časopis maćicy serbskeje 1883

A S O P I S

MAICY SERBSKEJE 1883.

Redaktor:

M i c h a H r n i k .

Ltnik XXXVI. Zeiwk I.

(Cyeho rjada i s o 67.)

B u d y i n. Z nakadom Maicy Serbskeje.

A S O P I S

MAICY SERBSKEJE 1883

Redaktor: M i c h a H r n i k.

Ltnik XXXVI.


Namjezne ludowe psnje. Druha zbrka wot dr. E. Muki.

Na puowanjach, kotre jako tudent po Serbach injach, zo bych kraj a lud zezna, sym te w namjeznych krajinach srjed Hornjeje a Delnjeje uicy wokoo Komorowa, Grdka a Mua kowa poby a po mnosi ludowe psnje a bajki napisowa. Dl namjeznych psni (12), kotre bchu mi pedlie w Terpjom pola Grdka spwae, je hio w tutym asopisu (1. 1875, str. 108 sll.) woiany. Tudy wozjewjam w druhe namjezne ludowe psnje a varianty, kotre hie w swojich zapiskach namakach. Je jich 24. Trjebinske a Bowodowske (isa 114) sym swjatki 1877 a Slepjanske (isa 1520) w mrcu 1878 nazbra. iso 21 je z Wochoz a 2224 su z Terpa. Sknnje chcu tudy hie pispomni, zo je prnjej namjeznej ludowej psnicy a to z ikec pola Komorowa wozjewi H. Jrdan w uianu lta 1865 w isle 4: Na zelenu Marju a) Naltko se nam pibliijo; b) Chcyli my nto spwa. K tutym psnjam sym nkotre hie nje znate hosy napisa, kotre su sobu z nkotrymi druhimi w sam snym asu nahromadenymi w pidawku k tutomu zeiwkej a. 115 zdlene.

1. Syrotka. (Smol. I , str. 155.)

Wujla*), wujla syrotka Domoj glda maeku. Zetkal jo ju jeden mu, Tajki stary diwy.

to ty placo glicka, Mja luba dowcycka? e su lude wote me, Mja ma ta njetido.**)

*) W tutej zbrcy pie so 1 za palatalne 1 (ki so w Hornjej u icy zwjeta ka w abo ,,u wupraja), lj za mjehke 1, zo by ita na tamnie wuprajowanje kedbny by, hewak wzo w pismje jeno a 1 (nic lj) trjebamy. Redaktor.

**) Nkoti wuprajeja pt za p. 1*

4 Dr. E. Muka:

B na kerchob zeljony, Wuspiwaj tam wena. A ti mle zawolaj: Mja ljuba maeka! Mja ljuba maeka, Pj ty zasej ke mnjo dom! Mjo ljube detko, Di ty zasej samo dom! ak ma nana twjogo A te*) ma tam macochu.

O, mjo bijo macocha A mjo isnjo pd lawku. Te mi takle wumjeta: Le tam znile erbio.

Ty ak bljej smjerdi mi, Dyli morwy znily erb.

Tileitaj jandeljaj, Syrotku tam tikrytaj.

Pd idla ju weznjataj, Do njebjes z njej leitaj.

2. Njeduny. (Smol. I, str. 133.)

Schylila se jdlinka Zabila mi ljubego, judahej! Zabila mi ljubego.

Ach, ty mj najljuby bog, De ja weznu drugego?

Drugego ja derje mam, Ale wn mi zwrny njej.

Co z prdawym smej se prajilej, Smej ycko zwrnje mnilej. Co z nntajym se prajimej, ycko falnje mnimej. Do kercmy mej tidomej**) Z drugimi wn rejujo.***) Ja pak deru tigldowa, Jare ece zdychowa.

Zdychuj aby njezdychuj, Swjej tolja njebdomej.

*) Ped ,, wupraja so e ka . **) W Bej Wode: Do karcmy na reje demej. ***) Abo: Z drugimi se enkujo.

5 Namjezne ludowe psnje. Zedu se aby njezedu, Twja tolja njebudu. To sem ja ltko pjerej wdela, o mej swojej njebdomej. Dy sy to pjerej ltko wdela, Cogdlja sy mi wrila? Wrila sem i ja wrila, ycko z falom mnila, judahej, ycko z falom cynila.

3. Serbska reja. Wjer mjo pla duri, Wjer mjo pla kachli, o se ycko jachli.

4. Dlenja a spytowanja. (Smol. II, str. 27.)

Mja lubka, mej mamej cas rozno hy, :,: Ja mam hi sedym lt wandrowa. :,: Dy ma ty sedym lt wandrowa, Cu e ja derje majdowa. la jo ta glica do zarody, Synula se pd roowy kek.

Wna tak jare plakao, Na swjog ljubeg cakao. Tirajtowal jo rajta k njej, Ten se jej lejdr tak wopraa: Co falujo tebi, glica, Mja luba dowcycka? Jo tebi wumrjel nan aby ma Aby ma ty mua lozego?

Mi njej nic wumrjel nan aby ma Mua pak njemam enogo. Densa jo rowno sedym lt,

Ak jo mj luby zwandrowa.

Dr. E. Muka: 6

Wn wuenjo pjere slborny A schyi jej jen do klina. Wna tak jare plakao, o jej ten pjere pluwao. Wn wuenjo rubiko ydane A dao jej jo do ruki. How ma, moja lubcycka, rubiko! Trej se tej woccy z tym rubikom, A njeplac ty m enje wc. Ja sem tl e spytowa, Sylik mi zwrna wstala.

Nntr deri ty ta mja by, Ta mja luba nejluba, Mja mi zwrna madelska.

5. Njewobstajne mysle. (Smol. I, str. 134.)

Mj ljuby jo se na mnjo roznjewal, Wn mi njecha wcej dobry by, Te njecha ze mnu pojeda. Njech jeno wn hymjer jo, ako w njog njerodu A za nim te nido njepjdu. Wn jo tog wjelikeg bura syn, Ja pak som chuda sluobna.

Njech jo wn tog wjelikeg bura syn, Ja pak ta chuda sluobna; Som tak rjana bla cerwjena. ejduj, mj ljuby, ka ty co. Doch nic tak daljoko wote mnjo. Dalej a yrjej mej budomej, Lubej doch se mej zmjomoj. Gusej mej gromadu tidomej A jesnej se zwadi budomej.

Namjezne ludowe psnje.

6. Zlemki z nkotrych psni. (Ze Slepeho a Trjebina.)

Dy se mj luby pod hajkom zawraa A tyrjoch tych brunych do woza zaklada. Sydaj se rjana do woza krytego, Mej pojdomej tam tecej rowno wen. Jlej stej tam jlej tecej rowno wen, Tijlej stej tam tijlej ted ten nowy dwr. A ted tym nowym dwrom stej wnej zastalej, Mai, wcynjajco te nowe rota mi, Ja wjezu sebi mlodu k swjej pomocy. N, ty mj luby syno, ty prawje cynil sy, Ha ak ja stara som, wcej dla njemogu. Ta mloda budo dla, tu eku ydu ts, Haj do polnja do polnja tu eku ydu ts. Haj po polnju po polnju te ble loa sla A wo tom najblem tam samalutna spa. A stojal som tam stojal a na pol zmjerznul som*), A padao se deik a dujeo se sng. Ach Hanka, wocynjaj doch te nowe wokno mi! Mi ma jo zakazala, o njedru glcow bra; Te glcy nic ak hokolo deje, glicow zawjezeje, Chylu k narje spomjeje a ptom zasej wstaje! Derjal ga mi ten elma tak jare luby by? A derjala ja stanu a jomu wotcyni? Ten dejmantowy kamje tak jare twerdy jo, Dy z oplej krwju jog zmaca, da mkki wrdujo. Ta ryba wo tej wde tak jare wjesla jo, Dy sluncko na nju swi, da grej spluwujo.

*) Tutn knc je z druheje psnje.

8 Dr. E. Muka:

7. Mudry luby. lej stej dw rjanej p trawku :,: Na tu mi lucku zeljonu. Ta jena bo rubjance, Ta druga pak b suknicce.

Ta rubjanku sej kasao, Ja pak nic mjeje suknicki. Ty ma tog nana tak bogateg A ja pak njemam ednego. Daj ty mi twojog ljubego, Ja i da mojog pl bogastwa. Ja njedam i mojogo ljubego, Te njecham m twojog pl bogastwa. Glcyk tam knjow paseo; Ten sej to ycko wuslucha. Bg daj mi lpu radu sam, Kteru deru sebi zy.

Weznu-li sej tu bogatu, Tajku mi tolcnu hofartnu,

Da ta mi huchytujo o, o bogastwo som jej stecynjal. Weznu-li sej tu chudobnu, Tajku mi pilnu dlawu, Da nama bog wobradujo Wt jenog maleg eletka Wjele tuk rogateg dobytka.

8. Reja. My mamy doma tajkeg elca, Tomu praje rokac. Na polo wn derje chjdi, Domoj se jomu njecha. Ty sy doch mj luby synko, Synko, synko, synko zlotuki.

Namjezne ludowe psnje. 9 9. Z lemki ze welakich psni.

To nic mi njejsu zrudenja, :,: Jedewej! To su mi glcy Blkowske.

Wni su tili we mju ces, We mju ces, we ruany wnk. Rjadnu su sajdili za blido A kanu wina na blido.

Pij, mja Hanka, winko pij, To winko ble cerwjene! Hanka to winko pijae, Na swojog lubeg spominae. De jo ta tinta, papjera, o mola lubem list pisa? Hanka ten lisik pisae, Na swojog lubeg myslee. ,,Dy by mi zwrna byla, By sama ke mni domoj la; Dy by ja byla domjacna, By sama k tebi domoj la; Dy pak sem cuza sluobna, Da selem listy z pstami.

10. Reja. Ten djabol jo mje na to gnal, o sem se tajku onu bral, Ki polna jda jo, jo, jo. Ten gerc jo na mnje powjedal, o sem pla jogo Hanki spal. Te slwki sem jom wipal, Tu Hanku sem jom zbrinkotal.

10 Dr. E. Muka: 11. Staros wo ncnu hospodu.

(Zlemki nkotrych psni. Pir. Smol. II, iso 63.) Nic mje wjacej njestara, Ha ta nocna hospoda,

De ja budu, de ja dyru, Densa nocy spa.

Le se ted dwr na slanje, Polo glowku na ramje; Tam ty bude, tam ty dyri Densa nocy spa.

Ca mi trba ted dworom, Dy mam lubku we dworje? Komorka jo zanknjena, Pstolka jo pslana; Tam ty bude, tam ty dyri Densa nocy spa.

Cerwjena jo zancyna, Zelena jo zancyna! Nic hako a nic hako, Co jednu mdru ma.

De to slncko schajdae,*) Wuej wono stupae, Swtleje te bywae. K wrowanju jdetej,*) Gromade tam sejdetej. Wila, wila glicka Ten jedn drobny wnk. Huwila jen, huwila, Na wodu jen puila: Plej mj wnak, plej, plej, plej, K tej starej maeri. Tipojez jej wjele dobrego, Zo se mi tak derje de; Nic ja ake njedlam, Te rychlo njestawam. Ted wjecorom lgala, Ted dopolnom stawala, Hen jo se chwalila, Zo jo dobra gspoza.

12. Zrudna lubos. (Variant.)

Dala se glicka do kltera, Do kltera do nowego.

Tam wna hordowala pobona, Bla rjadna cerwjena. Pagaj mi, kutak, knjowu, Pojdemoj do kltera. K mjej tej lubce pjerjejej, Co sem jej prjedy dobry byl. Do kltera pijdetej, Ted komorku zastatej;

*) Tu pobrachuje kruch abo je kruch druheje basnje.

11 Namjezne ludowe psnje. Tam se wnej nut klapatej Z jednym tym malym palakom. Z jednym tym malym palakom, Z jednym tym zlotym pjerenjom. ,,Sylik ty rjadna lubka nutka, jechaj ty raz k nam wen wujde! Rjenia wna wen wude, ej carnej drase be. Losy te mjee pojeene Tecej rowno do pasa. Nntko ty dyri mja by, Dy by rownu njochala! Nntko ja twja njebudu, Dy mam ja drugego lubego, Hen hejgen zwrowaneg. Glcyk se hobroi wot glicki A tak alosnje plakae, Swjej ruce lamae. ,,To wam ja praju, fryjna bra, Njemje se zwru lubo. Nic ge na tem swe njej,

Ha te zwrne lubosi.

Lubosi se agaju po swe, Ka te pjerje po wode. Gromadu wni loce du, Ale ako roztyla.

Z wodicku wni rozpljeja, Z wjetikom wni rozdujeja. Njech jo to jabluko tak rjadne ha ce, Tola dwojakeje barby jo. Z wenkach jo ble cerwjene, A nutka carne jadra ma.

12 Dr. E. Muka: Njech jo ten glcyk tak rjadny ha ce, Tola dwojakej mysli wn je. Wjele wn praji, malo wn deri, ycko wn k jdnemu zwobroi.

13. Mjetel. (Smol. I, iso 217.)

Glcyk jde z gle wen, A glicka plje len. ,,Glicka. ma ty ble noki, Da dyri mja by. Mam aby nimam, Twoja njebudu! Ka sem ja dawno slyala, Zo ty ma druge ti.

Z tej prdnjeju ty rejuje, Z drugeju frejuje. Teu sy pslal do ryzykow, Ta ma zasej tij. Mk sy jej rozternul A ryzyk rozsypal. Mk jo zasej zeyla, Ryzyk zezbrala. Mri jogo cee A njewjedee z cym. krabala jomu merchwej A dawala joma chrn. Kak zrudna mja wutroba,*) Zo zawjezena jo; Zawjezena drje wna njej, Ale woprajena jo.

Z tym jdnym rjadnym glcykom, Z tym blym cerwjenym; Z tym jdnym rjadnym jablukom, Z tym blym lubostnym.

Glicka chjdi p dworje W tym tale trejfatym. We tym mi tale trejfatym, W sukni zelenej. We tej mi sukni zelenej, W zarode roowej. We tej mi zarode roowej,**) De wjele roow jo. Dy roam pupy woipje, Da adna roa njej. Tak te jo z tymi glcami, Dy jedn lubku ma. Ten drugi jom ju wotwjeze, Da adna ljubos njej. To mlej se starej pomysli, o jeju wlja njej. Ale jeju wlja derje jo, Ale ycko kncoj de. Ta ma tom glcej prajee, Zo dri se glicku za.

Dy cee se tu glicku za, Da njechachu jom jeje da.

*) Pir. Smol. I, o. 69. **) Pir. Smol. I, o. 70.

