časopis maćicy serbskeje 1889

A S O P I S

MAICY SERBSKEJE 1889.

Redaktor: M i c h a H r n i k .

Ltnik XLII . Zeiwk I.

( C y e h o r j a d a i s o 79.)

B u d y i n. Z nakadom Maicy Serbskeje.

W kommissiji E. Rhla.

ASOPIS MAICY SERBSKEJE 1889.

Redaktor: M i c h a H r n i k.

Ltnik XLII.

B u d y i n. Z nakadom Maicy Serbskeje.

Pismowstwo katholskich Serbow. (Tea zbrka.)

Wot Handrija Dumana. Poslednja zbrka pismowstwa katholskich Serbow je w le

1874 wua, a je na asu, zo swoje tyrnaeltne skutkowanje zaso wobhladamy.

Daske polo je so rozrio. rjdka modych daerjow je so pinamakaa, koti w pezjednosi ze starimi daju. Njech to tak dale traje! W pezjednosi te make wcy rostu.

Stary wanjopis, kotry na mjeno prawopis aneho prawa nima, je pewinjeny a zahrjebany, a wjacy z rowa njestanje. Po-rjedeny prawopis we frakturje, analogiskemu tak blizki, aka na pilenos, zo by do analogiskeho so pewoblek, kotry je sebi hio pu do najwanieho (naboneho) wotrjada peruba. Za-sydlenje je jeno hie praenje asa.

Nmcam abo nmcowarjam k woli njetrjebamy frakturu p-stowa. Wak so sami Nmcy hotuja, wabach wostaji.

t by aka chcy, ha sebi lud analogiski prawopis sam ada, njeznaje mc stareho naoka, a by to smne byo, jako hdy by generaltab porunose nhde wot podwykow woakowa. t chce powa, njesm so wody boje!

Zajimawy spis so z rukow njepooi, byrnje uniforma aanski rz ma. Wak porno wjskej aanskich pismikow druhe (frak-turne) ka trundlate trodlaki khelpaju.

Ze zamysom po zhromadnej defilowancy (we XXXVII.) tule pionirsku gardu (we XXXVIII.) k estnemu pedstupej zawoam.

Njewostajimy do pionirske. O zo by hiom as tu by, hde so wabach we serbinje do kuta isnje!

Pitomna zbrka so wot prjedaweju welako rozeznawa. Na-drobnie rozdlenje wjacystronsku dawos rozjasnja.

Pehladnose dla we kdym wotdlenju na pisuace spisy we prnjej (A) a druhej (B) zbrcy pokazam. Po zapisku nowych iow shuje pehlad sem suacych rukopisow. Tak rozjasnju nau dawos a wolu prcu tym, koti chceda so w naim pismowstwje rozhladowa.

Drobne, njenahladne wcki te sobu bjeru. Wako je kda, byrnje najsnadnia, swdk serbskeje dawose.

1*

4 Handrij Duman:

asny pehlad witkich iow by wuitny by, ale zajima wjele mstna. Tajki pehlad by te dobry wobraz spisaelskich hronow*) serbskeho katholskeho pismowstwa poskii.

Je-li hde nkajki zmylk abo nto zabyte, porjedenje abo wudosponjenje z dakom piwozmu a prou wo nje.

Prni dl. Spisy katholskich Serbow.

I. Swjate pismo. a. S t a r e ie.**)

A. XV: s. 141; B. XVI, s. 87. b. Nowe i e .

1. Nowy Zako. Do hornjoserbiny po rjede Vulgaty pe-oitaj Jurij usanski a Micha Hrnik. Z dowolnosu duchowneje wynose. Zeiwk I. Evangelii s. Mateja a s. Marka. Zawod (str. IXVI), str. 180. (We wulkej VIII.) Budyin. Z pomocu towastwa ss. Cyrilla a Me-thodija. 1887. ia E. M. Monse w Budyinje.

2. Nowy Zako (ka 1.). Zeiwk II. Evangelii s. Lukaa a s. Jana. Zawod (str. XVIIXX); str. 81172 (we VIII). Budyin 1888. ia E. M. Monse.

c. R ukopisy.***) A. s. 5 (B. XVIII, 15). *) Po dotalnych sldenjach sydom tajkich hronow rozeznawam a po

najwaniich daerjach mjenuju: 1. Prnjotni (ha do 1678) z 10 mjenami. 2. Ticin-Swtlik (16791729) z 12 mjenami. 3. Kowa-Golian (17301759) ze 7 mjenami; mjena welkich njejsmy

dotal wusldi mhli. 4. Wada (17601794) z 12 mjenami; 5. Tecelin Mt ([1795] 18091835) z 13 mjenami; 6. Jordan-Buk ([1836] 18411858) z 31 mjenami, a 7. Hrnik (1858 daj Bh hie doho!) ze 7 starimi a wjacy dyli

40 nowymi mjenami. Kde z tutych hronow so te zwonkownje wot druhich rozeznawa. **) W prnimaj zbrkomaj A (as. M. S. IV. 1867 str. 543586) a

B (. M. S. VI. 1873 str. 105130) su spisy do mjenje stawow zestajane. Pehladnose dla na nje tudy pokazuju a to A XV. str. 575580, s. 1185, a B XVI, str. 580586, s. 1120.

***) Rukopisy njejsu w mojich zbrkach po wobsahu zrjadowane. Toho-dla tudy na nje pokazam: zbrka A XVI, str. 580586, s. 138; zbrka B XVII, str. 124127, s. 118; zbrka C (tudomna) XXXIV).

Pismowstwo katholskich Serbow. 5

II. Senja (perikopy). a. Stare.

A. XV. s. 4, 8, 15, 32, 100. b. Rukopisy.

B. XVII. 1, 2, 9.

III. Biblijske stawizny. a. Stare.

A. XV. s. 1, 48, 86; B. XVI. s. 58. b. Nowe.

1. Krtke biblijske stawizny staroho a nowoho zakonja za mjee di katholskich ulow. Z dowolnosu duchowneje wynose. Budyin. Z nakadom F(ilipa) R(zaka) a M(ikawa) H(ae). 1887. Spisa F. Rzak. i Smolerjec knihiienje. 76 stron. VIII.

c. Rukopisy. A. XV. s. 36 (te B. XVIII, 21. A. B. C. D. E.).

IV. Katechismy. a. Stare.

A. XV. s. 1 (C. XXXVI, 2), 5, 19, 33, 53, 84, 98 a B. XVI. s. 116.

b. Nowe. 1. Katholski katechismus za ulske di. Budyin 1878. Z na-

kadom spisaela. i Smolerjec knihiienje. (J. Wow-ek. str. 8 + 96 w VIII.)

Pisp. Je to prni katechismus z analogiskim aanskim pismom. 2. Krtki katechismus za mjee di katholskich ulow. Bu-

dyin 1888. Spisa a wuda F. Rzak. 36 str. w VIII. c. Rukopisy.

A. XVI. s. 8, 27.

V. Pastyske listy a wozjewjenja. a. Stare.

A. XV. s. 35, 145, 155, 160, 161, 175, 177; B. XVI. 17, 35, 41, 44, 61, 64, 73, 79, 102.

6 Handrij Duman: b. Nowe.

1. Nastupny pastyski list biskopa Franca Bernerta. 1875. Na ch Knjez a Zbnik Jzus Khry tus." 4 str. IV. Pe. M. Hrnik. Ci chca L. A. Donnerhak.

2. Pastyski list bisk. Fr. Bernerta. 1876: W nocy, w kotrej b chtaj Mari ja a Jzef do Betlehema." 4 str. VI. Pe. M. Hrnik. Ci chca E. M. Mon e.

N. B. Te w sldowace isa, hde njeje druha ienja mje-nowana, su pola E. M. Monse iane.

3. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 4. febr. 1877: Ldma b che po powjedanju wjatoho cenja." 4 str. IV. Pe. M. Hrnik.

4. Cyrkwin ke wozjewjenjo na wjedenju naj wjeci cheje Trojicy 1877. 2 str. IV. Pe. M. Hrnik. Ci chc Smolerjec knihi= ci chcenje.

5. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 24. febr. 1878: Runje wo= ZJEWJENE owa njedel koho wjatoho cenja." 4 str. IV. Pe. M. Hrnik.

6. Pstny rjad za lto 1878: Z diwanjom na wob tejno ce. 4 str. IV. Pe. M. Hrnik.

7. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 1879: Z nowa p chikhada we p chibliowanju." 5 str. IV. Pe. M. Hrnik.

8. Wotpustkny list: Wozjewjenjo na prnju p tnu njedelu lta 1879." 6 str. IV. Pe. M. Hrnik.

9. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 1880: Blizko pola Jericho pro che che." 5 str. IV. Pe. M. Hrnik.

10. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 1881: Khwalba roz wtlenja a zdano ce cowjekow." 5 str. IV. Pe. M. Hrnik.

11. Wotpustkny list bisk. Fr. Bernerta: Wozjewjenjo na t ecu njedelu po Jutrach 1881." 5 str. IV. Pe. M. Hrnik.

12. Wokolny list bama Leona XIII., wot 30. septembra 1880, ze zapoatkom: Grande munus. 8 str. wulk. VIII. Pre. M. Hrnik. i Smolerjec knihiienje. 1881.

13. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 12. febr. 1882: Spocatkowe owa we cenju den ni cheje njedele w chca." 5 str. IV. Pe. M. Hrnik.

14. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 28. jan. 1883: Runje citane owa wj. cenja napominaja nas." 8 str. IV. Pe. M. Hrnik.


15. Pstny list bisk. Fr. Bernerta wot 14. februara 1884: P o powje twje runje citanoho cenja." 6 str. IV. Pe. M. Hrnik.

16. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 8. febr. 1885: W chelake wje= denje a ca y w cyrkwinym lce." 8 str. IV. Pe. M. Hrnik.

17. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 28. febr. 1886: P chi runje y chanym woanju lepoho na pucu do Jericha." 8 str. IV. Pe. M. Hrnik.

18. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 12. febr. 1887: Wane po= dawki te w iwjenju jednotliwoho cowjeka." 7 str. IV. Pe. M. Hrnik.

19. Pstny list bisk. Fr. Bernerta 5. febr. 1888: Pod pohnucom pokornoho dlmca." 8 str. VIII. Pe. M. Hrnik.

c. Rukopisy. A. XV, 16, 19.

VI. Prdowanja. a. Stare.

A. XV, 88, 176; B. XVI, 37. b. Nowe.

1. Tu je mace, z rohomaj a wopu chu, abo Prdowanjo w Nje= bjelcicach na chtwrtu njedelu po jutrach 1880. A. Kuba. 8 str. wulk. VIII. Ci chc Smolerjec knihici chcenje.

c. Rukopisy. A. XVI, 7, 9, 12, 18, 26, 28, 33, 38. B. XVII, 6, l0a, l0b, 11, 15.

Pisp. We welakich rukach a na farach so wse serbske pr-dowanja te ze starich asow namakaju, kotre nicht kedbu nima. A tola su we welakim nastupanju wane. Prou, mi je peelnje wo-zjewi abo k zrjadowanju atd. pepoda.*)

VII. Kesanske rozwuenja. a. Stare.

A. XV: 29, 36, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 46, 47, 83, 90, 92, 93, 118, 131, 146.

B. XVI: 18, 52, 54, 66, 90, 105. *) Tu samu prstwu te w nastupanju druhich serbskich rukopisow wu-

prajam. H. D.

8 Handrij Duman: b. Rukopisy.

A. XVI, 21. Ledbora.

VIII. Agenda duchowna. a. Stare.

A. XV, 14. b. Rukopisy.

A. XVI, 3, 4, 31. (B. XVIII, 13, 14.) Pisp. Te tudy so wse nhdekuli rukopisy namakaju.

IX. Modlitne knihi. a. Stare.

A. XV: 21, 22, 23, 25, 26, 27, 34, 44, 49, 54, 57, 58, 63, 69, 76, 77, 87, 89, 94, 105, 111, 116, 117, 119, 125, 142, 153, 154, 168, 169.

B. XVI: 16, 20, 40, 53, 82, 89, 106, 118, 120. b. Nowe.

1. Rozwucenja a modlitwy za jubilej ki cas. Spi a J. u can ki. Budy chin. Z nakadom J. u can koho 1875. Ci chca L. A. Donnerhak. str. 36.

2. Nowa Jzu owa winica, to je kniha z najtrbni chim nabonym powucenjom a z pow chitkownymi a wo ebitymi pobono cemi za w chitke ca y, wjedenje a p chileno e kathol koho k che= cana. Po rjede Wadoweje winicy wobda Juri j u= can ki, pr es erb koho eminara w Prazy. Budy chin, z na=

kadom wudawarja. 1877. Ci chcane w Smolerjec knihi= ci chceni. 4 + 644 + XII str. VIII. Z wobrazom.

3. Jzu owa Wincza, to je Kniha, wo kotrej o namakaju atd., ka te Khrlu che atd. Budy chin 1878. i Smolerja. (Korr. M. H.) Nowy wudawk knihi z l. 1853.

4. Hwzda. Modlitna knika za katholskich kesanow. Druhi wudawk. H(andrij D(uman). W Budyinje. Z nakadom spisaela. 1880. i Smolerjec knihiienje. 6 + 104 str. w. XVI.

Pisp. Je to skrteny wudawk kniki B. III. 22. 1871. 5. Pobonose bratrstwa mrjacych a wotemrjetych pod mjenom

Smjertneje stysknose Jzusa Khrystusa na kiu, k dobyu zbneje smjere. Nowy wudawk. H(andrij) D(uman).


Budyin. Z nakadom wudawarja. 1881. i Smolerjec knihiienje. 62 str. XVI.

Pisp . Je to porjedeny wudawk prnjeho dla knihi: A. IV. 20. 1878.

6. Pobono c na wjatym khode. twrty (porjedeny) wudawk. Budyin 1881. Z nakadom M. Hrnika. 24 str. ia E. M. Monse.

7. Khwale Knjezowe mjeno! Modlitna kniha za katholskich kesanow wot H(andrija) D(umana). Druhi wudawk. Bu-dyin. Z nakadom spisaela 1882. i Smolerjec knihi-ienje. 4 + 508 str. ma. VIII.

P isp . Je to pedany wudawk kniki: A. IV. 32. z l. 1862 a wuah z wjeteje: Rna Swjatnica (C. IX, b. 7). Je so iaa wot 1876.

8. Marija Mace dobreje rady. Knika za obu tawy poboneje Jednoty k ce owanju Macerje dobreje rady, a za druhich ce cowarjow . Marije. Budy chin. Z nakadom towa twa

. Cyrilla a Methodija (recte M. Hrnika). 1883. Ci chcane pola E. M. Mon y. VI + 96 str. w. VIII. usanski a Hrnik. Z barboinyni wobrazom (hl. C. XXXI, b. 4).

9. Rna Swjatnica katholskoho kesana. Modlitna kniha. H(andrij) D(uman). Budyin. Z nakadom spisaela 1883. i Smolerjec knihiienje. VIII + 1250 str. ma. VIII.

Pisp. Je so wot lta 1876 iaa, kde lto nto. 10. Pobony Wo adnik. Modlitwy a krlu che za kathol kich Serbow.

