Diagnoza stanu kształcenia zawodowego i potrzeb w zakresie modernizacji oferty kształcenia dotyczących efektywności i adekwatności

kształcenia przez szkoły zawodowe w kontekście potrzeb regionalnego rynku pracy

 

WYKONAWCA:PSDB Sp. z o.o.

oraz Białostocka Fundacja Kształcenia Kadr

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 

Cele badania:• Pozyskać  aktualną,  syntetyczną  informację  nt.  szkół  zawodowych 

(zasadniczych zawodowych i techników), w których odbywa się kształcenie w województwie podlaskim i w poszczególnych powiatach.

• Stworzyć  mapę kształcenia zawodowego  w  regionie  (mapa  regionalna  i mapy powiatowe).

• Zbadać  efektywność i adekwatność kształcenia  zawodowego  pod  kątem potrzeb rynku pracy (poszczególne zawody).

• Ocenić  kompetencje  absolwentów  i  ich  praktyczne  przygotowanie  do pracy  (odpowiedź  na  pytanie  w  jakim  stopniu  szkoła  przygotowuje  do pracy w konkretnym zawodzie). 

• Ocenić sytuację na rynku pracy absolwentów poszczególnych kierunków szkół zawodowych w ciągu najbliższych pięciu  lat w odniesieniu do rynku pracy regionalnego, krajowego i europejskiego.

Cele badania:• Zbadać  partnerstwa w powiatach  i  w  regionie  dotyczące  współpracy  na 

rzecz  rozwoju  edukacji  zawodowej,  (wpływające  na  rozwój  edukacji zawodowej, istniejące i potencjalne potrzeby).

• Zbadać  cele kształcenia zawodowego  w  regionie  i  w  powiatach,  który rynek  pracy  jest  rynkiem  priorytetowym  pod  kątem  wprowadzania  lub wygaszania kierunków kształcenia.

• Opracowanie modelowego programu rozwojowego  szkół  zawodowych jako przykładowego wzoru.

• Opracowanie 17 programów rozwojowych  szkołom  zawodowym w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy.

KONCEPCJA BADANIAModuł I - Mapa kształcenia zawodowego i efektywności kształcenia w

województwie podlaskim w odniesieniu regionalnym i powiatowym• analiza rozmieszczenia szkół zawodowych i zawodów w województwie,• analiza  stanu  uczniów  i  absolwentów  szkół  zawodowych  w  latach  2010  - 

2014 i ocena ich sytuacji na rynku pracy,• analiza efektywności kształcenia zawodowego  we  wszystkich 

zidentyfikowanych  zawodach  w  odniesieniu  do  absolwentów  edukacji zawodowej rocznika 2009/10

• ocena działań szkół zawodowych  i  ich  programów  nauczania  w poszczególnych  zawodach,  w  tym  rozeznanie  celów  kształcenia zawodowego,

• analiza zatrudnienia absolwentów edukacji zawodowej.

Moduł II Diagnoza środowisk lokalnych w zakresie współpracy na rzecz rozwoju edukacji zawodowej pod kątem potrzeb rynku pracy w województwie podlaskim 

analiza  na  poziomie  powiatów  współpracy lokalnej  na  szczeblu:  samorząd  – oświata, szkoły  –  pracodawcy na  rzecz  poprawy  jakości  kształcenia zawodowego i potrzeb rynku pracy z uwzględnieniem:

• analizy  istniejących  partnerstw  i  zakresu  współpracy  w  powiatach  i  w regionie,

• nawiązywanie innej formy współpracy niż partnerstwa,• stosowania  metod rozwiązywania problemów  w  edukacji  zawodowej  pod 

kątem potrzeb rynku pracy w powiatach,• zasad tworzenia nowych kierunków kształcenia  w  szkołach  zawodowych  i 

zakresu konsultacji zarówno na szczeblu powiatowym, jak i wojewódzkim.

