czerwona ksiazeczka

WERSJA ELEKTRONICZNAZacznika do Dziennika Ustaw nr 220 poz. 2181 z dnia 23 grudnia 2003 r.

SZCZEGOWE WARUNKI TECHNICZNE DLA ZNAKW I SYGNAW DROGOWYCH ORAZ URZDZE BEZPIECZESTWA RUCHU DROGOWEGO I WARUNKI ICH UMIESZCZANIA NA DROGACHZaczniki nr 1 4 do rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegowych warunkw technicznych dla znakw i sygnaw drogowych oraz urzdze bezpieczestwa ruchu drogowego i warunkw ich umieszczania na drogach

SPIS TRECIZacznik nr 1 ...................................................................................................... 3

Zacznik nr 2 ...................................................................................................... 256 Zacznik nr 3 ...................................................................................................... 340 Zacznik nr 4 ...................................................................................................... 398

Zacznik nr 1

SZCZEGOWE WARUNKI TECHNICZNE DLA ZNAKW DROGOWYCH PIONOWYCH I WARUNKI ICH UMIESZCZANIA NA DROGACH1. Warunki techniczne umieszczania znakw drogowych 1.1. Przepisy oglnePrzepisy zacznika stosuje si do znakw drogowych pionowych umieszczanych na drogach twardych. Na drogach gruntowych stosuje si: - znaki kierunku i miejscowoci (drogowskazy, znaki miejscowoci), - inne znaki w sytuacjach, gdy jest to niezbdne dla bezpieczestwa ruchu drogowego (oznakowanie przejazdw kolejowych, czciowe lub cakowite zamknicia drogi). Zacznik okrela dla znakw i tabliczek: - wielko, wymiar i widoczno znakw, - barwy i odblaskowo, - liternictwo i stosowane napisy, - zasady doboru typu folii na lica znakw w zalenoci od lokalizacji znaku, - zasady umieszczania znakw na drodze, - wzory barwne, - konstrukcje znakw. Uyte w zaczniku okrelenia oznaczaj: a) kategoria znakw znaki odpowiadajce podziaowi literowemu od A do W, zawartemu w rozporzdzeniu w sprawie znakw i sygnaw drogowych, np. kategoria B - znaki zakazu, b) grupa znakw naley rozumie znaki nalece do grupy wielkoci okrelonej w zaczniku, np. grupa znakw wielkich, c) odmiana znaku : mutacje znakw o analogicznej treci, np. odmiany znaku F-8 objazd w zwizku z zamkniciem drogi F-9 znak prowadzcy na drodze objazdowej, F-21 ruch skierowany na ssiedni jezdni, F-22 ograniczenia na pasie ruchu, moduowe odmiany znakw kategorii F, w zalenoci od liczby pasw ruchu, te same znaki, ktrych znaczenie precyzuj symbole lub napisy umieszczone na nich lub pod nimi, np. odmiany znaku B-35 zakaz postoju z rnymi napisami. a) znaki wielkie (W) na autostradach, umieszczane przy jezdniach gwnych, b) znaki due (D) na drogach ekspresowych, umieszczane przy jezdniach gwnych, na drogach dwujezdniowych poza obszarem zabudowanym, oraz na drogach dwujezdniowych w obszarze zabudowanym, na ktrych dopuszczalna prdko jest wiksza ni 60 km/h, c) znaki rednie (S) na cznicach autostrad i drg ekspresowych, na jednojezdniowych drogach krajowych i wojewdzkich, na drogach powiatowych z wyjtkiem drogowskazw tablicowych, d) znaki mae (M) na drogach gminnych, drogowskazy tablicowe na drogach powiatowych, e) znaki mini (MI) na supkach przeszkodowych i tablicach kierujcych, na drogach w obszarze zabudowanym, gdy warunki drogowe nie pozwalaj na stosowanie znakw wikszych lub zastosowanie wikszych znakw pogorszyoby warunki widocznoci pieszych na przejciu dla pieszych, na wskich uliczkach zabytkowych miast. Przy oznakowaniu robt prowadzonych w pasie drogowym stosuje si znaki o jedn grup wielkoci wysz ni stosowane na danym odcinku drogi (z wyjtkiem robt prowadzonych w pasie drogowym autostrad, gdzie stosuje si znaki wielkie). Znaki A-7, B-20 powinny mie tak sam grup wielkoci jak znaki na drodze z pierwszestwem przejazdu jednak nie mniejsz ni znaki rednie. Znaki nakazu C-9, C-10, C-11 umieszczane w miejscach przej dla pieszych, w zalenoci od warunkw widocznoci, mog by stosowane w grupach wielkoci niszych ni obowizujce na danej drodze. Jeeli w opisach szczegowych wymiary znakw lub tabliczek nie s podane w zalenoci od grupy wielkoci znakw, wwczas ten znak wystpuje tylko w jednej wielkoci, przedstawionej na danym rysunku. W zalenoci od wielkoci znakw podstawowe wymiary dla znakw kategorii A, B, C i D podane s w tabeli 1.1. Wielkoci te nie dotycz znakw w zwizku z zabezpieczeniem miejsca wypadku drogowego. 3

1.2. Wielkoci, wymiary i widoczno znakw1.2.1. Wielkoci i wymiary Stosuje si pi grup wielkoci znakw ostrzegawczych, zakazu, nakazu, informacyjnych oraz kierunku i miejscowoci, a mianowicie:

Odstpstwa od podanych w tabeli 1.1 wymiarw zostay okrelone w szczegowych opisach znakw. Wymiary znakw kategorii E zale od przyjtej wysokoci pisma, rodzaju i wielkoci symboli oraz dugoci i liczby nazw miejscowoci na nich

umieszczanych, zgodnie z zasadami podanymi w opisach szczegowych. Wymiary znakw kategorii F, G i tabliczek T oraz szczegowe wymiary wszystkich znakw podane s w opisach szczegowych.

Tabela 1.1. Podstawowe wymiary znakw kategorii A, B, C i D (wymiary podano w mm)

1.2.2. Widoczno znakw Dla zapewnienia widocznoci znaku z odlegoci pozwalajcej kierujcemu pojazdem jego spostrzeenie, odczytanie i prawidow reakcj, do wykonania lic znakw naley stosowa materiay odblaskowe. Typy materiaw odblaskowych do stosowania w zalenoci od miejsca ich lokalizacji i klasy drogi przedstawiono w tabeli 1.2.

Tabela 1.2. Typy folii odblaskowej uytej na lica znakw w zalenoci od lokalizacji znaku drogowego - wymagania minimalne

4

Do wykonywania lic znakw stosowanych do oznakowania robt prowadzonych w pasie drogowym stosuje si foli odblaskow typu 2 lub foli pryzmatyczn. Do wykonywania lic znakw umieszczanych nad jezdni na autostradach i drogach ekspresowych stosuje si foli pryzmatyczn. Zaleca si stosowanie folii pryzmatycznej do wykonywania lic tablic przeddrogowskazowych i drogowskazw umieszczanych obok jezdni na autostradach i drogach ekspresowych oraz znakw umieszczanych nad jezdni na drogach krajowych i wojewdzkich. Odwrotna strona tarczy znaku i tabliczki, jeeli nie jest wykorzystana do umieszczenia znaku dla jadcych z przeciwnego kierunku, powinna mie barw szar. Na odwrotnej stronie tarczy znaku naley umieci informacje zawierajce dane identyfikujce producenta znaku, typ folii odblaskowej uytej do wykonania lica znaku, miesic i rok produkcji znaku. Dopuszcza si stosowanie folii pryzmatycznej odblaskowo-fluorescencyjnej to-zielonej lub po-

maraczowej do wykonania lic znakw odblaskowych: A-10, A-14, A-17 i A-30 oraz tabliczki T-27 zlokalizowanych w miejscach szczeglnie niebezpiecznych, bd o duej wypadkowoci. Dopuszcza si wykonywanie lic znakw D-6, D-6a i D-6b na tle folii pryzmatycznej odblaskowo-fluorescencyjnej to-zielonej lub pomaraczowej.

1.3. Barwa i odblaskowo znakw1.3.1. Barwa Lica znakw drogowych powinny spenia wymagania fotometryczne i kolorymetryczne w zakresie odblaskowoci i barwy. Wartoci wsprzdnych chromatycznoci (x,y) wyznaczajcych punkty narone pl tolerancji barwnych dla poszczeglnych typw folii odblaskowych i nieodblaskowych oraz powok kryjcych wraz z wartociami wspczynnikw luminancji dla znakw nowych zostay podane w tabelach 1.3 i 1.4.

Tabela 1.3. Minimalne wartoci wspczynnika luminancji oraz wartoci wsprzdnych chromatycznoci (x,y) punktw naronych pl tolerancji barw dla folii odblaskowych typu 1 i 2

Uwaga: Pomiary przeprowadzone sferycznym spektrokolorymetrem w geometrii pomiaru 45O / 0O dla 2O obserwatora, przy zastosowaniu standardowego, polichromatycznego rda wiata CIE D65 (zdefiniowanego w publikacji CIE nr 15.2 - 1986).

5

Tabela 1.4. Wartoci wsprzdnych chromatycznoci (x,y) punktw naronych pl tolerancji barw i wspczynnika luminancji dla powok kryjcych

Tabela 1.5. Minimalne wartoci gstoci powierzchniowej wspczynnika odblasku R w [cd/lx/m2] dla lic znakw wykonanych z folii odblaskowej typu 1 mierzone dla standardowego rda wiata CIE typu A

Tabela 1.6. Minimalne wartoci gstoci powierzchniowej wspczynnika odblasku R w [[cd/lx/m2] dla lic znakw wykonanych z folii odblaskowej typu 2 mierzone dla standardowego rda wiata CIE typu A

6

Tabela 1.7.

Minimalne wartoci gstoci powierzchniowej wspczynnika odblasku R w [cd/lx/m2] dla lic odblaskowych znakw uywanych w caym okresie ich gwarantowanej trwaoci

1.3.2. Odblaskowo znakw Minimalne wartoci gstoci powierzchniowej wspczynnika odblasku dla folii odblaskowych typu 1 i 2 naniesionych na lica znakw nowych zostay okrelone w tabelach 1.5 i 1.6. Dla folii pryzmatycznych obowizuj wymagania jak dla folii typu 2. Szczegowe wymagania techniczne dla poszczeglnych rodzajw folii s okrelone w aprobatach technicznych. Folie odblaskowe wszystkich typw uyte do wykonania lic znakw powinny spenia odpowiednio wymagania podane w tabelach 1.3 i 1.5, 1.6, a powoki kryjce powinny spenia odpowiednio wymagania okrelone w tabeli 1.4. W zalenoci od typu folii odblaskowej uytej do wykonania lica znaku wymagane wspczynniki odblasku R dla znakw uywanych w caym okresie ich gwarantowanej trwaoci zostay okrelone w tabeli 1.7.

1.4. Liternictwo znakw drogowych pionowych1.4.1. Zasady oglne Wszelkie napisy na znakach, tabliczkach do znakw oraz na tablicach umieszczonych dla potrzeb ruchu drogowego wykonuje si literami i cyframi odpowiadajcymi wzorom podanym w punkcie 1.4.3, z wyjtkiem napisw umieszczonych na licach znakw kierunku i miejscowoci wykonanych z folii pryzmatycznych, w grupie wielkoci wielkie, 7

a w szczeglnoci tablic E-1a I, E-1a II, E-2c, E-2d, E-14a i E-20, zlokalizowanych na autostradzie. Dla lic wyej wymienionych znakw wykonanych z folii pryzmatycznych naley zastosowa niej wymienione korekty wymiarw podanych w tabelach 1.8 i 1.10 oraz w punkcie 1.4.3: a) dla biaych liter i cyfr o wysokoci 420 mm naley przyj odstp midzy literami i cyframi: o =1,5 gr + 0,2 (1,5 gr) = 1,8 gr = 126 mm, zamiast 105 mm, b) dla biaych liter i cyfr o wysokoci 348 mm naley przyj odstp midzy literami i cyframi: o =1,5 gr + 0,2 (1,5 gr) = 1,8 gr = 104,4 mm zamiast 87 mm, c) dla niebieskich liter i cyfr o wysokoci 348 mm, umieszczanych na biaym tle, naley przyj: grubo elementw gr = 1/6 d + 0,15 (1/6 d) = 66,7 mm zamiast 58 mm, odstp pomidzy literami o =1,5 gr + 0,2 (1,5 gr) = 1,8 gr = 104,4 mm zamiast 87 mm. Napisy sporzdza si maymi literami. Do rozpoczynania napisw i nazw miejscowoci stosuje si due litery z wyjtkami podanymi na wzorach znakw, ktrych dotycz. Przy nazwach dugich lub zoonych dopuszcza si stosowanie skrtw, np. Ostrw Wlkp. zamiast Ostrw Wielkopolski. Cyfry wykonuje si w wysokoci liter duych, z wyjtkami okrelonymi w opisach szczegowych. Odstpy midzy literami w wyrazie oraz pomidzy cyframi s odmierzane na linii odmierzania odstpw.

