Ceremoniał dyplomatycznyCeremoniał dyplomatyczny

Ceremoniał i ceremonia - definicjeCeremoniał i ceremonia - definicje

CeremoniaCeremonia

Ceremonia (ang. ceremony, fr. cérémonie) oznacza uroczysty Ceremonia (ang. ceremony, fr. cérémonie) oznacza uroczysty akt publiczny lub obrządek religijny o oficjalnym charakterze, akt publiczny lub obrządek religijny o oficjalnym charakterze, przebiegający zgodnie z ustalonym porządkiem opartym przebiegający zgodnie z ustalonym porządkiem opartym często o tradycyjne formy symboliczne.często o tradycyjne formy symboliczne.

Ceremonia zawiera charakterystyczne cechy przebiegu i Ceremonia zawiera charakterystyczne cechy przebiegu i oprawy, które miewają niekiedy cechy rytualne, a często oprawy, które miewają niekiedy cechy rytualne, a często przyjmują ostentacyjne formy. przyjmują ostentacyjne formy.

Możemy mówić o ceremoniach państwowych, dworskich, Możemy mówić o ceremoniach państwowych, dworskich, kościelnych, uniwersyteckich etc.kościelnych, uniwersyteckich etc.

Ceremonią można nazwać także niektóre akty prywatne, Ceremonią można nazwać także niektóre akty prywatne, jak ceremonia ślubna czy żałobna.jak ceremonia ślubna czy żałobna.

CeremoniałCeremoniał

Ceremoniał (ang. ceremonial, fr. cérémonial) oznacza Ceremoniał (ang. ceremonial, fr. cérémonial) oznacza zapis przepisów lub porządku odbywania ceremonii.zapis przepisów lub porządku odbywania ceremonii.

Nad przebiegiem czuwa mistrz ceremonii (ang. master Nad przebiegiem czuwa mistrz ceremonii (ang. master of ceremony, fr. maître de cérémonie). Zarówno of ceremony, fr. maître de cérémonie). Zarówno praktyka, jak i nazewnictwo, pochodzą z liturgii praktyka, jak i nazewnictwo, pochodzą z liturgii chrześcijańskiej.chrześcijańskiej.

Zacieranie się pojęć…Zacieranie się pojęć…

Oficjalny charakter ceremonii, sformalizowany przebieg i Oficjalny charakter ceremonii, sformalizowany przebieg i udział przedstawicieli korpusu dyplomatycznego mogą udział przedstawicieli korpusu dyplomatycznego mogą powodować zacieranie się różnic między pojęciem protokołu i powodować zacieranie się różnic między pojęciem protokołu i ceremoniału. ceremoniału.

Nakładanie się pojęć jest możliwe, aczkolwiek nie są one Nakładanie się pojęć jest możliwe, aczkolwiek nie są one identyczne co do zakresu stosowania. identyczne co do zakresu stosowania.

Baron de la Live tłumaczył, że służba odpowiedzialna za Baron de la Live tłumaczył, że służba odpowiedzialna za organizację ceremonii przygotowuje ceremonie organizację ceremonii przygotowuje ceremonie wewnątrzpaństwowe a protokół dyplomatyczny – wewnątrzpaństwowe a protokół dyplomatyczny – zagraniczne. zagraniczne.

W języku włoskim funkcjonuje termin „ceremoniał W języku włoskim funkcjonuje termin „ceremoniał dyplomatyczny” (wł. cerimoniale diplomatico) na określenie dyplomatyczny” (wł. cerimoniale diplomatico) na określenie protokołu dyplomatycznego. protokołu dyplomatycznego.

Chiny

Chiny za dynastii Han

HienTsao Pi

• 4 razy prosił Tsao Pi o objęcie tronu przesyłając mu swoją pieczęć

• wybudowano przy pałacu podium i na nim Hien przekazał pieczęć i tron

•Hien podarował Tsao 2 córki

Za czasów Machiavellego Za czasów Machiavellego

Wizyta na dworze Ludwika XIIWizyta na dworze Ludwika XII

N. Machiavelli i F. della Casa przybyli do siedziby króla w N. Machiavelli i F. della Casa przybyli do siedziby króla w Nevers, do której zgodził się ich wprowadzić kardynał. Nevers, do której zgodził się ich wprowadzić kardynał.

Georges d’Amboise opuścił ich już w przedpokoju, by udać Georges d’Amboise opuścił ich już w przedpokoju, by udać się do króla, które odpoczywał po posiłku.się do króla, które odpoczywał po posiłku.

Niccolo i Francesco długo czekali, nim pozwolono im Niccolo i Francesco długo czekali, nim pozwolono im przedstawić listy uwierzytelniające. Król przyjął ich jednak przedstawić listy uwierzytelniające. Król przyjął ich jednak serdecznie. Po przekroczeniu progu ujrzeli u boku serdecznie. Po przekroczeniu progu ujrzeli u boku wszechpotężnego kardynała Rouen i Roberteta Włochów. wszechpotężnego kardynała Rouen i Roberteta Włochów.

Byli tam Gian Giacomo Trivulzio i dwu innych Byli tam Gian Giacomo Trivulzio i dwu innych Mediolańczyków, których konszachty z Pizańczykami mieli Mediolańczyków, których konszachty z Pizańczykami mieli ujawnić wysłannicy z Florencji.ujawnić wysłannicy z Florencji.

Ludwik XII nie może się doczekać, jaką odpowiedź da Ludwik XII nie może się doczekać, jaką odpowiedź da Signoria na jego prośbę o wznowienie oblężenia Pizy.Signoria na jego prośbę o wznowienie oblężenia Pizy.

