Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk...

11
LUSTRA Ś WIATA j ę zyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODR Ę CZNIK cz ęść 2 Język polski w ćwiczeniach online Oferta: sklep.wsip.pl

Transcript of Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk...

Page 1: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

LUSTRA ŚWIATAjęzyk polski

z a k r e s p o d s t a w o w y i r o z s z e r z o n yl i c e u m i t e c h n i k u m

PODRĘCZNIK część 2

Język polskiw ćwiczeniachonlineOferta:sklep.wsip.pl

Page 2: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

Autorzy: Witold Bobiński, Anna Janus-Sitarz, Maciej Pabisek

Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia ogólnego do nauczania języka polskiego, na podstawie opinii rzeczoznawców:dr hab. Anny Cegieły, dr hab. Małgorzaty Święcickiej, dr. hab. Piotra Zbróga.

Zakres kształcenia: podstawowy i rozszerzony. Etap edukacyjny: IV. Typ szkoły: szkoły ponadgimnazjalne. Rok dopuszczenia: 2012.

Numer ewidencyjny w wykazie wspólny dla tradycyjnej i elektronicznej formy podręcznika: 541/2/2012

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.Warszawa 2013

Wydanie I

ISBN 978-83-02-12870-7

Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Anna Rossa (redaktor koordynator, redaktor merytoryczny), Renata Faron-Radzka (redaktor merytoryczny), Agnieszka Fedorowicz (redaktor merytoryczny) Redakcja językowa: Anna Wlaźnik, Rozalia Słodczyk, Agnieszka CzerepowickaRedakcja techniczna: Iwona BiałkowskaProjekt okładki: Katarzyna TrzeszczkowskaProjekt graficzny i opracowanie graficzne: Katarzyna TrzeszczkowskaFotoedycja: Natalia MarszałekSkład i łamanie: Iwona Białkowska

Zalecane wymagania systemowe i sprzętowePodręcznik elektroniczny w formacie PDF otwierany na komputerach PC i MAC wymaga zainstalowania bezpłatnego programu Adobe Reader (http://get.adobe.com/reader/); otwierany na tabletach i telefonach z systemem Apple iOS wymaga zainstalowania bezpłatnego programu iBooks (do pobrania ze sklepu App Store); otwierany na tabletach i tele-fonach z systemem Android wymaga zainstalowania bezpłatnego programu Adobe Reader (do pobrania z Google Play).

Pomoc techniczna: [email protected]

Materiały, do których masz dostęp, nie mogą być rozpowszechniane publicznie, nie mogą być przedmiotem dalszego obrotu. Rozporządzanie ich opracowaniem wymaga uzyskania zgody.

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96Tel.: 22 576 25 00Infolinia: 801 220 555www.wsip.pl

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.

Szanujmy cudzą własność i prawo.Więcej na www.legalnakultura.pl

Polska Izba Książki

Page 3: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

S p i s t r e ś c i | 3

Jak korzystać z podręcznika 8

RENESANS 10PIERWSZE SPOJRZENIE Oś czasu 12Odrodzenie – przekraczanie granic przestrzeni, czasu, nowa wizja świata i człowieka 14Myśliciele i uczeni renesansu 17DZIEŁA I ARCYDZIEŁA – ZWIERCIADŁA R Z EC Z YWI STOŚC I :

�������������� � ������� �������������� ��� (fragmenty) 18LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Michał Anioł Stworzenie Adama 20W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Paul Oskar Kristeller Renesansowa koncepcja godności (fragmenty) 21

��������������� ����������������2290.∙134.∙267.

Sztuka renesansu 26LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Kobieta w sztuce renesansu 30W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Julian Przyboś Daleka, co noc bliższa 31Rafał Wojaczek *** [dla Ciebie piszę miłość…] 31

�������������� ������(fragmenty) 32LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Łukasz Górnicki Dworzanin polski (fragmenty) 37W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Janusz Pelc Literatura popularna i elitarna w czasach renesansu (fragmenty) 38Dekameron w adaptacjach filmowych 39

�� ������������ �������40Teatr elżbietański i dramat szekspirowski 45LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTU K

John Singer Sargent Ellen Terry jako lady Makbet 46W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Andrzej Maria Marczewski Polski Makbet XXI wieku (fragmenty) 47

�������������� �����48Pieśń XXV

LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Horacy Pieśń I, 11 50Bolesław Leśmian Boże, pełen w niebie chwały 51W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Jan Twardowski Świat 52Bóg jest matematyką (rozmowa z prof. Michałem Hellerem; fragmenty) 52