Podstawow jednostk w systemie jest grubo elementw liter i cyfr oznaczona jako jednostka gruboci gr. Wszystkie inne elementy liter i cyfr oraz zestawionych z nich wyrazw i napisw podawane s w jednostkach gruboci gr w sposb nastpujcy: wysoko liter duych i cyfr d = 6 gr, zasadnicza wysoko liter maych m = 4 gr, wysoko wiersza pisma w = 8 gr, minimalna odlego midzy wierszami, tzw. interlinia i = 2 gr, wysoko pasa pisma p = w + i = 10 gr. 1.4.2. Zasady tworzenia napisw Litery i cyfry o odpowiedniej konstrukcji maj swoje stae punkty odmierzania odstpw pooone na linii odmierzania odstpw. Linia ta przebiega na wysokoci 1 gr = 1/6 wysokoci liter duych d. Odstp midzyliterowy i midzy cyframi zawarty midzy punktami odmierzania odstpw wynosi o = 1,5 gr. Jednak dla napisw wykonywanych z folii odblaskowej typu 3 odstp midzyliterowy i midzy cyframi naley przyj o = 1,8 gr. Odstp midzywyrazowy wynosi h = 3 o = 4,5 gr. Minimalny odstp midzy wyrazem a liczb wynosi x = min. 3 o = 4,5 gr. Niektre litery i cyfry maj linie korekcyjne, ktre s oznaczone na ich rysunkach konstrukcyjnych przez k.Tabela 1.8. Wielko liter i cyfr stosowanych na znakach (mm)

Wykaz liter i cyfr z liniami korekcyjnymi przestawiono na rys. 1.4.2. Zestawienie szerokoci liter, cyfr, znakw specjalnych i odstpw podano w tabelach 1.10 lit. a - d. Dziaanie systemu jest jednakowo sprawne przy kadej wielkoci liter tego samego typu ze wzgldu na proporcjonalno powikszenia. Zestawienie wielkoci liter uywanych do wykonywania napisw podane jest w tabeli 1.8. Grupy wielkoci liter i cyfr stosowanych na znakach kierunku i miejscowoci podano w tabeli 1.9, a dla pozostaych kategorii znakw w opisach szczegowych. Przykadowe obliczenia dugoci napisu cko przedstawiono w tabeli 1.10 lit. e. Dugo napisu o wysokoci 210 mm (gr = 35 mm) wynosi: 21,99 x 35 = 769,65 mm ~77 cm (bez odstpw od obwdki). Odstp poziomy midzy napisem a obwdk powinien wynosi co najmniej 2 gr, za odstp pionowy midzy pasem pisma a grn obwdk powinien by nie mniejszy ni wielko interlinii dla tego pasa pisma. Dolny pas pisma moe przylega bezporednio do dolnej obwdki. Na znakach i tabliczkach stosuje si sownictwo okrelone w zaczniku w opisach szczegowych znakw. Informacje sowne naley jednak stosowa w tych przypadkach, w ktrych przekazanie informacji za pomoc symboli okrelonych w zaczniku jest niedostateczne (moe budzi wtpliwoci).

8

Tabela 1.9. Grupy wielkoci liter i cyfr na znakach kategorii B, D, E, F i tabliczkach do znakw drogowych T

9

Tabela 1.10. Zestawienie szerokoci liter, cyfr, znakw specjalnych i odstpw mierzonych midzy punktami odmierzania a) dla liter

b) dla cyfr

d) dla odstpw

e) przykad obliczenia dugoci napisu cko

c) dla znakw specjalnych

10

Rys. 1.4.1. Sposb zestawienia napisu

Rys. 1.4.2. Wykaz liter i cyfr, w ktrych wystpuj linie korekcyjne

11

1.4.3. Zestawienie liter i cyfr do kopiowania

12

13

14

15

16

17

18

1.5. Umieszczanie znakw1.5.1. Zasady oglne Znaki umieszcza si: 1) po prawej stronie jezdni lub nad jezdni, jeeli dotycz jadcych wszystkimi pasami ruchu, 2) nad poszczeglnymi pasami ruchu, jeeli dotycz jadcych tylko tymi pasami ruchu, 3) po lewej stronie jezdni: a) samodzielnie, jeeli dopuszczaj to przepisy rozporzdzenia w sprawie znakw i sygnaw drogowych, b) jako powtrzenie znakw umieszczonych po prawej stronie na drogach dwujezdniowych, ktrych jezdnie posiadaj wicej ni jeden pas ruchu, przy czym jako obowizkowe dotyczy to znakw kategorii A, B (z wyjtkiem znakw B-35 do B-38), G oraz znakw D-6, D-6a, D-6b, c) na drodze jednokierunkowej, przy czym jako obowizkowe dotyczy to znakw D-6, D-6a, D-6b oraz znakw kategorii G, 4) na jezdni, jeeli droga jest zamknita dla ruchu lub ruch na niej jest ograniczony, 5) na wysepkach w obrbie skrzyowa, jeeli znak nakazu wskazuje obowizek jazdy w okrelonym kierunku. Jeeli znak po lewej stronie jezdni jest powtrzeniem znaku umieszczonego po prawej stronie to powinien znajdowa si w tym samym przekroju poprzecznym drogi, chyba e warunki lokalne to uniemoliwiaj lub przepisy zacznika stanowi inaczej.

1.5.2. Sposb umieszczania znakw Znaki umocowuje si na konstrukcjach wsporczych, tj. supkach, ramach, wysignikach, konstrukcjach bramowych, wykonanych z materiaw trwaych, z wyjtkiem betonu. Dopuszcza si te do umieszczania znakw wykorzystywanie supw linii telekomunikacyjnych, latar, supw trakcyjnych i masztw sygnalizatorw oraz cian budynkw i elementw konstrukcyjnych obiektw inynierskich. Supki konstrukcji wsporczych powinny mie przekrj koowy lub eliptyczny. Nastpny znak powinien by umieszczony za poprzedzajcym w odlegoci co najmniej: 50 m na drogach o dopuszczalnej prdkoci powyej 90 km/h, 20 m na drogach o dopuszczalnej prdkoci powyej 60 km/h, 10 m na pozostaych drogach. Jeeli ze wzgldw lokalnych istnieje konieczno zastosowania dwch lub trzech znakw na jednym supku lub wysigniku, mona je umieszcza w ukadzie pionowym lub poziomym. Dopuszczalne sposoby rozmieszczenia znakw pokazano na rysunkach: 1.5.1 - 1.5.4. Tarcze znakw powinny by odchylone w poziomie od linii prostopadej do osi jezdni. Odchylenie tarczy znakw powinno wynosi okoo 5 w kierunku jezdni. Jeli znaki umieszczone s na ukach poziomych odchylenie tarczy znaku naley skorygowa zalenie od wielkoci promienia oraz od jego kierunku. Zasady odchylenia tarczy znaku pokazano na rys. 1.5.5.

Rys. 1.5.1. Sposoby umieszczania dwch znakw w ukadzie pionowym

Rys. 1.5.2. Sposoby umieszczania dwch znakw w ukadzie poziomym

19

Rys. 1.5.3. Sposoby umieszczania trzech znakw w ukadzie pionowym

Rys. 1.5.4. Sposoby umieszczania trzech znakw w ukadzie mieszanym

Rys. 1.5.5. Odchylenie poziome tarczy znaku:

a) na odcinku prostym

b) na uku poziomym w prawo

c) na uku poziomym w lewo

1.5.3. Odlego znakw od jezdni oraz wysoko ich umieszczania Znaki na drogach z poboczem naley umieszcza tak, aby odlego znaku od krawdzi korony drogi bya nie mniejsza ni 0,5 m (rys. 1.5.6 lit. a). W przypadku gdy warunki terenowe nie pozwalaj na umieszczenie znaku poza koron drogi, znak powinien by umieszczony: a) na drogach z poboczami gruntowymi - na poboczu w odlegoci nie mniejszej ni 0,50 m od krawdzi jezdni, b) na drogach z poboczami o nawierzchni twardej (z pasami awaryjnego postoju) - w odlegoci nie mniejszej ni 0,50 m od krawdzi pobocza bitumicznego. 20

W przypadku szerokiego nasypu znaki mona umieszcza w koronie drogi w odlegoci nie wikszej ni 5 m od krawdzi jezdni. Znaki w pasie dzielcym jezdnie drg dwujezdniowych umieszcza si w odlegoci nie mniejszej ni 0,50 m od zewntrznej krawdzi opaski (rys. 1.5.6 lit. b). Znaki na ulicach umieszcza si w odlegoci 0,50 - 2,00 m od krawdzi jezdni (rys. 1.5.6 lit. c). Minimalna odlego umieszczenia znakw od osi skrajnego toru linii tramwajowej biegncej wzdu drogi wynosi 1,95 m (rys. 1.5.6 lit. d). Powysze odlegoci nie dotycz znakw umieszczanych przez policj w zwizku z zabezpieczeniem miejsca wypadku drogowego, znaki te mog by umieszczane na jezdni.

Rys. 1.5.6. Odlego znakw od krawdzi jezdni:

a) na drodze

c) na ulicy

b) w pasie dzielcym jezdnie drogi dwujezdniowej

d) na drodze, wzdu ktrej biegnie linia tramwajowa

Odlego znaku od jezdni mierzy si w poziomie od krawdzi jezdni (wystajcy krawnik drogowy typu miejskiego wlicza si do chodnika) do najbliszego skrajnego punktu tarczy znaku (trjkta, koa, kwadratu, prostokta) lub tablicy (rys. 1.5.6). Odlegoci znakw od krawdzi jezdni pokazane na rys. 1.5.6 powinny by zachowane rwnie w stosunku do znakw, np. nakazu lub drogowskazw w ksztacie strzay, ktre mog by umieszczane rwnolegle do krawdzi jezdni. Odlego mierzy si wwczas do powierzchni czoowej znaku lub jego krawdzi w miejscu najbliszym jezdni. Wysoko umieszczenia znaku powinna by dostosowana do rodzaju drogi (ulicy) oraz konkretnego miejsca na drodze. Jedn z zasadniczych okolicznoci, ktre naley uwzgldnia, jest ruch pieszych, dla ktrych znak zbyt nisko ustawiony moe stanowi istotn przeszkod. Wysoko umieszczania znakw (dolnej krawdzi lub najniej pooonego jej punktu) podano w tabeli 1.11 i pokazano na rysunku 1.5.7. Wysokoci te nie dotycz znakw umieszczanych przez policj w zwizku z zabezpieczeniem miejsca wypadku 21

drogowego, ktre mog by umieszczane w poziomie nawierzchni jezdni. Jeli na jednym supku umieszczone s dwa znaki kategorii A, B, C, D lub F to dolna krawd niej pooonego znaku znajduje si na wysokoci podanej w tabeli 1.11. Na ulicach w obszarach zabudowanych przez niej umieszczony znak rozumie naley rwnie dodatkowe tabliczki pod znakami. Dopuszcza si umieszczanie znakw D-1 i A-7 wsplnie z sygnalizatorem (rys. 1.5.7 lit. i). Przy ustalaniu wysokoci umieszczenia znaku poza obszarami zabudowanymi oraz w obszarach zabudowanych na drogach nie bdcych ulicami uwzgldnia si doln krawd tabliczki znajdujcej si pod znakiem. Znaki umieszczane na zaporze lub za zapor i na tablicach prowadzcych nie mog by umieszczone niej ni grna krawd zapory lub tablicy. Wysoko umieszczenia duych drogowskazw w ksztacie strzay (E-3) powinna by tak dobrana, aby zapewni jak najlepsz widoczno drogowskazu nie pogarszajc warunkw widocznoci na skrzyowaniu.

Rys. 1.5.7. Wysoko umieszczenia znakw:

a) kategorii A, B, C, D, F, G na drogach

b) E-13, od E-15 do E-21 na drogach

c) E-1, E-2, E-14 na drogach innych ni ulice

d) E-3 na drogach

e) G-1 na drogach

f) na lub za urzdzeniami bezpieczestwa ruchu

g) dwch na jednym supku na drogach innych ni ulice

22

h) E-1, E-2, E-14 na ulicach

i) wsplnie z sygnalizatorem na ulicach

j) kategorii A, B, C, D, F, G

k) dwch na jednym supku na ulicach

l) nad jezdni

23

Tabela 1.11. Wysoko umieszczania znakw

1.6. Znaki o zmiennej treci1.6.1. Zasady oglne Znaki o zmiennej treci s uzupenieniem znakw staych o niezmiennej treci i formie. Rozrnia si dwie odmiany znakw o zmiennej treci: o rysunku cigym, w postaci niecigej (wietlne). Znaki o zmiennej treci umieszcza si nad pasami ruchu na konstrukcjach bramowych lub obok jezd24

ni z zachowaniem skrajni dla odpowiedniego rodzaju drg. Na tablicach, na ktrych umieszczane s znaki o rysunku cigym zmiana nadawanego znaku moe by realizowana poprzez zmian pooenia elementw ruchomych w postaci graniastosupw o podstawie trjktnej, paszczyzny z paskw blaszanych lub tamy, dziki czemu nadawa mona od trzech do piciu rnych symboli. Barwy i wymiary tych znakw s identyczne jak dla znakw staych.

Znaki w postaci niecigej (wietlne) charakteryzuj si tym, e symbol lub napisy, jakie s na nich przedstawiane, s w postaci punktw wietlnych (arwek, diod elektroluminescencyjnych lub soczewek wiatowodw). Ze wzgldu na moliwoci techniczne, widoczno symbolu i potrzeby eksploatacyjne, znaki te nadaj sygnay bdce odwrotnoci znakw staych pod wzgldem barwy ta i symbolu lub napisu. Zmiana pokazywanego znaku nastpuje poprzez wygaszanie bd zapalanie poszczeglnych sekcji elementw wietlnych. W czasie, gdy tablica nie nadaje adnego znaku, nie moe by na niej widoczny aden symbol. W okresie nadawania zamierzonego znaku, na tablicy nie mog pojawia si adne inne niezamierzone symbole i ksztaty. 1.6.2. Znaki o rysunku cigym Znaki o rysunku cigym, ktrych lica wykonane s z folii odblaskowej, nadawane na tablicach o zmiennej treci dziel si na: odblaskowe, odblaskowe podwietlane. W przypadku znakw wykorzystujcych jako elementy informacyjne pryzmaty, klapki, pasy lub panele obrotowe, konieczne jest zapewnienie stabilnoci nadawanego znaku oraz zapobieenie jego zmianom wskutek dziaania wiatru lub zaniku zasilania w energi elektryczn. Konstrukcja tablicy powinna zapewnia pasko pola informacyjnego (symboli i tekstu). Znaki odblaskowe i odblaskowe podwietlane powinny by zgodne z odpowiednimi normami w zakresie chromatycznoci i wspczynnika jaskrawoci dziennej, znaki odblaskowe podwietlane musz dodatkowo zapewni rwnomierno luminancji. 1.6.3. Znaki wietlne o rysunku niecigym (niecige) 1.6.3.1. Charakterystyka techniczna Znaki wietlne o rysunku niecigym -znaki niecige podzieli mona na znaki odpowiadajce barw i ksztatem odpowiednim znakom statycznym oraz znaki przeznaczone wycznie do uytku na tablicach o zmiennej treci. Stosuje si tu pewne uproszczenie formy symbolu oraz zamian barwy ta z biaego (tego) na czarny i barwy symboli z czarnego na biay (ty). Obrzea znakw zakazu i znakw ostrzegawczych s czerwone; inne znaki mog wystpowa w barwie niebieskiej w poczeniu z dowoln inn barw stosowan na znakach drogowych. Konstrukcja tablic ze znakami niecigymi powinna zapewnia atwo obsugi, utrudnia dostp osobom niepowoanym, umoliwia poczenie rozczalne poprzez odpowiedni interfejs. Znaki powin25