Posłowie Republiki, przyparci do muru, są bezradni. Posłowie Republiki, przyparci do muru, są bezradni. Machiavelli miał przedstawić decyzję Signorii, którą poznał Machiavelli miał przedstawić decyzję Signorii, którą poznał dzięki prowadzonym w Lyonie rozmowom z Lorenzem dzięki prowadzonym w Lyonie rozmowom z Lorenzem Lenzim. Florencja, wyczerpana ostatnią porażką, nie czuje się Lenzim. Florencja, wyczerpana ostatnią porażką, nie czuje się na siłach, by angażować się w kolejną wojnę. Nie dysponuje na siłach, by angażować się w kolejną wojnę. Nie dysponuje odpowiednimi środkami na ten cel. Propozycja jest odpowiednimi środkami na ten cel. Propozycja jest następująca: jeśli król, poprowadziwszy oddziały do następująca: jeśli król, poprowadziwszy oddziały do zwycięstwa, odda Pizę Republice, ta zwróci mu wszelkie zwycięstwa, odda Pizę Republice, ta zwróci mu wszelkie koszty poniesione w związku z działaniami wojennymi.koszty poniesione w związku z działaniami wojennymi.

Król, kardynał Rouen i wszyscy obecni wydają pomruk Król, kardynał Rouen i wszyscy obecni wydają pomruk oburzenia. Król Francji miałby walczyć dla Florencji?! Na oburzenia. Król Francji miałby walczyć dla Florencji?! Na rzeczników Republiki spadają niemal jawne groźby. rzeczników Republiki spadają niemal jawne groźby. Ci wycofują się w popłochu, stwierdzając, iż mówili jedynie w Ci wycofują się w popłochu, stwierdzając, iż mówili jedynie w swoim imieniu, że to, co powiedzieli, nie zobowiązuje ich swoim imieniu, że to, co powiedzieli, nie zobowiązuje ich ojczyzny, gdyż nie otrzymali informacji ani wskazówek. ojczyzny, gdyż nie otrzymali informacji ani wskazówek.

Burza cichnie. Kardynał Rouen sugeruje, że wysłannicy Burza cichnie. Kardynał Rouen sugeruje, że wysłannicy Florencji musieli minąć się z emisariuszem króla, dlatego też Florencji musieli minąć się z emisariuszem króla, dlatego też nie powinno dziwić, iż nie byli w stanie udzielić odpowiedzi.nie powinno dziwić, iż nie byli w stanie udzielić odpowiedzi.

Ludwik XII orzeka: „Zaczekajmy zatem. Nie można nic Ludwik XII orzeka: „Zaczekajmy zatem. Nie można nic uczynić nie uzyskawszy tej odpowiedzi, ale musi ona nadejść uczynić nie uzyskawszy tej odpowiedzi, ale musi ona nadejść szybko. Chcę wiedzieć, czy mam odprawić piechotę, szybko. Chcę wiedzieć, czy mam odprawić piechotę, zaangażowaną, przypominam, na prośbę Florencji, a więc i zaangażowaną, przypominam, na prośbę Florencji, a więc i na jej koszt”. na jej koszt”.

Z Nevers Machiavelli i della Casa jadą do Montargis, a następnie Z Nevers Machiavelli i della Casa jadą do Montargis, a następnie do Melun. Jak czytamy w ich raporcie, orszak jest znacznie do Melun. Jak czytamy w ich raporcie, orszak jest znacznie skromniejszy od świty Karola VIII, której przepych Florentyńczycy skromniejszy od świty Karola VIII, której przepych Florentyńczycy mieli okazję podziwiać podczas triumfalnego wjazdu do miasta, a mieli okazję podziwiać podczas triumfalnego wjazdu do miasta, a ponadto w jednej trzeciej składa się z Włochów, głównie ponadto w jednej trzeciej składa się z Włochów, głównie Mediolańczyków, choć znajdują się w nim i fuorisciti – wygnańcy Mediolańczyków, choć znajdują się w nim i fuorisciti – wygnańcy neapolitańscy.neapolitańscy.

Dwór przenosi się z Melun do Blois, a następnie do Nantes, Dwór przenosi się z Melun do Blois, a następnie do Nantes, potem do Tours. Podejrzenia, które powziął król po nagłym potem do Tours. Podejrzenia, które powziął król po nagłym wyjeździe florenckich wysłanników i niezastąpieniu ich przez wyjeździe florenckich wysłanników i niezastąpieniu ich przez innych, stają się coraz silniejsze: czyżby Florencja poszukiwała innych, stają się coraz silniejsze: czyżby Florencja poszukiwała innych sojuszników? Coraz częściej krążą pogłoski, jakoby innych sojuszników? Coraz częściej krążą pogłoski, jakoby wysłano ambasadorów do króla Neapolu i cesarza Maksymiliana. wysłano ambasadorów do króla Neapolu i cesarza Maksymiliana.

POGRZEBY KRÓLÓW W POLSCE

WYBRANE PRZYKŁADY

Ceremonia pogrzebu królewskiego:

• pierwszy opis po zgonie Kazimierza

Wielkiego

• królewskie pogrzeby wymagały

osobistego udziału sukcesora

• pogrzeby odbywały się nieraz dopiero

w kilkadziesiąt dni po zgonie

Pogrzeb Zygmunta I Starego

• zm. 1.04.1548 roku

• ciało obmyto wodą, winem,

octem i solą

• następnie zabalsamowano, ubrano w strój koronacyjny, złożono na łożu paradnym (lits de parade, bed of state) i wystawiono w komnacie zamkowej

• następnego dnia w obecności

biskupa Maciejowskiego ciało

włożono do trumny, a komnatę

przemieniono na kaplicę

• wysłano posłów do Zygmunta Augusta,

zawiadomiono listownie senatorów oraz

władców zaprzyjaźnionych państw

• Zygmunt August wyznaczył datę pogrzebu na 26 lipca

• wysłał poselstwa z oficjalnym zawiadomieniem o uroczystościach do władców innych państw - przede wszystkim do papieża i cesarza

