fizycznych)— Biedą/wykluczeniem lub małą aktywnością— Kolejkami

— Urząd pracy kojarzy się z bezrobociem— Mi urząd pracy kojarzy się z zawodami fizycznym: ślusarz, tynkarz. I to nie są oferty

dla takich osób, które skończyły studia. Nie po to skończyłam studia żeby zostać teraz bufetową. Dużo ludzi widzę w urzędzie pracy stojących. Długa kolejka, takich ludzi tam widzę wykluczonych społecznie. Nie pachną ci ludzie. Nie są koniecznie trzeźwi. Zaniedbani albo takich wyciągających kasę co jeżdżą Mercedesem

— Tam są bezrobotni, którzy chcą być bezrobotnymi, bo tego chcą. I nie chcą nic zmieniać nic w swoim życiu. Oni są bezrobotnymi z własnej woli po prostu. Oni od nikogo nie chcą pomocy, nawet od Europejskiego Funduszu Społecznego. To jest ostatnia deska warunku. Chodzi się tam jak już niczego nie można znaleźć. Ja bym nie poszła do urzędu pracy, bo mi się wydaje, że tam nie ma atrakcyjnych ofert

Urząd Pracy• Pracownicy Urzędu Pracy postrzegani są negatywnie. Odbierani są

powszechnie jako:● Niekompetentni● Mało kreatywni● Niedoinformowani● Mało otwarci

— Tam nie ma tej kreatywności, tej otwartości. Współczuje ludziom, którzy myślą, że dostaną w urzędzie pracy jakąś pracę. W urzędzie pracy są panie co wszystko robią z łaską. Tam się nie chce chodzić, bo jest to odsyłanie. Ma się wrażenie , ze ta pani tam siedzi za karę. I ma taką minę jakby to jej pieniądze były rozdzielane

— Ci urzędnicy są niedoinformowani, odsyłaniem— Nie wychylają się te panie z urzędu pracy. Nie informują

• Urząd Pracy i korzystanie z jego usług wywołuje negatywne emocje● Zażenowanie● Poczucie degradacji/deklasacji● Wstyd

— Ja sobie nie wyobrażam szukać kontaktu z EFS w urzędzie pracy. Bo w urzędzie pracy to ja bym się czuła niekoniecznie normalnie

— Jak miałam iść do urzędu pracy to czułam się źle. To po prostu było żenujące

Urząd Pracy vs. EFS

• EFS jest postrzegany w opozycji do Urzędów Pracy

• Wyobrażone biuro EFS i jego pracownicy postrzegane są zdecydowanie bardziej pozytywnie:● Biuro: nowoczesne● Pracownicy: otwarci, kompetentni, doinformowani● Klienci: ambitni, nastawieni na zmiany w życiu zawodowym

> Biuro EFS wydaje mi się ładniejsze. Tam przychodzą ludzie, którzy chcą cos zmienić. Tacy, którzy czegoś chcą. Którzy chcą tej pomocy i ją potrafią docenić

> Biuro EFS i ten fundusz pracuje dla ludzi, którzy chcą cos zmienić w swoim życiu

Mieszkańcy województwa Lubuskiego o Urzędzie Marszałkowskim

40

34

29

20

19

13

13

7

76

72

70

53

48

48

43

21

Opinie o Urzędzie Marszałkowskim województwa Lubuskiego

Podstawa: N=400

Cala próba

Odczytam Panu(i) teraz stwierdzenia dotyczące Urzędu Marszałkowskiego województwa Lubuskiego. Proszę powiedzieć na ile się Pan(i) z nimi zgadza.

Zdecydowanie zgadzam sięZdecydowanie + raczej zgadzam się

rolą UM jest reprezentowanie województwa i dbanie o sprawy jego mieszkańców

UM spełnia ważną funkcje na terenie województwa

UM jest bardzo ważną instytucją, kieruje województwem, rozdziela środki z funduszy UE

Nie wiem dokładnie, czym zajmuje się UM

Nigdy nie zetknąłem się z informacjami o UM, trudno znaleźć jakieś informacje na ten temat

Działanie UM pokrywa się z Urzędem Wojewódzkim - w zasadzie jest to ta sama instytucja