Namjezne ludowe psnje. 13

14. S taros iwa luba. la jo glicka po wdku Do blego jazorka. Wdicku jo spcrela, Pd grku zbala.

Tirajtowal rajta k njej, Tajki jare zrubany. Spomagaj Bog i glicka! Co sy tajki zrubany? Graby su mje zrubali, Pjenjezy zebrali. Ti pjenjezach knika, Knika ymjelika. Mla glicka eki orc Tecej rowno do zemje. Wna jo jen rzala,

Lubeg rany wobaljala. Mla glicka olte losy Tecej rowno do pasa. Wna jo je rzala Lubeg rany wobjazala. Mj dak, mj dak, glicka! Dy de mi bog spomaga, Da dyri ty mja by! ,,Dy de i bog spomaga, Da njebde na mnjo spomina!

15. njeski spw. (Nowii.)

Na lto poljo rjane je, Hdy trawa zelena, Nam rjane kwtki pinjese, Te tomy rjenje ka.

14 Dr. E. Muka:

Tych kosow zoto ze zemje Tak krasnje horje de, Wu nau procu zapai Nam z dakom luboznje. Hdy kde stwjelco dwace kr Nam zorno pdawa, to smy na horach wusyli, W dolach, na polach. To ohnowanje wusoce Na wzach eke je; Ta njeca holca horjeka, Knjez sam pak pdla de. My jmy ptom dobry chlb, to Boh nam wobradi, A wjer nam prawe wjesele Pi kachlach zejgraje. Ty knzski muo, njesmj se Nayma rukomaj, ak wnej ycko ywitej

Tog frtu a tn kraj. Laj wojak, na mj krawny mjec A ksow byenja, A ha najwuy lorberow

Na wnk tu wt kosow.

16. Separacionski krluk. (Nowii.)

Hs: t to mysli, t to wri. Skoro wudom skora ludo w kraju, Zo so pecej wjele grej maju; yckich rogach nija ntko kulki, Warba mala jo a dawki wulke. Chlera ta te se pibliuje, Wnos dawki pecej powuje; Njeje tole tola pe wu mru? Mri, da i hroa hnydom z dru. Hdy pak wobhladam tu nuzu wudom, Njeje hrje ha Slepjanskim ludom; Separacijon su tudy mli, Pi tym su jich tola helsce drli.

Namjezne ludowe psnje. 15

Hdy su kstow dos se nadawali, Nowe plany z procu wurunali; Da ak dyrbie nnt twari pue, Njedee, da pimaju was krue. Hdy se wjeor nchtokuli lha, Ga no wajchta po wsy woko bha; to da pak to zasej nowoh bude, Nico duno ak, to wde lude. Njewotedae o na minutu, Habu mae a te kodu lutu; Hdy wy ycko dens njewotedae, Exekucijon no jute mae. Hdy sej gmejna mysli, zo je trochu w mri, Da se zasej mk ze skrbu ri; Rki cysenje wn z mcu ada;

Njede brzy, da se zbnje zwada. Nima nichto nico wjacej z wami, Bjez sobu se hadrujee sami; Chto ma w gmejnje l na bycej luce: Tajka wc njej hucynjena ducy. 17. Stranikowy spw.*) (Nowii.) Wam, nae lube wajchtarje, Se gmejna dowrila je; Ten hamt, ki swju wanos ma, To jo ten hamt tog wajchtastwa.

Tu nnt te zwru wachuje, Zo skerba na was njetijde; Kak rjanje se to pslucha, Dy gmejna chwali wajchtarja. To pak se chyte njeslucha, Dy praji se wt wajchtarja: Ten hewak ze jspy njeleze, Ak dy jo z loa wugnaty. To te njej ces za wajchtarja, Dy ludo hinak njepraja;

*) Tutn (po nkotrych te pedkhadacej) je wsty stranik w Nowym Mse pola Slepeho wuda.

16 Dr. E. Muka:

Ten wajchta nidy wide njej, Ak dy wn po myto tijdo sej.

Te z kdym chudym prosarjom, ak zachadajo z rozymom; Ten chudlas gusto njemo Sam za to, zo wn chudy jo. Dy nocy wokolo chjdie, Da wjesele sej spwaje; Ten Bog, ki enje njedrma, Te kedbu ma na wajchtarja. Kak gusto zlosnik njeduny, Do w swjich zosach mleny, Dy slyy spwa wajchtarja Te rjane stucki krlua. Ach, mje lube wajchtarje, Da spwaje, ka jandele; Ten wajchta, ktry njespwa,

Njej hdny prizy tobaka.*) 18. Och r jana roa!

(Smol. I, iso 311.) Stoji ten bom we dlomokosi,

Och rjana roa! Na njom zrostlo jabluko, Tak rjane ble cerwjene. Och rjana roa!

Z deikom jo naroslo, Och rjana roa! A ze slynkom jo zezgrjalo, A ze slynkom jo zezgrjalo, Och rjana roa!

Tu tijde wtr a zeteso bom, Jabluko panje do dlomosi. Ja dch a zwinuch jabluko A z cynich sebi jo do lodyki. Dy malu chylku spominjo, Jabluko chopi blde by.

*) Pi tutym rjadku so dopomnich, zo je spw wot naeho hornjoserb skeho Ptra Mnka iso 354. Redaktor.

17 Namjezne ludowe psnje.

Ja zyjach no a tikrajach jo A pycki se rozleechu po yrokosi.

Z nich hugna rjana mlodica, Tak rjana rowna zeljona.

Ja zyjach no, wotrzach ju A scynich sebi ju do pstolki.

Och smj se, smj se, mlodica, Och rjana roa! Och smj se, smj se glica! Za lto dyrbi mja by, Och rjana roa!

Dy deru ja za lto twja by, Och rjana roa! Da bud tak dobry a njepraj nic, Da bud tak dobry a njepraj nic! Och rjana roa!

19. Swrne lubose. (Variant.)

:,: Zwandrowalej stej dwa, zwandrowalej :,: tyri mile daleko, tyri mile yroko. :,: Wc nic njejstej nadelej :,: :,: Ak jenu malu zarodku. :,: :,: W zarodce jo jabloka, :,: A na njej be jabluko, Tak rjane ble cerwjene. Swita, swita, de buwa, Cerjene zerja grej eja. Ktry glc jo pola lubki spal, Ten ma dawno cas wt njeje hy. Wt grozneje jo dawno cas, Wot rjaneje jo casa dos. Glica, di ty za drugim, Ja te pjdu za drugeju.

18 Dr. E. Muka:

Glica ma dawno drugego, Glcyk njema eneje.

Glica jde k wrowanju, A glcyk jde na wranje.

Glicy gercy grajachu A glceju koleska kyrkotachu.

Glicy z bubonom bijachu A glceju terpy ercachu.

Glicy druby juskachu A glceju knje zrizgowachu.

20. Poroki. Pec chji ty drugim glicam? Pec njejsy ty doma?

Doma ma ty tu bergasku A za burskeju ty chji.

My mamy doma tajkeg elca, Tomu prajimy rokac; Na plo wn derje do, A domoj se jomu njecha.

21 . H r n k o W o c h o a n o w .

My smy Wochoenjo! to my pepijemy, To my zaplaimy. arta se my njebojimy, Z Branami se my njemnimy. (Brkowenjo pak pistajeja:) Sazarja so nastramy!

22. Rowowopyt. (Variant Smol. p. I, str. 4.)

Dobry wjeor maeka atd. Rjadk 124 ka pola Smolerja. Hlcyk zawroi konika,

Rajtowao k maeri.

19 Namjezne ludowe psnje.

Ma tog knja zatimnu, Za huzdu jog tiwjeo. Daa hlcej js a pi, Piwo, palenc, butru, mac.

Nic js ja wcej njebudu, Moja hutoba wa zrudna jo. Njebu zrudny, syno mj, Wako swt jo yroki. Swt derje jo yroki, Mi pak njejo znajomny.

23. Wn sam pio. (Pir. Smol. p. I, 47.) tucka 145 ka tam. Potom:

Hlcyk stwrty ml zakapa, Sta wak a wotcy holio.

Du hakle wona zrozymje, o gs jo swojog lubego.

Potom rjadk 4955 ka pola Smolerja. Tajkilaj cuzy daloki. Potom 5860 ka p. Smol. Zelezo jo e twerde dos, Naju lubos hyi tweria. Zelezo we hognju rozejo, Naj lubos nihdy wjac njepoo.

24. Hrnko. Zao m moja maeka, Zao m moja hosinka. Wjacor ja zrudna laa du, Rano ja wjasoa stawa cu. My comy ntko domoj hy A piwo, palenc pi.

20 Dr. E. Muka:

Hornjoserbske ludowe psnje. (Njeiane a variantne.) twrta zbrka dra. Ernsta Muki.

Po wudau Smolerjoweje zbrki psnikow (1841 a 1843) je M. Hrnik w 1. 1860 z nowa prni nastork k zbranju ludowych psni da z wozjewjenjom legendy Lazarus (asopis M. S. 1860, str. 6) a z asiim napominanjom w asopisu, uianu a Ka tholskim Psle.*)

Hornjoserbske psnje sym ja jako gymnasiast w ltomaj 187273 w swojim stariskim domje we W u l k i m Wosyku hromadi poa a do rukopisneje Serbskeje Nowiny Budyskeho gymnasialneho towastwa ,,Societas Slavica Budissina zapisowa. Prnjej dw z nich butej woianej we u ianu 1. 1872 str. 58 Dlenje a str. 70 Wowe a wjeta hromadka bu w tym samym le wozjewjena w tutym asopisu str. 2229 (12 psni) a str. 96103 (z nowa 12). Jako tak pytnuch, zo hie pokad ludoweho basnistwa wuerpany njeje, zbrach te pi skadnosi w druhich wsach a to najprjedy na wulkich pr zdninach lta 1873 w Smjekecach, hde khwilu w kupjelach pebywach, a wokolnosi. Z tuteje zbrki je jeno s hie njeznatych psnikow w as. M. S. 1873 str. 7376 woia nych; druhe zawostachu ha dotal w rukopisu. W tym samym ltniku wozjewi hie redaktor asopisa M. Hrnik dw psni, kotrej b Handrij Zejle za swoje mode lta we Wochozach nazhoni. Dale dosta Maina knihownja rukopis z ludowymi psnikami, kotre redaktor w asopisu 1875 str. 6877 (20 psni) wuda. Tola te hio prjedy toho buchu we uianu pede wm w jeho prnim ltdesatku dys a dys hie njeznate a variantne ludowe psniki wozjewjane. Dla dosponose a po lenja pi pytanju chcu je tudy pomjenowa. Su to w ui anu 1. 1861: o. 8. Boi sud. Z Kulowa: Ped tym sudom

*) Dokel so moje zbrki a dodawki psni w asopisu M. S. lohcy z registrow namaka hoda, zbrki we uianu pak tudy nadrobnje so mje nuja, pispominam dla dosponose, zo K. Poso w ltniku 1863 podawa ,,poslednju wjee a w 1. 1864: Och wy moje mysle a Diwne, o diwne.

Redaktor.

Hornjoserbske ludowe psnje. 21 Boim. o. 11. Sudny de. Z Khrsic: Psa je Bh wjerny. a. 12. Liby: Daj nam Boo wjede. 1.1862: o. 1. Swja teje Mariny wnc: Zoany rowy wnc. o. 2. Dewje l tna s uba : Prnje ltko suach. o. 3. Pse z ludu. Z Boranec: Hdy tn lowjek wumrje dyrbi. o. 4. Pu tn ika j . Pokrluk: Btaj pak btaj putnikaj dwaj. (Pir. Sm. p. I, 285.) o. 6. Rejwaka. Z Wojerowskeho wokrjesa: Drukec Hanka rjenje ke. 1. 1864: o. 2. Kermuny spw: Ta cya wjes so skhaduje. (Pedk.) o. 3. Dace hrnka : Jena nima mjena. o. 7. Dace hrnko. Z Khrsic: Deik so pri. o. 7. Narodna pse: Husy domoj lea. (Pir. Sm. p. I, 209.) o. 11. Holcyna wola: Za naimi hunami Tam rjana peca je. 1. 1866: o. 4. Dace hrnka: 1. Daj so daj pi aka. 2. Le le Boe snko. 3. Deik de Rosa k. o. 5. P o k r a o w a n j e : 4. Hde tn Boi rajtak je? 5. Jute je de sobota. 6. Baje baje basniku. o. 9. Drobnostki (po kraowanje): a. Spwaj, spwaj pocpula, b. Prose stany zahe rano. c. Wjelk tn lada worae. 1.1867: o. 4. Swrna lubos: Wrlka hie swee. o. 7. Dace hrnko. W maych Debsecach je mu. 1. 1868: o. 4. Stonanje kobasy: My smy sej w hromade zradili. 1. 1869: o. 6. Woweski spw. Z Khrsic: Hdy ja mrnje wotpouju. o. 6. Swrnaj : Do Wsporka jdechu. o. 7. Hrncy dw. o. 8. Kwasny pu: Ja tam khodach wokoo.

W tutej twrtej zbrcy podawam ntko w dotal nje iane psniki a varianty, kotre mjach w swojich zapiskach a pipowam jim may pidawk wopijacy hromadku narodnych pisowow, piwrkow a mythologiskich powostankow, kotre bch pdla nazbra. Wot psnikow su mi spwali o. 1, 2 Wotrowan ota, a. 37 Jaworan Zarjek, a. 1316 Wud worjan Symank, a. 2638, 4345 Smjekean Rynec ma a dowki, a. 3941 Njebjelan Wujeec Jurij; isa 12, 2125, 4752, 5461 su z mojeho narodneho domu we Wulkim Wo syku, ka te w psniki w asopisu ltnika 1872 podate; isa 46, 53 napisach sebi w Zabrode nie Wojerec. Najposledy wot wch tudy wozjewjenych psnikow su hromadene isa 117 a to na wulkich przdninach lta 1876, jako z Filipom

22 Dr. E. Muka:

Rzakom z Blec, ntko stud. theol. w Prazy, wot Wotrowa pez Jaworu a Kukow do Khrsic na psnikizbranju wokoo ahach. Z pomocu tutoho mojeho peela, ki mjee husle sobu, sym te w hudbnym pidawku wozjewjenych hosow isa 1641 a 43 napisa; o. 42 je J. Kubak, tehdy wue w ornecach, a o. 44 na H. Zejle nastaji. We hosy je ped iom kan tor K. A. Kocor swru pehlada.

