Jak Modlą się Katolicy

Część 7: Sakrament święceń kapłańskich

i namaszczenia chorych

WIARA KATOLICKA SERIA LUKE’A E. HARTA®

Rycerze Kolumba przedstawiająDedykowaną Luke’owi E. Hartowi serię

książecze na temat podstawowych elementów wiary katolickiej

Sakrament święceń kapłańskichi namaszczenia chorych

C Z Ę Ś Ć D R U G A, S E K C J AS I Ó D M A N A T E M A T

W I A R Y K A T O L I C K I E J

W co wierzą katolicy?Jak są zasady kultu w Kościele katolickim?

Jak żyją katolicy?

w oparciu oKatechizm Kościoła Katolickiego

autor:Peter Kreeft

główny redaktorOjciec Juan – Diego Brunetta, O.P.

Dyrektor Katolicki Serwis InformacyjnyRada Najwyższa Rycerzy Kolumba

Tłumaczenie:O. Janusz Pyda, O.P.

Polska Prowincja Dominikanów

©2011 Rada Najwyższa Rycerzy Kolumba. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.

Polskie Tłumaczenie Katechizmu Kościoła Katolickiego © 2002 Pallottinum Poznań.

Cytaty Pisma Świętego Zawarte w Niniejszym Dokumencie Są z Biblii Tysiąclecia©2000.

Okładka: Pietro Longhi (1702-1785), The Extreme Unction. Galleria Querini Stampalia,Venice, Italy © Cameraphoto Arte, Venice / Art Resource, New York.

Catholic Information ServiceKnights of Columbus Supreme Council

PO Box 1971New Haven CT 06521-1971

www.kofc.org/ciscis@kofc.org203-752-4267

203-752-4018 (fax)

O S E R I I :

Ta książeczka jest jedną z trzydziestu książeczekprzedstawiających w sposób prosty najważniejszeelementy nauki zawartej w Katechizmie KościołaKatolickiego. Papież Jan Paweł II zlecił opracowanienowego Katechizmu, który byłby wzorcowy dlawszystkich narodów i wszystkich kultur i zatwierdził jegoopublikowanie w 1992 roku.

Książeczki, które oferujemy, nie mają zastąpićKatechizmu, ale przybliżyć czytelnikowi jego treść.Książeczki są napisane w różnym stylu: poetyckim,potocznym, zabawnym i imaginacyjnym, ale treść ich jestzawsze zgodna z nauką Kościoła.

Katolicki Serwis Informacyjny zachęca doprzeczytania przynajmniej jednej książeczki w miesiącu,by pogłębiać i dojrzewać w Wierze.

-iii-

S E K C J A I I : J A K M O D L ĄS I Ę K A T O L I C Y ( K U L T )

CZĘŚĆ 7: SAKRAMENT ŚWIĘCEŃ

KAPŁAŃSKICH I SAKRAMENT

NAMASZCZENIA CHORYCH

Sakrament święceń kapłańskich1. Cel sakramentu święceń

„Sakrament święceń jest sakramentem, dzięki któremuposłanie, powierzone przez Chrystusa Apostołom, nadal jestspełniane w Kościele aż do końca czasów. Jest to więcsakrament posługi apostolskiej” (KKK 1536)*.

2. Stopnie sakramentu święceń„Obejmuje on trzy stopnie: episkopat [biskupi],

prezbiterat [księża] i diakonat [diakoni]” (KKK 1536)„‘Kościelne posługiwanie, ustanowione przez Boga, jest

sprawowane na różnych stopniach święceń przez tych, którzyjuż od starożytności noszą nazwę biskupów, prezbiterów idiakonów’1. (...) [Stopnie te] są udzielane za pośrednictwem

-5-

* KKK – Katechizm Kościoła Katolickiego.1 Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 28 (numer przypisu w KKK:32).

aktu sakramentalnego nazywanego ‘święceniami’, to znaczyprzez sakrament święceń” (KKK 1554).

3. Skutki sakramentu święceń„Ten akt sakramentalny udziela daru Ducha Świętego,

pozwalającego wykonywać ‘świętą władzę’ (sacra potestas)2,która może pochodzić jedynie od samego Chrystusa (...)”(KKK 1538). Po przyjęciu sakramentu święceń ksiądz mawładzę przemiany chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Tanadprzyrodzona władza może pochodzić jedynie znadprzyrodzonego źródła.

„Jak w przypadku chrztu i bierzmowania, (...) sakramentświęceń wyciska (...) niezatarty charakter duchowy i nie możebyć powtarzany (...)3” (KKK 1582).

„Kto został wyświęcony w sposób ważny, możeoczywiście z ważnych powodów zostać zwolniony zobowiązków i funkcji związanych ze święceniami lubotrzymać zakaz ich wykonywania4, nie może jednak stać sięznowu człowiekiem świeckim w ścisłym sensie5, ponieważcharakter wyciśnięty przez święcenia pozostaje na zawsze”(KKK 1583).

4. Materialny znak sakramentu świeceń„Włożenie rąk przez biskupa i modlitwa konsekracyjna

stanowią widzialny znak tej konsekracji” (KKK 1538).

-6-

2 Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 10 (nr przyp. w KKK: 5).3 Por. Sobór Trydencki: DS 1767; Sobór Watykański II, konst. Lumengentium, 21; 28; 29; dekret Presbyterorum ordinis, 2 (nr przyp. w KKK: 79).4 Por. KPK, kan. 290-293; 1336, § 1. § 3. § 5; 1338, § 2 (nr przyp. w KKK:80).5 Por. Sobór Trydencki: DS 1774 (nr przyp. w KKK: 81).

„Istotny obrzęd sakramentu święceń dla wszystkich trzechstopni stanowi włożenie rąk przez biskupa na głowęwyświęcanego, a także specjalna modlitwa konsekracyjna(...)6” (KKK 1573).

5. BiskupiBiskupi są następcami apostołów „‘dzięki biegnącej od

początku sukcesji’7” (KKK 1555), apostołowie bowiem „‘(...)przekazali dar duchowy swoim pomocnikom przez nałożenierąk; dar ten jest przekazywany aż do nas w święceniachbiskupich’8” (KKK 1556; zob. Dz 1, 8; 2, 4; J 20, 22-23; 1 Tm4, 14; 2 Tm 1, 6-7).