UM to sprawna i dobrze kierowana instytucja

UM to niewydolna i źle zarządzana instytucja

Podsumowanie

Mieszkańcy województwa Lubuskiego - podsumowanie

• W województwie lubuskim występują bariery rozwojowe podobne do występujących w pozostałych regionach oddalonych od dużych metropolii●Niewielka ilość inwestycji●Brak połączeń z innymi regionami i ośrodkami cywilizacyjnymi●Ograniczone zasoby społeczne i kulturowe●Migracje zarobkowe do dużych miast i za granicę●Trudny rynek pracy, oferowana praca jest:

—nisko opłacana—niezgodna z kwalifikacjami—nie rozwijająca—niezgodna ze standardami kodeksu pracy—nie odpowiadająca wzrastającym oczekiwaniom i aspiracjom

pracowników


• Mieszkańcy woj. lubuskiego podobnie jak pozostali Polacy: ●mają rozbudzone oczekiwania – „chcą żyć i pracować jak mieszkańcy

starej Europy”●nie są usatysfakcjonowani warunkami życia i pracy w Polsce - wzrasta

ilość osób, które deklarują, że „wprawdzie można znaleźć jakąś pracę, ale trudno jest o pracę odpowiednią”

●biorą pod uwagę możliwość wyjazdu do pracy za granicą

• Europejski Fundusz Społeczny jest/może być odpowiedzią na: ●nowe, rozbudzone oczekiwania Polaków●obecne, pozytywne trendy na rynku pracy w Polsce●potrzebę przekwalifikowania się przed wyjazdem do pracy za granicę ●ambicje elit lokalnych: stworzenie nowej atrakcyjnej lokalnej tożsamości:

„która nie ma kompleksu metropolii”

Mieszkańcy województwa Lubuskiego - podsumowanie• 54% mieszkańców Lubuskiego słyszało o EFS

●Informacje o EFS czerpali głównie z telewizji ogólnopolskiej (60%) oraz z pracy lokalnej i ogólnopolskiej (po 42%)> Tablice informacyjne w/przy urzędach jako źródło wiedzy o EFS jest

dobrze wykorzystane - 28% mieszkańców wskazuje na urzędy

• Mieszkańcy poprawnie identyfikują zakres działań w ramach EFS.

• Mieszkańcy – a w szczególności beneficjenci – posiadają wiedzę o celach EFS

Mieszkańcy województwa Lubuskiego - podsumowanie• Głównym postrzeganym celem działania EFS jest przede

wszystkim „rozwój społeczeństwa”

• Beneficjenci dostrzegają liczne korzyści, których dostarczył im EFS●aktywizacja np. wykluczonych, matek, długotrwałych bezrobotnych●wzrost poczucia wartości i przydatności: nowa, atrakcyjna

autoprezentacja●nowe doświadczenia, umiejętności●bezpieczeństwo ekonomiczne

• EFS czyni Unię Europejską bardziej bliską i mniej anonimową

Mieszkańcy województwa Lubuskiego - podsumowanie• Wiedza społeczna o decydentach rozdziału środków w

ramach EFS jest niska●jedynie 13% poprawnie wskazuje na Urząd Marszałkowski

> Respondenci mylą kompetencje Urzędu Marszałkowskiego z Urzędem Wojewódzkim – aż 26% respondentów uważa, że to wojewoda decyduje o rozdziale środków w ramach EFS

●aż 32% respondentów nic nie wie na temat kto decyduje o rozdziale środków

• Poziom informowania społeczeństwa o rozdziale środków jest niewystarczający●tylko 29% mieszkańców uważa poziom informowania o działaniach za

wystarczający●prawie wszyscy (99%) mieszkańcy uważają, że należy informować

społeczeństwo o wydatkach/inwestycjach w ramach EFS> przekaz powinien przeprowadzony głównie przez lokalne media:

prasę (58%) i telewizję (48%), oraz, ale już w mniejszym stopniu, poprzez radio (25%) i telewizje ogólnopolską (23%)

> na festyny, koncerty czy też konkursy jako atrakcyjne źródło wiedzy o EFS wskazało tylko 1-3% mieszkańców – mieszkańcy województwa Lubuskiego silniej preferują tradycyjne formy komunikacji


• Większość badanych uważa, że nie wypracowano dotychczas optymalnego sposobu informowania o EFS

