Choroby'dietozależne'

Co#nas#czeka#w#przyszłości?#

„Było&tłuściutkie&i&słodkie,&pycha!&&Czuję&się&wyśmienicie!”&

'Ale#jak#długo#będzie#trwało#świetne#samopoczucie#i#zdrowie?#

Gdy#odżywiamy#się#niezdrowo,#tuż#pod#naszym#nosem#zachodzą#

zmiany,#które#mogą#się#okazać#zgubne#w#skutkach.#Powoli##

w#naszym#organizmie#„dojrzewają”#różne#choroby#i#choć#często#

nie#widzimy#bezpośredniego#związku#z#naszym#sposobem#

odżywiania#–#są#to#właśnie#choroby#dietozależne…#Jednak#nie#

jesteśmy#na#straconej#pozycji,#możemy#zapobiec##

chorobom,#jeśli#zmodyfikujemy#nasz#sposób##

żywienia.#Wbrew#pozorom#nie#będzie##

on#mniej#smaczny#czy#nudniejszy.##

Przeciwnie!#Będzie#kolorowo#i#ciekawie,##

a#zarazem#smacznie#i#zdrowo!#

#

Plan'prezentacji'

•  Co#to#są#choroby#dietozależne?#•  Krótka#charakterystyka#chorób##– definicja;#– przyczyny;#– skutki;#– profilaktyka;#

•  Podsumowanie#–#PROFILAKTYKA!!!#

Choroby'dietozależne'

•  Otyłość##•  Cukrzyca#typu#II#•  Nadciśnienie#tętnicze##•  Choroby#układu#krążenia#•  Osteoporoza#•  Próchnica#•  Nowotwory#

Choroby'dietozależne'

Najczęstsze'przyczyny'występowania'chorób'dietozależnych:'• #dodatni#bilans#energetyczny#diet;#• #nadmierne#spożycie#cukru#i#soli;##

• #nadmiar#białka#w#diecie;#

• #nadmiar#tłuszczu#w#diecie#oraz#znaczny#udział#izomerów#trans#

##nienasyconych#kwasów#tłuszczowych;#

• #wolne#rodniki;#• #niedobór#błonnika#w#diecie;#• #niewłaściwa#mikroflora#jelitowa;#

• #nadmiar#toksyn;#

Otyłość'i'nadwaga'@'definicja'•  Nadmierne#nagromadzenie#tkanki#tłuszczowej#w#organizmie#człowieka;#

•  ZAWSZE#jest#to#efekt#dodatniego#bilansu#energetycznego;#

•  Najczęściej#metodą#klasyfikowania#otyłości#i#nadwagi#jest#wskaźnik#masy#

ciała#(Body#Mass#Index#–#BMI);#

•  BMI#=#masa#ciała#w#kg/(wzrost#w#m)2#[kg/m2];#

•  Otyłość#można#podzielić#ze#względu#na#miejsce#odkładania#się#tkanki#

tłuszczowej:#

–  Otyłość#androidalna,#czyli#brzuszna#–#typ#JABŁKO#–#typowa#dla#mężczyzn;#

–  Otyłość#gynoidalna,#czyli#udowojpośladkowa#–#typ#GRUSZKA#–#typowa#dla#kobiet;#

Wskaźnik#dla#

dorosłych#Niedowaga# Norma# Nadwaga#

Otyłość#

średniego#

stopnia#

Otyłość#

znacznego#

stopnia#

Otyłość#

bardzo#

znacznego#

stopnia#

BMI'(kg/m2)' <'20,0' 20,0'–'24,9' 25,0'–'29,9' 30,0'–'34,9' 35,0'–'39,9' ≥'40,0'

Otyłość'i'nadwaga'@'przyczyny'

•  Czynniki'genetyczne#(wpływ#w#max.#40%);#

•  Czynniki'biologiczne;'