„‘Święcenia biskupie wraz z płynącą z nich misjąuświęcania [czynienia świętym], przynoszą również funkcjenauczania i kierowania (...)’9” (KKK 1558).

„Sukcesja apostolska” jest faktem historycznym. PismoŚwięte pokazuje, iż Chrystus wybrał apostołów i polecił imkontynuować Jego misję i posługiwać się Jego władzą.Apostołowie z kolei wyświęcili swoich następców. Sukcesjaapostolska jest tym, co łączy dzisiejszy Kościół z Chrystusem,który chodził po tej ziemi dwa tysiące lat temu. Wielukonwertytów z protestantyzmu, zarówno wielkich (takich jaknp. kardynał Newman) jak i tych całkiem zwyczajnych (takichjak np. piszący te słowa), znalazło swoją drogę do Kościołapoprzez uświadomienie sobie tego prostego historycznegofaktu.

-7-

6 Por. Pius XII, konst. apost. Sacramentum Ordinis: DS 3858 (nr przyp. wKKK: 62).7 Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 20 (nr przyp. w KKK: 34).8 Tamże, 21 (nr przyp. w KKK: 35).9 Tamże (nr przyp. w KKK: 37).

Chrystus nie powiedział apostołom w jaki sposób majądokonywać wyboru swoich następców, a „polityka” wyborubiskupów zmieniała się na przestrzeni historii Kościoła. „Dlaprawowitych święceń biskupich wymagana jest dzisiajspecjalna decyzja Biskupa Rzymu [papieża], ponieważstanowi on najwyższą widzialną więź komunii Kościołówpartykularnych w jednym Kościele (...)” (KKK 1559).

6. Księża1) Relacja księży do biskupów. Księża są

„‘współpracownikami stanu biskupiego, w celunależytego wypełnienia apostolskiego posłannictwa’10”(KKK 1562). „Prezbiterzy mogą wykonywać swojąposługę tylko w zależności od biskupa i w komunii znim. Przyrzeczenie posłuszeństwa, jakie składająbiskupowi podczas święceń” (KKK 1567) jestwyrazem właśnie tego powiązania.

2) Relacja księży do Eucharystii. Kapłaństwo istniejegłównie ze względu na Eucharystię. Kapłani bowiem„‘Swoją świętą misję sprawują przede wszystkim (...)w Uczcie eucharystycznej, w której działając w osobie(in persona) Chrystusa (...) uobecniają w ofierze Mszyświętej (...) jedyną ofiarę (...) Chrystusa ofiarującegosiebie (...)’11. Z tej jedynej ofiary czerpie swoją moccała ich posługa kapłańska12” (KKK 1566). Gdy kapłanwypowiada słowa Chrystusa: „To jest Ciało moje” i

-8-

10 Sobór Watykański II, dekret Presbyterorum ordinis, 2 (nr przyp. wKKK: 45).11 Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 28 (nr przyp. w KKK: 51).12 Sobór Watykański II, dekret Presbyterorum ordinis, 2 (nr przyp. wKKK: 52).

„To jest kielich krwi mojej”, tak naprawdę mówi idziała wówczas sam Chrystus.To dlatego właśnie św. Proboszcz z Ars powiedział:„‘Kapłan prowadzi dalej dzieło odkupienia na ziemi’(...) ‘Gdyby ktoś tu na ziemi dobrze zrozumiał, kimjest kapłan, mógłby umrzeć, nie z przerażenia, lecz zmiłości (...)’13” (KKK 1589). Święci widywali aniołówklęczących przed kapłanami – nie jakoby księża byliwyjątkowo święci jako istoty ludzkie, ale ponieważmoc dana im przez Chrystusa w Eucharystiinieskończenie przewyższa moce dostępnenajpotężniejszym aniołom.

3) Relacja księży do świeckich. Określenie „ojciec”używane w odniesieniu do kapłana powinno ukazywaćtę miłość, o której mówił św. Proboszcz z Ars.Przypomina ono również o tym, iż relacja pomiędzyksiędzem a ludźmi jest relacją rodzinną, ponieważwyraża relację pomiędzy Bogiem i Jego ludem, którato relacja również jest rodzinna i „ojcowska”. Słowo„Ojciec” było tym określeniem, którego Chrystusnajczęściej używał w odniesieniu do Boga. Nikt niemoże nas lepiej nauczyć używania słowa „ojciec”, niżsam Chrystus. W istocie, najgłębsze życie TrójcyŚwiętej jest życiem „rodzinnym”. Jest ono samo-ofiarującą się czy też samo-dającą się miłością i służbą.Uczestnicząc w trojakiego rodzaju posłudze biskupów,a zatem w nauczaniu, rządzeniu i uświęcaniu, kapłaniwyrażają wobec nas tę właśnie posługę, zwłaszczawówczas, gdy konsekrują Eucharystię.

-9-

13 B. Nodet, Jean-Marie Vianney, Curé d’Ars, 100 (nr przyp. w KKK : 92).

7. DiakoniŚwięcenia diakonatu są „‘nie dla kapłaństwa, lecz dla

posługi’14” (KKK 1569).Diakoni wspomagają kapłanów, podobnie jak kapłani

wspomagają biskupów. Diakoni należą do stanu duchownegooraz mogą przewodniczyć celebracji sakramentu małżeństwa,a także prowadzić pogrzeby. Należy do nich także„asystowanie biskupowi i prezbiterom przy celebracji Bożychtajemnic, szczególnie Eucharystii, jej udzielanie, (...)głoszenie Ewangelii i przepowiadanie, (...) i poświęcanie sięróżnym posługom charytatywnym15”(KKK 1570)

„Od czasu Soboru Watykańskiego II Kościół łacińskiprzywrócił diakonat ‘jako właściwy i trwały stopieńhierarchiczny’16, podczas gdy Kościoły wschodnie zachowałygo nieprzerwanie. Diakonat stały (...) może być udzielanyżonatym mężczyznom (...)” (KKK 1571).

