CEMEX Polska Sp. z o.o.Al. Jerozolimskie 212A02-486 Warszawa

Tel. (22) 57 14 100Fax (22) 57 14 101

www. cemex.plBUDUJEMY PRZYSZŁOŚĆ

Norma betonowaPN-EN 206-1

Klasy zawartości chlorków Norma betonowa PN-EN 206-1:2003 zwraca również uwagę na całkowitą zawar-tość jonów chlorkowych w betonie, a klasa zawartości chlorków jest jedną z wymaga-nych informacji podczas specyfikowania betonu przez wykonawcę producentowi betonu. Maksymalne zawartości chlorków w betonie oraz poszczególne klasy zawartości chlorków przedstawione są w Tab. 8.

Klasy zawartości chlorków oraz maksymalne zawartości chlorków w betonie wg PN-EN 206-1:2003 (Tab. 8)

Zastosowanie betonuKlasa zawar-tości chlor-

ków

Max. zawartość Cl odniesiona do masy cementu 1)

Bez zbrojenia stalowego lub innych elementów metalowych, z wyjątkiem uchwytów odpornych na korozję

Cl 1,0 1,0 %

Ze zbrojeniem stalowym lub z innymi elementami metalowymi

Cl 0,20 0,20%

Cl 0,40 0,40 %

Ze stalowym zbrojeniem sprężającymCl 0,10 0,10 %

Cl 0,20 0,20 %1) W przypadku stosowania dodatków typu II oraz ich uwzględniania w masie cementu, zawartość chlorków wyra-ża się jako procentową zawartość jonów chloru w odniesieniu do masy cementu wraz z całkowitą masą uwzględ-nianym dodatków.

Specyfikacja

Klasy wytrzymałości Jednym z podstawowych parametrów betonu jest jego wytrzymałość na ściskanie, która ma bez-pośredni wpływ na statykę wykonanej z niego konstrukcji. Norma PN-EN 206-1:2003 wprowadza no-wą symbolikę dotyczącą klas wytrzymałościowych. Dla betonów zwykłych i ciężkich oznaczeniem kla-sy wytrzymałości na ściskanie jest litera C, pochodząca od angielskiego słowa „concrete”, czyli beton. Natomiast dla betonów lekkich wprowadzone zostało oznaczenie LC pochodzące od angielskich słów „light weight concrete”, co oznacza beton lekki. Po symbolu literowym, w każdym z przypadków wystę-pują dwie liczby oddzielone ukośnikiem (np. C 20/25), gdzie pierwsza z tych liczb liczba dotyczy wy-trzymałości na ściskanie określonej na próbkach walcowych (tak oznaczana jest wytrzymałość betonu np. we Francji), a druga liczba przedstawia wytrzymałość betonu określoną na próbkach kostkowych (tak jak to ma miejsce w Polsce). Zestawienie klas wytrzymałości na ściskanie przedstawia Tab. 5.

Klasy wytrzymałości na ściskanie betonu zgodnie z PN-EN 206-1:2003 (Tab. 5)

Klasy wytrzymałości

Beton zwykły i ciężki Beton lekkiC 8/10 C 55/67 LC 8/9 LC 55/60C 12/15 C 60/75 LC 12/13 LC 60/66C 16/20 C 70/85 LC 16/18 LC 70/77C 20/25 C 80/95 LC 20/22 LC 80/88C 25/30 C 90/105 LC 25/28C 30/37 C 100/115 LC 30/33C 35/45 LC 35/38C 40/50 LC 40/44C 45/55 LC 45/50C 50/60 LC 50/55

Beton wysokiej wytrzymałości

Analizując klasy wytrzymałości betonu na ściskanie, można zauważyć, że norma nie uwzględnia kilku dotychczas produkowanych klas betonu zwykłego: B 7,5; B 12,5; B 17,5; B 35; B 40. Pojawią się na-tomiast klasy, których nie było: C 30/37 oraz wszystkie powyżej C 45/55. Dodatkowo betony klas od C 55/67 w górę traktowane są jako betony wysokiej wytrzymałości, których stara norma nie uwzględ-niała. Dużą nowością są również osobne klasy wytrzymałości na ściskanie dla betonów lekkich.