•  Czynniki'psychologiczne:'zaburzenia#nastroju,#depresja;#

•  Czynniki'środowiskowe#(wpływ#w#60%#j#MOŻNA'JE'MODYFIKOWAĆ!!!):#

–  Mała#aktywność#fizyczna#(siedząca#praca,#nieaktywny#sposób#spędzania#

wolnego#czasu);#

–  Nieograniczony#dostęp#do#żywności;#–  Wysoka#gęstość#energetyczna#żywności#(przeważnie#duża#zawartość#tłuszczu,#

cukru#i#innych#węglowodanów);#

–  Spożywanie#dużej#ilości#słodkich#napojów;#–  Wzrost#znaczenia#żywności#typu#fastjfood,#słonych#przekąsek#i#słodyczy#w#

codziennej#diecie,#zwłaszcza#młodych#osób#(sklepiki#szkolne,#automaty#ze#

słodyczami);#

Otyłość'i'nadwaga'@'skutki'•  Stanowi#zagrożenie#dla#zdrowia#i#życia.#Im#dłużej#trwa#tym#większe#jest#

ryzyko#rozwoju#innych#chorób:#

–  cukrzycy#typu#II;#–  chorób#układu#sercowojnaczyniowego#(niedokrwienna#choroba#serca,#

nadciśnienie);#

–  nowotworów#(jelita#grubego,#odbytnicy,#trzonu#macicy,#sutka,#prostaty)#,#

–  chorób#dróg#żółciowych;#–  marskości#wątroby;#

–  zapalenia#trzustki;#–  zespołu#bezdechu#w#czasie#snu;#–  kamicy#dróg#moczowych;#

–  zaburzeń#płodności;#•  Największe#ryzyko#powikłań#chorobowych#dotyczy#częściej#otyłości#typu#

jabłko;#

•  Inne#konsekwencje:#

–  osłabienie#stawów#nóg,#problemy#z#kręgosłupem;#

–  płaskostopie,#żylaki;#–  obniżona#sprawność#ruchowa;#

'Cukrzyca'typu'II'@'definicja'•  Inaczej#cukrzyca#insulinoniezależna,#cukrzyca#dorosłych#lub#nabyta;#

•  Zaburzenia#przemian#węglowodanów#w#organizmie#wynikające#z#nabytej#

insulinooporności#(organizm#wydziela#normalną#ilość#insuliny,#lecz#jest#ona#

niewystarczająca#do#obniżenia#poziomu#cukru#we#krwi);#

•  Rozpoznanie#–#podwyższony#poziom#glukozy#we#krwi:#

–  stężenie#glukozy#we#krwi#na#czczo#>#126#mg/dl;#

–  stężenie#glukozy#przygodne#>#200#mg/dl;#

•  Cukrzyca#typu#II#ujawnia#się#najczęściej#u#ludzi#w#starszym#wieku,#obecnie#

jednak#częstość#jej#występowania#rośnie#u#dzieci#i#młodych#osób#otyłych;#

Cukrzyca'typu'II'@'przyczyny'•  Czynniki'genetyczne#(spokrewniona#osoba#chora#na#cukrzycę#–#w#20%#

zachorowań);#

•  Czynniki'środowiskowe:'–  Otyłość#–#na#100#diabetyków#80#jest#otyłych,#–  Nieodpowiednia#dieta,#–  Stres;#

Cukrzyca'typu'II'@'skutki'•  Upośledzenie#wzroku,#ze#ślepotą#włącznie;#

•  Zaburzenia#pracy#nerek,#aż#do#całkowitej#niewydolności;#

•  Zaburzenia#neurologiczne#(upośledzenie#czynności#różnych#układów,#np.#

sercowojnaczyniowego,#pokarmowego);#

•  Zmiany#skórne#(grzybice,#czyraki#i#owrzodzenia);#

•  Stopa#cukrzycowa;#

•  Miażdżyca;#

''Nadciśnienie'tętnicze'@'definicja'•  Stan#podwyższonego#skurczowego#i/lub#rozkurczowego#ciśnienia#

tętniczego#krwi;#

•  Najczęściej#ujawnia#się#w#3#lub#4#dekadzie#życia#(21j40#lat!!!);#

Ciśnienie'skurczowe' Ciśnienie'rozkurczowe'Klasyfikacja'ciśnienia'

[mmHg]'Ciśnienie'prawidłowe'

<#120# <#80# Optymalne'120#–#129# 80#–#84# Prawidłowe'

130#–#139###############i/lub# 85#–#89# Wysokie'prawidłowe'Nadciśnienie'tętnicze'

140#–#159###############i/lub# 90#j#99# Łagodne'160#–#179###############i/lub## 100#–#109## Umiarkowane'≥#180######################i/lub# ≥#110# ciężkie'