• Najbardziej efektywnym sposobem informowania o EFS jest według badanych:● Przekazywanie informacji o ilości beneficjentów i wydatkowanych

środkach ● Informowanie o efektach, sukcesach we wdrażaniu programów

finansowanych przez EFS● Pokazywanie osób, które odniosły sukces, a wcześniej skorzystały z

programów finansowanych przez EFS

• Konieczna jest też zmiana języka. Dziennikarze z Gazety Lubuskiej i GW uważają, że sposób informowania o EFS jest zbyt hermetyczny


• Wysoki poziom znajomości zadań Urzędu Marszałkowskiego. Jego rolą jest:● reprezentowanie województwa i dbanie o sprawy mieszkańców (76% -

odp. zdecydowanie + raczej zgadzam się)● kierowanie województwem, rozdzielanie środków z funduszy UE (70% -

odp. zdecydowanie + raczej zgadzam się)

• Niska wyróżnialność Urzędu Marszałkowskiego na tle Urzędu Wojewódzkiego:● prawie połowa respondentów uważa, że te dwie instytucje zajmują się

tym samym (48% - odp. zdecydowanie + raczej zgadzam się)● ponadto, mieszkańcy nie wiedzą czym dokładnie zajmuje się Urząd

Marszałkowski (53%) lub też nie zetknęli się z informacjami o tej instytucji (48%)

Przedsiębiorcy województwa Lubuskiego o EFS

Kontekst - trendy

• Rozbudzone aspiracje Polaków i presja na wzrost prac zmusza do poszukiwania innych źródeł wzrostu niż tania siła robocza

• Przedsiębiorcy z lokalnych rynków nie potrafili jednak dotychczas zdefiniować alternatywnych źródeł wzrostu

• Nadal myślą w krótkiej perspektywie i stawiają na pewne, przewidywalne zyski● Inwestują przede wszystkim w środki trwałe tj. maszyny i infrastrukturę● Bardziej stawiają na pozyskiwanie pieniędzy z UE na środki trwałe niż na

rozwój „kapitału ludzkiego” tj. kompetencji swoich pracowników

• Ponad to, wśród pracodawców istnieje obawa, że wykształcony (także w ramach współpracy z EFS) pracownik ma: ● większe wymagania płacowe i socjalne● może zmienić pracodawcę

Struktura próby

N=200

Wielkość firmWielkość firm

25 25

50

średnie

małe

mikro

Tak 71

Nie 26

N=400Cala próba

N=50Firmy Mikro

Znajomość EFS

Gdzie zetkną się Pan(i) z informacjami o Europejskim Funduszu Społecznym?

Proszę powiedzieć czy kiedykolwiek słyszał(a) Pan(i) o Europejskim Funduszu Społecznym?

N=100Firmy Małe

N=50Firmy Średnie

Nie wiem 2

Tak 66

Nie 34

Tak 71

Nie 25

Nie wiem 4

Tak 78

Nie 22

Podstawa: znający EFS

67

60

49

44

43

42

39

33

12

69

72prasa ogólnopolska

internet

prasa lokalna

telewizja ogólnopolska

radio

ulotki

tablice informacyjne w lub przy urzędach

ktoś mi powiedział

telewizja lokalna

tablice informacyjne przy drogach

inne miejsce

N=143Cala próba

89

74

57

56

54

40

35

32

2

5

43

Czym zajmuje się Europejski Fundusz Społeczny?

Zakres działalności EFS

współpracuje z Urzędami Pracy organizuje szkolenia i seminaria podnoszące

kwalifikacje dla osób zajmujących się pomocą społeczną

dofinansowuje instytucje kulturalne

dofinansowuje ośrodki sportowe / inwestycje sportowe

dofinansowuje inwestycje związane z ochroną środowiska

dofinansowuje inwestycje budowlane

wspomaga rozwój turystyki w regionie

dofinansowuje zakup sprzętu do szpitali i przychodni dofinansowuje remonty \ konserwacje

obiektów zabytkowych \ kościołów

inne


68

55

60

57

47

36

38

4

2

87

94

54

55

54

41

33

39

29

0

5

67

85 93

74

54

59

46

35

44

28

33

4

6

N=400Cala próba

N=50Firmy Mikro

N=100Firmy Małe

N=50Firmy Średnie

43

19

7

5

4

2

0

0

0

9

24

3

Kto decyduje o rozdziale środków w ramach EFS?

