Czolgi w-wielkiej-wojnie

SPISTREŚCI

WSTĘP

I. POCZĄTKI CZOŁGU IS II. POWSTANIE OKRĘTU LĄDOWEGO 28 III. MECHANIKA CZOŁGÓW 41 IV. MARK li JEGO TAKTYKA SI V. BITWY NAD SOMMĄ i ANCRE SS VI. ROZWÓJ KORPUSU CZOŁGÓW i JEGO ORGANIZACJA S9 VII. .ESPRIT DE CORPS"' 64 VIII. TAKTYKA CZOŁGÓW 68 IX. BITWA POD ARRAS 74 X. DOKUMENTACJA DZIALAN CZOŁGÓW 81 XI. DRUGA BITWA POD GAZĄ 87 XII. PRACASZTABOWA i PRZYGOTOWANIA PRZED BITWĄ 92 XIII. BITWA POD MESSINES 9S XIV. ZMIANY W TAKTYCE 99

XV. TRZECIA BITWA POD YPRES 102 XVI. INŻYNIEROWIE i MECHANICY 110 XVII. TRZECIA BITWA POD GAZĄ 114 XVIII. ZAŁOŻENIA BITWY POD CAMBRAI 118 XIX. BITWA POD CAMBRAI m XX. CZOŁGI W OCZACH PIECHOTY. m

Przykładowy rozdział książki:

Czołgi w Wielkiej Wojnie. Taktyka - organizacja - bitwyhttp://grzbiet.pl/sklep/czolgi-w-wielkiej-wojnie-taktyka---organizacja---bitwy/

Książki historyczne

Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie na podstawie tekstu źródłowego, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historii i faktu Grzbiet.pl

XXI. CENTRUM SZKOLENIOWE KORPUSU CWł.GÓW "-XXII. KOMPANIE ZAOPATRZENIOWE CZOł.GÓW

XXIII. DRUGA BITWA NAD SOMMĄ

XXIV. ORGANIZACJA SYSTEMU LĄCZNOSCI "' XXV. FRANCUSKI KORPUS CZOł.GÓW XXVI. PRZYGOTOWANIA DO WIELKIEJ OFENSYWY

XXVII. BITWY POD HAMEL i MOREUIL ,., XXVIII. OPERACJE CWLGÓW NIEMIECKICH

XXIX. BITWA POD AMIENS

XXX. BÓJ WHIPPETA XXXI. NIEMIECKIE OPINIE NA TEMAT BRYTYJSKICH CZOł.GÓW

XXXII. KOOPERACJA SAMOWTÓW i CZOLGÓW XXXIII. BITWA POD BAPAUME i DRUGA BITWA POD ARRAS '" XXXIV. NIEMIECKA TAKTYKA ZWALCZANIA CWl.GÓW XXXV. BITWY POD EPEHY i CAMBRAI-ST. Q.UENTIN

XXXVI. AMERYKAŃSKI KORPUS CZOł.GÓW "' XXXVII. BITWY NAD SELLE i POD MAUBEUGE "' XXXVIII.17. BATALION SAMOCHODÓW PANCERNYCH XXXIX. SPOJRZENIE WSTECZ NA DOKONANIA CZOł.GÓW

XL. PRZYSZLOŚĆ CZOLGÓW l.S~






SPIS ILUSTRACJI

WKJ.ADKI

n Wielki Willie~ ".Matka"lub ".Stonoga"- pierwszy czołg Mark l.

Wkladkal ".MalyWillie" CzolgMarkiV(żeńsk.i)

Wkladka2 Teren, na którym operowały czolgi podczas bitwy pod Messines, ukazane jest wstępne bombardowanie S czerwca 1917 r.

b. Teren, na ktOrym operowaly czołgi podczas trzeciej bitwy pod Ypres, w sierpniu 1917 r.

