Strona 1 z 25

PROJEKT UNORMOWANIA OBOWIĄZKÓW KURATORÓW SĄDOWYCH W POSTĘPOWANIU WYKONAWCZYM W SPRAWACH OPIEKUŃCZYCH

CZĘŚĆ TRZECIA

Postępowanie wykonawcze w sprawach opiekuńczych

TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE

DZIAŁ I. Organy wykonawcze i ich właściwość

Art. 1. Wykonywanie orzeczeń sądu opiekuńczego odbywa się według przepisów

niniejszego tytułu (części kodeksu / działu?).

Art. 2. Organami postępowania wykonawczego w sprawach opiekuńczych są:

1) sąd opiekuńczy,

2) sędzia rodzinny,

3) sądowy kurator zawodowy,

4) kierownik rodzinnego ośrodka diagnostyczno - konsultacyjnego

5) dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej

6) odpowiedni terenowy organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego.

Art. 3. § 1. Do wykonania orzeczenia właściwy jest ten sąd opiekuńczy, w którego

okręgu zamieszkuje osoba podlegająca władzy rodzicielskiej lub opiece, chyba że ustawa

stanowi inaczej.

§ 2. Do wykonania orzeczenia należącego do zakresu obowiązków kuratorów sądowych

właściwy jest ten zawodowy kurator sądowy, w którego rejonie zamieszkuje osoba, której

dotyczy postępowanie.

§ 3. Do wykonania orzeczeń dotyczących umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub

placówce opiekuńczo-wychowawczej oraz osoby ubezwłasnowolnionej w domu pomocy

społecznej właściwy jest odpowiedni organ samorządu terytorialnego oraz dyrektor placówki, w

której przebywa osoba objęta postępowaniem.

Art. 4 § 1. Osoba, której dotyczy postępowanie wykonawcze jest podmiotem

określonych w niniejszym kodeksie praw i obowiązków.

§ 2. Osoba, której dotyczy postępowanie wykonawcze ma obowiązek stosować się do

wydanych przez właściwe organy poleceń zmierzających do wykonania orzeczenia.

Strona 2 z 25

§ 3. Osoba, której dotyczy postępowanie może składać wnioski o wszczęcie

postępowania w sprawie modyfikacji orzeczenia oraz wnosić zażalenia na postanowienia

wydane w postępowaniu wykonawczym, o ile posiada zdolność do czynności prawnych.

§ 4. W przypadku barku zdolności do czynności prawnych wnioski i zażalenia opisane w

§ 3 może składać w imieniu tej osoby jej przedstawiciel ustawowy .

Art. 5. § 1. Organ wykonujący orzeczenie może żądać od uczestników postępowania

złożenia wyjaśnień oraz zasięgać od organów administracji publicznej, organów wykonujących

zadania z zakresu administracji publicznej, samorządu, instytucji i organizacji społecznych, które

statutowo zajmują się opieką, wychowaniem, resocjalizacją, leczeniem i świadczeniem pomocy

społecznej w środowisku otwartym, jak również innych instytucji i osób nieuczestniczących w

postępowaniu informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania wykonawczego.

§ 2. Od wykonania takiego żądania można uchylić się w takim zakresie, w jakim według

przepisów części pierwszej Kodeksu można odmówić przedstawienia dokumentu lub złożenia

zeznań w charakterze świadka albo odpowiedzi na zadane pytanie,

§ 3. Uczestnik postępowania, który został zawiadomiony o wszczęciu postępowania

wykonawczego, obowiązany jest do powiadomienia organu wykonującego orzeczenie w

terminie 7 dni o każdej zmianie miejsca swego pobytu, trwającej dłużej niż jeden miesiąc. O

obowiązku tym oraz o skutkach jego zaniedbania poucza się uczestnika postępowania przy

zawiadomieniu go o wszczęciu postępowania wykonawczego.

§ 4. W przypadku nieuzasadnionej odmowy udzielenia kuratorowi sądowemu wyjaśnień

lub informacji przewidzianych w artykule poprzedzającym albo świadomego udzielenia

informacji fałszywych lub wyjaśnień sąd na wniosek kuratora może ukarać osobę

odpowiedzialną grzywną do pięciuset złotych. Grzywną taką może być również ukarany

uczestnik postępowania, który zaniedba obowiązku powiadomienia o zmianie miejsca swego

pobytu.

Art. 6. § 1. Jeżeli żądanie udzielenia wyjaśnień lub informacji skierowane było do osoby

prawnej lub innej organizacji, ukaraniu grzywną podlega jej pracownik odpowiedzialny za

udzielenie wyjaśnień lub informacji, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione,

ukaraniu podlega jej kierownik. Przed wydaniem postanowienia sąd wysłucha osobę ukaraną.

1) odpis postanowienia o ukaraniu grzywną sąd doręcza osobie ukaranej,

2) prawomocne postanowienie o ukaraniu grzywną podlega wykonaniu w drodze

egzekucji sądowej bez zaopatrywania go klauzulą wykonalności,

3) ukaranie przez sąd grzywną nie zwalnia osób ukaranych od odpowiedzialności

karnej za niedopełnienie lub przekroczenie obowiązków służbowych.

Art. 7 § 1. Kurator sądowy może udzielić upomnienia osobie objętej postępowaniem,

która przeszkadza lub uniemożliwia wykonywanie przez niego czynności służbowych

zmierzających do osiągnięcia celu postępowania.

§ 2. W wypadku niezastosowania się do upomnienia, sąd na wniosek kuratora

zawodowego może ukarać osoby grzywną w wysokości do pięciuset złotych.

Strona 3 z 25

Art. 8 § 1. W przypadku utrudniania lub uniemożliwiania wykonania orzeczenia, sąd na

wniosek organu wykonującego orzeczenie może nałożyć na tę osobę sankcję w postaci aresztu

od 7 dni do 6 m-cy i kary pieniężnej w wysokości od 500 zł do 5000 zł, kary ograniczenia

wolności w postaci nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społecznie użyteczne od 40 do 150

godzin i kary pieniężnej w wysokości od 500 zł do 5000 zł, albo jednej z tych kar.

§ 2. Sankcja ta może zostać przez sąd uchylona częściowo lub w całości w przypadku

przystąpienia przez zobowiązanego do wykonania obowiązków wynikających z orzeczenia.

§ 3. Odpis postanowienia o ukaraniu grzywną sąd doręcza osobie ukaranej,

§ 4. Prawomocne postanowienie o ukaraniu grzywną podlega wykonaniu w drodze

egzekucji sądowej bez zaopatrywania go klauzulą wykonalności.

Art. 9 § 1. Organ wykonujący orzeczenie oraz osoba, której orzeczenie bezpośrednio

dotyczy, może zwrócić się do sądu, który je wydał, o rozstrzygnięcie wątpliwości co do

wykonania orzeczenia.

§ 2. Na postanowienie w przedmiocie określonym w § 1 przysługuje zażalenie organom

wymienionym w art. 2 pkt 3 – 6 oraz każdemu, kogo orzeczenie bezpośrednio dotyczy.

Art. 10. § 1. W postępowaniu wykonawczym sąd i sędzia wykonujący orzeczenie może

zarządzić zebranie przez kuratora sądowego w drodze wywiadu środowiskowego, informacji na

temat osób, których dotyczy postępowanie.

§ 2. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem do spraw wewnętrznych i

ministrem właściwym do sprawa zabezpieczenia społecznego zakres i tryb przeprowadzania tego

wywiadu.

Art. 11. Sprawy w postępowaniu wykonawczym sąd rozpoznaje na posiedzeniu

niejawnym.

DZIAŁ II. Nadzór.

Art. 12 § 1. Osoba oddana pod nadzór, a także osoba, na którą nałożono obowiązki,

obowiązana jest przestrzegać obowiązków ustanowionych przez sąd lub związanych z nadzorem.

§ 2. Osoba oddana pod nadzór obowiązana jest bezzwłocznie zgłosić się do kuratora

sądowego tego sądu rejonowego, w okręgu którego nadzór ma być wykonywany.