ny zapewnia biern lub czynn ochron przed przecieniem termicznym oraz przed poraeniem elektrycznym przy zachowaniu wymogw okrelonych w odpowiedniej normie. Tablice powinny by sprawne w temperaturach od -40 do +40C, mie odporno na penetracj wody i pyw o stopniu IP54. Materiay uyte do ich wytworzenia powinny zapewnia osiganie zamierzonych efektw pod wzgldem przeznaczenia, odpornoci na skrcanie (wraz z elementem zawiesia) i parcie wiatru. Obudowa tablic powinna zapobiega powstawaniu odbi wiata mogcych powodowa olepianie uczestnikw ruchu. ywotno tablicy powinna wynosi co najmniej 10 lat; dopuszczalny spadek sprawnoci znaku w cigu okresu ywotnoci nie moe by wikszy ni 25%. W okresie ywotnoci obudowa i konstrukcja tablicy nie moe nosi ladw korozji ani przedwczesnego zuycia. Okres minimalnej ywotnoci nie dotyczy materiaw podlegajcych normalnie szybszemu zuyciu. Symbole i napisy wystpujce na znakach aktywnych okrela si w odniesieniu do pola rwnowanego, ktre rwne jest rwnowanej powierzchni elementw czynnych (utworzonej przez lini cig zamknit opisan na elementach wieccych si). 1.6.3.2. Klasy znakw niecigych Rozrnia si nastpujce klasy znakw niecigych: klasa D1, o kcie rozsyu strumienia wietlnego w poziomie wynoszcym 5 klasa D2, o kcie rozsyu 7,5, klasa D3, o kcie rozsyu 10. Znaki wietlne klasy D1 stosuje si prostych odcinkach drg oraz na ukach o promieniu wikszym lub rwnym 2500 m. Znaki wietlne klasy D2 stosuje si na ukach o promieniu mniejszym ni 2500 m. Znaki wietlnej klasy D3 stosuje si w miejscach, gdzie konieczne jest zapewnienie widocznoci znaku z rnych kierunkw, np. w rejonie skrzyowa, na wzach itp. 1.6.3.3. Charakterystyka wietlna znakw Dla zapewnienia prawidowego odczytu znaku konieczne jest zapewnienie odpowiedniego stosunku redniej jasnoci punktu dla wszystkich jednobarwnych punktw znaku do redniej jasnoci 10% wszystkich punktw znaku w przedziale [0,8 1,2]. Kontrast znakw wietlnych (stosunek gstoci wiata znaku do gstoci wiata otoczenia) nie moe by niszy ni 5 : 1. Odstp midzy punktami wietlnymi dla piktogramw i napisw nie powinien przekracza 1/10 wysokoci pisma oraz 1/7 w przypadku ksztatw i konturw. W zakresie chromatycznoci znaki wietlne powinny by zgodne z tabelami 1.12 i 1.13, odpowiadajcymi klasom D1 i D2.

Tabela 1.12. Chromatyczno znakw wietlnych o klasie D1

Tabela 1.13. Chromatyczno znakw wietlnych o klasie D2

26

W przypadku znakw opartych na elementach wietlnych (diody elektroluminescencyjne, cieke krysztay, wiatowody) konieczne jest zapobieenie niepodanej emisji wiata. Konieczne jest zapewnienie moliwoci dostrajania jaskrawoci (luminancji) owietlenia ze rda zewntrznego lub wewntrznego tablicy o zmiennej treci do warunkw otoczenia dla utrzymania odpowiedniego poziomu i wspczynnika luminancji. Urzdzenia do regulacji powinny znajdowa si wewntrz znaku lub w zewntrznym urzdzeniu (systemie) sterujcym tablic o zmiennej treci. 1.6.4. Wymiary znakw wietlnych Rozrnia si cztery grupy wielkoci znakw wietlnych: wielkie (A) - stosowane na autostradach i drogach ekspresowych,

due (B) - stosowane na drogach dwujezdniowych, rednie (C) - stosowane na drogach na obszarze zabudowanym, mae (D) - stosowane na drogach jednojezdniowych dwukierunkowych poza obszarem zabudowanym. Podstawowe wymiary dla poszczeglnych klas znakw aktywnych oraz wielkoci stosowanych symboli podane zostay w tabelach 1.14 i 1.15 oraz na rysunkach 1.6.1, 1.6.2. Wszystkie wymiary obejmuj pole rwnowane. Podane wartoci odstpw d s wartociami minimalnymi. Zaleca si, by szeroko czerwonego obrzea na znaku okrgym i trjktnym bya rwna szerokoci obrzea symbolu okrgego lub trjktnego wewntrz znaku. Przykady znakw wietlnych pokazano na rys 1.6.3.

Tabela 1.14. Podstawowe wymiary znakw okrgych (wymiary podano w mm)

Uwagi:

1. rednica pola symbolu e = 7 a / 13,2 2. Odstp d = 0,3 e

Tabela 1.15. Podstawowe wymiary znakw trjktnych (wymiary podano w mm)

Uwagi:

1. Odstp d = 2,329 / (0,3 a)

27

Rys. 1.6.1. Wymiary znakw okrgych

Rys. 1.6.2. Wymiary znakw trjktnych

Rys. 1.6.3. Przykady znakw wietlnych:

a) znak wietlny A-19

b) znak wietlny A-21

c) znak wietlny A-32

d) znak wietlny A-33

e) znak wietlny A-34

f) znak wietlny B-25

g) znak wietlny B-26

h) znak wietlny B-33

i) znak wietlny B-42

28

1.6.5. Zasady stosowania tablic tekstowych o zmiennej treci Oprcz tablic ze znakami o zmiennej treci stosuje si take tablice tekstowe o zmiennej treci. Tablice te umieszcza si na konstrukcjach bramowych nad pasami ruchu lub obok jezdni w miejscach o duym prawdopodobiestwie zaistnienia sytuacji wymuszajcych biece przekazywanie kierujcym zmiennych informacji tekstowych w czasie rzeczywistym. Wielko jednej matrycy znaku graficznego wynosi 5 kolumn i 7 rzdw; wymiary tablicy zale od charakteru drogi, dla ktrej tablice s przeznaczone i od wielkoci znaku. Zaleca si, aby dugo i wysoko tablicy byy odwrotnie proporcjonalnymi wielokrotnociami wysokoci i szerokoci matrycy, np. dugo - 70, wysoko - 50, przy czym nie trzeba zachowywa niezmiennoci stosunku dugo - wysoko, np. dugo - 350, wysoko - 100. Wymiary znakw alfanumerycznych dla poszczeglnych grup wielkoci znakw, stosowanych zgodnie z punktem 1.6.4, podane zostay w tabeli 1.16. Zasady tworzenia napisw pokazano na rys.1.6.4. Przykad tablicy tekstowej o zmiennej treci pokazano na rys.1.6.5. Matryce w stanie bier-

nym nie mog nadawa adnego sygnau wietlnego. Podczas nadawania sygnaw wietlnych nie dopuszcza si pojawiania niepodanych znakw i refleksw wietlnych, mogcych znieksztaci lub zafaszowa tre przekazywanego komunikatu. Oprcz czci zmiennowskazaniowej tablice mog by wyposaone w napisy stae, zwizane np. z ewidencj (nie mog by one jednak widoczne dla kierujcych) oraz napisy tworzce sta, niezmienn cz przekazywanej informacji. Konieczne jest jednak, aby napis ten by rwnie widoczny jak napis zmienny. Zaleca si jednak, by rwnie niezmienne czci informacji przekazywane byy kierujcym w postaci wietlnej. Tre komunikatw nadawanych na tablicach tekstowych o zmiennej treci dotyczy moe np. uprzedzenia o zblianiu si do miejsca poboru opat na autostradzie, o opnieniach w ruchu spowodowanych zatorami, o moliwoci objazdu miejsca nieprzejezdnego, o zaistniaych wypadkach i temu podobnych sytuacjach chwilowych i zmiennych w czasie, dla ktrych nie jest uzasadnione, ani moliwe stawianie znaku staego lub tablicy ze znakiem o zmiennej treci. Zaleca si podawanie czasu ukazania si podawanej informacji.

Tabela 1.16. Wymiary (mm) znakw alfanumerycznych na tablicach tekstowych o zmiennej treci dla poszczeglnych grup wielkoci

Rys. 1.6.4.

Metoda okrelania marginesu dla zachowania czytelnoci tekstu na tablicy o zmiennej treci

29

Nie dopuszcza si przekazywania za porednictwem tablic tekstowych o zmiennej treci informacji mogcych spowodowa rozproszenie uwagi kierujcych, ani te adnych innych nie bdcych bezporednio zwizanych z ruchem drogowym i jego bezpieczestwem.

Kolorystyka napisw ograniczona jest do dwch barw: czarnej dla ta i biaej dla napisw. Nie dopuszcza si stosowania maych liter w nadawanych komunikatach tekstowych.

Rys. 1.6.5.

Przykadowy ukad matryc znakowych na tablicy tekstowej o zmiennej treci

Rys. 1.6.6.

Przykad tablicy o zmiennej treci umieszczonej nad autostrad

30

2. Znaki ostrzegawcze 2.1. Zasady oglne2.1.1. Funkcja, ksztat i wymiary znakw Znaki ostrzegawcze stosuje si w celu uprzedzenia o takich miejscach na drodze, w ktrych kierujcy powinni zachowa szczegln ostrono, ze wzgldu na wystpujce lub mogce wystpowa w tych miejscach niebezpieczestwo. Znaki ostrzegawcze stosuje si nie tylko w miejscach, gdzie wystpuje ono stale, np. zakrt, zwenie jezdni, stromy zjazd, ale rwnie tam, gdzie wystpuje ono okresowo zalenie od okolicznoci, pory dnia, roku, itp. (przed skrzyowaniami lub miejscami pojawiania si dzieci albo zwierzt na drodze). Analizujc potrzeb zastosowania znakw ostrzegawczych naley te przewidywa, jakie miejsca mog by niebezpieczne w wyniku zmieniajcych si warunkw na drodze. Naley uwzgldnia charakter drogi i jej pooenie. Znaki ostrzegawcze maj szczeglne znaczenie na drogach o dopuszczalnej duej prdkoci i dlatego powinny by tak umieszczone, aby odpowiednio wczenie uprzedza o niebezpieczestwie.Tabela 2.1. Wymiary znakw ostrzegawczych (w mm)

Znaki ostrzegawcze maj ksztat trjkta rwnobocznego o wymiarach oznaczonych na rysunku 2.1.1.1 i okrelonych w tabeli 2.1. Rysunki konstrukcyjne zostay przedstawione w rozdziale 9. Znaki ostrzegawcze umieszcza si wierzchokiem trjkta do gry, z wyjtkiem znaku A-7, ktrego wierzchoek powinien by skierowany ku doowi.

Rys. 2.1.1.1. Ksztat i wymiary znakw ostrzegawczych

2.1.2. Odlego znakw ostrzegawczych od miejsc niebezpiecznych Odlego umieszczania znakw ostrzegawczych od wskazywanego miejsca niebezpiecznego powinna by dostosowana do dopuszczalnej prdkoci na drodze i wynosi: a) 150 - 300 m na drogach o dopuszczalnej prdkoci powyej 60 km/h, b) do 100 m na pozostaych drogach, z wyjtkiem znaku A-7, ktry umieszcza si wedug zasad okrelonych w punkcie 2.2.8. Moliwo umieszczenia znakw w podanych granicach naley wykorzysta w szczeglnoci do wy31

boru takiego miejsca jego umieszczenia, aby by widoczny dla kierujcych z jak najwikszej odlegoci. Im wiksza jest dopuszczalna prdko na danym odcinku drogi, tym dalej naley umieszcza znak od miejsca niebezpiecznego. Zaleca si, aby odlego znaku od miejsca niebezpiecznego dla podanych niej dopuszczalnych prdkoci na drodze wynosia: dla v 100 km/h 300 m, dla v = 90 km/h 250 m - 300 m, dla v = 80 km/h 200 m - 250 m, dla v = 70 km/h 150 m - 200 m, dla v 60 km/h 50 m - 100 m.

Dopuszcza si stosowanie dodatkowych znakw ostrzegawczych z tabliczk T-1, w odlegociach wikszych ni podane wyej, w przypadkach uzasadnionych warunkami bezpieczestwa ruchu, np. dla oznakowania czasowych zmian organizacji ruchu na drogach dwujezdniowych. W odlegoci mniejszej od 50 m mona umieszcza znak ostrzegawczy tylko wyjtkowo, np. na ulicach staromiejskich lub w innych miejscach o bardzo ograniczonej przestrzeni. 2.1.3. Tabliczka T-1

Jeeli dla wyjedajcych z drogi poprzecznej dugo odcinka niebezpiecznego jest wiksza ni 500 m, wwczas bezporednio za skrzyowaniem naley powtrzy znak ostrzegawczy z tabliczk T-2 (rys. 2.1.4.1) z odpowiednio zmniejszonymi danymi o dugoci tego odcinka. Przykad oznakowania odcinka niebezpiecznego drogi, na ktrym wystpuje skrzyowanie przedstawiono na rys. 2.1.4.3.

Rys. 2.1.3.1. Tabliczka T-1

Tabliczka T-1 (rys. 2.1.3.1) podaje rzeczywist odlego znaku ostrzegawczego od miejsca niebezpiecznego. Tabliczk T-1 umieszcza si pod znakiem ostrzegawczym w przypadku, gdy ze wzgldw lokalnych nie mona umieci znaku w odlegoci okrelonej w punkcie 2.1.2 oraz pod znakiem dodatkowym umieszczonym w odlegoci wikszej ni okrelone w punkcie 2.1.2. Rzeczywist odlego podaje si w metrach, z dokadnoci do 10 m. 2.1.4. Tabliczki T-2 i T-3

Rys. 2.1.4.1.