Wkladka3 Czołg Medium Mark nA" (Whippet)

Wkładka4 Funcuski Czołg Schneider Francuski Czolg St.Chamend

WkładkaS CzolgMarkV(męsk.i)

Wkladka6 FrancuskiCzolgRenault NiemieckiCzolg

Wk.ladka7 .. GunCarrier b. CwlgMarkVStar(ieński)

SCHEMATY

l- Szkocki wóz bojowy, 1456 r. 2.- Rydwan bojowy Valturia, 1472 r. 3.- Wóz bojowy Holzschuhera, 1558 r. 4. - Okręt lądowy Simona Stevina, l 599 r. S.- CiągnikApplegartha, 1886 r. 6. i6a.- Ciągnik bojowy, 1888 r. 7.,8.,9., 10., li., 12., 13.,14., 15.-TaktykaCzolgów






SPISMAP

l. Bitwa podArras,9kwielnia 1917r. 11. DrugabitwapodGaq,l7kwietniil917r.:iT~bitwapodGaq,

llisłoiWfal917r.

III. BitwapodMessines,7czerwcal917r. IV. Tneda bitwapod Ypres, lipiec-lislopad 1917r. V. BitwapodCambrai,20listopada 1917r. VI. BitwapodSo.issons, !S lipca 1918r. Vll. Bitwa pod Hamel, 4lipca 1918 r. Vlll. Bitwa pod Moreuil, 23lipca 1918 r. IX. BitwapodAmiens,8sierpnial918r.

DEDYKACJE

lkdykujt łf biąi/cf wsptllcu511)'1ft ttomykwn wt1jskowt~ic~ Tq nKM~orlk.qi"'P' dżclłfdlłłtll6w,l:!hzypr:tpfljmiwif!/kqiłhą.ztkcytiflWIIIIJ'łPf'Ś""f'I(IIISZ}'Jill 1111truy fi<Uihdlt, by sltoHU:yi IIIIISZY/łf. kt6rtj prznltllrutr._ Jt1l zmttdiKJł'I'~G lłiAłs~llrkf!o'OJtllllq.

Dftl-"*"" Ił' brqzkf ovsp6fcusn1"' .zM,jmUimmt"I"'K"J'JCY'Y' w brytyphdr fołry bclt. TymhiNtWm omfUz~om. łtdrych~Mzmonio...."yptlfrWtyzm•llfm<IJ"''' icNIII"'Y'"...IuJć,~wol!/yz~MM.ktOIII«IIIihtZ]'ffllorniuldlnNI..U..,

~ lf brtfzłt' ..,.,.mznnym rya~ ulflgom Ko."...u C!'tlłg.i~·. O.fi« ,..,.,.,.,Oficert>m i zo,.,iC'rzom. k~<~n:yJtqb .....,Jłl wrtlbqt>Jt.W;eo ~/,.drHMJ dtUnttilłMJ•ddpllluiNrwy.ob""'rhiV../,...J{r.,.runr/iZwyclflłtw.






WSTĘP

N!:;:~; ~~;;;!e:;~;;e~::;z:;:~ki~;1~~:7jc~:~rg;~z=~~~; nadszedl jesu:ze cns oceny roli, jalq w Wielkiej Wojnie odegrałyaolgi, czuję, że jakkolw1ek przyszły historyk oceni i osądzi Brytyjski Korpus Czolgów, zabraknie mu podstawowego sk.ladnika każdej prawdziwej historii - naoa:nego Swiadectwa wydarzeń.

Ja, autor tej książki, po raz pierwszy zobaczyłem czołg przed końcem sierpnia 1916 roku. Niesądzilem wówczas, że przypadnie mi zasza:yt pełnienia służby w Sztabie Generalnym Korpusu Czołgów pomiędzy grudniem 1916 a sierpniem 1918 roku. M;~m szczerą nadzieję, że ten dlugi czas spędzony na obcowaniu z największym wynalazkiem militarnym Wielkiej Wojny nie był zmarnowany. Poniż.su opowieść jest wyrazem wdzięczności za wybór mojej osoby na tak niezwykle interesujące stanowisko.

Osoby, które pomav.ły mi w pracach nad książką, poza tym, że były naocznymi świadkami albo brały udział w wydarzeniach opisanych poniżej, to ludzie blisko związani z Korpusem lub też jego członkowie. Wszyscy uczestniczyli w procesie twanenia Korpusu i wielu jego operacjach.