N=400Cala próba

N=50Firmy Mikro

N=100Firmy Małe

N=50Firmy Średnie

11

4

2

4

0

2

0

0

8

19

19

45

8

6

4

3

3

0

0

0

10

26

18

39 48

20

0

2

4

4

2

0

2

0

9

24

marszałek województwa

wojewoda \ urząd wojewódzki

sejmik wojewódzki

prezydent \ burmistrz miasta

samorząd miejski

rząd

władze gminy

sejm \ senat

władze powiatu

prezydent państwa

inne


Informowanie o EFSJak Pan(i) ocenia obecny poziom informowania

społeczeństwa o wydatkach/ inwestycjach, w Pana/Pani województwie w ramach Europejskiego Funduszu

Społecznego?

1 4 222 19 23 26

47 49 4354

23 19 3015

5 9 4 4

Cała próba

Firmy Mikro

Frimy Małe

Firmy Średnie

trudnopowiedzieć

zdecydowanieniewystarczający

raczejniewystarczający

raczejwystarczający

zdecydowaniewystarczający

\

Tak 99

Nie 1

A tak w ogóle, czy społeczeństwo powinno być informowana o wydatkach/ inwestycjach w ramach

Europejskiego Funduszu Społecznego?

6439

3323

20

119755

10

15

12

A w jaki sposób najchętniej chciał(a)by Pan(i) być informowany(a) o wydatkach/ inwestycjach w Pana/Pani

województwie w ramach EFS? Proszę wskazać maksymalnie trzy sposoby. Podstawa: zainteresowani informacją o EFS

N=197N=200 N=50 N=100 N=50 prasa lokalnatelewizja lokalna

internetradioulotki

prasa ogólnopolskatelewizja ogólnopolska

szkolenia / spotkaniatablice informacyjne w lub przy urzędach

tablice informacyjne przy drogache-mail

organizowanie festynów \ koncertówkonkursy

inny sposób

Tak 20

Nie 80

N=400Cala próba

N=50Firmy Mikro

Korzystanie z programów wspieranych z EFS

N=100Firmy Małe

N=50Firmy Średnie

Tak 11

Nie 89

Tak 19

Nie 81

Tak 30

Nie 70

Czy Pana(i) firma skorzystała z jakiegoś programu wspieranego z Europejskiego Funduszu Społecznego?

Tak 39

Nie 42

N=400Cala próba

N=50Firmy Mikro

N=100Firmy Małe

N=50Firmy Średnie

Trudno powiedzieć 19

Tak 28

Nie 60 Trudno

powiedzieć 12 Tak

43

Nie 34


Tak 43

Nie 39


Czy Pana(i) firma zamierza skorzystać z jakiegoś programu wspieranego

z Europejskiego Funduszu Społecznego?

73

63

61

61

56

50

49

24

91

86

90

81

86

74

83

56

Opinie o funduszach z Unii EuropejskiejOdczytam Panu(i) teraz stwierdzenia dotyczące funduszy z Unii Europejskiej.

Proszę powiedzieć na ile się Pan(i) z nimi zgadza. Zdecydowanie zgadzam sięZdecydowanie + raczej zgadzam się

N=400Cala próba

N=50Firmy Mikro

N=100Firmy Małe

N=50Firmy Średnie

77

62

51

68

58

62

49

25

92

83

81

85

87

85

77

49

70

66

62

56

57

49

47

27

90

91

92

80

86

73

84

57

74

59

70

63

52

41

54

19

91

80

94

78

85

63

87

61

Informacja o funduszach UE powinna być dostępna w ramach bezpłatnej infolinii

Wszystkie informacje o funduszach powinny być w jednym miejscu

Firmy powinny otrzymywać broszury informujące o funduszach UE

Powinien być specjalny urząd wspierający firmy w czasie ubiegania się o dotacje

Powinno być więcej informacji o funduszach w Internecie

Sposób składania wniosków jest bardzo skomplikowany

Chętnie wziąłbym udział w szkoleniu dotyczącym możliwości korzystania z funduszy UE

Urzędnicy sami nie znają się na funduszach, co powoduje jeszcze większe zamieszanie

Przedsiębiorcy województwa Lubuskiego o Urzędzie Marszałkowskim

46

34

28

13

12

10

7

3

85

72

73

29

44

31

37

11

Opinie o Urzędzie Marszałkowskim województwa Lubuskiego

Odczytam Panu(i) teraz stwierdzenia dotyczące Urzędu Marszałkowskiego województwa Lubuskiego. Proszę powiedzieć na ile się Pan(i) z nimi zgadza.