Tabliczka T-2

Tabliczka T-2 (rys. 2.1.4.1) podaje dugo odcinka drogi, na ktrym wystpuje niebezpieczestwo. Stosuje si j ze znakami ostrzegawczymi, w celu poinformowania, e niebezpieczestwo, o ktrym ostrzegaj te znaki powtarza si lub wystpuje na odcinku drogi o dugoci przekraczajcej 0,5 km. Dugo tego odcinka podaje si w km z jedn cyfr po przecinku z dokadnoci do 0,5 km.Rys. 2.1.4.3. Oznakowanie odcinka niebezpiecznego drogi, na ktrym wystpuje skrzyowanie poza obszarem zabudowanym


Tabliczk T-3 (rys. 2.1.4.2) oznacza si koniec odcinka drogi, na ktrym wystpuje niebezpieczestwo, jeeli zastosowano znak z tabliczk T-2. W przypadku gdy tabliczk T-2 zastosowano ze znakiem A-3 lub A-4, znaku z tabliczk T-3 nie naley stosowa, jeeli miaby on by umieszczony w odlegoci mniejszej ni 500 m od nastpnego znaku ostrzegajcego, uprzedzajcego o niebezpiecznych zakrtach, umieszczonego zgodnie z zasadami podanymi w punktach 2.2.1 2.2.4. 32

2.2. Opisy szczegowe2.2.1. Niebezpieczny zakrt w prawo Znak A-1 niebezpieczny zakrt w prawo (rys. 2.2.1.1) stosuje si w celu oznakowania pojedynczo wystpujcego uku poziomego, na ktrym droga skrca w prawo, jeeli kt zwrotu uku jest wikszy ni 5O a promie uku R wynosi: R 450 m niezalenie od przechyki uku, 450 m < R < 750 m w zalenoci od przechyki pokazanej na rysunku 2.2.1.2,

przy R 750 m znaku A-1 nie stosuje si bez wzgldu na wielko przechyki.

2.2.2. Niebezpieczny zakrt w lewo

Rys. 2.2.1.1. Znak A-1

Rys. 2.2.2.1. Znak A-2

Jeeli jednak uk poziomy posiada ograniczon widoczno i wymaga oznakowania liniami P-3a lub P-4, wwczas znak A-1 naley stosowa bez wzgldu na wielko kta zwrotu, promienia i przechyki. Zastrzeenie to dotyczy rwnie przypadkw, gdy brak widocznoci wynika z nakadajcych si na siebie ukw poziomego i pionowego wypukego.

Znak A-2 niebezpieczny zakrt w lewo (rys. 2.2.2.1) stosuje si w celu oznakowania pojedynczo wystpujcego uku poziomego, na ktrym droga skrca w lewo. Pozostae zasady stosowania tego znaku s analogiczne jak dla znaku A-1. 2.2.3. Dwa niebezpieczne zakrty - pierwszy w prawo

Rys. 2.2.3.1. Znak A-3

Znak A-3 dwa niebezpieczne zakrty - pierwszy w prawo (rys. 2.2.3.1) stosuje si wwczas, gdy odlego od koca pierwszego, wymagajcego oznakowania uku, na ktrym droga skrca w prawo do pocztku drugiego, wymagajcego oznakowania uku jest mniejsza ni 300 m. Nie ma znaczenia czy drugi uk jest w tym samym kierunku, czy przeciwnym. Pozostae zasady stosowania tego znaku s analogiczne jak dla znaku A-1. Jeeli konieczne jest oznakowanie trzech ukw oddzielonych od siebie odcinkami prostymi o dugoci mniejszej ni 300 m, pod znakiem A-3 umieszcza si tabliczk T-4 (rys. 2.2.3.2). Gdy takich ukw jest wicej ni trzy, zamiast tabliczki T-4 umieszcza si tabliczk T-2.Rys. 2.2.1.2. Zakres stosowania znaku A-1 w zalenoci od przechyki i promienia uku, przy 450 m < R < 750 m

Znak A-1 stosuje si take jeeli na uku dochodzi do czstych wypadkw lub kolizji. Znak A-1 stosuje si na drogach poza miastami, a w miastach gdy droga nie jest ulic a dopuszczalna prdko na niej jest wiksza od 60 km/h. Na ulicach znak ten stosuje si w przypadkach uzasadnionych niekorzystnymi warunkami lokalnymi np. bardzo za widoczno drogi, uk o zwrocie powyej 75O. 33


Na kocu ostatniego uku oznakowanego znakiem A-3 z tabliczk T-2 lub T-4 w miejscu, w ktrym uk przechodzi w prost powtarza si znak A-3 z tabliczk T-3, z wyjtkiem opisanym w punkcie 2.1.4.

Jeeli liczba ukw jest wiksza ni 3, a krto odcinka mierzonego od pocztku pierwszego uku do koca ostatniego jest wiksza ni 160/km, pod znakiem A-3 umieszcza si tabliczk T-5 (rys. 2.2.3.3) wskazujc pocztek drogi krtej oraz tabliczk T-2 wskazujc dugo odcinka. Przykady opisanych wersji oznakowania drogi z niebezpiecznymi zakrtami pokazano na rysunku 2.2.3.3.

Rys. 2.2.3.3.

Tabliczka T-5

Pozostae zasady oznakowania odcinka drogi, na ktrej wystpuj wicej ni dwa uki wymagajce oznakowania, oddzielone od siebie odcinkami prostymi o dugoci mniejszej ni 300 m, s analogiczne jak dla innych znakw ostrzegawczych z tabliczkami T-2 i T-3 i opisane s w punkcie 2.1.4. uki o duych ktach zwrotu lub ograniczonej widocznoci naley oznakowywa tablicami prowadzcymi na uku wedug zasad podanych w zaczniku nr 4 do rozporzdzenia. Ograniczenia prdkoci wyraone znakiem B-33 stosuje si jeeli: parametry uku (promie, przechyka, szorstko nawierzchni, warunki widocznoci) wymagaj zmniejszenia prdkoci, w serii ukw wystpuje uk o parametrach szczeglnie odbiegajcych od parametrw pozostaych ukw, istniejce oznakowanie pionowe, poziome i zastosowane urzdzenia bezpieczestwa ruchu okazuj si niewystarczajce dla zapewnienia bezpieczestwa ruchu na uku. 2.2.4. Dwa niebezpieczne zakrty - pierwszy w lewo

Rys. 2.2.4.1. Znak A-4

Znak A-4 dwa niebezpieczne zakrty - pierwszy w lewo (rys. 2.2.4.1) stosuje si, gdy na pierwszym uku droga skrca w lewo. Zasady stosowania tego znaku s analogiczne jak dla znaku A-3. 34

Rys. 2.2.3.4. Oznakowanie drogi z niebezpiecznymi zakrtami

2.2.5. Skrzyowanie drg

Rys. 2.2.6.2. Rys. 2.2.5.1. Znak A-5

Znak A-6b

Znak A-5 skrzyowanie drg (rys. 2.2.5.1) stosuje si przed skrzyowaniem drg, z ktrych adnej nie nadano pierwszestwa (pkt 2.2.6). Znak A-5 stosuje si w obszarze zabudowanym jeeli: na skrzyowaniu wystpuje wlot drogi, ktra na poprzedzajcym odcinku ma pierwszestwo nadane znakiem D-1, A-6a, A-6b, A-6c A-6d lub A-6e, w przypadkach, gdy skrzyowanie moe nie by wystarczajco postrzegane przez kierujcych lub geometria skrzyowania moe sugerowa inne zasady pierwszestwa. Zasad nie nadawania pierwszestwa na skrzyowaniu stosuje si w szczeglnoci na drogach klas L i D, jeeli natenia ruchu na wlotach s duo mniejsze ni ich przepustowo i zapewniony jest dostateczny poziom swobody ruchu. Rozwizanie takie stanowi naturalny element uspokojenia ruchu w obszarze zabudowanym. Znak A-5 umieszcza si na wszystkich wlotach na skrzyowanie. Dopuszcza si stosowanie znaku A-5 przed skrzyowaniem dwch drg gruntowych, jeeli uzasadnia to natenie i struktura ruchu, a take gdy nawierzchnia umoliwia jazd pojazdw samochodowych z prdkoci 30 - 40 km/h. 2.2.6. Skrzyowanie z drog podporzdkowan Znaki ostrzegajce o skrzyowaniu z drog podporzdkowan od A-6a do A-6c stosuje si w zasadzie poza obszarem zabudowanym dla wskazania, e pierwszestwo maj pojazdy poruszajce si po drodze, na ktrej ten znak umieszczono. Znaki te stosuje si nastpujco:

b) znak A-6b skrzyowanie z drog podporzdkowan wystpujc po prawej stronie (rys. 2.2.6.2) wwczas, gdy droga podporzdkowana wystpuje po prawej stronie drogi z pierwszestwem,

Rys. 2.2.6.3. Znak A-6c

Rys. 2.2.6.1. Znak A-6a

a) znak A-6a skrzyowanie z drog podporzdkowan wystpujc po obu stronach (rys. 2.2.6.1) wwczas, gdy drogi podporzdkowane wystpuj po obu stronach drogi z pierwszestwem, 35

c) znak A-6c skrzyowanie z drog podporzdkowan wystpujc po lewej stronie (rys. 2.2.6.3) wwczas, gdy droga podporzdkowana wystpuje po lewej stronie drogi z pierwszestwem, Uwzgldniajc klas drg pierwszestwo naley nadawa drogom w nastpujcej kolejnoci: 1) drogi ekspresowe, 2) drogi krajowe oznaczone numerem szlaku midzynarodowego, 3) pozostae drogi krajowe, 4) drogi wojewdzkie, 5) drogi powiatowe, 6) drogi gminne. Na skrzyowaniach drg o tej samej funkcji pierwszestwo naley nadawa drogom o wikszym nateniu ruchu, drogom, po ktrych przebiegaj linie komunikacji publicznej i drogom, ktrym nadanie pierwszestwa jest uzasadnione cechami geometrycznymi skrzyowania. O ile to moliwe, pierwszestwo naley nadawa duszym cigom drg. Znaki A-6a, A-6b i A-6c stosuje si na drogach, ktre na skrzyowaniu przebiegaj w linii prostej, wczajc w to rwnie przebieg drogi w uku. Jeeli droga z pierwszestwem przejazdu zmienia kierunek na skrzyowaniu, wwczas zamiast znakw A-6a A-6c, nawet poza obszarem zabudowanym, stosuje si znak D-1 (rys.5.2.1.1) z odpowiedni odmian tabliczki T-6a pokazujc przebieg drogi z pierwszestwem i drg podporzdkowanych - zgodnie z zasadami okrelonymi w punkcie 5.2.1.3.

Dopuszcza si stosowanie znakw A-6a A-6c w obszarze zabudowanym: gdy istnieje potrzeba nadania pierwszestwa drodze na pojedynczym skrzyowaniu, na drogach dwujezdniowych o dopuszczalnej prdkoci powyej 60 km/h. Znaki A-6 mog by umieszczane tylko wwczas, gdy na drodze podporzdkowanej ustawiono znak A-7 lub B-20. Znaki A-6a, A-6b i A-6c stosuje si niezalenie od tego pod jakim ktem droga podporzdkowana czy si z drog z pierwszestwem przejazdu. Jeeli przed skrzyowaniem jest umieszczona tablica przeddrogowskazowa, to znak A-6 naley umieszcza nad t tablic wedug zasad okrelonych w punkcie 6.3.1.1.

Rys. 2.2.6.5. Oznakowanie ssiadujcych ze sob skrzyowa znakami A6a - A6c z tabliczkami T-6b przedstawiajcymi:

Rys. 2.2.6.4.

Tabliczka T-6b

Jeeli osie drg poprzecznych nie przecinaj si na skrzyowaniu, a nie mona zastosowa indywidualnego (dla kadego z nich) oznakowania, to pod znakiem A-6a, A-6b lub A-6c umieszcza si tabliczk T-6b. Tabliczk T-6b stosuje si take na skrzyowaniach o nietypowym ukadzie drg np. jeeli wloty drogi podporzdkowanej wystpuj tylko po jednej stronie drogi z pierwszestwem lub droga z pierwszestwem przebiega w uku o duym zwrocie lub maym promieniu. Na tabliczce T-6b przedstawia si schematycznie rzeczywisty ukad drg na skrzyowaniu. Przebieg drogi z pierwszestwem oznacza si lini szersz. Przykady oznakowania skrzyowa znakami A-6, A-6b i A-6c z tabliczkami T-6b pokazano na rysunku 2.2.6.5.Jeeli osie drg poprzecznych nie przecinaj si na skrzyowaniu, a nie mona zastosowa indywidualnego (dla kadego z nich) oznakowania, to pod znakiem A-6a, A-6b lub A-6c umieszcza si tabliczk T-6b. Tabliczk T-6b stosuje si take na skrzyowaniach o nietypowym ukadzie drg np. jeeli wloty drogi podporzdkowanej wystpuj tylko po jednej stronie drogi z pierwszestwem lub droga z pierwszestwem przebiega w uku o duym zwrocie lub maym promieniu. Na tabliczce T-6b przedstawia si schematycznie rzeczywisty ukad drg na skrzyowaniu. Przebieg drogi z pierwszestwem oznacza si lini szersz. Przykady oznakowania skrzyowa znakami A-6, A-6b i A-6c z tabliczkami T-6b pokazano na rysunku 2.2.6.5. 36

a) dwie drogi podporzdkowane po przeciwnych stronach

b) dwie drogi podporzdkowane po jednej stronie

Rys. 2.2.7.2. Oznakowanie skrzyowania znakiem A-6d

c) trzy drogi podporzdkowane na przemian po przeciwnych stronach

Rys. 2.2.7.3.

Znak A-6e

2.2.7.

Wlot drogi jednokierunkowej

Znak A-6e wlot drogi jednokierunkowej z lewej strony (rys. 2.2.7.3) stosuje si przed skrzyowaniem z drog bdc podporzdkowanym wlotem jednokierunkowym z lewej strony, ktrym jest w szczeglnoci cznica lub inna droga koczca si pasem wczania. 2.2.8. Ustp pierwszestwa

Rys. 2.2.7.1.

Znak A-6d

Znak A-6d wlot drogi jednokierunkowej z prawej strony (rys. 2.2.7.1) stosuje si przed skrzyowaniem z drog bdc podporzdkowanym wlotem jednokierunkowym z prawej strony, ktrym jest w szczeglnoci cznica lub inna droga koczca si pasem wczania; przykad oznakowania skrzyowania znakiem A-6d pokazano na rysunku 2.2.7.2. 37

Rys. 2.2.8.1. Znak A-7

Znak A-7 ustp pierwszestwa (rys. 2.2.8.1) umieszcza si na drodze podporzdkowanej przed skrzyowaniem z drog z pierwszestwem.