Moduł III Badanie potrzeb edukacyjnych wytypowanych 17 szkół znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji

W  ramach  tego  modułu  zostanie  przygotowane  model programu rozwojowego  szkoły  zawodowej  oraz  programy  rozwojowe  oparte  na  tym modelu  dla  17  szkół  zawodowych  wybranych  w  trakcie  badań,  jako wymagające priorytetowego wsparcia.

METODY BADANIA

• Analiza danych zastanych• Badania terenowe

– Jakościowe:• Indywidualne wywiady pogłębione• Studia przypadku

– Ilościowe:• Ankieta pocztowa do wszystkich szkół• Badanie ilościowe absolwentów• Badanie przedsiębiorców metodą standaryzowanego wywiadu 

telefonicznego (CATI)– Zestaw metod w celu przygotowania programów rozwojowych 17 szkół

Analiza dokumentów obejmie:• Dane dotyczące systemu szkolnictwa zawodowego pochodzące z Systemu 

Informacji Oświatowej oraz Kuratorium Oświaty w Białymstoku,• Przepisy prawne dotyczące szkolnictwa zawodowego, • Dane dotyczące rynku pracy w województwie podlaskim• Raporty badawcze dotyczące szkolnictwa zawodowego,• Analizy  i  wyniki  raportów  dotyczących  sytuacji  na  rynku  pracy,  w  tym 

prognozy gospodarcze,• Wybrane  projekty  szkół  zawodowych  realizowane  w  województwie 

podlaskim  w  ramach  Działania  9.2  obejmujące  programy  rozwojowe  dla szkół,

• Dokumenty strategicznej w zakresie rozwoju województwa podlaskiego,• Dane dotyczące wyników egzaminów – OKE.

Indywidualne wywiady pogłębione - IDIIndywidualne wywiady pogłębione zostaną przeprowadzone z następującymi 

grupami respondentów:• Przedstawiciele instytucji istotnych dla problematyki edukacji zawodowej i 

rynku pracy:– Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku– Kuratorium Oświaty w Białymstoku– Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego– Organizacji pracodawców, w tym cechu rzemiosł

• Przedstawiciele starostw powiatowych• Dyrektorzy szkół/zespołów szkół

Badanie ilościowe szkół metodą ankiety pocztowej

• Ankieta zostanie skierowana drogą pocztową do wszystkich zespołów szkół w województwie podlaskim objętych badaniem z prośbą o wypełnienie oddzielnie dla każdej szkoły wchodzącej w skład zespołu.

• Ankieta  pozwoli  zebrać  dane  dotyczące  liczby  absolwentów,  uczniów (potencjalnych  absolwentów  w  kolejnych  latach),  kierunków  kształcenia, współpracy  z pracodawcami,  innej  współpracy,    w  celu  przygotowania mapy kształcenia zawodowego w regionie.

Badanie ilościowe absolwentów

Aby  dotrzeć  do  absolwentów  zostaną  wykorzystane  różne  sposoby docierania do respondentów i badania ich różnymi metodami m.in:• profesjonalni  rekruterzy,  których  zadaniem  jest  pozyskanie  chętnych 

do  udziału  w  badaniu  osób.  Z  tak  wyłonionymi  respondentami ankieter przeprowadzi wywiad PAPI, 

• będziemy    prosili  respondentów  o  przekazanie  linku  do  ankiety  do innych  osób  będących  podobnie  jak  oni  absolwentami  szkół zawodowych z rocznika 2009/2010, to jest ich kolegów i koleżanek. 

• podjęta będzie kampania na portalach społecznościowych, przez które wysyłane będą zaproszenia z linkami do ankiety CAWI

Badanie przedsiębiorców - telefoniczne

Celem  badania  jest  ocena  zgodności  kompetencji  z  oczekiwaniami i potrzebami pracodawców.

Pracodawcy zatrudniający absolwentów szkół zawodowych będą wybrani spośród  wszystkich  pracodawców  za  pomocą  pytania  filtrującego zadanego na samym początku wywiadu.