§ 3. Osoba oddana pod nadzór obowiązana jest stawić się na wezwanie sądu lub kuratora

sądowego i udzielać wyjaśnień, co do przebiegu nadzoru i wykonywania nałożonych na nią

obowiązków, umożliwić kuratorowi wejście do mieszkania oraz informować go o zmianie

miejsca zatrudnienia, zamieszkania lub pobytu.

Art. 13 § 1. Sprawowanie nadzoru powierza się kuratorowi sądowemu tego sądu

rejonowego, w okręgu, którego ma być wykonywany, według miejsca zamieszkania lub pobytu

podopiecznego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Strona 4 z 25

§ 2. Zadaniem kuratora sądowego wykonującego nadzór jest oddziaływanie

wychowawcze oraz pomoc rodzinie i dziecku, w usunięciu trudności życiowych, w

szczególności zagrażających dobru dziecka i rodziny

§ 3. Kurator sądowy, któremu powierzono nadzór, powinien niezwłocznie nawiązać

kontakt z osobą oddaną pod nadzór i poinformować ją o zasadach prowadzenia nadzoru, w

szczególności o jego prawach i obowiązkach.

§ 4. Kurator sądowy obowiązany jest do składania sądowi okresowych sprawozdań z

przebiegu nadzoru, powiadomienia sądu o sytuacjach wymagających niezwłocznego podjęcia

decyzji przez sąd lub sędziego, w szczególności o zagrożeniu dobra dziecka, naruszeniu przez

podopiecznego porządku prawnego, zasad współżycia społecznego, w szczególności popełnieniu

przestępstwa.

§ 5. Kurator sądowy organizuje i prowadzi działania mające na celu pomoc rodzinie w

wypełnianiu jej podstawowych funkcji, w szczególności zapewnieniu dzieciom należytej opieki i

wychowania oraz pomoc osobom oddanym pod nadzór w społecznej readaptacji.

Art. 14. Do zakresu działania kuratora sądowego należy w szczególności:

1) przeglądanie akt sądowych i sporządzanie z nich odpisów w związku z

wykonywaniem czynności zleconych przez sąd,

2) odwiedzanie osób, których dotyczy postępowanie, w miejscu ich zamieszkania lub

pobytu, w tym również na terenie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz

leczniczo-rehabilitacyjnych oraz kontaktowanie się z ich rodziną,

3) podejmowanie działań o charakterze wychowawczym, udzielenie osobom

podlegającym nadzorowi odpowiedniej ochrony prawnej, kontrolowanie sytuacji

opiekuńczo-wychowawczej rodziny i zachowania podopiecznego,

4) żądanie niezbędnych informacji i wyjaśnień od osób objętych postępowaniem

wykonawczym, w szczególności objętych nadzorem lub tych, na które nałożono

obowiązki,

5) współdziałanie z właściwymi stowarzyszeniami, organizacjami i instytucjami w

zakresie poprawy warunków bytowych i zdrowotnych, zatrudnienia i szkolenia

osób, których dotyczy postępowanie wykonawcze,

6) przeprowadzanie wywiadów środowiskowych i zbieranie niezbędnych informacji

od organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego, zakładów pracy,

stowarzyszeń, organizacji i instytucji.

Art. 15. Do zakresu działania sądowego kuratora zawodowego należy w ponadto:

1) składanie wniosków o wszczęcie postępowania opiekuńczego i o demoralizację,

umieszczenie małoletniego i nieletniego w placówce opiekuńczo-wychowawczej,

regulację z zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej, w szczególności zmiany

zarządzeń opiekuńczych i ustanowienia rodziny zastępczej, zmianę i uchylenie

Strona 5 z 25

środka wychowawczego, wszczęcie postępowania o leczenie odwykowe i zmianę

sposobu leczenia.

2) składanie wniosków o ustanowienie, rozszerzenie lub zmianę obowiązków w

okresie nadzoru, o zwolnienie od wykonania tych obowiązków albo o oddanie

pod nadzór lub zwolnienie od nadzoru,

3) udział w posiedzeniach sądu w przedmiocie spraw, w których niezbędne jest

zajęcie stanowiska przez sąd lub sędziego, w szczególności, będących pod

nadzorem kuratora i w sprawach złożonych przez kuratora wniosków.

DZIAŁ III. Nadzór nad sprawowaniem opieki

Art 16 § 1. Sąd opiekuńczy sprawuje nadzór nad sprawowaniem opieki, zaznajamiając

się na bieżąco z działalnością opiekuna oraz udzielając mu wskazówek i poleceń.

§ 2 Sąd opiekuńczy może żądać od opiekuna wyjaśnień we wszelkich sprawach

należących do zakresu opieki oraz przedstawiania dokumentów związanych z jej sprawowaniem.

Art. 17. § 1. W czasie trwania opieki sąd opiekuńczy bada nie rzadziej niż raz na 12

miesięcy warunki życiowe osób poddanych opiece.

§ 2. W przypadku osób poddanych opiece przebywających w środowisku rodzinnym, sąd

bada warunki życiowe tych osób przy współudziale kuratora sądowego,

Art. 18 § 1 Kurator sądowy badając warunki życiowe osób poddanych opiece w razie

potrzeby udziela opiekunowi wskazówek i poleceń, w szczególności udziela mu instruktażu

mającego na celu prawidłowe wywiązywanie się opiekuna z obowiązków.

§ 2. Kurator sądowy uprawniony jest do występowania z wnioskami o udzielenie

informacji dotyczącej osoby poddanej opiece lub opiekuna prawnego do administracji

publicznej, samorządu, instytucji i organizacji społecznych, które statutowo zajmują się opieką,

wychowaniem, resocjalizacją, leczeniem i świadczeniem pomocy społecznej w środowisku

otwartym, jak również innych instytucji i osób uczestniczących w postępowaniu informacji

niezbędnych do prowadzenia postępowania wykonawczego..

Art. 19. Kurator sądowy może żądać od opiekuna informacji i wyjaśnień dotyczących

osoby oddanej pod opiekę, a w szczególności żądać dokumentów związanych z jej

sprawowaniem oraz wykonania innych czynności niezbędnych dla zapewnienia prawidłowej

opieki, w tym celu może wzywać opiekuna do osobistego stawiennictwa.

Art. 20. W przypadku stwierdzenia uchybień w zakresie sprawowanej opieki lub

niezdolności do sprawowania opieki, kurator sądowy wnioskuje do sądu o wydanie

odpowiednich zarządzeń, a w szczególności o wezwanie opiekuna na posiedzenie wykonawcze

sądu lub o zwolnienie opiekuna ze sprawowanej opieki.

Art. 21. Opiekun obowiązany jest do współpracy z kuratorem sądowym, udzielania

kuratorowi sądowemu wszelkich informacji i wyjaśnień oraz wykonywania jego poleceń

mających na celu zapewnienie prawidłowego sprawowania opieki.

Strona 6 z 25

Art. 22. Sędzia, prokurator i kurator sądowy nie mogą pełnić funkcji opiekuna prawnego

i kuratora (w rozumieniu art. 178-184 K.r.o), za wyjątkiem sytuacji, kiedy opieka i kuratela

odnosi się do osoby najbliższej lub spokrewnionej.

Art. 23. Jeżeli osoba pozostająca pod opieką przebywa w zakładach będących

jednostkami pomocy społecznej (dom pomocy społecznej, zakład opiekuńczo-leczniczy,

rodzinny dom pomocy) sąd opiekuńczy zwraca się do kierownika tej instytucji o przesłanie

informacji o osobie oddanej opiece, a w szczególności o stanie zdrowia i warunkach opieki.

Kurator sądowy nie przeprowadza wywiadów w tych jednostkach

DZIAŁ IV. Uczestnictwo kuratora w kontaktach rodziców z dzieckiem.

Art. 24 § 1. Kurator sądowy uczestnicząc w kontaktach z dzieckiem podejmuje działania

mające na celu prawidłowy przebieg kontaktu, a w szczególności ochronę dobra dziecka.