8. Chrystus jako wypełnienie kapłaństwa StaregoPrzymierza

Kapłan jest pośrednikiem pomiędzy Bogiem iczłowiekiem. „Wszystkie zapowiedzi kapłaństwa w StarymPrzymierzu znajdują swoje wypełnienie w Chrystusie Jezusie,‘jedynym Pośredniku między Bogiem a ludźmi’ (1 Tm 2, 5)”(KKK 1544).

Izrael był Bożym „narodem wybranym” – wybranym nietylko ze względu na jego własne dobro, ale do posługi całemu

-10-

14 Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 29; por. dekret ChristusDominus, 15 (nr przyp. w KKK: 55).15 Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 29; konst. SacrosanctumConcilium, 35; dekret Ad gentes, 16 (nr przyp. w KKK: 59).16 Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 29 (nr przyp. w KKK: 1571).

światu. Izrael był zbiorowym prorokiem Boga, posłanym docałego świata. „Lud wybrany został ustanowiony przez Boga‘królestwem kapłanów i ludem świętym’ (Wj 19, 6)17. Jednakw narodzie izraelskim Bóg wybrał jedno z dwunastu pokoleń,pokolenie Lewiego, przeznaczając je do służby liturgicznej18.(...) Kapłani zostali (...) ustanowieni ‘dla ludzi (...) w sprawachodnoszących się do Boga, aby składali dary i ofiary zagrzechy’19” (KKK 1539).

Nawet jeszcze wcześniej pojawiło się kapłaństwoMelchizedeka (Rdz 14, 18). „Melchizedek, ‘kapłan BogaNajwyższego’ (Rdz 14, 18), jest uważany przez Tradycjęchrześcijańską za zapowiedź kapłaństwa Chrystusa, jedynego‘arcykapłana na wzór Melchizedeka’ (Hbr 5, 10; 6, 20), (...)który ‘jedną (...) ofiarą udoskonalił na wieki tych, którzy sąuświęcani’ (Hbr 10, 14), to znaczy jedyną ofiarą swegoKrzyża” (KKK 1544).

Chrystus wypełnił swoją śmiercią krzyżową kapłaństwoStarego Przymierza i przedłużył to dzieło zbawienia nawszystkie wieki poprzez urzędowe kapłaństwo Kościołakatolickiego, których to kapłanów Bóg powołał nie dla nichsamych, podobnie jak miało to miejsce z Izraelem, ale dla całegoświata („katolicki” znaczy „uniwersalny”). Kapłaństwokatolickie stanowi dziś przedłużenie Chrystusa. Nie jest, mówiącpotocznie, „trzecim stopniem” kapłaństwa, który nastąpił pokapłaństwie Starego Przymierza, a następnie kapłaństwieChrystusa. Kapłani są rękami i ustami samego Chrystusa.„‘Chrystus jest źródłem wszelkiego kapłaństwa: kapłan Starego

-11-

17 Por. Iz 61, 6 (nr przyp. w KKK: 6).18 Por. Lb 1, 48-53 (nr przyp. w KKK: 7).19 Por. Hbr 5, 1 (nr przyp. w KKK: 10).

Prawa był figurą Chrystusa, a kapłan Nowego Prawa działamocą i w imieniu samego Chrystusa’20” (KKK 1548).

To, czego Chrystus dokonał na krzyżu, byłonajważniejszym celem jego przyjścia na ziemię: było tozbawienie nas od grzechu i pojednanie nas z Ojcem. Na tymwłaśnie polegała „kapłańska” misja Chrystusa. To właśnienieporównywalne z niczym w swojej wadze dzieło – dziełozbawienia – również teraz jest kontynuowane przezChrystusa, poprzez urzędowe kapłaństwo Jego Kościoła, wktórym na różny sposób i w różnym stopniu uczestnicząbiskupi, księża i diakoni. Dzięki sakramentowi święceń,zbawienie dokonane przez Chrystusa może być przekazywanepoprzez udzielane w Kościele sakramenty. Dlatego właśnie,podstawowym celem sakramentu święceń jest to, abyczłonkowie Kościoła mogli być pewni uczestnictwa wzbawczym działaniu Chrystusa, dzięki posiadaniu dońdostępu poprzez celebrację sakramentów świętych.

„Odkupieńcza ofiara Chrystusa jest jedyna, dokonana razna zawsze [Hbr 10, 10], a jednak uobecnia się w Ofierzeeucharystycznej Kościoła. To samo dotyczy jedynegokapłaństwa Chrystusa; uobecnia się ono przez kapłaństwosłużebne, nie pomniejszając jedyności kapłaństwa Chrystusa:‘Dlatego sam Chrystus jest prawdziwym Kapłanem, a inni sątylko Jego sługami’21” (KKK 1545).

9. Kapłaństwo wszystkich wierzącychWszyscy chrześcijanie są kapłanami. „Kapłaństwo

służebne, czyli hierarchiczne, biskupów i prezbiterów orazkapłaństwo wspólne wszystkich wiernych, chociaż ‘jedno i

-12-

20 Św. Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, III, 22, 4 (nr przyp. w KKK: 24).21 Św. Tomasz z Akwinu, In ad Hebraeos, 7, 4 (nr przyp. w KKK: 17).

drugie (...) we właściwy sobie sposób uczestniczy w jedynymkapłaństwie Chrystusa’22, różnią się jednak co do istoty, będącsobie ‘wzajemnie przyporządkowane’23. (...) kapłaństwosłużebne służy kapłaństwu wspólnemu (...)” (KKK 1547).

Chrystus ustanowił kapłaństwo służebne, aby służyłokapłaństwu w szerszym wymiarze, czyli kapłaństwuwszystkich chrześcijan. Chrystus ustanowił zaś kapłaństwowszystkich chrześcijan, aby służyło całemu światu i zbawiałoświat. Jeśli kapłani, którzy przyjęli sakrament święceń, będądobrze wypełniali swoje powołanie, również ludzie świeccybędą skutecznie wypełniać swoje powołanie do byciakapłanami Chrystusa wobec całego świata. Kapłaństwo jestwyzwaniem misyjnym.