'''Nadciśnienie'tętnicze'@'przyczyny'

•  Czynniki'genetyczne#–#geny#warunkują#30j60%#zmienności#ciśnienia#tętniczego#

populacji;#

•  Czynniki'psychologiczne#–#stres#i#urazy#psychiczne;#•  Czynniki'środowiskowe:'

–  nadmierne#spożycie#tłuszczów#zwierzęcych#(→cholesterolu),#soli,#alkoholu;#

–  niedostateczne#spożycie#potasu,#magnezu,#wapnia,#błonnika#pokarmowego#i#

wielonienasyconych#kwasów#tłuszczowych,#czyli#zbyt#małe#spożycie#warzyw,#

owoców,#przetworów#mlecznych#i#pełnoziarnistych#produktów#zbożowych;#

–  palenie#papierosów;#

'Nadciśnienie'tętnicze'@'skutki'•  Choroby#układu#sercowojnaczyniowego:#

–  rozwój#choroby#wieńcowej,#–  wzrost#ryzyka#udaru#mózgu#i#zawałów#serca;#

•  Bóle#i#zawroty#głowy;#

•  Zwiększona#pobudliwość#nerwowa;#

•  Chwiejność#emocjonalna;#

•  Łatwe#wyczerpywanie#się#i#trudność#koncentracji;#

•  Bezsenność;#

•  Ogólne#osłabienie;#

•  Przyspieszone#bicie#serca;#

'Nadciśnienie'tętnicze'@'profilaktyka'

Przyzwyczajenie'się'do'mniej'słonego'smaku''

nie'jest'trudne!!!''

Jak'ograniczyć'spożywanie'soli?'• ##Nie#sól#gotowych#potraw.#• ##Używaj#mało#soli#podczas#gotowania.#

• ##Stosuj#świeże#i#suszone#zioła#zamiast#soli.##

• ##Zastąp#zwykłą#sól#solą#sodowojpotasową#–#zawiera#mniej#sodu!#

• ##Jedz#produkty#świeże#zamiast#przetworzonych#(np.#kiszone,#dania#

###typu#instant).#

• ##Czytaj#etykiety#–#wybieraj#produkty#mniej#słone.#

'Choroby'układu'krążenia'@'definicja'

•  Schorzenia#dotyczące#narządów#i#tkanek#wchodzących#w#skład#układu#

krążenia,#a#w#szczególności#serca,#tętnic#i#żył.#Często#nazywane#chorobami'układu'sercowo@naczyniowego;#

•  Podstawą#rozwoju#większości#chorób#układu#krążenia#są#zmiany'miażdżycowe,#czyli#zgrubienia#ścian#tętnic#powodujące#zmniejszenie#

światła#naczyń#i#w#konsekwencji#prowadzących#do#ich#niedrożności;#

•  Miażdżyca#rozwija#się#powoli,#prawdopodobnie#zaczyna#się#już#w#

dzieciństwie#czy#młodości;#

''''Choroby'układu'krążenia''@'przyczyny'

•  Czynniki'środowiskowe:'–  Mała#aktywność#fizyczna;#

–  Nieodpowiednia#dieta:#•  nadmierne#spożycie#energii,#nasyconych#kwasów#tłuszczowych,#cholesterolu,#soli,#

alkoholu##

•  zbyt#niskie#spożycie#błonnika#pokarmowego,#witam#antyoksydacyjnych;#

–  Wysokie#ciśnienie#tętnicze;#

–  Zwiększona#aktywność#projzakrzepowa#krwi;#–  Otyłość#androidalna;#

'''''Choroby'układu'krążenia''@'skutki'

•  Najczęstszymi#powikłaniami#miażdżycy#są#zawały'mięśnia'sercowego#i#udary'mózgu;#

•  W#2008#roku#główną#przyczyną#zgonów#w#Polsce#były#choroby#układu#

krążenia#(44%)#(GUS,#2009);#

''''''Choroby'układu'krążenia''@'profilaktyka'