§ 2. Kurator sądowy uczestniczy w ustalonych przez sąd kontaktach rodzica lub innej

osoby uprawnionej z dzieckiem w zakresie ustalonym przez sąd (w momencie rozpoczęcia i/lub

zakończenia kontaktu trwa nie dłużej niż 4 godziny), udziela niezbędnych porad rodzicom i

małoletniemu, jeżeli są one potrzebne do należytego wykonywania kontaktu, w szczególności

udziela instruktażu mającego na celu zapewnienie prawidłowego przebiegu kontaktu.

§ 3. Kurator sądowy niezwłocznie przerwie kontakt z dzieckiem, jeżeli kontakt zagraża

dobru dziecka lub je narusza, a w razie oporu ze strony osoby zagrażającej dobru dziecka,

wezwie pomocy Policji, która na żądanie kuratora usunie tę osobę z miejsca wykonywania

czynności. O powyższych okolicznościach niezwłocznie zawiadamia sąd.

Art. 25. W przypadku łamania przez strony warunków kontaktu z dzieckiem zawartych

w orzeczeniu sądu, kurator sądowy wnioskuje do sądu o wydanie odpowiednich zarządzeń, w

szczególności:

1) zobowiązania rodziców do określonego postępowania, w tym skierować ich do

placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub

świadczących rodzinie inną stosowną pomoc,

2) zmiany miejsca spotkań, terminu, częstotliwości, czasu trwania kontaktu.

3) zakazu zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,

4) zakazu spotykania się z dzieckiem,

5) ograniczenia kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,

6) zakazu porozumiewania się na odległość,

Art. 26. § 1. Kurator sądowy może żądać od rodziców oraz innych osób wszelkich

informacji i wyjaśnień związanych z kontaktem.

§ 2. Rodzice obowiązani są do współpracy z kuratorem sądowym w zakresie

prawidłowego przebiegu kontaktu, udzielania wszelkich informacji i wyjaśnień oraz

wykonywania jego poleceń w powyższym zakresie.

Strona 7 z 25

DZIAŁ V. Odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką

Art. 5986. Jeżeli zobowiązany do oddania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub

pozostającej pod opieką nie zastosuje się do postanowienia, o którym mowa w art. 5985, sąd, na

wniosek uprawnionego, zleci kuratorowi sądowemu przymusowe odebranie tej osoby.

Art. 5987. W razie potrzeby sąd zwraca się o przymusowe odebranie osoby podlegającej

władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką przez kuratora sądowego działającego w

sądzie, w którego okręgu osoba ta faktycznie przebywa.

Art. 5988. Kurator sądowy jest uprawniony do odebrania osoby podlegającej władzy

rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką od każdej osoby i instytucji, u której ona się znajduje.

Art. 5989§ 1. Przymusowe odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub

pozostającej pod opieką i oddanie jej uprawnionemu może nastąpić tylko w obecności

uprawnionego albo osoby lub przedstawiciela instytucji przez niego upoważnionej. Jeżeli żadna

z tych osób nie stawi się w terminie wyznaczonym przez kuratora sądowego, czynność nie

będzie dokonana.

§2. W przypadku orzeczeń o umieszczeniu małoletniego w placówce opiekuńczo-

wychowawczej lub rodzinie zastępczej osobą uprawnioną, o której mowa w §1, jest

upoważniony przedstawiciel placówki albo rodziny zastępczej i organizatora rodzinnej pieczy

zastępczej.

Art. 59810. Na żądanie kuratora sądowego Policja jest zobowiązana do udzielenia mu

pomocy przy czynnościach związanych z przymusowym odebraniem osoby podlegającej władzy

rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką.

Art. 59811. § 1. Jeżeli przymusowe odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej

lub pozostającej pod opieką napotyka przeszkody na skutek ukrycia tej osoby lub na skutek innej

czynności przedsięwziętej w celu udaremnienia wykonania orzeczenia, kurator sądowy

zawiadomi prokuratora o podejrzeniu art. 244 kk (o ile oczywiście zostanie on odpowiednio

zmodyfikowany)

§ 2. Jeżeli zobowiązany nie ujawnia miejsca pobytu osoby podlegającej władzy

rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, która ma być odebrana, sąd na wniosek kuratora

sądowego zarządzi jego przymusowe sprowadzenie celem złożenia oświadczenia o miejscu

pobytu tej osoby. Pod względem skutków karnych oświadczenie jest równoznaczne ze

złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego

oświadczenie.

§ 3. Jeżeli zobowiązany lub inne osoby przeszkadzają w wykonaniu orzeczenia w

miejscu pobytu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, na

żądanie kuratora sądowego Policja usunie te osoby z miejsca wykonywania orzeczenia.

Art. 59812. § 1. Przy odbieraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub

pozostającej pod opieką kurator sądowy powinien zachować szczególną ostrożność i uczynić

wszystko, aby dobro tej osoby nie zostało naruszone, a zwłaszcza aby nie doznała ona krzywdy

Strona 8 z 25

fizycznej lub moralnej. W razie potrzeby kurator sądowy może zażądać pomocy organu opieki

społecznej lub innej powołanej do tego instytucji.

§ 2. Jeżeli wskutek wykonania orzeczenia miałoby doznać poważnego uszczerbku dobro

osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, kurator sądowy wstrzyma

się z wykonaniem orzeczenia do czasu ustania zagrożenia, chyba że wstrzymanie wykonania

orzeczenia stwarza poważniejsze zagrożenie dla tej osoby.

Art. 59812a. Postępowanie określone w art. 5986-59812 może być podjęte na nowo na podstawie tego samego postanowienia, o którym mowa w art. 5985, jeżeli zobowiązany w okresie trzech miesięcy od wydania tego postanowienia postąpił sprzecznie z treścią postanowienia dotyczącego władzy rodzicielskiej, miejsca zamieszkania, opieki z dzieckiem, a okoliczności uzasadniające jego wydanie nie uległy zmianie.

Art. 59813. Przepisy art. 5986-59812 stosuje się odpowiednio do wykonania orzeczeń wydanych na zasadzie art. 569 § 2, dotyczących odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, a także orzeczeń o umieszczeniu małoletniego w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w rodzinie zastępczej.

Art. 59814. § 1. Dla przymusowego odebrania, zgodnie z art. 5986-59812, osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, na podstawie orzeczenia sądu albo innego organu państwa obcego, niezbędne jest stwierdzenie wykonalności tego orzeczenia. Przepisy art. 1150-11512 i 11514 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Wniosek, o którym mowa w art. 5986, uprawniony składa do sądu opiekuńczego, który byłby właściwy w sprawie o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką.

Oddział 6

Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem

Art. 59815. § 1. Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.

§ 2. Jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis § 1.

§ 3. Na postanowienia sądu, o których mowa w § 1 i 2, przysługuje zażalenie.

Art. 59816. § 1. Jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń. Sąd może w wyjątkowych wypadkach zmienić wysokość sumy pieniężnej, o której mowa w art. 59815, zewzględu na zmianę okoliczności.

Strona 9 z 25

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli osoba, której sąd zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej zgodnie z art. 5821 § 3, dopuściła się naruszenia obowiązku wynikającego z orzeczenia o kontaktach.

§ 3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

§ 4. Prawomocne postanowienie sądu, w którym nakazano zapłatę należnej sumy pieniężnej, jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności.

Art. 59817. § 1. Jeżeli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, obowiązków wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy przyzna od tej osoby uprawnionemu do kontaktu zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu, w tym kosztów, o których mowa w art. 5821 § 2 pkt 1.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli uprawniony do kontaktu z dzieckiem narusza obowiązki dotyczące kontaktu wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem.

§ 3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

§ 4. Prawomocne postanowienie sądu jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności.

Art. 59818. § 1. W sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem art. 570 nie stosuje się. Wniosku wymaga także wydanie każdego kolejnego postanowienia, o którym mowa w poprzedzających przepisach niniejszego oddziału.

§ 2. Przed wydaniem postanowień, o których mowa w oddziale niniejszym, sąd wysłucha uczestników postępowania.

Art. 59819. § 1. Do wniosku o wszczęcie postępowania uregulowanego w niniejszym oddziale należy dołączyć odpis wykonalnego orzeczenia albo wykonalnej ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem.