• problem – brak spisanego ceremoniału pogrzebowego

• biskup Maciejowski we współpracy z marszałkiem dworu opracował Ordo pompae funebris serenissimi Sigismundi Regis Poloniae, zaaprobowany przez króla

• o 17 na zamek przybyli senatorowie, książęta i

posłowie zagraniczni przywitani przed komnatą ze

zwłokami króla przez Zygmunta Augusta

• Bona z córkami i fraucymerem

przebywały w sąsiedniej komnacie

Ordo pompae funebris serenissimi Sigismundi Regis

• nad trumną biskupi pod przewodnictwem prymasa

śpiewali wigilie dziewięciu lekcji i laudes

• równocześnie na zamek przybyły procesje

z wszystkich kościołów

Ordo pompae funebris serenissimi Sigismundi Regis

Na zamku:

• 30 mar przykrytych złotogłowiem

• 30 koni

• 31 chorążych w zbroi, na koniach okrytych

czarnym suknem

• odziani w czarne kaptury ubodzy ze świecami

wraz z dworzanami niosącymi pochodnie

Orszak żałobny:

• żacy ze wszystkich szkół krakowskich

• zakonnicy

• księża świeccy i altaryści katedry wawelskiej

• mgr i dr Akademii Krakowskiej

• kapituła katedralna

• asysta niosąca pastorały przed opatami, biskupami i arcybiskupem gnieźnieńskim

• 2 tys. ubogich

• chorąży z chorągwiami - ostatnie Wielkiego Księstwa Litewskiego i Królestwa Polskiego

• 30 koni

• 4 dworzan ze spuszczonymi kapturami niosący mary

• jadący koniem rycerz trzymający skierowany ku ziemi goły miecz

• pacholę z tarczą z herbami

królewskimi i proporcem

z herbami skierowaną ku ziemi

Orszak żałobny:

• jeździec odziany w czarną szatę królewską

• senatorowie, posłowie zagraniczni, książęta

• miecznik z mieczem, wojewoda poznański z jabłkiem, wojewoda krakowski z berłem kasztelan krakowski z koroną

Orszak żałobny:

• trumna na marach

• obok trumny dworzanie ze stu pochodniami

• Zygmunt August w towarzystwie dwóch książąt/posłów

• królowa Bona z córkami i fraucymerem

• władze miasta

• zwykli ludzie

Orszak żałobny:

Ceremonia pogrzebu:• w katedrze na Wawelu

• trumnę do grobu spuścili król i senatorowie

• w całym Krakowie biły dzwony

• cały orszak wyruszył do sześciu krakowskich

kościołów

• na marach na których niesiono trumnę -

misy z pieniędzmi wysypywane na ołtarze

w kościołach

Drugi dzień:

• katedra udekorowana czarnym suknem

i aksamitem

• jeździec w zbroi wjechał na koniu do kościoła,

a obok niego weszło pacholę

• na mieczu, hełmie, tarczy i włóczni, które niósł,

zapalono małe świeczki na nich umieszczone

Trzeci dzień:

• przekazanie insygniów Zygmuntowi Augustowi

• rycerz w zbroi pada u mar

• kanclerz i podkanclerzy łamią pieczęcie, marszałkowie laski

Trzeci dzień:

Castrum Doloris — „Zamek Boleści”

Koronacja Napoleona IKoronacja Napoleona I

Papież wyruszył z Rzymu 3 listopada, w asyście czterech kardynałów, Papież wyruszył z Rzymu 3 listopada, w asyście czterech kardynałów, dwu arcybiskupów i licznej świty. dwu arcybiskupów i licznej świty.

Przemarsz zwiastowały wyrazy najwyższego szacunku. Napoleon Przemarsz zwiastowały wyrazy najwyższego szacunku. Napoleon zarządził, by na całej trasie papieskiej podróży oddawano Piusowi VII zarządził, by na całej trasie papieskiej podróży oddawano Piusowi VII hołd należny jego urzędowi.hołd należny jego urzędowi.

Papież przybył do Fontainebleau 25 listopada. Spotkał tam, dokładniej Papież przybył do Fontainebleau 25 listopada. Spotkał tam, dokładniej w okolicy Croix-de-Saint-Hérens, przyszłego cesarza Francuzów, który w okolicy Croix-de-Saint-Hérens, przyszłego cesarza Francuzów, który wyszedł mu naprzeciw z licznym orszakiem. wyszedł mu naprzeciw z licznym orszakiem.

29 listopada nastąpił wjazd do Paryża, gdzie papieżowi przygotowane 29 listopada nastąpił wjazd do Paryża, gdzie papieżowi przygotowane zostały apartamenty w pałacu Tuileries. zostały apartamenty w pałacu Tuileries.

Ceremonia nałożenia cesarskiej sakry miała się odbyć 2 grudnia. Ceremonia nałożenia cesarskiej sakry miała się odbyć 2 grudnia. Obchody przeszły wszelkie wyobrażenia. Nawet niebo, które po Obchody przeszły wszelkie wyobrażenia. Nawet niebo, które po wielokroć okazywało przychylność cesarzowi, przyczyniło się do ich wielokroć okazywało przychylność cesarzowi, przyczyniło się do ich uświetnienia. uświetnienia.

Około godz. 6.00, 2 grudnia 1804 roku nieliczni spośród Około godz. 6.00, 2 grudnia 1804 roku nieliczni spośród zgromadzonych na ulicach i placach paryżan mogli wejść do zgromadzonych na ulicach i placach paryżan mogli wejść do katedry Notre-Dame, by uczestniczyć w ceremonii koronacji katedry Notre-Dame, by uczestniczyć w ceremonii koronacji Napoleona I przez papieża Piusa VII.Napoleona I przez papieża Piusa VII.