10. Relacja pomiędzy Chrystusem a Jego kapłanami.„W służbie eklezjalnej wyświęconego kapłana jest obecny

w swoim Kościele sam Chrystus, jako Głowa swojego Ciała(...)” (KKK 1548). Zewnętrzny, prawny „szef” korporacji niepotrzebuje być obecny w swojej firmie, ale „głowa” należącado żyjącego ciała jest zawsze przy tym ciele obecna. „Towłaśnie wyraża Kościół, mówiąc, że kapłan na mocysakramentu święceń działa ‘w osobie Chrystusa-Głowy’ (inpersona Christi Capitis)24, ‘(...) i posiada władzę działaniamocą i w osobie samego Chrystusa (...)’25” (KKK 1548),

-13-

22 Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 10 (nr przyp. w KKK: 20).23 Tamże (nr przyp. w KKK: 21).24 Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 10; 28; konst. SacrosanctumConcilium, 33; dekret Christus Dominus, 11; dekret Presbyterorum ordinis,2; 6 (nr przyp. w KKK: 22).25 Pius XII, enc. Mediator Dei (nr przyp. w KKK: 23).

wówczas gdy ów ksiądz działa jako sługa KościołaChrystusowego.

„Obecności Chrystusa w pełniącym posługę święceń nienależy rozumieć w taki sposób, jakby był on zabezpieczonyprzed wszelkimi ludzkimi słabościami, przed chęciąpanowania, błędami, to jest przed grzechem. Moc DuchaŚwiętego nie gwarantuje w taki sam sposób wszystkichdziałań pełniącego posługę święceń. (...) [Lecz] gwarancja tajest dana w aktach sakramentalnych, tak że nawet grzesznośćszafarza nie może stanowić przeszkody dla owocu łaski (...)”(KKK 1550).

11. Kto może udzielać sakramentu święceń?1) „Sam Chrystus wybrał Apostołów (...).26 A zatem to

Chrystus ‘ustanawia’ jednych apostołami, innychpasterzami27. On działa nadal przez biskupów [którychapostołowie wyświęcili na swych następców]28” (KKK1575).

2) „Biskupi ważnie wyświęceni, to znaczy włączeni wsukcesję apostolską, udzielają ważnie trzech stopnisakramentu święceń29” (KKK 1576).

12. Kto może przyjąć sakrament święceń?Gdy idzie o biskupów i księży, w odróżnieniu zaś od

diakonów, „‘Święcenia ważnie przyjmuje tylko mężczyzna(vir) ochrzczony’30. Pan Jezus wybrał mężczyzn, by utworzyć

-14-

26 Por. Mszał Rzymski, Prefacja o Apostołach (nr przyp. w KKK: 64).27 Por. Ef 4, 11 (nr przyp. w KKK: 65).28 Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 21 (nr przyp. w KKK: 66).29 Por. Innocenty III, list Eius exemplo: DS 794; Sobór Laterański IV: DS802; KPK, kan. 1012; KKKW, kan. 744; 747 (nr przyp. w KKK: 69).30 KPK, kan. 1024 (nr przyp. w KKK: 70).

kolegium Dwunastu Apostołów31, i tak samo czyniliApostołowie, gdy wybierali swoich współpracowników32,którzy mieli przejąć ich misję33. (...) Kościół czuje się związanytym wyborem dokonanym przez samego Pana. Z tego powodunie są możliwe święcenia kobiet

34” (KKK 1577). To nie

arogancja, ale pokora powoduje, że Kościół trwa nastanowisku, iż nie dysponuje władzą, która pozwoliłaby mupoprawiać jego Pana.

Bardzo ważnym argumentem przemawiającym przeciwświęceniu kobiet jest ten, iż religia akceptująca kapłankibyłaby inną religią niż katolicyzm i, co za tym idzie,odnosiłaby się do innego Boga. Aby zrozumieć to zagadnieniemusimy zacząć od danych, musimy wrócić do faktów. Jednymspośród tych faktów jest ten, iż Bóg prawdziwy, Bóg, któryobjawił się Żydom, Bóg Jezusa Chrystusa, nigdzie w całymPiśmie Świętym nie mówi o sobie „ona”, ale zawsze „on”.Sam Jezus zawsze nazywał Boga „Ojcem”, nigdy zaś„Matką”. Jego Matką była Maryja. Jest również faktem, iżŻydzi, jako jedyni spośród ludów starożytnych, nie mielikapłanek. Kapłanki bowiem reprezentowały boginie, kapłanizaś bogów. Bóg zdecydował, iż dokona dzieła Wcielenia jakomężczyzna. To również jest fakt i to również wiemy. Jaki byłpowód takiego, a nie innego wyboru Bożego? Tego nie

-15-

31 Por. Mk 3, 14-19; Łk 6, 12-16 (nr przyp. w KKK: 71).32 Por. 1 Tm 3, 1-13; 2 Tm 1, 6; Tt 1, 5-9 (nr przyp. w KKK: 72).33 Por. św. Klemens Rzymski, Epistula ad Corinthios, 42, 4; 44, 3 (nr przyp.w KKK: 73).34 Por. Jan Paweł II, list apost. Mulieris dignitatem, 26-27; list apost.Ordinatio sacerdotalis; Kongregacja Nauki Wiary, dekl. Inter insigniores:AAS 69 (1977) 98-116; Responsium ad dubium circa doctrinam in Epist.Ap. „Ordinatio sacerdotalis” traditam: AAS 87 (1995) 1114 (nr przyp. wKKK: 74).

możemy być pewni – choć wiemy, czym na pewno nie było tospowodowane. Bóg nie dlatego wybrał wcielenie się wmężczyznę, że kobieta miałaby być kimś niższym czy mniejświętym. Pismo Święte powiada, iż „obraz Boży” wczłowieku jest obrazem „mężczyzny i kobiety” (Rdz 1, 27).Zdajemy sobie jednak sprawę z tego, co C.S. Lewis wyraziłtakimi słowami: „Chrześcijanie wierzą, że sam Bógpowiedział nam jak o Nim mówić”.

Trzy kolejne argumenty przeciw wyświęcaniu kobietoparte są na przekonaniu, iż tego typu żądanie jest czymśnowym, lokalnym i świeckim.