Uzyskalem tak wiele pomocy, że w najlepszym wypadku, mogę uważał siebie za redaktora ogromnej ilości informacji udzielonych mi pnez innych. Spośród tego licmego towarzystwa szczególne podziękowania należą się:

Kapitanowi Hon. Evanowi Charterisowi, G.S.0.3 1, z Korpusu Czołgów, za dokladne i staranne opracowanie dokumentacji Korpusu, od najwcześniejszych dni rozwoju projektu w 1914 roku, aż do końca bitwy pod Cambrai. Wiełeztych dokumentówpowstalo,jak mniemam, wdaleceniekomfortowych dla kapitana Charterisa okolicznościach. Obowiązki po nim pnejąl kapitan O.A. Atchdale, adiutant generała Ellesa. Niełatwe zadanie prowadzenia Dziennika Korpusu Czołgów, na którym oparte są rozdziały XXIX, XXXIII, XXXV i XXXVII, wypełniał od marca 1918 roku.

Ujmując rzecz po kolei, muszę podziękować majorowi G.W.G. Allenowi, M.C. 1, G.S.0.2 z Ministerstwa Wojny 1, za częSci rozdziału l, a także redaktorom lhe Amer1cc:m Machinisl.:md Tht Enginurza przyzwolenie na zapożyczenie cytatów z następujących, godnych podziwu artykułów: ~The Forerunnerofthe Tank" autorstwa H.H. Manchestera i "The Evolution ofthe Cha in Track Tractor~; Sir Eustace Tennyson D'Eyncourtowi, K.C.B. •, Dyrektorowi Konstrukcji ~r(Gr•d~l)-OfL<~rSnabu.(i~nor.lnoll"ll"le<ltJr•ns•(p,.yp.dum.). ' Odzn•coony Knyum WOJ•kowym (przy. dum.).

'W<>dn••J•luzylweFroncJiJ>koufL<ormzyn•tryjnywKorpu>~eCzołsów. 'Od•naczony Krzy<emkomandorsk•mOrdt-ru Lain1 (pllyp.lhlm.).






)FC F~LLU

Cwlg l"'' przede wszy.tlum c•ągn•luem terenowym BJrdlO Cieka,.-,. m.,.,.. da]e"ę,.,..zadnazryw•lllU)ą<)'<hn.cpn~edoccnLlJiegoa.-peltunLemJldo

sam~ końc~ "O]ny,tym bard11e]. >e glownł prz)c7\'na ogulnego <po"·oln~e ma po kaidym ud>n)'m poct.jtku ofcmywy, nLcm•1 za"'"" b)IJ n~e,.·vdolno>c systemuzaopatncn.J

Pod kon1cc morc• 1918 r niemlech ofen<)"'J ·'"'marb" w ocukJI••n•u na uo~trzemc; sytuaqa powtonyla 11ę pod konLcC m•l•· Gd<b) S1cmc< 21 mara 1 27 ffiJ)J po>~adah 5000-6000 <pr.~wnych nągnokow tcreno"..-,.ch.' kto rychkazd} moglbyprzcwoc><5ton>..1op>t17enoa,calemawd"dn~ehlud" którymoStanyZ)ednocloncmoglyZJlacfrJnC]~.mcurato\\Jh'b< trmcu,I.Jch L bryty]sluch WOJsk przed ro>dlldcnocm ~ .. w<t modll<)'m przcwLdun1c co mogloby"ęiiJC,Jcslobydotegodo<Ilo,mo<nlJednakpow1Cd11e< >egd<bv Nocmcy •"'Ynucoh naziom" polow~ swoi< h dllal, • zastąpoh ]C Clągn•~•m• te renowymo, malc,hby <1ę o "''cle bliiC]l"')'Cię<twa, nil byh"' rz<Cl\'WI>IO>.:I