Zrjadowa a wuda M. Hrnik. Budyin 1889. XIV + 270 str. (dl I). Z nakadom M. H. ia E. M. Monse.

c. Rukopisy. A. XVI: 10, 11, 13, 32. B. XVII: 14, 16, 17.

X. Jednotliwe modlitwy. a. Stare.

A. XV: 28, 70, 78, 79, 81, 110, 152, 164, 173, 181. B. XVI: 8, 30, 31, 48, 68, 69, 70, 72, 75, 78, 83, 91, 93,107.

b. Nowe. 1. Modlitwa na dnju bi kopoweje wjecizny. M. Hrnik. 2 str.

VIII. 1875. 2. Nkotre wuitne modlitwy. Smolerjec knihici chcenja w Bu=

dy chinje 1876. 4 str. VIII. Wuda M. Hrnik.

10 Handrij Duman: 3. Wjecorna modlitwa a rowc k . Mariji. Ci chc Smolerjec

knihici chcenje. 4 str. VIII. 1876. 4. Na cha luba knjeni wob tajneje pomocy. 4 str. ma. VIII,

z wobrazora (C. XXXIII. b. 7.). 1878. ia E. M. Monse. Wuda M. Hrnik.

5. Swjata Marija, Khry tu owa mace. 4 str. ma. VIII, z wob-razom (C. XXXIII. b. 8.). 1878. Wuda M. Hrnik.

6. Jandel p ton. 4 str. ma. VIII. Z wobrazom (C. XXXIII. b. 9.). 1878. Wuda M. Hrnik.

7. Ce cenjo wutroby Jzu oweje. 4 str. ma. VIII. Z wobra-zom (C. XXXIII. b. 10.). 1878. Wuda M. Hrnik.

8. Wotpu tkne modlitwy p chi khorych a mrjacych. 4 str. ma. VIII. Z wobrazom (C. XXXIII. b. 11.). 1878. Wuda M. Hrnik.

9. Hlej, twoja mace! 2 str. XII. Z wobrazom (C. XXXIII. b. 12.). 1878. Wuda M. Hrnik.

10. Hlej wutrobu, kotra je cowjekow tak jara lubowaa. 2 str. XII. Z wobrazom (C. XXXIII. b. 13.). 1878. Wuda M. Hrnik.

11. Ce cenjo wjatoho Jzefa. 4 str. XII. Z wobrazom (C. XXXIII. b. 14.). 1878. Wuda M. Hrnik.

12. Modlitwa. O Boo, wot kotroho wjate. 4 str. VIII. 1879. Micha Hrnik.

13. Schtwrc hodiny do wjatoho akramenta. Ci chs Smo= lerjec knihici chcenje. 4 str. VIII. Z nmskoho pe. Lib.

14. Rowc k pomoenju du chow we ci cu. Ci chc Smolerjec knihici chcenje. 1882. 2 str. VIII. Je to nowy wudawk spiska: B. III. 19. 1871. Wot H. Dumana.

15. Modlitwa, z kotrej me ch o Maceri dobreje rady porucec. 11 str. XVI. Micha Hrnik. 1883. Z barboinym wobrazom (C. XXXI. 4).

16. O moja knjeni, o moja mace. Litomrc, Herrmann Anton. 1885. 1 str. XVI. Z ewjenym iom. Wuda H. Duman.

P isp. Tu samu wc je H. D. te w skej (O Panovnice moje! o Matko moje) a w nmskej ryi (O meine Gebieterin, o meine Mutter) za fotografiski wobraz hnadowneje Swjateje Marije pomocnicy na Wli we Keicach (z nakadom fararja Jzefa Donna) ie da.

Pismowstwo katkolskich Serbow. 11

17. Dopomnjeka na jubilej swjateho Methodija 1885. ienja benediktinow Rajhradskich w Brnje. Modlitwa z barboi-nym wobrazom (C. XXXIII. b. 17). 1 str. XVI. Micha Hrnik.

XI. Khrluowe knihi. a. Stare.

A. XV: 6, 9, 16, 26, 27, 50, 58, 61, 56, 71, 159. B. XVI: 39, 67.

b. Nowe. 1. Mje che pwar ke knihi za kathol kich k che canow. Zrjado=

wa Micha Hrnik. P chidawk k Nowej Jzu owej Winicy. Budy chin. Z nakadom wudawarja. 1878. Ci ch Smo= lerjec knihici chcernje. 4 + 96 str. VIII.

2. Pobony Spwa. Mje che pwaske knihi z modlitwami. Za kathol kich Serbow wobda a wuda Micha Hrnik. Budy chin. Z nakadom wudawarja. 1879. Ci chc Smo= lerjec knihici chcenje. 8 + 196 str. we VIII.

Pisp. Prni dl (str. 192) je z teje sameje kniki, ka C. XI. 2; na to (str. 9398) slduje dodawk khrluow z Noweje Winicy (C. IX. 2. 1877), na to (str. 99 ha do knca) welake nowe modlitwy atd.

3. Pobony kie, ab spwanja pi jutrownym jchanju we Radworju. Zrjadowa Jan Cy. 1884 i Smolerjec knihi-ienje. Z nakadom wudawarja. 28 str. wulk. VIII.

4. Krlue. Z nakadom kapana Gustava Jurija Kubaa w Njebjelicach. ia M. Smole. 1886. 8 str. ma. VIII. (10 khrluow.)

5. Wnak ze zymskich rikow lubemu Jzus-datkej do rukow podawa H. Handrij Duman. Lipsk 1886. Z na-kadom spisaela. ia F. M. Geidel w Lipsku. 40 str. we X.

Pisp. Je to cynkografiski i. 12 spwow, z wjeta z skeho, nmskeho a aanskeho peoenych; k 5 spwam su noty pidate.

6. Pobony Wosadnik, dl II. str. 1256 (hl. horjeka pod IX). c. Rukopisy.

B. XVII: 8, 81 B.

12 Handrij Duman:

XII. Jednotliwe khrlue. a. Stare.

A. XV: 10, 11, 12, 13, 55, 59, 80, 165. B. XVI: 1, 3, 5, 6, 7, 32, 33, 104, 71.

b. Nowe. 1. Khrlu che k wj. Jzefej. Smolerjec knihici chcenja. 1878.

4 str. VIII. Z nmskeho peoi J. Wowek. Su to ti khrlue: Swjaty Jzef awu namka"; Wnc iwy chcemy nawic" a O k Jzefej dice! ta cyrkej nas honi".

c. Rukopisy. 1. 1878. C. XXXIV, 9; J. Wowek.

XIII. Ryespyt. a. Stare.

A. XV: 2, 18, 95, 114, 120, 126, 166. B. XVI: 42, 46.

b. Nowe. 1. Principia Linguae Wendicae, quam aliqui Wandalicam vo-

cant. Cum licentia superiorum. Pragae typis universitat: Carolo-Ferdinand: in collegio societ. Jesu ad s. Clementem, Anno 1679. str. 10 + 78 w XII. Wot Jakuba Ticina.

Pisp. Je to nowy (snad wo 30 lt mdi) wudawk kniki: A. VII. l. 1679, rozdlny po wulkosi (snadnje) a titlach dedikacije a w naspomnjenju prjedawich iow. Mich. Hrnik (as. M. S. 1878 str. 916) staja jn na knc sydomnateho ltstotka. (Tola pirunaj pisp. s. C. XXXVI, 3.)

2. Pismowstwo katholskich Serbow. Druha zbrka. Zestaja H. Duman. Budyin. W kommisii J. E. Smolerja. 1874. ia E. M. Monse. 4 + 52 str. wulk. VIII.

Pisp. Je to wosebity woi z asop. M. S. VI. 1873 str. 105130 a 1874 str. 1844.

3. Syntax der wendischen Sprache in der Oberlausitz, von Georg Liebsch. Bautzen. Verlag von Michael Hrnik. 1884. XVI + 240 str. wulk. VIII. iane pola E. M. Monse.

c. Rukopisy. A. XVI: 14, 15, 23, 20, 29, 34. B. XVII: 3, 4, 5, 7,

20, 13. C. XXXIV, 8.


Pisp. W ryespytnym nastupanju ma wulku wanos praska Serbowka, kotra je welakim porjedekam analogiskeho prawopisa nastork daa. We jeje zapiskach je mnohos (wjetich ab mjeich) ryespytnych nastawkow. Wot zapoatka ha dotal memy jej sawne heso podawa: Dale a lpje.*)

XIV. Stawizny. iwjenjopisy. a. Stare.

A. XV: 7, 138, 156, 162, 170, 178, 184. B. XVI: 19, 21, 36, 43, 56, 57, 63, 80, 88, 100, 101, 111, 117.

Pisp. iwjenjopisy namakaju so te w knizy B. VI. 2. 1869. str. 45102; ka te w Kath. Posle a druhich.

b. Nowe. 1. iwjenja Swjatych. Po rjede cyrkwin kich tawiznow pi a

Handrij Duman. Zeiwk XII. W Budyinje 1874. str. 801864 wulk. VIII.

2. Krtke tawizny Noweje Krupki, hnadownoho m ta w Cechach. Ze taja Jzef rout, erb ki prda w Nowej Krupcy. Bu= dy chin. Z nakadom towa twa . Cyri l la a Methoda. 1876. Ci chca L. A. Donnerhak. 24 str. wulk. okt.

Pisp. Je to wosebity woti z Kath. Psa 1876 str. 161164, 173176, 181184, 189192, 197200, 207210.

3. Khrnika Kulowa, m ta a far keje wo ady. Z mnohimi po= wje cemi ze erb koho a u odnoho nm koho kraja, pi a Franc Schneider, duchowny radice a fara. (Woci chc z Kathol= koho p a.) Budy chin. Z nakadom towa twa . Cyrilla a Methoda. 1878. Ci chc Smolerjec knihici chcenje. 2 + 148 str. wulk. VIII.

4. Historija serbskeho naroda. Spisataj Wilhelm Bogusawski a Micha Hrnik. Budyin. Z nakadom Michaa Hrnika. 1884. ia E. M. Monse. XVI + 144 str. wulk. VIII. Z khartu (C. XXX. b. 1.).

5. Dopomnjeka na jubilej swjatoho Methodija 1885. Swjataj Cyrill a Methodij. ienja benediktinow Rajhradskich w Brnje. 1 str. w XVI. Z wobrazom (C. XXXIII. b. 16). Wuda Micha Hrnik.

Pisp. iwjenjopisy hlej te w C. XXXIII. b. 2. str. 2652. *) K jeje postaltnemu jubilejej w le 1896 wse ncht we swje-

deskim spisu jeje bohaty wobsah nadrobnje rozestaja.

14 Handrij Duman:

XV. itanki ulske. a. Stare.

A. XV: 20, 67, 99, 171. B. XVI: 119. b. Nowe.

1. Prnja citanka za erb ke wucenje. Wobda Herrman Brauner, wuce w Schunowje. ia Karl Neitsch w Ku-lowje. 1883. Nakad tach. konsistoria w Budyinje. Druhi rozmnoeny wudawk. (Serbske kruchi, te nowe, su wot M. Hrnika, ha na nkotre hrnka wot Kubaa. Nmina je wot Braunera po nowych prawopisnych wukazach zrjado-wana. 136 str. VIII.)

XVI. Powune spisy. Pirodospyt. a. Stare.

A. XV: 65. b. Nowe.

1. Nto z geologiskoho twara wokonose Budyina. Z mi-krofotografiskim wobrazom. Spisa Dr. med. Ptr Duman (Deutschmann). Wosebity woi z as. Ma. Serbsk. VII. 1878. str. 6872.

XVII. Zabawne spisy. a. Nowe.

1. Naa wowka. Wobrazy z wjesneho iwjenja wot Boeny Nmcoweje. Z iny peserbi Filip Rzak. W Budy-inje. i a nakad Smolerjec knihiienje. 1883. 6 + 360 str. VIII. Z wobrazom.

XVIII. Powjedanka. a. Stare.

A. XV: 102, 107, 108, 115, 139, 149, 158. B. XVI: 26, 47, 55, 98, 108.

b. Nowe. 1. P chi macenym rowje. Powjedancko. 1874. Wosebity

woi z Krajana 1875. Handrij Duman. 32 str. 2. Marija, wumoena khora. Z nmsk. peoi H. Duman.

i 1874. Wosebity woti z Krajana 1875. str. 26.


3. Jutrowne jejka. Z nm koho do erb koho p cheoene powje= dancko wot Jakuba Kucanka, kanonika kapitulara kantora w Budy chinje. Druhi wudawk. W Budy chinje 1876. Z na-kadom Maicy Serbskeje. Ci chc Smolerjec knihici chcenje. 40 str. VIII.

Pisp. Je to druhi peporjedany wudawk z kniki: A. XI. l. 1848. 4. Wulki ls, abo ka dobyte, tak wotbyte. (iwje ki wobraz.)

Wuda J(akub) S(kala). 1877. i Smolerjec knihiienje. 18 str. VIII. Wosebity woti z Krajana 1877.

5. Kak je Bohu aw z Dubowina Boha pzna. Powdacko wot Khr. Schmida. P cheoi J. Buk. Druhi wudawk (pe-pisa M. H.). Budyin 1887. 46 str. Z nak. Maicy S.

XIX. asopisy. a. Stare.

A. XV: 101, 106, 112, 148, 157, 163, 172, 179. B. XVI: 28, 50, 81, 99.

b. Nowe. 1. Jutrnika. Nowiny za Serbow. 106 str. IV. Ci chane

pola E. G. Hiecki. Budy chie, edene wot J. P. Jordana. 1842. (26 isow.)

2. Serbska Jutnika. Wudawana wot J. P. Jordana 1842. 64 str. IV. Pismiki late a iane wot Bedr. Niesa w Lipsku. 2 isle.

3. Msany pidawk k serbskim Nowinam. 1858. 12 isow = 48 str. IV. i Bjedricha Hiki w Budyinje. Zaoi a redigowa M. Hrnik.

4. Msany pidawk k serbskim Nowinam. 1859. 12 isow = 48 str. IV. i Bjedricha Hiki w Budyinje. Redig. M. Hrnik.

5. Kathol ki Po o. Ludowy ca opis, wudawany wot . Cyrilla a Methoda w Budy chinje. Redaktor: Jurij u can ki. Ci= chca L. A. Donnerhak w Budy chinje.

a) Dwanaty ltnik. 1874. 24 is.; IV + 200 str. wulk. VIII. (B. IX, 1. g.) Jurij usanski.

b) T inaty ltnik. 1875. 24 is.; IV + 204 str. wulk. VIII. Jurij usanski.

16 Handrij Duman:

c) Schtyrnaty ltnik. 1876. 24 is.; IV + 220 str. wulk. VIII. Jurij usanski.

6. Kathol ki Po o atd. Pjatnaty ltnik. 1877. Ci chc Smo= lerjec knihici chcenje. 24 is.; IV + 232 str. wulk. VIII.

a) s. 1(14) Jurij usanski; faktiscy . 1. b) s. 214 Micha Hrnik. c) s. 1524 Micha Rla.