1) Postulat święcenia kobiet jest nowym zjawiskiem.Nigdy wcześniej nie był podnoszony. W ciągu całejhistorii zarówno Żydów jak i chrześcijan wyłączniemężczyźni byli wyświęcani, aby reprezentować tegoBoga, o którym mówi Pismo Święte.Powodem, który większość świętych podawała nawytłumaczenie tego faktu, jest stwierdzenie, iż zaimekmęskoosobowy „on” w odniesieniu do Bogasymbolizuje Bożą transcendencję. Bóg jest kimśinnym i kimś większym od natury i od ludzkich dusz.Bóg wkracza w naturę i przychodzi do ludzkich dusz zzewnątrz, od Siebie Samego, z Nieba. Nie zamieszkujew nas automatycznie czy też w sposób naturalny. Bógnie jest częścią ludzkiej natury, jak myśli czy uczucia.Nie jest on również częścią wszechświata, tak jakplanety czy według wierzeń pogan ich bogowie.Wszystkie ludzkie dusze są wobec Boga rodzajużeńskiego. Bóg zapładnia je nowym życiem, podobniejak dokonuje cudów w naturze. Bóg nie jest bowiem„matką naturą”, ale jest kimś „innym” niż natura, tak

-16-

jak mężczyzna jest kimś innym niż kobieta.Niewątpliwie, istnieje związek między dwomahistorycznymi faktami dotyczącymi światastarożytnego. A) Po pierwsze, wszystkie religiepogańskie – zarówno politeistyczne, jak ipanteistyczne – miały boginie i kapłanki. B) Po drugie,religie te nie znały pojęcia Bożej transcendencji czyteż ściśle rozumianej doktryny o stworzeniu (patrz:sekcja pierwsza, część trzecia, paragrafy pierwszy idrugi niniejszej serii).

2) Postulat święcenia kobiet jest również lokalny.Ogranicza się do Europy Zachodniej i AmerykiPółnocnej. Jest zatem równie mocno ograniczony wswym występowaniu w przestrzeni jak i w czasie.

3) Postulat święcenia kobiet jest też świecki. Swojeźródła ma w świeckim feminizmie, z całym jegojęzykiem „postulatów” i „praw”. Każdy, kto domagasię święceń dla „wzmocnienia” swojej pozycji, okazujegłęboki brak zrozumienia kapłaństwa. KapłaństwoChrystusowe, podobnie jak i sam Chrystus, jest dlaposługi, nie dla władzy (patrz: J 13, 12-15; Mt 20; 20-28). Każdy, kto domaga się kapłaństwa jako „prawa”,używa tym samym zupełnie innego zestawu kategorii –kategorii pochodzących ze świata prawa stanowionegoi polityki – nie zaś kategorii pochodzących odChrystusa. „Nikt nie ma prawa do otrzymaniasakramentu święceń, ponieważ nikt nie może przyznaćsobie samemu tej posługi. Powołuje do niej Bóg35. Ktouważa, że rozpoznaje w sobie znaki powołania Bożego

-17-

35 Por. Hbr 5, 4 (nr przyp. w KKK: 75).

do posługi święceń, powinien pokornie poddać swojepragnienie autorytetowi Kościoła (...). Jak każda łaska,sakramenty święceń może być przyjęty tylko jakoniezasłużony dar” (KKK 1578).

Bóg stworzył dwie płcie, nie zaś jedną, aby były sobierówne co do wartości, różne co do natury i aby wzajemnie sięuzupełniały w swoich funkcjach. Bóg stworzył kobietę, abybyła tym rodzajem kapłana, którym mężczyzna być nie może.Macierzyństwo jest bowiem rodzajem kapłaństwa ipośrednictwa pomiędzy Bogiem i światem. Każda matkawydaje na ten świat nowy obraz Boży, tak jak Matka Bożawydała na ten świat Boga samego.

13. Celibat kapłański„Wszyscy pełniący posługę święceń w Kościele

łacińskim, z wyjątkiem stałych diakonów, są zazwyczajwybierani spośród wierzących mężczyzn, którzy nie są żonacii chcą zachować celibat ‘dla Królestwa niebieskiego’ (Mt 19,12). [Są] powołani do tego, by poświęcić się niepodzielniePanu i ‘Jego sprawom’36” (KKK 1579).

„W Kościołach wschodnich od wieków jest przyjęta innadyscyplina. Podczas gdy biskupi wybierani są wyłączniespośród celibatariuszy, mężczyźni żonaci mogą otrzymywaćświęcenia diakonatu i prezbiteratu (...).37 [Jednakże,] celibatprezbiterów jest (...) w wielkiej czci w Kościołachwschodnich i wielu prezbiterów wybiera go dobrowolnie dlaKrólestwa Bożego. Zarówno w praktyce Kościołów

-18-

36 Por. 1 Kor 7, 32 (nr przyp. w KKK: 76).37 Por. Sobór Watykański II, dekret Presbyterorum ordinis, 16 (nr przyp. wKKK: 78).

wschodnich, jak zachodnich nie może żenić się ten, kto jużprzyjął sakrament święceń” (KKK 1580).

Kościelna dyscyplina może ulegać zmianie i rzeczywiściezmieniała się na przestrzeni wieków, ze względu na ważnepowody, jakie pojawiały się w wyniku długotrwałegodoświadczenia i namysłu. Chrystus bowiem złożył w ręceKościoła władzę jej zmieniania. Jednakże kościelna doktrynanigdy się nie zmieniała i pozostaje niezmienną. To nie Kościółbowiem ją ustanowił. Celibat kapłański, podobnie zresztą jakzasady świętowania oraz sposób wyboru papieża i biskupówto kwestie dyscypliny kościelnej. Sam zaś sakramentkapłaństwa jest kwestią doktryny Kościoła.

14. Czy księża są bardziej święci od ludzi świeckich?Na tak postawione pytanie istnieją dwie odpowiedzi: 1)

„Nie, nie koniecznie”, oraz 2) „Tak, powinni być bardziejświęci”.