Nkotre ludowe psniki, ka Serbja so do Nmcow hoto wachu su hio wjele ltstotkow stare, druhe ka ,,Ptai kwas

su hakle w zadenym ltstotku (hl. uica 1883 str. 4) basnjene a mamy te hie nowie z naeho ltstotka ka Zady naej pjecy a Sym Serbow serbske holio. Jich basnicy su nam te znai: basnik Ptaeho kwasa b kuble Micha Wiaz z Prawoic a basnik poslednjeju je na njezapomnity Handrij Zejle. Pipadnje je so mi radio, te basnika kwasneje ps niki (Smol. I, str. 260): ,,to to rka? W runej mri jedyn wz po druhim ri nazhoni. Je to njebohi fara Delank z Hbjelska, rodeny z Prec; wn be jako kand. theol. z domja cym wuerjom na ryekuble w Njeradecach abo Maym Wosyku, kotre tehdy Matka-Mtterlein, nanowy bratr mojeje wowki, wobsedee. Tutych Mtterleinec Hanka wuda so na faru do Budemysla pola Bara, hde b jeje nawoenja ze serbskim fararjom. Pi tutej skadnosi zbasni kand. Delank spomnjeny kwasny spw, kotry hie densnii de na kwasach w kltr skej wokolinje syi.

Tola njemysl sebi adyn ita tuteje zbrki, zo su z njej w psniki dozbrane a zo wjacy prcy hdno njeje, so za dru himi napraowa; wse je we welakich stronach naeho kraja mjenje abo wjacy njenapisanych ludowych psnikow a khmanych variantow. Jeno je nuzno pilnje pyta! Tak n. p. spwa so wokoo Bukec rjana pse, kotru hie dosahnu njemach tu toho wopijea: Njewjesta b so za estnu wudaa a z bortu w Bukecach wrowa daa; ducy wot wrowanja pak b ju ert roztorha a jeje stawy po kruchach we wokolnosi rozmjeta; hde adyn stawk pade, dosta leownos po nim mjeno: Wo sanki, hde wosy padechu, Stupniki (skalnio pola Po morc), Ruiki (keki pola Bukec), Sukniki mikaki

Hornjoserbske ludowe psnje. 23 (mstnose wye Bukec p. orneho Boha) atd. Wzo hodi so w tych wsach hie najwjacy namaka, hde Smole a druzy zbrarjo dotal byli njejsu, ka wokoo Kamjenca, Budestec, Bukec a Wsporka, hdy pak buda na prnje napraowanja te k demu, ka mi, stereotypnje wotmowje: My ane njewmy!

Zo pak bychu studeni a wuerjo, koti chcyli w swojich przdnych hodinkach so ze zbranjom ludowych psni zabawje, wdeli, hde bychu hie nto nade mhli, chcu tudy skn nje naspomni, hde a kak wjele je Smole za swj as ps nikow namaka: 46 we azu, 26 w Kulowje, 11 w Koinje, 10 w uu, 6 w Brkach, po 5 w Dohej Bori, Lubuu, Radscy, po 4 w Mortkowje, Drwcach, Wajicach, Bare, po 3 w Hermanecach, Slepom, Zyinje, Wojerecach, Wslinku, Komoro wje p. Rakec, Radworju, Budyinje, Ree, Konjecach, po 2 w Bjedrichecach, Bej Wode, Koblicach, Lipinach, iboji, Sue cach, unowje, Zdarach, Khelnje, Dainje, Brzowje, Wlincy, Ralbicach, Njeradku, Bukojnje, Khrsicach, po 1 w 58 welakich druhich wsach. Bjez pomjenowanja mstna je jich 79 a su te najskerje z rukopisneje ,,Serbskeje Nowiny Budyskeho gymn. towastwa wuwzate.

1. Zadena lubos. (Pir. Smol. I, . 13.)

(Ha) hdy ja ranko domoj dch, Pez jedyn zelny hajk; Falderi, faldera, falderalala, Pez jedyn zelny hajk atd., ka pola Smolerja.

Na 8 rjadk sldujetaj: Ji njemach hinak powjede,

Ha zo sym druhde by. Knc rka tak:

Hejzo nic za ltko, Dha enje wjac njepidu. Haj hejzo njecha prjedy pi, Potom te njetrjeba. Hde sy mj luby wera by, Tam di ty densa zas,

24 Dr. E. Muka:

Hde sy mj luby kury hna, Tam te hobje te. Haj hde sy himbe zwotnoa, Tam donjes popje te.

2. Wudma. uricy su ribaki, *) Ha Kaecy jo ika. :,: Wotrowje su prosata, Ha Kanecy jo tykanc. Swinarni jo nuza, Ha Kukowje je kruwa. Panicy jo wuo, Ha Kltyrje su bengele. Jaworje su twaroki, Mioicy drebjenjo.

Njebjelicy klamarjo, Ha Pazylcy su lamarjo. Wudworju jo banda, Worklecy jo anda. Nowoj Wjescy jo cata, Pola Opica jo kobasa. Hracy jo pinca, Nowoslicy jo inca. Nowoj sy su handlerjo, Kulow pony paduchow.

3. Swra ha do smjere. (Pir. Smol. I, o. 55.)

Mi jo so ncku zedao, Zo jo mi lubka wumrjea, 34,56, 78.

Hlcaj mi wjesele jchataj, Do toh mi oic nowoh dwora. oina atd., ka pola Smol. Moja ta dowka doma njejo, Wona jo mi gor wumrjea, Knik tn wjesele zarjehota, Hlik pak zrudnje zapaka. akaj ty lzy koniko, Zo ty tak wjesele rjehota! Sta wak mi horje holeo atd.

*) To su welake swjbne mjena w pomjenowanych wsach.

Hornjoserbske ludowe psnje. 25

4. M a r j a a H i l b j e t a . * ) (Wobrny variant Smol. I, p. 274.)

Pod Rantom lei uika, Po ucy atd.

310 jako Smol. Witaj wak, witaj wak wote me, Ja chcu tebi nto praji. 1314.

Njech wak woni to praja, Wak to witko boe jo. Hdy dha bude nam ty porodi, Moja eta Hilbjeta? Hdy dha bude nam porodi,

Luboh swjatoh Jana? Ja budu wam joh porodi, Runje prawje srjed toh la. Hdy buda so te hrki a doki zeleni, Hdy buda te ptaatka w lofe zltowa.

Hdy buda te ita na tych polach so zmahowa, Hdy bude ta kruwaka w hajku sej zaspwa, Tehdom, mj Boo, bde wjesey as. Hdy bude nam ty porodi, Swjata Marja, Jezom Khrysta? Ja budu joh Wam porodi, Runje prawje srjed tej zymy: Hdy buda hrki so dokam runa, Hdy buda ptaatka w lofe zmjerzowa; Hdy bude woda na morju so sydowa, Tehdom, mj Boo, bde jara zrudny as!

5. Nuzne lubose. (Smol. I, p. 134.) Hanika lubika, jandelko mj, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ka pola Smol.

*) Variant sym hio poda w asopisu 1869, str. 8. Redaktor.

26 Dr. E. Muka:

akaj e ltko, potom pid zas; Pdemoj k duchomnom, zmjemoj kwas. aka a aka to wobene jo; Trjechi so huba a skazy zas o. Koc dundyr, koc hara! a ty ce mje m, Dha chcemoj e densa k tom duchomnom hi Ha jutie ranko wnc njewjese wi!

6. L u b y do w j n y . o jo tn hlik na piwo, :,: Haj na te piwo daloke. :,:

Hdy b to zhonio holio, Ta joho lubka najluba. a jo te wona na piwo, Haj na te piwo daloke. Hlik tn holo woae: Pj sebi pipi, holio. Holo to z horda stupae A pipi sebi bee.

,,Ntlej moji hercy piskaje Witkim tym ludom k wjeselu Ha mojej lubcy k zrudobje. Peo mj luby tak piska da, Wak mj wobej modej smoj? To jo, moje holo, posledni raz, Zo ja z tobu rejwa du. Tamlej jo tn mj mdi bratr, Z tym so dyrbi stowai.

Ja pak na wjnu poahnu, Na tu wjnu daloku, Na tu wjnu sydom lt. Wjed jo tn hlik ju z piwa dom, Ha pez tn hajk mi brzowy, Ha pez tn hajk mi zeleny.

27 Hornjoserbske ludowe psnje.

Tole jo, moje holo, tn posledni raz, Zo ja z tobu z piwa du. a jo wona do komorki, Do swojeje noweje komorki. Tam wona k njebju hladae, Ha swojej rucy amae. Hdy wona pohlada pez woknjeko, Koho tam wona wuhlada?

Jeje tam luby ehnjee Na tu wjnu daloku, Na tu wjnu sydom lt.

7. Pohon pichodny syn. (Pir. Smol. I, . 117.)

Na 14. rjadk shuje: Prjedy ha honak zaspwa, Holicy so zastyska.

Peco wona bee, Do konjeca k pohonej. Tam so sicha nut kapae, Ze swojim maym porsikom atd.

Msto rjadkow 25, 26 spwa so tu: rca so a pjelka njesleku, Do oa so i ja njelehnu.

Na kncu so pistaja: Kajka je to tola diwna ma, Swoju dowku chce kejorej da. Sama je burska tu wotrosta, Swoju dowku chce ntko kejorej da.

8. Naliki a muota. (Jakub Bart z Kukowa.) (Smol. I, o. 70.) Na knca so pistajeju tute rjadki:

Hdy ram pupki zeipje, :,: Tam ana ra njej. :,:

28 Dr. E. Muka:

Hdy druhom lubku wotwjede, :,: Tam ana lubos njej. :,: Tak je mj luby z tobu te, :,: Hdy sowka njeryi. :,:

9. Wbohi mu. (Wot Matkec Jakuba z Khrsic.) Ja sym tn mu, ja sym tn knjez;

Ja sym sej njewjedro na so zwjez, :,: Zo radi njewm sej. :,:

Hdy ona njeposuna jo, Dha wzmi sej twjerde hrabio, :,: e ju ha do kreje. :,: Ju torhaj, wjergaj za wosy,

Ha ona mua njeprosy: To praji Absalom, Tn knjei Absalom.

Ty b ta khuda slpina, Ja sym e k muej sinia: To praji Absalom atd. Ja mnjach, zo jo zahroda;

Tu khwilu mam samoh djaboa: To praji Absalom atd. Ja mnjach, zo mam kowronka,

Tu khwilu zmjach rapaka: To praji Absalom, Tn knjei Absalom.

10. Zle k. Z lipsanskeje rukopisneje serbskeje Nowiny . 6 z lta 1833, p. 176, zdli Krawc.

Nai jda po pjenjezy Ze somjanym wozykom, Na hrku su zajli, Do dlka su zwrili. Ntlej bychmy piwko pili, Hdy bychmy te kroki mli. Napij so z tej studniki, Njezamu sej wodiki, Hewak me mutnu pi.


11 . Z m k s e r b s k i c h l u d o w y c h h r n k o w . (Do rukopisneje Lipsanskeje Serbskeje Nowiny zapisa Handrij Pjek z Blec.)

Brate rpa, Ri so i pa.

Pta, hta wokoo mna lta, Njewidi pjeka, zarazy mnka. ipry, pipry, pase konje Na Morawi, na krokawi. Pileitaj dweji bratraj Ze zotymaj pruikomaj. Kosa, posa dohe hrona, trunca, bunca, kobjaka Raws, won, di, luf.

Jank bi po wsy dele, Ha so kholowa za nim mjece;

Rjana Hanka za nim hlada A so jemu jara smje: Njesmj so mi rjana Hanka, Wak sym ja twj stajny.

to tn mu w tej kobjeli ma? Wn ma wse jeja. Be za nim, oje jeho, Wzmie jemu jeja. Tn swt so diwnje wobroa, Hdy ona mua w mocy ma. A hdy i njecha k woli by, Dha wzmi sej twjerde hrabio A e ju ha do krw. Haj, dha njech tak wostanje; Njech Mots tu Wrlu dostanje.

12. T r y s k a . Ja zalzech, ja zalzech*) Na wulki dubowy pjek, Sej zamach nohu w ramjenju A hie ruku w kolenu,

Fidralala, fidrasasa, A hie ruku w kolenu.

Bch psany, bch psany, Do dochtyrow i Bejerec, Tam leach na tyrcei dnjow A hie nocow tyrcei,

Fidralala, fidrasasa, A hie nocow tyrcei.

*) Tuta pse drje je nowieho nastaa.

30 Dr. E. Muka:

Bch zhojeny, bch zhojeny A potom domoj psany; Ducy pak domoj wopytwach, Te husaki a kruwaki,

Fidralala, fidrasasa, Wch brzowych sej keikach.

13. Reja. Pasty ri swinje,

Madleku ma w klinje; Wuwala ju w hlinje, isnje ju bjez swinje, Ranca rjeknje: rech, rech, rech, Pasty rjeknje: njech, njech, njech, Wako jo Madleka moja!

14. Reja. Tru, mj ddko, tru, Dj jeno ty m; Kupia babka ddkej n. Starej budemoj, rej budemoj; enje wjacy rejwa njebdemoj.

15. Zle k. Reja. Wona do kuchnje, Wn ju slduje Z widlicami. Wona do pjecy, Wn za njej pecy Z widlicami.

16. Na frejnym plku. Na frejnym plku.*) toha na tym plku? Jana wulka gora. Gora na plku, na frejnym plku. to dha na tej gorje? Jana wulka boma. Boma na gorje, gora na plku, na frejnym plku.

*) Je to pse w imitirowanej, wzo wopanej delnjouiskej nari, ka ju wokoo Khrsic lud spwa.

Hornjoserbske Iudowe psnje. 31

to dha na tej bomje? Jana wulka gaza. Gaza na gorje, gora na bomje, boma na plku, na frejnym plku.

to dha na tej gazy? Jane wulke nazdo. atd.

to dha wo tom nazde? Jane wulke jajo. to dha wo tom jaju? Jadn wulki baon.

to dha wo tom baonu? Jane wulke parjo. to dha wo tom parju? Jane wulke poslo.

to dha wo tom poslu? Jana wulka tka.

to dha wo tej tki? Jana wulka koa.

to dha wo tej koi? Jadn wulki bubon.

to dha wo tom bubonje? Jadn wulki praskot.

Praskot w bubonje; bubon w koi; koa w tki; tka w poslu; poslo w parju; parjo w baonu; baon w jaju; jajo w nazde; nazdo na gazy; gaza na bomje; bom na gorje; gora na

plku, na frejnym plku!

17. Daca hrajka. (Wot Khrsian Lisaka.)

Poepaj, poepaj, diku; Nima anu wobruku. Hola hej, t tu jo? Khudy mu. Koho pta?

Hollandu. Hollanda doma njej.

32 Dr. E. Muka:

18. W u b j e r a w o s . (Wokoo 1830 napisa H. Zejle.)

(Pir. Smol. I, p. 225.) Skoia holka do zahrody, Do zahrody ruanej, Torhaa rutu z korjenjemi, Zo chcya wncy wi.