XXIII. DRUGABITWA NADSOMMĄ

w:~:n:~~:~::!: ~~~ ~:~~~. ::~;~~~~~~;~z~~n:::!~ sywy. W tym cusie wnystkie trzy brygady czołgów przeniosły się w okolice Bny-sur-Somme, gdzie istniały rozlegle obozy wojskowe, a połacie dawno zdewastowanej ziemi oferowaly znakomite możliwości szkoleniowe. Pod koniec grudnia, Korpus wyraził zapotrzebowanie na utworzenie w Bray dużej szkoły czołgów i piechoty, która w pewien sposób zabezpieczyłaby kooperacje między obiema broniami w przyszłości; co więcej, skoro pod ręk~ znajdowa1a się również artylerii!., uznano, że nadarzyła się doskonab. okazja, by wypracować taktyczne sposoby współpracy czołgów, piechoty, artylerii i lotnictwa; poza tym, Bray stanowiło znakomity punkt strategiczny w rejonie Sommy, na wypadek niemieckiego ataku pomiędzy Oise a Scarpe.

Jednak na początku stycznia otrzymano rozkazy nakazujące Korpusowi Czołgów, zamiast pozostać skoncentrowanym w jednym punkcie, uformować kordon obronny, rozciągający się od okolic Roisel, do terenów na poludnie od Bethune, na szerokości niemallOO kilometrów. W lutym podjęto się wykonania tych poleceil, rozmieszczając czołgi w następujący sposób: S.Armia I.Armia 4. Brygada Czołgów l. Brygada Czołgów Kwatera Główna: Templeux La Fosse Kwatera Główna: Boisd'Olhain l. Batalion -las Doingt 7. Batalion- Boyeffies 4. Batalion -las Buire 11. Batalion- BoisdesAIIeu1 S. Batalion -las Buire 12. Batalion- Boi s de Verdrel

3.Armia 2. Brygada Czołgów Kwatera Główna: Thilloy 2.Batalion-lasVelu 8. Batalion- Fremicourt IO.Batalion-Fremicourt 3. Brygada Czołgów 6. Batalion- Wailly

Rezerwy Kwatery Glównej 3. Brygada Czołgów Kwatera Główna: Henincourt lBatalion-Bray 9. Batalion- Bray S. Brygada Czołgów Kwatera Główna: Bray 13. Batalion {niewyposażony)- Bray

Jak widać, do tego czasu Korpus rozrósł się do pięciu brypl i trzyn;utu batalio· nów, brakowało jednak cr.olgów W tym momencie dysponowano jedynie 320 ma· szynami Mark fV i SOmaszynami średnimiMark A Whippet, zdolnymi do walki.






--JFCFUlltl

dW<lch brzegach rulu Cologn~ Ob1e ]oxlnostlu pol~c•yl-, "t nad 'K>mrna w Peronne. W trakCle dziłlan OC1)"-<:rono t pm:<1wn1h "'oskę E~hv, • co waznltjszckontratakz.al"'wnolsporo<ennegocu.upodRo!"'l'Her>1!1y.~ 1e miech piechota mo była <klonna sta"'''" czola aolgom 1 natyluJ'I' "f na 10h kontrnatar<:•e,prtewnmeprurywalas"'O]at.k.

23 marca na fronc.t l Amm me dosdo do dZ!ilin czolgow. Na odClnl.:u S.Anm1,l Batal•on,l«órymebraldote)poryudmluwwalluch,obSJ.dlllt}~ stronę nasypu na uchód od Mo11lams; )ego cwlowy stok ta)ęły <Wl0l'o1Sk.a \.:.m. binówmas>.ynowych Pruc1wmk me u.atalww>J 1~nak fronulme P"lJ'<J•ob<.l dzoneJ pne> crolg•, dt~ala,ąc l O~] KI om skrzydd, co ostatenme 'wmustlo ru l. Bataliomc "'Ycofm1e "ę w luorunku Mancourt B.ttahon) -t o S. nad.:ol osWmł) wycofywanie s•~ n><ZCJ p•cchoty po obu str<.mach Colognc, poJ w1eaor o.olg. 4.Ba1.3.honuskoncemrowaly>~ęwCicl)·,amasz)"Tl)"S.fuuhonup17) mosae Bne, 5 km M poludme od l'eronnc Tuz po .ch P'"'Yb)'<IU most zosul wys.~.dzony. awseystkicczolgobataloonu,u\\y)ątkl•mtn.echmuzyn,mU>oalyzostJ.czrusz

cr.onezpowodubr~upłlowa Ztychtnechmoszynjednqudilasoęprn>krocryl. prreprawę, )Ul po \\')'s.ldzcnou mostu, dwa powstale >al"ow.!)· soę uco~ pnezl'eronneWv~tluetrzyzostałystraconenaz.alulrz.