1) „Ponieważ przez wyświęconego szafarza ostateczniedziała i zbawia sam Chrystus, niegodność kapłana niejest przeszkodą dla działania Chrystusa38. (...)‘Duchowa moc sakramentu jest jakby światłością. Ci,którzy mają być oświeceni, przyjmują ją czystą, a jeślinawet przechodzi przez nieczystych, nie ulegasplamieniu’39” (KKK 1584).

2) „Św. Grzegorz z Nazjanzu jako młody kapłan woła:‘Trzeba zacząć od oczyszczenia siebie, zanim będzie

-19-

38 Por. Sobór Trydencki: DS 1612; Sobór w Konstancji: DS 1154 (nr przyp.w KKK: 82).39 Św. Augustyn, In evangelium Johannis tractatus, 5, 15 (nr przyp. wKKK: 83).

się oczyszczało innych; trzeba posiąść naukę, by mócuczyć; trzeba stać się światłem, by innych oświecać,samemu zbliżyć się do Boga, by innych do Niegoprzybliżać, być uświęconym, by uświęcać (...)’40”(KKK 1589).

-20-

40 Św. Grzegorz z Nazjanzu, Orationes, 2, 71: PG 35, 480 B (nr przyp. wKKK: 89).

Sakrament namaszczenia chorych

1. Doniosłość choroby i cierpieniaSakrament namaszczenia chorych, podobnie jak i każdy

sakrament, odnosi się do jednego z podstawowych aspektówludzkiego życia. „Choroba i cierpienie zawsze należały donajpoważniejszych problemów, wywierających wpływ nażycie ludzkie” (KKK 1500).

Wiele religii i wiele ludzkich filozofii radykalnie oddzielaciało i duszę, materię i ducha, w związku z czym praktykuje„duchowość” zamiast świętości, oderwanie od materialnegoświata zamiast zaangażowania w ów świat. Jednakżechrześcijanie, naśladując Chrystusa, traktują zarówno materięjak i ciało, a co za tym idzie również doświadczenie choroby,bardzo poważnie. Bóg stworzył aniołów jako duchy czyste,ale my zostaliśmy tak stworzeni przez Boga, aby stanowićjedność duszy i ciała. Częścią działalności Chrystusa byłouzdrawianie chorych. Kościół kontynuuje to dzieło.

Choroba, cierpienie i śmierć są istotne również zduchowego powodu. Są one bowiem skutkiem grzechu – nieczyjegoś indywidualnego, osobistego grzechu („grzechuuczynkowego”), ale „grzechu pierworodnego” naszychpierwszych rodziców, a w nich całego rodu ludzkiego. Grzechjest chorobą duszy, ciało zaś nie jest od duszy odizolowane.„Zapłatą za grzech jest śmierć” (Rz 6, 23; por. Rdz 2, 17).

2. Dwojaki wybór odnośnie chorobyMogłoby się wydawać, iż choroba pozbawia nas

możliwości podejmowania decyzji i czyni nas biernymi.Jednakże nawet w chorobie, nawet w agonii, możemydokonać wyboru pomiędzy dwiema możliwościami.

-21-

1) „Choroba może prowadzić do niepokoju, dozamknięcia się w sobie, czasem nawet do rozpaczy ibuntu przeciw Bogu” (KKK 1501). Ból może sprawić,że niezwykle trudno będzie uniknąć skupienia się nasobie oraz zwrócić się ku Bogu.

2) Druga postawa jest trudna, ale nie niemożliwa.Człowiek wierzący „przeżywa chorobę w obliczu Boga.Wobec Boga wypowiada on swoją skargę na chorobę41

i błaga Pana życia i śmierci o uzdrowienie42” (KKK1502).

3. Dlaczego Bóg dopuszcza choroby i cierpienia?Bóg nie stworzył chorób. Bóg jest Bogiem życia, nie zaś

śmierci. Aktywnością, która wypływa z Bożej natury, nie jestzsyłanie chorób, ale leczenie ich. Jednakże Bóg dopuszczachoroby ze względu na większe dobro. Choroba może miećm.in. następujące dobre skutki:

1) „Może (...) prowadzić osobę do większej dojrzałości,pomóc jej lepiej rozeznać w swoim życiu to, conieistotne, aby zwróciła się ku temu, co istotne” (KKK1501).

2) Choroba może być nauczycielem. Czyni nas mądrymipoprzez pokazanie nam tego, co nasza pycha naturalnieignoruje: „Człowiek doświadcza w chorobie swojejniemocy, ograniczeń i skończoności. Każda chorobamoże łączyć się z przewidywaniem śmierci” (KKK1500).

3) „Bardzo często choroba pobudza do szukania Boga ipowrotu do Niego” (KKK 1501).

-22-

41 Por. Ps 38 (nr przyp. w KKK: 97).42 Por. Ps 6, 3; Iz 38 (nr przyp. w KKK: 98).

4) „(...) Cierpienie może także mieć wartość odkupieńcząw stosunku do grzechów innych ludzi43” (KKK 1502) imożemy je ofiarować jako zadośćuczynienie za owegrzechy. Właśnie wówczas, gdy jesteśmy złożenichorobą czy nawet znajdujemy się na łożu śmiercimożemy mieć znacznie większy wkład w wypraszaniedobra dla dusz innych ludzi, niż w jakimkolwiek innymmomencie naszego życia. Choroba nie niszczy aninawet nie umniejsza naszego czynnego uczestnictwa wMistycznym Ciele Chrystusa i w tajemnicy ŚwiętychObcowania, jeśli tylko połączymy nasze cierpienia zcierpieniami Chrystusa. Cierpienie jest wyzwaniem.Bóg zaś często zsyła najcięższe krzyże tym, którychnajbardziej kocha, tym, którzy mogą użyć ichnajskuteczniej.

Ofiarowanie naszych cierpień w intencji innychludzi pomoże nam również w skupieniu się narzeczywistości zewnętrznej wobec nas i przekroczeniupokusy skupienia się na sobie. Pokusa ta zaś jestjednym z najgorszych skutków choroby.

4. Postawa Chrystusa wobec choróbChrystus nie ignorował ani nie lekceważył chorób

fizycznych. Tak naprawdę, podchodził do nich znaczniebardziej poważnie, niż którykolwiek inny przywódca religijnyw historii świata.

