Co to jest chłoniak grudkowy · Chłoniak grudkowy: poradnik dla pacjentów - informacje oparte na...

Chłoniak grudkowy

www.anticancerfund.org www.esmo.org

Chcielibyśmy to wyjaśnić.

Seria poradników dla pacjentów ESMO/ACFopartych na wytycznych ESMO dotyczących praktyki klinicznej

Co to jest chłoniak grudkowy?

Chłoniakgrudkowy:poradnikdlapacjentów-informacjeopartenawytycznychESMOdotyczącychpraktykiklinicznej-wer.2014.1 Strona1

NiniejszydokumentopublikowanyzostałprzezAnticancerFundzazezwoleniemESMO.Informacje zawarte w tym dokumencie nie zastępują konsultacji medycznej. Dokument ten przeznaczony jest wyłącznie do użytkuprywatnegoiniewolnogowżadensposóbzmieniać,powielaćanirozprowadzaćbezpisemnejzgodyESMOiFundacjiPrzeciwkoRakowi.

CHŁONIAKGRUDKOWY:PORADNIKDLAPACJENTÓW

INFORMACJEDLAPACJENTÓWOPARTENAWYTYCZNYCHESMODOTYCZĄCYCHPOSTĘPOWANIADIAGNOSTYCZNO-TERAPEUTYCZNEGO

Poradnik ten został opracowany przez Anticancer Fund (Fundacja Przeciwko Rakowi), aby ułatwićpacjentomiichrodzinomlepszezrozumienienaturychłoniakagrudkowegoipoznanieoptymalnychmetod leczenia w zależności od jego podtypu. Zalecamy, aby pacjenci dowiedzieli się od swoichlekarzy, jakie testy i metody leczenia konieczne są przy danym typie i stadium zaawansowaniachoroby. Informacje medyczne zawarte w niniejszym dokumencie są oparte na wytycznychdotyczącychpostępowaniadiagnostyczno-terapeutycznegownoworozpoznanymlubnawrotowymchłoniaku grudkowym, opracowanych przez European Society for Medical Oncology (EuropejskieTowarzystwo Onkologii Medycznej, ESMO). Niniejszy poradnik dla pacjentów został wydany wewspółpracy z ESMO i jest rozprowadzany za jego zgodą. Został on opracowany przez lekarza izweryfikowany przez dwóch onkologów z ESMO, w tym głównego autora wytycznych dlaprofesjonalistów,atakżeprzezdwiepielęgniarkionkologicznezEuropeanOncologyNursingSociety(Europejskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Onkologicznego, EONS). Tekst ten został takżeskonsultowany z przedstawicielami pacjentów z Grupy Roboczej Pacjentów Onkologicznych przyESMO.DodatkoweinformacjenatematAnticancerFund:www.anticancerfund.orgDodatkoweinformacjenatematESMO:www.esmo.orgDla słów oznaczonych gwiazdką (*) podane są definicje, znajdujące się w słowniczku na końcudokumentu.



Spistreści

Informacjenatematchłoniakagrudkowego.............................................................................3

Definicjachłoniakagrudkowego...............................................................................................5

Czychłoniakgrudkowywystępujeczęsto?................................................................................6

Jakiesąprzyczynychłoniakagrudkowego?...............................................................................7

Wjakisposóbustalanejestrozpoznaniechłoniakagrudkowego?...........................................9

Jakieinformacjesąniezbędneprzedrozpoczęciemleczenia?................................................11

Jakiesąmożliwościleczenia?..................................................................................................14

Jakiesąpotencjalnedziałanianiepożądane(skutkiuboczne)leczenia?.................................19

Cosięstaniepozakończeniuleczenia?...................................................................................23

Definicjetrudnychterminów...................................................................................................25

Autorzytekstu:drHolbrookE.K.KohrtidrAnaUgarte(AnticancerFund);recenzenci:drGauthierBouche(AnticancerFund),dr Svetlana Jezdic (ESMO), prof.Martin Dreyling (ESMO), AnitaMargulies BSN RN (EONS),Matthew Fowler RN Dip HE,BNurs, PGCert (AdvancedCancerNursing Practice) (EONS), AnitaWaldman (ESMOCancer PatientWorkingGroup),GuyBouguet(FranceLymphomeEspoir)orazprof.MarcoLadetto(ESMO).

Niniejszy poradnik został przetłumaczony na język polski przez profesjonalnego tłumacza i zweryfikowany przez drEwęPawłowskąidrAnnęRomanowską.



INFORMACJENATEMATCHŁONIAKAGRUDKOWEGODefinicja• Chłoniakgrudkowyjestnowotworemrozwijającymsięwbiałychkrwinkach,układziechłonnymi

wszpikukostnym.• Należydogrupychłoniakównieziarniczych, zwanych teżniehodgkinowskimi (ang.Non-Hodgkin

Lymphoma,NHL).Komórkiukładuchłonnegodzielą sięwsposóbniekontrolowany,ostatecznietworzącguzy.

Rozpoznanie• Do częstych objawów chłoniaka grudkowego należą: bezbolesne powiększenie węzłów

chłonnych, gorączka bez uchwytnej przyczyny, zlewne nocne poty, zmęczenie, infekcje ikrwawienia. Niekiedy chorobę rozpoznaje się u pacjentów bez żadnych objawów, w wynikubadańobrazowychlublaboratoryjnych.

• Liczba czerwonych i białych krwinekoraz płytek krwimożebyćmniejsza niż prawidłowa. Białekrwinkimogąsięrównieżwydawaćwiększe.

• Rozpoznanie może być potwierdzone wyłącznie na podstawie biopsji* (pobrania fragmentutkankidoanalizywlaboratorium)węzłachłonnego*.

Leczeniewzależnościodzakresuchoroby(klasyfikowanegowgstadium)• Stadium I i II chłoniaka grudkowego oznacza, odpowiednio, zajęcie jednej lub dwóch,

zlokalizowanychpotejsamejstronieprzepony*,grupwęzłówchłonnych.o Gdy średnica zmian nie przekracza 7,5cm, zastosowanie radioterapii daje szansę na

całkowitewyleczenie.o Zamiast aktywnego leczenia możliwe jest ścisłe monitorowanie stanu pacjenta, w ramach

tzw.uważnejobserwacji.o We wszystkich pozostałych przypadkach zaleca się zastosowanie chemioterapii* i

rytuksymabu*,anastępnieradioterapii*.• WstadiumIIIchłoniakgrudkowyzajmujewęzłychłonnepoobustronachprzepony*lubnacieka

sąsiadującynarząd.StadiumIVoznaczarozsiewdoszpikukostnegolubinnychnarządów.Wtychstadiach choroby po leczeniu „indukcyjnym”, mającym na celu zmniejszenie rozmiarów guza(guzów),stosowanejestleczenie„konsolidujące”,zwiększająceszansęnawyleczenie.o Leczenieindukcyjneskładasięzchemioterapiiwrazzrytuksymabem*.Wzależnościodcech

choroby,możebyćonomniejlubbardziejintensywne.o Leczenie konsolidujące rozpoczyna się po zakończeniu leczenia indukcyjnego i polega na

stosowaniurytuksymabu*przez2lata.• Choroba nawrotowa (wznowa) oznacza reaktywację chłoniaka po wcześniejszej stabilizacji lub

wyleczeniu.Wzależnościodczasu, jakiupłynąłodzakończenia leczeniadowznowy,atakżeodrodzaju wcześniej zastosowanego leczenia, dostępne są różnorodne skuteczne opcje leczenia.Obejmująonechemioterapię, rytuksymab,radioimmunoterapię*orazprzeszczepieniekomórekmacierzystych.



Okresobserwacji• Wyznaczane są regularne wizyty lekarskie które mają na celu jak najwcześniejsze wykrycie

wznowychoroby,wraziejejprzejściawformęagresywną,lubwystąpienianowegonowotworu.Sąoneczęstszewpierwszychlatachpozakończeniuleczenia.

• Wtymokresiewykonywanesąbadanialaboratoryjne,mającewykryćwszelkienieprawidłowości.• Ponadto lekarze czujnie monitorują, a w razie potrzeby leczą, potencjalne skutki uboczne

stosowanegoleczenia.



DEFINICJACHŁONIAKAGRUDKOWEGOChłoniakgrudkowy jestnowotworemrozwijającymsięwbiałychkrwinkach,układziechłonnym iwszpiku kostnym. Jest on dobrze zróżnicowanym podtypem chłoniaków nieziarniczych (NHL)*, wktórym komórki tkanek układu chłonnego dzielą się w niekontrolowany sposób, prowadzącostateczniedopowstawaniaguzów.Układchłonnyskładasięznaczyńchłonnychrozgałęziającychsięw organizmie wzdłuż żył i tętnic* oraz z węzłów chłonnych, umiejscowionych wzdłuż przebiegunaczyń limfatycznych. Tkanka chłonna składa się z kilku rodzajów komórek, które wspomagająorganizmwzwalczaniuzakażeń.Większośćstanowiąkomórkinazywanelimfocytami(rodzajbiałychkrwinek) występujące w dwóch głównych typach- limfocytów B i limfocytów T. Różne rodzajechłoniaków mogą rozwinąć się z obu typów limfocytów, jednak chłoniak grudkowy rozwija sięzazwyczaj z limfocytów B. W chłoniakach złośliwe komórki wzrastają w pakietach, tworząc guzki.Niektórenarządynależąrównieżdoukładuchłonnegoisązbudowaneczęściowoztkankichłonnej;zaliczamy do nichm.in. śledzionę, grasicę imigdałki. Układ chłonny filtruje krew, chłonkę (inaczejlimfę, ciecz krążącą w naczyniach chłonnych), drenuje płyn z tkanek kierując go z powrotem dokrwiobiegu, a także zwalcza zakażenia. Ponieważ tkanka chłonna znajduje sięw całymorganizmie,chłoniak grudkowy może rozwinąć się w niemal dowolnej części ciała. Szpik kostny może zostaćnacieczony przez limfocyty* o nieprawidłowej funkcji. Ponieważ wytwarza on również płytki krwi,któremają zasadnicze znaczenie dla tamowania krwawienia, oraz czerwone krwinki, dostarczającetlendowszystkichkomórekorganizmu,nadmiernenagromadzenielimfocytówograniczaprawidłowewytwarzanieinnychkrwinek.Chłoniakgrudkowycechujesięzazwyczajpowolnymwzrostem.

Źródłozdjęcia:BruceBlaus(licencjaCreativeCommons)



CZYCHŁONIAKGRUDKOWYWYSTĘPUJECZĘSTO?Wporównaniuzrakiempiersi(sutka)ukobietlubrakiemgruczołukrokowegoumężczyzn,NHL*niewystępują często. Niemniej, zajmują szóste miejsce wśród nowotworów pod względem częstościwystępowania w Europie. Stanowią około 3% wszystkich nowotworów, a około 25% z nich tochłoniakgrudkowy.WEuropieZachodniejchłoniakgrudkowyjestdrugimnajczęściejwystępującympodtypemchłoniaka.Liczbapacjentów,uktórychcorokurozpoznajesięchłoniakagrudkowego,wzrosłaz2-3przypadkówna100000osóbwlatach50.XXw.do5-7przypadkówna100000osóbobecnie.Ogólnie,ryzykozachorowanianaNHL*wzrastazwiekiem.Wśródpacjentówpowyżej65rokużyciaodnotowujesię5-7-krotnywzrostliczbyprzypadkówchoroby.



JAKIESĄPRZYCZYNYCHŁONIAKAGRUDKOWEGO?Jak dotąd przyczyna powstawania chłoniaka grudkowego nie została poznana. Zidentyfikowanojednak pewne czynniki ryzyka. Czynnik ryzyka zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia danegonowotworu, ale nie jest konieczny ani wystarczający do spowodowania go. Czynnik ryzyka niestanowisamwsobieprzyczyny.Niektóre osoby, u których występują wymienione poniżej czynniki ryzyka, nigdy nie zachorują nachłoniakagrudkowego,natomiastinne,uktórychniewystępujeżadenztychczynników,zachorują.Z ryzykiem wystąpienia chłoniaka grudkowego wiąże się styl życia, czynniki środowiskowe orazchorobyprzebytewprzeszłości,jednakichwpływniezostałdotądwpełniwyjaśniony.

- Stylżycia:o Dieta: Odkryto związekmiędzywystępowaniem chłoniaka grudkowego a spożywaniem

mięsa imleka,a takżeazotanów* iazotynów*częstoobecnychwnaszejdiecie.Do ichźródeł należą:wędliny i konserwymięsne, konserwantyw żywnościorazzwiązkinaturalniewystępującewniektórychowocach.Sugerujesię, że działanie ochronne wykazuje, między innymi, spożywaniewielonienasyconych kwasów tłuszczowych*, witaminy D, owoców iwarzyw.Związekzotyłościąniezostałwyjaśniony.

o Alkohol: Spożywanie alkoholu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem

występowanianowotworówuludzi.Ustalono,żepiciewinazwiększaryzykorozwojuchłoniakagrudkowego,wszczególnościuosób,którerozpoczęły spożywanie alkoholu przed 20.rokiem życia i/lub wsytuacji,gdyilośćprzyjmowanegoalkoholuprzekracza19gramównadobę(kieliszekwinazawieraokoło14gramówalkoholu).

o Palenie tytoniu: Zgodnie z wynikami badań aktywni palacze tytoniu

znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju chłoniakagrudkowego w porównaniu z byłymi palaczami. Osoby palące dużeilościtytoniurównieżsąnarażonenawiększeryzyko.

- Czynnikiśrodowiskowe:

Pestycydy mają domniemany wpływ na powstawanie określonej mutacji genetycznej,któraodgrywa rolęw rozwoju chłoniaka grudkowego. Jednakże stwierdzanoobecnośćtej konkretnej mutacji również u zdrowych osób, które nigdy nie zachorowały nachłoniakagrudkowego.Wniektórychbadaniachwykrytozwiązekchłoniakagrudkowegoz farbami koloryzującymi do włosów. Inne substancje chemiczne, takie jakrozpuszczalnikiopartenabenzenie,wciążwymagająpotwierdzeniajakoczynnikiryzyka.Ich związek z chłoniakiem grudkowym był jednak wcześniej sugerowany w różnychbadaniach.Zdrugiejstronyumiarkowanaekspozycjanaświatłosłonecznewiązanajestzezmniejszeniemryzykazachorowania.



- Inneproblemymedyczne:Stany przebiegające z immunosupresją (zahamowaniem czynności układuodpornościowego), takie jak zakażenie HIV, AIDS, choroby autoimmunologiczne istosowanie leczenia immunosupresyjnego, równieżwiążąsięzezwiększonymryzykiemwystępowaniachłoniakagrudkowego.



WJAKISPOSÓBUSTALANEJESTROZPOZNANIECHŁONIAKAGRUDKOWEGO?Rozpoznaniemożebyćustalonenapodstawieobjawówwystępującychupacjentów lubniekiedyupacjentówbezobjawów,wwynikubadańobrazowychlublaboratoryjnych.Doobjawówpodmiotowychiprzedmiotowychchłoniakagrudkowegomogąnależeć:

1. Bezbolesnepowiększeniewęzłówchłonnychszyi,pachi/lubpachwin.Jeśliwzrostchłoniakagrudkowego odbywa się głównie w głębiej położonych węzłach chłonnych, może onpowodowaćuciskniektórychważnychżyciowonarządów i tymsamymwywoływaćobjawy.Do pozostałych objawów w zależności od lokalizacji chłoniaka, należą między innymiprzewlekłykaszel,trudnościzoddychaniem,bólwklatcepiersiowej,bólbrzuchalubpleców.

2. Gorączkabezuchwytnejprzyczyny.3. Zlewnenocnepoty.4. Niepożądanylubniezamierzonyspadekmasyciała.5. Zmęczenie. Zmęczenie jest częstym objawem niedokrwistości (anemii)*. Pacjenci aktywni

fizyczniemogąniezauważyćskutkówniedokrwistości,dopókiniebędzieonapoważna.6. Zakażenia. Z powodu zastąpienia przez nowotwór istotnej części prawidłowo działającego

układu odpornościowego chroniącego organizm przed zakażeniami, u pacjentów możedochodzićdozakażeńnawracającychlubszczególnietrudnopoddającychsięleczeniu.

7. Krwawienie.W rzadkich przypadkachmała liczba płytek krwi spowodowana zastąpieniemprawidłowego szpiku kostnego przez komórki nowotworowe wiąże się z łatwympowstawaniem zasinień, krwawieniami z nosa lubdziąseł oraz pojawieniem się niewielkichczerwonychplameknaskórze,zwyklewokolicypiszczeliikostek.

Objawy2-4określasięmianemobjawówtypuB,którebierzesiępoduwagęprzyokreślaniustadiumzaawansowaniachoroby.Upacjentów,uktórychwystępująpowyższeobjawy,wykonanazostaniepełnamorfologiakrwi, tj.badanielaboratoryjnewykonywanewceluocenytrzechrodzajówkomórekwytwarzanychwszpikukostnym:1)białychkrwinek,2)czerwonychkrwinekoraz3)płytekkrwi.Wniektórychprzypadkachmorfologia krwi wykonana z innego powodu, może wskazać na podejrzenie chłoniaka wysuniętewyłącznienapodstawiewynikubadańlaboratoryjnych.Pozastwierdzeniemmałejliczbyczerwonychkrwineklubpłytekkrwi,wramachrozmazubiałychkrwinekwykonywanegowrazzpełnąmorfologią,mogą zostaćwykryte inne, nieprawidłowe komórki krążącewe krwi. Nieprawidłowe białe krwinki,któreulegająpodziałomzdużąszybkością,sąwiększeniżbardziejdojrzałeprawidłowebiałekrwinkiobecnewkrążeniu.Jeśli na podstawie objawów i morfologii krwi wysuwane jest podejrzenie chłoniaka grudkowego,wykonywanajestbiopsjawęzłachłonnego*.



Właściwe rozpoznanie chłoniaka grudkowego może być ustalonewyłącznie na podstawie biopsji węzła chłonnego*. Polega ona napobraniu całego węzła chłonnego, w niektórych przypadkach podczasznieczulenia ogólnego (biopsja wycinająca). Usunięty węzeł chłonnyzostaje zbadany w laboratorium. Badanie to nazywane jest badaniemhistopatologicznym* i polega głównie na wzrokowej ocenie pobranejtkankipodmikroskopemwposzukiwaniukomórekchłoniaka.Usunięcietylko fragmentu węzła chłonnego za pomocą grubej igły (biopsjagruboigłowa) powinno być wykonywane wyłącznie u pacjentów, u których nie można uzyskaćłatwegodostępudozajętychwęzłówchłonnych,zracjiichumiejscowienia.Należyzauważyć,żetegotypuwynikibadaniabiopsyjnegomogąniebyć jednoznaczne,ponieważw różnychczęściachwęzłamogąbyćobecneróżnekomórkichłoniaka(cechętęokreślasięmianemheterogenności).Pobraniefragmentu tkanki lub płynu przy użyciu cienkiej igły (biopsja cienkoigłowa) nie jest zalecane jakowiarygodnametodadiagnozowaniachłoniaka.ŚwiatowaOrganizacjaZdrowia(WHO)klasyfikujechłoniakiwedługstopni:1,2,3Alub3B.Zależąoneod liczby komórek chłoniaka (nazywanychblastami*)widocznychpodmikroskopem.Wstopniu3Bwystępuje największa liczba blastów i uznaje się go za najbardziej agresywną postać.W związku ztym, chłoniakaw stopniu 3B należy leczyć inaczej, niż pozostałe typy.Wmiaręmożliwości należyzachować część materiału biopsyjnego w postaci świeżo mrożonej; pozwoli to na wykonaniedodatkowychbadańwprzyszłości,jeżeliwystąpitakakonieczność.



JAKIEINFORMACJESĄNIEZBĘDNEPRZEDROZPOCZĘCIEMLECZENIA?Lekarze będąmusieli zebrać rozmaite informacje, aby podjąć decyzję na tematnajlepszegoleczenia.Ważneinformacjenatematpacjenta

• Ogólnesamopoczucie.• Dotychczasowywywiadmedyczny• Informacjedotyczącewystępowanianowotworówukrewnychpacjenta• Wynik badania przedmiotowego przeprowadzonego przez lekarza.

Lekarze będą poszukiwali powiększonych węzłów chłonnych i narządów, a także zwrócąuwagęnaogólnywygląd skóry iwnętrza jamyustnej.Badanieprzedmiotowepowinnobyćszczegółowe.

• Wynikibadańobrazowych*organizmu,takichjakbadaniemetodątomografiikomputerowej(TK), obejmujące szyję, klatkę piersiową, jamę brzuszną i miednicę. Badania te określąlokalizację chłoniaka i jego zakres. Są one kluczowe dla zakwalifikowania chłoniaka dojednego z czterech stadiów zaawansowania, na podstawie stopnia jego rozprzestrzenienia.Opis tych stadiów zamieszczono na następnej stronie. Badanie metodą pozytonowejtomografii emisyjnej (PET)* może być przydatne do potwierdzenia zlokalizowanej postacichoroby (stadium II). Wyniki badania PET* umożliwiają lekarzom ustalenie rozmieszczeniakomórek nowotworowych, ponieważ glukoza znakowana radioaktywnym znacznikiemgromadzisięwkomórkachnowotworowychimożliwejestichzlokalizowanienaobraziePET.

• Wymagane jestwykonaniepełnejmorfologiikrwi, rutynowychbadańbiochemicznychkrwi,w tym oznaczenie aktywności dehydrogenazy mleczanowej* (LDH) oraz stężenia kwasumoczowego,badańprzesiewowychwkierunkuludzkiegowirusaniedoboruodporności(HIV)iwirusowego zapaleniawątroby typu B i C. Badania te odgrywają bardzoważną rolę przywyborze najlepszego leczenia. Jeśli któryś z wyników okaże się dodatni, zalecane będzieokreśloneleczenietychschorzeń.

• Biopsja szpiku kostnego jest zabiegiem polegającym napobraniupróbkiszpikukostnegozkościbiodrowej,celemocenyzajęciaszpikukostnegoprzezchorobę.Popostawieniudiagnozychłoniakagrudkowegokonieczne jestwykonaniebiopsji szpikukostnego, aby prawidłowo ustalić stadium zaawansowaniachoroby.Wykonujesięjąwznieczuleniumiejscowym.

• Poza badaniem przedmiotowym mogą być wykonywanedodatkowetestymającenaceluocenęryzykapowikłańzwiązanychzleczeniem.Naprzykład,aby ocenić czynność serca, zaleca się wykonanie echokardiogramu (badaniaultrasonograficznegoserca).



• Jeśliupacjentawystępująsilnebóległowy,zaburzeniawidzenia,czucialubczynnościmięśni,możliweżekoniecznabędzieocenapłynumózgowo-rdzeniowego*(płynuotaczającegomózgi rdzeń kręgowy). Wykonuje się ją poprzez nakłucie lędźwiowego odcinka kręgosłupa zapomocącienkiej igływprowadzanejdokręgosłupa.Pozastosowaniuśrodkaznieczulającegodo znieczulenia tej okolicy ciała i pobraniu niewielkiej ilości płynu, kolejnym krokiem jestprzesłaniegodopatomorfologadoocenypodmikroskopem.ObrazowanieTKlubrezonansumagnetycznego (MR)*głowymożebyćkonieczne, jeśliwwynikunakłucia lędźwiowegonieuda się zidentyfikować żadnych komórek nowotworowych. Może ono ukazać ogniskochłoniaka w mózgu, wymagające dodatkowego leczenia dobranego specjalnie do tejlokalizacjiguza.

Ważneinformacjenatematnowotworu

• Określaniestadiumzaawansowania(ang.staging)

Poustaleniurozpoznaniachłoniakagrudkowegokonieczne jestwykonaniebadańmającychnaceluocenęczykomórki chłoniaka rozprzestrzeniły się tylkowobrębieukładuchłonnego, czy równieżwinnych częściach ciała. Określanie stadium zaawansowania (staging) jest procesem ustalania, czydoszło do rozprzestrzenienia się nowotworu, a jeśli tak, to w jakim zakresie. Znajomość stadiumchorobyjestniezbędnadoustaleniaplanuleczenia.Systemokreślania stadiumzaawansowaniachorobystosowanydoopisu stopnia rozprzestrzenieniasięchłoniakagrudkowegonazywasięklasyfikacjąAnnArbor.Dooznaczeniaposzczególnychstadiówstosujesięwniejcyfryrzymskie(I-IV).

Stadium DefinicjaStadiumI Ogniskochłoniakaznajdujesięwjednejgrupiewęzłówchłonnychorganizmu,np.

węzłachchłonnychpachwinowychlubszyjnych,bądźwjednymznarządówukładuchłonnego.

StadiumII

Dwie lubwięcej grupwęzłów chłonnych, bądź jeden narząd położonyw pobliżuzajętychwęzłów chłonnychoraz jedna lubwięcej grupwęzłów chłonnychpo tejsamej stronie przepony zawierają komórki chłoniaka. Przepona jest mięśniemoddzielającymklatkępiersiowąodjamybrzusznej.

! Przykład: ognisko chłoniaka może znajdować się nad przeponą, wwęzłach chłonnych szyjnych i pachowych lub ognisko chłoniaka możeznajdować się pod przeponą, w węzłach chłonnych pachwinowych ibrzusznych.

StadiumIII Chłoniak zajmuje węzły chłonne po obu stronach przepony. Może równieżnaciekaćnarządpołożonywpobliżuzajętychwęzłówchłonnychi/lubśledzionę.

StadiumIV ChłoniakwstadiumIVzajmujeszpikkostnylubodległenarządyorganizmu.



Stadiachłoniakagrudkowegozależąrównieżodobecnościlubbrakuokreślonychcechi/lubobjawówchoroby:

! Chłoniak,któryzajmujenarządy lubtkanki inneniżwęzłychłonne,oznaczany jest literą„E”(ang.:extranodal),oznaczającąlokalizacjępozawęzłową;oznaczenietakiedodajesiędooznaczeniadanegostadium.

! Jeśli guzma conajmniej 7,5cm średnicy, oznacza to chorobę typu „bulky” (dużamasaguza).

! Jeślizajmujeśledzionę,dodajesięliterę„S”.! Jeśli u pacjenta występuje gorączka, nocne poty lub niewyjaśniona utrata masy ciała,

dodajesięliterę„B”.Jeśliniewystępujeżadnezpowyższych,dodajesięliterę„A”.

• Stopnie(wgklasyfikacjiWHO)iinnecechyhistopatologiczne

Stopieńchoroby(ang.grade),jakwyjaśnionopowyżej,możnaokreślićjako1,2,3Alub3B,coodpowiada liczbie komórek chłoniaka lub blastów widocznych pod mikroskopem przymaksymalnym powiększeniu. Stopień 3B jest najwyższym stopniem zaawansowania ichłoniakawtymstopniuuznajesięzaagresywnego.

• Klasyfikacjarokowaniairyzyka

Do celów rokowniczych stosuje się Międzynarodowy wskaźnik prognostyczny chłoniakagrudkowego (ang. Follicular Lymphoma-specific International Prognostic Index, FLIPI). FLIPIumożliwia określenie ryzyka progresji choroby po leczeniu, a dzięki temu dostosowanieleczenia i częstości wizyt kontrolnych. Do parametrów wykorzystywanych w oryginalnejwersjiFLIPI1należą:zajęcie>4lokalizacjiwęzłowych,wiek>60lat,podwyższonaaktywnośćLDH*, choroba w stadium III lub IV oraz stężenie hemoglobiny* <12g/dl. Za każdą zpowyższychcechprzyznawanyjestjedenpunkt,codajełącznywskaźnikwynoszącyod0do5. Wynik 0-1 uznaje za jako małe ryzyko wznowy, przy punktacji 2 - pośrednie, zaś przypunktacji3-5wysokie.Chłoniak grudkowy typu dziecięcego jest wariantem choroby opisywanym oryginalnie udzieci, jednak występuje również u dorosłych. Cechuje go choroba zlokalizowana, o typiebardziej agresywnym histologicznie oraz o pewnych określonych cechach molekularnych.Postaćdziecięcachłoniakagrudkowegowykazujeznaczniepowolniejszyprzebieg ipowinnabyćleczonawyłączniemiejscowo.



JAKIESĄMOŻLIWOŚCILECZENIA?Leczenie powinno się odbywać wyłącznie w ośrodkach doświadczonych wleczeniu pacjentów z chłoniakami i zapewniających odpowiednie,interdyscyplinarnemetody leczenia. Zachęcamy równieżdo zadawaniapytańobadaniakliniczne*dostępnewdanejsytuacjiklinicznej.Leczenie chłoniaka grudkowego dostosowywane jest do poszczególnychpacjentów, w zależności od stadium choroby, wieku oraz choróbtowarzyszących, takich jak cukrzyca, choroba wieńcowa lub przewlekłaobturacyjna choroba płuc. Zabieg chirurgiczny, choć przeważniemamiejscewtoku leczenia guzów litych, nie odgrywa szczególnie istotnej roli w leczeniuchłoniakagrudkowego,ponieważchłoniak,zewzględunacharakterystykęukładuchłonnego,rzadkoobejmujewyłączniejednąokolicęciała.Leczenie może prowadzić do stabilizacji (opanowania) lub wyleczenia chłoniaka. Może równieżpoprawićjakośćżyciapacjentówpoprzezzłagodzenieobjawówchoroby.Strategialeczeniachłoniakagrudkowegomoże obejmować jeden lub więcej celów, takich jak możliwie najszybsze zniszczeniekomórek nowotworowych, zahamowanie wzrostu nowych komórek chłoniaka, leczenie objawówchoroby, m.in. bólu, gorączki, dreszczy i nocnych potów i/lub utrzymywanie poczucia kontrolipacjentównadwyboremstrategiileczeniaidalszymżyciem.Generalnie,przypodejmowaniudecyzjiterapeutycznychdotyczącychleczeniachłoniakagrudkowegopod uwagę branych jest kilka metod. Należą do nich uważna obserwacja, radioterapia*,chemioterapia* i leczenie celowane* za pomocą przeciwciała monoklonalnego*. Z wyjątkiemuważnejobserwacji,wymienionemetodymożnałączyć,coprzeważniemamiejsce.Uważnaobserwacja jestterminemstosowanymnaokreśleniestrategii,którapolegana ścisłym monitorowaniu stanu pacjenta, bez stosowania jakiegokolwiek leczenia,dopóki nie pojawią się objawy choroby lub nie nastąpi ich zmiana. Strategia tamazastosowanie w przypadku chłoniaków grudkowych oniewielkiejmasienowotworu, gdyż znane sąprzypadkispontanicznych, częściowych regresji.Cowięcej,wynikibadańsugerują,żeuniektórychpacjentówprawidłowelimfocyty T* są w stanie kontrolować chorobę. Uniektórych pacjentów strategia uważnej obserwacjimoże być stosowana przez ponad 10 lat zanimwymagane będzie zastosowanie leczenia. W trakcie uważnej obserwacji pacjenci cały czas są „leczeni”poprzezkontrolęichstanu,choćnieotrzymujążadnychlekówaniradioterapii.Teleradioterapia (radioterapia z wykorzystaniem zewnętrznego źródła promieniowania) jest metodąleczeniaprzeciwnowotworowego,wktórejwysokoenergetycznepromieniowanierentgenowskie*lubinnerodzajepromieniowania,sąstosowanedozabijaniakomóreknowotworowychihamowaniaichwzrostu.Wteleradioterapiistosujesięurządzenia,któregenerująwiązkępromieniowaniaikierująjąwstronęguza.



Chemioterapia jestmetodą leczeniaprzeciwnowotworowego,wktórejstosuje się leki mające na celu hamowanie wzrostu komóreknowotworowych poprzez ich zabijanie lub blokowanie ich podziałów.Podczasprzyjmowaniachemioterapii(doustnielubdożylnie)lekidostająsię do krwioobiegu i mogą dotrzeć do komórek nowotworowychznajdującychsięwcałymorganizmie(chemioterapiaogólnoustrojowa).Wrzadkichprzypadkach,gdydoszłodorozsiewuchłoniakagrudkowegodomózgu,chemioterapiamożebyćpodawanadopłynumózgowo-rdzeniowego*,abyzabićkomórkinowotworowe znajdujące się wmózgu i/lub rdzeniu kręgowym. Sposób podawania chemioterapiizależyodstadiumchoroby.Chemioterapiawielolekowapoleganajednoczesnymstosowaniudwóchlubwięcej lekówprzeciwnowotworowych.Wceluzabiciakomórekchłoniakado schematu leczeniamogąbyćrównieżdołączanelekisterydowe.Immunoterapia jest typem leczenia, który wzmacnia działanie własnego układu odpornościowegopacjenta lub wykorzystuje gotowe leki nazywane przeciwciałamimonoklonalnymi*, które atakująokreślony cel na powierzchni limfocytów (komórek, z których rozwija się chłoniak). Przeciwciałomonoklonalnerytuksymab*jestlekiemstosowanymwleczeniuchłoniakagrudkowego,podawanymwewlewiedożylnym.Radioimmunoterapia oznacza metodę leczenia, w której substancja promieniotwórcza dołączanajest do przeciwciała monoklonalnego*. Gdy przeciwciało monoklonalne* dotrze do celukomórkowego,substancjapromieniotwórczadziałanakomórkichłoniaka ipotencjalnienaniektóreokoliczne komórki. W leczeniu takim stosowany jest ibrytumomab tiuksetanu znakowanyradioizotopemitru-90*.Przeszczepienie szpikukostnegopochodzącegoalboodsamegopacjentaalbooddawcymożebyćczęścią leczenia chłoniaka. Przed przeszczepieniem szpiku kostnego stosuje się radioterapię ichemioterapię,mającenaceluzmniejszenieliczbykomórekszpikuzajętegoprzezchorobę.Leczenie zależy przede wszystkim od stadium choroby. W bardziej zaawansowanych stadiach(stadiumIII i IV)cel leczeniaobejmujedwiegłównestrategie.Popierwsze,wywołanieregresjiguza(fazaindukcji).Podrugie,konsolidacjalubutrzymanietejregresji(fazakonsolidacji/podtrzymująca).Szczegółoweinformacjenatematleczenia,wzależnościodstadium,znajdująsięponiżej.PlanleczeniachłoniakagrudkowegowstadiachI-IIStadiumIoznacza,żezajętajestjednagrupawęzłówchłonnychlubjedennarządlimfatyczny*.Stadium II oznacza, że zajęte się dwie lub więcej grup węzłów chłonnych po tej samej stronieprzepony*,bądźzajętajestjednalubwięcejgrupwęzłówchłonnychwrazznarządemlimfatycznym*położonymwpobliżu,potejsamejstronieprzepony*.

U niewielkiego odsetka pacjentów z chorobą ogniskową w stadium I-II, przy niewielkiejobjętości guza (nie typu „bulky”), zastosowanie radioterapii obejmującej okolicę zajętychwęzłówchłonnychdajeszansęnacałkowitewyleczenie.



W wybranych przypadkach istnieje możliwość rozważenia strategii uważnej obserwacji,pozwalającej na uniknięcie działań niepożądanych radioterapii, oferując taką samąskutecznośćjakaktywneleczenie.Dużaobjętośćguza(chorobatypu„bulky”),większailośćogniskchorobylubobecnośćinnychczynników ryzyka pomagają lekarzom w wyborze pacjentów, którzy mają szansę odnieśćkorzyść z leczenia chemioterapią* i przeciwciałem monoklonalnym* rytuksymabem*. Wtakich przypadkach możliwe jest również zastosowanie radioterapii, po wstępnej fazieleczeniasystemowego,o ile lokalizacjanowotworuumożliwiazastosowanienapromienianiabezryzykapoważnychskutkówubocznych.

PlanleczeniawstadiachIII-IVStadium III oznacza, że chłoniak zajmuje węzły chłonne po obu stronach przepony. Może równieżrozprzestrzenićsiędosąsiadującychnarządów.StadiumIVoznacza,żechłoniakjestobecnywszpikukostnymlubodległychnarządachorganizmu.

W10-20% przypadków chłoniakaw tych stadiachmożliwe jest jego ustąpienie lub regresja bezstosowania jakiegokolwiek leczenia.Wczesnerozpoczęcie leczeniauchorychbezobjawowychniewykazałowbadaniachpoprawyprzeżywalności.Wzwiązkuzpowyższym,utakichpacjentówzalecasię strategię uważnej obserwacji. Leczenie należy rozpocząć wyłącznie w przypadku obecnościobjawów,wtymobjawówtypuB(gorączkionieznanejprzyczynie,zlewnychnocnychpotóworazniezamierzonegospadkumasyciała),upośledzeniawytwarzaniakrwinek,wchorobietypu„bulky”,w razie ucisku ważnych narządów, obecności patologicznego płynu w jamie brzusznej(wodobrzusza)lubwprzestrzeniznajdującejsięmiędzypłucamiaścianąklatkipiersiowej*(wysiękuopłucnowego),atakżewrazieszybkiejprogresjichoroby.Metodyleczeniaopisanowdalszejczęścibroszury,wpunkciepoświęconymleczeniuindukcyjnemuikonsolidacji/leczeniupodtrzymującemu.Leczenie indukcyjne jest pierwszym etapem postępowania mającego na celu zmniejszenieliczby komórek nowotworowych. Następnie, w fazie konsolidacji, dochodzi do dalszegozmniejszenia ich liczby i zwiększa się prawdopodobieństwo, że nie dojdzie do nawrotuchłoniaka. Po fazie konsolidacji następuje faza leczenia podtrzymującego, której celem jestutrzymanieremisjiizapobieganienawrotowichoroby.

Całkowitaremisjaoznacza,żeustąpiływszystkiezmianynowotworoweiniesąobecneżadneinneoznakichoroby.Częściowaremisjamamiejsce,gdydochodzidozmniejszeniaobjętościguzów i utrzymania się części z nich. Będzie to widoczne w badaniu przedmiotowymbadaniachobrazowych,lubpopostaciąprzetrwałychobjawówchoroby.

Leczenieindukcyjne

U większości pacjentów z zaawansowaną chorobą w stadium III lub IV, chemioterapia nieprowadzi do całkowitego wyleczenia. Jednakże okresy remisji trwają przeważnie lata, zaśśredniokresprzeżywalnościwynosiponad20lat.



ßAbyosiągnąćremisjęchorobyidługotrwałepodtrzymanieosiągniętejodpowiedzi,zalecasięstosowanieskojarzeniaprzeciwciałamonoklonalnego*rytuksymabu*ichemioterapii*,takiejjak schemat CHOP (cyklofosfamid, doksorubicyna, winkrystyna i prednizon) lubbendamustyna*.Gdy w wyniku badania przedmiotowego lub nowej biopsji wysuwane jest podejrzenieprzejścia chorobyw postać agresywną, preferowanym schematem leczenia jest CHOP, lubpodobny. Badania wykazały również, że dołączenie przeciwciała monoklonalnego*rytuksymabu* do chemioterapii przynosi lepsze wyniki w zakresie zmniejszenia objętościguza,wydłużeniaokresustabilizacjichorobyorazprzedłużażyciepacjentów.

Schemat chemioterapii CVP (cyklofosfamid*, winkrystyna* i prednizon*) w skojarzeniu zrytuksymabem* może być stosowany u pacjentów z przeciwwskazaniami do podawaniadoksorubicyny*.Nie zaleca się stosowania pełnych cykli fludarabiny* i cyklofosfamidu* bądź fludarabiny* imitoksantronu*,zewzględunaichwiększątoksycznośćhematologiczną*.Upacjentówzmałąobjętościąguza,uktórychwystępująobjawy,orazwprzypadkupowolnejprogresjichoroby,możliwejestrozważenieleczeniawyłączniezapomocąrytuksymabu*.U pacjentów w podeszłym wieku z małym ryzykiem progresji choroby, bądź zprzeciwwskazaniami do stosowania bardziej intensywnego skojarzenia chemioterapii* zrytuksymabem*,alternatywnymi schematami leczenia są: stosowanie rytuksymabu*wraz zchlorambucylem*,rytuksymabu*wmonoterapiilubradioimmunoterapia*.Istnieją specjalne zalecenia dotyczące monitorowania i leczenia pacjentów z zakażeniemwirusemzapaleniawątroby(WZW)typuB.WcelumonitorowaniaaktywnościwirusaWZWtypuBpobierasiękrewdobadań,atakżezalecasięleczenieprzeciwwirusowe*.

Leczeniekonsolidujące/podtrzymujące

Po uzyskaniu całkowitej lub częściowej remisji wwyniku leczenia indukcyjnego, w ramachleczeniapodtrzymującegopodajesięrytuksymab*wpojedynczychdawkachcodwamiesiąceprzezokresdodwóchlat.Strategiataopóźniaprogresjęchoroby.Radioimmunoterapia*stosowana jako leczeniekonsolidująceopóźniaprogresjęchorobypochemioterapii, jednak jej skuteczność jest mniejsza w porównaniu z 2-letnim leczeniemrytuksymabem*.Przeszczepieniekomórekmacierzystychzwykorzystaniemwłasnychkomórekpacjentamożeopóźnić progresję choroby wyłącznie w przypadku wcześniejszego zastosowaniachemioterapii.Takiepostępowanieniejestjednakzalecaneupacjentów,którzyodpowiadająna leczenie pierwszego rzutu. Korzyść z przeszczepienia komórek macierzystych jestograniczonapozastosowaniurytuksymabu*.



ChorobanawrotowaNawrót (wznowa) oznacza powtórne pojawienie się choroby. Zdecydowanie zaleca się powtórnewykonaniebiopsji,abysprawdzić,czynawracającychłoniakprzekształciłsięwformęagresywną.

Leczenie stosowane przy wznowie choroby nazywane jest leczeniem ratunkowym, a jegowybór zależy od skuteczności zastosowanych wcześniej metod leczenia. Przy wczesnymnawrocie(<12-24miesiąceokresuwolnegoodchoroby)chorobamożewykazywaćopornośćna wcześniej zastosowane leki. W związku z tym, aby przezwyciężyć oporność, zaleca sięzastosowanie schematu złożonego z innych leków. Przykładem może być zastosowaniebendamustyny* po schemacie CHOP i odwrotnie. Rytuksymab* można zastosować upacjenta ponownie, jeśli wcześniejsze leczenie umożliwiło uzyskanie okresu wolnego odchorobytrwającegowięcejniż6-12miesięcy.Radioimmunoterapia* (sprzężenie/dołączenie substancji promieniotwórczej doprzeciwciałamonoklonalnego*)jestskutecznąmetodą,szczególnieupacjentówwwiekupowyżej65latzchorobamiwspółistniejącymi.Tacypacjenciniesądobrymikandydatamidochemioterapii,wzwiązku z czym wymagane jest u nich zastosowanie innych metod leczenia, takich jakradioimmunoterapia.Leczenie podtrzymujące rytuksymabem* przez okres do 2 lat, w pojedynczych dawkachpodawanych co 3 miesiące, może być stosowane u pacjentów, którzy otrzymywali go wschemacieleczeniaindukcyjnego,alenieotrzymaligowramachleczeniapierwszegorzutu.Umłodychpacjentówmożnarozważyćzastosowaniechemioterapiiwysokodawkowejwrazzprzeszczepieniem własnych komórek macierzystych pacjenta. Wyniki badań sugerują, żetakiepołączeniemetod leczeniaumłodychpacjentówopóźniaprogresjęchoroby iwydłużaichprzeżywalność.Obecniealternatywątegopostępowaniajestzastosowanierytuksymabu,szczególnieupacjentów,uktórychdochodzidopóźnychnawrotówchoroby.

OcenaodpowiedzinaleczenieWewszystkich przypadkach należywykonywać badania obrazowew połowie leczenia i pojego zakończeniu. Jeśli stwierdzona zostanie niewystarczająca odpowiedź lub brakodpowiedzi,należyrozważyćwczesnewłączenieleczeniazpowoduwznowychoroby.Przydatność oceny odpowiedzi na leczenie w badaniu PET*/TK jest wciąż przedmiotemdyskusji.Wydajesię,żemożeonosłużyćjakoczynnikwskazującynaprzewidywanyprzebiegchoroby,jednakżekoniecznejestprzeprowadzeniedalszychbadań.Wiadomo, że badanie laboratoryjne w kierunku obecności komórek nowotworowych worganizmie (nazywaneocenąminimalnej choroby resztkowej) przetrwałychpo zakończeniuleczenia,mawysokąwartośćprognostyczną.Niemniejbadanie toniepowinnowpływaćnaprzebiegleczeniapacjentów,pozabadaniamiklinicznymi.



JAKIESĄPOTENCJALNEDZIAŁANIANIEPOŻĄDANE(SKUTKIUBOCZNE)LECZENIA?UważnaobserwacjaStrategia ta może być dla pacjentów stresująca, gdyż aby otrzymać aktywne leczenie, muszą oniczekaćaż chorobaprzejdziew formęagresywną.Uwzględniając jednakdobre rokowaniechłoniakagrudkowego w porównaniu z innymi nowotworami, jest ona warta rozważenia. Wszelkie swojewątpliwościnatentematnależyomówićzlekarzemprowadzącym.RadioterapiaU większości osób pojawią się pewne działania niepożądane, jednak ich nasilenie często jestniewielkie. Ponieważ skutki radioterapii są różne u poszczególnych chorych, trudno jest dokładnieprzewidzieć,jakdanypacjentzareagujenaleczenie.Możliwe jest zastosowanie pewnychmetod zapobiegania lub łagodzenia tych skutków ubocznych.Ponadtonaprzestrzenilatwprowadzonozasadniczeulepszeniawtechnikachradioterapii.Dzięki temupoważnedziałanianiepożądanewystępująobecniebardzo rzadko.Większość skutkówubocznychradioterapiiustępujestopniowopozakończeniucyklunapromieniania.Uniektórychosóbmogąsięonejednakutrzymywaćprzezkilkatygodni.Działania niepożądane radioterapii mogą wystąpić w narządach, które są bezpośrednim celemleczenia, jak również w zdrowych tkankach lub narządach sąsiadujących z okolicą wymagającąnapromieniania, których nie można ochronić przed promieniowaniem rentgenowskim. Skutkiubocznemogąsięnasilić, jeśli radioterapia*stosowana jestwrazzchemioterapią*.Objawydziałańniepożądanychmogąsię różnićwzależnościodokolicyciałapoddawanej radioterapii.Naprzykład,jeślinapromienianajestokolicaszyi,możedojśćdouszkodzeniaślinianek.Zaburzenieobjawiającesięsuchością w jamie ustnej (kserostomia) może być trwałe. Jednakże w większości przypadkówdziałania niepożądane mają charakter przejściowy. Lekarz radioterapeuta lub pielęgniarka zalecąpostępowaniemającenaceluzapobieganieiłagodzeniereakcjipopromiennych.Istniejąpewneodległeskutkiuboczne,któremogąrozwinąćsiępomiesiącachanawetlatachodradioterapii.Skóramożebyć innawdotyku lubmożedojśćdonasilenia jejpigmentacji. Jeśli zostanąuszkodzonemałe,powierzchownenaczyniakrwionośne,naskórzemogąpojawićsięczerwone„pajączki”(teleangiektazje).Samaradioterapiamożewniektórychprzypadkachspowodowaćpowstanienowotworuiuniewielkiejliczbyosób rozwinie siędrugi,wtórnynowotwórwywołany leczeniem.Jednakże ryzyko jego rozwoju jestogólnieniewielkie,azagrożeniazwiązanezestosowaniemradioterapiisąminimalnewporównaniuzkorzyściami.ImmunoterapiaPrzeciwciałomonoklonalne/rytuksymabChoć rytuksymab* powinien oddziaływać wyłącznie na komórki nowotworowe, możliwe jestwystąpieniepewnychskutkówubocznychinależyjeniezwłoczniezgłaszaćlekarzowiprowadzącemu.Niekiedydziałanianiepożądanewydająsiębyćpoważne,jednakpowszechnieuznawanekorzyścizestosowanialekuprzeważająnadpotencjalnymizagrożeniami.



Rytuksymab może wywoływać ciężkie działania niepożądane związane z wlewem dożylnym(kroplówką, infuzją), szczególnie podczas pierwszego podania bądź w ciągu 24godzin po nim.Możliwe są również odległe działania niepożądane. Zespół prowadzący leczenie poinformujepacjentaotakichzagrożeniach.Działanianiepożądanezwiązanezwlewem

• Reakcje alergiczne z objawamiprzypominającymi grypę, trudności z oddychaniem takie jakduszność, utrudniony oddech czy świsty oddechowe, gorączka, bóle całego ciała,zaczerwienienieiobrzękiwysypkaskórna,świąd,obrzękwarg,języka,gardłaitwarzy,niskieciśnieniekrwii/lubbólwklatcepiersiowej.

W razie wystąpienia działań niepożądanych związanych z wlewem, należy przerwać wlew ikontynuować go dopiero po ustąpieniuwszystkich objawów. Przedwznowieniem kroplówki lekarzpowinien podać pacjentowi pewne leki, których zadaniem będzie zmniejszenie ryzykawystąpieniaciężkiejreakcjialergicznej.

Późnedziałanianiepożądane

• Problemyzsercem.• Złesamopoczucie.• Spadekliczbyczerwonychkrwinekprowadzącydoniedokrwistości(anemii)*.• Spadekliczbybiałychkrwinek,którymożeprowadzićdozakażeń.• Spadekliczbypłytekkrwiprowadzącydozaburzeńkrzepnięcia.

W przypadku przebycia wirusowego zapalenia wątroby (żółtaczki) typu B w przeszłości lubnosicielstwa wirusa WZW typu B, stosowanie rytuksymabu* może spowodować reaktywacjęzakażenia. ReaktywacjaWZW typu Bmoże powodować poważne problemy dotyczącewątroby.Wtrakcie aktywnej fazy zapalenia nie należy stosować rytuksymabu*. Przed rozpoczęciem leczeniaonkologicznegonależykonieczniepoinformowaćzespółlekarzyoprzebyciuWZWBwprzeszłości.Rytuksymab*możerównieżwywołaćzespółrozpadu(lizy)guza*,spowodowanyszybkimrozpademkomóreknowotworowych i charakteryzujący sięniewydolnościąnerek i zaburzeniami rytmu serca.Stantenwystępujejednakwyłączniewokreślonychokolicznościach,zależnieodrozmiarówguza.Leczenierytuksymabem*możezmniejszyćzdolnośćzwalczaniazakażeńprzezukładodpornościowyorganizmu.Wbardzo rzadkichprzypadkach rytuksymab*możewywołaćpoważne zakażeniewirusowemózgu.Należy niezwłocznie poinformować lekarza gdy pacjent, bądź jego bliscy zauważą którykolwiek zponiższych objawów: splątanie lub zaburzenia myślenia, problemy z utrzymaniem równowagi,zaburzeniachodulubmowy,osłabieniejednejstronyciała,nieostrewidzeniealboutratawidzenia.



Przeciwciałamonoklonalneznakowaneizotopamiradioaktywnymi(radioimmunoterapia)Wszystkieopisanepowyżejdziałanianiepożądane rytuksymabusą równieżpotencjalnymiskutkamiubocznymi radioimmunoterapii. Jednakże do najczęściej występujących działań niepożądanychibrytumomabu tiuksetanu znakowanego radioizotopem itru-90* należą spadek liczby płytek krwi,krwawienia,niedokrwistośćorazspadekliczbybiałychkrwinek.ChemioterapiaDziałania niepożądane chemioterapii występują bardzo często.Zależą one odrodzaju podawanego leku (leków), ich dawek oraz innych indywidualnychczynników. Skojarzenie kilku leków może wywoływać więcej działańniepożądanych niż przyjmowanie ich w monoterapii (osobno).Charakter,częstość występowania i nasilenie działań niepożądanych będzie różne wzależnościodzastosowanegoskojarzenialeków.W przypadku niektórych skutków ubocznych istnieje skuteczne leczeniewspomagające.Poniżej wymieniono działania niepożądane, których występowanie stwierdzono przy stosowaniujednegolubkilkulekówwykorzystywanychaktualniewchemioterapiichłoniakagrudkowego.Najczęstszedziałanianiepożądaneobejmują:

o Zmniejszenie liczby krwinek, któremożewywoływać niedokrwistość (anemię), krwawienia,zakażeniaipowstawaniezasinień,

o Brakenergii,o Gorączkę,dreszcze,bólecałegociałaiobjawyprzypominającegrypę,o Owrzodzeniajamyustnejigardła,o Złesamopoczucie,wymiotyibiegunka,o Niektórelekistosowanewchemioterapiimogąpowodowaćtrudnościwoddawaniumoczu,

ze zmniejszeniem jego objętości, bezmoczem bądź bolesnym oddawaniem moczu. Możedojść również do zmiany zabarwieniamoczu, zależnej od stosowanego leku. Antracykliny*(doksorubicyna)mogązmieniaćkolormoczunaczerwono-pomarańczowy.Niejesttojednakszkodliweiustępujepojednymlubdwóchdniach.

o Ukobietmogąrównieżwystąpićzaburzeniacyklumiesiączkowego.Wtrakcie leczenia i/lubpo jego zakończeniu może dojść do całkowitego zatrzymania menstruacji, wystąpieniadłuższychprzerw(szczególniegdywramachchemioterapiistosowanebędądoksorubicyna*,cyklofosfamid* imitoksantron*) bądź nasilenia krwawień (na przykład podczas stosowaniamitoksantronu*). U mężczyzn istnieje również ryzyko bezpłodności. Lekarz prowadzącyomówizpacjentemwszystkiemożliwedziałaniamającenaceluzachowaniepłodnościorazzapewniodpowiedniewsparcieprzedrozpoczęciemleczenia.

Doinnych,częstowystępującychdziałańniepożądanychnależą:o Drętwienielubmrowieniewokółust.



o Zażółcenieskóryibiałychczęścigałekocznych(naprzykładwwynikudziałańniepożądanychlekówmetabolizowanych w wątrobie bądź uszkodzenia wątroby w przebiegu wirusowegozapaleniawątrobytypuB).

o Przejściowalubcałkowitautratawłosówi/lubścieńczeniewłosów.o Zmianylubreakcjeskórne.o Zaburzeniapamięciitrudnościzkoncentracją.

Rzadkowystępującedziałanianiepożądane:

o Ból kości, zaparcia (w przypadku stosowania winkrystyny). Zaparcia mogą być równieżspowodowanestosowaniemlekówzapobiegającychnudnościomiwymiotom.

o Doksorubicyna*możewywołaćuszkodzeniemięśniasercowego.Wzwiązkuztymważnajestocenaczynnościsercaprzedpodaniemtegoleku.

o W rzadkich przypadkach doksorubicyna* powoduje wystąpienie białaczki lub wtórnychnowotworówwodleglejszymterminie.

Wszystkie działania niepożądane należy zgłaszać lekarzowi prowadzącemu, natychmiast po ichwystąpieniu.



COSIĘSTANIEPOZAKOŃCZENIULECZENIA?Nierzadkozdarzasię,żepozakończeniu leczenianadalutrzymująsiępewneobjawyznimzwiązane.

• Dosyć częstow fazie następującej po leczeniuwystępująniepokój, zaburzenia snu lub depresja. Pacjenci z takimiobjawami wymagają wsparcia, również ze stronywykwalifikowanychpsychologów.

• Zaburzenia pamięci oraz trudności z koncentracją należądoczęstychskutkówubocznychchemioterapiiisąoneodwracalnewokresiekilkumiesięcy.

WizytykontrolneulekarzyPozakończeniuleczenialekarzezaproponująwizytykontrolne,którychcelembędzie:

• jaknajwcześniejszewykrycieewentualnegonawrotuchoroby• ocenaileczenieewentualnychdziałańniepożądanychleczenia• zapewnieniewsparciapsychologicznegoorazudzielenie informacjiułatwiającychpowrótdo

normalnegożycia

Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami wizyty kontrolne u lekarza powinny objąć następująceelementy:

• Zebraniewywiadu,monitorowanie objawów i badanie przedmiotowewykonywane co trzymiesiąceprzezokresdwóch lat, następnie co czterydo sześciumiesięcyprzez kolejne trzylata, a następnie raz do roku. Lekarz będzie wyczulony na możliwość wznowy chłoniaka,przejściechorobyuznawanejzaopanowanąwformęobardziejagresywnymprzebiegubądźwystąpienienowegonowotworu.

• Morfologiakrwiiinnerutynowebadanialaboratoryjnekrwicosześćmiesięcyprzezdwalata;potymokresiebadaniabędąwykonywanewzależnościodwystępującychobjawów.

• Ocena czynności tarczycy po roku, dwóch i pięciu latach, jeśli u pacjenta zastosowanonapromienianieokolicyszyi.

• Badania radiologiczne* i ultrasonograficzne (USG)* co sześć miesięcy przez dwa lata, anastępnie raz do roku. U pacjentów poza badaniami klinicznymi wykonywanie tomografiikomputerowej(TK)niejestobowiązkowe.

• Wramachbadańklinicznychmożebyćrównieżprzeprowadzanaocenaminimalnejchorobyresztkowej.



PowrótdonormalnegożyciaPowrótdocodziennegożyciapoleczeniunowotworudajedobrewidokinaprzyszłość.Jednakżycieze świadomością, że możliwy jest nawrót choroby, może stanowić wyzwanie. Zgodnie z aktualnąwiedzą, nie ma określonych sposobów zmniejszenia ryzyka wznowy nowotworu po zakończeniuleczenia. Przebyta choroba oraz jej leczenie mogą powodować, że powrót do normalnego życianiektórychosóbniebędziełatwy.Pacjentówmogątrapićwątpliwościzwiązanezobrazemwłasnegociała,seksualnością,zmęczeniem,pracą,emocjamilubstylemżycia.Pomocnemożebyćomówienietychproblemówzrodziną,przyjaciółmi, innymipacjentami lubzespołemprowadzącymleczenie.Wwielukrajachmożliwejestuzyskaniewsparciaodorganizacjizrzeszającychpacjentów,udzielającychporad dotyczących radzenia sobie ze skutkami leczenia, jak również dostępu do usługpsychoonkologówlubrozmówtelefonicznychikorespondencjiinternetowej.Corobić,jeślidojdziedowznowychłoniaka?Ponowne pojawienie się chłoniaka nazywane jestwznową choroby, a jej leczenie zależy odwiekupacjenta,wcześniejszychschematówleczeniaorazmożliwościprzeszczepieniaszpikukostnego.Zdecydowanie zaleca się wykonanie kolejnej biopsji, aby sprawdzić, czy nawracający chłoniakprzekształcił się w formę agresywną. Leczenie stosowane przy wznowie choroby nazywane jestleczeniemratunkowym; jestonozależneodskutecznościzastosowanychwcześniejmetod leczenia.Dostępne są różne skojarzenia chemioterapii z rytuksymabem.Bardziej szczegółowe informacje natentematznajdująsięwróżnychpunktachniniejszegoporadnika,poświęconychleczeniu.U pacjentów w podeszłym wieku, u których nie można zastosować tych schematów, istniejemożliwość zastosowania radioimmunoterapii*. W razie wznowy choroby u młodszych pacjentówwysokiego ryzyka, możliwe jest rozważenie przeszczepu komórek macierzystych pochodzących oddawcy,jakometodydającejszansęnacałkowitewyleczenie.



DEFINICJETRUDNYCHTERMINÓWOcenaminimalnejchorobyresztkowejBadanie laboratoryjne mające na celu wykrycie niewielkich ilości komórek nowotworowychpozostałychworganizmiepacjentawtrakcielubpozakończeniuleczenia,podczasgdyinnebadaniawskazują na uzyskanie u tego pacjenta całkowitej remisji (brak objawów przedmiotowych ipodmiotowychchoroby).AntracyklinyAntybiotykistosowanewchemioterapiiwleczeniuwielunowotworów.AzotanyAzotanywystępują naturalnie w glebie, wodzie i pożywieniu. Są to związki chemiczne zawierająceazot, występujące w atmosferze lub w postaci gazu rozpuszczonego w wodzie, które mogą miećszkodliwywpływnaludziizwierzęta.Poprzedostaniusiędoorganizmuazotanysąprzekształcanedoazotynów.AzotynyAzotynysą wytwarzane głównie jako substancje konserwujące produkty spożywcze.Zarównoazotany,jak i azotyny stosowane są powszechnie do wzmacniania barwy i przedłużaniaokresutrwałościproduktówmięsnych.BadaniehistopatologiczneBadanie tkanek i komórek prowadzone pod mikroskopem. Tkankę pobraną z organizmu podczasbiopsji lub zabiegu chirurgicznego umieszcza się w roztworze utrwalającym i przesyła dolaboratorium. Na miejscu zostaje pocięta na cienkie fragmenty, zabarwiona za pomocą różnychbarwników,anastępniejestoglądanapodmikroskopem.Patomorfologjestlekarzemdokonującymocenyfragmentówtkanek,wtymtkaneknowotworowych.BadaniekliniczneRodzaj badania naukowego, w którym oceniana jest przydatność innowacyjnych rozwiązań wmedycynie. Może ono dotyczyć nowych metod badań przesiewowych, metod zapobiegania,rozpoznawaniabądźleczeniadanejchoroby.Badaniaobrazowe/obrazowanieRodzajbadania,wwynikuktóregouzyskujesięszczegółoweobrazyokolicznajdującychsięwewnątrzciała.Wbadaniach obrazowychwykorzystywane są różne formy energii, takie jak promieniowanierentgenowskie (promieniowanie o wysokiej energii), ultradźwięki (fale dźwiękowe o wysokiejczęstotliwości), fale radiowe oraz substancje promieniotwórcze. Mogą one być stosowane jakopomoc w ustalaniu rozpoznania choroby, planowaniu leczenia bądź ocenie skuteczności leczenia.Przykładami badań obrazowych są: tomografia komputerowa (TK), ultrasonografia (USG),obrazowanierezonansumagnetycznego(MR)orazbadaniazzakresumedycynynuklearnej(np.PET).



BadanieradiologiczneBadanie, w którym technika obrazowania (taka jak np. radiografia,ultrasonografia,tomografiakomputerowai medycyna nuklearna) stosowana jest do uzyskania obrazu narządów, struktur itkanekwobrębieorganizmu,zarównowcelachdiagnostycznych,jakileczniczych.BadanieRTGPromieniowanierentgenowskiejestrodzajempromieniowaniastosowanymdouzyskiwaniaobrazówwnętrza różnych obiektów. W medycynie promieniowanie rentgenowskie jest powszechniestosowanedouzyskiwaniaobrazówwnętrzaorganizmu.Badanieultrasonograficzne(USG)Badanie, podczas którego fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości odbijają się od tkanek lubnarządów wewnętrznych, tworząc echo. Obrazy echa prezentowane są na ekranie urządzenia doultrasonografii,tworzącobraztkanekorganizmunazywanyultrasonogramem.BendamustynaSubstancja czynna leku stosowanego w leczeniu przewlekłej białaczki limfocytowej (CLL) oraznieziarniczych (NHL) chłoniaków z limfocytów B o niskim stopniu złośliwości, w razie progresjichoroby w ciągu 6 miesięcy od leczenia za pomocą innych leków przeciwnowotworowych; jejzastosowaniewinnychnowotworachjestwciążprzedmiotembadań.BendamustynamożeuszkadzaćDNA komórek nowotworowych i powodować ich śmierć. Należy do grupy leków alkilujących iantymetabolitów.BiopsjaPobranie komórek lub tkanekdobadaniaprzezpatomorfologa.Patomorfologmoże zbadać tkankępodmikroskopemlubprzeprowadzićinnebadaniazwykorzystaniempobranychkomóreklubtkanki.Istnieje wiele różnych typów biopsji. Do najczęściej wykonywanych zalicza się: (1) biopsję zpobraniemwycinka,podczasktórejpobieranyjestwyłączniefragmenttkanki;(2)biopsjęwycinającą,podczasktórejusuwanyjestcałyguzeklubpodejrzanyobszaroraz(3)biopsjęigłową,podczasktórejpróbkatkankilubpłynupobieranajestzapomocąigły.Gdyużywanajestigłaodużejśrednicy,zabiegnosi nazwę biopsji gruboigłowej. Gdy używana jest igła o niewielkiej średnicy, zabieg nosi nazwębiopsjicienkoigłowej.ChemioterapiaRodzaj leczeniaprzeciwnowotworowego,wktórymstosowane są leki niszczące i/lubograniczającewzrost komórek nowotworowych. Przeważnie podaje się je pacjentom w powolnych wlewachdożylnych, alemogą być również podawane doustnie,w bezpośrednichwlewach do kończyny lubwątroby,wzależnościodlokalizacjinowotworu.ChlorambucylLekstosowanywleczeniukilkutypówbiałaczekichłoniaków.ChlorambucylhamujewzrostkomóreknowotworowychpoprzezuszkadzanieDNA imożezabijaćkomórkinowotworowe.Należydogrupylekówalkilujących.



Chłoniakinieziarnicze(NHL)Duża grupa nowotworów wywodzących się z limfocytów (białych krwinek). Chłoniaki nieziarniczemogą wystąpić w dowolnym wieku; ich częstym objawem jest nadmierne powiększenie węzłówchłonnych, gorączka i utrata masy ciała. Wyróżnia się wiele różnych podtypów chłoniakównieziarniczych.Można jepodzielićnaagresywne (szybko rosnące) imniej złośliwe (wolno rosnące),wywodzące się z limfocytów B lub T. Do chłoniaków nieziarniczych z limfocytów B zalicza sięchłoniaka Burkitta, przewlekłą białaczkę limfocytową/chłoniaka limfocytowego (CLL/SLL), chłoniakarozlanego z dużych limfocytów B, chłoniaka grudkowego, wielkokomórkowego chłoniakaimmunoblastycznego, chłoniaka limfoblastycznegoz komórekB i chłoniaka z komórekpłaszcza.Dochłoniaków nieziarniczych z limfocytów T zalicza się ziarniniaka grzybiastego (mycosis fungoides),chłoniaka anaplastycznego z dużych komórek oraz chłoniaka limfoblastycznego z komórek T.Chłoniaki rozwijające się po przeszczepieniu szpiku kostnego lub komórek macierzystych sąprzeważnie chłoniakami nieziarniczymi z limfocytów B. Rokowanie i leczenie zależy od stadiumchorobyijejrodzaju.CyklofosfamidLek stosowany w leczeniu wielu rodzajów nowotworów oraz poddawany badaniom w leczeniuróżnych innychrodzajównowotworów. Jestonrównieżstosowanyw leczeniuniektórychrodzajówchoróbnerekudzieci.CyklofosfamiddołączasiędoDNAkomórekimożepowodowaćichśmierć.Jestontypemśrodkaalkilującego.Dehydrogenazamleczanowa(LDH)Jeden z grupy enzymów obecnych we krwi i w innych tkankach organizmu, uczestniczący wwytwarzaniu energii w komórkach. Zwiększona aktywność dehydrogenazy mleczanowej może byćoznakąuszkodzenia tkanek, pewnych rodzajównowotworów lub innych chorób.Nazywany jestonrównieżdehydrogenaząkwasumlekowegoiLDH.DoksorubicynaLek stosowany w leczeniu wielu rodzajów nowotworów oraz poddawany badaniom w leczeniuróżnych innych rodzajównowotworów.Doksorubicynapochodzi zbakteriiStreptomycespeucetius.Uszkadza DNA komórek i może zabijać komórki nowotworowe. Jest ona typem antracyklinowegoantybiotykuprzeciwnowotworowego.FludarabinaSubstancjaczynnalekustosowanegowleczeniuprzewlekłejbiałaczkilimfocytowej(CLL)zlimfocytówB, niereagującej na inne leki przeciwnowotworowe, bądźw stadiumprogresji. Fludarabina blokujesyntezęDNAwkomórkach imoże zabijaćkomórkinowotworowe.Należydoantagonistówpuryn iinhibitorówreduktazyrybonukleotydowej.HemoglobinaSubstancjazawartawczerwonychkrwinkach*,którawiążetlenwpłucachidostarczagodotkanek.



Ibrytumomabtiuksetanuznakowanyradioizotopemitru-90(Y-90)Lek stosowany wraz z rytuksymabem w leczeniu określonych typów chłoniaków nieziarniczich zlimfocytów B. Jest on również poddawany badaniom w leczeniu innych typów nowotworówwywodzących się z limfocytów B. Ibrytumomab tiuksetanu znakowany Y-90 zawiera przeciwciałomonoklonalne, które wiąże się z białkiem nazywanym CD20 znajdującym się na powierzchnilimfocytów B. Zawiera on również substancję promieniotwórczą o nazwie itr(Y)-90, która możepomóc w niszczeniu komórek nowotworowych. Ibrytumomab tiuksetanu znakowany Y-90 jestrodzajemzwiązkuradioimmunologicznego.JamabrzusznaCzęść ciała leżąca pomiędzy klatką piersiową a miednicą. Mięśnie mieszczące się w tej okolicywyznaczajągranicejamy,wktórejznajdujesiężołądek,jelita,wątroba,śledzionaitrzustka.Określasięjąrównieżmianembrzucha.LimfocytRodzajbiałej krwinkiniezbędnej wukładzie odpornościowym. Trzy główne rodzaje limfocytówtolimfocytyT,limfocytyBi limfocytyNK(ang.naturalkiller -naturalnizabójcy),pełniąceokreślonerolewukładzieodpornościowym.LimfocytTTyp białej krwinki posiadający zdolność rozróżniania komórek własnych organizmu od obcych.LimfocytyTzabijajązakażonekomórki.Odgrywająważnąrolęwukładzieodpornościowym.MitoksantronLek stosowany w leczeniu zaawansowanego raka gruczołu krokowego, opornego na leczeniehormonalne, ostrej białaczki nielimfocytowej u dorosłych oraz zaawansowanego stwardnieniarozsianego.Jestonrównieżpoddawanybadaniomwleczeniuinnychtypównowotworów.Zaliczasięgodogrupylekównazywanychantybiotykamiprzeciwnowotworowymi.Niedokrwistość(anemia)Stan charakteryzujący się niedoborem czerwonych krwinek lub hemoglobiny; żelazo zawarte whemoglobinie uczestniczy w przenoszeniu tlenu z płuc do komórek całego ciała, przy czym wniedokrwistościdochodzidozmniejszeniasprawnościtegoprocesu.Obrazowanierezonansumagnetycznego(RM)Technika obrazowania stosowanawmedycynie.Wykorzystuje zjawisko rezonansumagnetycznego.Niekiedydociałapacjentawstrzykiwanyjestpłyn,którywzmacniakontrastmiędzyróżnymitkankamiorganizmuisprawia,żesąonewyraźniejwidoczne.Płynmózgowo-rdzeniowyPłyn, którym jest otoczony i obmywany rdzeń kręgowy i mózg. Jego główną funkcją jest ochronamózguirdzeniakręgowego.PozalimfatycznyTermin ten odnosi się do każdego narządu lub struktury położonej poza węzłami chłonnymi iukłademchłonnym.



Pozytonowatomografiaemisyjna(PET)Badanie, podczas którego niewielka ilość promieniotwórczejglukozy(cukru) wstrzykiwana jestdożyły, a następnie dzięki skanerowi otrzymywane są szczegółowe, przetwarzane komputerowoobrazy obszarów wewnątrz ciała, w których wykorzystywana jest glukoza. Ponieważ komórkinowotworowe zazwyczaj zużywają więcej glukozy niż zdrowe komórki, badanie to możnawykorzystywaćdolokalizacjikomóreknowotworowychworganizmie.PrednizonLek ograniczający stan zapalny i hamujący reakcje odpornościowe. Stosuje się go wraz z innymilekamiwleczeniubiałaczek,chłoniakóworazinnychrodzajównowotworów.Prednizonjestrównieżużywany w leczeniu wielu stanów chorobowych, takich jak zapalenia stawów, niektóre chorobyskórne,alergie,obniżonestężeniapewnychhormonównadnerczy,utrataapetytu iniedokrwistość.Jesttoglikokortykosterydterapeutyczny.PrzeciwciałomonoklonalnePrzeciwciała monoklonalne są identycznymi przeciwciałami, wytwarzanymi przez klony tej samejkomórkimacierzystej(wyjściowej).PrzeponaCienkimięsieńpołożonyponiżejpłucisercaoddzielającyklatkępiersiowąodjamybrzusznej*.RadioimmunoterapiaRodzajleczeniapromieniowaniemjonizującym,wktórymdoprzeciwciałamonoklonalnegodołączanajest substancja promieniotwórcza, a następnie związek ten jest wstrzykiwany do organizmu.Przeciwciało monoklonalne może wiązać się z określonymi substancjami w organizmie, w tym zkomórkami nowotworowymi. Substancja promieniotwórcza jest źródłem promieniowania, któremoże pomóc w niszczeniu komórek nowotworowych. Radioimmunoterapię stosuje się w leczeniuniektórychrodzajównowotworów,takichjakchłoniaki.RadioterapiaStosowaniepromieniowaniaowysokiejenergii,pochodzącegozpromienirentgenowskich,promienigamma, neutronów, protonów oraz innych źródeł, w celu zniszczenia komórek nowotworowych izmniejszeniaobjętościguzów.Promieniowaniemożebyćemitowaneprzezurządzenieznajdującesięna zewnątrz ciała (radioterapia zewnętrzną wiązką promieniowania, teleradioterapia), bądź możepochodzić z substancji promieniotwórczej umieszczonej wewnątrz ciała, w sąsiedztwie komóreknowotworowych(brachyterapia).Wradioterapiiogólnoustrojowejsubstancjapromieniotwórcza,jaknp. przeciwciało monoklonalne znakowane radioaktywnym znacznikiem, przemieszcza się wraz zkrwiądotkanekwcałymorganizmie.Nazywanarównieżnapromienianiem.RytuksymabLekstosowanywleczeniuokreślonychtypówchłoniakównieziarniczichzlimfocytówB.Stosujesięgorównież wraz z innymi lekami w leczeniu przewlekłej białaczki limfocytowej i reumatoidalnegozapalenia stawów. Jego skutecznośćw leczeniu innych rodzajów nowotworów oraz innych choróbjestprzedmiotemwielubadań.RytuksymabwiążesięzbiałkiemnazywanymCD20,występującymnapowierzchni limfocytów B i może zabijać komórki nowotworowe. Jest on typem przeciwciałamonoklonalnego.



ŚrodekprzeciwwirusowyŚrodekzabijającywirusalubzmniejszającyjegozdolnośćdoreplikacji.TerapiacelowanaRodzaj leczenia, w którym leki lub inne substancje, takie jakprzeciwciała monoklonalne, sąwykorzystywane do identyfikacji i atakowania określonych komórek nowotworowych.Leczeniecelowanemożemiećmniejskutkówubocznychniżinnerodzajeleczeniaprzeciwnowotworowego.Tętnica/tętniceNaczyniakrwionośne,którymikrewpłyniezsercadotkanekinarządówwcałymorganizmie.ToksycznośćhematologicznaStopień,w jakimdanasubstancja jestszkodliwadlakomórekkrwi, tj.czerwonych ibiałychkrwinekorazpłytekkrwi.Tomografiakomputerowa(TK)Rodzaj badania radiologicznego, podczas którego narządy ciała są skanowane za pomocąpromieniowania rentgenowskiego, zaś wyniki poddawane są obróbce komputerowej, dzięki którejotrzymywanesąobrazyczęściciała.WęzełchłonnyKulista masatkanki chłonnejotoczona torebką z tkanki łącznej. Węzły chłonne filtrująchłonkęizawierająlimfocyty.Położonesąwzdłużnaczyńlimfatycznych.WielonienasyconekwasytłuszczoweKwasy tłuszczowe są głównymi składnikami tłuszczów, z których organizm czerpie energię i którewykorzystuje do budowy tkanek. Nazywa się je również „dobrymi” kwasami tłuszczowymi, wprzeciwieństwiedonasyconychkwasówtłuszczowych.WinkrystynaSubstancjaczynnalekustosowanegowleczeniuostrejbiałaczki.Stosujesięjąwskojarzeniuzinnymilekamiwleczeniu chłoniaka Hodgkina, chłoniaków nieziarniczich, mięsaka prążkowanokomórkowego(rhabdomyosarcoma),nerwiakazarodkowego(neuroblastoma) iguzaWilmsa.Skutecznośćwinkrystyny jestrównieżpoddawanabadaniomwleczeniuinnychtypównowotworów.Blokujeonawzrostkomórekpoprzezhamowanieichpodziałów.Należydogrupyalkaloidówbarwinka(łac.vinca)iśrodkówantymitotycznych.WodobrzuszePatologicznenagromadzeniesiępłynuwjamiebrzusznej,któremożewywoływaćobrzęk.Wpóźnymstadium nowotworu w płynie obecnym w jamie brzusznej mogą znajdować się komórkinowotworowe.Wodobrzuszewystępujerównieżupacjentówzchorobamiwątroby.Zespółrozpaduguzanowotworowego(zespółlizyguza)Stan,doktóregomożedojśćpo leczeniuszybkorosnącychnowotworów,wszczególnościpewnychtypówbiałaczekichłoniaków(nowotworówkrwi).Wrazzobumieraniemkomórekguzadochodzidoich rozpadu i uwalniania ich zawartości do krwi. Powoduje to zmiany stężeń pewnych substancjichemicznychwekrwiimożeprowadzićdouszkodzenianarządów,takichjaknerki,wątrobaiserce.

www.anticancerfund.org www.esmo.org

Poradniki dla pacjentów European Society for Medical Oncology (Europejskie Towarzystwo Onkologii Medycznej, ESMO) / Anticancer Fund (Fundacja przeciwko rakowi, ACF) zostały opracowane, aby pomóc pacjentom oraz ich rodzinom i opiekunom w lepszym zrozumieniu natury różnych rodzajów nowotworów złośliwych i ocenie optymalnych dostępnych metod leczenia. Informacje medyczne podane w tych poradnikach są oparte na wytycznych praktyki klinicznej opracowanych przez ESMO przeznaczonych dla onkologów medycznych jako pomoc przy rozpoznawaniu, obserwacji i leczeniu różnych rodzajów nowotworów.Poradniki te publikowane są przez Fundację Przeciwko Rakowi w ścisłej współpracy z Grupą Roboczą ESMO ds. wytycznych oraz Grupą Roboczą Pacjentów Onkologicznych ESMO.

Więcej informacji można uzyskać na stronach internetowych www.esmo.org i anticancerfund.org.

Co to jest chłoniak grudkowy · Chłoniak grudkowy: poradnik dla pacjentów - informacje oparte na...

Documents

Transcript of Co to jest chłoniak grudkowy · Chłoniak grudkowy: poradnik dla pacjentów - informacje oparte na...