Programy rozwojowe dla tych szkół zostaną przygotowane na podstawie następującego zestawu metod badawczych:

• Analiza danych zastanych  dotyczących  szkoły,  w  szczególności  jej programu  rozwojowego  w  rozumieniu  rozporządzenia  MEN,  oferty edukacyjnej, itp.

• Wywiad indywidualny  z dyrektorem, z przedstawicielem starostwa powiatowego

• Wywiad grupowy  (fokus)  z  kluczowymi  nauczycielami,  w  tym odpowiedzialnymi  za  praktyki  zawodowe,  pedagogiem, psychologiem szkolnym, doradcą  zawodowym  (o  ile  takie osoby  są zatrudnione w szkole)

• Ankieta audytoryjna wypełniona przez uczniów – ankieta zostanie przekazana  uczniom  w  co  najmniej  3,  a  co  najwyżej  5  klasach  z ostatniego i przedostatniego poziomu nauczania.

Programy rozwojowe szkół uwzględnią rezultaty pracy w aktualnie realizowanych projektach i przedsięwzięciach:

• Dobre Praktyki szkół  realizujących  projekty  w  ramach  9.2.  PO  KL przeanalizowane w trakcie badań

• INNOWACJE EDUKACYJNE w zakresie rekomendacji i innowacyjnych produktów finalnych związanych z modernizacją oferty edukacyjnej szkół zawodowych w zakresie DSK, MES i Doradztwa Kariery

• e-Edukacja  w  zakresie  zaleceń  i  strategicznych  kierunków  działań strategii  e-Podlaskie  opracowane  przez  zespół  roboczy reprezentujący środowiska praktyków w oświacie i edukacji  

• Pomysły i potrzeby  zdiagnozowane  w  trakcie  kilkudziesięciu wywiadów i studiów przypadków

Model programu rozwojowego szkoły zawodowej uwzględni wyniki badań, w szczególności studiów przypadków a trzech obszarach funkcjonowania szkoły:

• Uczeń –  potrzeby  edukacyjne  ucznia,  formy  pracy  z  uczeniem, wyrównywanie  szans  edukacyjnych  uczniów  o  specjalnych potrzebach  edukacyjnych,  potrzeby  w  zakresie  wsparcia psychologicznego i specjalistycznego ucznia

• Szkoła – potrzeby placówki w zakresie nowoczesnego zarządzania  i rozwiązań  w  zakresie  e-edukacji  (e-dziennik,  wyposażenie  w urządzenia  multimedialne,  dostęp  do  Internetu);  wewnątrzszkolny system poradnictwa zawodowego

• Otoczenie  –  potrzeby  szkoły  w  zakresie  współpracy  z  otoczeniem, rozwiązań  dotyczących  współpracy  z  rodzicami,    przedsiębiorcami, instytucjami rynku pracy, organem prowadzących i innymi szkołami

Model modernizacji oferty edukacyjnej szkoły to zestaw instrumentów dostosowania oferty edukacyjnej szkoły do potrzeb lokalnego rynku pracy, uwzględniający między innymi:

• Dualny System Kształcenia (DSK) – praktyczne  rozwiązania  i dobre praktyki  w  zakresie  współpracy  szkoły  z  lokalnymi  pracodawcami (badanie  luk  kompetencyjnych,  wyposażenie  pracowni  praktycznej nauki zawodu, program staży i praktyk) – trafność kształcenia

• Modułowy System Kształcenia MES) –  praktyczne  rozwiązania  w zakresie  wydzielenia  zadań  zawodowych  w  nauce  zawodu  oraz wdrożenia  systemu  potwierdzania  kwalifikacji  dla  zadań zawodowych – elastyczność kształcenia

• Doradztwo Kariery  –  praktyczne  rozwiązania  w  zakresie  wdrażania zadań  doradztwa  kariery  w  wewnątrzszkolny  system  poradnictwa zawodowego – elastyczność absolwentów