Dyrbja tn wnc tom modencej by, Chcya jn roztorha, Po ekach rozmjeta, Z nohami podtepta. Dyrbja tn wnc mojomlubom bratikej by, Chcya jn zezbra A do rankow zestaje, A jemu do rukow da.

(Z jeneje papjerki.)

19. S p w a n k o h o l a n s k i c h h o l c o w . Mala sym bla, Psku sym hrala, Z erwjenym jablukom zehrawala.

A. Stawaj, Hansko, stawaj, Ptaki fifoleja. B. Njech tam fifoleja, Woni maja male hlojki, Woni so brzy naspijeja.

20. K n c w j n y . (Ze tyri Dubow.)

(Variant Smol. I, iso 243.) Ja tam widach wrbla leo, Z takimaj swtlymaj woomaj. Ja jom prajach dobry wjeor, B pak hyer swtly de.

Wn tam lei do zarody, Do zarody rowej. Wuwaju re ile, Rjane ble erwjene.

Nichto njebe tak smlny, Zo by jenu woipnul. Glec Ruza b tak smlna, Ta sej jenu woipnu. De ju wona zwotnoee? Hanskec Hermanej do oa. Tam ju wona rozkadee, Na joh iste psanko.


Herman woznje ju za ruku, Wjede sej ju do jstwy nut. Sadi sej ju za te blido, Sam so synu za sto k njej. Jz a pij, moja rjana lubka, Jz a pij ntk, moja Ruza.

Ntk ty dyrbi moja byi, Moja dyrbi wostai. Prjedy b ty lubka moja, Ntk bde ona zwrwana.

Lubka wak je esne mjeno, ona hie esnie.

21 . S e r b s k e hol io.*) Sym Serbow serbske holio, Mi Hanka rkaju, A wjeor, hdy so zamio, Dha ja do hrde du. Tam syno a te poleo Dam kruwom do korta A potom hrd ja zaseu, Zo ma derje spa. Te witke rjenje podeju, Ki ma mloko da, A potom hrod ja zainju, Sej rucy wumju.

Sej swoje wski zhadkuju, Du potom na pazu, A hdy je sydom wotbio, De luby do pazy.

Tn pohlada tam pez wokno, Ha ja sym na pazy;

A hdy je desa wotbio, Mje luby wjede dom. A moja luba maeka, Ta na mnje njeje za, Zo hdy je luby pikaza, Zo sym joh njewsta.

22. Jank. (Dace hrnko; pir. Smol. I, 240, jenajki rjadk 1 a 3.)

Jank, tn bi po wsy dele W roztorhanych kholowach. Hanka hlada z woknom won, Mysli sej, zo je batelmon, Njese jom kusk khlba won.

23. Zrudna holka. (Pir. Smol. I, o. 174.)

Pistaja so po rjadkach: 8: Swoje liko erwjene. 17: Hdy bych i runje skoria,

Bych sej e zrudia. 32: Swojoh luboh najrjeoh.

*) Nowia ludowa pse na podoku H. Zejlerjoweho spwa: Sym Serbow.

34 Dr. E. Muka:

24. D a c a ba jka . Daj so, daj so piaka!

Ma jdee do Kulowa, Kupi sebi honaa, Pojsny sej joh na wrota; Pilei tam wulki ptak, Wotkusny tn lpi wak. Leee z nim do lsa, Wotrza sej kolesa; Leee dom, Natwari sej dom; Bydli tam ka wulki knjez; Rano dee na uki, ipae sej naliki, Jde z nimi na wiki. Pide sowa, witko skhowa. Do toh rjanoh zelenoh doa. Wari sebi ornu zopu, Staji sej ju na wokno; Pide ranca, Witko spanca; Sowa lze z khlwa, Kapon za njej spwa!

25. Dobra nc. (Pir. Smol. I, 40 sknenje.)

Jenu khku mjachmoj, Hromade w njej bydlachmoj. Dobra nc, tysac kr, :,: Hdy mj njememoj :,: swojej b.

Jene blidko mjachmoj, Hromade na nim jdachmoj. Dobra nc atd.

Jenu kliku mjachmoj, Hromade z njej jdachmoj. Jene jabuko mjachmoj, Hromade z nim kulachmoj. Jene ko mjachmoj, Hromade w nim lhachmoj.

Hornjoserbske ludowe psnje. 35 26. R u b j e n a M a r u k a .

(Pir. Smol. I, 5. Variant.) Po 20. rjadku spwa so w Smjekecach dale tak:

Ha porjed mi, porjed kormaka, Toh piwa mi, wina, woho dos.

Kormaka karanki naliwae A Maruka horje je noee.

Kormaka, eju ma dowiku, Jo dha to twoja domjaca Abo je to twoja suowna?

To nic njeje moja domjaca, To jo moja suowna. Hdy jo to twoja suowna, Mu ja z Maruku lehny hi?

Z Maruku me drje lehny hi, Pi njej dyrbi pak z esu spa. Kormaka oa selee, Ha Maruka swcu swee, Ha pi tym hcy pakae.

ohodla paka, Maruka? Kak dha njedyrbjaa pakai, Hdy dyrbju ja z rajtarjom lehny hi?

A hdy b so minyo pez po nc, Dha so jej rajta poa praei: Powjez mi, powjez, Maruka,

ejej sy ty starej do?

Wujezdan korma jo mj prawy nan, Ha Wujezdan kormaka moja prawa ma. Ha hdy jo Wujezdan korma twj prawy nan, Ha Wujezdan kormaka twoja prawa ma:

Ha dha sym ja twj mdi bratr. Ha sydom sym ja ltkow rajtowa, Ha sydom sym suknikow roztorha, Ha ryzy sym konja zarajtowa.

Knc je potom ka w Smolerjowej zbrcy.

36 Dr. E. Muka:

27. Mjetel . (Smol. I, o. 13, Jrdan o. 12, Hrnik . M. S. 1875, o. 4.) W Smjekecach ma tuta pse jeno 3 strofy a 3. strofa rka tak: Brnje bch to runje njebo, Ja sym tola jnu bo. Ntk sym orny mazany, Na staroh sym podobny.

28. W a l i k . (Smol. I, o. 324, hde staj jeno prnjej dw rjadcy.) a) Ze Smjekec.

toha tam i nai :,: daja, :,: :,: Zo so mi eni :,: njedaja. :,: Woni tam pecu :,: woraja, :,: :,: Ha so mi eni :,: njedaja. :,: Woni tam liso :,: hrabaja, :,: :,: Ha so mi eni :,: njedaja. :,:

Woni mje doma :,: trjebaja, :,: :,: Ha so mi eni :,: njedaja. :,:

b) Ze Zabroda. Nai te swinjo :,: rzaju :,: A so mi eni njedaju. Starego da mi :,: rychtuja, :,: Modego glca mi njedaja. Stary mi lay :,: na bocy, :,: Jako ten kamje na ucy. Mody ten chodi :,: po dworje, :,: Jako ten hobik na te.

Jznik ma paju k wikanju, :,: Hlc pak ma lubku k kanju.

29. Zasake holio. (Pir. Smol. I, 137.) Na 3. strofu spwaju w Smjekecach tutu 4 a 5: Teu jo baku naeria, Ha wnak ruany zhubia. Hoj hej. Ha wnak atd.


Na to jo swaria jeje ma, Jeje luba stara ma.

Na to pizamknjetaj so kruchaj z druheju psnjow: Njeswa mai luba moja,

Wako mam ja luboh rajtarja. Rajtarja luboh chcu ja m, Tn rajta tn ma swty mje. Wabia sej joh wona, wabia Horje do swojeje komory. Z piwom joh, z winom wopoja, Pjerenik slborny sahnya. Z woknom joh dele storia, Ha hie so jom wusmjea. Moja Hanka, tebje sym ja dawno zna, Njejsym e e dos prawje zna. Ja sym tebje lubowa sydom lt, Njejsym ja dosta zeleny wnc. Ha hdy m ja tn zeleny wnc, Dha moh so z hercami k wrwanja wjes.

30. Zrudne holio. (Pir. Smol. I, 70; rjadk 1215.)

:,: Dobry i wjeor, holio; Kak dha hie so i do? :,:

Mi drje so do haj welako, i (ja) skori dyrbjaa.

Prjedy sym ma luboho, Ntk nimam anoho.

Wn jo sej druhu wobhlada A bude sej ju bra.

Njech sej ju berje Boemje, Ja wot njoh wjac njerodu.

Wo mojej nanowej zahrode, Tam stoja tomy ti:

Na prnim rostu naliki, Na druhim muota.

Na teim rostu jabuka, Jabuka erwjene;

Z wonka su be, erwjene, Z nutka su jdojte;

Te sueja hlcam tajkimle, Koti tak falni su.

38 Dr. E. Muka:

31. Dary. (Pir. Smol. I, o. 29.)

Wot 17. rjadka spwaju w Smjekecach takle: to tej starej maeri dom? Lii pjelc ha do zemje,

Zo bde mc na naj spomina, Hdy bde so kemi hotowa.

Ha toha tom starom nanej dom? Fajfu dobroh tobaka, Zo bde mc na naj spomina, Hdy bde mudre hrajki wukadwa. Ha toha tej mdej soticy dom? Tu lindyr suknu ha do zemje, Zo bde mc na naj spomina, Hdy bde so k wrowanju hotowa. Ha toha tom mdom bratikej dom? Toho haj ryzy konja mela, Zo bde mc na naj spomina, Hdy zechce na wjnu rajtowa.

32. Dd a wjer. (Pir. as. M. 1875, str. 74.)

Dd jo wowcy hriby zjd, Nt jo wowka khora, Dd jo prawy stary nora, Woko knjeoh dwora wora.

Rozhnwa so stary wjer, Wubi swoju onu pre, Peco di! moda bude es mi da A rjane be oo sa.

33. Hlik wo jastwje. (Pir. Smol. I, o. 75.)

Zady 11. rjadki zasunjetaj so w Smjekecach tutaj: ohodla dha njedrja khodi w lindyr sukni, Hdy jo mi lubka kupia?

Hornjoserbske ludowe psnje. 39 A pse so po Smol. 30. rjadcy takle skni: Pedaj, moja lubka, krarje, Wum mje z toho jastwa wn.

Pedaa holka krarje, Wumha luboho z jastwa won. Luby tn de z jastwa won. tyri jom hercy zejrawachu, Po tej mi drzy Dredanskej.

34. Pohon a burska dowka. (Pir. Smol. I, 117. Rjany variant.)

Pse zapoina so w Smjekecach: Z tamnoh boka jzora. Tam stojitaj hrodaj dwaj.

Na 6. rjadku sldujetaj rjadcy: Mudre sej rady radetaj, Horde sej sowa dawataj.

Msto 1518. rjadki spwa so: Prjedy ha honaik zaspwa, Holicy so zastyska.

Peco bee do konjenca, Tam so z i c h a n u t kapae,

A k tomu pistajitaj so rjadcy: Ze swojim maym porsikom, Ze swojim slbornym pjerekom.

Msto 17. a 18. so spwa lpje: Woi, wak woi, pohono! Tn twj nowy konjenc.

Cya pse pak so takle skni: Stara ma po dworje khodee, Druhi kr pohona woae.

Stawaj wak, stawaj pohono, Ho te konje na tu trawu. Druhe su dawno na tej trawje, Ha nae doma na sanju stoja.

40 Dr. E. Muka:

Stara ma po dworje khodee, Tei kr pohona woae.

Stawaj wak, stawaj pohono, Ho te konje na tu trawu.

Njewoaj wak, njewoaj, pohono! Woaj wak peco, syno mj!

Moju dowku ty skrydny njeme, Ta no jo kejorej slubjena!

36. Pewod lubeju. (Pir. Smol. I, 24.)

Tutn spw zapoina so w Smjekecaeh takle: Z wjeorka, z wjeorka jara jo ma, Witke ludika ie spja, ane wjac ptaatka njespwaja.

Hlik swoju lubku dom pewoda Nimo toh hajka zelenoho, Nimo toh kerika rokotowoh.

Tam staj so dele synyoj, Swoje sej lubose rozkadowaoj, Swoje sej nuzy skorioj.

36. S e r b s k a r e j a . (Pir. Smol. I, 256.)

Msto poslednjeju rjadkow spwaju w Smjekecach: Stara ma te pisane elatko, hodejo!

37. Reja. Wjele kr sym ja z tobu rejwa, eni ja njejsym z tobu spinka.

To jo, holo, twoje zboo, Zo ja njejsym z tobu spinka.


38. a r l i w y l u b y . (Smol. I, o. 117.) Wot 14. rjadka spwaju w Smjekecach takle: aneje rjeeje njenamaka.

Zawri hlik konika, Peco wn rjee k lubicy dom. Hlik tn do dwora rjee, Hlik ped khu pozasta.

Holo te na prozy stojee, Z druhim so hlcom rozmowjee.

(Brachuje pje rjadkow.) Chce-li b, holio, lubka moja, Z druhim hlcom so njerozmowjej! Ja sym ntk jedyn wyi wojak, Ja chcu joho zatle. Njetlej, njetlej, atd. ka p. Smolerja.

39. Holicyny sn. (Dosponia nli pola Smol. I, o. 235.)

Skoia holika do zahrodki, :,: Do zahrodki ruanej. :,: Torhaa rutu z korjenjemi, :,: Chcya hlcam wncy wi. :,:

Kdom hlcej po jenym, :,: Swojom lubom wncaj dwaj. :,:

W jenym bude kemi khodi, :,: W tym druhim na piwo. :,:

Hdy bych ja tole wjedaa, :,: Zo mj luby wojak jo, :,: Bych jej rado roztorhaa, :,: A do blta poteptaa. :,:

40. Njewjesine Boe ko. (Krti variant psnje w Smol. I, o. 256.)

(Hs: Peco jo holika wjeerjaa.) Boemje, boemje, luby nano, Mje dak, mje dak wjeor rano, Zo wuili mje se, to prawje je.

42 Dr. E. Muka:

Boemje, boemje, mai moja, eni ja njedu wjac dowka twoja, Mua bdu ja bra, To bude so sta.

Boemje, boemje, bratraj mojej, Budtaj sej wj tak swru swojej, Ka bratikojo su, Ki lubuja so. Ja sym ta jenika dowika, Wuije mi do woh mojoh moje mjena, Zo budu ja zna, to sobu bdu bra. W komorje, w kini su poslea rjane, Te dyrbja b wysocy wupsane, Zo ik bude da, Hde budemy sta. Pahaj, mj pohono, styri brune, Ha wozy wy jde tak rjenje runje; Ha nkoti po puu sobu die; Hladaje lubi, zo njezwrie! Dak budee bra, To bde so wam zda! Witaj k nam, witaj rjana Hanka, Wjeze nam sobu twojoh staroh nanka? Wjeze nam wo, Zo zwjeselu so. Pomhaj Bh, pomhaj Bh, lube di, Hde mae waoh nana, ki je na swe; Ja dyrbu k wam ahn, Nic nio wam kran. Widu ja, widu khu rjanu, Z kotreje tam lubi z njeje won ahnu. Bh mr wam daj, Tn pokoj wam staj!