Pieśń IX 54LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego (fragmenty) 56

lektura do przeczytania w całości

8

ytania

S p i s t r e ś c i | 3

spis treści

Page 4: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

4 | S p i s t r e ś c i

spis treściW LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Herbert nieznany. Rozmowy (fragmenty) 57Pieśń V 58

LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Władysław Broniewski Bagnet na broń 61W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Patriotyzm w sztuce współczesnej 62

���������������������64Tren IX∙Tren X∙Tren XI∙Tren XIX albo Sen (fragmenty)

LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Cnota w filozofii i sztuce 70Motyw snu w sztuce renesansu 72W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Czesław Miłosz Jasności promieniste 73Jan Twardowski W niebie 73Bolesław Miciński Podróże do piekieł (fragmenty) 74Tadeusz Gadacz O umiejętności życia (fragmenty) 75

�������������� ����������� �� (fragmenty) 76Psalm 91∙Psalm 115

LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Zygmunt Krasiński Psalmy przyszłości (Psalm nadziei, fragmenty) 79W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Anna Świderkówna Poetyckość Księgi Psalmów (fragmenty) 80Przekłady i parafrazy Psalmu 1 81

��������� �������!"��� �������82Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego ∙Sonet IV. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem ∙Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego

Życie ludzkie jako żeglowanie 86W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Czesław Miłosz Do mojej natury 87

#!���������$%�"��� �������88LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Jan Kochanowski Odprawa posłów greckich (fragment) 92Niccollo Machiavelli Książę (fragmenty) 93W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Wojciech Jagielski Igrzyska w krainie makabry (fragmenty) 94Artur Domosławski Kapuściński non-fiction (fragmenty) 95

J ĘZYK LUSTREM KULTURY

Uważne czytanie 96Piotr Skarga Kazania sejmowe (fragmenty) 96Redakcja tekstu 99Etymologia 99Kryteria poprawności językowej 100

N IE TYLKO DO MATURY

Głosy o epoce 102

6

lektura do przeczytania w całości

Page 5: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

S p i s t r e ś c i | 5

W historii nie ma okresów mniej ciekawych (rozmowa z prof. Stefanem Swieżawskim; fragmenty) 102Andrzej Borowski Odnowiony obraz renesansu (fragmenty) 104

Renesans (mapa myśli) 105Mój projekt 106Umiem – poznaję więcej 107Warto poznać 109Antologia wybranych tekstów 110

BAROK 116PIERWSZE SPOJRZENIE :

Oś czasu 118Kultura epoki kontrastów 120Styl barokowy w rzeźbie i architekturze 122

DZIEŁA I ARCYDZIEŁA – ZWIERCIADŁA R Z EC Z YWI STOŚC I :

����&�������������!� ������ ���! 126Niestatek∙Niestatek II∙O swej pannie∙Desperacyja∙Do panny∙Do jednej

LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTU K

Anna Nikliborcowa Literatura Francji feudalnej (fragmenty) 130W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Jan Twardowski Poczekaj 132Zygmunt Waliszewski Wyspa miłości 133

'���� �(�)������� ������ ���! 134Krótkość żywota∙Do Anny∙Marność

LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTU K

Blaise Pascal Myśli (fragmenty) 137Zbigniew Morsztyn Emblema 47 138Michelangelo Merisi da Caravaggio Św. Hieronim 139Taniec śmierci 140W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Jarosław Marek Rymkiewicz Wiersze Daniela Naborowskiego sławnego czasu swego poety (fragmenty) 141

Sa�$� *����������"����������� �#�� (fragmenty) 142LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Kobieta w malarstwie Rubensa 144W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Wisława Szymborska Kobiety Rubensa 145Sztuka interpretacji – rzeźba barokowa 146

����+��!����������� ��$%���i (fragmenty) 148LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Jan III Sobieski Listy do Marysieńki (fragmenty) 153Kultura sarmacka 154Franciszek Dionizy Kniaźnin Do wąsów 156W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Jacek Kaczmarski Dobre rady pana ojca 157Witold Gombrowicz Trans-Atlantyk (fragmenty) 158

����������� ������ ���!�160Kto mocniejszy, ten lepszy (fragmenty)∙Zbytki polskie (fragmenty)∙Niech śpi pijany

Page 6: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

6 | S p i s t r e ś c i

spis treściLUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Polacy w karykaturze 163W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Ernest Bryll *** [Śpi świat pijany…] 164Dorota Masłowska Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną (fragment) 165