Kolejnegudnoo8 Bataholl\\<tąlud"alwulmnczonetpowodzenoem.kqo na poludmO\\l'-W<chod od Bapaumc. Dwoe komp.tme nawły no Bu>' Bm· str~, podu.as gdy trzecoa osiamała umacm•H''I hm~ okopo" 6 BrygJdę Poc choty. W~Z)'Stkoe czolgo wesz!)· do walki, udatłC przcco\\mko"' "ęzklc strot) z blisluego d~tansu, wróg wstil powstrzymmy na dlum) CU>, co umotl1111l(l 2. DywiZJI wypl'ltmoc stę z bardzo mecoekawe1 S)'tiU.Cjt ze stosllllko\\o ""I-Imo stratarru. NocmcydZtalali z dużym unpctcm, ale nogdy noc oukowJ.lt C"Zolgow, JC reh noc moghoslu-zydhc ICh pozyqt.lch postępbylwstt7)-mpl"anydo momentu podctągruę<:oadital, ktorc mogł)·rozpraWJC "~z ruo;Z)'ml m>Slj"II>mt

24 marcJ po rat pocrWSl)' z ulog, kto re utractl)• S\\OjC maSZ)"n)', sfonnowJ no wo~ks"' tlość sckqt uzbrojonych w brabmy mavynowe Lewo >J.. 9. B.nahon przcka1.1.l SWOjC nolgo J BatJhonowo t wyru<>yl. pko bJtaloon hrabono" mJ szynowych Lcwoso, z BrJ)', by wcsprwć J5. D)'WtZjf t 9 Brygadę Kawal•m w obromc MoniJubJn' ~lancourt Instruktorzy szkol)·lucro"cow ("lołgow. którzywiutym pr1enteslo "f, W"'li)' do A•·duy, wst•l• po>poeszmcsfonnowa nt w~kqc hrJbonów Lew"J 'z C1olgam1, ktoretylko nadawały "~do udz1•łu w walce, bron oh h mo Brocourt·lłll~nhn, O>lanoJHC drog~ Albcrt-&p•um~ N~ poludme od ~omm)" pozbJwoony mJ>Z)"!l) &taloon rowm~z zostJ! przelor mow~ny w odd~tJI brabonow Lew tS.!., gdr tylko udało 11~ z~bro' t.~ło$-l.J<"d nostka ta w SlC7cgólnow "'}'~onJIJ mę~nł 1 po~)·lcczn~ pracę, ~5 grup br:~b• nów Lcw1sa b)·ło bczus!J!l!l\C utrzym)'W~n)·ch" wJict. Kolb 1 noc h, pomomo utr~tr konuktu li: SWOim t ~~··at~ramo, koni} nunwJ!C> bot n do _l t marca

25 marca dwie l:ompmte lO. BJ.toloonu wesz l)· do a~q 1 w A'hoet 1~-~rand 'Achiet-le-~111. W ptenvszeJ l tych woosck 1eJnJ, niCh, wr.uz 42. D)~'"" Ił· Qatakowala pruciwnolł, który duzymi silam1 dolona l pn.thmmoJ med•lcko B.a_pąume,' pows!n.ylllllb jego pos"py na kilka godzlll. Do tego dnoJ no~ mn"l "'' ll3 grupy kanbonów manynowych Lewo!.l zostało rozmlt"'''''"'·,h