Zdecydowanie zgadzam sięZdecydowanie + raczej zgadzam się

rolą UM jest reprezentowanie województwa i dbanie o sprawy jego mieszkańców

UM spełnia ważną funkcje na terenie województwa

UM jest bardzo ważną instytucją, kieruje województwem, rozdziela środki z funduszy UE

Nigdy nie zetknąłem się z informacjami o UM, trudno znaleźć jakieś informacje na ten temat

Nie wiem dokładnie, czym zajmuje się UM

Działanie UM pokrywa się z Urzędem Wojewódzkim - w zasadzie jest to ta sama instytucja

UM to sprawna i dobrze kierowana instytucja

UM to niewydolna i źle zarządzana instytucja

N=400Cala próba

N=50Firmy Mikro

N=100Firmy Małe

N=50Firmy Średnie

49

43

34

9

8

11

9

4

89

83

77

28

40

34

40

13

45

33

25

15

17

12

8

1

85

67

71

30

46

37

34

11

44

26

28

13

7

6

4

6

81

72

74

26

43

19

39

11

Podsumowanie

Przedsiębiorcy województwa Lubuskiego – podsumowanie

• Znajomość EFS wśród przedsiębiorstw jest zdecydowanie wyższa niż wśród mieszkańców Lubuskiego (71% vs. 54%)●Im większa firma tym wyższa znajomość EFS (od 66% - firmy mikro do

78% - firmy średnie)• W odróżnieniu od mieszkańców województwa, przedsiębiorcy

wiedzą kto decyduje o rozdziale środków w ramach EFS. ●na Urząd marszałkowski wskazuje 43% przedsiębiorstw (a tylko 13%

mieszkańców Lubuskiego)> nadal mylone są kompetencje z Urzędem Wojewódzkim – 19%

przedsiębiorstwach wskazywano wojewodę jako osobę odpowiedzialną za rozdział środków

●w co 4 przedsiębiorstwie nie wiedzą (nawet błędnie) kto decyduje o rozdziale środków w ramach EFS


• Firmy w niskim stopniu są poinformowane o wydatkach/ inwestycjach w ramach EFS●tylko 23% przedsiębiorstw uważa, że poziom informowania o działaniach

jest wystarczający●preferowanymi przez firmy środkami masowego są głównie lokalne

media: prasę (64%) i telewizję (39%), oraz Internet (33%)• 1/5 przedsiębiorstw już skorzystała z programu wspieranego z EFS

●w raz wielkością przedsiębiorstwa wzrasta poziom korzystania z EFS (od 11% - firmy mikro do 30% - firmy średnie)

●duże zainteresowanie skorzystaniem z programu w ramach EFS (39%)


• Oczekiwania przedsiębiorstw wobec korzystania z funduszy UE dotyczą: ●ułatwień związanych z dostępem do informacji:

> bezpłatna infolinia (76% - odp. zdecydowanie zgadzam się)> wszystkie informacje w jednym miejscu (63% - odp. zdecydowanie

zgadzam się)> broszury informacyjne wysyłane do firm (61% - odp. zdecydowanie

zgadzam się)●ułatwień instytucjonalnych przy ubieganiu się o dotacje

> powołanie specjalnego urzędu wspierającego firmy (61% - odp. zdecydowanie zgadzam się)

> uproszczenie składania wniosków (50% - odp. zdecydowanie zgadzam się)

●szkoleń dla pracowników firm (49% - odp. zdecydowanie zgadzam się)


• Przedsiębiorstwa dysponują wiedzą o zakresie zadań Urzędu Marszałkowskiego. Urząd marszałkowski:●reprezentuje województwo i dba o sprawy mieszkańców (85% - odp.

zdecydowanie. + raczej zgadzam się)●kieruje województwem, rozdziela środki z funduszy UE (73% - odp.

zdecydowanie. + raczej zgadzam się)