Napoleon i jego żona, Józefina, w towarzystwie dwu braci Napoleon i jego żona, Józefina, w towarzystwie dwu braci przyszłego cesarza – Józefa i Ludwika – przybyli o godz. 11.00, przyszłego cesarza – Józefa i Ludwika – przybyli o godz. 11.00, wśród fanfar, na dziedziniec katedry. wśród fanfar, na dziedziniec katedry.

Przodem kroczyła Józefina z orszakiem, następnie Napoleon, Przodem kroczyła Józefina z orszakiem, następnie Napoleon, w wieńcu laurowym wykonanym w złocie. w wieńcu laurowym wykonanym w złocie.

Marszałkowie wnieśli symbole władzy: berło, glob i rękę Marszałkowie wnieśli symbole władzy: berło, glob i rękę sprawiedliwości. sprawiedliwości.

Napoleon zapewnił złote naczynia liturgiczne wysadzane Napoleon zapewnił złote naczynia liturgiczne wysadzane diamentami i wszelkie przedmioty potrzebne przy ceremonii.diamentami i wszelkie przedmioty potrzebne przy ceremonii.

Nałożenie sakry i namaszczenie czół i rąk pary cesarskiej, wraz Nałożenie sakry i namaszczenie czół i rąk pary cesarskiej, wraz z inwokacją ku Najwyższemu, dokonało się około południa. z inwokacją ku Najwyższemu, dokonało się około południa.

W oczekiwaniu na zakończenie modlitw związanych z sakrą, Napoleon W oczekiwaniu na zakończenie modlitw związanych z sakrą, Napoleon i Józefina siedzieli na tronach. Powstali dopiero, by zostać i Józefina siedzieli na tronach. Powstali dopiero, by zostać ukoronowani przed ołtarzem. ukoronowani przed ołtarzem.

Po tym, jak korony zostały poświęcone, Napoleon pochwycił Po tym, jak korony zostały poświęcone, Napoleon pochwycił przeznaczoną dla siebie i złożoną na stoliku. Sam, odwracając się od przeznaczoną dla siebie i złożoną na stoliku. Sam, odwracając się od papieża, nałożył ją sobie na głowę, dając do zrozumienia, że władzę papieża, nałożył ją sobie na głowę, dając do zrozumienia, że władzę otrzymał jedynie dzięki Bogu i własnemu orężu. otrzymał jedynie dzięki Bogu i własnemu orężu.

Następnie sam koronował Józefinę, która upadła przed nim na kolana. Następnie sam koronował Józefinę, która upadła przed nim na kolana. Już przy omawianiu ceremonii Napoleon zastrzegł, że papież nie będzie Już przy omawianiu ceremonii Napoleon zastrzegł, że papież nie będzie

używał tradycyjnych słów „przyjmij koronę” (używał tradycyjnych słów „przyjmij koronę” (accipa coronamaccipa coronam), ), lecz „niech Cię ukoronuje Bóg” ( lecz „niech Cię ukoronuje Bóg” (coronat vos Deuscoronat vos Deus). ).

Para cesarska usiadła na tronach, witana okrzykami „Niech żyje Para cesarska usiadła na tronach, witana okrzykami „Niech żyje cesarz!”, a papież po raz ostatni błogosławieństwa w imieniu „Króla cesarz!”, a papież po raz ostatni błogosławieństwa w imieniu „Króla królów i Pana panów”.królów i Pana panów”.

Dokonało się, ofiara została spełniona. Cesarz złożył jeszcze, siedząc, Dokonało się, ofiara została spełniona. Cesarz złożył jeszcze, siedząc, z ręką na Ewangelii, którą trzymał w ręku mistrz ceremonii, de Ségur, z ręką na Ewangelii, którą trzymał w ręku mistrz ceremonii, de Ségur, w obecności trzech przewodniczących: Senatu, legislatywy i trybunału, w obecności trzech przewodniczących: Senatu, legislatywy i trybunału, przysięgę następującej treści: przysięgę następującej treści: Przysięgam utrzymać integralność Przysięgam utrzymać integralność terytorialną republiki; przestrzegać i zapewnić przestrzeganie terytorialną republiki; przestrzegać i zapewnić przestrzeganie Konkordatu i wolności kultu; przestrzegać i zapewnić przestrzeganie Konkordatu i wolności kultu; przestrzegać i zapewnić przestrzeganie równości praw, wolności politycznych i obywatelskich, nieodwołalności równości praw, wolności politycznych i obywatelskich, nieodwołalności sprzedaży dóbr publicznych; nie podnieść żadnego podatku sprzedaży dóbr publicznych; nie podnieść żadnego podatku i nie ustanowić żadnego nowego podatku bez podstawy prawnej; i nie ustanowić żadnego nowego podatku bez podstawy prawnej; utrzymać instytucję Legii Honorowej; rządzić mając na względzie utrzymać instytucję Legii Honorowej; rządzić mając na względzie jedynie interes, szczęście i chwałę ludu francuskiego. jedynie interes, szczęście i chwałę ludu francuskiego.

Herold ogłosił zebranym, że „wielce chwalebny i dostojny Herold ogłosił zebranym, że „wielce chwalebny i dostojny Napoleon , cesarz Francuzów, został uświęcony i intronizowany”. Napoleon , cesarz Francuzów, został uświęcony i intronizowany”.

Wyjściu Napoleona z katedry towarzyszyło sto salw armatnich. Wyjściu Napoleona z katedry towarzyszyło sto salw armatnich.