•  Utrzymanie/obniżenie#poziomu#cholesterolu#w#osoczu#krwi#do#stężenia#

maksymalnie#200#mg/dl;#

•  Odpowiednia#dieta:#

–  niskocholesterolowa#o#kontrolowanej#zawartości#kwasów#tłuszczowych,#–  bogata#w#antyoksydanty,#–  ograniczone#spożycie#białka#zwierzęcego#(mięso,#jaja);#

•  Odpowiednia#aktywność#fizyczna#i#utrzymanie#prawidłowej#masy#ciała;#

Próchnica'@'definicja'

•  Jest#to#uszkodzenie#szkliwa#zębów#spowodowane#przez#kwasy#wytwarzane#

przez#bakterie#bytujące#w#nazębnej#płytce#bakteryjnej;#

•  Istotą#choroby#jest#odwapnienie#i#rozpad#organicznych#struktur#zęba;#

Próchnica'@'przyczyny'

•  Istnieją#cztery#czynniki#powstawania#próchnicy,#które#muszą#wystąpić#

jednocześnie:#

–  obecność#bakterii#w#postaci#płytki#nazębnej,#–  obecność#węglowodanów#(cukrów)#w#jamie#ustnej,##

–  podatność#zębów#na#próchnicę,#–  odpowiedni#czas#(aby#nastąpiła#demineralizacja#i#nie#rozpoczęła#się#ponowna#

mineralizacja);#

•  Każdy#czynnik#jest#konieczny,#ale#niewystarczający#do#powstania#

próchnicy;#

Próchnica'@'skutki'

•  Utrata#zębów;#

•  Zapalenie#dziąseł;#

•  Ropnie;#

•  Zakażenie#krwi#i#różnych#narządów#np.#serca;#

•  Próchnica#zębów#stałych#(wynik#próchnicy#zębów#mlecznych);#

Próchnica'@'profilaktyka'

•  Stosuj#odpowiednią#higienę#jamy#ustnej#(mycie#zębów#po#każdym#posiłku,#

przynajmniej#2#razy#dziennie,#stosowanie#nici#dentystycznych#i#płynów#do#

płukania#jamy#ustnej);#

•  Używaj#bezcukrowych#gum#do#żucia#(np.#z#ksylitolem)#jeśli#nie#możesz#

umyć#zębów;#

•  Ograniczaj#słodkie#napoje#i#słodycze;#

•  Ograniczaj#liczbę#posiłków#w#ciągu#dnia#do#pięciu;#

•  Kontroluj#zęby#u#stomatologa;#

Osteoporoza'@'definicja'

•  Metaboliczna#choroba#układu#szkieletowego,#charakteryzująca#się#

obniżeniem#masy#i#gęstości#kości#oraz#zaburzeniami#budowy#tkanki#kostnej#

co#w#konsekwencji#zwiększa#kruchość#kości#i#ich#podatność#na#złamania;#

•  Układ#kostny#człowieka#kształtuje#się#do#20j25#roku#życia,#w#tym#czasie#

kości#osiągają#największą#gęstość,#która#później#spada#wraz#z#wiekiem,#

dlatego#ważne#jest#dostarczanie#wapnia#i#witaminy#D#do#organizmu#

dziecka;#

Osteoporoza'–'przyczyny'•  Czynniki'genetyczne'i'demograficzne:'

–  płeć#żeńska,#–  rasa#biała,#–  predyspozycje#rodzinne,#–  budowa#ciała#–#wątła#budowa#i#mała#masa#ciała#(poniżej#50kg);#

•  Czynniki'biologiczne:'–  deficyt#hormonów#płciowych,#

–  zaburzenia#miesiączkowania,#

–  nierodzenie#–  choroby:#nadczynność#tarczycy,#cukrzyca,#przewlekłe#choroby#układu#

pokarmowego,#przewlekłe#choroby#kości#i#szpiku;#

•  Czynniki'środowiskowe:'–  mała#aktywność#fizyczna,#unieruchomienie,#

–  palenie#papierosów,#–  CZYNNIKI'ŻYWIENIOWE'–'ODPOWIEDZIALNE'W'50%'ZA'ROZWÓJ'CHOROBY;#

Osteoporoza'@'skutki'