§ 2. Jeżeli postępowanie ma się toczyć na podstawie orzeczenia sądu albo innego organu państwa obcego albo ugody zawartej przed sądem lub innym organem państwa obcego lub przez niego zatwierdzonej, niezbędne jest stwierdzenie wykonalności tego orzeczenia albo ugody. Przepisy art. 1150-11512, 11514 i 1152 stosuje się odpowiednio.

Art. 59820. Sąd umarza postępowanie, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od uprawomocnienia ostatniego postanowienia nie wpłynął kolejny wniosek w sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem.

Art. 59821. Do spraw uregulowanych w niniejszym oddziale art. 577 i 5986-12 nie stosuje się.

DZIAŁ VI. Postępowanie w stosunku do osób nadużywających alkoholu

Art. 27 § 1. Członkowie rodziny osoby uzależnionej od alkoholu, dotknięci następstwami

nadużywania alkoholu przez osobę uzależnioną, uzyskują w podmiotach określonych w art. 22

ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1356) świadczenia zdrowotne w zakresie terapii i

Strona 10 z 25

rehabilitacji współuzależnienia oraz profilaktyki. Za świadczenia te od wymienionych osób nie

pobiera się opłat.

§ 2. Dzieci osób uzależnionych od alkoholu, dotknięte następstwami nadużywania

alkoholu przez rodziców, uzyskują bezpłatnie pomoc psychologiczną i socjoterapeutyczną w

podmiotach określonych w art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w

trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1356) i poradniach

specjalistycznych oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych.

§ 3. Pomoc niesiona dzieciom przez osoby lub instytucje może być udzielona wbrew woli

rodziców lub opiekunów będących w stanie nietrzeźwym.

Art. 28. Osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia

rodzinnego, demoralizację małoletnich albo systematycznie zakłócają porządek publiczny,

kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od

alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego.

Art. 29. Na badanie, o którym mowa w art. 24, kieruje gminna komisja rozwiązywania

problemów alkoholowych, o której mowa w art. 41 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o

wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1356)

właściwa według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, na jej

wniosek lub z własnej inicjatywy.

Art. 30. § 1. Osoby, o których mowa w art. 24, jeżeli uzależnione są od alkoholu,

zobowiązać można do poddania się leczeniu w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie

lecznictwa odwykowego.

§ 2. O zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa

odwykowego orzeka sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby,

której postępowanie dotyczy, w postępowaniu nieprocesowym.

§ 3. Sąd wszczyna postępowanie na wniosek gminnej komisji rozwiązywania problemów

alkoholowych lub prokuratora. Do wniosku dołącza się zebraną dokumentację wraz z opinią

biegłego, jeżeli badanie przez biegłego zostało przeprowadzone.

Art. 31 § 1. W razie gdy w stosunku do osoby, której postępowanie dotyczy, brak jest

opinii biegłego w przedmiocie uzależnienia od alkoholu, sąd zarządza poddanie tej osoby

odpowiednim badaniom.

§ 2. Sąd może, jeżeli na podstawie opinii biegłego uzna to za niezbędne, zarządzić

oddanie badanej osoby pod obserwację w zakładzie leczniczym na czas nie dłuższy niż 2

tygodnie. W wyjątkowych wypadkach, na wniosek zakładu, sąd może termin ten przedłużyć do

6 tygodni.

§ 3. Przed wydaniem postanowienia sąd wysłuchuje osobę, której postępowanie dotyczy.

§ 4. Na postanowienie zarządzające oddanie pod obserwację do zakładu przysługuje

zażalenie.

Art. 32. W razie zarządzenia przez sąd badania przez biegłego lub oddania pod

obserwację w zakładzie leczniczym osoba, której postępowanie dotyczy, obowiązana jest poddać

Strona 11 z 25

się badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz zabiegom niezbędnym do wykonania

podstawowych badań laboratoryjnych pod warunkiem, że dokonywane są przez uprawnionych

do tego pracowników służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają

zdrowiu tej osoby.

Art. 33. Orzeczenie o obowiązku poddania się leczeniu zapada po przeprowadzeniu

rozprawy, która powinna odbyć się w terminie jednego miesiąca od dnia wpływu wniosku.

Art. 34. § 1. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na rozprawę lub uchylania

się od zarządzonego poddania się badaniu przez biegłego albo obserwacji w zakładzie

leczniczym sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie przez organ Policji.

§ 2. Jeżeli zarządzenie przymusowego doprowadzenia dotyczy żołnierza, wykonuje je

Żandarmeria Wojskowa lub wojskowy organ porządkowy.

Art. 35 § 1. Orzekając o obowiązku poddania się leczeniu sąd, w uzasadnionych

przypadkach, w szczególności wynikających z braku woli leczenia osoby zobowiązanej, może

ustanowić na czas trwania tego obowiązku nadzór kuratora.

§ 2. Osoba, wobec której ustanowiony został nadzór, ma obowiązek stawiania się na

wezwanie sądu lub kuratora i wykonywania ich poleceń, dotyczących takiego postępowania w

okresie nadzoru, które może się przyczynić do skrócenia czasu trwania obowiązku poddania się

leczeniu.

§ 3. Osoba, wobec której ustanowiony został nadzór, ma obowiązek umożliwić

kuratorowi wejście do mieszkania oraz informować go o zmianie miejsca zamieszkania.

§ 4. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw

zdrowia, w drodze rozporządzenia, określają szczegółowe zasady i tryb wykonywania nadzoru, o

którym mowa w ust. 1.

Art. 36 § 1. Sąd wzywa osobę, w stosunku do której orzeczony został prawomocnie

obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, do stawienia się dobrowolnie w oznaczonym

dniu we wskazanym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu poddania się leczeniu, z

zagrożeniem zastosowania przymusu w wypadku uchylania się od wykonania tego obowiązku.

§ 2. Osoba, w stosunku do której orzeczony został obowiązek poddania się leczeniu

odwykowemu, związanemu z pobytem w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego, nie

może opuszczać terenu tego zakładu bez zezwolenia kierownika zakładu.

§ 3. Sąd zarządza przymusowe doprowadzenie do zakładu leczniczego osoby uchylającej

się od wykonania obowiązków, o których mowa w ust. 1 i 2, przez organ Policji.

§ 4. Jeżeli zarządzenie przymusowego doprowadzenia dotyczy żołnierza, wykonuje je

Żandarmeria Wojskowa lub wojskowy organ porządkowy.

Art. 37. § 1. Policja, Żandarmeria Wojskowa i wojskowy organ porządkowy, wykonując

zarządzenie przymusowego doprowadzenia osób, o których mowa w art. 30 oraz art. 32 ust. 3 i

4, ma prawo ich zatrzymania tylko w niezbędnych wypadkach i na czas konieczny do wykonania

tego zarządzenia.

Strona 12 z 25

§ 2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem

Sprawiedliwości i ministrem właściwym do spraw zdrowia, w drodze rozporządzenia, określa

zasady i tryb doprowadzania osób, o których mowa w art. 30 ust. 1 i art. 32 ust. 3.

Art. 38 § 1. Obowiązek poddania się leczeniu trwa tak długo, jak tego wymaga cel

leczenia, nie dłużej jednak niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia.

§ 2. W czasie trwania obowiązku poddania się leczeniu sąd może na wniosek kuratora, po

zasięgnięciu opinii zakładu leczącego, bądź na wniosek zakładu leczącego zmieniać

postanowienia w zakresie rodzaju zakładu leczenia odwykowego.

§ 3. W czasie trwania obowiązku poddania się leczeniu stacjonarny zakład leczący może

ze względów leczniczych skierować osobę zobowiązaną do innego zakładu w celu

kontynuowania leczenia odwykowego, powiadamiając o tym sąd.

§ 4. O ustaniu obowiązku poddania się leczeniu przed upływem okresu wskazanego w

ust. 1 decyduje sąd na wniosek osoby zobowiązanej, zakładu leczącego, kuratora, prokuratora

lub z urzędu, po zasięgnięciu opinii zakładu, w którym osoba leczona przebywa.