7. Kathol ki Po o atd. Redaktor Micha Rla. Ci chc Smo= lerjec knihici chcenje .

a) Sch tnaty ltnik. 1878. 24 s.; IV + 240 str. wulk. VIII. Micha Rla.

b) Sydomnaty ltnik. 1879. 24 s.; IV + 228 str. wulk. VIII. Micha Rla.

c) Wo omnaty ltnik. 1880. 24 s.; IV + 220 str. wulk. VIII. Micha Rla.

8. Kathol ki Po o atd. Dewjatnaty ltnik. 1881. Ci chc Smolerjec knihici chcenje. 24 s.; IV + 216 str. wulk. VIII.

a) s. 110 redakt. Micha Rla. b) s. 1124 redakt. Micha Hrnik.

9. Kathol ki Po o atd. Redaktor Jakub Skala. Ci chc Smo= lerjec knihici chcenje.

a) Dwacyty ltnik. 1882. 24 s.; IV + 224 str. wulk. VIII. Jakub Skala.

b) Jedyn a dwacyty ltnik. 1883. 24 s.; IV + 228 str. wulk. VIII. Jakub Skala.

c) Dwaj a dwacyty ltnik. 1884. 24 s.; IV + 232 str. wulk. VIII. Jakub Skala.

d) T i a dwacyty ltnik. 1885. 24 s.; IV + 232 str. wulk. VIII. Jakub Skala.

e) Schtyri a dwacyty ltnik. 1886. 24 s.; IV + 228 str. wulk. VIII. Jakub Skala.

f) Pjec a dwacyty ltnik. 1887. 24 s.; IV + 232 str. wulk. VIII. Jakub Skala.

g) Sch c a dwacyty ltnik. 1888. 25 s.; IV + 236 str. wulk. VIII. Jakub Skala.

10. Serbski Hospoda. asopis za serbskich ratarjow. i Smolerjec knihiienje.


a) Ltnik 1. 1881. 12 s.; 96 str. wulk. VIII. M.Hrnik. b) Ltnik 2. 1882. 24 s.; 96 str. wulk. VIII. G. Kuba. c) Ltnik 3. 1883. 24 s.; 96 str. wulk. VIII. G. Kuba.

Pisp. Wot lta 1883 wukhada Serbski Hospoda we dwojim wudawku z porjedenym katholskim a ze starym evangelskim wanjo-pisom. Tajke poinanje njekhwalimy; peto tym njesm so hodo-wa, koti wo postup njeroda!

d) Ltnik 4. 1884. 24 s.; 96 str. wulk. VIII. G. Kuba. e) Ltnik 5. 1885. 24 s; 96 str. wulk. VIII. G. Kuba. f) Ltnik 6. 1886. 24 s.; 96 str. wulk. VIII. G. Kuba. g) Ltnik 7. 1887. 24 s; 96 str. wulk. VIII. G. Kuba. h) Ltnik 8. 1888. 24 s.; 96 str. wulk. VIII. G. Kuba.

11. Lipa. Redigowae Jakub Bart. (. M. S. 1887 str. 143.) a) Ltnik 1877. b) Ltnik 1878.

12. uiski Serb. asopis za serbski lud a studentow. Samo-statna pioha Serbskich Nowin. i Smolerjec knihi-ienje.

a) Ltnik I. 1885. Nakhwilny redaktor Mikaw ur. 6 s.; 50 str. IV. (Wot julija msanje iso.)

b) Ltnik II. 1886. Redakt. Mik. ur. 12 s.; 104 str. IV. c. Rukopisy.

A. XVI: 38.

XX. Protyki. a. Stare.

A. XV: 183. B. XVI: 25, 45, 62, 76, 97, 109. b. Nowe.

1. Krajan. Kathol ka protyka za Hornju uicu. W Budy chinje. Z nakadom towastwa ss. Cyrilla a Methoda. Redigowa Handrij Duman. Ci chc Smolerjec knihici chcernje.

a) Wo my ltnik, na lto 1875. 32 str. IV. H. D. 1874. b) Dewjaty ltnik, na lto 1876. 36 str. IV. H. D. 1875.

2. Krajan. Kath. prot. atd. Redigowa Jakub Skala. Ci chc Smolerjec knihici chcernje.

a) De aty ltnik, na lto 1877. 40 str. IV. J. Skala. 1876. b) Jdnaty ltnik, na lto 1878. 40 str. IV. J. Skala. 1877. c) Dwanaty ltnik, na l. 1879. 40 str. IV. J. Skala. 1878.

2

18 Handrij Duman:

d) T inaty ltnik, na l. 1880. 40 str. IV. J. Skala. 1879. e) Schtyrnaty ltnik, na l. 1881. 36 str. IV. J. Skala. 1880. f) Pjatnaty ltnik, na l. 1882. 40 str. IV. J. Skala. 1881. g) Sch naty ltnik, na l. 1883. 44 str. IV. J. Skala. 1882. h) Sydomnaty ltnik, na l. 1884. 40 str. IV. J. Skala. 1883.

3. Krajan. Kath. protyka atd. Wo omnaty ltnik, na l. 1885. 40 str. IV. Spisali Lib, Bjedrich, Rzak. 1884.

4. Krajan. Kath. protyka atd. a) Dewjatnaty ltnik, na lto 1886. 40 str. IV. Spisa

F. Rzak. 1885. b) Dwacyty ltnik, na lto 1887. 40 str. IV. Spisa

F. Rzak. 1886. c) Jedyn a dwacyty ltnik, na lto 1888. 40 str. IV.

Spisa F. Rzak. 1887. d) Dwaj a dwacyty ltnik, na lto 1889. 40 str. IV.

Spisa F. Rzak. 1888.

XXI. Diwado. a. Nowe.

1. Na hrodiu. inohra w pjeich jednanjach. Spisa Jakub Bart. Budyin. Z nakadom Smolerjec knihiienje. 1880. VI + 68 + IV str. w XII.

2. Incognito. Burleska w 1 jednanju. Po nmskim peda Jakub Bart. Serbske diwado. Pioha Lipy Serbskeje 1881. i Smolerjec knihiienje. 20 str. wulk. VIII. (Je so 11. jan. 1880 w Jasecy hrao.)

3. Stary Serb. Wjeselohra w tyrjoch jednanjach. Z wuiom skeho originala spisa Jakub Bart. Serbske diwado. Diwadna zbrka serbska. Budyin. 1881. s. 4. 2. pi-oha Lipy Serbskeje 1881. i Smolerjec knihiienje. 51 str. wulk. VIII.

4. Telegramm. Wjeselohra w jednym jednanju, wot Pflegera Morawskeho. Peserbi Jakub Bart. Serbske diwado. Diwadna zbrka serbska. 1881. s. 5. i Smolerjec knihiienje. 29 str. wulk. VIII.

b. Rukopisy. C. XXXIV: 1727.

Pismowstwo katholskich Serbow. 19 XXII. Psnje (wjete a zbrki).

a. Stare. A. XV: 96, 103, 137. B. XVI: 27, 103.

b. Nowe. 1. Delnjoserbske ludowe psnje. Z rukopisneje zbrki B. Mar-

kusa wupisa a z dotal ianymi piruna Micha Hrnik. Z dodawkom. 63 str. wulk. VIII. ia E. M. Monse. (Z as. Maicy Serbskeje 1881 woiane z wosebitym pedsowom.)

2. Kniha sonettow. Spisa Jakub iinski (= Bart). Motto: Facta loquuntur. Budyin. Z nakadom spisaela. 1884. i Smolerjec knihiienje. 4 + 68 str. VIII. (Z rjanymi ewjenymi kromkami. Strony su deleka isowane.)

3. Formy. Basnje Jakuba iinskeho. Budyin. Z nakadom spisaela. 1888. Psni J. Bart. i Smolerjec knihi-ienje. 4 + 160 str. VIII. (Z ewjenymi kromkami. Stronske isa deleka.)

XXIII. Jednotliwe psnje. a. Stare.

A. XV: 66, 113. b. Nowe.

1. Burskej spwaj: a) Spewancko eowoho Bura: Hola. Hei a! Han ja

m, nimam anu Srudno cz." 4 strofy 4rjadkojte. b) Wotmo e o teje one: Han jo moj, ha ja pak m

joho luba Hanna." 3 strofy 4rjadkojte. 2 str. VIII. Spisa, lto a ienja njeznate.

2. Dwaj pwaj za na ch cas. Hi chce k che can two je iwe" a Hs z njebjes je o zazbhny." H(andrij) D(uman). Ci chca L. A. Donnerhak. 4 str. VIII. 1875.

c. Rukopisy. A. XVI: 25. (B. XVIII, 19.)

XXIV. Hudba. a. Stare.

B. XVI: 32, 103. 2*

2 0 Handrij Duman:

b. Nowe. 1. Serbski spwnik. Autografowany w Prazy wot stud. Filipa

Rzaka. 1879. 2 listnje; noty autografowane. (as. Ma. Serb. VII. 1881 str. 139.)

2. Quodlibet, abo welake serbske spwy do jeneho zestajane za muski khor wot H. Braunera. 10 str. doheho VIII. Auto-grafowany. 1881.

3. Hosy ludowych psni. M. Hrnik. (Hl. as. M. Serb. 1883.) c. Rukopisy.

A. XVI, 22. B. XVII, 12. C. XXXIV, 4.

XXV. Zbrki. a. Stare.

A. XV: 134, 143, 147. b. Nowe.

1. Almanach k wopomnjeu desateje howneje skhadowanki serbskeje studowaceje modose. Budyin. i Smolerjec knihiienje. 1884. Red. J. Lib. 86 str. wulk. VIII.

c. Rukopisy. A. XVI: 37 av. B. XVII: 18 af. C. XXXIV: 10,

11, 12, 13, 14, 15, 16.

XXVI. Towastwowe spiski. a. Stare.

A. XV: 24, 51, 62, 68, 79, 109, 124, 133, 180. B. XVI: 11, 12, 22, 29, 113, 114, 115.

b. Nowe. 1. Katholska bjesada (Katholi ches Ka ino) w Jasecy (zaoena

26. decbr. 1873). Sobustawske listno Jasanskeje bjesady. XII. ia L. A. Donnerhak. 1875. Nakad kath. bjesady w Jasecy.

2. Ltny porjad kathol keje bje ady we Radworju. Nakad ra-dwoskeje bjesady.

a) Na lto 1875. Ci chca L. A. Donnerhak. 2 str. VIII. H. Duman. 1875.


b) Na lto 1876. Smolerjec knihici chcenja. 2 str. VIII. H. Duman. 1876.

c) Na lto 1877. Smolerjec knihici chcenja. 2 str. VIII. H. Duman. 1877.

3. Ltny porjad katholskeje bjesady w Radworju na lto 1878. Smolerjec knihiienja. 2 str. VIII. H. Duman. 1878.

4. Japo chto two modlenja. Ci chca L. A. Donnerhak. 2 str. XII. Jurij usanski. 1875.

5. Modle ke zjenoce two za Nm ku. Ci chc Smolerjec knihi= ci chcenje. 2 str. ma. VIII. 1880.

6. Towastwo Pomocy za studowacych Serbow a jeho wob-twjerdene wustawki. Budyin 1880. M. Hrnik. iane pola E. M. Monse.

c. Rukopisy. C. XXXIV, 7.

Sem sueja pisma (protokole atd.) welakich serbskich towastwow, kotre mhe so pozdio zestaje.

XXVII. Pilenostne spiski. a. Stare.

A. XV: 64, 65, 91, 121, 122, 128, 129, 132, 135, 136, 150, 182.

B. XVI: 24, 34, 92. b. Nowe.

1. Reverendissimo ac Illustrissimo Ordinario, Loci Domino Francisco Lock Dioecesani Serbici offerunt in solemnitate argentei jubilaei die 4. octobris An. 1821. Brtlk Sta Lt jo nt wu chwo." 4 str. ma. VIII. (Na prnjej stronje titl, na 3. a 4. spw 20rjadkowski. Drje wot Tecelina Mta.)

2. Wysokoesenej knjeni Mathilde Fiedlerjowej wot M. H. 1871. (Hrnko na arowanski powjaz.) (as. Ma. Serb. XXIX, str. 96.)

3. Wysok. knjezej Jakubej Bukej . . . k 251tnemu mniskemu jubileju na dnju 8. meje 1875. Wubjek Maicy Serbskeje. Votivna tafla w folio, ze spwom wot Mich. Hrnika.

4. Najwutrobnie zboopeo na de mandelskoho zjenoenja Dr. med. Ptra Dumana z Budyina a Thekle Lehmanec

22 Handrij Duman:

z Panic. 21. nov. 1876. i Smolerjec knihiienje. 4 str. IV; spw wot Handr. Dumana.

5. Jurjej Roblej a Hai Roblowej w Baonju k jeju zotomu kwasej 5. febr. 1878. i Smolerjec knihiienje. 1 str. fol.; spw wot J. Skale.

6. Dopomnjeka na swjede k esi knjeza fararja Michaa Hrnika w Budyinje 4. oktobra 1881. i Smolerjec knihi-ienje. 3 blidne spwy. 4 str. VIII.

7. K pobonomu dopomnjeu na knjeza Jakuba Barta, kan. a fararja w Khrsicach. 1881. 1 str. w XVI. Na welake swjeatka piiane. Jakub Herman.

8. K postaltnomu duchownskomu jubileju knjeza kanonika fararja w Ralbicach Jakuba Bjea. 1883. (Spw na vo-tivnej tafli.)

9. Wysokodostojnemu duchownemu knjezej Francej Douchej, arcybiskopskemu notarej, wjelesawnemu skemu spisowarjej, peoerjej uiskoserbskich psni, peelej uiskich Serbow... k jeho 50ltnemu duchownskemu jubileju 6. hapryla 1884 bratrowske dobropea seu duchowni z uicy, nhdui stu-deni w Prazy: Micha Hrnik, Handrij Duman, Jurij usanski, Jurij G. Kuba, Jakub Skala, Jurij Nowak, Jurij Kummer, Jakub Bart, Jurij Lib, Mikaw Bjedrich. i Smolerjec knihiienjn. 4 str. ma. fol.; spw wot J. Barta.

10. Najdostojniemu a hnadnemu knjezej Francej Bernertej, biskopej Azotskemu, japotoskemu vikarej w Sakskej, ta-chantej kapitla swj. Ptra w Budyinje, ordinariej uiskeje dicesy, doktorej theologije, komturej sakskeho civilneho za-subneho rjadu, wulkokinikej rjadu Franca Jzefa atd. k Jeho 50ltnemu mniskemu jubileju 4. augusta 1884 naj-nutrnie pea wupraja w mjenje Jemu poddatych katholskich Serbow. Towastwo ss. Cyrilla a Methodija w Budyinje. i Smolerjec knihiienje. 4 str. fol.; spw wot J. Barta.

11. Martka. (Smjertny sonett z wobrazkom.) 1 str. fol. H. D. Litograf. Geidel w Lipsku. 1887.

c. Rukopisy. A. XVI: 1, 6, 17, 24, 35. B. XVIII: 11, 16, 18.


XXVIII. Wozjewjeki. a. Stare.

A. XV: 104, 123, 144. B. XVI: 10, 23, 49, 51, 74, 84, 85, 86, 110.

b. Nowe. 1. Sobukrajnicz! Wtora jo Sejm knten . . . 2 str. IV.