Pożegnanie – 20 kwietnia 1814 Pożegnanie – 20 kwietnia 1814

Napoleon Bonaparte, król Elby, żegnał się z Gwardią Cesarską Napoleon Bonaparte, król Elby, żegnał się z Gwardią Cesarską przed wyjazdem do swego nowego królestwa. W westybulu château przed wyjazdem do swego nowego królestwa. W westybulu château powitał członków świty i przedstawicieli rządów państw powitał członków świty i przedstawicieli rządów państw sprzymierzonych. Stamtąd udał się do przejścia u szczytu schodów, sprzymierzonych. Stamtąd udał się do przejścia u szczytu schodów, których marmurowy podest wychodził na rozległy dziedziniec których marmurowy podest wychodził na rozległy dziedziniec Białego Konia.Białego Konia.

Zgromadzono ok. 5.000 żołnierzy ze Starej Gwardii. Starsi rangą Zgromadzono ok. 5.000 żołnierzy ze Starej Gwardii. Starsi rangą oficerowie stali półkolem na przedzie, z pocztem sztandarowym oficerowie stali półkolem na przedzie, z pocztem sztandarowym i orkiestrą. Powozy, którymi mieli jechać, stały u bramy. i orkiestrą. Powozy, którymi mieli jechać, stały u bramy.

Gdy Napoleon pojawił się na podeście, na trąbkach odegrano Gdy Napoleon pojawił się na podeście, na trąbkach odegrano Fanfare de l’EmpereurFanfare de l’Empereur..

Osobistą świtę Napoleona zredukowano do kilkunastu sposób, Osobistą świtę Napoleona zredukowano do kilkunastu sposób, wśród których znaleźli się generał Drouot – „Mędrzec Wielkiej wśród których znaleźli się generał Drouot – „Mędrzec Wielkiej Armii”, generał Bertrand, a także książę Bassano. Armii”, generał Bertrand, a także książę Bassano.

Wśród służby cywilnej byli adiutanci Belliard, Bussy Wśród służby cywilnej byli adiutanci Belliard, Bussy i Montesquiou, baronowie Fait i Lorgne d’Ideville i i Montesquiou, baronowie Fait i Lorgne d’Ideville i kawaler Jouanne, członkowie sekretariatu. kawaler Jouanne, członkowie sekretariatu.

Wśród członków sztabu wojskowego znaleźli się dowódca Wśród członków sztabu wojskowego znaleźli się dowódca maison maison militairemilitaire hrabia Kossakowski, dowódca dragonów hrabia d’Ornano, hrabia Kossakowski, dowódca dragonów hrabia d’Ornano, dwu pułkowników artylerii – Gourgaud i La Place, pułkownik dwu pułkowników artylerii – Gourgaud i La Place, pułkownik Atthalin ze służby topograficznej oraz polski tłumacz, pułkownik Atthalin ze służby topograficznej oraz polski tłumacz, pułkownik Vauzovitz. Dowódca Starej Gwardii, generał Lefebvre-Desnouëttes, Vauzovitz. Dowódca Starej Gwardii, generał Lefebvre-Desnouëttes, czekał w siodle na czele oddziału jazdy konnej, który miał czekał w siodle na czele oddziału jazdy konnej, który miał towarzyszyć cesarzowi do Briare. Poza nim, nie było żadnego towarzyszyć cesarzowi do Briare. Poza nim, nie było żadnego z marszałków cesarstwa. Nikt nie reprezentował rodziny cesarskiej. z marszałków cesarstwa. Nikt nie reprezentował rodziny cesarskiej.

Generał Petit, dowódca pocztu sztandarowego, wydał rozkaz Generał Petit, dowódca pocztu sztandarowego, wydał rozkaz „prezentować broń”. Na bębnach odegrano „Au champs”. Napoleon „prezentować broń”. Na bębnach odegrano „Au champs”. Napoleon zszedł ze schodów i szybkim krokiem ruszył między oddziały.zszedł ze schodów i szybkim krokiem ruszył między oddziały.

Generał Petit podniósł szablę i zawołał Generał Petit podniósł szablę i zawołał Vive l’Empereur!Vive l’Empereur! Napoleon, Napoleon, objąwszy go, powiedział „Przynieście mi Orła”. Trzykrotnie objąwszy go, powiedział „Przynieście mi Orła”. Trzykrotnie ucałował brzeg chorągwi, ze słowami „Drogi Orle, oby te pocałunki ucałował brzeg chorągwi, ze słowami „Drogi Orle, oby te pocałunki odbiły się echem w sercach wszystkich mężnych ludzi”. Zakończył: odbiły się echem w sercach wszystkich mężnych ludzi”. Zakończył: Adieu, mes enfantsAdieu, mes enfants. Ruszył w stronę powozu i po chwili odjechał.. Ruszył w stronę powozu i po chwili odjechał.

Samoa – ceremonia powitaniaSamoa – ceremonia powitania

Goście przybywający do wioski, w której są oczekiwani, zastaną Goście przybywający do wioski, w której są oczekiwani, zastaną naczelnika (ali’i) i oficjeli (faipule) czekających na zewnątrz naczelnika (ali’i) i oficjeli (faipule) czekających na zewnątrz lub w domu. lub w domu.

Jeśli okazja jest bardzo ważna, cała wioska zgromadzi się według Jeśli okazja jest bardzo ważna, cała wioska zgromadzi się według podziału na rozmaite grupy. (Duchowni, kobiety, młodzież etc.)podziału na rozmaite grupy. (Duchowni, kobiety, młodzież etc.)