E-Edukacja w programie rozwojowym szkoły to strategia rozwoju e-Edukacji w szkole z wykorzystaniem dostępnych źródeł finansowania :

• Infrastruktura materialna –  dostęp  do  Internetu  w  każdej  klasie, dostęp  do  mobilnych  zestawów  multimedialnych  (laptop,  rzutnik, tablice interaktywne, piloty dla uczniów)

• Infrastruktura niematerialna –  internetowe  zasoby  wiedzy, symulatory,  kontenty  zdalnej  nauki,  system  egzaminów  zdalnych  – na przykład dla zadań zawodowych

• Kompetencje nauczających  –  szkolenia  dla  kadry  dydaktycznej, nauczycieli  praktycznej  nauki  zawodu  w  zakresie  nowych  metod edukacyjnych  wykorzystujących  TIK  (ICT),  kształtujących  postawy „uczenia się”

• Kompetencje uczących się  –  szkolenia  dla  uczniów  w  zakresie korzystania z TIK oraz metod uczenia się przez całe życie

Według zapisów  Szczegółowego  Odpisu  Priorytetów  PO  KL  programy rozwojowe  szkół  i placówek  oświatowych  realizowane  w  Priorytecie  IX spełniają łącznie następujące cechy:

• Kompleksowo odpowiadają  na  zdiagnozowane  potrzeby  dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze danej placówki oświatowej i jej uczniów;

• Kompleksowo  i  trwale  przyczyniają się do jakościowych zmian  w funkcjonowaniu  placówki  lub  rozszerzenia  oferty  edukacyjnej  danej placówki oświatowej;

• Zawierają określone cele, rezultaty i działania już na etapie aplikowania;• Działania określone w programie rozwojowym przyczyniają się do rozwoju 

kompetencji kluczowych• Zawierają elementy zgodne z polityką edukacyjną państwa.

Działanie 9.2 „Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego"

Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Celem działania 9.2  jest wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty  edukacyjnej  szkół  i  placówek  oświatowych  prowadzących kształcenie zawodowe (z wyłączeniem kształcenia osób dorosłych) służące podniesieniu zdolności uczniów do przyszłego zatrudnienia. 

W  ramach  działania  realizowane  są  projekty  w  zakresie  diagnozowania potrzeb  edukacyjnych  w  obszarze  szkolnictwa  zawodowego  zgodnie z potrzebami lokalnego i regionalnego rynku pracy  oraz  programy rozwojowe  szkół  i  placówek  oświatowych  prowadzących  kształcenie zawodowe ukierunkowane na zmniejszanie dysproporcji w osiągnięciach uczniów w  trakcie procesu kształcenia oraz podnoszenie  jakości procesu kształcenia.

Programy rozwojowe są ukierunkowane na zmniejszanie dysproporcji w osiągnięciach uczniów oraz podnoszenie jakości nauczania procesu w szczególności poprzez:

• dodatkowe zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze oraz specjalistyczne, • doradztwo i opiekę pedagogiczno – psychologiczną, • dodatkowe  zajęcia  (pozalekcyjne  i  pozaszkolne)  dla  uczniów 

ukierunkowane na rozwój kompetencji kluczowych, • efektywne programy doradztwa edukacyjno – zawodowego,• modernizację  oferty  kształcenia  zawodowego  i  dostosowanie  jej  do 

potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy,• współpracę  szkół  i  placówek  prowadzących  kształcenie  zawodowe  z 

pracodawcami i instytucjami rynku pracy,• wyposażenie  szkół  i  placówek  prowadzących  kształcenie  zawodowe  w 

nowoczesne materiały dydaktyczne, • wdrożenie  nowych,  innowacyjnych  form  nauczania  i  oceniania  oraz 

narzędzi  efektywnego  zarządzania  placówką  oświatową  przyczyniających się do poprawy jakości nauczania.