Znak A-7 moe by umieszczany take w innych miejscach przecinania si kierunkw ruchu gdzie obowizek ustpienia pierwszestwa wynika z przepisw ustawy Prawo o ruchu drogowym (wyjazd z obiektw). Gdy na drodze podporzdkowanej nie s spenione warunki widocznoci, wwczas zamiast znaku A-7 powinien by umieszczony znak B-20, ktrego zasady stosowania okrelono w punkcie 3.2.21. Znaki A-7 i B-20 umieszczone przed skrzyowaniem nie mog wystpowa samodzielnie, lecz tylko z odpowiednimi znakami (A-6 lub D-1) na drodze z pierwszestwem przejazdu. Nie dotyczy to znakw umieszczonych przed skrzyowaniem z ruchem okrnym. Znak A-7 naley umieszcza moliwie blisko skrzyowania i nie dalej ni: 50 m - na drogach o dopuszczalnej prdkoci powyej 60 km/h, 25 m - na pozostaych drogach. Na drogach o dopuszczalnej prdkoci powyej 60 km/h, znak A-7 naley poprzedzi w odlegoci od 150 do 300 m znakiem A-7 z tabliczk T-l. Przykad tak oznakowanego skrzyowania pokazano na rysunku 2.2.8.2.

przejazdu na skrzyowaniu (rys. 2.2.8.3), ktrej zasady stosowania okrelono w punkcie 5.2.1.3. W razie koniecznoci zmiany pierwszestwa przejazdu, na wlotach, ktre po wprowadzeniu zmiany utrac pierwszestwo, naley umieci znaki D-48 wedug zasad okrelonych w punkcie 5.2.54.

Rys. 2.2.8.3. Tabliczka T-6c

2.2.9. Skrzyowanie o ruchu okrnym

Rys. 2.2.9.1. Znak A-8

Znak A-8 skrzyowanie o ruchu okrnym (rys. 2.2.9.1) stosuje si przed skrzyowaniami, na ktrych ruch odbywa si po obwiedni wyspy (z wyjtkiem tramwajw, ktre mog przecina wysp), a ktre s oznakowane znakami C-12. Znak A-8 stosuje si gwnie poza obszarami zabudowanymi, a na obszarach zabudowanych wtedy, gdy skrzyowanie z ruchem okrnym wystpuje na drodze oznakowanej wczeniej jako droga z pierwszestwem i nie jest widoczne z dostatecznej odlegoci. 2.2.10. Przejazd kolejowy z zaporami

Rys. 2.2.8.2. Oznakowanie skrzyowania znakiem A-7 z tabliczk T-1 dla v > 60 km/h

Oznakowanie skrzyowania drg nierwnorzdnych naley rozpoczyna od umieszczenia znakw A-7 lub B-20, a nastpnie znakw A-6 lub D-1. cznie ze znakiem A-7 moe by umieszczony na tym samym supku tylko jeden znak ostrzegawczy, zakazu, nakazu lub znak informacyjny D-2. Jeeli przed skrzyowaniem jest umieszczona tablica przeddrogowskazowa, to znak A-7 naley umieszcza nad t tablic wedug zasad okrelonych w punkcie 6.3.1.1. Pod znakiem A-7 moe by umieszczona tabliczka T-6c, podajca przebieg drogi z pierwszestwem 38

Rys. 2.2.10.1. Znak A-9

Znak A-9 przejazd kolejowy z zaporami (rys. 2.2.10.1) stosuje si przed przejazdem kolejowym z zaporami zamykajcymi ca szeroko jezdni (kategoria A) lub pzaporami zamykajcymi wjazd na przejazd (kategoria B). Oprcz znakw A-9 przed przejazdem kolejowym stosuje si supki wskanikowe G-1, a mianowicie: 1) z trzema kreskami, znak G-la (rys. 2.2.10.2) umieszczany pod tarcz znaku ostrzegawczego,

2) z dwiema kreskami, znak G-lb (rys. 2.2.10.3) umieszczany na 2/3 odlegoci znaku ostrzegawczego od przejazdu, 3) z jedn kresk, znak G-lc (rys. 2.2.10.4) umieszczany na 1/3 odlegoci znaku ostrzegawczego od przejazdu.

Znak G-1a umieszcza si bezporednio pod tarcz znaku ostrzegawczego lub pod tabliczk, jeeli jest ona pod znakiem. Znaki G-1b i G-1c umieszcza si na tej samej wysokoci co znak G-1a.

Rys. 2.2.10.5. Znak G-1d Rys. 2.2.10.2. Znak G-la

Rys. 2.2.10.6. Znak G-1e Rys. 2.2.10.3. Znak G-lb

Rys. 2.2.10.7. Znak G-1f Rys. 2.2.10.4. Znak G-lc

Odlego supkw wskanikowych od przejazdu w zalenoci od odlegoci znaku A-9 od przejazdu kolejowego podano w tabeli 2.2.

Jeeli na drodze o dopuszczalnej prdkoci powyej 60 km/h widoczno przejazdu z drogi jest mniejsza ni 100 m oraz na jezdniach jednokierunkowych, znak A-9 ze supkami wskanikowymi umieszcza si take po lewej stronie jezdni, z tym e po tej stronie stosuje si supki wskanikowe G-1d (rys. 2.2.10.5), G-1e (rys. 2.2.10.6) i G-1f (rys. 2.2.10.7).

Tabela 2.2. Odlego supkw wskanikowych od przejazdu kolejowego

39

Rys. 2.2.10.8. Oznakowanie przejazdw kolejowych pooonych w rnych odlegociach od skrzyowania:

b) od 100 do 150 m i podporzdkowaniu drogi prowadzcej do przejazdu

a) od 150 do 300 m

c) poniej 100 m i podporzdkowaniu drogi prowadzcej do przejazdu

d) poniej 100 m i podporzdkowaniu drogi prowadzcej do skrzyowania, na ktrym zmienia si kierunek z pierwszestwem

40

2.2.11. Przejazd kolejowy bez zapr

Rys. 2.2.11.1. Znak A-10

e) poniej 100 m i nadaniu pierwszestwa drodze prowadzcej do skrzyowania, na ktrym zmienia si kierunek z pierwszestwem

Znak A-10 przejazd kolejowy bez zapr (rys. 2.2.11.1) stosuje si przed przejazdami kolejowymi bez zapr lub pzapr - wyposaonymi w samoczynn sygnalizacj wietln (kategoria C) lub nie wyposaonymi w adne z wymienionych urzdze (kategoria D). Zasady oznakowania przejazdw kolejowych znakiem A-10 s analogiczne jak znakiem A-9, ktre okrelono w punkcie 2.2.10.

Jeeli odlego znaku ostrzegawczego od przejazdu kolejowego jest mniejsza ni podana w tabeli 2.2: w kolumnie I, a mieci si w przedziale podanym w kolumnie II, to pod znakiem ostrzegawczym umieszcza si supek wskanikowy G-1b, w poowie odlegoci od przejazdu supek G-1c, w kolumnie II, to pod znakiem ostrzegawczym umieszcza si supek wskanikowy G-1c; wwczas znak A-9 i supek wskanikowy G-1f naley umieci rwnie po lewej stronie drogi. Jeeli droga biegnie rwnolegle do linii kolejowej, w odlegoci mniejszej ni podano w kolumnie II tabeli 2.2, przed skrzyowaniami z drogami przecinajcymi lini kolejow naley umieci tablic przeddrogowskazow, na ktrej na symbolu drogi przecinajcej lini kolejow umieszcza si odpowiedni znak ostrzegawczy o przejedzie kolejowym (A-9 lub A-10). Nazwy miejscowoci na tablicy przeddrogowskazowej i symbole naley podawa wedug zasad okrelonych w punkcie 6.2. Jeeli nie ma uzasadnienia dla umieszczenia tablicy przeddrogowskazowej, naley zastosowa odpowiedni odmian znaku F-6a ze znakiem A-9 lub A-10. Przykady oznakowania przejazdw kolejowych pooonych blisko skrzyowa pokazano na rysunku 2.2.10.8. Przed przejazdami kolejowymi na zelektryfikowanej linii kolejowej umieszcza si dodatkowo na osobnym wsporniku znak G-2 sie pod napiciem okrelony w punkcie 2.2.11. Na drogach gruntowych znak A-9 umieszcza si cznie ze supkiem wskanikowym z jedn kresk (G-1c), w odlegoci 50 - 100 m od przejazdu kolejowego. 41

Rys. 2.2.11.2.

Tabliczka T-7

Przed przejazdami kolejowymi kategorii C i D szczeglnie niebezpiecznymi ze wzgldu na: ostry kt (poniej 60) przecicia si drogi z lini kolejow lub blisko toru kolejowego przebiegajcego rwnolegle do osi drogi, lub przebieg linii kolejowej w uku, naley stosowa pod znakiem A-10 tabliczk T-7 (rys. 2.2.11.2) podajc schematycznie rzeczywisty ukad torw i drogi na takim przejedzie . Bezporednio przed przejazdem kolejowym kategorii C i D oraz przed przejciami uytku publicznego dla pieszych (kategoria E), bez obsugiwanego urzdzenia zabezpieczajcego, umieszcza si znak Krzy w. Andrzeja:

Rys. 2.2.11.3. Znak G-3

o pojedynczych ramionach, znak G-3 (rys. 2.2.11.3) przed przejazdami kolejowymi na liniach jednotorowych,

o podwjnych dolnych ramionach, znak G-4 (rys. 2.2.11.4) przed przejazdami kolejowymi na liniach dwu- i wielotorowych.

nych, a ruch na drodze jest wstrzymywany przez pracownika kolei, to przed takim miejscem umieszcza si znak A-30 inne niebezpieczestwo z tabliczk T-10, zgodnie z zasadami okrelonymi w punkcie 2.2.31. 2.2.12. Nierwna droga

Rys. 2.2.11.4. Znak G-4

Znaki G-3 i G-4 naley umieszcza w miejscu, w ktrym - w zwizku z ruchem pocigu - powinien by zatrzymany pojazd na drodze, a wic nie bliej ni 5 m od skrajnej szyny; przed przejciami odlego ta nie moe by mniejsza ni 3 m od skrajnej szyny. Wymienione odlegoci mog by zwikszone, jeeli: poprawi to widoczno znaku z drogi, ze wzgldu na ostry kt przecicia si linii kolejowej z drog, konieczne jest zapewnienie co najmniej 3 m odlegoci pojazdu od skrajnej szyny, mierzc w linii prostopadej do osi toru. Przy zwikszeniu odlegoci znaku od szyny naley sprawdzi czy warunki widocznoci pojazdu szynowego z drogi nie zostay naruszone. Umieszczenie znaku G-3 (G-4) w odlegoci mniejszej ni 5 m od szyny moe nastpi jedynie za zgod zarzdu kolei. Przed przejazdami kolejowymi na linii kolejowej zelektryfikowanej umieszcza si dodatkowo, na tym samym wsporniku co znak Krzy w. Andrzeja lub na osobnym supku, znak G-2 sie pod napiciem (rys. 2.2.11.5).

Rys. 2.2.12.1. Znak A-11

Znak A-11 nierwna droga (rys. 2.2.12.1) umieszcza si przed odcinkami jezdni o duych nierwnociach, ktre mog by niebezpieczne dla ruchu lub obniaj komfort jazdy. W szczeglnoci naley oznakowa odcinki, na ktrych s: nierwnoci wystpujce na przejazdach kolejowych, pofadowania wystpujce na stromych zjazdach z mostw i wiaduktw oraz na tych obiektach, niewielkie zapadnicia si jezdni, zawyony (zaniony) most lub przepust, poprzeczny ciek lub garb, wyboje, poprzeczny uskok nawierzchni, inne ni przeomy zniszczenia nawierzchni. Na odcinku drogi w uku, na skrzyowaniu lub przy duym spadku naley oznakowywa nawet niewielkie nierwnoci. Przy ocenie nierwnoci wymagajcych oznakowania naley bra pod uwag oglny standard drogi; im wyszy jest standard, tym mniejsze nierwnoci naley oznakowywa. 2.2.13. Prg zwalniajcy

Rys. 2.2.11.5. Znak G-2

Przed przejazdami kolejowymi kategorii D, na ktrych nie s zachowane warunki widocznoci toru umieszcza si dodatkowo znak B-20 wedug zasad podanych w punkcie 3.2.21. Jeeli droga przecina tor kolejowy bdcy bocznic lub torem manewrowym albo jest on sporadycznie eksploatowany np. w celach turystycz42

Rys. 2.2.13.1. Znak A-11a

Znak A-11a prg zwalniajcy (rys. 2.2.13.1) umieszcza si przed zastosowanymi na jezdni progami zwalniajcymi. Na odcinku drogi, na ktrym zastosowano progi zwalniajce, prdko powinna by ograniczona do wartoci, przy ktrej nastpuje

agodny przejazd przez prg zwalniajcy, zgodnie z zasadami podanymi w punkcie 3.2.34.1. Jeeli progi zwalniajce znajduj si w strefie ograniczonej prdkoci (znak B-43) lub w strefie zamieszkania (znak D-40) a przejazd przez nie moe odbywa si z prdkoci wiksz lub rwn ustalonej dla tej strefy, to znakw B-33 mona nie stosowa. 2.2.14. Zwenie jezdni Znaki od A-12a do A-12c stosuje si w celu ostrzeenia o zblianiu si do zwenia jezdni, ktre moe by niebezpieczne dla kierujcych. Znak A-12a zwenie jezdni - dwustronne (rys. 2.2.14.1) umieszcza si przed miejscami, w ktrych jezdnia jest zwona z obu stron.

Rys. 2.2.14.1. Znak A-12a

Znak A-12b zwenie jezdni - prawostronne (rys. 2.2.14.2) umieszcza si przed miejscami, w ktrych jezdnia jest zwona z prawej strony.