Rozwój wytrzymałości Norma PN-EN 206-1:2003 przy specyfikowaniu betonu powołuje również tzw. współczynnik wy-trzymałości, charakteryzujący szybkość rozwoju wytrzymałości. Współczynnik ten mówi o proporcji średniej wytrzymałości na ściskanie po 2 dniach dojrzewania (fcm,2) do średniej wytrzymałości na ści-skanie po 28 dniach (fcm,28). Tabela Tab. 6 zawiera podział rozwojów wytrzymałości w zależności od wytrzymałości.Rozwój wytrzymałości na ściskanie betonu w 20 oC wg PN-EN 206-1:2003 (Tab. 6)

WspółczynnikRozwój wytrzymałości

Szybki Umiarkowany Wolny Bardzo wolnyfcm,2 / fcm,28 ≥ 0,5 0,3 ÷ 0,5 0,15 ÷ 0,3 ≤ 0,15

Klasy konsystencji Norma PN-EN 206-1:2003 uwzględnia i dopuszcza do stosowania, wszystkie powszechnie stoso-wane w krajach europejskich, metody pomiaru konsystencji mieszanki betonowej, czyli:• metodę opadu stożka Abramsa;• metodę VeBe;• metodę stolika rozpływowego;• oraz metodę pomiaru stopnia zagęszczalności.Dla każdej z metod wprowadzone zostały charakterystyczne dla niej klasy konsystencji oraz przedziały mierzonej cechy. Według normy PN-88/B-06250 ocena konsystencji mieszanki betonowej wykonywa-na była z zastosowaniem dwóch metod: stożka opadowego oraz Vebe. Metody te przywołane są rów-nież w PN-EN 206-1:2003, ale zmienione są oznaczenia i wartości graniczne. Ze względu na rozwój betonów z rodziny SCC coraz częściej badanie konsystencji będzie prowadzone metodą stolika rozpły-wowego. Nowe klasy konsystencji przedstawione są w Tab. 7.

Na uwagę zasługuje fakt, że w normie PN-EN 206-1:2003 nie podano żadnych zależności między klasa-mi konsystencji, określanymi różnymi metodami, odwrotnie niż to było dotychczas. Oznacza to, że osoba specyfikująca musi zdefiniować zarówno klasę konsystencji jak i metodę pomiaru. W związku z powyż-szym, pomiar konsystencji i sprawdzenie zgodności musi być przeprowadzone metodą wyspecyfikowa-ną w zamówieniu.

Opad stożka [mm] Czas Vebe [sekundy] Średnica rozpływu [mm]S1 10 ÷ 40 V0 ≥ 31 F1 ≤ 340S2 50 ÷ 90 V1 30 ÷ 21 F2 350 ÷ 410S3 100 ÷ 150 V2 20 ÷ 11 F3 420 ÷ 480S4 160 ÷ 210 V3 10 ÷ 6 F4 490 ÷ 550S5 ≥ 220 V4 5 ÷ 3 F5 560 ÷ 620

F6 ≥ 630

Klasy konsystencji wg PN-EN 206-1:2003 (Tab. 7)

Nowa norma bardzo szczegółowo ustala zakres odpowiedzialności między specyfikują-cym, producentem betonu i wykonawcą konstrukcji lub elementu. Beton może być specy-fikowany w dwóch podstawowych wariantach, jako: beton projektowany i beton receptu-rowy. Specyfikacja betonu projektowanego obejmuje wszystkie istotne wymagania odno-śnie właściwości betonu w zależności od warunków transportu, układania, zagęszczania, pielęgnacji, sposobu ułożenia zbrojenia, a także warunków użytkowania. Jest ona przekazy-wana do producenta betonu, który odpowiada za spełnienie wyspecyfikowanych właściwości.