CzolGI W WIHKilj WOjr<IE

w strefach La Maisonctte-Chaulnes, Bray i Pozu!res-Contalmaison-Montauban-Mancourt, a nocą, kolejnych 20 zostało wysłanych do obsadzenia przepraw przez Ancre, pomiędzy Aveluy i Beaucourt. Pozycja ta byla bardzo niepewna, gdyz w tym czasie Grandecourt i Miraurnoni 1.najdowały się już we wrogich rękach. Grupy te utrzymywały poWH'rzone im przeprawy przez kilka dm, powodując w szeregach przce~wmka znaczne ubytki, za każdym razem, gdy ten stara] się wywalczyć sobie przcjśc1e Ważną datą w h1stori1 Korpusu Czolgów jest 26 marca, gdyż popoludniu

tego dnia na polu walk1 zadebiutowały Whippety. Dwanaście maszyn tego typu należących do 3. Batabonu ruszyło z Bray w kierunku północnym, by ro· zeznać bardzo mejasn~ sytuację w okoileach Cohncamps. W drodze do wioski oddział natknął się na blka wrogich oddzialów hnących ł4cznie ok. 300 żołnierzy. Niemcy zostali wz1ęci z calkowitego zaskoczenia. Widz.JC poruszające ~~ę z duz~ prędkośCią czołgi pierzchnęli w nieladzie nic próbuj~c stawiać oporu. Następnic Whippety przeprowadziły rekonesans w kicrunku rzeki Serre 1 po rozproszeniu k.Jiku silnych patroli przeciwnika wycofały Sl~ nie ponosząc str.:tt wśród m.:tszyn i personelu. Akcja ta okazalo się bardw przydatna, albowiem wstrzymalawrogi manewr okrążający, wymierzony w Hcbuterne, w czasie gdy w tamtym rejonie ziała wyrwa w naszych liniach obronnych.

Pomijaj~c kilka mnieJszych starć 27, 28, 29, 30 i 31 marca, jeśli chodzi o Korpus Czolgów druga bitwa nad Som mą dobiegala końca. Przed zakończeniem tego rozdzialu warto przedstawić glówne wnioski \V}'Ci~gmęte z pierwszeJ operacj1 defensywnej w h1stoni Korpusu.

21 marca siły czołgów były nazbyt rozproszone, by można było w pelni wykorzysta( ich moibwośct. Prowadzenie ataków za pomocą tak rozlokowanych maszyn przyporomało zadawanie uderzeń otwart~ dłoni~ zamiast zaciśniętą p1ęścią, a gdy pad] już cios nie było dostatecznej tlości czasu, by mu się prze· ciwstawić zdoławszy równocześnie zacisn~ć palce. Z lącznej liczby 370 czołgów, tylko ok. 180 wz1ęlo udział w walkach. Ustawiczne odwroty wraz z jednostkami piechoty, zamiast działań naprzód wymierzonych w siły przeciwnika, zaowocowało tym, że wiele czolgów nie nadawa lo się do walki nim wystrzelily choć jeden pocisk ze swoich 6-funtówek. Było to blędne wykonystanie broni ofensywnej.

Dwa główne wnioski to: po pterwsze, prędkość i zasięg s~ kluczowymi cechami maszyn wykorzystywanych w wojnie ruchomej; po drugie, co bylo już wspominane, ale jest na tyle ważne, ie warto o tym przypommeć- żadna wielka armia, jak na przyklad ta, którą Niemcy zgromadzili przeciwko nam 21 marca, nie może polega' jedynie na transporcie kolowym i kolejowym. Co za tym 1dzie, je~li te środki transportu nie zostaną uzupelnione o mechaniczny transport terenowy, czyli taki, który nie jest zalezny od dróg i linii kolejo\vych, moi· liwość osiągnięcia Wielkich sukcesów pozostanie ogramczona przez wytrLy· maloSć końskich nóg. Ludzie bez zaopatrzenia są bezużyteczni, a działa 1 kara biny maszynowe bezamumcji są jedynie kawalkami zlomu. Gdyby Niemcy po 26 marca byli w stanie z.aopatrywać mechanicznie swoje siły w terenie, bez wątpienia ich postępy byłyby kontynuowane, gdyż nie udaloby nam się ich po-






Czolgi w-wielkiej-wojnie

Education

Transcript of Czolgi w-wielkiej-wojnie