Serbski a nmski. Wlbne wozjewjenje z lta 1847. 2. Wozjewjenjo za katholskich Serbow w Drjedanach a wo-

kolnosi. 1 str. fol. (serbski a nmski). 1874 atd. kde lto. i pola Blochmanna w Drjedanach. Jakub Buk.

3. Nowa Jzu owa winica, to je kniha z najtrbni chim nabonym powucenjom atd. (Wo ebita p chioha k ci u 16 Kath. Po oa" 1877.) Ci chcane w Smolerjec knihici chceni. 14 str. VIII. (pokazowa knihi). Jurij usanski.

4. Pobony Spwa atd. IV + 4 str. VIII. M. Hrnik. 1879. 5. 251tny duchownski jubilej . . . . Michaa Hrnika . . . .

Tiskem dra Edv. Grgra w Praze 1881. 1 str. VIII. Jurij Lib. (Prstwa Serbowki wo pipsanje fotografijow.)

6. Serbski Hospoda. asopis za serbskich ratarjow. i Smo-lerjec knihiienje. Prospekt. 4 str. VIII. M. Hrnik (fakt. Kuba). 1881.

7. Napraeka w nastupanju towastwa Pomocy: Z tutym do-wola sebi podpisany. 2 str. VIII. Serbski a nmski. Jakub Skala. 1881.

8. Wozjewjenje . . . Naa Wowka. F. Rzak. 1883. 1 str. doh. VIII. Z wobrazom.

9. Nowa Jzu owa Winica. Ci chc Smolerjec knihici chcenje. 2 str. VIII. J. usanski. 1883.

10. Spwanski koncert khrsanskeje Jednoty, njedelu 17. fe-bruara 1884 w Radworju. i Smolerjec knihiienje. 1 str. VIII, programm.

11. Serbske diwado njedelu 17. augusta 1884 w echec ho-secu w Radworju. 1 str. VIII.

12. Wozjewjenje Nowoho Zakonja". M. Hrnik. 1887. ia E. M. Monse. 2 str. VIII.

24 Handrij Duman:

13. Koncert na 10. zaoeskim swjedenju serbskeho towastwa Jednoty w Drjedanach. 27. meje 1888. i Smolerjec knihiienje. 3 str. (serbski a nmski).

Pisp . Sem sueja welake druhe programmy towastwa Jednoty w Khrsicach, Bratrowstwa w Rene, Re w Konjecach (1883 w Ku-lowje iany) a serbskich kasinow w Jasecy a Kulowje.

XXIX. Welkizny. a. Stare.

A. XV: 17, 72, 75, 127, 130, 140, 151, 174. B. XVI: 15. b. Nowe.

1. Pedpaeske listno na Serbski Hospoda. 1882. 1 str. 2. Paeske listno za Naa Wowka. 1883. Fil. Rzak. 3. Pistupny list za tertiarow rjada swj. Franciska. Z nakadom

P. Vincenca. (Peoeny wot Kubaa.) 1885. 4. Arcybrat two naj wj. wutroby Jzu oweje w Njebjelcicach.

(Pistupna cedla z wobrazom.) Wot kap. Kubaa. 1885. c. Rukopisy.

A. XVI, 2. B. XVIII, 12. C. XXXIV, 2.

XXX. Krajne kharty. a. Stare.

B. XVI, 60. b. Nowe.

1. Durinkowje, Serbja a uienjo wot VI. do XI. stotka. Ze-staji Wilhelm Bogusawski. Serbski text wot M. Hrnika. Mae polistno, barboine, do C. XIV, 4. 1884.

XXXI. Wobrazy (ze serbskim pismom). a. Stare.

B. XVI: 2, 4, 13, 14, 38, 59, 94, 95, 96. b. Nowe.

1. Serbska njewjesta. 2. Zjewjenjo Najzbnieje knjeny w Jetwade. 1878. 3. Wopomnjeo na prnje swjate woprawjenjo. Barboi 0, 08

X 0,12. J. Skala. 1879. 4. Swjata Marija Mae dobreje rady. Barboi 0,06 X 0,08.

M. Hrnik. 1883.


5. Widie, lube di! Wobraz k NaaWowka. 1883. F. Rzak. 6. Swjataj bratraj Sounskaj Cyrill a Methodij. Tiskem a n-

kladem papesk knihtiskrnyRajhradskch benediktin v Brn. 0,4 0 X 0,3 0 . 1883. M. Hrnik. (Hlej te XXVII, 10.)

XXXII. Wobrazy samostatne. a. Stare.

B. XVa: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11. b. Nowe.

1. Das Gnadenbild der chmerzhaften und wunderthtigen Mutter Gottes in Maria Schein. 1876. rout.

2. Mikrofotografiski woznam kesawcowych skamjenjenjow. Swtoi. Ptr. Duman. (as. M. S. 1878. C. XVI, b. 1.)

3. Un ere Liebe Frau von der Linde zu Ro enthal bei Marien= tern. 1883. (K smjertnemu listkej Fr. Schneidera. 1883.)

XXXIII . Wobrazy w knihach a spisach. a. Stare.

B. XV, b. 141, 42, 4345, 46, 47. B. XV, c. 115. b. Nowe.

1. Swj. Jan Kant. (Kath. Poso 1875, str. 201.) 2. Swj. Wjacsaw. (Kath. Poso 1875, str. 54.) 3. Milan, wjech Serbiskeje. (Kath. Poso 1876, str. 129.) 4. Nikola I., wjech ornohrski. (Kath. Pos. 1876 str. 132.) 5. Swjata swjba. (Kath. Poso 1876, str. 17.) 6. Swj. Kazmir. (Kath. Poso 1877, str. 35.)*) 7. Na cha luba Knjeni wob tajneje pomocy. (K C. X, b. 4.)

1878. 0,0 6 X 0,0 8 . M. Hrnik. 8. Swjata Marija Khry tu owa mace. (K C. X, b. 5.) 1878.

0,07 X 0,10. M. H. 9. Jandel p ton. M. H. (K C. X, b. 6.) 1878. 0,07 X 0,09.

10. Zbna Marhata Marija Alacoque. M. H. (K C. X, b. 7.) 1878. 0 ,05 X 0 , 1 0 .

11. Je us na k chiu. M. H. (K C. X, b. 8. 1878. 0,06 X 0,10. 12. Wutroba . Marije. M. H. (K C. X, b. 9.) 1878. 0,06 X 0,09.

*) Wobrazy 1, 2, 5, 6 je Chociszewski k iej poi.

26 Handrij Duman:

13. Wutroba Jzu owa. M.H. (K C. X, b. 10.) 1878. 0,06 x 0,09. 14. Swj. Jzef. M. H. (K C. X, b. 11.) 1878. 0,07 X 0,10. 15. Bam Leo XIII. (Kath. Pos. 1878, str. 77; Krajan 1879.) 16. Wobraz: serbska reja drukow we Ti reje. Kocor. 1879.

W Lipsku pola Kahnta. 17. SS. Cyrillo a Methodijo, protaj za nas. V Brnje 1885.

(K C. XIV, b. 5.) Mjedoi. 0,06 X 0,09. 18. SS. Cyrillo a Methodijo, protaj za nas. (K C. X, b. 17.)

V Brnje 1885. Barboi. 0,06 X 0,09.

XXXIV. Serbske rukopisy. a. Stare zapiski.

Pehlad starich rukopisow (po wobsahu zrjadowany) na-maka so w jednotliwych wotdlenjach.

b. Nowy zapisk. 1. Der Burger Eydt. Pir. c. 1467. 3. twr pjatnateho

stotka. (as. M. S. 1875, str. 5153.) 2. Glossy w agende Khrystofa Blbela. c. 1569. (asopis

Ma. Serb. VI. 1875, str. 5354.) 3. Khrluowe kniki Gregorija D z lta 1590. Ein

Wendi ch . . . ge chrieben 159? Gregorius D . . . . Re-verendo dignitate, p . . . . sapientia et eruditione D. Gre-gorio L Episcopatus Misnensis Marchionatus supe-rioris ac inferioris Lusatiae Administratori, Capituli Budissi-nensis ad s . . . . Petrum Decano, Dom. . . . amico suo cha-rissimo. 8 khrluow (3 ze wabachom, 5 z a. pismom). Jordan, as. Ma. Serb. VIII. 1884, str. 166.

4. Antiphona ante Processiones Rogationum etc. dici solita. Exurge Domine a Tbe m Boha kwalime. 7 str. oktav-nych, ze spwnymi dypkami. Rukop. Swtlika z njeznateho lta.

5. Prdowanja (njedelske, swjedeske, pohrjebne a wrowanske) Mikawa Ant. Hrehorja, fararja w Radworju 17701795.

6. Te Zorno Toho kathol koho Ke zianztwa, to jo: Jene krotke Wuce e o chitkoho toho, to jeden kathol ki Ke cian. . . . wdec ha wric derbi. 122 str. VIII. Jakub Ledbora. 1781. (as. Ma. Serbsk. VI, 1877, str. 88.)


7. Rukopis khrluow. 30 opjenow wulk. VIII ze 37 khr-luemi. Lto a spisa njeznaty. (Wobsedee Mich. Rla.)

8. Prdowanjo pi pohrjebje Michaa Wady. 1794. Hreho, fara. 9. Prdowanja Mik. Nowaka, fararja w Radworju 18131820.

10. Protokol posedeki radwoskeho burskeho towastwa 11. Den Februara Zromadi na Radwor koho erb koh Towar twa." Braje, II. Spiowa. 1 listno wot Handrija Brajera (Bruer). c. 1847.

11. Rynica hornjouiskeje Serbiny. K pednokam we pra-skej Serbowcy zrjadowa Handrij Duman. 18581860. 54 listnow (zwukospyt, zhibowanje, skadba).

12. Dwaj khrluej k esi swj. Marije: Ja lube swjeo w dui nou a Powitana bud Marija. Jakub Wowek. 1878.

13. Serbowka. Z wudkami Serbow praskeho seminara. Pod staristwom Jakuba Skale.

a) Ltnik 187374: z nastawkami wot J. Skale, Franca Mrinka, Jak. Barta, Jak. Kilanka, Jurja Liba, Mik-Bjedricha, Michaa Cya.

b) Ltnik 187475: z nastawkami wot J. Skale, Fr. Mr-inka, J. Barta, Mik. Hile, Jurja Liba, Fil. Rzaka.

14. Serbowka. Ltnik 18751876. Pod staristwom? (Bjez denika), z nastawkami wot Jak. Barta, Mik. Bjedricha, Fil. Rzaka, Oty Kleibera, Mik. ura.

15. Serbowka. Ltnik 18761877. Pod staristwom Jakuba Kilanka (1. polto) a Jak. Barta (2. polto) z nastawkami wot Jak. Barta, Jurja Liba, Fil. Rzaka, Franca ornaka, Mik. ura, Oty Kleibera, Jak. Deleki.

16. Serbowka. Pod staristwom Jurja Liba. a) Ltnik 187778: z nastawkami wot Jurja Liba, Mi-

kawa Bjedricha, Mik. ura, Fil. Rzaka, Oty Kleibera. b) Ltnik 187879: z nastawkami wot Jur. Liba, Jak.

Barta, Fil. Rzaka, Mik. ura, Mich. Cya. Pisp. W le 18791880, hde be Jurij Lib na jedno-

ltnistwje, su Serbjo pod staristwom Jurija Kumera dali, ale Serbowka so spisaa njeje.

c) Ltnik 188081: z nastawkami wot J. Liba, M. Wje-sele, Jak. Nowaka (Kaanskeho), Jak. Rjea, Jurja Krala, Mik. Zarjeka.

28 Handrij Duman:

d) Ltnik 188182: z nastawkami wot Jur. Liba, Mik. Bjedricha, Fil. Rzaka, Jak. Nowaka (Kaanskeho), Jak. Rjena, Mik. Zarjeka, Jak. Nowaka (Horjanskeho).

e) Ltnik 188283: z nastawkami wot Jur. Liba, Fil. Rzaka, Mik. ura, Jak. Nowaka (Kaanskeho), Jak. Rjea, Jur. Krala, Jak. Nowaka (Horjanskeho), Jana oty, Bjarnata Hicki, Jak. ewika.

17. Serbowka. Pod staristwom Fil. Rzaka. Ltnik 188384: z nastawkami wot Fil. Rzaka, Mich. Wjesele, Jak. Nowaka (Horjanskeho), Jana oty, Bjarnata Hicki, Jak. ewika, Jur. Kianka, Jur. Kubanje.

18. Serbowka. Pod staristwom Mik. ura. Ltnik 188485: z nastawkami wot Mik. ura, Mich. Wjesele, Jak. Nowaka (Kaanskeho), Jak. Rjea, Jur. Krala, Mik. Zarjeka, Jak. Nowaka (Horjanskeho), Jana oty, Bjarnata Hicki, Jak. ewika, Jur. Kianka, Jur. Kubanje, Jana Justa.

19. Serbowka. Pod staristwom Michaa Wjesele. Ltnik 188586: z nastawkami wot Wjesele, Nowaka (Kaanskeho), Krala, Zarjeka, Nowaka (Horjanskeho), oty, Hicki, ew-ika Jakuba, Kiana, Kubaki, Justa, Stranca, Domaki, ewika Michaa.

20. Serbowka. Pod staristwom Nowaka (Kaanskeho). a) Ltnik 188687: z nastawkami wot Wjesele, Nowaka

(Ka.), Rjea, Krala, Zarjeka, Nowaka (Horjansk.), oty, Hicki, ewika J., Kiana, Justa, Stranca, Domaki, ewika M. a Andreckeho.

b) Ltnik 188788: z nastawkami wot Nowaka (Ka.), Rjea, Krala, Zarjeka, Nowaka (Horjansk.), oty, Hicki, ewika J., Kiana, Justa, Stranca, Domaki, ewika M., Andreckeho a Wingera.

21. Susodow skrba. Wjeselohra w jenym jednanju. Po nmskim wot J(ur.) Krala. Bu 9. januara 1881 w Jasecy hrata.

22. Dd. Ludowa injohra z lta 1848, w toch aktach. Pe. wot M. K. . . . a J. R. . . . . Bu 15. meje 1881 w Jasecy hrata.

23. Tam de, sem de. Dramatisowana anekdota wot N(owaka). Bu 15. meje 1881 w Jasecy hrata.

Pismowstwo katholskich Serbow. 2 9

24. Dwaj peelej a jena suknja, abo wujowe wodao. Wjeselohra w jenym jednanju. Z nminy peoi Mik. Holka. Bu 7. januara 1883 w Jasecy hrate.

25. Nowe kormastwo, abo: Hdy spyta, dha zhoni. iwjeski wobraz w pjeich wotdlenjach, po nmskim po-wjedanku za serbske diwado wobda M. Kokla. Bu 13. januara 1884 w Jasecy hrate.

26. Po einej smjeri. Wjeselohra w toch jednanjach. Po skim wot Mikawa ura.

27. Napady abo pipady. Wjeselohra w tch jednanjach. Po skim wot Mikawa ura. Bu 1885 na skhadowancy we Wjeleinje a w oktobru 1885 w Kukowje hrate.