Norma PN-EN 206-1:2003 porządkuje podstawowe właściwości betonu według:• Klas wytrzymałości (C) – mających wpływ na statykę konstrukcji;• Klas konsystencji (np. S) – mających wpływ na sposób zabudowy;• Klas ekspozycji (X) – mających wpływ na trwałość betonu;• Klas zawartości chlorków (Cl) – mających wpływ przede wszystkim na korozję zbrojenia.

Specyfikacja betonu recepturowego zawiera informacje dotyczące wszystkich składników betonu, zarówno jakościowe jak i ilościowe oraz wytyczne dotyczące produkcji (np. czas mieszania składników). W takim przypadku za właściwości uzyskanego betonu odpowie-dzialny jest specyfikujący, a nie producent betonu.Norma daje projektantom i wykonawcom betonu szansę lepszego, bardziej kreatywnego i  skuteczniejszego wykorzystania ponad 100-letniego doświadczenia CEMEX w produkcji materiałów budowlanych oraz betonu towarowego na Świecie.

Takie podejście nowej normy do zawartości jonów chlorkowych w betonie ma na celu zmniej-szenie ryzyka korozji, przede wszystkim zbrojenia stosowanego w konstrukcjach sprężo-nych i żelbetowych.

Budownictwo przemysłowe

Budownictwo inżynieryjne

BUDUJEMY PRZYSZŁOŚĆ

Wstęp W styczniu 2004 roku Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) wycofał normę PN-88/B-06250 „Beton zwykły”. Normę tą jak również kilka innych norm betonowych zastępuje norma PN-EN 206-1:2003 Beton – Część 1: „Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność” wraz z jej krajowym uzu-pełnieniem PN-B-06265:2004.Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu rynku, pragniemy przekazać Państwu szereg pomocnych informacji, które ułatwią codzienną pracę z nowym dokumentem normalizacyjnym z zakresu be-tonu. Prawidłowe wyspecyfikowanie parametrów betonu i mieszanki betonowej przez projektanta i wykonawcę jest jednym z niezbędnych warunków uzyskania pożądanej jakości konstrukcji betonowej. W przypadku pytań lub wątpliwości związanych z korzystaniem i prawidłowym stosowaniem normy PN-EN 206-1:2003, pracownicy CEMEX Polska służą Państwu doradztwem i pomocą.

Klasy ekspozycji W przeciwieństwie do norm wycofanych PN-EN 206-1:2003 największy nacisk kładzie ona na trwa-łość betonu w rzeczywistych warunkach eksploatacji. Dla określenia trwałości norma wprowadza po-jęcie klas ekspozycji betonu, odpowiadających różnym warunkom użytkowania poszczególnych ele-mentów konstrukcji i wynikającym z nich zagrożeniom agresją środowiskową. W zależności od przyję-tych klas ekspozycji zdefiniowane są parametry, jakie musi spełniać beton, aby spełniony był warunek minimalnego okresu trwałości, czyli według normy PN-EN 206-1:2003 co najmniej 50 lat. Norma dzieli wszystkie betonowe elementy budowlane według oddziaływań środowiskowych, w jakich będą eksploatowane. W zależności od klas ekspozycji określone są zalecane wartości granicz-ne składu oraz właściwości betonu, gwarantujące wymaganą trwałość betonu. W klasach ekspozycji dokładnie opisane są przewidywane oddziaływania z otoczenia na element kon-strukcji, przy czym korozja zbrojenia i betonu rozpatrywana jest osobno. Dokładny podział klas ekspo-zycji przedstawiony jest w Tab.1, Tab. 2 i Tab. 3.