1) Zgodnie z przekazem wszystkich czterech ewangelii,duża część działalności Chrystusa na tej ziemi polegałana uzdrawianiu chorych. Możemy kontynuować tęJego działalność. Fakt, iż używamy raczej naturalnych

-23-

43 Por. Iz 53, 11 (nr przyp. w KKK: 101).

niż nadprzyrodzonych mocy nie sprawia, że naszadziałalność przestaje być przedłużeniem działalnościChrystusa.

2) „[Ale] nie uleczył wszystkich chorych. Jegouzdrowienia były znakami przyjścia KrólestwaBożego, zapowiadały uzdrowienie bardziej radykalne:zwycięstwo nad grzechem i śmiercią (...). Przez swojąmękę i śmierć na krzyżu Chrystus nadał cierpieniunowe znaczenie: teraz może ono upodabniać nas doNiego i jednoczyć nas z Jego zbawczą męką” (KKK1505). Chrystus przyszedł na ten świat nie po to, abyusunąć wszystkie nasze cierpienia, ale aby nadać imnowe znaczenie, aby połączyć je z Jego własnymcierpieniem.

3) Najważniejszą rzeczą, którą Chrystus czynił dlachorych jest coś, co my też możemy zrobić: kochał ichi sam łączył się z ich cierpieniami. „Wzruszony tylucierpieniami, Chrystus nie tylko pozwala dotykać sięchorym, lecz także bierze na siebie naszą nędzę: ‘Onwziął na siebie nasze słabości i nosił nasze choroby’(Mt 8, 17)44” (KKK 1505). Przeważnie, najlepszą inajbardziej chrześcijańską rzeczą, którą możemyzrobić dla cierpiących, chorych czy umierających jestofiarowanie im po prostu naszej obecności, podobniejak Bóg w Chrystusie stał się obecny dla nas i dlanaszych własnych cierpień. Przyjaciel, który przyszedł, aby posiedzieć z tobą waucie, gdy twój samochód zakopał się w śniegu, robi

-24-

44 Por. Iz 53, 4 (nr przyp. w KKK: 111).

coś znacznie ważniejszego i okazuje większąserdeczność, niż pomoc drogowa, która wyciąga cię zzaspy. Dzielenie problemów może być znaczniecenniejsze, niż rozwiązywanie problemów. Chrystuszarówno dzieli z nami nasze problemy, jak i jerozwiązuje – choć zwykle nie czyni tego jednocześnie.

5) Nasza posługa chorym nie tylko pochodzi odChrystusa, poprzez natchnienie Ducha Świętego, alepodejmowana jest również dla Chrystusa. Chrystusstaje się obecny dla nas „w przygnębiającymprzebraniu biednych i cierpiących” (Matka Teresa zKalkuty). Poucza nas również, że w dniu SąduOstatecznego usłyszymy z Jego ust słowa: „byłemchory, a odwiedziliście mnie (...). Zaprawdę,powiadam wam: Wszystko, co uczyniliście jednemu ztych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili”(Mt 25, 36. 40).

5. Posługa uzdrawiania w praktyce KościołaChrystus nakazał swoim uczniom „uzdrawiać chorych”

(Mt 10, 8). „Kościół otrzymał to zadanie od Pana i stara się jewypełniać [za pomocą naturalnych i nadnaturalnych środków]zarówno przez opiekę, jaką otacza chorych, jak i przezmodlitwę wstawienniczą, którą im towarzyszy. Kościółwierzy [bowiem] w ożywiającą obecność Chrystusa, lekarzadusz i ciał45” (KKK 1509).

Chrystus nie tylko nakazał swoim uczniom uzdrawianiechorych, ale obiecał również, iż Jego Kościół rzeczywiście

-25-

45 Por. J 6, 54-58 (nr przyp. w KKK: 117).

będzie miał moc uzdrawiania: „w imię moje (...) na chorychręce kłaść będą, a ci odzyskają zdrowie” (Mk 16, 17-18).Obietnica ta wypełnia się zarówno przez ręce lekarza czychirurga, jak i przez złożone do modlitwy ręce kogoś, ktomodli się o Bożą interwencję.

6. Gdy chory nie zostaje uzdrowionyKiedy my sami, albo ktoś, kogo kochamy nie zostaje

uzdrowiony, nie powinniśmy przypisywać tego brakowi wiaryczy osobistemu grzechowi. Po prostu, nie wiemy dlaczegoBóg jednych uzdrawia, a innych nie.

„Duch Święty udziela niektórym szczególnego charyzmatu[nadnaturalnego daru] uzdrawiania46, by ukazać moc łaskiZmartwychwstałego. Nawet najbardziej intensywne modlitwynie przynoszą jednak uzdrowienia wszystkich chorób. I tak św.Paweł musi usłyszeć od Pana: ‘Wystarczy ci Mojej łaski. Mocbowiem w słabości się doskonali’ (2 Kor 12, 9), i że cierpienia,jakie musi znosić, mają sens, ponieważ ‘ze swej strony wmoim ciele dopełniam braki udręk Chrystusa dla dobra JegoCiała, którym jest Kościół’ (Kol 1, 24)” (KKK 1508).

7. Sakramentalny ryt uzdrawiania„Kościół w czasach apostolskich zna (...) specjalny obrzęd

przeznaczony dla chorych. Mówi o tym św. Jakub: ‘Chorujektoś wśród was? Niech sprowadzi kapłanów [prezbiterów]Kościoła, by się modlili nad nim i namaścili go olejem w imięPana. A modlitwa pełna wiary będzie dla chorego ratunkiem iPan go podźwignie, a jeśliby popełnił grzechy, będą muodpuszczone’ (Jk 5, 14-15). Tradycja uznała w tym obrzędzie

-26-

46 Por. 1 Kor 12, 9. 28. 30 (nr przyp. w KKK: 116).

jeden z siedmiu sakramentów Kościoła47” (KKK 1510). Słowo„prezbiterzy” użyte przez św. Jakuba oznacza zarównokapłanów jak i biskupów.