28. Njewjesina nadoba. W jenym jednanju. Po skim wot Mikawa ura. Bu 1885 we Wjeleinje a w Ku-kowje hrate.

29. Mller. Mller. Mller. Serbski smk w jenym jednanju wot N(owaka). Bu 11. januara 1885 w Jasecy hrate.

30. Dr. Peklepanski. Po nmskim peoi Kian. 31. Nahramnose mzda. Wjeselohra. Dw jednani. Po

nmskim zoi Mikaw Holka. Bu 10. januara 1886 w Ja-secy hrate.

XXXV. Serbske listy.*) Rukopisy.

1. Hankowy list (17. meje 1768). (Hl. Pism. kath. Serbow I, str. 55.)

2. Listy praskeje Serbowki welakim serbskim towastwam. Ze welakich lt.

3. Wokolnik na wulkoesenych knjezow, koti su nhdy w serbskim seminaru w Prazy studowali. Serbowka, 22. meje 1879. Jurij Lib. *) Wane za pismowstwo a stawizny su te welake listy w serbskej

ri abo serbske nalenose nastupace. Pipokazam jim wosebite msto a nadijam so, zo po asu te tudy bohatu a zajimawu zbrku nahromadimy.

30 Handrij Duman:

XXXVI. Dodawki a porjedeki k zbrkomaj A. a B. 1. K B. XVII, 7: Je woiane we asop. Ma. Serb. VIII,

1883, str. 127132. 2. K A. III, 1. 1679. Knika je so wukopaa a ma sho-

wace napismo: De Ehrwrdigen Patris Petri Canisii S. J. Theo-logie Chri tlicher Katholi cher Catechi mus, Tet ch und Wendi ch. Toho ze te Do tojnoho Patera Petra Cani ia Z Jezu owho To= war twa Theologa K e tijan ky Kathol ky Catechi mus Nm ky ha Ser ky. Mit Erlaubnus der Obern. Prag, in der Academ. Druckerey. 1685. 48 str. w XII. (Hl. asop. Ma. Serb. 1883, str. 115119.)

3. K A. VII, 1 a C. XIII, b. 1. W nastupanju staroby wobeju wudawkow Ticinoweje rnicy mam Rlowy wudawk (C. XIII, b. 1) za stari.

Pedsowo knihi (A. VII, 1) praji: Quod enim paucissimi hactenus (nam unum dumtaxat vel alterum prodiisse con-stat) Venedici idiomatis libri a romana apostolica fidei asseclis. W Rlowym wudawku (C. XIII, b. l) rka: Quod enim nul-lus (quantum mihi perspectum est) Venedici idiomatis liber hactenus ab ullo Catholicorum prodierit, unicum fuisse. . . .

Tejle wuprajeni so po zdau sebi peiwjataj, ale hoditaj so derje zjenoi. Wudawk ze sowami Nullus hactenus je stari, prnjotny (tak nic 30 lt pozdii), a Ticin je pak

a) prawje m, zo dotal nicht katholski njeje nio serbski ie da, pak

b) quantum mihi perspicuum est wopak m, hdy su jemu wudate pisma njeznate bye.

Pi tehdomnych dalokosach so wcy tak khte njezhonichu. Wak te w naim asu (n. p. mi, ki mam tola za tutymi wcami hotwu,) ntokuli njeznate wostawa (te w asopisach wo njesteji), zabywi hakle tehdom.

Z wobmaj wcomaj hodi so pozdie wuprajenje paucissimi hactenus, nam unum dumtaxat vel alterum prodiisse constat derje zjednoi.

Ticin je po prnim wukhade Principia 1679 zhoni, zo je tola hiom wot nkoho nto za katholskich Serbow do ia

Pismowstwo katholskich Serbow. 3 1

date byo; abo, je-li prjedy woprawde nio tajke wuo njeje, je wn sam abo ncht druhi nto ie da, n. p. Ticinowy katechismus z lta 1685.

Mam*) Rlowy wudawk (C. XIII, 1) za stari, a to z lta 1679; mj prjedawi (A. VII, 1) za pozdii, byrnje lto 1679 na ole m. To d so asto zetka, zo so spis pi znowaie-nju cyle njepemnjeny, te ze starym ltom a zmylkami zasy ii.

Zo je Rlowy wudawk (C. XIII, 1) stari, to widi so te z teho, zo so zrdka namaka, mjez tym zo tamny (A. VII, 1) so jako mdi asio nadede.

Njepumy dha (byrnje sabu) nadiju, zo snad tola hie nkajki stari serbski katholski i wusldimy. Wichory ti-cyiltneje wjny a to ju pewodee, su we njepeelskim za-slepjenju nam Serbam jara wjele zniie. A t w, hde w cuz-bje hie stare serbske pisma w knihownjach zahrjebane lea.

4. K B. VII, 2f. (hl. C. XIV, a. 3) mam pispomni, zo je so Swj. Cyrill a Method (ze iwj. Swjatych. 1873, ze. XI, str. 724744) wosebje wotiao a zapaio, ale nhde za-isnyo, tak zo so dotal namakao njeje. Najskerje je so zmyl-nje nhde do njeprawych rukow zabao.

XXXVII. asny pehlad iow.**) = 1) 16. .: XIII, b. 1; XXXVI, 3, Ticin.

2) 1821: XXVII, b. 1; Tecelin Mt. 3) 1842: XIX, b. 1; P. Jordan. 4) 1842: XIX, b. 2; P. Jordan.

? 5) 1847: XXVIII, b. 1; P. Jordan. 6) 1858: XIX, b. 3; M. Hrnik. 7) 1859: XIX, b. 4; M. Hrnik. 8) 1871: XXVII, b. 2; M. Hrnik.

? 9) ? ? XXXI, b. 1. 10) 1874: XV, b. 1; Brauner. 11) 1874: XVIII, b. 1; H. Duman.

* Dopokaza to njemu, ale z wanych piinow to mnju. **) Znamjeka ped isom woznamjenjeja. dl knihi abo spisa;

= nowy wudawk; ? njewste lto.

32 Handrij Duman:

12) 1874: XVIII, b. 2; H. Duman. 13) 1874: XX, b. 1 a; H. Duman. 14) 1874: XXVIII, b. 2; Jak. Buk. 15) 1874: XIII, b. 2; H. Duman. 16) 1874: XIV, b. 1; H. Duman.

? 17) 187.: XXIII, b. 1. 18) 1875: IX, b. 1; Jurij usanski. 19) 1875: V, b. 1; M. Hrnik. 20) 1875: X, b. 1; M. Hrnik. 21) 1875: XIX, b. 5 b; J. usanski. 22) 1875: XX, b. l b; H. Duman. 23) 1875: XXIII, b. 2; H. Duman. 24) 1875: XXVI, b. 1; H. Duman. 25) 1875: XXVI, b. 2 a; H. Duman. 26) 1875: XXVI, b. 4; Jur. usanski. 27) 1875: XXVII, b. 3; M. Hrnik. 28) 1876: V, b. 2; M. Hrnik. 29) 1876: X, b. 2; M. Hrnik. 30) 1876: X, b. 3. 31) 1876: XIV, b. 2; Jos. rout.

= 32) 1876: XVIII, 3; Jak. Kuank. 33) 1876: XIX, b. 5 c; Jur. usanski. 34) 1876: XX, b. 2 a; Jak. Skala. 35) 1876: XXVI, b. 2 b; H. Duman. 36) 1876: XXXII, b. 1; Jos. rout. 37) 1876: XXVII, b. 4; H. Duman. 38) 1877: V, b. 3; M. Hrnik. 39) 1877: V, b. 4; M. Hrnik. 40) 1877: IX, b. 2; J. usanski. 41) 1877: XVIII, 4; Jak. Skala. 42) 1877: XIX, b. 6; usanski, Hrnik, Rla. 43) 1877: XIX, b. 11; Jak. Bart. 44) 1877: XX, b. 2 b; Jak. Skala. 45) 1877: XXVI, b. 2 c; H. Duman. 46) 1877: XXVIII, b. 3; J. usanski. 47) 1878: IV, b. 1; Jak. Wowek. 48) 1878: V, b. 5; M. Hrnik.


49) 1878: V, b. 6; M. Hrnik. 50) 1878: IX, b. 3; Bart-Hrnik. 51) 1878: X, b. 4; M. Hrnik. 52) 1878: X, b. 5; M. Hrnik. 53) 1878: X, b. 6; M. Hrnik. 54) 1878: X, b. 7; M. Hrnik. 55) 1878: X, b. 8; M. Hrnik. 56) 1878: X, b. 9; M. Hrnik. 57) 1878: X, b. 10; M. Hrnik. 58) 1878: X, b. 11; M. Hrnik. 59) 1878: XI, b. 1; M. Hrnik. 60) 1878: XII, b. 1; J. Wowek. 61) 1878: XIV, b. 3; Fr. Schneider. 62) 1878: XVI, b. 1; Dr. Ptr Duman. 63) 1878: XIX, b. 7 a; Micha Rla. 64) 1878: XIX, b. 11 b; Jak. Bart. 65) 1878: XX, b. 2 c; Jak. Skala. 66) 1878: XXVI, b. 3; H. Duman. 67) 1878: XXVII, b. 5; Jak. Skala. 68) 1878: XXXII, b. 2; Dr. Ptr Duman.

? 69) 1 8 . . : XXXI, b. 1. 70) 1879: V, b. 7; M. Hrnik. 71) 1879: V, b. 8; M. Hrnik. 72) 1879: X, b. 12; M. Hrnik. 73) 1879: XI, b. 2; M. Hrnik. 74) 1879: XIX, b. 7 b; Micha Rla. 75) 1879: XX, b. 2 d; Jak. Skala. 76) 1879: XXIV, b. 1; Filip Rzak. 77) 1879: XXVIII, b. 4; M. Hrnik. 78) 1879: XXXI, b. 3 ; Jak. Skala. 79) 1880: V, b. 9; M. Hrnik. 80) 1880: VI, b. 1; A. Kuba. 81) 1880: IX, b. 4; H. Duman. 82) 1880: XIX, b. 7 c; Micha Rla. 83) 1880: XXI, b. 2 e; Jak. Skala. 84) 1880: XXI, b. 1; Jak. Bart. 85) 1880: XXVI, b. 5.

34 Handrij Duman:

86) 1880: XXVI, b. 6; M. Hrnik. 87) 1881: V, b. 10; M. Hrnik. 88) 1881: V, b. 11; M. Hrnik. 89) 1881: V, b. 12; M. Hrnik.

= 90) 1881: IX, b. 5; H. Duman. 91) 1881: IX, b. 6; M. Hrnik. 92) 1881: XIX, b. 8; Hrnik (faktiscy wot nov. 1880). 93) 1881: XIX, b. 10 a; M. Hrnik. 94) 1881: XX, b. 2 f; Jak. Skala. 95) 1881: XXI, b. 2; Jak. Bart. 96) 1881: XXI, b. 3; Jak. Bart. 97) 1881: XXI, b. 4; Jak. Bart. 98) 1881: XXII, b. 1; M. Hrnik. 99) 1881: XXIV, b. 2; H. Brauner.

100) 1881: XXVII, b. 6. 101) 1881: XXVII, b. 7; Jak. Herman. 102) 1881: XXVIII, b. 5; Jurij Lib. 103) 1881: XXVIII, b. 6: M. Hrnik.

? 104) 188.: X, b. 13; Jak. Bart. 105) 1882: V, b. 13; M. Hrnik. 106) 1882: IX, b. 7; H. Duman. 107) 1882: X, b. 14; H. Duman. 108) 1882: XIX, b. 9a; Jak. Skala. 109) 1882: XIX, b. 10 b; G. Kuba. 110) 1882: XX, b. 2 g; Jak. Skala. 111) 1882: XXIX, b. 1; G. Kuba. 112) 1883: V, b. 14, M. Hrnik. 113) 1883: IX, b. 8; Jurij usanski a M. Hrnik. 114) 1883: IX, b. 9; H. Duman. 115) 1883: X, b. 15; M. Hrnik. 116) 1883: XV, b, 1; Herm. Brauner. 117) 1883: XVII, b. 1; Pilip Rzak. 118) 1883: XXIV, b. 3; M. Hrnik. 119) 1883: XIX, b. 9 b; Jak. Skala. 120) 1883: XIX, b. 10 c; G. Kuba. 121) 1883: XX, b. 2 h; Jak. Skala. 122) 1883: XXIV, b. 3; M. Hrnik.


123) 1883: XXVIII, b. 8; Filip Rzak. 124) 1883: XXVIII, b. 9; Jurij usanski. 125) 1883: XXIX, b. 2; Filip Rzak. 126) 1883: XXXI, b. 4; M. Hrnik. 127) 1883: XXXI, b. 5; Filip Rzak. 128) 1883: XXXI, b. 6; M. Hrnik. 129) 1883: XXVII, b. 8; Jakub Bart. 130) 1884: V, b. 15; M. Hrnik. 131) 1884: XI, b. 3; Jan Cy. 132) 1884: XIII, b. 3 ; Jurij Lib. 133) 1884: XIV, b. 4; M. Hrnik. 134) 1884: XIX, b. 9 c; Jak. Skala. 135) 1884: XIX, b. 10 d; G. Kuba. 136) 1884: XX, b. 3; Lib, Bjedrich, Rzak. 137) 1884: XXV, b. 1; Jurij Lib. 138) 1884: XXVII, b. 9; Jakub Bart. 139) 1884: XXVII, b. 10; Jakub Bart. 140) 1884: XXVIII, b. 10. 141) 1884: XXVIII, b. 11. 142) 1884: XXX, b. 1; Bogusawski a Hrnik. 143) 1885: V, b. 16; M. Hrnik. 144) 1885: X, b. 16; H. Duman. 145) 1885: X, b. 17; M. Hrnik. 146) 1885: XIV, b. 5; M. Hrnik. 147) 1885: XIX, b. 9 d; Jak. Skala. 148) 1885: XIX, b. 10 e; G. Kuba. 149) 1885: XIX, b. 12 a; Mik. ur. 150) 1885: XX, b. 4 a; Filip Rzak. 151) 1886: V, b. 17; M. Hrnik. 152) 1886: XIX, b. 10 f; G. Kuba. 153) 1886: XIX, b. 9 e; Jak. Skala. 154) 1886: XIX, b. 12 b; Mik. ur. 155) 1886: XX, b. 4 b; Filip Rzak. 156) 1886: XI, b. 4; G. J. Kuba. 157) 1886: XI, b. 5; H. Duman. 158) 1887: I, b. 1; J. usanski. 159) 1887: III, b. 1; Fr. Rzak.

3*

3 6 Handrij Duman: Pismowstwo katholskich Serbow.

159) 1887: V, b. 18; M. Hrnik. 160) 1887: XIX, b. 9 f; Jak. Skala. 161) 1887: XIX, b. 10 g; G. Kuba. 162) 1887: XX, b. 4 c ; Fr. Rzak. 163) 1887: XXVII, b. 10; H. Duman. 164) 1887: XXVIII, b. 12; M. Hrnik.