•  Złamania#występują#najczęściej#w#trzech#miejscach:#biodrze#(kość#udowa),#

kręgosłupie#i#nadgarstku;#

•  Wdowi#garb#–#deformacja#klatki#piersiowej;#

•  Bóle#kręgosłupa#–#nawet#w#spoczynku;#

•  Stopniowe#zmniejszanie#wzrostu;#

•  Spadek#wydolności#oddechowej#poprzez#zmniejszenie#objętości#klatki#

piersiowej;#

•  Zaburzenia#trawienia,#zaparcia#poprzez#zmniejszenie#objętości#jamy#

brzusznej;#

Osteoporoza'@'profilaktyka'

•  Zwiększenie#spożycia#wapnia,#zwłaszcza#z#produktów#mlecznych#o#

obniżonej#zawartości#tłuszczu#(kefiry,#maślanki,#jogurty,#sery#twarogowe,#

mleko)#oraz#pozostałych#źródeł#(ryby,#nasiona,#orzechy,#warzywa#

ciemnozielone#liściaste);#

•  Ograniczenie#spożycia#fosforu#poprzez#zmniejszenie#spożycia#mięsa,#

wędlin,#gotowych#potraw#przemysłowych,#napojów#typu#cola;#

•  Nie#dopuszczenie#do#niedoborów#magnezu,#potasu,#cynku,#witaminy#A,#D,#

B6#oraz#C;#

•  Ograniczenie#spożycia#alkoholu;#

•  Ograniczenie#spożycia#tłuszczów#i#olejów;#

Nowotwory'@'definicja'

•  Nowotwór#to#nieprawidłowa#tkanka,#która#rozrasta#się#w#nadmiarze#i#w#

sposób#nieskoordynowany#z#pozostałymi#tkankami,#a#nadmierny#rozrost#

tkanki#występuje#dalej#pomimo#wyeliminowania#czynnika,#który#ją#

wywołał;#

•  Podstawowy#podział#nowotworów#pozwala#wydzielić#nowotwory#łagodne#

i#złośliwe;#

Nowotwory'@'przyczyny'•  Czynniki'genetyczne#–#tylko#5#–#10%#chorób#nowotworowych#jest#

dziedziczonych#bezpośrednio;#

•  Czynniki'środowiskowe#–#najważniejsza#przyczyna#rozwoju#choroby#nowotworowej:#

–  narażenie#na#specyficzne#czynniki,#które#prowadzą#do#uszkodzenia#genów:##

•  palenie'tytoniu,''•  narażenie'na'szkodliwe'promieniowanie,'•  infekcje,'•  narażenie'na'substancje'rakotwórcze'np.'pestycydy;'

–  mała#aktywność#fizyczna;#

–  źle#zbilansowana#dieta#(nadmierne#spożycie#energii,#tłuszczów,#

czerwonego#mięsa,#małe#spożycie#błonnika#pokarmowego,#niedobór#

witamin#i#antyoksydantów);#

–  niewłaściwe#przygotowanie#potraw#(smażenie,#wędzenie);#

–  picie#alkoholu;#–  stres;#

Nowotwory'–'profilaktyka'

•  Ograniczenie#palenia#papierosów#i#picia#alkoholu;#

•  Zbilansowana#i#urozmaicona#dieta#(bogata#w#antyoksydanty,#błonnik#

pokarmowy);#

•  Zwiększenie#aktywności#fizycznej;#

Dietoprofilaktyka'chorób'dietozależnych'

•  Zrównoważony#bilans#energetyczny#(równowaga#pomiędzy#ilością#dostarczanej#

energii#a#wydatkami#energetycznymi#organizmu);#

•  Odpowiednia#aktywność#fizyczna#(min.#60#minut#dziennie,#np.#spacer#szybkim#

krokiem);#

•  Urozmaicenie#diety:##

–  wzrost#znaczenia#warzyw,#owoców,#pełnoziarnistych#produktów#zbożowych#oraz#niskotłuszczowych#produktów#mlecznych;#

–  ograniczenie#spożycia#słodyczy,#produktów#typu#fastjfood,#słonych#przekąsek;#

•  Większa#ilość#mniejszych#posiłków#w#ciągu#dnia#(5#posiłków);#

•  Zachować#umiar;#

•  Odpowiednie#przygotowanie#posiłków#(mniej#smażonych,#

więcej#gotowanych,#grillowanych,#pieczonych,#duszonych);#

Lepiej#ZAPOBIEGAĆ#niż#

LECZYĆ!!!#