„W tradycji liturgicznej na Wschodzie i Zachodzie mamyjuż od czasów starożytnych świadectwa o namaszczaniuchorych poświęconym olejem. W ciągu wieków namaszczeniechorych było coraz częściej udzielane wyłącznieumierającym. Z tego powodu otrzymało ono nazwę‘ostatniego namaszczenia’ (...)48” (KKK 1512) i uważano, iżmoże być udzielane danej osobie tylko raz w życiu, jakoprzygotowanie do ostatecznego przejścia do wieczności.Także dzisiaj, ludzie znajdujący się w niebezpieczeństwieśmierci przyjmują sakrament namaszczenia chorych, ale jeston również udzielany w nadziei uleczenia i powrotu dozdrowia osobom poważnie chorym. W związku z tym,udzielany jest tyle razy, ile zachodzi taka potrzeba.

8. Kiedy przyjmować sakrament namaszczenia chorych?„Namaszczenie chorych ‘nie jest sakramentem

przeznaczonym tylko dla tych, którzy znajdują się wkrańcowym niebezpieczeństwie utraty życia. Odpowiedniazatem pora na przyjęcie tego sakramentu nastaje już wtedy,gdy wiernemu zaczyna zagrażać śmierć z powodu choroby lubstarości’49 (KKK 1514).

-27-

47 Por. Innocenty I, list Si instituta ecclesiastica: DS 216; Sobór Florencki:DS 1324-1325; Sobór Trydencki: DS 1695-1696; 1716-1717 (nr przyp. wKKK: 119).48 Por. Sobór Trydencki: DS 1696 (nr przyp. w KKK: 122).49 Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 73; por. KPK, kan.1004, § 1; 1005; 1007; KKKW, kan. 738 (nr przyp. w KKK: 125).

„Jeśli chory, który został namaszczony, odzyskał zdrowie,w przypadku nowej ciężkiej choroby może ponownie przyjąćten sakrament. W czasie trwania tej samej chorobynamaszczenie chorych może być udzielone powtórnie, jeślichoroba się pogłębia. Jest rzeczą stosowną przyjąć sakramentnamaszczenia chorych przed trudną operacją” (KKK 1515).

9. Związek sakramentu namaszczenia chorych zEucharystią

Ponieważ sakrament Eucharystii przygotowuje nas naspotkanie z Bogiem, „celebracja [tego sakramentu] może byćpoprzedzona sakramentem pokuty, a po jego przyjęciunastępuje Eucharystia. Jako sakrament Paschy ChrystusaEucharystia powinna być zawsze ostatnim sakramentemziemskiej pielgrzymki, ‘wiatykiem’ [łac. viaticum – zapasy nadrogę] na ‘przejście’ do życia wiecznego” (KKK 1517).Eucharystia to bowiem sam Chrystus, zaś dla chrześcijanzarówno życie jak i śmierć są „chrystocentryczne”.

„Przyjęcie Komunii Ciała i Krwi Chrystusa w chwiliprzejścia do Ojca (...) zgodnie ze słowami Pana jestzaczątkiem życia wiecznego i mocą zmartwychwstania: ‘Ktospożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma życie wieczne, a Jago wskrzeszę w dniu ostatecznym’ (J 6, 54)50” (KKK 1524).

10. Skutki sakramentu namaszczenia chorych1) „Pierwszą łaską sakramentu namaszczenia chorych jest

łaska umocnienia, pokoju i odwagi, by przezwyciężyćtrudności związane ze stanem ciężkiej choroby lubniedołęstwem starości. Ta łaska jest Darem Ducha

-28-

50 Por. J 13, 1 (nr przyp. w KKK: 137).

Świętego, który odnawia ufność i wiarę w Boga orazumacnia przeciw pokusom złego ducha, mianowicieprzeciw pokusie zniechęcenia i trwogi przedśmiercią51” (KKK 1520). Łaska ta „otacza koniecnaszego ziemskiego życia jakby ochroną,zabezpieczającą nas na ostatnią walkę przed wejściemdo domu Ojca52” (KKK 1523).

2) „Wsparcie Pana przez moc Jego Ducha ma prowadzićchorego do uzdrowienia duszy, a także do uzdrowieniaciała, jeśli taka jest wola Boża53” (KKK 1520).

3) „Ponadto, ‘jeśliby popełnił grzechy, będą muodpuszczone’ (Jk 5, 15)54” (KKK 1520).

4) „Przez łaskę tego sakramentu chory otrzymuje (...) dargłębszego zjednoczenia z męką Chrystusa. (...)Cierpienie – następstwo grzechu pierworodnego –otrzymuje nowy sens: staje się uczestnictwem wzbawczym dziele Jezusa” (KKK 1521). Nigdy nieznajdujemy się bliżej Chrystusa i Jego głównegodzieła, dokonanego przez Niego na krzyżu, niżwówczas, gdy doświadczamy cierpienia. „Namaszczenie chorych dopełnia rozpoczęte przezchrzest dzieło naszego upodobnienia się do Śmierci iZmartwychwstania Chrystusa. Jest ono ostatnie wszeregu świętych namaszczeń, które znaczą całe życiechrześcijanina: namaszczenie przy chrzcie wycisnęło

-29-

51 Por. Hbr 2, 15 (nr przyp. w KKK: 130).52 Por. In exitu vitae constituti: Sobór Trydencki: DS 1694 (nr przyp. wKKK: 136).53 Por. Sobór Florencki: DS 1325 (nr przyp. w KKK: 131).54 Por. Sobór Trydencki: DS 1717 (nr przyp. w KKK: 132).

na nas pieczęć nowego życia; namaszczenie przybierzmowaniu umocniło nas do życiowej walki” (KKK1523). „Podobnie jak sakramenty chrztu,bierzmowania i Eucharystii tworzą jedność nazywaną‘sakramentami wtajemniczenia chrześcijańskiego’, takmożna powiedzieć, że pokuta, namaszczenie chorych iEucharystia jako wiatyk, gdy życie chrześcijańskieosiąga swój kres, są ‘sakramentami, któreprzygotowują do Ojczyzny’ (...)” (KKK 1525).

-30-