Brak zagrożenia agresją środowiska lub zagrożenia korozją (Tab. 1)

Symbol klasy Opis zagrożenia Klasy ekspozycjiX0 Brak zagrożenia, co do wystąpienia agresji zewnętrznej X0

Oddziaływanie środowiskowe na zbrojenie (Tab. 2)

Symbol klasy Opis zagrożenia Klasy ekspozycji

XC Korozja spowodowana karbonatyzacją XC1, XC2, XC3, XC4

XD Korozja spowodowana chlorkami niepochodzącymi z wody morskiej (strefa śródlądowa) XD1, XD2, XD3

XS Korozja spowodowana chlorkami pochodzącymi z wody morskiej (strefa nadmorska) XS1, XS2, XS3

Każda  klasa  ekspozycji  podzielona  jest  na  stopnie  agresywności  oznaczone  kolejnymi  numerami.  Im wyższa cyfra, tym wyższy stopień agresywności. Przykładowo dla karbonatyzacji przewidziano czte-ry stopnie agresywności 1 ÷ 4.

Należy pamiętać, iż elementy budowlane mogą być eksploatowane w warunkach od-działywania kilku środowisk jednocześnie, w związku z tym dla jednego elementu może być przyporządkowanych kilka klas ekspozycji. Przy projektowaniu betonu trzeba zawsze wy-chodzić od najostrzejszego oddziaływania. Dokładne restrykcje dla poszczególnych klas ekspozycji za-warte są w Tab. 4.

Oddziaływanie środowiskowe na beton (Tab. 3)

Symbol klasy Opis zagrożenia Klasy ekspozycji

XFAgresywne oddziaływanie zamrażania / rozmrażania bez środków odladzających albo ze środkami odladza-jącymi

XF1, XF2, XF3, XF4

XA Agresja chemiczna XA1, XA2, XA3

XM Agresja wywołana ścieraniem XM1, XM2, XM3

Ozn

acze

nie

klas

y

Opis środowiska Przykłady występowania klas ekspozycji

Min

. kl

asa

wyt

rzym

ałoś

ci

Max

. W

/C

Min

. za

w.

cem

entu

(kg/

m3)

Min

. ilo

ść C

EM

32,5

prz

y k=

0,2

(kg/

m3)

Min

. ilo

ść C

EM

42,5

prz

y k=

0,4

(kg/

m3)

Min

. za

w.

pow

ietr

za(%

)

Inne

wym

a-ga

nia

X0

Dotyczy betonów niezbrojonych i niezawierających innych elemen-tów metalowych: wszystkie śro-dowiska oprócz XF, XM, XA

Dotyczy betonów zbrojonych lub zawierających inne elementy me-talowe: bardzo suche

Beton wewnątrz budynków o bardzo niskiej wilgotności powietrza C 8/10 - - - - - -

XC1 Suche lub stale mokreBeton wewnątrz budynków o niskiej wilgotności powie-trzaBeton stale zanurzony w wodzie

C 16/20 0,65 260 250 240 - -

XC2 Mokre, sporadycznie suchePowierzchnie betonu narażone na długotrwały kontakt z wodąNajczęściej fundamenty

C 16/20 0,60 280 260 250 - -

XC3 Umiarkowanie wilgotneBeton wewnątrz budynków o umiarkowanej lub wyso-kiej wilgotności powietrzaBeton na zewnątrz osłonięty przed deszczem

C 20/25 0,60 280 260 250 - -

XC4 Cyklicznie mokre i suche Powierzchnie betonu narażone na kontakt z wodą, ale nie jak w klasie XC2 C 25/30 0,50 300 280 270 - -

XS1Narażenie na działanie soli zawar-tych w powietrzu, ale nie na bez-pośredni kontakt z wodą morską

Konstrukcje zlokalizowane na wybrzeżu lub w jego po-bliżu C 30/37 0,50 300 280 270 - -