Często wznosi się łuk powitalny.Często wznosi się łuk powitalny. Dom, w którym ma nastąpić spotkanie – fale fono, a także inne Dom, w którym ma nastąpić spotkanie – fale fono, a także inne

domy oferujące gościnę, są dekorowane kwiatami i liśćmi. domy oferujące gościnę, są dekorowane kwiatami i liśćmi. Po uściśnięciu dłoni przybyszom przechodzi się do domu. Po uściśnięciu dłoni przybyszom przechodzi się do domu. Samoańczycy przyjmujący innych Samoańczyków w domu nie będą Samoańczycy przyjmujący innych Samoańczyków w domu nie będą

powstawać na powitanie swych gości. Uścisną im ręce siedząc, powstawać na powitanie swych gości. Uścisną im ręce siedząc, po czym przybyli powinni jak najszybciej zająć miejsca u ich po czym przybyli powinni jak najszybciej zająć miejsca u ich boku. boku.

Europejczycy, którzy znajdą się w samoańskim domu, nie muszą Europejczycy, którzy znajdą się w samoańskim domu, nie muszą powstawać na powitanie tych, którzy przybędą po nich. powstawać na powitanie tych, którzy przybędą po nich.

Po zajęciu miejsca nie wstaje się zazwyczaj aż do opuszczenia Po zajęciu miejsca nie wstaje się zazwyczaj aż do opuszczenia domu.domu.

Część frontowa domu przeznaczona jest dla ugoszczenia oratorów Część frontowa domu przeznaczona jest dla ugoszczenia oratorów i naczelników, tylna – dla rodziny i osób nie posiadających i naczelników, tylna – dla rodziny i osób nie posiadających tytułów. tytułów.

Dla gości przeznaczone jest czwarte miejsce. Mogą zajmować je Dla gości przeznaczone jest czwarte miejsce. Mogą zajmować je nieoczekiwani przybysze podczas ceremonii ślubnych, nieoczekiwani przybysze podczas ceremonii ślubnych, pogrzebowych, związanych z wyborami etc.pogrzebowych, związanych z wyborami etc.

Miejsce centralne jest przeznaczone dla głównego mówcy.Miejsce centralne jest przeznaczone dla głównego mówcy. Nie ma precyzyjnych reguł precedencji.Nie ma precyzyjnych reguł precedencji. Fronty domów wychodzą na otwartą przestrzeń ceremonialną.Fronty domów wychodzą na otwartą przestrzeń ceremonialną.

Siedzenia zazwyczaj ustawione są w okręgu.Siedzenia zazwyczaj ustawione są w okręgu. Osoby noszące tytuły i Europejczycy zazwyczaj wchodzą głównym Osoby noszące tytuły i Europejczycy zazwyczaj wchodzą głównym

wejściem i zajmują lepsze miejsca. wejściem i zajmują lepsze miejsca. Do użytku Europejczyków zazwyczaj zapewnia się krzesła, biorąc Do użytku Europejczyków zazwyczaj zapewnia się krzesła, biorąc

pod uwagę, iż inne formy siedzisk mogłyby być dla nich pod uwagę, iż inne formy siedzisk mogłyby być dla nich niewygodne. Będą one ustawione według kolejności, w jakiej goście niewygodne. Będą one ustawione według kolejności, w jakiej goście winni usiąść. W razie wątpliwości radą służą tłumacze.winni usiąść. W razie wątpliwości radą służą tłumacze.

Jeśli nie ma krzeseł, siada się na matach, które są rozkładane tuż Jeśli nie ma krzeseł, siada się na matach, które są rozkładane tuż przed rozpoczęciem przyjęcia. przed rozpoczęciem przyjęcia.

Mężczyźni siedzą ze skrzyżowanymi nogami („po turecku”), Mężczyźni siedzą ze skrzyżowanymi nogami („po turecku”), kobiety mogą przysiąść mając nogi skierowane w jedną stronę.kobiety mogą przysiąść mając nogi skierowane w jedną stronę.

W ostateczności – można wyciągnąć nogi przed siebie, ale na W ostateczności – można wyciągnąć nogi przed siebie, ale na miejscu będzie tu kilka słów przeprosin. miejscu będzie tu kilka słów przeprosin.

Nie należy jednak nigdy układać nóg tak, by wskazywały na Nie należy jednak nigdy układać nóg tak, by wskazywały na kogokolwiek, zwłaszcza na głównego mówcę. kogokolwiek, zwłaszcza na głównego mówcę.

Jeśli goście życzą sobie odpocząć po podróży, zostaną im Jeśli goście życzą sobie odpocząć po podróży, zostaną im przyniesione maty i poduszki, a gospodarze umożliwią im przyniesione maty i poduszki, a gospodarze umożliwią im wypoczynek.wypoczynek.

Samoa - Ceremonia picia kawySamoa - Ceremonia picia kawy

Istnieją dwa rodzaje ceremonii picia kawy – zwykła i królewska.Istnieją dwa rodzaje ceremonii picia kawy – zwykła i królewska. Drugi typ dotyczy głównie specjalnych okazji – wizyt wysokich Drugi typ dotyczy głównie specjalnych okazji – wizyt wysokich

rangą naczelników, gości z Europy etc.rangą naczelników, gości z Europy etc. Kawę zawsze pije się w domu.Kawę zawsze pije się w domu. Uprawnieni do jej spożywania są jedynie utytułowani.Uprawnieni do jej spożywania są jedynie utytułowani. W złym tonie jest spożywanie jej na stojąco.W złym tonie jest spożywanie jej na stojąco. Kawa może być podawana bezceremonialnie jako napój pracującym Kawa może być podawana bezceremonialnie jako napój pracującym

na słońcu.na słońcu. W ceremonii można wziąć udział nie pijąc.W ceremonii można wziąć udział nie pijąc. Kawa stanowi element ceremonii powitania.Kawa stanowi element ceremonii powitania. Po powitaniu Europejczyków głos w ich imieniu zabiera mówca. Po powitaniu Europejczyków głos w ich imieniu zabiera mówca.

Jeśli goście znają język na tyle dobrze, mogą się przyłączyć. Jeśli goście znają język na tyle dobrze, mogą się przyłączyć.