41. Holio pi studnicy. (Krti variant Smol. psnje I,138.)

Na wysokich horach Jena ista studnika, How, how, Jena ista studnika.


Wo njej jo so wuma Jena rjanu holika atd. Prni raz so wuma, Rubiko jo zhubia. Druhi raz so wuma, Pjerenik jo zhubia. Tei raz so wuma, Wnaik jo zhubia. t ju domoj woae?*) Jeje luba stara ma. Njeswa, njeswa maeka, Ja mam luboh rajtarja. Rajtarja i njedam m, Rajta ton ma swty mje. Tam ja widu swoju krej, Moje cye iwjenje.

42. Na kral Jan njech iwy je! (Wot Glawec Jakuba ze Serbskich Pazlic.)

(Pir. zle k p. Smol. I, o. 322.) Serbscy brata, daje nam Do wole so napii; klecu piwa dobroho, Z wjesoosu wuiwa, Napije so do wole, D e kroik w mnje je.

Na te zboo krala naoho, Kotroho Serbja esuja, Bude tuta kleika Brzy wuprzdnjena. Serbja, Serbja woaje:

Njech na kral Jan iwy jo! Ha ty, moja Hanika, iwa bud a zboowna, Zo bych ja wo krtkim asu, Z tobu spinka mh we ku. Hanka, Hanka, lubuj mje, Hewak e smjer hluje.

*) Je zle k druheje psnje.

4 4 Dr. E. Muka:

43. Soorik jako poso. (Z Smjekec wot Madleny ornakec. Pir. Smol. I, o. 71.)

Wo srjeda mi w Smjekecach, Tam stoji topo zeleny, ho hej. Na tym mi topole zelenym, Soorik tn drobny ptak.

Soorje, ty luby soorje, Ty by mi mh z psom sta.

Ja tam zleu, pozleu, Ha na tn Rynec nowy dwr.

Na Hancyne woknjeko, Na jeje pisane psanko. Zwoinjej, zwoinjej, holika, Rjana, ba erwjena. Ja tebi njesu powjestwo Wot twojoh rjanoh luboho! Hdy by na mojim lubym to byo, Dha by wn pio ke mni sam.

Ha mj bychmoj sej prajioj, Wot prnjoh ha do druheho, Ha na posledku wot woho!

44. Zhubjena wowcka. (Smol. I, o. 125.)

Na kncu psnje pistaja so w Smjekecach hie: Ty sy mi lundrija undrijowska,

W undersukni ha do zemje; Hdy by ty sobu njehnaa, Njebychmoj wowcki zhubioj.

45. Ze myto. (Smol. I, o. 121.)

Na kncu spwa so w Smjekecach: Jowle ma ty popiko! twoju mzdu, Tajku mau zapatu,

Zo sy mi Hanku zwrowa A swru na nju zhladowa.


45. Boe ko. (Ze Zabroda.) Srjed 6. a 7. rjadka zasuwaju so:

Baa holika na piwo, Pez tej hajkaj zelenej. Nadbaa je kormiku, Kormiku pi puu.

Do kormy wona zastupi, Wm dobry wjeor pejee.

Ped poslednjej strofu spwaju w Zabrode hie: Pec bee do swojej nowej komorki, K jeje swtemu wuhladkej, Wona tam dele hladae A swojoh lubeho wuhlada. Na brunaku rajtowae, Nimo jich dwora do wjny. Mj luby, comej so rozohnowa, Rozohnowa na dohi as.

Boe ko sej prajetaj, Runje na so hladataj. Bud tu boe mje holika, Njepakaj ty enje wjac.

47. Sam njepide. (Smol. I, p. 23.)

Haj kak dha cu ja winko pi, :,: Hdy tu mj luby pi mni njej?

Potom Smol. str. 1624, za tym: Bya te khuda suomna, :,: Wak wcy rjanej brunej ma.

48. Radenje. (Variant Smol. I, p. 73.)

Spwaj mi holio wjesey hs atd. ,,Witke tam wjesee do kormy du, A ja pak dyrbu arowa!

46 Dr. E. Muka:

Seh sej ty holo, lewjer by, A di te za lubym do kormy!

Luby tam khodee ze jstwy do jstwy A aneho sowka njeryee. Luba w kuiku zrudna stejee A nicht z njeju njerejowae. Luby tn bee z piwa dom atd.

To sym ja witko ini z huposu, Nihdy pak ze aneju lubosu! Njei tola mojemu nanej zs A mojej maecy zrudobu. Njei mi sotram hanibu, Mojim tym bratram gramotu.

Potom Smol. p. dale. Hlcy i holio atd.

49. Daca bajka. (Variant psnje w uianu lta 1866, o. 5.)

Baje baje basniku atd. Jena skoi do mna, Mnkecy po wobjeda, Dachu ji kliku trochu, Z prynku ji do re kchu. t bde prni hubu woini, Bude tn rympl zjs.

50. Wulke wjesele. (Pir. Smol. I, p. 197, 12.)

enje ja njejsym tak wjesey by, Ha hdy sym z mojej lubku dom o.

Njech ja ta zyma tak wulka ha chce A tola so wjesele k holicy de. Ha njech je ta wjna tak wulka ha chce A tola swoju lubku njewopuu.

Hornjoserbske ludowe psnje. 47 51. Njeswrna lubka. (Reminiscency psni p. Smol. I, o. 161 a o. 31, hewak hie njeiane.)

Z tamneho boka kltyra Steji murjowany hrd. We tym hrode holcy dw, Wobej btaj jenajkej. Ta jena be domjaca, Ta druha suomna.

Domjaca mjee lubeho, Suomna aneho.

Pez to pae suomna, Domjaca ju trotuje. Mjel a njepa holeo, i chcu po mojoh kuba da. A hie mdoh bratika, Zo by twj luby by. Du na hermank so podataj, Bratik a lubika.

Bratik so holki wopraa: to chce m kupjene?

Ja chcu i kupi sukniku A jedyn zoty och. Kupuj ty abo njekupuj, Swojej tola njebdemoj. By-li mi prjedy prajia, Zo nochce moja by, Bych z hercami sej hrai da, Po dwmaj hasomaj. Po jenej hasy k maecy, Po druhej k holicy. Hde je hde nt mj ryzy k,

Kotroho sym zajzdi? Hde je hde nt moje holeo, Ki sym ja lubowa? Hde su hde nt moje skrniki, Ki sym ja perejwa? Hde su hde nt moje tolerje, Ki sym ja rozmjeta?

52. Z r u d n y l u b y . * ) :,: Cya wjes so skhaduje, Tam na kermuku rejwa hi. :,: Witko tu rejwa wjesele A ja pak dyrbu arowa. Witke holki te tu su,

Ha moja Hanka, ta tu njej. Ha tu ja zaby njemu, Haj tu ja zaby njebudu. Witko, to sym peini z njej, To njemu wjacy nabyi.

*) Tuta ludowa pse je wot K. A. Fiedlerja wobdana a w uianu 1. 1864, o. 2 wozjewjena.

48 Dr. E. Muka:

Majoron a fijonki Chcu na jej row da sadi. Ki orny z bmi remi, Chcu na jej row da staji. A swty wnc te do cyrkwje Chcu k wopomnjeu pojsny. Hdy potom du do cyrkwiki A na njn z wkom pohladam, Zrudi so moja wutroba A pakam pe moju Hanku. Hdy wona mi mj kobuk wza, A zwjaza mi bant zeleny . . . . .

53. Domojwrt. (Variant Smol. p. I, 43.) Mjez str. 16 a 17:

Na bym konju umelu. Za str. 22:

Wono je so minyo sydom lt, Jako mj luby na wjnu o. Wn je mi slubi zaso pi A nt so nihde njepora.

54. Dace hrnka. Boe do wobrada, Worjechi a jaboka; tom te jara swaty, Do kofeja tykancy. Boe do wjesele, Rumpodich zes . . . .

55. Receptaj pe ahupalenje. Toho mua aha pali, ki ma dewjedesat di! (To so pje kr praji, potom aha pali pestanje.)

Mje aha pali! aha bi po zelenym puiku! (Tuto hrnko so tak dolho wospjetuje, doni aha pali njepestanje.)


56. Dacy wjeorny spwk. (Pir. as. 1875.) Hdy ja wjeor lehny du, tyrnae jandelkow zo mnu du. Dwaj stejitaj mi we howach, Dwaj staj mi k nohomaj, Dwaj staj na mojim prawym boku, Dwaj staj na mojim lwym boku, Dwaj mje wodwataj, Dwaj mje wachujetaj, Dwaj mje do njebjes wjedetaj.

57. Wbohe holio. Lpi variant psnje we as. M. S. 1872 zeiwk I, str. 54 o. 3 podateje.

Jli su grofojo pez jene polo, Haj pez jene polo do kormiki Hadej hadej hadej. Pomhaj Bh, pomhaj Bh, kormaka, Mae wy dobroh piwa, palenca? Haj, haj, dobroh piwa, palenca Wm cuzym hosam naliwam. Kormaka, je to waa dowika, Abo je to waa suomna? N, to njej moja suomna, To je moja samsna dowka. Du dachu tej maecy sylny pitk,

Ha pokhili wona swoju howiku. Du klakny so holo k jejnymaj rukomaj: Stae horje, moja mae, woni chceda mje mori! Du klakny so holo k jejnymaj nohomaj; Stae horje, moja mae, woni chceda mje tle! Du klakny so holio k jejnej howje: Ach stae, moja mae, mj Bh chcy so smili! Woni wzachu te holio za blido, Rozrzachu je ka karpy, ryby. Hde ana ta krepka zleee, Tam swca so stejo swee.

50 Dr. E. Muka:

Hde ana ta swka swee, Tam Boi jandel stejo spwae. Tej holicy zwony tak rjenje du, Wot grofow rapaki kuro torhachu.

58. Bude. (Variant Smol. p. I, 63.)

122 pir. Smol. Ha zdychuj abo njezdychuj, Hinak tola njebude. To sym hiom prjedy wjedia, Zo swojej njebdemoj. Hdy sy to prjedy wjedia, om dha sy mi wria? Wria drje sym ja, wria, Witko pak z falom mnia,

59. Narodne hudanka. 1) tyri tupytancy Dwoje wotrohancy: Potom lpjenca, Potom kidanca, Potom lijenca;

to to jo? [Kruwa.] 2) tyri nki, khribjet

a adyn brjuch. [Sto.] 3) Hdy won de, so smje,

Hdy nut de, pii. [Wdne khany.] 4) Syi a njewidi. [Pjerd.]

5) Mamy wotroka, ki wodnjo a nocy da. [asnik.] 6) Peco j a enje so njenaj. [Rzak.] 7) to je: dw knjenicy w jenym rijku? [Khjnowe wka.] 8) to je: ti knjeniki w jenym wncu? [Tyglowe nki.] 9) tyri rki, ane nki, hu, hu! polz na mnje. [Posleo.]

Hornjoserbske ludowe psnje. 51 60. Dace hrnka.

1) A Bej Cej, is tom ornom psej;

Bom njedaj nio, Njech tn bi kwio.

2) Stawaj horje njeroda, Koza brje poboda, Cye brny zezraa,

Pincu ponu nas . . . .

3) Moja ma so eni Do delan deli,

Tajkoh sej bjerje, Zo kholow njezmje. 4) Jank bi k rcy, Njese ptaki w mcy. Jank bi pez uku, Njese ptaki w kobuku. Jank bi po dworje, Njese ptaki w kholowje.

61. Frejarjej. (Zapoatk pir. Smol. I, 254.)

Fidrowenjo do wsy nut ehnichu Ped oic dworom zastachu,

Hohadehej zastachu. oina po dworje khodee We pisanym koue, Hohadehej koue. Witajtaj hlcaj wobej dwaj, Naich holcow frejerjaj. Njehladaje doho witanja, Njech waej holcy won pidetaj. Holcy tej won pi njebdetaj, Wonej we kormje rejujetaj. Zawritaj hlcaj konikow, Rajtowataj do kormy.

Kormaka na prozy stejee We wuiwanym rcue. Zawritaj hlcaj konikow, Rajtowataj do hrdow. Konikow tam zwostajitaj, Samej so do kormy writaj. Po skhode horje stupataj, Z wotrohami erkataj. Wo durje so kapataj; Holcy so w rejach wusmwataj. Holcy teju lubeju wuhladataj, Peco skoitaj z reje won: Witajtaj, witajtaj, lubej dwaj, Witaj, mj luby, sam wosebje.

52 Dr. E. Muka:

Hlcaj so lubkomaj dakowataj, Runu drhu k hercam stupataj. Piskaje hercy witcy to, Piskaje pec witcy dewjeo. Naju lubkomaj k wjeselu, Druhim holcam k zrudobje.

My njepiskamy k zrudobje, My piskamy jeno k wjeselu.

Dewje swcow so swee, Dewje hercow piskae. Rjea ta Marja NN-ec je, Rjei tn Gusta MM-ec je.

62. Hrnka . (Wokoo Wslinka; spwa so po hosu: Na njeboh dd.)

1) :,: Chcemoj mj, :,: :,: z kiru z karu. :,: Do drjewa j,

Haj do drjewa j. 2) Hopsa Ruza, ana nuza,

Dewje di, anoh mua! 3) Wosyk jena maa wjeska: Tam so stajnje wjele kleska. 4) Zle k: :,: Ti mole :,: wokoo khki;

Hanka sy ty doma? Tyk tu kudel z woknom won,

Ja chcu i ju popas. Kudel won i ja njetyknu, Ty sy so ze mnu khwali!

5) emjercy po Krala Tam je zota nala. Brku pola Panca, Tam je zota ranca!

(Dace hrnko z Prec.) 6) Spw icheho Michaa: ichi Micha,

ucyja, Do hribow hi! Kobjele nimam! Di sej k susodej poi! Susod sam nima. Wobliz mi ri!

7) Hrnko zyby: Diw, diw, diw, Ty sy moju dowiku bi!


8) Wudmo: Naoh nana bratra syn, Tn ma tajku piaku, Hdy wn na nju zapiska, Za starym sydrom zawonja.