Znakw tych nie naley stosowa do oznakowania zwenia pobocza lub zakoczenia pobocza bitumicznego; w tym drugim przypadku stosuje si oznakowanie okrelone w punkcie 2.2.33. Przy zweniu, zwaszcza dwustronnym, uniemoliwiajcym wyminicie si dwch pojazdw o normatywnej szerokoci, mona dodatkowo umieszcza znaki B-31 i D-5, ktrych zasady stosowania okrelono w punktach 3.2.32 i 5.2.5. Jeeli zwony odcinek drogi, na ktrym nie jest moliwe wymijanie si pojazdw, jest duszy ni 150 m lub znajduje si w uku pionowym lub poziomym i kierujcy nie widz pojazdw znajdujcych si po przeciwnych stronach zwenia, naley zastosowa: sygnalizacj wietln lub rczne kierowanie ruchem, lub miejscowe poszerzenie zwonego odcinka umoliwiajcego wyminicie si pojazdw. Jeeli pas ruchu koczy si na odcinku midzywzowym, to na drodze o dopuszczalnej prdkoci powyej 60 km/h umieszcza si znaki A-12b lub A-12c oraz w odlegoci do 100 m od koca pasa ruchu umieszcza si znak D-14 lub D-14a, a na drodze o dopuszczalnej prdkoci do 60 km/h stosuje si tylko znaki D-14 lub D-14a. 2.2.15. Ruchomy most

Rys. 2.2.15.1. Znak A-13 Rys. 2.2.14.2. Znak A-12b

Znak A-12c zwenie jezdni - lewostronne (rys. 2.2.14.3) umieszcza si przed miejscami, w ktrych jezdnia jest zwona z lewej strony.

Znak A-13 ruchomy most (rys. 2.2.15.1) stosuje si przed czynnymi, ruchomymi mostami (zwodzonymi, obrotowymi). Przed tymi obiektami mog by rwnie stosowane znaki ograniczajce ruch na mocie lub przed nim, np. zakazujce wyprzedzania, ograniczajce prdko lub mas pojazdu dopuszczonego do przejazdu. Przed mostem powinna by zainstalowana sygnalizacja wietlna do nadawania co najmniej sygnau czerwonego. 2.2.16. Roboty na drodze

Rys. 2.2.14.3. Znak A-12c

Znaki A-12a A-12c umieszcza si przed miejscami, w ktrych wystpuje co najmniej po jednej stronie jezdni, zmniejszenie jej szerokoci powyej 0,2 m oraz jeeli szeroko zwonego odcinka jezdni wynosi mniej ni 5,5 m. 43

Znak A-14 roboty na drodze (rys. 2.2.16.1) stosuje si w celu ostrzeenia o zblianiu si do miejsc, w ktrych kierujcy pojazdem moe spotka osoby pracujce na drodze lub przeszkody, takie jak np. maszyny lub materiay znajdujce si na drodze i utrudniajce ruch.

2.2.18. Przejcie dla pieszych

Rys. 2.2.16.1. Znak A-14

W zalenoci od sytuacji na drodze znaki A-14 stosuje si cznie z innymi znakami pionowymi, poziomymi, sygnalizacj wietln lub urzdzeniami bezpieczestwa ruchu drogowego.

Rys. 2.2.18.1. Znak A-16


Znak A-16 przejcie dla pieszych (rys. 2.2.18.1) umieszcza si przed wyznaczonym na drodze przejciem dla pieszych w przypadkach, gdy moe nie by widoczne odpowiednio wczenie przez kierujcych pojazdami lub ze wzgldw bezpieczestwa konieczne jest ostrzeenie o przejciu. Znaki A-16 umieszcza si przed przejciem dla pieszych bez sygnalizacji wietlnej na drodze, na ktrej prdko wynosi powyej 60 km/h, a przy innej prdkoci przed przejciami bez sygnalizacji wietlnej wyznaczonymi pomidzy skrzyowaniami. Szczegowe zasady oznakowania przej dla pieszych zostay okrelone w punkcie 5.2.6. 2.2.19. Dzieci

Znak A-14 z tabliczk T-19 wskazujc na malowanie znakw poziomych stosuje si w czasie, gdy na drodze prowadzone s prace zwizane z umieszczaniem lub odnow oznakowania poziomego (malowanie nakadanie oznakowania grubowarstwowego lub tam). Znaki A-14 z tabliczk T-19 powinny by usunite niezwocznie po usuniciu urzdze bezpieczestwa ruchu drogowego zabezpieczajcych wiee oznakowanie poziome. 2.2.17. liska jezdnia

Rys. 2.2.19.1. Znak A-17

Rys. 2.2.17.1. Znak A-15

Znak A-15 liska jezdnia (rys. 2.2.17.1) stosuje si przed odcinkami drogi, stanowicymi niebezpieczestwo dla ruchu z powodu zmniejszonej szorstkoci jezdni, ktrej kierujcy moe si nie spodziewa, a spowodowanej: zmian rodzaju nawierzchni (np. z betonu asfaltowego na kostkow), rnym czasem ukadania nawierzchni tego samego rodzaju, staym lub okresowym zawilgoceniem nawierzchni. 44

Znak A-17 dzieci (rys. 2.2.19.1) stosuje si w celu ostrzeenia o miejscu na drodze szczeglnie uczszczanym przez dzieci w wieku od 7 do 15 lat lub o bliskoci takiego miejsca. Znak umieszcza si zwaszcza w pobliu szk podstawowych, gimnazjw, placwek prowadzcych zajcia z dziemi, terenw zabaw i innych. Znak mona zastosowa po dokonaniu indywidualnej oceny miejsca, wywiadw z ludnoci i obserwacji warunkw ruchu oraz zachowywania si dzieci. O koniecznoci stosowania znaku A-17 decyduj przypadki czstego pojawiania si dzieci na drodze, a nie odlego drogi od obiektu, do ktrego uczszczaj dzieci. Pozostae sposoby i zasady zabezpieczenia przy drodze miejsc szczeglnie uczszczanych przez dzieci (bariery, acuchy, itp.) zostay okrelone w zaczniku nr 4 do rozporzdzenia.

2.2.20. Uwaga na zwierzta Znaki ostrzegajce o moliwoci napotkania na drodze zwierzt stosuje si przed miejscami, w ktrych kierujcym pojazdami mog zagraa zwierzta znajdujce si na drodze lub w jej pobliu.

wie na otwarty teren oraz przed wjazdami na mosty w dolinach o silnych cigach powietrza. Zaleca si, aby w miejscach wystpowania silnych podmuchw wiatru by ustawiony sygnalizator wiatru pokazujcy si i kierunek podmuchu wiatru w danej chwili. Zasady stosowania sygnalizatorw wiatru zostay okrelone w zaczniku nr 4 do rozporzdzenia. Znak A-19 moe by stosowany jako wietlny i wcza si gdy podmuchy wiatru przekraczaj 12 m/s. 2.2.22. Odcinek jezdni o ruchu dwukierunkowym

Rys. 2.2.20.1. Znak A-18a

Znak A-18a zwierzta gospodarskie (rys. 2.2.20.1) stosuje si do oznaczania miejsc, w ktrych odbywa si regularny przepd zwierzt gospodarskich wzdu lub w poprzek drogi, np. przy orodkach hodowlanych, pastwiskach, itp.

Rys. 2.2.22.1. Znak A-20

Rys. 2.2.20.2.

Znak A-18b

Znak A-18b zwierzta dzikie (rys. 2.2.20.2) stosuje si do oznaczania miejsc, w ktrych zwierzta dziko yjce czsto przekraczaj drog, np. przy wjedzie do lasu o duej iloci zwierzyny lub w miejscu przecicia przez drog dojcia do wodopoju. Miejsca takie mona ustali m.in. na podstawie informacji suby lenej o szlakach wdrwek dzikich zwierzt. 2.2.21. Boczny wiatr

Rys. 2.2.21.1. Znak A-19

Znak A-19 boczny wiatr (rys. 2.2.21.1) umieszcza si przed miejscami, gdzie czsto wystpuje silny boczny wiatr np. przed wyjazdem z gstego lasu, z gbokiego wykopu, z obszaru o zwartej zabudo45

Rys. 2.2.22.2. Oznakowanie niesymetrycznego poczenia dwch jezdni jednokierunkowych w jedn jezdni dwukierunkow

Znak A-20 odcinek jezdni o ruchu dwukierunkowym (rys. 2.2.22.1) stosuje si w celu ostrzeenia jadcych jezdni jednokierunkow o miejscu, w ktrym rozpoczyna si ruch dwukierunkowy. Znak A-20 stosuje si, gdy dwie jezdnie jednokierunkowe cz si w jedn jezdni dwukierunkow (rys. 2.2.22.2) oraz przy wprowadzeniu ruchu w przeciwnym kierunku na jezdni majc dotychczas ruch jednokierunkowy. Jeeli odcinek jezdni dwukierunkowej pooony jest wzdu innej jezdni wyczonej z ruchu, to na pocztku odcinka naley umieci znak F-15 przedstawiajcy kierunki na pasach ruchu. Znaku A-20 nie stosuje si na jezdniach, gdy ruch dwukierunkowy wynika z koczcego si jednokierunkowego objazdu wysepki za skrzyowaniem. Jeeli na pocztku odcinka umieszczony zosta znak D-3, to przed kocem odcinka, bez wzgldu na jego dugo, umieszcza si znak A-20. 2.2.23. Tramwaj

Rys. 2.2.23.2. Oznakowanie miejsc, w ktrych tory tramwajowe przecinaj drog

Rys. 2.2.23.1. Znak A-21

Znak A-21 tramwaj (rys. 2.2.23.1) stosuje si, jeeli tory tramwajowe przecinaj drog w takim miejscu lub w taki sposb, e kierujcy pojazdami mog nie zorientowa si dostatecznie wczenie o istnieniu tych torw lub o ich przebiegu. Znak ten umieszcza si dla tego kierunku ruchu, ktry jest przecinany przez tory tramwajowe. Przykad umieszczenia znaku A-21 pokazano na rysunku 2.2.23.2. Przed przejazdami tramwajowymi szczeglnie niebezpiecznymi, zwaszcza gdy tory przecinaj jezdni pod ostrym ktem (poniej 60) lub na uku, przechodzc na przeciwn stron drogi lub na jej rodek, naley stosowa pod znakiem A-21 tabliczk T-7 (rys. 2.2.11.2). Jeeli uzasadniaj to warunki lokalne znaki A-21 mona uzupeni znakami F-6 lub E-1 w sytuacjach opisanych w punkcie 2.2.10. Dla ostrzeenia kierujcych pojazdami nieszynowymi przed miejscami, w ktrych pas ruchu jest skierowany na torowisko tramwajowe zaleca si stosowa znak A-21 z tabliczk T-8 (rys. 2.2.23.3) oznaczajc pas ruchu skierowany na tory tramwajowe. Dopuszcza si stosowanie tabliczki T-8 ze znakiem A-30. Znak A-21 jako wietlny moe by stosowany w sytuacjach gdy jego wczenie inicjowane jest przez nadjedajcy tramwaj. 46


2.2.24. Niebezpieczny zjazd

Rys. 2.2.24.1. Znak A-22

Znak A-22 niebezpieczny zjazd (rys. 2.2.24.1) umieszcza si przed spadkami podunymi drogi wynoszcymi na drogach pooonych w terenie grzystym co najmniej 10%, a na pozostaych drogach co najmniej 7%. Jeeli jednak jednoczenie wystpuj takie warunki drogowe, jak np.: duy spadek poprzeczny, ostry zakrt, zy stan lub maa szeroko jezdni, znak A-22 stosuje si nawet przy

spadkach mniejszych ni wyej podane. Pod znakiem umieszcza si tabliczk T-9 wskazujc rzeczywist warto spadku z dokadnoci do 1%. Znaku A-22 nie stosuje si do oznakowania pochyle podunych cznic.

A-24 naley umieci znak F-19 pas ruchu dla okrelonych pojazdw wskazujcy pas dla rowerw. Szczegowe zasady oznakowania przejazdw dla rowerzystw zostay okrelone w punkcie 5.2.6.4. 2.2.27. Spadajce odamki Znak A-25 spadajce odamki (rys. 2.2.27.1) stosuje si przed odcinkami jezdni, na ktre mog stacza si odamki skalne (kamienie), stanowice niebezpieczestwo dla nadjedajcych pojazdw. Potrzeba umieszczenia znaku powinna wynika z obserwacji jezdni w pobliu zboczy w terenie grskim.


2.2.25. Stromy podjazd

Rys. 2.2.27.1. Znak A-25 Rys. 2.2.25.1. Znak A-23

2.2.28. Lotnisko

Znak A-23 stromy podjazd (rys. 2.2.25.1) stosuje si przed podjazdami o wzniesieniu co najmniej 8% na drogach pooonych w terenie grzystym i co najmniej 6% - na pozostaych drogach oraz przed innymi wzniesieniami, na ktre wjazd jest utrudniony, np. ze wzgldu na ostre zakrty lub zy stan nawierzchni. Pod znakiem umieszcza si tabliczk T-9 wskazujc rzeczywist warto nachylenia podjazdu z dokadnoci do 1%. 2.2.26. Rowerzyci Znak A-24 rowerzyci (rys. 2.2.26.1) stosuje si przed miejscami gdzie rowerzyci wjedaj na jezdni z drogi dla rowerw lub przejedaj przez ni po przejedzie dla rowerzystw. Znak A-24 umieszcza si przed przejazdem dla rowerzystw na drodze, na ktrej dopuszczalna prdko jest wiksza ni 60 km/h, a przy innej prdkoci - jeeli przejazd nie jest dobrze widoczny przez kierujcych pojazdami lub wystpuje na odcinku jezdni midzy skrzyowaniami.

Rys. 2.2.28.1. Znak A-26

Znak A-26 lotnisko (rys. 2.2.28.1) stosuje si przy lotniskach i ldowiskach lub w ich pobliu, jeeli nagle pojawienie si przelatujcego nisko nad drog samolotu lub migowca moe wywoa zaskoczenie (przestraszy) kierujcego pojazdem i w efekcie spowodowa nieprawidowy jego manewr lub odruch zagraajcy bezpieczestwu ruchu. 2.2.29. Nabrzee lub brzeg rzeki

Rys. 2.2.29.1. Znak A-27

Rys. 2.2.26.1. Znak A-24

Jeeli kontynuacj drogi dla rowerw jest pas ruchu dla rowerw wyznaczony na jezdni, oprcz znaku 47

Znak A-27 nabrzee lub brzeg rzeki (rys. 2.2.29.1) stosuje si przed odcinkami drg oglnodostpnych, przebiegajcymi po nabrzeu lub po wysokim brzegu rzeki albo kanau, gdy odlego ich brzegu od krawdzi jezdni jest mniejsza od 10 m.