��,$� ����+������������������ ����$��#�������&'���������� (fragmenty) 166

LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Kultura baroku w Hiszpanii 171Filozofia Kartezjusza 172W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Zbigniew Herbert O dwu nogach Pana Cogito 173

������������.�������� ������ 174LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Mit o Admecie i Alceste 176W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Marc Chagall Kuglarz 177

J ĘZYK LUSTREM KULTURY

Uważne czytanie 178Polak to kmiot (rozmowa z Markiem Kondratem; fragmenty) 178

Etykieta językowa 180Byle jaki świat bryków i gotowców 182Kradzież własności intelektualnej 183

N IE TYLKO DO MATURY

Głosy o epoce 184Zofia Karczewska-Markiewicz Calderón de la Barca (fragment) 184Czesław Hernas Barok (fragmenty) 184Michał Rożek Blaski i cienie baroku (fragmenty) 185Andrzej Borowski Barok (fragmenty) 185

Barok (mapa myśli) 187Mój projekt 188Umiem – poznaję więcej 189Warto poznać 191Antologia wybranych tekstów 192

OŚWIECENIE 196PIERWSZE SPOJRZENIE

Oś czasu 198Wiek rozumu 200Teatr Narodowy 203DZIEŁA I ARCYDZIEŁA – ZWIERCIADŁA RZEC Z YWI STOŚC I :

�� ����&�����(���#�� ��$�$ (fragmenty) 204Filozofia oświecenia 208LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Immanuel Kant Co to jest Oświecenie? (fragmenty) 210W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Wisława Szymborska Głos w sprawie pornografii 211

/,��!�������� ) ����� ���� 212Król jako mecenas sztuki 215

lektura do przeczytania w całości

Page 7: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

S p i s t r e ś c i | 7

LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTU K

Adam Naruszewicz Balon 216Sztuka interpretacji – malarstwo 218Stanisław Staszic Przestrogi dla Polski (fragment) 220W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Czesław Miłosz Zaklęcie 221

/,��!�������� ����'�$�'� (fragmenty) 222LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTU K

Torquato Tasso Jerozolima wyzwolona (fragmenty) 225Ignacy Krasicki ��������Doświadczyńskiego przypadki (Przedmowa, fragmenty) 226W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Komedia slapstickowa 228Witold Gombrowicz Ferdydurke (fragmenty) 229

���������������"��� ��#��� 230Laura i Filon (fragmenty) 230Do Justyny. Tęskność na wiosnę 233Puławy 235LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Nicolas Lancret Huśtawka 236W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Konstanty Ildefons Gałczyński Teatrzyk „Zielona Gęś” ma zaszczyt przedstawić „Filona i Laurę i dobrze poinformowanego faceta” 237

����������0�� ��#��� 238LUSTRZANE ODBIC IA – D IALOGI SZTUK

Wobec powieści Lema 242W LUSTRZE WSPÓŁCZESNOŚCI

Teatr Robotyczny 244Marcin Świetlicki Korespondencja pośmiertna 245

JĘZYK LUSTREM KULTURY

Uważne czytanie 246Jarosław Marek Rymkiewicz Pospólstwo (fragmenty) 246

Mówiona i pisana odmiana polszczyzny 249Style funkcjonalne polszczyzny 250

NIE TYLKO DO MATURY

Głosy o epoce 254Janusz Tazbir Kultura szlachecka w Polsce: rozkwit – upadek – relikty (fragmenty) 254Polacy w przeddzień zaborów (rozmowa z prof. Andrzejem Chwalbą; fragmenty) 255

Oświecenie (mapa myśli) 256Mój projekt 258Umiem – poznaję więcej 259Warto poznać 262Antologia wybranych tekstów 263Słownik pojęć i terminów 268Indeks pojęć i terminów występujących w podręczniku 275Indeks autorów oraz utworów, dzieł plastycznych i filmowych 276

lektura do przeczytania w całości

Page 8: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

8 | J a k k o r z y s t a ć z p o d r ę c z n i k a

Jak korzystać z podręcznikaPodręcznik został podzielony na rozdziały według epok literackich. W każdym rozdziale znajdują się trzy bloki:

Informacje ułatwiające i pogłębiające interpretację tekstu

Zanim przeczytasz…, czyli informacje wprowadzające w tematykę dzieła i zadania zachęcające do lektury