63. Delnjoserbske kruki. a) Dodawk k Jrdanowej zbrcy: o. 4. W Kiowje spwaju msto 5. tule strofu: Piwjeza jogo ze duba, Zejdus graja Zynda lynda Piwjeza jogo za duba.

o. 5. rjadk 23 syach lpe: Tam ju z wza posajichu.

b) Dodawk k mojej I. zbrcy: o. 27. W Prjawozu syach msto 8. a sldd. rjadkow takle: O ml ja kynika obsedaneg

Ze zlotom a sljobrom hoblooneg, Kel ja rejtowa z wjacorka, Tu rownu droku do Prjawoza.

64. H o r n j o s e r b s k e k r u k i . Dodawki k dlej I. Smolerjoweje zbrki. o. 14. We Wtency spwaju na 12. rjadk: Zo woni dyrbja duby torhai, Duby z tymi korjenjemi; Wtik woni dyrbja haii A wodu dyrbja kopii A rki dyrbja tam ryi atd.

o. 18. Wo Wosyku spwaju na kncu: Bydli, mj luby, hde ty chce, Ja wudom chcu by pi tebi.

o. 38. We Wtecy spwa so na Smolerjowy posledni rjadk dale tak: Wak i ja selu kde ranko Jedyn zeleny ruany wnk.

Wo tom wncu jo dobry trot, Z tym so ty me trotowa. Sama tam njemu k tebi pi, To mi nic njedatej nan a ma.

54 Dr. E. Muka:

Ja sym swarjena twojedla, Ty pak sy swarjeny mojedla. Ped naej khu jo eki kamje, Tam chcemoj naju obejd bra. Ty de horje, ja du dele A tak mj rzno pidemoj.

o. 49. Syach za 30. rjadk: Do lapki idanej, a za 58: Na holcach perejwa.

o. 51. Msto 8. a 9. rjadka sym sya: Hale nklej mi zhudawaj holeo, Ha to mam ja eke na wutrobje. Ha to drje ja zhudawa njetrjebam, Hale to no so ja trku nadiju.

o. 86. Srjed 34. a 35. rjadka syach w Smjekecach hie spwa rjadkaj: Jow ma, mj krawiko, twoju zdu, Zo sym i slubi Maruku.

o. 122. Tuton pse spwaju w Smjekecach tak: Lubienjo (?) z wjny dom ehnjechu Ha bratikowoh konika wjedechu. Hilika jim napeo bee A spnje so jich tak praee: rjadk 57 = Smol. 47.

8. Ha z cynowej tej khanu zejhrawje. Hilika so njema spokoji, Ha pec je do Gubina baa. Ha blie jo Gubinej pibaa, Rucy bratrej na khribjet wleechu. Ha pia kusk je wye Gubina, Ha bratika wjedechu k ibjecy.

Na to Smol. rjadki 1624: Ha z kejorowej dowku sym ncku spa, Z tym sym sej ibjecu zasui.

55 Hornjoserbske ludowe psnje.

Msto rjadkow 25 a 26: Ha jow ma sotika dwaj pjenjekaj, Ha aruj mje dw le a dekaj dwaj.

Srjed rj. 36 a 37 so zasuwa: Ha woni bychu wse prajili: Ha to je za te kranjene pjenjeki.

Msto rj. 41. praji so: Ha zo sej bratika wotwjeu swojeho, Ti sta mi tych tole wjele njej, Ha swojeho bratika z tym wotwje sej.

Knc ma so tak: Wuee Hilika z nnjow mje, Ha wota katej z nim howu pre. Ha jow ma ty to myto, kato mj, Zo sy mi bratika k ibjecy wjed.

o. 136. Msto 24 rjadka syach: Tam krynu swoju hospodu.

Na 48. rjadka slduja: Pohon z oa stawae,

Konje na dwr wjedee. Na pu k Bartej pidetaj, Tam witko ie spae.

Na pu k Wsporkej pindetaj, Tam witko prinkotae.

Do Wsporka pidetaj, Tam lubku k rowu njesechu. tyrjo orni noerjo, tyrjo orni proerjo.

Za posledni rjadk so spwa: Zo so namaj tam derje de.

o. 166. Tuta pse spwa so w zapoatku w Kukowje tak: Ta ma, ta ma tak wilka jo, Tej eki wide njej.

Ach mai, luba mai, i hlcy chceda pi!

Dr. E. Muka:

Ach dowka, luba dowka, to i to spomoe? Haj khwilku by e lubo m, Wza sej e njebude.

Na kncu pak takle: koda tebje holio, Zo zawjedena sy. Zawjedena ab njezawjedena, Mi winu njedawaj.

o. 226. Rjadk 3. a 4. rka we Wosyku tak: ana domach njesyda,

Ha ta ota ewjena. o. 264. Srjed 8. a 9. rjadka maju w Smjekecach hie rjadkaj:

Prjedy sym jda z cynowej kliki, Ntk hie nimam koeho ropa.

65. Dwaj namjeznaj variantaj z Beje Wody. a) Winkowa zagroda. (Smol. I, o. 262.)

el jo tn glcyk Tak ranko do ljasa, Jo, zyndom, zyndom, zyndejskej Tak ranko do ljasa.

Dale Smol. 58.

Wurabal jo sej Ti kije klonowe.

Dale Smol. 1316. A wogrodi jo sej Winkowu zagrodku. Chtoga tam bude :,: To winko wachowa? Je wachowala :,: Ta rjadna glicka, Haj zyndom, zyndom, zyndejskej, Z tym rjadnym glcykom.

Hornjoserbske ludowe psnje. 57 Na to Smol. rjdd. 2544. Potom: A chtoga bude Ten mazac nakrawa?

A nakrawala Ta rjadna glicka Z tym rjadnym glcykom. A chtoga bude Ten mazac dojda? A dojdala Ta rjadna glicka Z tym rjadnym glcykom. Prdnich tych rotach atd. ka pola Smol.

b) Stukanje = stonanje. (Smol. I, o. 277.)

Rj. 10. rka: Zo by mam kromicku chlba dala. abo: A dy by ta gspozka tak dobra byla,

Zo by nam ycku butry dala. A dy by jej ta ycka se zlamala, Zo by nam cely smjetanick dala.

Pidawk. I. Pisowa. Kmtenje je es ped ludimi a haba do

mniki. Stawnik wruje z tintu a duchowny z Boim sowom. Wn prduje ka dochtyr khoremu swinjeu. Densa bude hie tak rjenje, zo buda so psy wo khdk wadi. Jz so diznu, dha bde i borta pisteje. Hrch ma mch a mch ma dru, tu wo zaso won pada! Hdy holcy hwizdaju, Bh tn Knjez pae; hdy hlcy hwizdaju, so ert hnwa. krc pinjese na jene ramjo brmjo trawy, astojka na dw ramjeni. (Tak trawaka wui.) Hdy by do wumrjeo, tn by jemu rad na pewodenje o. (Rjeknje so we lniku.) Wukny dyrbi as iwjenja a hie hupy wumrje. To so nam pihodi, ka slepej kokoi zorno. Ty kurjatka zatepta! (Rjeknje so tomu, ki pozde stawa.) Tebi je moda ona wuna, ka psej cypy! Ty sy, ka pjerd we wode. Tu ma mch a rpu. Piwo praji: e so! Palenc praji: leh so! Ty sy khadla, ka by z mcu wo zemju dyri. B do re, to na ana wjes nje trjechi. - Ty i, ble ha zajac bi. To tola bij ert do krcow. Boe do lzym dom zmjerzki wobrada. Ja chcu z jeho kosemi kruwy klepa. Ty sy kokoacu nohu

58 Dr. E. Muka: Hornjoserbske ludowe psnje.

zjd (t. j . Ty njeme nio zamjelec). Tn je sebi te wi do koucha nasada (t. j . wn je so do doha zawjez). Ja wm, hde moje powrjestwo smjerdi (ma podobny zmys, ka prjedawe). Ty sy ka mch rpy a krc morchwje! Ty za pjenjekom hodi (edi), ka ert za duu. to nima w howje, ma w nohach. Wudaj sebi drjewjaneho bazna, nje

trjeba mje za bazna m. Tn z howu mjece, ka knjeski k. Ty sy tak fromny, ak kt w twaroze. To jo tak wrno, ak raki w lofe ltaju. Ga jan se ada, ten musy tada. Ga se wt wjelka powjeda, ga njejo daleko.

II. P i w r k i . Kajke su senowe n, tajke su te te ytowe. Ga prdny august de pada, potym jo drogi cas, rowno te n byli tak ognowane, a za kdym krjom krc yta lay. Hdy je prni de hd wtikojte a snne wjedro, po kazuje to na wjnu a krejpelee. Swi na swk Marje snko, je suche lto. De-li deik a swi do njeho snko, khodojta smjetanu zbra. Pali so drjewo, do kotreho je Boe njewjedro dyrio w pjecy abo kachlach, nastanje mdre pomjo, kotre po whnju sapajo horje a dele jzdi. Pi tym dyrbi ho

spoda z mrom by; peto jeli poina woa, pomjo z wuhnjom wusapnje a tchu zapali. W domach, hde je do hie nie lta stare, njesm so adyn mody pos abo moda kka woahny; to jene pibra, to druhe zade, pak do pak pos (abo kka).

III. Mythologiske powostanki. Pipodnica pipo dnju 122 hod. po polach khodi a koho nadede, tn dyrbi jej cyy as wo nim powjeda; njeme-li to, jemu howu zwinje. Z wjeta su ji wo l e n u powjedali a mudri su po kdym sowku zasunuli: ha j , z l e n o m j e w u l k a h a r a ! a to su hie prawje ahnuli. Jnu te mudra nka pipodnicy wo lenu bajee, a hie jene sowko jej k 2. hodinje pobrachowae, tu je pipadny a wona rjekny: a wutrje sebi haj z lenom je wulka hara z papjeru r . . .. ,,Tebje je ert mudru ini! wurazy pipodnica a wotede. Budniki w starych asach ludi domoj pe wodachu, hdy bchu jim kroik slubili. Wone ped woknom akachu, dni jim kroik na descy won njesunuchu. Njederachu pak ludo sowa, jim budnika wokno zapali. Z m i j tak khte pez powtr jzdi, zo je so we wokomiku, hdy jeho wuhlada, zaso zhubi; jeno kr widi hie po nim pada; pak jzdi wysoko pak nizko. P o d p r a i c y rka hora blizko R o d e c p. Bukec. Be-li hrozne wjedro, myslachu sebi stari phanscy Serbja, zo je orny Bh abo b h na horje Praicy zy a bojachu so k njemu pistupi; tu woprawachu jemu tam delkach, zo bychu sebi jeho zaso mieho sinili.

59

Dw psnicy. Z kritiskim pidawkom pedoi Dr. Pful.

Pedspomnjenje. Showacej psnicy mam ja z Delneho Bohowa. Syrotka steji pola Smolerja I., str. 155 w trochu hinaej podobje (delno uiscy II., str. 90). Panja je zamk, dotal njeiany. Syrotku je na Handrij Zejle wobda.

I. Syrotka. Wuja, wuja syrotka, Domoj hlada maeku. Zetka je ju jedyn mu Tajki stary diwy. todha pae, holika, Moja luba dowika? li su ludu wote me: Moja ma e njepide. Di na kerchow zeleny, Wuspwaj tam wtena A ti mole zawoaj: Moja luba maeka, Pj ty zaso ke mni dom! Moje lube datko,

Di ty zaso samo dom. Wak ma nana twojeho, A te ma tam macochu. O mje bije macocha, A mje isnje pod awu A mi takle wumjeta: Le tam, zhnie sebio! Ty mi smjerdi ble1, Dyli morwy zhniy seb! Na mojimaj woomaj Lei drobna pjer2, A na mojej wutrobje Lei eki kamje mi, Na mojimaj nohomaj Lea dorny zelene. Pileetaj dwaj jandelaj3, Pod kida ju wozmjetaj, Do njebjes z njej leetaj.

60 Dr. Pful:

II. Panja. a je panja z rowa domoj, aostnje jara pakae. Pe o paka, panja moja? Boli e twoja hjka? Mje nic njeboli moja hjka A te mi hewak nio njej.

Kritiski pidawk. I. Syrotka je metriscy dospona, hdy pi horjeka pi

datych cyfrach showace porjedenja sinimy: 1.Ty mi smjer di blije (to je stara twrba za ble). 2. Lei tajka drobna pjer (p. Smolerju). 3. Pileetaj jandelaj. Rynk 31. te takle rka: Wzataj sej ju pod kida. Pemnjenje je so tehodla sinio, dokel b prnjotna sowjesna twrba wozataj (kotra so nhdy w tym rynku trjebae, a kotra w Delanach hie wozatej klini) so na wzataj pikrtia: to je te piina, zo su ludo metra dla te njeorganiske wozmjetaj abo drje te woznytaj spwa zapoeli. Zbytnje so po pirode wcow rozymi, zo dyrbi pedoka pod so do na pewobroi (na kida wza).

II. a) Panja je metriscy trochu njedokonjana. Njeporjad nose pak so pomjea, hdy wopomnimy, zo akcent naeje serb iny njeje stajnje na prnjej sylbje sta, ale zo je pola nas nhdy drje tola nimale tajki by, kajki so w junoraniej so wjaninje pokazuje. Wobhladajmy sebi to na nkotrych pi kadach. Ruske sowo ucho (t. j . wucho) ma w genitivje uch (z akcentom na poslednjej; wot naeho te adverbialnje trjebaneho wuraza jro (validum, das starke, die strke) wutwori so nam tak te adverbialny genitiv jar (z akcentom na poslednjej), aus dem starken heraus, mit strke, valde, sehr. A wot sowjesa pak -ti (praes. pak--ami, pakmi) z akcentom na sylbje -ka- wudajmy sebi imperfekt pak-achum pakch pakch pakach). Potom budemy 2. rynk psniki Panja bjez wob myslowanja a komdenja takle ita mc: aostnj jar pake.

b) Mi je so wobkruao, zo je tudy podaty zamk Panja druhi abo hinai zapoatk psnje Syrotka, a zo ma samsna so

Dw psnicy. 61

potom wot sowow na mojimaj woomaj dale spwa. To pak by njeme, dokel nic jeno wobpijee, ale te mra peiwo temu ri. Wrno je jeno to, zo je knc Panje na knc Sy

rotki podobny by, a zo je sowko dwaj z poslednich rynkow Panje so do knca Syrotki penjeso (r. 30), hde sym ja jo wotstroni. Ja za to mam, zo memy nhduu Panju pibli ujicy zaso postaji, hdy jej ze zakhowanjom stareho akcento wanja nhde tajkule podobu damy:

a je panja z rowa domoj, aostnj jar pake. Pe o paka, panja moja? Boli e twoja howika (Boli tebje twoja hjka)? Mje nic njeboli howika (Njeboli mje moja hjka), Ale wutroba mje boli Wo datko lubowane, Ki mi tynej ecy skhorje. Pileetaj dwaj jandelaj, Na kida mi synka wzataj, Do njebjes z nim wotleetaj. K jeho rowu ntk ja khodu, Woi pakatej mi za nim, Wutrobu mi kamje ei.