Wnioski i rekomendacje

Wnioski i rekomendacje• Dotychczasowa komunikacja EFS w woj. lubuskim była efektywna,

lecz w bardzo ograniczonym zakresie●Nie zaspokoiła w pełni potrzeb związanych z chęcią pozyskiwania

wiedzy o EFS●Miała charakter mało angażujący, głównie informacyjny

> dostarczyła części „grupy celowej” informacji o obszarach działania EFS i jego głównych celach

• Komunikacja EFS nie jest silnie angażująca emocjonalnie. W

komunikacji brakuje idei przewodniej („Wielkiej Idei”), która lokowałaby tą instytucje w szerszym kontekście:●Pragnienia i niezaspokojone potrzeby pracowników najemnych i

mieszkańców regionu●Nowe wyzwania stojące przed pracodawcami: odejście od gospodarki

opartej na taniej sile roboczej do gospodarki opartej na kompetencjach (także w prostych czynnościach), wiedzy i mobilności

●Ambicje elit lokalnych: stworzenie nowej atrakcyjnej lokalnej tożsamości: „która nie ma kompleksu metropolii”


• Efekty projektów realizowanych w ramach EFS są mniej spektakularne/widoczne niż inwestycje infrastrukturalne

• Najbardziej efektywnym sposobem informowania o EFS jest według badanych skoncentrowanie się na konkretach i

●Należy zakomunikować:> Ilości dotychczasowych beneficjentów i wydatkowanych środkach > Efektach, sukcesach we wdrażaniu programów finansowanych

przez EFS> Przykłady osób, które odniosły sukces, a wcześniej skorzystały z

programów finansowanych przez EFS

●Konieczne będzie również: > znalezienie/wybór atrakcyjnej formy do zakomunikowania tych

sukcesów/osiągnięć> używanie w komunikacji mniej hermetycznego języka


• Urzędy Pracy nie są optymalnym miejscem/medium do komunikowania wartości i celów EFS:●kojarzone są one z „dysfunkcjonalnym rynkiem pracy” tj. długotrwałe

bezrobocie, wykluczenie, bieda

• Konieczne jest stworzenie punktów informacyjnych EFS na poziomie lokalnym. Najbardziej atrakcyjne i zauważalne są nośniki z jednej strony nowoczesne, z drugiej łatwo „dostępne”●Zauważalność i łatwy dostęp dla odbiorcy zapewniają wszystkie

nowoczesne formy reklamy zewnętrznej typu outdoor oraz nowoczesne nośniki takie jak> Opcja I: stanowiska/stoiska w supermarketach> Opcja II: telebimy/telewizory LCD w witrynach sklepowych i szkołach> Opcja III: profesjonalna strona interaktywna strona WWW

(przedsiębiorcy, młodzi)


• Badani chcą być informowani poprzez:> lokalne media: prasę i telewizję lokalną, oraz, ale już w

mniejszym stopniu, poprzez media ogólnopolskie

• Jako medium kampanii wizerunkowej należy rozważyć również użycie nośników wielkoformatowych. W mniejszych miejscowościach są one bardzie perswazyjne niż w aglomeracjach

• Efektywnym medium kampanii wizerunkowej mogą być również:●Reklamy w Internecie ●SMY – y skierowane do młodych ludzi, które mogłyby przyjąć

formę interaktywną


• Istotne jest również zwiększenie wiedzy pracodawców na temat EFS i korzyści jakie oferuje poprzez:●ułatwienia związane z dostępem do informacji:

> bezpłatna infolinia> wszystkie informacje w jednym miejscu> broszury informacyjne wysyłane do firm

●Dodatkowo:—ułatwienia instytucjonalne przy ubieganiu się o dotacje

—powołanie specjalnego urzędu wspierającego firmy—uproszczenie składania wniosków

—szkoleń dla pracowników firm


●Streszczenie

Dziękujemy za uwagę!

SMG/KRC Poland Media S.A.Nowoursynowska 154a, 02-797 Warszawat. +48 (22) 54 52 294f. +48 (22) 54 52 100www.smgkrc.plwww.millwardbrown.plemail: [email protected]

Dat a : 1 7 grudnia 200 7 Pr zygotowana dla : Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego

Documents

Transcript of Dat a : 1 7 grudnia 200 7 Pr zygotowana dla : Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego