Cnota jako włączenie się w realizację powołaniaCnota (łac. virtus=grec. arete: - dobro moralne zakorzenione i ugruntowane w osobie;- stała dyspozycja wewnętrzna usprawniająca do moralnie dobrego działania (KKK 1803).

Cnota w Piśmie świętym – Stary Testament „Zachowywanie słów Bożych”,

„przyjaźń z Bogiem, czy „służenie Bogu”. Człowiek cnotliwy był nazywany człowiekiem mądrym, który nie chodził za radą występnych (por. Ps 1, 8).

W Nowym Testamencie Postępowanie w Bożej światłości i

mądrości (por. J 8, 12); Życie „według ducha” (1 Kor 2, 13); Potrzeba dążenia do doskonałości na

wzór Ojca (por. Mt 10, 38); Talenty wymagające rozwoju; Realizacja konkretnych postaw –

Kazanie na górze (por. Mt 5-7), 1 P 1,5-7)

Tradycja aretologiczna Platon (+ 347) – teoria czterech cnót:

mądrość, męstwo, panowanie nad sobą, sprawiedliwość;

Stoicy - niepodzielność cnoty i różne formy jej przejawiania się

Stoicy greccy (Zenon z Kition, Chryzyp) –(mądrość→) roztropność, męstwo, panowanie nad sobą, sprawiedliwość

Stoicy rzymscy mądrość → religijność

Tradycja aretologiczna Św. Klemens Aleksandryjski (+212):

sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo i pobożność (roztropność);

Św. Ambroży (+397) – „cnoty kardynalne”; Św. Augustyn (+430): Cnoty boskie: wiara, nadzieja i miłość; Cnoty kardynalne utrwala, jako moralne; Cnota, jako „habitus” duszy; Zasada „Ordo amoris”.

Tradycja aretologiczna Św. Tomasz z Akwinu (+1274) Szczęście, jako cel życia człowieka; Cnota, jako droga do celu; Naczelne miejsce cnót boskich

(teologicznych); Cnoty kardynalne uszczegóławiają

sposób dążenia do celu ostatecznego (roztropność, sprawiedliwość, męstwo i umiarkowanie;

Tradycja aretologiczna Ujęcie aksjologiczne –

fenomenologiczne: M. Scheler (+1928); M. Hartmann (+1950);

Rodzaje cnót - cnoty teologiczne Mają Boga za swój przedmiot

materialny i formalny; Pochodzą bezpośrednio od Boga; Wiara Nadzieja i Miłość – skutecznie

prowadzą do zjednoczenia z Bogiem.

Rodzaje cnót - cnoty ludzkie Ich przedmiotem są środki

prowadzące do tego celu; Udoskonalają władze moralne

człowieka; Są efektem pracy samego człowieka Roztropność, umiarkowanie,

sprawiedliwość i męstwo (KKK 18004-1805).

Rodzaje cnót – cnoty nabyte Zdobywane własnym wisiłkiem; Cechy charakterystyczne: Umiar; Integralność; Zróżnicowanie zależne od zdolności

człowieka.

Rodzaje cnót – cnoty wlane Są związane z łaską uświęcającą, która je

doskonali; Różnią się od łaski uświęcającej; Różnią cię od cnót nabytych czynnikiem

kierowniczym; Cnoty wlane dają możliwość a nabyte usuwają

przeszkody w ich realizacji; Cnoty wlane, oprócz wiary i nadziei, zanikają

wraz z utratą łaski uświęcającej.

Integralna rola miłości, jako cnoty Miłość (grec. Agape, łać. Caritas) jest

cnotą nadprzyrodzoną (por. 1 Kor 13, 4-7);

M. jako dar i zadanie (największe przykazanie Mk 12, 29-31);

M. jako zasada integrująca cnoty i charyzmaty (por. 1 Kor 13)

Dynamiczny charakter cnót Cnoty dane i zadane: Cnota, jako dar zaszczepiony w duszy; Genetyczny związek cnoty z tajemnicą

Trójcy Świętej; Nowość życia w Chrystusie jako warunek

konieczny dynamizmu cnoty: „Kto trwa we mnie, a ja w nim ten przynosi owoc obfity, ponieważ beze mnie nie możecie uczynić” (J 15, 5).

Miłość wprowadza w życie Boga (por. 1 J 4, 8);

Wiara, jako droga do łaski (por. Rz 1, 16);

Nadzieja, jako moc pokonywania trudności.

Dynamiczny charakter cnót Dynamizm rozwoju cnót: Współpraca z łaską uświęcającą; Praca nad usprawnieniem cnót; Znaczenie kontekstu życia i

uwarunkowań psychologicznych.

Dary Ducha Świętego (Iz 11,2n) To trwałe nadprzyrodzone dyspozycje,

które czynią człowieka podatnymi na działanie Ducha Świętego.

Dary: mądrości i rozumu; rady i umiejętności; Pobożności i bojaźni Bożej męstwa