Pipis 1. Twrby hra (hra), stwa, kra (krika), mzda (zda), ho, mu, e a nkotre druhe pdla na jhru, zejhrawa, phra (t. j . pe-ihrac), najstwa, p jstwje, ze jstwy, so mikri (= niskri = jiskri), -, jeho, jemu, hie, e nam pokazuja, zo su tele sowa, ki su prdku vokaliski iwjo wotbye, w prjedawich asach akcent na 2. sylbje me: peto adyn zynkowany vokal, ana zynkowana sylba so zhubi njeme. Ja sym na tym by, zo bych, wosebje na nae psniki diwajo, nau serbinu na akcent pepyta a jenu abo druhu naich psnikow, ki su pez pzdnie pemnjowanja akcento weho msta so welako petworjae a tak wjac abo mjenje kodo wae, na staru podobu wrno dowjed. K wuwjedenju wot-

62 J. Pjech: myslenja pak djo njejsym: a dokel ntko hubjeneju woow dla wjacy ita njemu, dowolam sebi druhich na to praenje kedbliwych sini.

Pipis 2. Te mh ncht ahi socialneho a kulturneho iwjenja naich wtcow z naich psnikow zezbra, hdy tam n. p. nawoenja k njewjese pijcha, hdy so tam knjez hl ik z krytym wozom do tajkeho kraja wjeze, hde ludi pa haju, atd. atd. Tehorunja mho so na to kedbowa, kotre psniki maju nto mythologiske, kotre su so w kesijanskich asach nkak pedae, atd. Z krtka nae psniki su bohate ro za wdne pepytowanja.

Pinok k serbskemu knihopisej. Poda J. Pjech.

Pipadnje mi do ruki pide w Londonje wudata kniha, hde so te dwaj serbskaj tekstaj, jedyn hornjo- a jedyn delnjo uiski namakataj, a dokel je na asopis archiv za tajke po wjese, podawam tudy wo, to je wo tej knizy wdenja hdne.

Napis je tajki: Parabola de seminatore ex evangelio Mat thaei, in LXXII europaeas linguas ac dialectos versa, et romanis characteribus expressa. Impensis Ludowici Luciani Bonaparte (tele sowa su jako wobpismo wokoo Bonaparteoweho wopona wotiane). Londini 1857. 8. 84 njelibowanych opjenow.

Kniha wobjima 6 wotdlenjow: I. waskonsku abo baskisku r we 6 podrach (o. 16); II. finniske re (o. 7 16); III. keltiske re (o. 1723); IV. greksko-aanske re (o. 2439); V. germanske re (co. 4057); VI. sowjanske re (o. 5872). Kdemu isu je wosebite opjeno poswjeene, tak te isomaj 68 a 69, ki naej serbskaj tekstaj podawataj (mjenowanej sorabice a sorabice dial. Inferioris Lusatiae). Naoene pismo je ka pola wch druhich row te pola serb skeje aanske. Bych-li welake wudawki serbskeje biblije k rucy m, bych wusldi pyta, z kajkeju wudawkow staj po-

Pinok k serbskemu knihopisej. 63

datej tekstaj wzatej. Dokel pak to njemu, podawam tekstaj samej tak ka staj w Londonskej knizy ianej.

Ka je z napisma wide, podawa so pirunanje wo syjerju z Matejoweho senja; hornjo-uiski tekst pod isom 68 ma so tak:

Laj, Ssyjer wojnde k Rosszywanju. A jako won rosssywasche: pade njekotre pschi Pucu; a

Ptaki pschilecichu, a serachu to szamo. Njekotre pak pade na Skaojte, de wele Semje nemjeje

sche: a sejnde nydom, tehodla, so nebjesche oboko we Semi. Jako pak Ssonzo bjesche sejscho, swjadny wono: a dokel

Korenja nemjejesche, wuskny wono. Njekotre pak pade bez Cernje; a te Cernje roszichu szobu,

a sduszechu to ssamo. Njekotre pak pade na dobru Semju: a pschinesze Pody,

njekotre Sto kroc, njekotre schesz deszac kroc, njekotre pak cziczeci kroc.

Schtu ma Wuschi kszyschenju, ton poszuchaj. Delnjo-uiski tekst pod o. 69 ma so tak: Lej jaden szejz escho szet. A ga won szejascho, pajo ekotare na drogu; a teschki

pschiochu a jo serachu. Nekotare pajo na kamenowate; o wele seme nmeasscho

a wono ned huschoji, togodla a dlmoku sem nemeascho. Ga pak to slujnzo gorej schlo bscho, jo wono spalne, a

togodla a korea emeasscho, husknu wono. Nekotare padnu na schra, a te schra roscechu gorej a

jo satknuchu. Nekotrare pak pajo na dobru sem a dawascho plod, eko

tare hundert krot, a ekotare scheschzaszet krot, ekotare pak tschiasca krot.

Chto huschi ma kszlschau, ten szlsch.

W pedsowje je spomnjene, zo ma jako (to je = ju) pai.

Na kncu knihi wobswduje ie, zo je wn tu knihu w domje jeho Wysokose Princa Louis-Luciena Bonaparte ia, a zo je so jeno dw s a pjedesa wotiow sinio, mjez nimi

64 Dodawk k zapisej sobustawow M. S. w as. 1882, str. 65 sl. jedyn jeniki na ej a toej papjerje, kda strona z ewjenej smuhu wobdaa. Jendelski napis, na wobwalcy pilpjeny rka: The Bonaparte Polyglotte: Being the parable of the Sower, in 72 languages and dialects. Sold by Bernard Quaritsch, Book seller atd., London. Price 20 s. (to je paizna 20 hr.).

Pispomnjenje redaktora. koda, zo so biblija, spwaske a druhe wjele trjebane knihi za evangelskich a katholskich Serbow we wudawkach njewobstaraju, kotre bychu w ri a prawopisu po pikade nmskich podobnych knihow, w bhu asow te porjedanych, pisunje po rjedene bye. Potom bychu te pokazki w serbskej ri w cuzych knihach zrozymliwie a pistojnieje formy bye, dyli horjeka podate.

Dodawk k zapisej sobustawow M. S. w asopisu 1882, str. 65 sl.

Z nowa su w bhu lta 1882/83 pistupili: Grot Konstantin, professor w Ptrohrode. Hanusz Jan, dr. phil. w Lipsku. Holka Mikaw, domownik serbskeho seminara w Prazy. ur Mikaw, stud. theol. w Prazy.

Zemrje je: Lipi Ptr, kapan w Kulowje.

Wustupi je: Maryaski Modest, w Barlinje.

Porjedi ma so: Halabala, fara w Rajhrade (Raigern) na Morawje. Kian Jan Pawo, diakonus w Hodiju. Mto Handrij, diakonus vicarius w Budyinje. Sommer Adolf, wue w Huinje. Wako Hendrich, wue w Mysecach (Meuselwitz) p. Rychbacha.

1 (27 w Markusowych textach.)

ia B. Ginzel we Wjazonicy.

W o b s a h. Namjezne ludowe psnje. Druha zbrka wot dr. E. Muki str. 3 Hornjoserbske ludowe psnje. twrta zbrka dr. E. Muki ,, 20 Dw psnicy. Z kritiskim pidawkom pedoi dr. Pful ,, 59 Pinok k serbskemu knihopisej. Poda J. Pjech . . ,, 62 Dodawk k zapisej sobustawow M. S. w asopisu 1882,

str. 65 sl. . . . . . . . . . . . . ,,64 Hudbna p i oha: Hosy serbskich ludowych psni.

NB. Prnja pioha wopimuje hosy wot M. Hrnika (z. rukopisa B. Markusa) a E. Muki. d r u h a wot E. Muki a M. Hrnika podate, wot kantora Kocora pak pehladane. Zawod, pispomnjenja a register k wobmaj zbrkomaj pida so k druhemu zeiwkej tuteho ltnika, ka te mne dodawki a porjedenki, wo kotre znowa prosymy. Z wozjewjenjom hosow samych nje smdachmy so z wsteje piiny dlje komdi.

Redaktor.

Wo zapaenje pinokow nalenje prosymy. M. Mjewa (Mrbe), pokadnik.

ia E. M. Monse w Budyinje.

ASOPIS MAICY SERBSKEJE

Redaktor: M i c h a H r n i k.

Ltnik X X X V I . Zeiwk II.

(C y e h o r j a d a i s o 68 . )


tyri rostlinske pomjenowanja. Wujasni dr. Pful.

W mainym asopisu 1882, str. 8182 su tyri rostlinske mjena zapisane, wo kotrych so tam praji, zo hie etymologiskeho wuoenja potrjebaju. To mje wabi, so na rozebranje samsnych poda.

1a. Boa ry*), Thalictrum flavum, wiesenraute, nmscy te froschmaul rkana, ma poslednie nmske a swoje serbske mjeno wot teje wobstejnose, zo ta rostlina ze swojimi zadero wacymi opjekami abam, ki so rade wokoo njeje waleju, mh-rjec muchi ji a zo je potajkim mh-rjec abam huba abo abjaca huba (froschmaul). aba (frosch) rka pola nkotrych Sowjanow poga abo puga (a ntii Meklenburgiscy Nmcy naouja hie wuraz de pogge [mjeno Poggendorf = froschdorf], nic pak frosch); huba (mund, maul) mjenuje so w nkotrych narach te rt abo ret, a pdlanska twrba z wstym pemnjenjom sowoweje mocy (pir. hrd m. vermachung: schloss, burg hrd fem. vermachung: hrde, stall) be feminina liske ret-i rei re, r. Wot substantiva poga wu da so adjektiv poi (pir. holca holi). Tak wutwori so nam tnle wuraz: poa rei (froschmaul). Samsny poa ludom po asu njezrozymliwy by, a tehodla petwori so na Boa ry.

b. Podtknjene adjektivo sowa poga je tele pekhody pe bao: Pog-ji podji podi poi. Hdy tole twerde derimy, pznawamy, kajka je nhdy prnja poojca mjena teje mstnoty bya, ki ntko Boa Mysl rka, nm. Bademeisel. Posledni dl pomjenowanja pak wujasnja so nam pez plski wuraz miejsce (= mst-o) a pez wjesne mjeno Mois (pola

*) Ry = snad msto: ru, ruta? Red. 5

66 Dr. Pful: tyri rostlinske pomjenowanja.

Zhorjelca). Cye pomjenowanje poznamjenja potajkim abjacu mst-li, t. j . abjace mstnio (Poggendorf, Froschweiler).

2. T ryk , Ononis spinosa, hauhechel, weiberkrieg, rkae nhdy streik (t. j. wada, wadawe zelo, streitkraut); pomjeno wanje wujasnja so pez ske sowo stret (zetkanje, zetkowanje), ki so tudy we mysli wadenja trjeba; pony wuraz be, smm-li po nmskim sudi, nhdy onjacy streik. Zapoatne s je so zhubio, ka n. p. pi sowje struna t runa .

3. Plica, Chenopodium album, weisser gnsefuss, poka zuje na swojim stopiku horjeka opjeko, kotre je podobne na husacu packu, ki je znajomo z tomi palcami (porsikami) wu hotowana. Wot tychle toch palcow ma rostlina swoje mjeno; wona rkae nhdy palica, ponje husaca palica (gnse zehenkraut).

4. aawa abo aaja , Glyceria aquatica, sssgras, ma swoje mjeno wot sd-kose, t. j . wot adjektiviskeho korjenja s a d - (sad-ki, sdki) jend. sweet, a. suavis (t. j . suad-vis), gr. , (nhdy suadvys); wona rkae z woprdka sa dawa abo sadaja (trawa). Poatne s je so njeporjadnje wuwostajio.

P i p i s . Zwukadowane pomjenowanja pokhadeju z tameje pedhistoriskeje sowjaniny, na kotru sym w asopisu hio wjacy kr pokaza. Wone su jako pijate (mh-rjec cuze) sowa do naeje historiskeje serbiny peje; tehodla su w bhu

asow na swojej prnjotnej twrbje tak wjele kodowae. Posle dnja (4.) rostlina by, hdy by jeje mjeno domjace byo, z wstotu sodawa abo sdna (traa) rkaa; tama zastarska sowjan ina pak je ka sym na welakich pikadach wobkedbowa poatne s wotmjetowaa, ka te poate w a j, a je so w tymle nastupanju grichiskej ri runaa. Plicy so z nt iim serbskim pomjenowanjom husaca nka praji. Sowo poga je hio zastarsku naemu rodej njeznajome byo; hewak

nai wtcojo njebudechu poi na boi petworili: peto u iski Serb zynkaj b a p stajnje swru rozdla.

67

Hie nkotre rostlinske mjena. Wuoi M. Rstok.

Syrotki (Viola tricolor, Stiefmtterchen), te macoki a srina stopa mjenowane. Kwtka ma pje patkow abo kwtnych opjekow a jene z nich je najwjete a najpynie, a te pje pod stawkowych opjekow. Lud mjenuje poslednie stlki a wu kaduje kwtku a mjeno tak: Macocha (die Stiefmutter, najwjete kwtne opjeko) sedi na dwmaj stlkomaj; jeje prawe di (pobonej kwtnej opjecy) seditej kde na jenym stlku a syrotcy (die Waisenkinder) seditej wob na jenym stlku. t je kwtcy mjeno da, je sebi ju jara derje wobhlada a te hewak mudry by dyrbja! Srina stopa je drje te poetiske mjeno, tola tudy nic tak ka syrotki. Hewak ma tuta kwtka showace mjena: Matuka, syrotka D., Macoka ., Sirotica, maeha, maeica JS., Macoszka, bratr z siostr, bratki, wdwki P., Iwan da Marja, bratki, motylki, trojicyny cwty R.

Kaawka, kaido, kaica (Entengries, Teichlinse), dokel kaki we njej rady swoju cyrobu pytaju. Ma te mjeno: Kk.

Gingawa (Nuphar luteum, gelbe Nixrose oder gelbe Wasser lilie). Lud wupraja gengawy. Podobne mjeno za tutu rostlinu we druhich sowjanskich ryach njenadedemy. Tola je we pl skej ryi podobnje klinace mjeno: Ggawa a woznamjenja di wju husycu. (Red. gjga, gga = schnattern.) Podoba gin gawow z ggawami by potom jich ota barba bya, hdy mode husy we wode puwaja. Ggawa je pak najskerje nae gigawa, nmske Gickgack. Es flog eine Gans ber den Rhein uud kam als ,,Gickgack"" wieder heim." Hewak me so tutej rostlinje mjeno husycy da, dokel jako we wode rosaca so tam a sem khila, jako powace huso.

ida (Cuscuta, Flachsseide) z nmskeho sowa ,,Seide". Hedwab polny P. rka serbski plna ida. Druhe sowjanske pomjenowanja tuteje rostliny maja korje we sowje pas: peenco D.; predenica JS.; soroja prjaa R.