§ 5. W wypadku ustania obowiązku poddania się leczeniu ponowne zastosowanie tego

obowiązku wobec tej samej osoby nie może nastąpić przed upływem 3 miesięcy od jego ustania.

Art. 39 § 1. Sąd, który nałożył na osobę uzależnioną od alkoholu obowiązek poddania się

leczeniu odwykowemu, jeśli uzna, że na skutek takiego uzależnienia zachodzi potrzeba

ubezwłasnowolnienia tej osoby - zawiadamia o tym właściwego prokuratora.

§ 2. W razie orzeczenia ubezwłasnowolnienia sąd opiekuńczy, określając sposób

wykonywania opieki, orzeka o umieszczeniu tej osoby w domu pomocy społecznej dla osób

uzależnionych od alkoholu, chyba że zachodzi możliwość objęcia tej osoby inną stałą opieką.

§ 3. Do obowiązków opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej stosuje się odpowiednio

również przepisy dotyczące obowiązków kuratora, o którym mowa w art. 31.

Art. 40 § 1. Do stacjonarnego zakładu leczniczego i domu pomocy społecznej ma prawo

wstępu o każdej porze sędzia w celu kontroli legalności skierowania i przebywania w takim

zakładzie lub domu osób, na które został nałożony obowiązek poddania się leczeniu

odwykowemu, oraz warunków, w jakich osoby te przebywają.

§ 2. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw

zdrowia, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb sprawowania kontroli, o

której mowa w ust. 1, określając szczegółowy zakres zagadnień podlegających kontroli, formy

wykonywania kontroli, sposób dokumentowania jej przebiegu i wyników oraz postępowanie

pokontrolne, w tym tryb przekazywania rezultatów kontroli zainteresowanym podmiotom, a

zwłaszcza kontrolowanym jednostkom organizacyjnym i ich jednostkom nadrzędnym.

§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie naruszają w tym zakresie ustawowych uprawnień prokuratora.

Art. 41 § 1. Osoby umieszczone w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich,

uzależnione od alkoholu, mają obowiązek poddania się zarządzonemu leczeniu odwykowemu.

§ 2. Leczenie odwykowe zarządza administracja zakładu lub schroniska w stosunku do

małoletniego za zgodą przedstawiciela ustawowego, a w razie jej braku, jak również w stosunku

Strona 13 z 25

do osoby pełnoletniej - za zezwoleniem sądu wykonującego orzeczenie, wydanym po

zasięgnięciu opinii biegłego.

Art. 42 Minister Sprawiedliwości określi w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres

praw i obowiązków kuratorów sądowych, którym powierzono wykonywanie środków / zadań

określonych w tym tytule.

UZASADNIENIE

Postępowanie wykonawcze w sprawach opiekuńczych jest postępowaniem mającym na

celu wykonanie orzeczenia sądu opiekuńczego wydanego w postępowaniu zabezpieczającym lub

rozpoznawczym w celu zapewnienia ochrony prawnej uczestnikom tego postępowania. Nie

samo określenie uprawnień i obowiązków uczestników postępowania, ale dopiero ich faktyczne

wykonania decydują o realnym udzieleniu opieki prawnej. Nie jest to jednak wyłącznie

postępowanie egzekucyjne, mające na celu wykonanie przez państwowe organy egzekucyjne

przy użyciu przewidzianych prawem środków przymusu, orzeczeń odnoszących się do

urzeczywistnienia tych stosunków cywilnoprawnych, które są związane z wymianą dóbr i usług

(H.Haak, Ochrona prawna udzielana przez sąd opiekuńczy, Toruń 2002, s. 332). Wykonaniu

podlegają także takie orzeczenia, które są realizowane przez inne niż egzekucyjne organy

sądowe (kurator sądowy) i to wykonywane bez użycia środków przymusu, a raczej nastawione

na ugodowe wypełnienie orzeczenia sądu. Przedmiotem tych orzeczeń są stosunki

cywilnoprawne, które nie są związane z wymianą dóbr i usług (Haak, s. 332). Ich celem jest

udzielenie należytej ochrony prawnej określonym podmiotom uprawnionym do takiej ochrony

(Haak, s. 337). Ochrona ta dotyczy przede wszystkim sfery relacji międzypodmiotowych,

międzyosobowych. Właściwością tych relacji jest ich niewspółmierność. Podmioty relacji,

których dotyczy orzeczenie nie mają równych kompetencji prawnych i stąd konieczność

ingerencji sądu opiekuńczego w celu ochrony interesów tego podmiotu, który nie jest w pełni

kompetentny i wymaga ochrony ze strony sądu. Postępowanie to prowadzone jest w sprawach

stosunków między rodzicami i dziećmi, władzy rodzicielskiej (w tym jej zawieszenia,

pozbawienia i różnych stopni ograniczenia), pieczy zastępczej, kontaktów rodzica z dzieckiem,

opieki i kurateli.

Wymienione sprawy odnoszą się do sfery najbardziej fundamentalnej jaką jest

poszanowanie godności osobowej człowieka. Z niej to wynika zarówno prawo do ochrony

tożsamości osoby, do wychowania w rodzinie, do poszanowania jej ekskluzywności (poza

wypadkami łamania praw jej członków) oraz do pieczy zastępczej w przypadkach braku lub

Strona 14 z 25

wadliwego funkcjonowania rodziny. Zasady ingerencji sądu i jego organów w tę sferę wymaga

przynajmniej równie precyzyjnych regulacji jak te, które dotyczą ingerencji sferę prawa

własności i stosunków majątkowych czy też w sferę wolności osobistej.

W postępowaniu wykonawczym głównym organem wykonawczym jest sąd oraz kurator

sądowy w zakresie wykonania orzeczeń o odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej

lub pozostającej pod opieką (Haak, s. 338). Wykonujący orzeczenie sądu w sprawie opiekuńczej

organ sądowy, jakim jest kurator, wkracza w tę bardzo delikatną sferę relacji i stosunków

wewnątrzrodzinnych, ingeruje w sferę intymną określoną, jako „mir domowy”. Czyni to na

podstawie decyzji władzy sądowniczej, legitymizowany w ten sposób do podjęcia działania.

Jednakże istniejące prawo nie reguluje jego praw i obowiązków określających jego

postępowanie podczas realizacji orzeczenia sądu. Brak również uregulowań praw i obowiązków

osób, w których zakres władzy rodzicielskiej lub innych stosunków rodzinnych, sąd

zaingerował. Zarówno prawa i obowiązki organów sądowych, jak i osób, których ingerencja

sądu dotyka winny być uregulowane w aktach prawnych najwyższej rangi, czyli w ustawach

(rangi kodeksowej?), jako że „Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i

praw mogą by ustanawiane tylko w ustawie” (art. 31 ust 3. Konstytucji RP). Tak więc w zakresie

wykonania orzeczeń sądów w sprawach opiekuńczych podlegających wykonaniu, należy

ustawowo unormować warunki i zakres naruszania życia prywatnego (por. art. 48 Konstytucji

RP), nienaruszalności mieszkania (por. art. 50 Konstytucji RP) oraz obowiązku udzielania

informacji dotyczących własnej osoby (por. art. 51 ust. 1 Konstytucji RP).

Reasumując, postępowanie wykonawcze w sprawach opiekuńczych nie jest

postępowaniem rozpoznawczym, ani też nie jest postępowaniem egzekucyjnym, pomimo że ma

na celu wykonania wykonanie orzeczenia. Organem wykonawczym powinien być w zasadzie

Sąd opiekuńczy oraz zawodowy kurator sądowy (tamże, s. 386). Powyższe stwierdzenia

wskazują na potrzebę, a nawet konieczność uregulowania postępowania wykonawczego w

sprawach opiekuńczych. Można to uczynić w sposób analogiczny do znanych unormowań

postępowania egzekucyjnego, karnego wykonawczego czy też projektowanego postępowania z

nieletnimi sprawcami czynów karalnych.