Teksty z epoki będące punktem wyjścia do analizy różnorodnych kontekstów, w tym dialogu sztuk

SPOJRZENIEPIERWSZE

ZWIERCIADŁA RZECZYWISTOŚCIDZIEŁA I ARCYDZIEŁA –

LUSTREM KULTURYJĘZYK

DO MATURYNIE TYLKO

1. 2. 3.literacko-kulturowy językowy powtórkowo-maturalny

Definicje ważnych pojęć i terminów

Page 9: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

Atrakcyjne infografiki przybliżające wybrane zagadnienia

Pytania, polecenia i konteksty dotyczące tekstów z epoki.

lektura do przeczytania w całości

Różnorodne konteksty, które pozwalają ukazać sposób wykorzystania danego motywu w kulturze

Pytania i polecenia do analizowanych tekstów kultury

Biogramy zawierające informacje na temat autorów analizowanych dzieł

C ZŁOWIEK I EPOKA W LUSTRZE L ITERATURY

Treści zakresu rozszerzonego pozwalające przygotować się do egzaminu maturalnego na poziomie rozszerzonym

R

Odesłanie do elektronicznego zeszytu ćwiczeń (w przygotowaniu) na WSiPnet.pl

| 9

Odniesienia do treści z nauki o języku

ajjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj s. xx

Page 10: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

RENE 1.

�����12����!��3���4$��������%����$���� �������)��5�"6�*$�!����)! ����������!���� �789:;<=�3��!����/)��!������!��� ����� ������)����,�����������=�5�, �����������"�!�������$,� �!������ ������!)���5!�&���!���789>?<=����$,� �!!����� �@ ����5����, ������B����/����C���������"������,��%���������������� ���������!��=���4$������!!�����5������� ,� �����������!��!����%������"C��$5���1/2��C� �����)������� ��!�����/�� �����5!�!��������������� ��!��������$ �$�� ������� ,�����!���,��#�!�$C��������12���12/��C����!��3�������� $��������4$���!�����������!)���������������������� �!�����������!�C��� ������$�������������$�����������!��� ������������� �C���/�� ��=������5�������!��������=������� �!��� �,��$������������������5!���%�6����%"=�����=��!��=�����=����,����=��������C�������������D��������������������� ������%FC�*����!��$���3����!��������,�������������!�����$������������������G�����C�'�������������!�$������������� �7G�C�renaissance H����������I<�����������!���!��������3����5���� ����!�� ���������$�$�789:JK89::<C�������������������$���������� ������������������ �������!���3��!�����������!����5 ���%����������=������������!����������� �������)B=���$� =�

��!�����C�*�������3����, B�3���������$5��3�����'�$���$�$ 7��C humanus�H $����I<C�L��� ����$����������������M�K�������� ��O ���G��������������!�����!��!������������3�=������������� �� ��������������,������!����� ���������!����!%�=�����0�����������2����7�!���6������<� �!�������&����C�(�������������������5�=�5������L$����!M������������������������,�C�#�����������$����=��!% ��� �=���3�!��������, ����5!�$��$���!��G��!�$�B!������������5�"=����������$�������!�� ���� ������!�$����������!�B������=������! �����5��������

���� ��,���������"���������"�����7��� �<C�P����������������������������=���������=�����!����������������������������!�4$��� C������� �,������) �����������!�������������G�������3�����������4$���!�3������C�*�+��$�!��K��$�������!=��������!������������������!�!������%�� ��7���$����%F=����$�� =����� ������ ����� �,����,����!)$�5!��<�K��������������� �����$,� ����������!��� �,������������������������������������!���!���"�����%���"����C

2.

SPOJRZENIEPIERWSZE

10 | r e n e s a n s

3.

Page 11: Bzyk polski LUSTRA WIATAsklep.wsip.pl/uploads/litb/1965_litb.pdf · 2013. 8. 8. · ¥ WIATA jBzyk polski zakres podstawowy i rozszerzony liceum i technikum PODRk CZNIK czBi 2 ki

SA4.3. Leonardo

da Vinci, Dama z gronostajem (Damą z łasiczką), 1483–1485, Muzeum Czartoryskich, Kraków

2. Mapa świata w głowie błazna Oronteusa Finaeusa, (czytaj: fineusa) 1580–1590

1. Michał Anioł, Dawid, 1501–1504, Gallerie dell’Accademia (czytaj: galerie del akademia), Florencja

NS4. Katedra Santa Maria del Fiore, XIII–XVI w., Florencja

4.