= 165) 1888: I, b. 2; J. usanski. 166) 1888: IV, b. 2; F. Rzak. 167) 1888: V, b. 19; M. Hrnik. 168) 1888: XIX, b. 9 g; Jak. Skala. 169) 1888: XIX, b. 10 h; G. Kuba. 170) 1888: XX, b. 4d ; Fr. Rzak. 171) 1888: XXII, b. 3; Jak. Bart (iinski). 172) 1888: XXVIII, b. 13. 173) 1889: IX, b. 10; M. Hrnik.

* * * Nimo dotalnych zapiskow hoda so hie welake druhe wcy

naspomni, kotre z pismowstwom katholskich Serbow zwisuja. Dokel w tym nastupanju hie dos nahromadene nimam, na-spomnju jeno wcy, wo kotrych me so te re a pisa. Showace njech je modym nastork k pepytowanjam.

1) XXXVIH. Serbina w njeserbskieh spisach. 2) XXXIX. Serbina w njesowjanskich spisach. 3) XL. Njeserbske spisy katholskich Serbow. 4) XLI. jesowjanske spisy katholskich Serbow. 5) XLII. Nastawki katholskich Serbow w njeserbskich spisach. 6) XLIII. Nastawki kath. Serbow w njesowjanskich spisach. 7) XLIV. Sowjanske peoki ze spisow katholskich Serbow. 8) XLV. Njesowjanske peoki ze spisow kath. Serbow. 9) XLVI. Njeserbske spisy wo katholskich Serbach.

10) XLVII. Njesowjanske spisy wo katholskich Serbach. 11) XLVIII. jeserbske rukopisy katholskich Serbow. 12) XLIX. Njesowjanske rukopisy katholskich Serbow. 13) L. Mjedane a kamjetne wopomniki katholskich Serbow

(ze serbskim pismom abo Serbow nastupace). 14) LI. Njeserbske spisy z nakadom katholskich Serbow. Tajke pepytanja pomhaju dawos katholskich Serbow a jich

stawizny rozjasnje. My Serbja smy nhdekuli sobu reli a ze swojim pjerom cuzbu pyili. Pipznaa wak za to njedostawamy. Dermy so z najmjea sami swojeho a mjmy sami skutki swo-jich w esi!

A. J. Parczewski: Wo asu wumra Meklenburskich Sowjanow. 37

Wo asu wumra Meklenburskich Sowjanow. Poda A. J. Parczewski.

Zrudne nekrologium poobskeje Sowjaniny je Jzef Perwolf najdosponio zestaji.*) Wn pepyta diplomatiske ra naraich nmskich stron, w kotrych prjedy poobscy Sowjenjo bydlachu, a zhromadi pilnje witke rozprene spomnjenja wo nich. Na tutym zakade skonstatirowa wn te as, w kotrym poobsko-sowjanske splahi wumrchu, abo z najmjea as, w kotrym posledni kr na historiskim jewniu wustupichu. Po spisu J. Perwolfa bydlachu w Starej Marcy Sowjenjo hie na kncu XV. ltstotka w krajinach Branow a Stodorjanow, pi zjedno-enju Hawole z objom namakachu so w le 1302 we wokol-nosi Barlina a Potsdama pak wjele pozdio w XIV. a samo w XV. ltstotku; te wokoo teho sameho asa bchu hie iwi w Ukraskej zemi. Na kupje Ranje je po swdenju Krantza w le 1404 stara nska z mjenom Gulicyna wumra, poslednja, kotra hie r swojich wtcow znajee a te w njej re m-ee.**) Meklenburska w swojim wjetim dlu njeb w politi-skim nastupanju dobyta a zmocowana pod knjeestwo sakskich markhrabjow a wjechow, ale zawosta w mcnastwje knjezow swojeho narodneho splaha, potomnikow hordinskeho Niklota. Pi wim tym pokraowae postup ponmenja w tutym kraju tak daloko, zo be hio w kncu XIII. ltstotka wjeti dl wo-bydlerjow nmski abo penmeny a Sowjenjo wostachu jeno w snadnej mjeinje.***) Prnjotny narodny iwjo wukhowa a zdera so najdlje w Jabelskej holi (Jabelheide). Tam, nic da-loko wot praweho brjoha obja, w blizkim susodstwje Lne-burskich sobubratrow, w khdku mnych lsow namakachu so Sowjenjo hie w XVI. ltstotku. Spisowa tamneho asa, Mi-kaw Marak, pie wo wobydlerjach Jabelskej holi, zo su po ri a wanjach Sarmatowje, to rka Sowjenjo; mortwych pe-wodeju pi wothosu spwow a na rowy wuliwaju napoje; w le pak, zo bychu ito a druhe pody wot deow a njewjedrow

*) Germanizacija Baltijskich Sawjan. Petersburg 1876. **) Ibidem str. 71, 80, 90, 108, 207. ***) Ibidem str. 177.

38 A. J. Parczewski:

wobarali, wobkhodoju pola z kuzarjom w prdku, bija bubonki a spwaju psnje.

To je poslednje Perwolfej znate spomnjenje wo Meklenbur-skej Sowjaninje. Memy wobarowa, zo je wn w swojim pepytowanju jeno srjednjowne diplomatiske lisiny zwuitkowa, nic pak abo jara mao chroniki pozdie ltstotki nastupace a druhe historiske ra. Tehodla to, to nam wo wumru baltiskich sowjanskich splahow praji, njeje cyle dospone a lta wumra w jeho spisu podate su pezahe postajene. Diplomatiske lisiny a ofiicialne ra ma hio nio njewde wo Sowjan-inje, a tola by we re wjesneho ludu r prjedawich wob-sederjow kraja, runje peshowana a potena, mha doho potom hie iwa by. W Meklenburskej je so sowjanski iwjo wjele dlje zdera, dyli dotal Perwolf a druzy slawistojo mnja; hie w XVIII. ltstotku su tam sowjanske zynki klinae a bchu ludo re swojich prawtcow mcni. Dopokaz tuteho dawataj dwaj meklenburskaj stawiznarjej z tamneho asa, ko-treju historiske knihi su w le 1753 wudate. To btaj Sa-muel Buchholtz a David Franck.*)

Wobaj znajetaj wubjernje kraj, kotreho stawizny pisataj a jelizo jeju historiske wdomose wo dawniich asach njejsu wudom cyle kritiske a wrohdne, memy pak tola na po-wse wo sobuasnych wcach so dosponje spuowa. Buch-holtz je swj spis zapoa z geografiskim wopisanjom kraja a pedsowo je datowa w Wjerbnje, mstnje w Starej Marcy le-

*) Versuch in der Geschichte des Herzogthums Meklenburg durch Sa-muel Buchholtzen, mit einer Vorrede von Hrn. A. J. D. Aepinus, Herzogl. ordentl. Professor der Redekunst in Rostock. Rostock, im Druck und Ver-lag bei Anton Ferdinand Rse. 1753. David Franck, Prpositus zu Stern-berg, Alt- und Neues Mecklenburg, darinn die Geschichte, Gottes-Dienste, Gesetze und Verfassung der Wariner, Winuler, Wenden und Sachsen, auch dieses Landes Frsten, Bischfe, Adel, Stdte, Klster, Gelehrte, Mntzen und Alterthmer, aus glaubwrdigen Geschichtschreibern, archivischen Ur-kunden und vielen Diplomaten in chronologischer Ordnung beschrieben worden, mit saubern Bildern gezieret wie auch mit einer Vorrede von D. Siegm. Baumgarten, der H. Schrift ffentl. ordentl. Lehrer, des theol. Semi-narii Director, der Knigl. Freytisch Ephorus, wie auch der Knigl. preuss. Akademie der Wissenschaften Mitgliede. Gstrow und Leipzig, gedruckt und zu finden bei Joh. Gotthelf Fritze, Herzogl. Mecklenb. Hof-Buchdr. 1753.

Wo asu wumra Meklenburskich Sowjanow. 39

acym, njedaloko wot meklenburskich mjezow; wn je te w swojim spisu trochu kedbowa na ethnografiske pomry, n. p. wdee, zo je w Pomorskej hie kaubscy so powdao. Wo Francku Baumgarten, spisael pedsowa, pie, zo wn 45 lt w Meklenburskej bydlee a te tutn kraj bjezmaa cyy nawu-nych wotpohladow dla pepuowa.*) Tehodla su pez teju sta-wiznarjow podate powse wo runoasnych powostankach Sowjan-stwa dosponje wrohdne. Wone namakaju so w sldowacych kruchach:

I. Pola Buchholtza: Str. 7. Die Einwohner sind vorjetzo f a st durchgehends Deutsche und zwar schsischer Ankunft, daher auch die Niederschsische, oder Plattdeutsche Sprache daselbst ge-redet wird. Sie theilen sich in den Bauren, Brger, Geistlichen, und Adelstand, davon aber nur der Adel und Brgerstand als wrkliche Landstnde auf den Landtagen und zwar unter dem Namen der lblichen Ritter- und Landschaft, erscheinen.

Anmerkung. Was diese Einwohner betrifft, so werden unter ihnen im Frstenthum Wenden und Herzogthum Meklenburg zwar noch hie und da einige, doch sehr wenige Wenden**) angetroffen, sie kommen aber nicht mehr als eine besondere Nation in Anschlag. Doch mgen wol die meisten Bauren aus Wendischem Geblte entsprossen sein, wie-wol sie die Sprache derselben lngst verloren haben.

Str. 86. Man knnte wol sagen, dass sowol die Wandalen als die Slawen eines des andern Sprache angenommen; denn man findet in der noch itzo in Meklenburg und Lneburg be-kannten wendischen Sprache von beyden fast gleichviel Worte. Es kann zu einem Beyspiele das daselbst bekannte wen-dische Vaterunster dienen: Noos lolga Tatta, iis wannew, geiljona wadatu jan mank ta Nom. Kumm t Ritje, t. Wilje neke bung te kak, dak noosim noos daaglitja Sceibe, dok noosin dans du kakma, noos du Sonneicz, perdodim ni noos Waversoking, noom witung skef

*) Str. 21. **) To rka: Sowjenjo.

40 A. J. Parczewski:

deta.*) Dieses Gebet haben wir aus dem Munde eines Lne-burgischen Wenden empfangen, und nachgeschrieben, wie er es ausgesprochen. Er war so ungelehrt, dass er weder seine eigne Rechtschreibung verstund, noch es anders verdeutschen konnte, als durch Hersagung des deutschen Vaterunsers: wir knnen also fr die Rechtschreibung hier eben nicht gutsagen, noch uns rhmen, eine richtige Uebersetzung zu liefern; doch dnkt uns, dass folgendes ziemlich zutreffen sollte: Unser heiliger Vater, der da ist allenthalben, geheiligt werde in gemein dein Name, komme dein Reich, dein Wille sey gut im Bsen, gieb uns unsre tgliche Scheibe (Brodts), schenke uns die bsen Thaten, (wenn) wir geben (sind) Vershnung (vershnlich), verthue uns nicht bey (in) die Versuch-ung, weitere (entferne) uns vom Bsen (Uebel).

Str. 173. Wir haben sonst oben in der Einleitung 5 in der Anmerkung bemerket, dass jetzo auch die Hochdeutsche im Gebrauch sey; und thun noch dis hinzu, dass die brigen Wen-den, deren Anfangs weit mehr gewesen, als jetzo, auch die Deutsche Sprache lernen mssen, weils sie keine andre gehret, und in keiner andern gehret worden; darber aber ihre Sprache am meisten verlohren gegangen, so, dass man ihre Nachkommen nun nicht mehr von den Deutschen unterscheiden kann, ausser an den wenigen dunkeln Orten, da die wendische Sprache neben der Deutschen geredet wird.

II. Pola Francka, ki je te sowjanski wtena po Eccar-dowym wudawku wospjetowa, namakaju so sldowace wuprajenja:

W prnjej knizy str. 217: Die heutigen Wenden im Dannebergischen sprechen es Syunti-withiu aus.

W druhej knizy str. 6: So entstand auch dieses daraus, das alhie eine Sprache aufkam, die ein Gemenge von der Wen-

*) Tudy wotiany wtena njeje ze rta Meklenburskeho, ale Lne-burskeho Sowjana wotpisany; wn so w mnohich variantach rozdluje wot znatych textow Leibnitza, Mllera a Henninga; hladaj Pful: Pomniki Poo-bjan Sowjaniny w asopisu Maicy Serbskeje 186364, str. 42, 83, 192; je pak, ka to widimy, jara hubjenje a skepsanje zapisany.

**) Kniha I, str. 216.

Wo asu wumra Meldenburskich Sowjanow. 41

dischen und Deutschen war; wie man an denen im Danneberg-schen noch brigen Wenden erkennet.

Tute sowa Francka bychu hie dwlowanje zbudi mhe, kajki dl Dannebergskeho hrabjowstwa a kajkich Sowjanow m-jee stawizna w mysli, ha derje znatych Sowjanow na lwym brjozy obja abo w Meklenburskej. Danneberg leee na lwym brjozy obja, nhdy pak mjachu jeho hrabjowje te w juno-wjeornej Meklenburskej swoje wobsedestwa, mjenujcy: Dmitz, Jabel, Grabow a Marnitz. Tehodla me njewste by, to je Franck mysli, hdy wo Danneberskich Sowjanach pisae; pak by mh mni Danneberske hrabjowstwo we wuzkim zmysu teho sowa, pak nhdue jeho wobsedenstwa w Meklenburskej. To druhe zda so mi wrohdnie, dokel Danneberg hromade z Lchowskim hrabjowstwom be tehdy dawno hio wotwisny wot Lneburskeho, potom pak Cellskeho (Zelle) knjeestwa a Franck sam, hdy mjee tamniich Sowjanow w tak mjenowa-nym Wendlandu w mysli, mjenowae jich Wendow w Lne-burskim abo w Lchojskim wokrjesu.*) Dwlowanje w tutym nastupanju je Buchholtz cyle jasnje a dosponje rozsudi, hdy wn wuraznje wo Sowjanach w Meklenbnrskej powda a tu-tych wot Lneburskich Poobjanow rozeznawa, jako te wot tych, ki bchu jeno penmeni potomnicy Sowjanow, sowjanscy pak hiom njemachu. Potajkim memy bjezdwlnje powde, zo hie w poojcy XVIII. ltstotka Sowjenjo mcni swojeje na-rodneje re w Meklenburskej so namakachu; bchu to zrudne powostanki lpeje zadenose, kotre peshane a wusmane wot Nmcow, pez stadium womory pomau k dosponemu wu-mru a ichemu rowej so pibliowachu.

*) Den Ursprung des Guten nannten sie Belbog; bel aber hiess weiss. Die heutigen Russen nennen es bella, und die Wenden im Luchoischen Amte biala. Kn. I str. 212. Als die Wenden zu unsern Werlern und Winu-lern kamen, so nahmen sie auch die Art ihres Gtzendienstes an, wie dann mit der Zeit, sowohl den Sitten als der Sprache nach, ein vermischtes Volk aus diesen und jenen ward; wie man insonderheit sehen kann (was die Sprache betrifft), wenn man das Vaterunser, welches Latomus auf Alt Scy-tisch aus Lazio angefhret, gegen dem Wendischen hlt, wie es noch je tzo die Wenden im Lneburgischen beten, als welches sehr mit deutsch vermischet ist.