Konieczne jest zatem określenie:

W części ogólnej:

- organów postępowania wykonawczego,

Strona 15 z 25

- uprawnień tych organów (żądanie wyjaśnień od uczestników postępowania, zasięganie

informacji w instytucjach państwowych, samorządowych, pozarządowych i wyjątki od tych

zasad, obowiązki ciążące na uczestnikach, etc.,

- sankcji za naruszenie obowiązków uczestników

- warunków udzielania organowi sądowemu (kuratorowi) pomocy w wykonywaniu zadań przez

policję i żandarmerię, w celu zagwarantowania bezpieczeństwa mu, przy równoczesnym

poszanowaniu godności i praw osób uczestniczących

- trybu i warunków składania skarg na czynności organu wykonującego orzeczenie

- właściwości miejscowej organu wykonawczego.

W części szczegółowej:

Dot. nadzoru nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej:

- celu nadzoru

- obowiązków kuratora w związku z wykonywaniem nadzoru (w tym określenie podejmowanych

czynności, rodzaje składanych wniosków o modyfikację orzeczenia, warunków uchylenia

nadzoru, warunków zawieszenia i umorzenia postępowania etc.);

- obowiązków osób poddanych nadzorowi

Dot. uczestnictwa kuratora w kontaktach rodziców z dzieckiem:

- celu udziału w kontakcie

- obowiązków kuratora w związku z realizacją tego zadania

- obowiązków rodziców, których dotyczy to postępowanie (który ma prawo do kontaktu, który

powinien umożliwić skorzystanie z tego prawa)

Dot. uczestnictwa kuratora w wykonywaniu przez sąd opiekuńczy kontroli nad sprawowaniem

opieki w sprawach osób małoletnich i ubezwłasnowolnionych:

- obowiązków kuratora w związku z realizacją tego zadania

- obowiązków opiekunów, których dotyczy to postępowanie

Dot. uczestnictwa kuratora w odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej:

- określenia wprost (jednoznacznie) uczestników postępowania o którym mowa w art. 59813 kpc

Strona 16 z 25

- obowiązków i uprawnień kuratora (organu wykonującego orzeczenie) w związku z realizacją

tego zadania

- obowiązków uczestników postępowania (w tym obowiązek zapewnienia transportu do

placówki

Dot. przeprowadzania przez kuratora wywiadów w postępowaniu wykonawczym, dla wszystkich

rodzajów spraw objętych postępowaniem opiekuńczym

- modyfikacja treści art. 5701 kpc,

Strona 17 z 25

Projekt z dnia 17 kwietnia 2014

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia ……………………

w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych wykonujących zarządzenia w postępowaniu wykonawczym w sprawach

opiekuńczych

Na podstawie art. 41 ustawy z dnia ………….. kodeks rodziny zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa szczegółowy sposób wykonywania przez kuratorów sądowych uprawnień i obowiązków w sprawach rodzinnych i opiekuńczych….

§ 2. 1 Przekazanie zespołowi kuratorskiej służby sądowej nadzoru do wykonania powinno nastąpić bezzwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia albo od dnia zwrotu akt sądowi I instancji lub otrzymania orzeczenia do wykonania.

2. Powierzenie kuratorowi sądowemu nadzoru do sprawowania powinno nastąpić bezzwłocznie, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty wpływu orzeczenia do zespołu kuratorskiej służby sądowej.

3. Kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej powierza nadzór kuratorowi zawodowemu, uwzględniając przy tym zakres jego obowiązków, jego właściwość terytorialną oraz przepisy o właściwości miejscowej dotyczące poszczególnych kategorii spraw.

4. W razie przyjęcia nadzoru do osobistego sprawowania kierownik zespołu i kurator zawodowy niezwłocznie potwierdza przyjęcie nadzoru.

5. Powierzenia nadzoru kuratorowi społecznemu dokonuje kurator zawodowy.

§ 3. 1. Kurator zawodowy nawiązuje kontakt z osobą objętą nadzorem bezzwłocznie, jednak nie później niż w terminie 14 dni od przyjęcia nadzoru do osobistego sprawowania.

2. Kurator społeczny po przyjęciu nadzoru powinien nawiązać pierwszy kontakt z osobą objętą nadzorem nie później niż w ciągu 7 dni od daty otrzymania nadzoru do wykonania.

3. Jeżeli w oznaczonym wyżej terminie nawiązanie kontaktu z osobą objętą nadzorem nie powiodło się z powodu jej nieobecności w miejscu zamieszkania albo z powodu uchylania się od nadzoru, kurator bezzwłocznie poinformuje o tym sąd i wezwie tę osobę do stawiennictwa w sądzie celem objęcia nadzorem. W uzasadnionych wypadkach kurator zawodowy wzywa do stawiennictwa w sądzie również osoby, nad którymi nadzór został powierzony do sprawowania kuratorowi społecznemu.

4. Jeżeli osoba objęta nadzorem nie stawi się na wezwanie do sądu, kurator zawodowy wzywa ich powtórnie do stawiennictwa w terminie 7 dni od daty zawiadomienia oniedoręczeniu wezwania.

Strona 18 z 25

5. Jeżeli osoba objęta nadzorem bez usprawiedliwienia nie stawią się na wezwanie celem objęcia ich nadzorem, zawodowy kurator rodzinny niezwłocznie w formie pisemnej zawiadamia sąd, informując o potrzebie wezwania podopiecznych na posiedzenie wykonawcze.

6. Kurator zawodowy składa zawiadomienie, o którym mowa w ust.4, jeżeli rodzinny kurator społeczny poinformuje, że objęcie osoby objętej nadzorem nie jest możliwe z powodu jej uchylania się od nadzoru.

7. Czynności kuratora rodzinnego w nadzorze nad osobami zobowiązanymi do leczenia odwykowego, regulują odrębne przepisy.

§ 4. Kurator rodzinny, któremu powierzono lub który przyjął sprawowanie nadzoru oprócz czynności określonych powyżej powinien także:

1) zaznajomić się z aktami sprawy i innymi niezbędnymi źródłami informacji o osobie oddanej pod nadzór, a w szczególności z przebiegiem dotychczasowych nadzorów;

2) pouczyć osoby oddane pod nadzór o prawach i obowiązkach wynikających z orzeczenia sądu oraz omówić sposób i terminy realizacji tych obowiązków;

3) zaplanować wobec osób oddanych pod nadzór oddziaływania profilaktyczne i opiekuńczo-wychowawcze;

5) udzielić osobom oddanym pod nadzór pomocy w organizowaniu nauki, pracy i czasu wolnego oraz w rozwiązaniu trudności życiowych;

6) kontrolować zachowanie osób oddanych pod nadzór w miejscu zamieszkania, pobytu, nauki i pracy;

7) współdziałać z organizacjami, instytucjami, stowarzyszeniami i innymi podmiotami, których celem działania jest pomoc osobom oddanym pod nadzór.

§ 5. W przypadku objęcia nadzoru nad przebiegiem leczenia odwykowego kurator winien także:

1) podejmować niezbędne starania, aby osoba zobowiązana do poddania się leczeniu zastosowała się do orzeczenia sądu,

2) utrzymywać stały kontaktu z osobą zobowiązaną do poddania się leczeniu oraz udzielać jej niezbędnej pomocy w rozwiązywaniu trudności życiowych, a zwłaszcza w rozpoczęciu i kontynuowaniu leczenia,

3) współdziałać w miarę potrzeby z terenowymi organami administracji państwowej oraz organizacjami społecznymi w kierunku zapewnienia osobie poddanej leczeniu lub jej rodzinie odpowiedniej pomocy, polegającej w szczególności na ułatwieniu zatrudnienia, zapewnieniu czasowego zakwaterowania oraz na świadczeniach materialnych,

5) współdziałać z zakładem lecznictwa odwykowego w kierunku osiągnięcia celów leczenia,

6) oddziaływanie w kierunku nawiązania przez osobę poddaną leczeniu kontaktów z odpowiednimi placówkami służby zdrowia oraz organizacjami samopomocy osób uzależnionych od alkoholu,

7) utrzymywać kontakt z rodziną osoby poddanej leczeniu, z którą osoba ta pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym,

8) oddziaływać na środowisko, w którym osoba poddana leczeniu przebywa lub do którego ma powrócić, zwłaszcza kształtowanie właściwego stosunku do niej,

Strona 19 z 25

9) składać do sądu wnioski w sprawie zmiany postanowienia, co do rodzaju zakładu leczenia odwykowego oraz w sprawie orzeczenia ustania obowiązku poddania się leczeniu, a także zawiadamiać sąd o potrzebie podjęcia innych niezbędnych czynności.