Konopjej je so wutworio z aanskeho mjena tuteje rost liny Cannabis. Kono , konopje D. Konop . Konopie, ko

nopia P. Konoplja, konopel R. Konopla, konopljica JS.

68 M. Rostok: Hie nkotre rostlinske mjena.

Khmjel je najskerje te nasta ze sowa Humulus; hu mjel, chumjel, chmjel, khmjel. Chmel D. Chmel . Chmiel P. Chml R. Hmelj JS.

Kwtna, kwtla, kutna (Cydonia, Quitte). Prej mje nje stej so wutworiej z nmskeho ,,Quitte", tee je ske. Druhe mjena su: kwjada D., kwi Mu., kwit R., dunja JS. (z aan skeho Cydonia z wuwostajenjom prnjeje sylby Cy).

Brka, brjoskej, brjka (Persica, Pfirsich), najprjdcy brka z petworjeneho Persica (bresyka, brska, brka, brjka). Ma we wch sowjanskich ryach podobne mjena: brskva, breskev JS.; rjasken D., msto brjasken; beskev, brosvo, broskvov strom .; brzoskwinia P.; bruskwina, brosk wina, bruswyna, persik R.

Br ina , brkiny, mu ina (Sorbus Aria, Mehlbeere) je druina wjerjebinow, kotrych pody brkiny S., brekulje JS. so n. p. w Rumburku k jdi na torhou pedawaju. Bek . Brek JS. Brzekinia, brzk, bereka, berestka, berek P.

Len S. . P. R. a lan D. JS. (Linum, Lein) je so wutworio z aanskeho Linum a te nmske ,,Lein". Tak te nmske sowo: Linnen" = Leinwand. Runje tak te lenk, lenk, may len = lank D. (Linaria, Frauenflachs). Lnica, lnianka, leniec, len Matki Bj P. Lenok, len dikij R. Len Matky Boi . Bo gorodiin lan JS. Ma lenej podobne opjeka, nima pak hewak anu podobu z lenom. Te lenowka (Thesium, Leinblatt), ma podobne opjeka. Lnnka . Leniec P.

Tu poskiuje so nam praenje: Kotre pomjenowanja z rost linow a zwrjatow drje su stare a kotre nowie? Najstare su te, ki su we witkich sowjanskich ryach jenake abo podobne. Serbja plahuja wot zastarska wosebje ito (roku, ro), pecu, je mje, wows, len, deel. Domjace zwrjata su: Kruwa, koza, wowca, husyca, kaka, ho , koko, pos a kka. Z lsowych

tomow mjenujemy: lipu, dub, brzu, wlu, topo, is. Z di wich zwrjatow su znate wosebje: jele, sorna, zajac, lika, wjelk, mjedwjed. Tute pomjenowanja su potajkim najstare. Z nich spznawamy te, zo su nai wtcy polo dali, skt pahowali, ls hajili a diwinu tleli.

M. Ksyk: Basnje. 69 Pispomnjenje. is S. (Taxus, Eibenbaum). Tutn Serbam skoro

woteznaty tom je nhdy wjele ble rozrjeny by dyrbja, dokel mjeno pola wch sowjanskich ludow nadedemy. is, isowe drjewo S. Tis . Cis P. Tis R. Tisa JS. Pola Dubow (Dauban) rka hie densnii de jena hrka isowa hrka; isy pak tam ane wjacy njerostu. Wjes i

sowa (Zeisholz) a isk (Zeisig) ma te swoje mjeno wot isa, runje tak, ka Bukecy wot mjena buk, Brzow wot brza, Hrabow (Grograbe) wot hrab, Wjazonca wot wjaz (die Ulme) a t. d., njech su tam tute tomy roste, abo njech je prni twarje tak rka. Powostanki tuteho toma mamy pola nas hie w parku w Huscy. tyri rjane tomy steja w dworje rumburk skeho kltra.

Basnje. Wot M. Ksyka.

1. Spominanje. Bch hyi may pacho, Ak puske wjnastwo

Na Awstriju do wjny Pez kraj na gnuo. Pn chmy napeiwo My glcy wjakam, Smy bro a rancel njasli Tym sawnym wjnarjam. Te ja, ja njasech buku Na swjom ramjenju A stupach z wjakami, O, z kakej gjardosu! Ja arach se za mua, Za mcneg ryarja, O, tencas bo zgrta

Jan k statkam hutoba!

To mode ramje bko Se skro zmucyo, A ja bch zwjaselony,

Ak wykno hustao.

Wt ramjenja m buku Zas wjak wezeo A ptom hajckajucy M z tajkim chwalao: Mj k za twju dobro, Ty pacho serbojski, Sna hyi bro raz nosy

Ak rya uyski.

Ja njejsom broni nosy Za sawnu uycu, A weto stawnje z pjerom

Jan za nju wjuju.

2. Mdlitwa Serbow prjed bitwy z Gerom. (Za nimskeju chroniku msta Chebuza.)

Daj nam hy Swjatowit Winika wence zbit, Daj k tomu it nam a mcy.

Wje nas sam we bitwje, Aby te dobye Dostali we dnjo a nocy.

70 M. Ksyk:

Dai pez grcycki Njetrje winiki, o w swtem popjele spiju Wce te zamrte; Da nae domacne W tachu se njerozdrosiju. Tudy ped twjimi Swtymi wrotami Chyla dej kica se wse!

Kna ty Serbojstwa, Dawaj nam znamjenja Gluki na chwalobnem mse.

Daj a se pomsimy, Gero bu zaklty! Wn jo nam ryarje zabi, Sromoi gspodu, Hugba jan peradu, Zosnje nas k skazenju wabi! Daj nam hy Swjatowit Winika wence zbit, Mcuj nas we pawem casu, Ksi pn winikow Na hota do lsow K hoproju tebje se njasu!

3. Na loe do smjeri. Se tware, se tware, o zlubjona, t leim z tebu do daloka, Ca? njewii, kak wni hueraju, A z njewstu tak se do reje daju Na swatej droze na gaanej, o noze se pstarcy namotej? Ja leim ka jastb bez zmucenja, Ken z kidom zeleznym zawiga,

Nic Ksej nic Smjer m njedognijo, Lej, kak se wo minjo a kak se wo wijo! Huj! wt m bincy do huowu, Znoj bywa k zmarsku na hoblicu. M bywa pi tebje tachota, Wak lei pelasnje, nawoenja! O hobro te saki zas domoj jano, Lej, synjako swi ju hopestanjo, A w wjacornej amnej ginje

Jan pipada njegluka na loe. Se tware, se tware, nut do Bota Nt k hotarjoju o njewsta. Ca? njesyy lodowe zagrimanje? Aj, swabarje lee te na wrowanje A praskaju z bukami njemnje*), A rozlga w Boe to rjaganje.

*) W Boe stlaju swabarje na droze k wrowanju.

Basnje. 71 Lej, prjezy se ani Nyksowy pu, Smej w Boe wt duchow witanej ju. Se tware, se tware, a njehuryju i Nyksy, a k smjeri m njehobtuyju; Wak dyba m pd ku hutoba, Kak buo, ga z tebu bo zwrowana?!

Kak powjeda hopaki, nawoenja? O wro se, o wro m wt skazenja! Lej rcka prjezy njej zamarznjona; Sna leimej hoboj nut do wokonja, O stajaj jan saki Bog pomo O wro m, o wro se wo pdermo!

A lej, sld eden wc njewsta Za wbogima do smjeri leecyma. Wak Ksej se zjawi moecu w nocy A pknu jog z dychom kdneje mcy, A smysli jom amne bywachu, A k skazenju trjao z njewstu.

4. Mody se wzy.*) Z modym na droze Stoje swabarje, Hupace se zabyiju, Libotki je hupyniju, antki yane Chwju se. Pobrat pikiwnjo, g se za njom zgnjo, Gerce nowe tucki graju, Towarie zajuskaju, Swaki epocu

Z njewstu. Pjerwej wak pez wjas g se pejo raz, Pn se do wych dwrow wijo, K nowem ltu pdarijo Strowje, gluku wu Kudemu.

*) Nii ped 30 ltami wzychu hye ku kncu starego lta starego a w zachopjenju nowego lta ,,modego hokoo.

72 M. Ksyk:

Mimo jo nt cas, Ak by naog raz,

o se stary pokazujo, A zas mody pewzujo, Nt se lbda wo Dopomnjo. 5. Zymje w Boe.*)

kra lodowa Boto pokywa, Rcki we su hobmsone, Pla, uki pemnjone, Pastwy zelene Wc se njekasnje. Weto wjasele Bydli we Boe,

Lej, kak bomy zakwituju W erizni se zabyuju,

eriz slobrjana Z bomow hubija. Droga gaana o do daloka, o jan woko pogldujo, Moina se hubgujo Spnje leeca Dalej do Bota. Ga se rozpuka kra lodowa, Suchaj, kak to iwno znjo, Cuze hucho hurozmjo Ako grimanje, Wjnske rjaganje. Zymska nagota Tak te kasu ma, Wo se ani, wo se byi Lpjej ak krystale hyi. W zymje we Boe Jo te wjasele!

*) Boto = Bota, Spreewald.

Basnje. 73

6. Ti plnice. Ti plnice gromae pachu A swjo peno chwalachu. Ja pdu, tak prjedna se wjelicao, Ka yo, co nikul se njezryjo, A k cwjernu jan deje by nitki we, Ken z wjelikej procu su huwite, To peno pokau lubemu, A huchwalijo m njewstu. A ja, nt druga se bachtao, Ja pdu ae ak pawcyna jo, Wak by se gio k mychacu; Co z rychymi palcami hupdu, To budu nejkasnjeje rubjae, Ga e z nich hujo pez macanje! Mj nawoenja bo wjasoy, Ga taki pdomk bo rozwity. A tea plnica rjaknuo: Ja njepdu twardego, akego, Ka wej, ja pdu jan owe A debu chudobnej maece Tak urnje zaps wu carobu, Ab hoboj njepiej k tadanju; A weto tkalc chwali to peno, Ken wot mnjo nejlubjej jo kupujo. A ldym ti raz se zaswita, Bu prjedna plnica spuona, Wak pzna zlubjony njewstu Za bejnu, gjardu a njespnu, A druga jo njezjabki wumrjea, Jo smjertnicu sebje tak zapa, A tea chwalobna plnica bu Nt z fryjom nuona wot dweju.

7. Sroka. Sroka ti raz zarjaga, Maruka se hulka, Trudlajdi, tralala Kaka to bo nowinka?!

Babka maeg blabaka Jo ins nocy huoja, Trudlajdi, tralala, Susedu jog donjasa,

74 M. Ksyk:

Ku kmtstwu sy maruka Z jadnym knkom posona, Trudlajdi, tralala, Njezlkaj se togodla.

Dokul sy nejrdnjeja, Dej by knka escycka, Trudlajdi, tralala, Tak ten pan sam peda.

Skro zgni maruka, Co jo sroka gjagaa, Trudlajdi, tralala, Sroka, ta profejtowka.

8. Rampu do kta! *) Rampu do kta Gni moina, Wni mudrje pikulaju, ybae zas hoboraju Skalku spnje leecu Z mcnej hodejku.

Rampa do kta Ju jo zagnana, Ru nt znjo, zogolenje, Chwalba how, tam sromoenje, A jo z nowa z ktlika Skalka hubita.

9. Spd myskim topoom. **) Ga pne hoblico mjaseca Nut pogldnjo do kuoa, Pn Nyksy z dymi wen hukukuju A na brjog pomaem hustupuju. Spd myskim topoom gigantskim Se z gromae woni pn z juskanim A holiajdu***) a apanku graju A zasej do razy-wia se daju. A pipdla znjo jich muzika, Lej klaso planta se bez kca, A umjece wdy jim zaspiwaju, A w reji Nyksy se hobraaju. A myski topo ten gigantski Ken wake pi rce ju nazgni, Wn jano gowu tu eru wijo, Wot rozgrona Nyksow nic njeperaijo.

*) Grae moiny. **) Jo topo pla Brkojskego myna. ***) Holiajda, apanka, razy-wie su iece graa.

Basnje. 75

10. Budny rejta. o jano tak lasnje rejtujo ty?

Ku lei za tebu ka mrokawy. O wsta, o wsta, e zachada, A dogni mga i njegluka. Co hyi tak dujko m paao, O, njehusyyo to njewjedro? Kak praska a rjaga a grima se, A spd ku zaarce krabje? Do wjny, do bitwy se hudaju, o hognjece husta smjer huparskaju. Bemje, bemje ty njewsta, Sna njaso mj knik m do rowa. o tri tam rejta bez hustaa, A wosy wt wiga jom do hoblica, A rozpnta drastwa jog pdltujo,

Ab wot sldka nco jog apao? Co abocoo wy z nazdala tam? O groo m lubjej, o namakam

Jan jagarje nocne, ken rowno su se How derili mimo ka wicharje? Zas syym jich dre a praskanje, Jich ajkotanje a rigotanje, Kcu z nimi se sobu nt huderi ja, Lc njaso mj knik m do rowa. Chto skoka pez zagny hobsete Pez kicki a uki a pez groble? o nochta tam knik ten jachlecy A cej jo ten rejta, ten njemudry?

O njepaajo a pomzo, Lej Ksej za mnu se hudajo, Ten tach swje zubiska wera A z pazorami m dosega. Hu! kak jogo ksi zaklapocu, A wykne conki m serpuju, O wn m ju popada, wn m ju ma, Mj knik nt njaso m do rowa,

76 M. Ksyk:

Ak druge zajta se switao, Ga rejta tam njabogi laao, Wt swjogo knika zagrjebany, Wt wtika do rowa hobspiwany.

11. Zwsowanje. Swju blizku smjer ju cujucy Tam ten stary lumpak dooj lay, A wn kutu ruku tocecy Moeca we swjej zymnej way, W jogo wcyma se anjachu dzy, ak jogo husta zjawjachu: Nic, mj syn, ak how tu wjacycku, Nic wc njamgu zawstawi tebje, Tu bch pez wu casnu kibliju urnje zwarbowa ja jano sebje; W e, a se w lumpach nikula yo dani purpur njepyta. A ten moec k

časopis maćicy serbskeje 1883

Documents

Transcript of časopis maćicy serbskeje 1883