Czytanie ze zrozumieniem w Czytanie ze zrozumieniem w kontekście egzaminów kontekście egzaminów

zewnętrznych.zewnętrznych. Opracowała: Dorota SzczubieckaOpracowała: Dorota Szczubiecka

Czytanie ze zrozumieniem warunkiem Czytanie ze zrozumieniem warunkiem dobrego uczenia się. dobrego uczenia się.

Kształcenie i wszelkiego rodzaju Kształcenie i wszelkiego rodzaju samokształcenie opiera się przede wszystkim samokształcenie opiera się przede wszystkim na czytaniu ze zrozumieniem. Proces cichego na czytaniu ze zrozumieniem. Proces cichego

czytania ze zrozumieniem nie należy do czytania ze zrozumieniem nie należy do łatwych. łatwych.

Istotą czytania ze zrozumieniem jest Istotą czytania ze zrozumieniem jest kojarzenie obrazów graficznych z kojarzenie obrazów graficznych z

odpowiadającymi im słowami. odpowiadającymi im słowami. Opanowanie umiejętności cichego Opanowanie umiejętności cichego

czytania ze zrozumieniem przygotowuje czytania ze zrozumieniem przygotowuje uczniów klas początkowych do nauki w uczniów klas początkowych do nauki w

klasach wyższych oraz ułatwia im klasach wyższych oraz ułatwia im funkcjonowanie w życiu społecznym.funkcjonowanie w życiu społecznym.

Rozumienie jest niezbędnym elementem Rozumienie jest niezbędnym elementem procesu uczenia się. Brak tej umiejętności procesu uczenia się. Brak tej umiejętności

powoduje rezygnację w poznawaniu powoduje rezygnację w poznawaniu lektury lub uczenie się na pamięć. lektury lub uczenie się na pamięć.

Efektem takiego postępowania może być Efektem takiego postępowania może być utrwalenie treści, które nigdy nie zostały utrwalenie treści, które nigdy nie zostały

zrozumiane i przyswojone. zrozumiane i przyswojone.

Rozumienie tekstu uzależnione jest od wielu Rozumienie tekstu uzależnione jest od wielu

czynników, które możemy podzielić na:czynników, które możemy podzielić na: psychologicznepsychologiczne tkwiące w dziecku tkwiące w dziecku (słuch fonematyczny, (słuch fonematyczny,

percepcja wzrokowa, zdolności intelektualne, pamięć, percepcja wzrokowa, zdolności intelektualne, pamięć, koncentracja uwagi, pewność siebie, zainteresowania, koncentracja uwagi, pewność siebie, zainteresowania, doświadczenia życiowe), doświadczenia życiowe),

psychologicznepsychologiczne tkwiące poza dzieckiem tkwiące poza dzieckiem (sytuacja, w której (sytuacja, w której się czyta), się czyta),

pedagogiczne pedagogiczne tkwiące w dzieckutkwiące w dziecku (stopień zmechanizowania (stopień zmechanizowania czytania, umiejętność dostosowania metody i tempa do czytania, umiejętność dostosowania metody i tempa do czytanego tekstu, orientacja w układzie zdań i akapitów, czytanego tekstu, orientacja w układzie zdań i akapitów, wszechstronne przygotowanie do czytanego tekstu, tj. wszechstronne przygotowanie do czytanego tekstu, tj. znajomość poprawnej wymowy i znaczenia trudnych nowych znajomość poprawnej wymowy i znaczenia trudnych nowych słów i pojęć), słów i pojęć),

pedagogicznepedagogiczne tkwiące poza dzieckiem tkwiące poza dzieckiem (styl tekstu, struktura (styl tekstu, struktura języka, bodźce stosowane przez nauczyciela). języka, bodźce stosowane przez nauczyciela).

Spośród wymienionych czynników bardzo Spośród wymienionych czynników bardzo ważnym i decydującym o szybkości i ważnym i decydującym o szybkości i

rozumieniu czytanego tekstu jest słuch rozumieniu czytanego tekstu jest słuch fonematyczny. Prawidłowy poziom słuchu fonematyczny. Prawidłowy poziom słuchu

fonematycznego pozwala dziecku na fonematycznego pozwala dziecku na dokonanie analizy i syntezy dźwięków mowy dokonanie analizy i syntezy dźwięków mowy

a w efekcie opanowanie umiejętności czytania. a w efekcie opanowanie umiejętności czytania. Kolejny ważny czynnik to percepcja Kolejny ważny czynnik to percepcja

wzrokowa, która pozwala na rozpoznawanie i wzrokowa, która pozwala na rozpoznawanie i rozróżnianie bodźców wzrokowych. rozróżnianie bodźców wzrokowych.

Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokowa Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokowa możemy podzielić według kilku aspektów: możemy podzielić według kilku aspektów:

koordynacja wzrokowo ruchowa, koordynacja wzrokowo ruchowa, spostrzeganie figury i tła, spostrzeganie figury i tła, stałość spostrzegania, stałość spostrzegania, spostrzeganie położenia przedmiotów spostrzeganie położenia przedmiotów

w przestrzeni, w przestrzeni, spostrzeganie stosunków spostrzeganie stosunków

przestrzennych. przestrzennych.

Kolejny czynnik to Kolejny czynnik to koncentracja koncentracja uwagiuwagi. Umiejętność ta umożliwia . Umiejętność ta umożliwia

rozumienie przeczytanego tekstu, jest rozumienie przeczytanego tekstu, jest nastawieniem woli zmuszającym do nastawieniem woli zmuszającym do

tego, aby czytelnik nie pozwolił tego, aby czytelnik nie pozwolił swoim wyobrażeniom, myślom, swoim wyobrażeniom, myślom,

odbiegać od celu, jakim jest czytanie odbiegać od celu, jakim jest czytanie danego tekstu.danego tekstu.