§ 6. 1 Kurator rodzinny składa sprawozdanie z objęcia nadzorem sądowi oraz do teczki nadzoru, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia nawiązania kontaktu z osobą oddaną pod nadzór, a kolejne sprawozdanie w terminach określonych w orzeczeniu lub na żądanie sądu.

2.Sprawozdania z objęcia nadzorem nie sporządza się, jeżeli nadzór przekazano do sprawowania innemu kuratorowi. Kurator przejmujący nadzór sporządza adnotację o przyjęciu nadzoru uwzględniającą uzupełnienia i zmiany w sytuacji osoby oddanej pod nadzór w stosunku do informacji zawartych w sprawozdaniu z objęcia nadzorem

3. W sprawozdaniu z objęcia nadzorem, zawierającym informacje, o których mowa w § 3, kurator rodzinny przedstawia także diagnozę środowiskową, zamierzenia wychowawczo - korekcyjne, metody prowadzenia nadzoru, warunki osobiste i bytowe osoby oddanej podnadzór, zadania do realizacji.

4. Przebieg nadzoru i podejmowane na bieżąco czynności kurator rodzinny dokumentuje w karcie czynności nadzoru, prowadzonej osobno dla każdej sprawy. W karcie czynności wpisuje datę, miejsce i rodzaj czynności, uzyskane dokumenty i informacje, a także własne uwagi i zamierzenia w zakresie sprawowania nadzoru.

5. Karty czynności nie prowadzi się, jeżeli sąd w orzeczeniu określił częstotliwość składania sprawozdań w terminach poniżej 3 miesięcy.

§ 7. Zawodowy kurator rodzinny wykonując obowiązki i uprawnienia w zakresie nadzoru ponadto:

1) sprawuje nadzory w sprawach trudnych lub wymagających bezzwłocznego podjęcia czynności;

2) kontroluje prawidłowość i efektywność sprawowania nadzorów oraz innych czynności zleconych sądowym kuratorom społecznym, przedstawicielom stowarzyszeń, organizacji i instytucji oraz osobom godnym zaufania, a ponadto, w uzasadnionych przypadkach,zgłasza sądowi potrzebę wystąpienia do organu statutowego stowarzyszenia, organizacji lub instytucji z wnioskiem o zmianę przedstawiciela wyznaczonego do wykonywania czynności związanych z nadzorem;

3) udziela pomocy kuratorom społecznym i innym osobom sprawującym nadzory zwłaszcza poprzez udzielanie instruktażu w zakresie metod i form pracy oraz organizowanie szkoleń dla tych osób;

4) pozyskuje osoby do sprawowania funkcji rodzinnego kuratora społecznego;

5) informuje kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej o nieprawidłowym sprawowaniu funkcji przez rodzinnego kuratora społecznego,

6) sygnalizuje jednostkom nadrzędnym organów i instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego oraz organom statutowym stowarzyszeń i organizacji przypadki bezzasadnej odmowy udzielenia kuratorowi sądowemu żądanej pomocy;

7) przygotowuje i występuje do sądu z odpowiednio uzasadnionymi wnioskami w sprawie zmiany orzeczenia sądu i dołącza do nich akta nadzoru i inne stosowne dokumenty;

8) uczestniczy w posiedzeniach wykonawczych sądu, dotyczących podopiecznych.

Strona 20 z 25

§ 8. 1. Kurator rodzinny, przeprowadzając wywiad środowiskowy przewidziany w odpowiednich przepisach, ustala okoliczności wskazane w zarządzeniu sądu lub sędziego oraz wynikające z odpowiednich przepisów.

2. Po otrzymaniu zlecenia przeprowadzenia wywiadu środowiskowego kurator rodzinny zapoznaje się z aktami sprawy.

3. Wywiad środowiskowy przeprowadza się w porze dziennej. Za porę dzienną uważa się czas od godziny siódmej do godziny dwudziestej pierwszej.

4. Wywiad środowiskowy przeprowadza się w miejscu zamieszkania lub pobytu osby, której dotyczy wywiad. Wywiad środowiskowy może być także przeprowadzony w miejscu jego nauki lub pracy.

5. Osoba przeprowadzająca wywiad środowiskowy ma obowiązek przedstawić się z imienia i nazwiska oraz poinformować podopiecznego o:

1) pełnej nazwie i adresie instytucji, którą reprezentuje,

2) celu przeprowadzania wywiadu środowiskowego.

6. Osoba przeprowadzająca wywiad środowiskowy może żądać niezbędnych wyjaśnień i informacji.

7. W toku wywiadu środowiskowego ustala się okoliczności objęte zarządzeniem o jego przeprowadzeniu, a w szczególności:

1)podstawowe informacje o osobie, której wywiad dotyczy: jej imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania,

2)dodatkowe informacje o osobie, której wywiad dotyczy: jej zachowaniu i warunkachwychowawczych, stanie zdrowia, przebiegu nauki szkolnej, pracy i sposobiespędzania czasu wolnego, kontaktach z rówieśnikami i innymi osobami mogącymi mieć wpływ na jej zachowanie,

3)podstawowe informacje o członkach rodziny osoby, której wywiad dotyczy i stosunku rodziców lub opiekunów do tej osoby, podejmowanych oddziaływaniach wychowawczych, konfliktach istniejących w rodzinie.

8. W toku wywiadu środowiskowego należy uwzględniać również informacje dotyczące sytuacji materialnej rodziców lub opiekunów oraz warunków bytowych rodziny.

9. W szczególnie uzasadnionych przypadkach można zasięgać informacji o przejawach patologii społecznej występujących w środowisku nieletniego.

10. Wywiad środowiskowy przeprowadza się w terminie 14 dni od dnia otrzymania zlecenia, chyba że wyznaczony został inny termin.

11. Osoba przeprowadzająca wywiad środowiskowy jest obowiązana zachować w tajemnicy wszystkie okoliczności, o których dowiedziała się w związku z przeprowadzeniem wywiadu.

12. Sprawozdanie z wywiadu środowiskowego sporządza się w formie pisemnej i składa do akt w jednym egzemplarzu. Sprawozdanie z wywiadu środowiskowego zawiera:

1) imię i nazwisko osoby przeprowadzającej wywiad,

2) okoliczności ustalone w toku wywiadu,

Strona 21 z 25

3) wnioski kuratora przeprowadzającego wywiad środowiskowy, co do adekwatnych sposobów reakcji sądu na stwierdzoną podczas wywiadu sytuację podopiecznych

3) datę przeprowadzenia wywiadu,

4) podpis osoby przeprowadzającej wywiad.

13. Sprawozdanie z wywiadu środowiskowego może zawierać wniosek o uzyskanie innych niezbędnych informacji lub zasięgnięcie opinii, których potrzeba ujawniła się w związku z przeprowadzaniem wywiadu.

§ 9. 1 Kurator zawodowy, do którego sąd zwrócił się o przymusowe odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką:

1) zapoznaje się z aktami sprawy w celu zapoznania się z okolicznościami sprawy, ustala wstępny projekt wykonania czynności i podmioty, których pomocy będzie potrzebować;

2) powiadamia o miejscu i terminie swoich czynności osobę uprawnioną albo osobę lub przedstawiciela instytucji przez niego upoważnioną;

3) w razie potrzeby żąda od policji odpowiedniej pomocy w zakresie ochrony osobistej i ochrony osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub opiece;

4) żąda, w razie potrzeby, pomocy odpowiednich instytucji, w tym organów opieki społecznej;

5) oddaje osobę podlegającą władzy rodzicielskiej lub pozostającą pod opieką osobie uprawnionej albo upoważnionej osobie lub przedstawicielowi instytucji;

6) przez cały czas wykonywania czynności dba o to, aby osoba, której czynność dotyczy (odbierana) nie doznała uszczerbku fizycznego lub moralnego;

7) sporządza do akt sprawy pisemne sprawozdanie z przebiegu tej czynności.