Niekiedy dokonuje się uroczystej prezentacji roślin kawy, które są Niekiedy dokonuje się uroczystej prezentacji roślin kawy, które są następnie umieszczane przed mówcą, między gośćmi. następnie umieszczane przed mówcą, między gośćmi.

Mówca wyraża uznanie, goście dorzucają podziękowania.Mówca wyraża uznanie, goście dorzucają podziękowania. Kawa zostaje następnie zwrócono osobie, która dokonywała Kawa zostaje następnie zwrócono osobie, która dokonywała

prezentacji i utłuczona. prezentacji i utłuczona. Mówca rozpoczyna mowę powitalną, w trakcie której mężczyzna, Mówca rozpoczyna mowę powitalną, w trakcie której mężczyzna,

który przygotowywał kawę, wraca z nią – już sproszkowaną. który przygotowywał kawę, wraca z nią – już sproszkowaną. Naczynie – kava bowl – czeka już w tylnej części domu.Naczynie – kava bowl – czeka już w tylnej części domu. Istotną rolę odgrywają w tym momencie taupou, jej pomocnik Istotną rolę odgrywają w tym momencie taupou, jej pomocnik

i mówca. i mówca. Po tym jak taupou usunie z kawy wszelkie np. resztki kwiatów, Po tym jak taupou usunie z kawy wszelkie np. resztki kwiatów,

jeden z jej pomocników przelewa nieco wody przez jej ręce na jeden z jej pomocników przelewa nieco wody przez jej ręce na ziemię. (Używa do tego tylko prawej ręki.)ziemię. (Używa do tego tylko prawej ręki.)

Woda jest wlewana do naczynia z kawą. Woda jest wlewana do naczynia z kawą. Taupou zaczyna „ugniatać” kawę, czyniąc przy tym ceremonialne Taupou zaczyna „ugniatać” kawę, czyniąc przy tym ceremonialne

gesty. Wyrzuca następnie sito, zazwyczaj przez prawe ramię. gesty. Wyrzuca następnie sito, zazwyczaj przez prawe ramię. Mówca kontynuuje powitanie, a goście dziękują mu.Mówca kontynuuje powitanie, a goście dziękują mu. Mówca ze strony gości kończy swa wypowiedź w chwili, Mówca ze strony gości kończy swa wypowiedź w chwili,

gdy dostrzega, że kawa jest już gotowa. gdy dostrzega, że kawa jest już gotowa. Mówca ze strony gospodarzy wygłasza krótką formułkę Mówca ze strony gospodarzy wygłasza krótką formułkę

i przystępuje do rozdawania czarek z napojem. i przystępuje do rozdawania czarek z napojem. Rozlegają się oklaski.Rozlegają się oklaski. Kobiety zazwyczaj nie biorą udziału w ceremonii. Europejki mogą Kobiety zazwyczaj nie biorą udziału w ceremonii. Europejki mogą

być zaproszone, ale „nie powinny tego oczekiwać”. być zaproszone, ale „nie powinny tego oczekiwać”.

Funkcjonują specjalne „tytuły kawowe” – używane przez wodzów Funkcjonują specjalne „tytuły kawowe” – używane przez wodzów i mówców podczas ceremonii. i mówców podczas ceremonii.

W wypadku posiadających „tytuł kawowy” mówca, przekazując W wypadku posiadających „tytuł kawowy” mówca, przekazując czarkę, powie „oto napój…”, natomiast w wypadku osób nie czarkę, powie „oto napój…”, natomiast w wypadku osób nie posiadających tego tytułu - „oto kava…”.posiadających tego tytułu - „oto kava…”.

Osoba serwująca kawę musi zwracać uwagę na rangę Osoba serwująca kawę musi zwracać uwagę na rangę poszczególnych uczestników ceremonii i podkreślać ją poszczególnych uczestników ceremonii i podkreślać ją odpowiednimi gestami. Gdy podaje kawę wodzowi, trzyma ją na odpowiednimi gestami. Gdy podaje kawę wodzowi, trzyma ją na wysokości głowy, w prawej ręce. Gdy podaje ją mówcy, trzyma ją wysokości głowy, w prawej ręce. Gdy podaje ją mówcy, trzyma ją w lewej ręce, na wysokości piersi.w lewej ręce, na wysokości piersi.

Mówca chcący okazać szacunek wodzowi przyjmie kawę ręką Mówca chcący okazać szacunek wodzowi przyjmie kawę ręką bardziej od niego oddaloną.bardziej od niego oddaloną.

Jeśli po obu stronach siedzą ważne osobistości, przyjmie on czarkę Jeśli po obu stronach siedzą ważne osobistości, przyjmie on czarkę obiema rękami. To samo dotyczy osób starszych. obiema rękami. To samo dotyczy osób starszych.

W przypadku większych uroczystości serwować kawę może kilka W przypadku większych uroczystości serwować kawę może kilka osób, ale każda następna zacznie wykonywać swe powinności osób, ale każda następna zacznie wykonywać swe powinności dopiero po tym, jak obsłużeni zostaną najważniejsi goście.dopiero po tym, jak obsłużeni zostaną najważniejsi goście.

Specjalne względy są okazywane osobom wysokiej rangi przez fakt, Specjalne względy są okazywane osobom wysokiej rangi przez fakt, iż podający kawę zmierza do nich okrężną drogą. iż podający kawę zmierza do nich okrężną drogą.

Po przyjęciu czarki przez wodza lub mówcę, podający napój Po przyjęciu czarki przez wodza lub mówcę, podający napój wycofuje się tyłem.wycofuje się tyłem.

Gdy obecne są co najmniej dwie osoby noszące ten sam tytuł, Gdy obecne są co najmniej dwie osoby noszące ten sam tytuł, czarka jest opróżniana, a następnie, na nowo napełniona, czarka jest opróżniana, a następnie, na nowo napełniona, przekazywana dalej. przekazywana dalej.