Znak A-27 stosuje si rwnie przed miejscami, w ktrych droga prowadzca w kierunku obszaru wodnego znajduje si w ostrym uku w bezporednim ssiedztwie tego obszaru. Znaku A-27 nie stosuje si, gdy na wymagajcym oznakowania odcinku drogi umieszczono bariery ochronne. 2.2.30. Sypki wir

2.2.32. Inne niebezpieczestwo Znak A-30 inne niebezpieczestwo (rys. 2.2.32.1) stosuje si w celu ostrzeenia o zblianiu si do niebezpiecznych miejsc innych ni te, o ktrych uprzedzaj znaki od A-1 do A-29 i od A-31 do A-34.

Rys. 2.2.32.1. Znak A-30

Rys. 2.2.30.1. Znak A-28

Znak A-28 sypki wir (rys. 2.2.30.1) stosuje si w celu oznakowania odcinka drogi, na ktrym istnieje moliwo wyrzucania kamieni, ziaren grysu lub wiru spod k jadcych pojazdw lub wzniecania kurzu w stopniu utrudniajcym ruch innym kierujcym. Dotyczy to w szczeglnoci nawierzchni tuczniowych, nawierzchni, na ktrych przeprowadzono powierzchniowe utrwalenie warstwy cieralnej - do czasu stabilnego oblepienia ziaren kruszywa przez bitum, a take odcinkw podbudowy tuczniowej, na ktrych dopuszczono ruch. Ponadto znak ten moe by umieszczony przed wyjazdami z kamienioomw i wirowni. 2.2.31. Sygnay wietlne Znak A-29 sygnay wietlne (rys. 2.2.31.1) stosuje si w przypadkach, gdy ruch kierowany jest za pomoc sygnalizacji wietlnej w miejscu, w ktrym kierujcy moe si tego nie spodziewa.

Rys. 2.2.31.1. Znak A-29

Znak A-29 umieszcza si przed kad sygnalizacj wietln zastosowan na drodze poza obszarem zabudowanym. Na obszarze zabudowanym znak umieszcza si przed pierwsz sygnalizacj po wjedzie do tego obszaru oraz przed kadym miejscem gdzie sygnalizacja wietlna (trjbarwna lub dwubarwna) zastosowana zostaa do kierowania ruchem wahadowym. Ponadto znak ten stosuje si w kadym przypadku, gdy sygnalizator jest tylko zawieszony nad jezdni. 48

Znak A-30 stosuje si cznie z tabliczkami wskazujcymi, za pomoc symbolu lub (oraz) napisu, rodzaj niebezpieczestwa, o ktrym ostrzega znak. Najczciej stosowane tabliczki s opisane w niniejszym punkcie oraz pokazane na rysunkach od 2.2.32.2 do 2.2.32.18. Inne symbole i napisy ni pokazane na tych rysunkach powinny by rwnie czytelne i atwo zrozumiae; napisy powinny by ponadto zwize i jednoznaczne, jak np. przeomy - w celu ostrzeenia o zym stanie jezdni w okresie wiosennym, piesi - w celu ostrzeenia o intensywnym ruchu pieszych po jezdni; podobnie przed miejscami szczeglnie uczszczanymi przez osoby niewidome lub guche mona stosowa tabliczk z napisem niewidomi lub gusi. Stosowanie znaku A-30 bez tabliczek podajcych rodzaj niebezpieczestwa dopuszcza si wyjtkowo, w sytuacjach awaryjnych, w ktrych znak naley umieci niezwocznie, np. w razie zalania jezdni lub znacznego parowania na skutek pknicia przewodw sieci wodocigowej lub ciepowniczej w stopniu umoliwiajcym jednak odbywanie si ruchu. Jeeli na podstawie przepisw punktu 2.1.2 naley zastosowa tabliczki T-1 lub T-2 to umieszcza si je pod tabliczkami wskazujcymi rodzaj niebezpieczestwa. Gdy natomiast oznacza si koniec odcinka drogi, na ktrym wystpuje niebezpieczestwo, to pod powtrzonym znakiem A-30 umieszcza si tylko tabliczk z napisem Koniec (T-3). Najczciej ze znakiem A-30 stosowane s nastpujce tabliczki wskazujce: 1) T-10 przecicie drogi z bocznic kolejowa lub torem o podobnym charakterze; w miejscu tak oznakowanym, ruch na drodze jest wstrzymywany przez pracownika kolei podczas przejedania (przetaczania) pocigu; 2) T-11 przepraw promow; 3) T-12 poduny uskok; 4) T-13 koleiny; 5) T-14 miejsce czstych wypadkw o charakterze wskazanym na znaku; 6) T-15 miejsce czstych wypadkw spowodowanych lisk nawierzchni jezdni ze wzgldu na opady deszczu;

7) T-16 miejsce wyjazdu pojazdw uprzywilejowanych wskazanych na tabliczce; 8) T-17 granic pastwa; 9) T-18 nieoczekiwan zmian kierunku ruchu o przebiegu wskazanym na tabliczce.Rys. 2.2.32.6. Tabliczka T-14


Tabliczk T-10 (rys. 2.2.32.2) umieszcza si przed takimi miejscami przecicia drogi przez bocznic kolejow lub tor manewrowy lub lini kolejow wykorzystywan sporadycznie np. w celach turystycznych, na ktrych ruch na drodze podczas przejedania (przetaczania) pocigu jest wstrzymywany przez pracownika kolei. W przypadkach okrelonych w punkcie 2.2.11 pod tabliczk T-10 mona umieci tabliczk T-7.

Tabliczk T-14 i jej pi odmian stosuje si przed miejscami szczeglnie niebezpiecznymi, ustalonymi na podstawie analizy bezpieczestwa ruchu drogowego. Analiz naley przeprowadzi, jeeli w cigu roku zdarzyy si co najmniej cztery wypadki okrelonego rodzaju z ofiarami w ludziach, na odcinku drogi o dugoci 1 km poza obszarem zabudowanym, a 0,5 km w obszarze zabudowanym lub co najmniej dwa wypadki na przejedzie kolejowym. Znak A-30 z tabliczk pokazujc rodzaj zdarzajcych si wypadkw umieszcza si wtedy, kiedy nie ma moliwoci szybkiej poprawy istniejcych warunkw bezpieczestwa ruchu. Tabliczki te s nastpujce: tabliczka T-14 (rys. 2.2.32.6), ktr umieszcza si przed miejscem czstych potrce pieszych,


Tabliczk T-11 (rys. 2.2.32.3) umieszcza si przed dojazdem do promu. Bezporednio przed miejscem wjazdu na prom powinien by umieszczony znak B-32d uzupeniony ewentualnie sygnalizacj wietln z sygnaem czerwonym.Rys. 2.2.32.7. Tabliczka T-14a tabliczka T-14a (rys. 2.2.32.7), ktr umieszcza si

przed miejscem czstych zderze z poprzedzajcymi pojazdami,


Tabliczk T-12 (rys. 2.2.32.4) umieszcza si przed pocztkiem podunego uskoku nawierzchni, powstaego wskutek okresowo przerywanych robt drogowych lub podczas trwania takich robt.

Rys. 2.2.32.8. Tabliczka T-14b tabliczka T-14b (rys. 2.2.32.8), ktr umieszcza si przed

miejscem czstych zderze czoowych pojazdw,


Tabliczk T-13 (rys. 2.2.32.5) umieszcza si pod znakiem A-11 przed pocztkiem odcinka jezdni, na nawierzchni ktrej wystpuj koleiny. 49


tabliczka T-14c (rys. 2.2.32.9), ktr umieszcza si przed miejscem czstych zderze z tramwajami,


Rys. 2.2.32.10. Tabliczka T-14d

tabliczka T-14d (rys. 2.2.32.10), ktr umieszcza si przed przejazdem kolejowym, na ktrym warunki powoduj szczeglne niebezpieczestwo powstawania wypadkw.

Tabliczk T-17 (rys. 2.2.32.14) stosuje si bez wzgldu na to czy ruch przez granic jest otwarty, a wic zastosowano znak F-1, czy zamknity, a wic zastosowano znak F-2. Odlego umieszczenia znaku A-30 z tabliczk T-17 naley ustala w stosunku do znaku B-32, jeeli przekraczanie granicy jest dozwolone, a do znaku F-2 - jeeli jest zabronione.


Tabliczk T-15 (rys. 2.2.32.11) umieszcza si przed miejscem czstych wypadkw lub kolizji spowodowanych lisk nawierzchni drogi wystpujc w czasie lub po opadach deszczu albo mawki. Tabliczk T-16 i jej odmian stosuje si przed miejscami, w ktrych pojazdy uprzywilejowane czsto wjedaj na drog, np. przy wyjazdach z garay stray poarnej. Znak A-30 z tabliczk T-16 powinien by stosowany zawsze, jeeli podczas wyjazdu pojazdw uprzywilejowanych jest uruchamiana specjalna sygnalizacja wietlna zamykajca ruch na drodze. W wymienionych miejscach umieszcza si:


Tabliczk T-18 (rys. 2.2.32.15) i jej odmiany (rys. 2.2.32.16, 2.2.32.17 i 2.2.32.18) stosuje si przed takimi miejscami, w ktrych wystpuje nieoczekiwana dla kierowcy zmiana przebiegu drogi lub kierunku ruchu. Tabliczka T-18 wskazuje zmian przebiegu drogi lub kierunku ruchu najpierw w lewo a potem w prawo. W celu wskazania innego przebiegu drogi lub kierunku ruchu stosuje si odpowiednio:


tabliczk T-16 (rys. 2.2.32.12), jeeli na drog wyjedaj pojazdy stray poarnej,

Rys. 2.2.32.16. Tabliczka T-18a

tabliczk T-18a (rys. 2.2.32.16), gdy zmiana przebiegu drogi lub kierunku nastpuje najpierw w prawo, a potem w lewo,

Rys. 2.2.32.13. Tabliczka T-16a

tabliczk T-16a (rys. 2.2.32.13), jeeli na drog wyjedaj karetki pogotowia ratunkowego. Tabliczki T-16, T-16a stosuje si samodzielnie bezporednio przed miejscem wyjazdu. 50

Rys. 2.2.32.17. Tabliczka T-18b

tabliczk T-18b (rys. 2.2.32.17), gdy zmiana przebiegu drogi lub kierunku nastpuje w lewo,

stami i wiaduktami, na ktrych oszronienie jezdni lub gooled pojawia si w okresach, gdy jeszcze nie wystpuje na innych odcinkach drogi, np. na mostach z pomostem stalowym, oraz w pobliu rzek i zbiornikw wodnych, na ktrych czsto zdarza si lokalne oszronienie jezdni. Znak A-32 stosowany jako wietlny wskazuje rzeczywisty stan oszronienia lub oblodzenia jezdni na podstawie pomiarw z urzdze umieszczonych przy drodze lub na nawierzchni. 2.2.35. Zator drogowy


tabliczk T-18c (rys. 2.2.32.18), gdy zmiana przebiegu drogi lub kierunku nastpuje w prawo. Przykad zastosowania tabliczki T-18c pokazano na rysunku 2.2.21.2. Tabliczki T-18 i jej odmiany nie stosuje si na drogach jednokierunkowych, gdzie umieszcza si odpowiednie odmiany znaku F-21. 2.2.33. Niebezpieczne poboczeRys. 2.2.35.1. Znak A-33

Rys. 2.2.33.1. Znak A-31

Znak A-31 niebezpieczne pobocze (rys. 2.2.33.1) umieszcza si przed odcinkami drg o wskim, mikkim, zbyt wysokim lub obnionym poboczu. Znak A-31 stosuje si rwnie do ostrzeenia o zweniu lub kocu pobocza bitumicznego przechodzcego w pobocze ziemne. Do oznakowania koca pobocza bitumicznego przechodzcego w chodnik uywa si tablic U-9 oznaczajcych ograniczenie skrajni poziomej drogi. Znak A-31 z odwrconym symbolem ostrzega o niebezpiecznym poboczu wystpujcym po lewej stronie jezdni. 2.2.34. Oszronienie jezdni

Znak A-33 zator drogowy (rys. 2.2.35.1) stosuje si przed odcinkami drg, na ktrych ze wzgldu na natenia ruchu pojazdw czsto wystpuje blokowanie ruchu, a stojce pojazdy mog nie by w por dostrzeone przez kierujcych nadjedajcymi pojazdami. Znak A-33 umieszcza si, gdy odcinek jezdni przed skrzyowaniem z sygnalizacj wietln jest niewidoczny ze wzgldu na uk pionowy lub poziomy. Znak A-33 stosowany jako wietlny ostrzega o pojazdach stojcych na jezdni w odlegoci do 300 m. 2.2.36. Wypadek drogowy

Rys. 2.2.36.1. Znak A-34

Rys. 2.2.34.1. Znak A-32

Znak A-32 oszronienie jezdni (rys. 2.2.34.1) stosuje si wycznie w okresie zimowym przed mo51

Znak A-34 wypadek drogowy (rys. 2.2.36.1) stosowany jest w celu ostrzeenia o miejscu wypadku drogowego, w ktrym ze wzgldu na osoby udzielajce pomocy lub usuwajce skutki wypadku oraz moliwo zablokowania ruchu kierujcy jest obowizany zachowa szczegln ostrono. Znak umieszczany jest przez suby zabezpieczajce miejsce wypadku. Znak A-34 jako wietlny stosowany jest na odcinkach drg objtych monitorowaniem, na ktrych istnieje moliwo wczania znaku przez suby monitorujce ruch na drodze.