XS2 Stałe zanurzenie Elementy budowli morskich C 35/45 0,45 320 300 270 - -

XS3 Strefy pływów, rozbryzgów i aero-zoli Elementy budowli morskich C 35/45 0,45 340 310 280 - -

XD1 Umiarkowanie wilgotne Powierzchnie betonu narażone na działanie chlorków z powietrza C 30/37 0,55 300 280 270 - -

XD2 Mokre, sporadycznie sucheBasenyBeton narażony na działanie wody przemysłowej zawie-rającej chlorki

C 30/37 0,55 300 280 270 - -

XD3 Cyklicznie mokre i suche

Elementy mostów narażone na działanie rozpylonych cieczy zawierających chlorkiNawierzchnie drógPłyty parkingów

C 35/45 0,45 320 300 270 - -

XF1 Umiarkowanie nasycone wodą bez środków odladzających

Pionowe nawierzchnie betonowe narażone na deszcz i zamarzanie C 30/37 0,55 300 280 270 -

Kruszywo zgodne z

PN-EN 12620 o odpowiedniej odporności na zamarzanie / rozmrażanie

XF2 Umiarkowanie nasycone wodą ze środkami odladzającymi

Pionowe powierzchnie betonowe konstrukcji drogo-wych narażone na zamarzanie i działanie środków od-ladzających z powietrza

C 25/30 0,55 300 a) a) 4,0 b)

XF3 Silnie nasycone wodą bez środ-ków odladzających

Poziome powierzchnie betonowe narażone na deszcz i zamarzanie C 30/37 0,50 320 a) a) 4,0 b)

XF4 Silnie nasycone wodą ze środkami odladzającymi lub wodą morską

Jezdnie dróg i mostów narażone na działanie środków odladzającychPowierzchnie betonowe narażone bezpośrednio na działanie aerozoli zawierających środki odladzające i zamarzanieStrefy rozbryzgu w budowlach morskich narażone na zamarzanie

C 30/37 0,45 340 a) a) 4,0 b)

XA1 Środowisko chemicznie mało agresywne C 30/37 0,55 300 280 260 - -

XA2 Środowisko chemicznie średnio agresywne C 30/37 0,50 320 300 270 - Cement od-

porny na siar-czanyXA3 Środowisko chemicznie silnie

agresywne C 35/45 0,45 360 330 300 -

XM1 Umiarkowane zagrożenie ściera-niem

Posadzki i nawierzchnie eksploatowane przez pojazdy o ogumieniu pneumatycznym C 30/37 0,55 300 280 260 - -

XM2 Silne zagrożenie ścieraniemPosadzki i nawierzchnie eksploatowane przez pojazdy o ogumieniu pełnym oraz wózki podnośnikowe z ogu-mieniem elastomerowym lub na rolkach stalowych

C 30/37 0,55 300 280 260 -Pielęgnacja powierzchni

betonu

XM3 Ekstremalnie silne zagrożenie ścieraniem

Posadzki i nawierzchnie często najeżdżane przez pojaz-dy gąsienicoweFilary mostówPowierzchnie przelewówŚciany spustów i sztolni hydrotechnicznychNiecki wypadowe

C 35/45 0,45 320 300 280 -Kruszywo o du-żej odporności na ścieranie

a) Dopuszcza się stosowanie dodatków typu II do produkcji betonu, lecz nie jako ekwiwalent części zawartości cementu oraz bez możliwości uwzględniania tego dodatku przy określaniu W/Cb) Gdy beton nie jest napowietrzany, zaleca się badanie jego właściwości użytkowych odpowiednią metodą, porównując z betonem, którego odporność na zamarzanie / rozmrażanie w danej klasie ekspozycji jest potwierdzona

Klasy ekspozycji, zalecane wartości graniczne dotyczące składu oraz właściwości betonu wg PN-EN 206-1:2003 i krajowego uzupełnienia PN-B-06265 (Tab. 4)