W każdej klasie bardzo łatwo zauważyć W każdej klasie bardzo łatwo zauważyć ucznia, który nie rozumie czytanego tekstu. ucznia, który nie rozumie czytanego tekstu.

Uczeń taki ma duże trudności w Uczeń taki ma duże trudności w zapamiętywaniu i przyswajaniu informacji, nie zapamiętywaniu i przyswajaniu informacji, nie

bierze aktywnego udziału w zajęciach bierze aktywnego udziału w zajęciach poświęconych pracy z samodzielnie poświęconych pracy z samodzielnie

przeczytanym tekstem, wyłącza się z zajęć jest przeczytanym tekstem, wyłącza się z zajęć jest nerwowy i niespokojny lub znudzony. nerwowy i niespokojny lub znudzony. Trudności te prowadzą najczęściej do Trudności te prowadzą najczęściej do

nawarstwiania się zaległości w poznawaniu nawarstwiania się zaległości w poznawaniu treści nauczania, co powoduje brak osiągnięć i treści nauczania, co powoduje brak osiągnięć i

coraz mniejszą motywację do nauki. coraz mniejszą motywację do nauki.

Aby doskonalić umiejętność czytania ze zrozumieniem, Aby doskonalić umiejętność czytania ze zrozumieniem, należy tworzyć sprzyjające realizacji tego zadania należy tworzyć sprzyjające realizacji tego zadania

sytuacje dydaktyczne poprzez organizowanie i sytuacje dydaktyczne poprzez organizowanie i stosowanie odpowiednich ćwiczeń.stosowanie odpowiednich ćwiczeń.

Propozycje ćwiczeń:Propozycje ćwiczeń: szukanie wyznaczonych wyrazów w tekście, szukanie wyznaczonych wyrazów w tekście, układanie rozsypanek wyrazowych według wskazówek układanie rozsypanek wyrazowych według wskazówek

nauczyciela (dobieranie czasownika do odpowiedniego nauczyciela (dobieranie czasownika do odpowiedniego rzeczownika), rzeczownika),

układanie rozsypanek zdaniowych, układanie rozsypanek zdaniowych, wybieranie zdania z rozsypanki do odpowiedniego rysunku, wybieranie zdania z rozsypanki do odpowiedniego rysunku, dobieranie podpisów do obrazków lub odwrotnie, dobieranie podpisów do obrazków lub odwrotnie, przygotowanie odpowiedzi do przeczytanego po cichu pytania, przygotowanie odpowiedzi do przeczytanego po cichu pytania, odczytywanie fragmentu tekstu do pytania lub ilustracji.odczytywanie fragmentu tekstu do pytania lub ilustracji.

Przedstawione propozycje to nieliczne Przedstawione propozycje to nieliczne przykłady ćwiczeń, które mogą być pomocne przykłady ćwiczeń, które mogą być pomocne do przygotowania innych, ciekawych zadań do przygotowania innych, ciekawych zadań

dla ucznia. dla ucznia. Organizując zajęcia mające na celu Organizując zajęcia mające na celu

kształcenie umiejętności czytania ze kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem pamiętać musimy, aby były one zrozumieniem pamiętać musimy, aby były one

ciekawe, różnorodne i dostosowane do ciekawe, różnorodne i dostosowane do możliwości dziecka. możliwości dziecka.

Ćwiczenia należy stosować do momentu Ćwiczenia należy stosować do momentu osiągnięcia u ucznia umiejętności rozumienia osiągnięcia u ucznia umiejętności rozumienia

czytanego tekstu. czytanego tekstu.

Należy pamiętać, że wdrażanie do czytania ze Należy pamiętać, że wdrażanie do czytania ze zrozumieniem powinno się odbywać każdego dnia i zrozumieniem powinno się odbywać każdego dnia i przy każdej nadarzającej się okazji, niezależnie od przy każdej nadarzającej się okazji, niezależnie od

rodzaju kształcenia. rodzaju kształcenia.

W systemie zintegrowanym łatwo się zapomina, że W systemie zintegrowanym łatwo się zapomina, że nadal uczniów należy wdrażać do samodzielnego i nadal uczniów należy wdrażać do samodzielnego i twórczego myślenia, uczyć czytania i czytania ze twórczego myślenia, uczyć czytania i czytania ze

zrozumieniem, umiejętności formułowania i zrozumieniem, umiejętności formułowania i komunikatywnego wypowiadania myśli. Temu komunikatywnego wypowiadania myśli. Temu

sprzyja język polski. Nauczyciel musi być sprzyja język polski. Nauczyciel musi być przekonany nie tylko w klasach I-III, że elementarną przekonany nie tylko w klasach I-III, że elementarną

funkcję integrującą wiedzę ucznia spełnia język funkcję integrującą wiedzę ucznia spełnia język ojczysty. ojczysty.

Literatura :Literatura : Sławomir Sokołowski, Czytanie ze Sławomir Sokołowski, Czytanie ze

zrozumieniem w systemie integralnej realizacji zrozumieniem w systemie integralnej realizacji programu nauczania w klasach I-III, Życie programu nauczania w klasach I-III, Życie

Szkoły 5/2000, s.264. Szkoły 5/2000, s.264. Barbara Majer- Gemińska, Zagadnienia Barbara Majer- Gemińska, Zagadnienia

rozumienia tekstu, Życie Szkoły 6/1992, s.332. rozumienia tekstu, Życie Szkoły 6/1992, s.332. Marianne Frostig, David Horne, Program Marianne Frostig, David Horne, Program

rozwijajacy percepcje wzrokową, Polskie rozwijajacy percepcje wzrokową, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa

1989.1989.