3. Znaki zakazu 3.1. Zasady oglne3.1.1. Funkcja, ksztat i wymiary znakw Znaki zakazu stanowi podstawow kategori znakw, ktrymi s wyraane ustalenia dotyczce organizacji ruchu. Za ich pomoc mona midzy innymi zamkn lub ograniczy wjazd pojazdw, zabroni wykonywania okrelonych manewrw np. skrcania lub wyprzedzania, wprowadzi ruch jednokierunkowy, a take ograniczy lub zabroni zatrzymywania lub postoju pojazdw. Znaki zakazu jako ograniczajce swobod korzystania z drg powinny by umieszczone po wnikliwej analizie skutkw, jakie powoduj dla uczestnikw ruchu. Podstawowe wymiary znakw zakazu i znakw uchylajcych zakaz sRys. 3.1.1.1. Ksztat i podstawowe wymiary znakw:

oznaczone na rysunku 3.1.1.1 i okrelone w tabeli 3.1. Wyszczeglnione w tabeli wymiary rednicy dla omioktnego znaku B-20 odnosz si do rednicy koa wpisanego w ten omiokt. Znak ten nie wystpuje w grupie znakw wielkich, natomiast na drogach, na ktrych stosuje si znaki z grupy maych, znak B-20 powinien mie wymiar znaku redniego. Wymiary prostoktnych znakw B-39, B-40, B-43 i B-44 s podane w rozdziale 9. 3.1.2. Zakres obowizywania i sposb umieszczania znakw Ze wzgldu na rne funkcje speniane przez znaki zakazu, dla niektrych z nich ustalono znaki uchylajce wyraane przez nie zakazy; s to znaki B-24 dla B-23, B-27 dla B-25, B-28 dla B-26, B-30 dla B-29, B-34 dla B-33 i B-42 dla dowolnej liczby wymienionych tu znakw zakazu.

a) zakazu

b) uchylajcych zakaz

Tabela 3.1. Wymiary znakw zakazu i znakw uchylajcych zakaz (w mm)

52

Okrelone wyej znaki zakazu, a take znaki od B-35 do B-38, obowizuj poczwszy od miejsca ich umieszczenia do najbliszego skrzyowania (znak B-23 take na najbliszym skrzyowaniu), chyba e na drodze dwujezdniowej droga odgaziajca znajduje si tylko z lewej strony i nie ma bezporedniego poczenia z praw jezdni. Sposb umieszczenia znakw zakazu w rejonie takiego skrzyowania pokazano na rysunku 3.1.2.1.

Rys. 3.1.2.1. Zakres obowizywania znakw zakazu na drodze dwujezdniowej

Jeeli nie ma potrzeby utrzymywania zakazu a do najbliszego skrzyowania, wwczas naley zastosowa znak uchylajcy zakaz. Zasady i sposb uchylania zakazw wyraonych znakami od B-35 do B-38 opisano w punktach: 3.2.36, 3.2.37, 3.2.38 i 3.2.39. Znaki B-39 i B-43 obowizuj a do ich odwoania odpowiednio znakami B-40 i B-44. Znak zakazu umieszcza si pod znakiem D-42 w celu wprowadzenia zakazu obowizujcego w caym obszarze zabudowanym, z wyjtkiem odcinkw drg, na ktrych zakaz zosta zmieniony lub uchylony innym znakiem. Znaki zakazu umieszcza si pod wszystkimi znakami D-42 wyznaczajcymi dany obszar zabudowany. Zakaz nie musi by odwoany znakiem oznaczajcym koniec zakazu; jego uchylenie oznacza znak D-43 lub w przypadku, gdy obszary dwch miejscowoci cz si i nie stosuje si znaku D-43 - znak E-18a. Znaki zakazu odnoszce si do kierunku jazdy oraz za53

braniajce wjazdu pojazdw o okrelonych wymiarach, masie lub naciskach osi nie dotycz kierujcych pojazdami szynowymi poruszajcymi si po wyznaczonych dla nich trasach. Oznacza to, e pod znakami wskazujcymi odmienny sposb jazdy ni wynikajcy z przebiegu trasy pojazdu szynowego, nie trzeba umieszcza tabliczki z napisem wyczajcym pojazdy szynowe. Jeeli znaki zakazu wprowadza si ze wzgldu na due natenie ruchu pojazdw, to naley ustali, czy ich obowizywanie nie powinno ogranicza si np. do godzin szczytu, pory doby lub innego okresu charakterystycznego dla warunkw lokalnych. Zakazy wyraone znakami mog by te ograniczone do niektrych uczestnikw ruchu. Wyjtkw takich nie mona stosowa do znakw: B-13, od B-14 do B-17, B-20, B-29, B-31, B-32, B-37, B-38, B-41 i B-43. Informacje precyzujce znaczenie znaku zakazu, w szczeglnoci informujce, jakich pojazdw znak dotyczy, np. podajce ich rodzaj lub mas, naley umieszcza na tabliczce pod znakiem lub na tarczy znaku. Napisy okrelajce okres obowizywania znaku zakazu w cigu doby podaje si w penych godzinach, przy czym naley stosowa napis wymieniajcy okres (okresy) obowizywania zakazu, np. w godz. 7 - 10 i 15 - 19, nie za, kiedy nie obowizuje. Napisy na tabliczkach, w zalenoci od dugoci tekstu, powinny mie wysoko 72 lub 42 mm, przy czym napis powinien by tak skomponowany, aby szeroko tabliczki nie bya wiksza od rednicy znaku. Jeeli istnieje potrzeba wyczenia z zakazu pewnych uczestnikw ruchu lub rodzajw pojazdw, to naley stosowa zwrot Nie dotyczy.... Napisy powinny konkretnie okrela rodzaj pojazdw lub uczestnikw ruchu. Nie dopuszcza si stosowania sformuowa oglnikowych, np. Nie dotyczy ruchu lokalnego. Liczby okrelajce, na znaku lub na tabliczce, szeroko lub wysoko pojazdu powinny by podawane z dokadnoci do 0,1 m, przy czym w liczbie cakowitej zera po przecinku nie zaznacza si. Dugo pojazdu podaje si w metrach cakowitych, bez zaznaczenia zera po przecinku, za mas i nacisk osi - w tonach z dokadnoci do 0,5 t, przy czym w liczbie cakowitej zera po przecinku nie zaznacza si. Znaki B-1, B-3, B-3a, B-4, B-10, B-35, B-37, B-38 i B-39 nie dotycz uprawnionej osoby niepenosprawnej o ograniczonej sprawnoci ruchowej, kierujcej pojazdem samochodowym oraz kierujcego pojazdem przewocego tak osob. Jeeli warunki lokalne uzasadniaj ujcie zakazami wynikajcymi z tych znakw rwnie uprawnione osoby niepenosprawne o ograniczonej sprawnoci ruchowej, to pod znakiem naley umieci tabliczk z napisem: "Dotyczy take niepenosprawnych". Dla wyraenia zakazu wjazdu kilku rodzajw pojazdw dopuszcza si umieszczenie dwch lub trzech symboli odpowiednich pojazdw na jednej tarczy, zgodnie z zasadami opisanymi w punkcie 3.2.15.

3.1.3. Tabliczki T-21 i T-20


Jeeli ze wzgldu na warunki lokalne nie mona umieci znaku w miejscu, od ktrego ma obowizywa, lub istnieje potrzeba usunicia wtpliwoci, co do miejsca, w ktrym obowizuje zakaz (np. skrcania), to znak umieszcza si w odpowiedniej odlegoci od tego miejsca, cznie z tabliczk T-21 (rys. 3.1.3.1) podajc t odlego. Informacj uprzedzajc o niektrych zakazach mona te przekazywa znakami F-5 lub F-6, ktrych zasady stosowania okrelono w punktach 7.2.5 i 7.2.6.

stosowa tekst np. o treci: Nie dotyczy MPK, Nie dotyczy TAXI, Nie dotyczy samochodw osobowych, Nie dotyczy pojazdw zaopatrzenia, Nie dotyczy pojazdw sub miejskich (pod pojciem pojazdw sub miejskich naley rozumie pojazdy stray poarnej, policji, pogotowia ratunkowego oraz przedsibiorstw: oczyszczania miasta, utrzymania zieleni i drg, wodocigowo-kanalizacyjnych, gazowniczych, energetycznych, telekomunikacyjnych, itp.), Nie dotyczy mieszkacw posesji od nr ... do nr ... ulicy ....Rys. 3.2.1.2. Zastosowanie znaku B-1:


Jeeli zakaz wyraony znakami B-33, B-35, B-36, B-37, B-38, B-41 obowizuje pomidzy skrzyowaniami na odcinku o dugoci do 500 m, to dopuszcza si umieszczanie pod znakiem tabliczki T-20 (rys. 3.1.3.2) wskazujcej dugo odcinka drogi, na ktrym zakaz obowizuje.

3.2.

Opisy szczegowea) przy skrzyowaniu

3.2.1. Zakaz ruchu w obu kierunkach

Rys. 3.2.1.1. Znak B-1

Znak B-1 zakaz ruchu w obu kierunkach (rys. 3.2.1.1) stosuje si w celu zamknicia odcinka drogi dla ruchu wszelkich pojazdw. Przyczynami zamknicia ruchu na drodze s w szczeglnoci: prowadzenie robt w pasie drogowym, zy stan techniczny drogi zagraajcy bezpieczestwu ruchu np. uszkodzenie jezdni, obiektu mostowego, itp., przeznaczenie drogi do innych celw ni ruch pojazdw, przeznaczenie drogi do ruchu tylko okrelonych rodzajw pojazdw, np. autobusw komunikacji miejskiej i takswek. Jeeli dopuszcza si odstpstwa od stosowania si do znaku B-1, to na tabliczce pod znakiem naley 54b) poza skrzyowaniem

Jeeli znak B-1 jest umieszczony na wylocie ze skrzyowania, to na wlotach pozostaych drg, odpowiednio do warunkw lokalnych, stosuje si znaki dopeniajce: zakazu B-21 i B-22, znaki nakazu od C-1 do C-8 lub znaki F-6. W przypadku, gdy pod znakiem B-1 umieszczono tabliczk z napisem Nie dotyczy... wwczas pod zastosowanymi dopeniajcymi znakami zakazu lub nakazu naley rwnie umieci tabliczki z takimi samymi napisami. Przykady pokazano na rysunku 3.2.1.2. Stosujc znaki dopeniajce naley uwzgldni to, e znak B-21 zabrania rwnie zawracania. Podobnie zabronienie tego manewru moe wynika ze znakw nakazu. Jeeli wprowadzenie zakazu wykonywania tego manewru nie jest uzasadnione, to naley zastosowa znak F-6. Jeeli zakaz ruchu nie obowizuje ca dob, na znaku podaje si w jakich godzinach obowizuje, np. w godz. 16 - 19, w godz. 21 - 6 (rys. 3.2.1.3).

c) na wysepkach kanalizujcych ruch, jeeli nie mona umieci znaku C-9 (rys. 3.2.2.4), d) w miejscach, w ktrych ustalono tylko wyjazd z obiektu przydronego, np. parkingu, stacji paliwowej (rys. 3.2.2.5); w obiektach zajmujcych znaczn powierzchni znak ten mona umieci rwnie dla wskazania, e wyjazd z obiektu, w miejscu wjazdu do niego, jest zabroniony, e) jeeli istnieje potrzeba zamknicia z jednej strony wjazdu na drog dwukierunkow (rys 3.2.2.2).

Rys. 3.2.1.3. Znak B-1 obowizujcy w okrelonych godzinach

3.2.2. Zakaz wjazdu

Rys. 3.2.2.2. Zastosowanie znaku B-2 na drodze jednokierunkowej oraz na drodze dwukierunkowej

Rys. 3.2.2.1. Znak B-2

Znak B-2 zakaz wjazdu (rys. 3.2.2.1) stosuje si w celu wskazania zakazu wjazdu wszelkich pojazdw na drog lub jezdni od strony umieszczenia znaku. Znak B-2 stosuje si: a) na drogach, na ktrych ustalono jeden kierunek ruchu (rys. 3.2.2.2), b) na drogach o dwch jezdniach jednokierunkowych, jeeli szeroko pasa dzielcego jezdnie jest wiksza od 6 m; znak umieszcza si przy lewej jezdni, rwnie w miejscach do zawracania (rys. 3.2.2.3), 55

Jeeli na jezdni ruch jest otwarty w jednym kierunku tylko dla okrelonych pojazdw np: karetek pogotowia, pojazdw stray poarnej, autobusw komunikacji publicznej, rowerw, wwczas na wlocie, na ktrym rozpoczyna si pas ruchu przeznaczony dla tych pojazdw, umieszcza si znak B-2 z tabliczk z napisem okrelajcym pojazdy, ktrych zakaz nie dotyczy, np. Nie dotyczy karetek pogotowia, Nie dotyczy pojazdw stray poarnej, Nie dotyczy MZA lub z tabliczk T-22, jeeli zakaz nie dotyczy rowerw. Na przeciwlegym wlocie umieszcza si odpowiednio znak F-18, F-18a, F-18b lub znak D-3 z tabliczk T-22 (rys. 3.2.2.6).

Jeeli na wylocie ze skrzyowania zastosowano znak B-2, to na wlotach pozostaych umieszcza si odpowiednio znaki dopeniajce (rys. 3.2.2.2 i 3.2.2.6).

Rys. 3.2.2.5. Zastosowanie znaku B-2 w obiekcie przydronym

Rys. 3.2.2.3. Zastosowanie znaku B-2 na drodze o dwch jezdniach jednokierunkowych

Rys. 3.2.2.4. Zastosowanie znaku B-2 na wysepce kanalizujcej ruch

Rys. 3.2.2.6. Zastosowanie znaku B-2 na drodze dwukierunkowej, na ktrej dopuszczono ruch w jednym kierunku dla okrelonego rodzaju pojazdw

56

3.2.3. Zakaz wjazdu pojazdw silnikowych z wyjtkiem motocykli jednoladowych

Rys. 3.2.5.1. Znak B-4

Rys. 3.2.3.1. Znak B-3

3.2.6. Zakaz wjazdu samochodw ciarowych

Znak B-3 zakaz wjazdu pojazdw silnikowych z wyjtkiem motocykli jednoladowych (rys. 3.2.3.1) stosuje si na odcinkach drg o niedostatecznej szerokoci lub nonoci obiektw, gdzie ruch pojazdw silnikowych nie moe by dopuszczony i zezwala si tylko na wjazd motocykli jednoladowych. Znak ten zabrania wjazdu take motocykli jednoladowych z przyczep wieloladow. 3.2.4. Zakaz wjazdu autobuswRys. 3.2.6.1. Znak B-5

Rys. 3.2.4.1. Znak B-3a

Zna

czerwona ksiazeczka

Documents

Transcript of czerwona ksiazeczka