42 M. Hrnik:

Wobenio je rozsudi, w kotrej stronje ta poslednja ha-oka sowjanskeje lipy w zemi Niklotowych potomnikow so zelenjee. Wste je, zo be to nic jeno w jednym mstnje. Buchholtz jasnje wupraja, zo je sowjanska r zawostaa w n-kotrych wopuenych mstnach we wjwodstwje meklenburskim (Herzogthum Meklenburg) a wjechowstwje sowjanskim (Frsten-thum Wenden). K tutemu lietej so mse Dmitz a Grabow, nhdy wobsedenstwje Danneberskich hrabjow. Hdy pak pi-pomnimy, zo te Jabelska hola w prjedawich asach k tutym wobsedenstwam suee a to je w XVI. ltstotku wo Jabelskich Sowjanach Marak napisa, tehdy memy cyle wrohdnje po-wde, zo be wona jedyn z poslenich wukhowow sowjanskeho iwjoa w Meklenburskej XVIII. ltstotka. K temu pinoowachu wot dawna historiske wobstejnose. Tam na khudej a njepdnej Jabelskej zemi nmske zasydlenje so njerozrjee a hio w XIII. ltstotku, hdy nmscy kolonisi cyu Meklenbursku zapawichu, wosta Jabelska hola jako sowjanska kupa wosrjed nmskeho morja.*) Tehodla te deree so w njej tak doho zastarska r poobskich Sowjanow. Hdy poslednje jeje zynki zamjelknychu, wste njeje; wropodobne je so to stao hromade z wumrom Lneburskich Poobjan w kncu XVIII. abo w zapoatku XIX. ltstotka. Ntko pak sua so slawistam tuto zrudne w Jabel-skej holi wukhowane pohrjebnio Sowjaniny hie pepytowa w ethnografiskim nastupanju.

Micha K. Bobrowskij a Izmail J. Sreznewskij wo Serbach.

Poda M. Hrnik. W pedsowje naeho asopisa l. 1848 spomina dr. Klin,

prni pedsyda M. S., na slawistu Jzefa Dobrowskeho, kotreho

*) Land Jabel war noch ganz slawisch, was es, seiner Drftigkeit wegen, trotz wiederholten Ausbietens zur Location auch geblieben ist, einzig und allein in Meklenburg. Ernst, Die Colonisation Meklenburgs im XII. und XIII. Jahrhundert w Schirrmachera Beitrge zur Geschichte Meklenburgs vornehmlich im dreizehnten und vierzehnten Jahrh. Rostock 1875. II. str. 26.

Micha K. Bobrowskij a Izmail J. Sreznewskij wo Serbach. 43 wotpohlad lpeho pznaa serbskeje re k nam, t. r. Serbam, piwjede. Pez to, powda wn dale, pidechu zasubnje skutkowace sowjanske wosebnose, knjea afak, Palack, Hanka, tr, Purkyn, elakovsk a druzy nam pozdio do zna-jomstwa. Pdla mjenowanych pak su w Klinowym asu te nkoti druzy spominanja hdni, dokel su Serbow wopytali a wo nich potom pisali. Tn kr wopomnju dweju z nich Rusow Bobrowskeho a Sreznewskeho.

I. Micha Kiriowi Bobrowskij be kanonik-unita a professor

na bohosownej fakule university we Wilnje. Jako znaje we-lakich jazykow bu wn w universitskej rade wuzwoleny, zo by theologiske studium na najwaniich europskich fakultach we Winje, Romje, Parizu a w Nmcach pzna a pdla te wob-stojnose literatury w druhich sowjanskich ludach. Najprjedy wotjde w nazymje 1817 do Roma a wri so, we welakich krajach pobywi, 1822 domoj.

Z jeho dnjownika a rukopisow, we Wilnje zakhowanych, podachu njedawno Sawjanskija Izwstija l. 1889 w isle 18 a 24 nkotre wupiski, z kotrych nas wzo powse M. Bobrowskeho wo Serbach, bohuel krtke, wosebje zajimaju. Tam so takle powda:

Wotjwi z Pariza w prnich dnjach meje 1822 pide Bobrowskij pez junu Nmsku a Saksku 17. junija do Budyina, hde mjee z Dobrowskim so zetka, zo bytaj po uicach puowaoj. Dla zeznaa re, naokow a iwjenja uiskich Serbow chcytaj wobaj wuenaj wobjzdi Hornju a Delnju u-icu a dale ha do Meklenburga. Tola wobstojnose nuzowachu Dobrowskeho, wotmyslene puowanje do meje nasldowaceho lta 1823 wotoi; ale Bobrowskij, namakawi pohosinstwo pola znajerjow a lubowarjow serbskouiskeje literatury, biskopa Loka*), kanonika Fulka**) a diakona Lubjenskeho***), wuiwae n-

*) Lok, Franc Jurij, Serb z Kulowa, b wjeleeseny tachant budyskeho kapitla wot l. 1796 (biskop wot 1801) do 7. septembra 1831.

**) Fulk, Mikaw, b senior kapitla wot l. 181929; je serbscy spi-sane prdowanja zawostaji.

***) Lubjenski, Handrij, wjelezasubny serbski spisowa, b wot lta 1817 diakon pola s. Michaa w Budyinje, wot 1827 fara, wot 183140

44 M. Hrnik:

kotre dny swojeho pebywanja w Budyinje a Zhorjelcu, zo by wobstojnose serbskeje literatury, historije a wosebitose serbskeje re spzna. Po jeho wobkedbowanjach be serbska r u-ianow sylnje skaena pod wliwom nminy:*) jeno wjesnjenjo a nie klasy manow rozmowjachu so w swojej narodnej ri; jeno duchownstwo (nic jeno katholske, ale te protestantske) starae so wo zakhowanje wtcowskeho jazyka; wuiwanje so-wjanskeje (serbskeje) re w Boej subje, w rozwuenjach, pr-dowanjach be jenika pilenos, kotra prostemu ludej r jeho prjedownikow pipominae, peto w ulach ju njewuachu a hio tehdy (1822) prcowachu so wo zanienje serbskeje re w lite-raturje. Wuprajowanje pronominow, z vokalom .o spoinacych, z pistajenjom konsonanta w dopomina na jazyk wjesnjanow w Bostockim wokrjesu: wn, wona, wono atd.

W Sawjanskich Izwstijach pistaja P. Bobrowskij, zo su zajimawe wobkedbowanja ze zapiskow wo pebywanju M. K. Bo-browskeho woiane w Dzienniku Wileskim l. 1824, I. str. 261283. Lto pozdio wude ruski peok tutoho nastawka we Wstniku Jewropy. Snad nam ncht original na peoenje a woienje dobroiwje psele!

primarius nmskeje wosady. Do l. 1822 b hakle nkotre krlue, nowy wudawk biblije a nkotre kniki wuda. Tehdy hio wjele spisaweho Tece-lina Mta njeje Bobrowskij wopyta.

*) Wo tehdyej ponmskej prdaskej serbinje pisae I. J. Sreznewskij hie 1844 w urnale minist. narodn. prosweenija: Dyrbi so praji, zo je r w serbskich prdowanjach zcya wjele mjenje ista, dyli we wch druhich spisach. Duchowni, zwueni nmscy re, nic jeno re, ale te mysli, machu im mjenje wuekny zmylkam peiwo ri we rtnym wu-kadowanju, a potom piwuichu so k tutym zmylkam, jako k nemu pra-widownemu, wuachu je jedyn druheho a zapichu je. (Tak ponmske su hio najstare serbske rukopisy a knihi, wosebje z nminy peoene, jako katechismy, biblija, spwaske atd. Red.) Haj te hie ntko spisuja mnozy, hdy so na prdowanje pihotuja, jeho wopijee nmscy, a hakle na pr-dani peouja swoje nmske prajenja na serbski jazyk: kak ma tu pe-mysli, je-li tn abo druhi nmski wuraz duchej serbskeje re pihdny! Lud njeje (hie) ue za pistojnos w nastupanju swojeje re zhubi, a je druhdy duchownym swoju njespokojnos wupraji; tola piwuenja pemocuja so jeno ze spznatej wolu, a tajka wola, kotra swoju r pzna chce, je hakle ntko so wubudia!

Micha K. Bobrowskij a Izmail J. Sreznewskij wo Serbach. 45

II. Izmail Iwanowi Sreznewskij, sawny slawista, wot l. 1837

professor w Charkowje a wot l. 1847 w Ptrohrode, be w le 183942 wjacy kr we uicach, te hie l. 1860.

Jeho powse wo Serbach, ze zahorjenej lubosu spisane, drje su w l. 1842 a 1843 zestajene a w meji 1844 w urnau Minist. narodn. proswenija wozjewjene pod napismom: Istori-eskij oerk serbo-uickoj literatury (str. 2666). Do-kel je wustojny nastawk naim Serbam mao znaty, zdlu z njeho, to na tamny as znowazbudowanja Serbstwa so po-ahuje. Wzo witke nadije njejsu so dosponje dopjelnie; tola wostawa zajimawe, to je Sreznewskij tehdy tajkele wo Ser-bach pisa.

Mjez tym zo E. Smole may piruny sownik (t. j . May Serb z l. 1841) ie dawa, je P. Jordan z pomocu rukopisneho sownika Lubjenskeho a jeho pedkhadnikow wjeti hornjouiski sownik zestaja a najskerje njebude z woienjom so komdi. Wot jeho dokadneho znaa hornjouiskeje re, wch druhich sowjanskich a mnohich nowych europskich memy knihu wo-akowa, kotra bude kedbnose wch Sowjanow dostojna, z tym ble, hdy esowanje, kotre je sebi w swojej wtinje doby za lubos k njej a za literaturnu dawos, rukuje za podpru wot wch, koti ze zbranjom serbskich sowow so zajimuja. Na rnicy a sowniku delnjoserbskeje nare da Broni.*)

Studowanje narodnose namaka mjez Serbami peco wjacy lubowarjow. Wjele pomhae k tomu Wuene Towastwo w Zho-rjelcu, kotre Lausitzer Magazin wudawa, jako te Towastwa w Lipsku, Budyinje a Wrtsawju. Klin, Preusker a mnozy druzy napisachu hio nastawki wo naokach a wanjach, serb-skich staroitnosach a podawiznach jako pikad za mody splah; a z tutoho nadije poneho splaha wude hio wobdarjeny lite-rator Mosak-Kosopolski, kotry chce, ka syimy, wobrnemu spisej wo serbskej narodnosi so poswjei.**) To bude zawrno

*) Knizy njejstej wuej. Red. **) Njedawno wude jeho nmski peok afakowych Sowjanskich

Staroitnosi.

46 M. Hrnik:

drohotny wopomnik literaturneje dawose Serbow w prnjej poojcy 19. ltstotka.

Pi njepestawacym rozwiwanju lubose k narodnosi a k womu narodnemu njemee bjez wuspcha wosta, te horli-wos w zbranju narodnych psni, pisowow a z cya narodneje podawiznoweje literatury, w im su Serbja runje tak bohai, jako witcy druzy Sowjenjo. Pokhilnos k tomu, zbudena po zboownych pospytach Antona*) pez njezapomniteho Lubjenskeho, rozri so jara. Wothladujcy wot druhich spominamy na Zejlerja, Jordana, Smolerja, Bronia a Markusa.**) Prni to zbrachu a zbraju pomniki narodneje literatury w Hornjej uicy, po-slednjej dwaj w Delnjej. Wosebje wane su da Smolerja. Dowolam sebi wo tutym adnym modym muu***) wospjetowa, to wo nim Wjacsawej W. Hankej pisach: Wn je pikad za tych, koti so lubowarjo a znajerjo narodnose mjenuja. Wn njebjerje mnohe na sebje, chce jeno swoju domiznu zezna, ale za to zeznawa ju nic jeno tak nkak; wn je so dosponje naro-dowc sini, wobkhoduje swj kraj wude, jako swj, jako dawno znaty, jako narodny, a pepodawa swoje pepytowanja nic jeno do zapisneje kniki, ale iwemu narodej, je z om a z duu iwy za swoju samsnu narodnos. . . . Syo jenu pows, je ho-towy, druhu powda; rejujo z wjesnjanku pispwuje jej psniku, kotru je wona pozabya; pi dopjelnjenju stareho naoka njeje jeno pihladowa, ale te sobuskutkowaca wosoba, a jako njepeel woho hubjeneho stareho, wstawa wn jako injan w uu k womu dobremu staremu: z jenym sowom, zahubjejo so do narodneho iwjenja je sam z nim pewzaty. O, hdy by kdy europski narod po jenym Smolerju m na tajku libu luda, kaj-ka je w serbskich uicach, a jelizo bychu wzo tui ludo srdki mli, zo bychu swtej wo swojich pepytowanjach mhli wozjewje, by so druha droha europskej historiji, filologiji a filo-sofiji wotkrya! Ja sym peco pznae narodnose lubowa, m-jach je za wane a mach sebi wanos toho ze syllogismom dopokaza: Smole je prni ze iwjenjom mi to dopokaza. A to

*) Hl. asopis 1882. **) Hl. asopis 1882. ***) Smole b tehdy woprawde mody; peto narodi so 3.mrca 1816.


hie memy wot njeho woakowa! Wn je hie mody, je hakle zapoa swj pu: Daje mi pekhodi praji wn sam ,,a da-li Bh iwjenja a strowja, da te serpnos k wu-enym dam.*) Smolerjej dakuja so Serbja a witcy so-wjanscy lubowarjo narodnose za jenu z lpich zbrkow narodnych psni, kajke su Sowjenjo do toho asa mli. Prni zwjazk je hio wuo a wobjima psnje hornich Serbow (331); druhi, hde so delnjoserbske psnje zmsa, so hio ii. K psnjam su pi-pooene: jara krasny zawod, nmski peok, dokonjany wot do-stojneho sobudaerja Haupta, hosy wjeteho dla psni a jara zajimawe pispomnjenja. Ze woho je wide, zo bu tuto wudae pihotowane z lubosu k pedmjetej, z lubosu k narodej, z tym nutrnym peswdenjom, zo je kdy lud, ki ze swojeho ducha mdnose a iweje mocy rjane a nadobne a wne podi, wulki a mcny a poestny, byrnje by najmjei a zabyty atd. (w ped-sowje k zwjazkej I). Ti towastwa modych lubowarjow lite-ratury, wo kotrych horjeka spomnich, dyrbjae dokni, to bu z tajkim byom wot Smolerja a Haupta spoate: wone maju hio pekrasne zbrki za wudae narodnych pisowow a prajimow, basnikow a podawiznow. A z kajkej sprcniwosu woni to zhromaduja! Mjo w pomjatku wutrobnu horliwos Smolerja de mody uian, hdy as wotdychnjenja wot syenja professorskich pednokow nastupi, z rancku na khribjee na pu-owanje po swojej lubej domiznje, jako na rozwaliny Persepola abo Pompeji, a bywajo mjez swojim narodom, zapisuje na listki swojeje listownje, tokuli me druhe sobustawy jeho towastwa zajima: sowo abo wuraz, hs psni abo narodnu pows, hru di a wosebitose drasty a wumnjenja pi wobrjadach, a wot-znamjenje hrodia a so zhubjowace dopomnjenki minyose. Moda wutroba bije z poetiskej myslu; ale wn zaderuje jeje nawalnose w peswdenju, zo wona jeho hie mcnio po-zbhnje, hdy je prjedy wopseny w pznau swojeho naroda, w spznau, do kotreho dyrbi sam prjedy pinoe swoje erpatki, zo by potom prawo m, zhromadny pokad wuiwa. Wn je woprawde bjez pirunanja blie swojemu narodej, dyli na mody

*) asopis skeho Museum 1840, str. 405.