2. Wykonując orzeczenie o umieszczeniu małoletniego w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w rodzinie zastępczej, kurator rodzinny wykonuje odpowiednio czynności określone w ust. 1, jednak w tym wypadku osobą uprawnioną jest odpowiednio przedstawiciel placówki, rodziny zastępczej lub powiatowego centrum pomocy rodzinie.

§ 10. 1. Kurator sądowy, któremu zlecono obecność przy kontaktach rodziców z dziećmi, ustalonych przez sąd opiekuńczy, czuwa aby kontakt przebiegał bez zakłóceń, aby dobro małoletniego, któremu kontakt ten ma służyć nie zostało naruszone oraz by w jak najkrótszym terminie doszło do uregulowania kontaktów z dzieckiem bez udziału kuratora.

2. Realizując to zadanie, kurator powinien w szczególności:

1) stawiać się w określonym przez sąd terminie i miejscu, w którym odbywa się kontakt

2) być obecnym przez cały czas trwania kontaktu, chroniąc małoletniego przed ewentualnym negatywnymi oddziaływaniami osoby uprawnionej do kontaktu,

3) czuwać, aby osoba, której pieczy powierzono dziecko, nie utrudniała kontaktu osobie uprawnionej,

4) inicjować działania na rzecz nawiązania prawidłowych relacji pomiędzy rodzicem a dzieckiem, sprzyjających właściwemu i efektywnemu przebiegowi kontaktu;

Strona 22 z 25

5) motywować rodziców do współdziałania dla dobra dziecka i uregulowania kontaktów z dzieckiem bez udziału osób trzecich;

6) udzielać rodzicom instruktażu, a w razie potrzeby udzielać dziecku niezbędnych informacji o roli i zadaniach kuratora w tym postępowaniu

3. Kurator sądowy może żądać od rodziców niezbędnych informacji i wyjaśnień mających znaczenie dla uregulowania kontaktu rodzica z dzieckiem.

4. Kurator sądowy jest uprawniony do przerwania kontaktu przed terminem zakreślonym w orzeczeniu sądu, o ile uzna, iż jego kontynuowanie jest sprzeczne z dobrem małoletniego dziecka, a w szczególności zagraża jego życiu bądź zdrowiu, albo też wiązałoby się z narażeniem dziecka na negatywne przeżycia w sferze psychicznej

5. Rodzice są zobowiązani do współpracy z kuratorem sądowym i stosowania się do jego poleceń, zmierzających do osiągnięcia celu postępowania,

6. Kurator sądowy jest uprawniony do występowania z uzasadnionymi wnioskami, dotyczącymi formy i sposobu realizowania kontaktów rodzica z dzieckiem.

7. Z każdej obecności przy kontaktach, o których mowa w ust. 1, kurator sądowy niezwłocznie składa sądowi pisemne sprawozdanie.

8. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do kontaktów innych osób z dzieckiem w obecności kuratora

§ 11. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

Strona 23 z 25

Do regulaminu urzędowania sądów powszechnych

Współpraca z sądem, posiedzenia wykonawcze.

§ 1. Sędzia rodzinny współpracuje z kuratorami zawodowymi w ramach terenowego podziału

pracy, a za ich pośrednictwem z kuratorami społecznymi.

§ 2. Sędzia rodzinny w ramach współpracy z kuratorami zawodowymi udziela na bieżąco

wskazówek, co do sposobu prowadzenia postępowania wykonawczego, w szczególności wydaje

stosowne zarządzenia

§ 3. Sąd rodzinny okresowo, nie rzadziej niż raz w roku, zapoznaje się z przebiegiem

postępowania wykonawczego na posiedzeniach wykonawczych.

§ 4. Posiedzeniu wykonawczemu przewodniczy sędzia rodzinny.

§ 5. Posiedzenie wykonawcze ma na celu:

1) zapoznanie się z przebiegiem postępowania wykonawczego w sprawach objętego

nadzorem kuratora sądowego i innych sprawach powierzonych kuratorowi sądowemu do

wykonania;

2) zapoznanie się z wnioskami złożonymi w toku postępowania wykonawczego.

3) wydanie stosownych orzeczeń lub zarządzeń w postępowaniu wykonawczym.

4) wysłuchanie osób objętych postępowaniem i wydanie im stosownych poleceń i

zobowiązań.

5) zapoznanie się z informacjami przekazanymi w toku postępowania wykonawczego przez

instytucje, organy państwowe, organy samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne .

6) wydanie zarządzeń o wystąpienie do instytucji, organów państwowych, organów

samorządu terytorialnego, Policji, placówek służby zdrowia o dodatkowe informacje

dotyczących osób objętych postępowaniem wykonawczym oraz o udzielenie im w razie

konieczności stosownej pomocy .

Strona 24 z 25

Współpraca Sekretariatów W.R.i N. z Sekretariatami Z.K.S.S. (do regulaminu urzędowania sądów powszechnych)

§ 1. 1. Przekazanie orzeczenia o objęciu nadzorem kuratora, o przymusowym odebraniu dziecka

lub o udziale kuratora w kontaktach, zespołowi kuratorskiej służby sądowej powinno nastąpić

bezzwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia

albo od dnia zwrotu akt sądowi I instancji lub otrzymania orzeczenia do wykonania.

2. Jeśli w aktach sprawy znajdują się opinie biegłych istotne dla prowadzenia nadzoru

kuratora, sekretariat dołącza ich kopie do orzeczenia i zarządzeń sądu.

§ 2. Przekazanie zespołowi kuratorskiej służby sądowej zarządzenia wykonania wywiadu

środowiskowego lub powinno nastąpić bezzwłocznie z chwilą jego podpisania

§ 3. 1. Nadzór lub zarządzenie sądu lub sędziego podlegające wykonaniu z chwilą wpływu do

zespołu kuratorskiej służby sądowej podlega zarejestrowaniu w urządzeniach ewidencyjnych

zespołu;

2. Kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej dokonuje rozdziału spraw i zadań między

kuratorami zawodowymi z uwzględnieniem podziału terenowego oraz ich obciążenia

pracą.

§ 4. 1. Zespól kuratorskiej służby sadowej przekazuje sądowi sprawozdanie kuratora z

wykonanego zadania za pośrednictwem sekretariatu wydziału.

2. Jeśli zarządzenie nie zostało wykonane w terminie określonym przez sąd kurator sądowy

przedkłada sądowi informację o przyczynach niewykonania zarządzenia i jeśli jest to

konieczne przesyła wniosek kuratora o przedłużenie terminu do wykonania zadania.

3. Jeżeli kurator nie nawiązał w terminie kontaktu z nadzorowanym lub nie sporządził w

terminie sprawozdania z nadzoru, informuje sąd o przyczynach nie wykonania czynności

w terminie, w razie konieczności przesyła wniosek kuratora o przedłużenie terminu do

wykonania.

§ 5. 1. Wniosek o modyfikację orzeczenia kurator sądowy przesyła sądowi wraz z teczką

nadzoru za pośrednictwem sekretariatu zespołu.

2. Po rozpoznaniu wniosku sąd za pośrednictwem sekretariatu wydziału przesyła

zespołowi kuratorskiej służby sądowej teczkę nadzoru oraz informuje o sposobie

Strona 25 z 25

rozpoznania wniosku lub przekazuje do wykonania kuratorowi sądowemu odpowiednie

zarządzenia.

§ 6. 1. Sekretariat zespołu przekazuje sądowi teczki nadzorów na termin posiedzenia

wykonawczego sądu.

2. Po zakończeniu posiedzenia sekretariat wydziału przekazuje teczki nadzorów zespołowi

kuratorskiej służby sądowej wraz z zarządzeniami sądu.

§ 7 Po zakończeniu nadzoru sekretariat zespołu na zarządzenie kierownika zespołu przekazuje

sądowi za pośrednictwem sekretariatu wydziału teczkę nadzoru celem dołączenia do akt

głównych sprawy.