Kolejność jest ustalana przez mówcę.Kolejność jest ustalana przez mówcę. Zazwyczaj najpierw podaje się kawę najwyższemu rangą Zazwyczaj najpierw podaje się kawę najwyższemu rangą

przedstawicielowi gości. Jeśli mamy do czynienia ze przedstawicielowi gości. Jeśli mamy do czynienia ze zgromadzeniem wioski – wodzowi / naczelnikowi tej wioski.zgromadzeniem wioski – wodzowi / naczelnikowi tej wioski.

Kolejne czarki – w ręce gospodarzy – także według ich rangi.Kolejne czarki – w ręce gospodarzy – także według ich rangi. Niekiedy jako pierwszemu kawę podaje się pastorowi.Niekiedy jako pierwszemu kawę podaje się pastorowi. Precedencja nie jest „sztywna”. Czasem gościom podaje się napój Precedencja nie jest „sztywna”. Czasem gościom podaje się napój

jako pierwszym, choćby wśród gospodarzy byli wyżsi rangą.jako pierwszym, choćby wśród gospodarzy byli wyżsi rangą. Ważną rolę odgrywa szacunek i wzajemne uznanie.Ważną rolę odgrywa szacunek i wzajemne uznanie. Osoby wysokie rangą winny szepnąć słowo podziękowania.Osoby wysokie rangą winny szepnąć słowo podziękowania. Czasem zdarza się, że wodzowi kawa podawana jest z czarki, Czasem zdarza się, że wodzowi kawa podawana jest z czarki,

z której nie pije już nikt inny, co świadczy o jego wysokiej z której nie pije już nikt inny, co świadczy o jego wysokiej pozycji.pozycji.

Kiedy gości jest wielu i naczynie z kawą szybko się opróżnia, mówca Kiedy gości jest wielu i naczynie z kawą szybko się opróżnia, mówca upewnia się, ze napój otrzymali najważniejsi, a resztę przeprasza.upewnia się, ze napój otrzymali najważniejsi, a resztę przeprasza.

Nikt, kto nie otrzymał kawy, nie jest uprawniony do wyrażania Nikt, kto nie otrzymał kawy, nie jest uprawniony do wyrażania niezadowolenia, pod warunkiem, że mówca zadbał o to, by została ona niezadowolenia, pod warunkiem, że mówca zadbał o to, by została ona podana najwyższym rangą osobom ze wszystkich grup.podana najwyższym rangą osobom ze wszystkich grup.

Goście mogą jednak grzecznie uznać, że zostali zbyt mocno Goście mogą jednak grzecznie uznać, że zostali zbyt mocno uhonorowani. Mogą w sposób uprzejmy nie przyjąć czarki i wskazać, uhonorowani. Mogą w sposób uprzejmy nie przyjąć czarki i wskazać, komu należy ją podać.komu należy ją podać.

Kiedy dana osoba przyjmie napój, dziękuje i natychmiast wypija, Kiedy dana osoba przyjmie napój, dziękuje i natychmiast wypija, po czym tę samą czarkę napełnia się dla kolejnego uczestnika.po czym tę samą czarkę napełnia się dla kolejnego uczestnika.

Uczestnik może pomodlić się lub powiedzieć „manuia” lub „soifua”, na Uczestnik może pomodlić się lub powiedzieć „manuia” lub „soifua”, na co inni odpowiadają w ten sam sposób. co inni odpowiadają w ten sam sposób.

Kilka pierwszych kropel napoju wylewa się na podłogę.Kilka pierwszych kropel napoju wylewa się na podłogę.

Czarkę przykłada się do ust tylko raz.Czarkę przykłada się do ust tylko raz. Mile widziane jest wypicie kawy jednym haustem.Mile widziane jest wypicie kawy jednym haustem. Niekiedy jedynie przyjmuje się czarkę, dziękuje i oddaje. Czasem Niekiedy jedynie przyjmuje się czarkę, dziękuje i oddaje. Czasem

nabiera się łyk kawy i wypluwa za siebie.nabiera się łyk kawy i wypluwa za siebie. Nie ma zwyczaju uśmiechania się czy dziękowania, jeśli kawę Nie ma zwyczaju uśmiechania się czy dziękowania, jeśli kawę

podaje kobieta.podaje kobieta. Znak, że ceremonia się kończy, daje mówca.Znak, że ceremonia się kończy, daje mówca. Jeśli pozostała jeszcze w naczyniu kawa, jest ona rozdawana już Jeśli pozostała jeszcze w naczyniu kawa, jest ona rozdawana już

w sposób nieformalny tym, którzy nie uczestniczyli w w sposób nieformalny tym, którzy nie uczestniczyli w ceremonii.ceremonii.

Przez ręce taupou raz jeszcze przelewana jest woda, a ci, którzy Przez ręce taupou raz jeszcze przelewana jest woda, a ci, którzy asystowali przy ceremonii, mogą odejść lub z własnej woli oddać asystowali przy ceremonii, mogą odejść lub z własnej woli oddać swe usługi.swe usługi.

Dyskusje toczą się nadal. Czasem jednak uczestnicy rozchodzą się, Dyskusje toczą się nadal. Czasem jednak uczestnicy rozchodzą się, by umożliwić gościom spożycie posiłku lub odpoczynek.by umożliwić gościom spożycie posiłku lub odpoczynek.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!Piotr LamentPiotr Lament

Marta ZobeniakMarta Zobeniak

Bibliografia

• C.P.Fitzgerald, Chiny. Zarys kultury, Warszawa 1974.

• M.Rożek, Groby królewskie na Wawelu, Opus.

• Pompa funebris, czyli pogrzeb po staropolsku, http://sowa.website.pl