48 M. Hrnik:

owjek; wn je sam z naroda, syn wjesneho duchowneho, wu-erja abo ratarja; tola kak by trjeba byo we wstym kruhu so narodi, zo by lubowa swoju wtinu a esi swoje narodne! Jako snco rostlinje na stepi a sadowemu kwtkej je wtina wm nam jenika, a wot wch me jenak lubowana by.

Po rozpomnjenju, kak studowanje narodnose a pomnikow narodneje poesije na rozwie krasneje literatury skutkuje, po-wda S. takle:

Zejle je ducha swojeho naroda zapija, tak zo buchu mnohe z jeho psni hio narodne abo ludowe, a zo so spwaju, ka staroitne psnje na polu a pi reji. Jeho wobrazy serbskeho bya sceny z ludoweho iwjenja su iwe a wrne, r w nich je prosta, tak zdalena wot woho hordenja a nuenja, kajka me jeno r narodneje poesije by.

Khwali hie Jordana a Smolerja jako nadije poneju poetow (kotraj pak staj jeno mao psni spisaoj), a spomina, zo chcetaj najlpe poesije druhich Sowjanow peoi. Te ma nadije na rjdku modostnych poetow a spisowarjow, a praji dale:

Druzy hotuja so k ekemu a sawnemu skutkej zestajenja staronarodnych poemow po pikade ruskich a serbskich, kajke snad su nhdy te Serbja spwali a potom je ze zhubjenjom swobody zhubili a tohorunja wjeti dl historiskich dopomnjenkow. Minjene zbudi, njewopuejo ani historiju ani narodne poda-wizny, to je jedyn wyich nadawkow za poetow; a tak chceda modi Serbja ini.

Hie raz dyrbju wo Lubjenskim spomni; wn myslee te wo serbskim literaturnym asopisu, a ha runje so jemu nje-poradi Serbsku Nowinu z rukopisneje na ru drohu ia pozbhny, pisua tola myslika jemu. Zwana je to myslika, wudawanje asopisa spoina za lud podra sta tysacow, hdy hie millionowe sowjanske ludy njesmda na to mysli. Tola je so mu namaka, kotry sebi wotmysli ju woskuti. Jordan spoa njebojaznje tuto do, a 1. januara 1842 wuda swj prni list Jutrnika, Nowiny za Serbow. Wikowaki poachu tute njewidane listy w swojich korbach wukadowa, a lud poa je kupowa, pao za kdy po podra kopjcy, sam pesapnjeny a wjesoy, zo ma te swoje nowiny. Ducy raz za tyde z man-


skich wikow, kak by njekupi z poprjancom za swoje do te nowiny za sebje list, w kotrym me nade wo starym a nowym, dobru radu za hospodastwo, a zmuitu pse, a wjesoe powdako, a spodiwnu basniku, kotra byrnje z datstwa znata, so tola ita jako nto njesyane. Narod a literatorowje spznachu, zo je to do dobre, a njezade po lta, zo so te druhi asopis zjewi Tydeska Nowina, hie ble po sode prosteho ludu piprawjena,*) te po podra kopjcy za iso. Na druhe polto poa Jutnika w msanych zeiwkach na rjanej papjerje wukkade, iana z krasnymi a hio nic nmskimi, ale aanskimi pismikami w nowym prawopisu, jara wustojnje pi-mrjenym charakterej nare. Ntko bjerje Smole**) wudawanje Jutniki na so, dokel je Jordan z dom zajaty jako docent sowjanskeje literatury na universie w Lipsku a jako wudawa sowjanskich ltopisow (Jahrbcher fr slawische Literatur, Kunst und Wissenschaft). Memy wsi by, zo Smole wudawanje Jutniki dostojnje zderi a zo kdy zeiwk wudebi z na-stawkami, kotre su zwdiwose kdeho zdaneho Sowjana dostojne. Tak rozkwa khuda literatura khudeho uiskeho na-roda peco ble w swojim skromnym, ale krasnym kwu. A to bude z njej a z jeje narodom? Wostanje wona hio wo-pomnik podarmowych prcowanjow sabeho naroda, kotry z nimi sebje mori? Bh w, ale Serbja ani njemysla zhubi swoje nadije, woni takrjec peco ble woerstwjeju w swojej narodnosi a wospjetuja w swojej psni: Tra dyrbi Serbstwo, zawosta a serbska r so zmahowa atd. (3 strofy Zejlerja.)

Zrudnje hlada na was waa ma, di Sawy, jako Kollar praji, podnurjatej-li so, dw samotnej dicy, a tola njesetej so wj dale a me by, zo howrjate morjo waju wunjese do zbo-owneho pistawa peelstwa a wzajimneje dowrnose narodow.

Zo je Sreznewskij sam w Serbach tehdy jara witany by, dopokazuje pispw naeho H. Zejlerja***) a k tomu we azu 10. winowca 1840 drje do pomjatnika jemu pipisane sowa:

*) To rka: wjeteho dla, evangelsko-lutherskeho. Pirunaj: W. Bogu-sawski a M. Hrnik: Historija serbskeho naroda, str. 124 atd.

**) To so njeje stao, a tak zade tn asopis hio z druhim zeiwkom. ***) Hl. Handrija Zejlerja zhromadene spisy, zwjazk I., str. 121.

4

50 M. Hrnik: M. K. Bobrowskij a I. J. Sreznewskij wo Serbach.

Z tym chcye pismo swojeje ruki a nkak dopomnjee swojeho mjena Wam sobu da z horliwym adanjom, zo bychu peco zboowne a peelne hwzdy Was wjede, ha pidee zaso pod kryw Minervy Charkowskeje do wtcneho domu Sreznewskich Handrij Zejle, duchowny we azu w pruskich uicach.

P i spomnjen je . 1. Horjeka na stronje 45 mjenowany rukopisny sownik J. P. Jordana bu potom hie wot K. Bohuwra Pfuhla rozmnoo-wany a wude jeho prni zeiwk (48 stron) z nmskim pedsowom 30. ha-pryla 1844 pod napismom: Serbonmski sownik, wudaty wot Kheana Bohuwra Pfuhla a dr. J. P. Jordana. ADuran. W pedsowje powdataj spisaelej mjez druhim wo potrbnosi sownika: Denn wir ehen nur zu deutlich ein, da alle un ere literari chen Be trebungen vergeblich ein werden, o lange wir nicht ein ziemlich voll tndiges Wrterbuch un eres Sprachdialektes

haben, an der Hand de en wir dann allmhlig weiter chreiten knnen. Und darum thut Eile vor allem noth." Duchownych a wuerjow wo zbranje wurazow z ludu napominawi prajitaj, zo sownik dale wudataj, jelizo z naj-mjea 200 pedpaerjow so nadede, a wozjewjataj: Es i t nicht un ere Ab icht, von un erer Arbeit irgend einen Nutzen zu ziehen; der Reinertrag der= elben oll vielmehr ganz zur Grndung eines Fonds zur Herausgabe

guter fr das wendi che Volk in der Lau itz be timmter Schr i f ten ver= wendet werden." Dale prajitaj, zo je sownik hio dopisany a zo bude z cya pez 20 listnow. Tutn fonds bu w l. 1847 dozaoena Maica Serbska; sownika pak wuda so jeno prni zeiwk ntko hio adnostka.

2. Wot Sreznewskeho jako prekrasnyj trud khwalena rnica P. Jor-dana je ble znata a ma napismo: Grammatik der wendi ch= erbi chen (nic: orbi chen) Sprache in der Oberlau itz. Prag 1841." Zajimawa je na wobalcy

woiana naws, z kotreje sldowace wuzbhujemy: Nch t der Grammatik bedrfen wir jetzt vor allem anderen ein erbi ches Le ebuch, welches in einer Reihe intere anter Auf tze aus dem Gebiete des Schnen und Angenehm= Belehrenden in correcter und flie ender Sprache nicht nur un erem Volke eine angenehme und erheiternde Lectre gewhrt, ondern auch denjenigen, welche ich mit der Erlernung un erer Sprache befa en, auf zweckmige Art die Mglichkeit darbietet, in den Gei t un erer Sprache tiefer einzudringen und ihn in einer ganzen Eigenthmlichkeit voll tndiger und reiner aufzufa en, als dies durch eine Grammatik berhaupt ge chehen kann. Ein olches Le e= buch nun bin ich ge onnen, im Anfange des knftigen Jahres herauszugeben. Da es aber mein Wun ch i t, da ich in die em Buche alle un ere Krfte vereinigen, damit etwas tchtiges und nicht nur un erem erbi chen Volke, ondern auch den brigen Slawen Gengendes zu Tage gefrdert werde, o

fordere ich hiemit alle meine Mitbrder auf, mich bei die em Unternehmen mit chriftlichen Beitrgen zu unter ttzen." ada wosebje powstki a basniki, psniki, pisowa a prajenja z ludu. Pdla tutych narodnych (nationell) pinokow je jemu luby kdy prnjotny nastawk, der durch Schnheit der Dar tellung und Reinheit und Correctheit der Sprache einen Werth fr

Dr. E. Muka: Nowe dodawki k textam ludowych psni. 51

un ere zu erweckende Literatur hat. Nur wenn wir a l l e f r e inen tehen, kann bei un eren chwachen Krften etwas Gutes gelei tet werden. Und ich glaube, es i t hohe Zeit, da auch der Serbe aufwache aus dem tau end= jhrigen Schlummer, in den ihn fremder Einflu und eigene Ver chuldung eingewiegt, zum Selb tgefhl und Bewut ein einer National=Kraft; denn on t wird die Hand des Schick als ber kurz oder lang ihn aus der Reihe der

Vlker aus treichen und aus dem Buche des Lebens einen Namen vertilgen." Tak horliwje pisae modenc J. P. Jordan w Prazy 30. hapryla 1841.

Nowe dodawki k textam ludowych psni. Podawa dr. E. Muka.

Podawam tu nowu zbrku z wjeta variantnych abo te wudosponje-nych serbskich ludowych psni, kotre sym na swojim puowanju ze swojim lubym peelom Adolfom ernm pez Hornju a Delnju uicu a pez na-mjeznu krajinu we wulkich przdninach 1888 nazbra. Hosy k nim je A. ern hio w hudbnym pidawku k poslednjemu zeiwkej tutoho aso-pisa (w ltniku 1888 ze. II: Druha zbrka narodnych hosow uiskoserbskich psni, 117 isow) wozjewi. Ke kotremu tutych hosow jedyn abo druhi text mojich psni sua, sym wude pispomni.

I. Hornjoserbske psnje. 1. J u d a o w a p e r a d a .

(Pir. Smol. I, 276. A. ern, o. 41.) Khodi je Bh wjeren atd.

Zady rjadki 48 zasuwa so w tam woprawde pola Smolerja wobstejacej mjezerje tele 16 rjadkow:

Juda spnje peda Swojoh knjeza mitra Za ticei slborn, Kotre be p(h)ra. Za te ticei slborn Booh khlba nakupi, Z nim khwatae spnje Zas k mitrej na hospodu.

Bh Knjez tn khlb ama, Japotoam jn dawa, Zrudny na nich hlada, Zrudny ha do smjere. Japotoljo wy moji, Koti se wy bjez wami, Ki se mje pedali, Droho se mje njedali. atd.

Sknnje po rj. 72 so zasuwa tale strofa; Juda dee zrudny: Ru so aby njeru, Teho sym ja winojty, Zo sym swojoh knjeza peda. (Sprjejcy.)

4*

52 Dr. E. Muka:

2. Serbske holio. (Pir. as. 1883, str. 33. A. ern, o. 1.)

Wot 18. rjadki spwaju pedlie w N o w e j Wsy dosponio takle: Ja sym wam dobra pela, Ki kudel petrjebam, A kda moja piaka Mi rjane pasmo da. A hdy je desa wotbio, Mje wjede luby dom. Haj namaj je so lubio, Du dobru nc i dam.

A naa stara maeka, Ta njebde na mnje za, Zo luby mje dom pewoda: Wak sym joh njewjesta. A hdy do oa lham so, Mam w myslach lubeho; A to je moja nadija, Zo bdu joh mandelska.

(Hana Mikanec.) 3. Knjeni wowerjowa.

(Dospony variant Smol. I. o. 125. Hs p. A. ern, o. 2.) Hna je tam wowe swoje wowcki won Nimo mi hajka zeleneho,

Tyrajrudyrum tralalalala, Nimo mi dwora knjeeho. Nichtn tam domach njebe, Holo tam na prozy stejee,

Tyrajrudyrum tralalalala, W ornej d drase ha do zemje. Koho d aruje, holeo? Stej i wumrjeoj nan aby ma,

Tyrajrudyrum atd. Aby jo luby e wopui? Mi njejstej wumrjeoj nan aby ma, Ale lubeho nimam aneho (w)jac*) Tn je mi wumrje ped ltom. Holo, hdy bych i radi sm, Bych i ja radi wowerja, Tajkeho pyneho wowerja. Woweske ony maju dobre dny, W zymje wone sydaju w opoj stwi, Dobroh sej kofeja nawarja. Burske pon ony sej peproa, Kany tej butry sej pedada A rjaneje drasty sej nakupja.

*) Sobuzynki w spinkach so njewurjekuju. Druhdy je za wupadnjeny sobuzynk apostrof stajeny.

Nowe dodawki k textam ludowych psni. 53

Sya pak burski wotrok b, Kak holeo wowe namowja, Zo dyrbi by jeho mandelska. Hnydom wn pibi k holeu: Ach, njebje sej, holeo, wowerja, Bje rdo sej burskeho wotroka. Burski tn wotrok tak ie spi, Wowe so wjele raz wobroi, Ze spanja husto e wubudi. t je tu psniku wuzwoli, Tn dyrbi dosta wulku zdu,

Tyrajrudyrum tralalalala, Na posledku pak ibjecu. (Nowa Wjes n. Spr.)

4. (Text k . 37 prnjeje zbrki nar. h. A. ernho w as. 1888 ze. I.)

:,: Brate luby mj, :,: tklej sym ja zhoni, t je nae hobje honi, Z kijom do nich mjeta . . . . (Nowoslicy.)

5. (K . 40 prnjeje zbrki nar. h. A. ernho w as. 1888 ze. I.)

Msto Ja sym wida abo Znjesa kaka spwa so wokoo Panic te: Zady naich ibanec Tam stoji ona z drodemi.

6. adny luby. (Hs pola A. ernho o. 4.)

We mi, we mi, we wulkej mi :,: Mj luby widi njej. :,: Haj, kak d (ch)ce wn widi by, :,: Hdy wn tu nihde njej? :,: Tam w rku naoh twarjenja Sym ja e (h)ladaa, Sym ja e a

časopis maćicy serbskeje 1889

Documents

Transcript of časopis maćicy serbskeje 1889