BUDOWLE W STYLU ROMAŃSKIM I

GOTYCKIM

ARCHITEKTURA ROMAŃSKA W POLSCE

Architektura romańska w Polsce – rozwijała się od czasu odbudowy państwa przeprowadzonej przez Kazimierza Odnowiciela, czyli od ok. 1050 do ok. 1250. Jej początki sięgają jednak starszej kamiennej architektury wczesnopiastowskiej z czasów Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Mieszka II. Znaczny wpływ wywierały na nią tradycje przyniesione przez przybywających do kraju dostojników kościelnych z Włoch, Francji i Niemiec, a także wzory przenoszone przez zakony o międzynarodowym zasięgu. Kościoły budowano najczęściej z kamienia. Pod koniec XII wieku pojawia się, zwłaszcza na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce, cegła. W okresie romańskim układano ją w wiązaniu zwanym wendyjskim wypartym dopiero pod koniec XIII wieku przez wątek gotycki. Jednak wśród zachowanych zabytków dominuje kamień o różnym stopniu obróbki. Większość budowli z tego okresu została przebudowana w okresie późniejszym (zwłaszcza w okresie gotyku i baroku). Wśród zabytków zachowały się przykłady budowli centralnych, kościołów jednonawowych i trójnawowych, a także zabudowań klasztornych. Budynki przypominają swoją budową figury geometryczne.

 Drzwi z gnieźnieńskiej katedry, ok. 1175

kolegiata w Tumie pod Łęczycą

krypta św. Leonarda na Wawelu

Architektura romańska w Anglii

Tradycyjnie, w Anglii przyjmowany jest nieco inny podział okresu romańskiego na style architektoniczne niż w pozostałych państwach Europy. Czas do bitwy pod Hastings 1066, związany z panowaniem anglo-saskim, zaliczany jest do okresu przedromańskiego, w którym duży wpływ na budownictwo wywierała architektura karolińska propagowana przez francuskich mistrzów. Lata panowania Normanów przypadają na okres rozkwitu sztuki romańskiej na kontynencie. Po 1189 (podawane są także daty: 1170 i 1180) rozpoczyna się nowy etap, nazywany też okresem staroangielskim (Early English), odpowiada końcowej fazie sztuki romańskiej i początkom gotyku.

Architektura romańska we Francji

Architektura romańska we Francji rozwijała się od X wieku do ok. 1140 r., w którym w północnej Francji rodzi się nowy kierunek – gotyk. Cechują ją dość duża różnorodność, stąd często wprowadzany jest podział na poszczególne szkoły.

Caen - kościół Saint-Ĕtienne

Kościoły zaliczane do szkoły prowansalskiej cechuje silne nawiązanie do tradycji starożytnego Rzymu. Kościoły budowano ze znacznie większych ciosów kamiennych, niż w innych regionach. Trójprzęsłowe wnętrza przykrywano sklepieniami: kolebkowym nad nawą główną oraz ćwierćkolistym w przekroju nad nawami bocznymi. Sklepienia naw bocznych pełniły dodatkowo funkcję przypór dla sklepienia umieszczonego nad nawą główną. Nad skrzyżowaniem nawy głównej i transeptu umieszczano zazwyczaj kopuły na trompach. Światło docierało do wnętrza przez wysoko umieszczone małe okna. Ściany zewnętrzne swoim wystrojem nawiązywały do budowli rzymskich. Zdobiły je kolumny zbliżone do korynckich oraz fryzy dekorowane płaskorzeźbami wzorowanymi na późnoantycznych sarkofagach. Wnętrza kościołów są surowe i prawie pozbawione dekoracji. Do przykładów tej szkoły należą kościoły w:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Chevet_abbHommes.JPG

ARCHITEKTURA GOTYCKA W POLSCE

Na ziemie polskie gotyk dotarł wraz z zakonami dominikańskim i franciszkańskim pod koniec pierwszej połowy XIII wieku. Pierwsze elementy nowego stylu są widoczne w budowanej z fundacji Iwo Odrowąża w latach 1226-1250 ceglanej Bazylice św. Trójcy w Krakowie. W tym dominikańskim kościele, należącym do czasów późnoromańskich, wykonano ostrołukowe łęki międzynawowe. Kościoły dominikańskie i franciszkańskie, budowane w stylu wczesnogotyckim, charakteryzują się zgodnie z regułą zakonu prostotą formy i brakiem wież, witraży i bogatego wystroju. Zazwyczaj długie, prostokątnie prezbiterium, przeznaczone dla zakonników przykrywano krzyżowo-żebrowymi sklepieniami. Korpus oddzielony przez lektorium przykrywano stropem lub otwartą więźbą dachową. Powstają także nieliczne budowle cysterskie. Jednym z najwcześniejszych przejawów gotyku w Polsce była także przebudowa po 1244 roku katedry we Wrocławiu, którą rozbudowano od wschodu o prosto zamknięty ceglany chór z obejściem, a nad narożami obejścia ulokowano dwie niewielkie wieże, które pozostały nieukończone do dziś. Za najwcześniejszą budowlę w Polsce zbudowaną całkowicie w stylu gotyckim uważa się kaplicę św. Jadwigi w Trzebnicy (1268-1269) przy kościele św

Kościół Mariacki w Krakowie

Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu

Ratusz we Wrocławiu

Wieża ratuszowa w Krakowie

Kamienica Kopernika w Toruniu

Architektura gotycka w Hiszpanii

Do Hiszpanii, podobnie jaki do wielu innych państw, architektura gotycka dotarła z Francji. Pierwsze budowle w tym stylu pojawiły się już w XII w., a czas trwania tradycji gotyckich sięga końca XV w. Styl ten z czasem przyswoił sobie wiele elementów z szkoły flamandzkiej i nadreńskiej, a po mariażu z domem Plantagenetów widoczne są także wpływy idące z Anglii. Budowniczowie hiszpańscy wykorzystali także dawniejsze świątynie Arabów i Żydów, dostosowując je do potrzeb chrześcijaństwa. Gotyk w Hiszpanii, spotykając się regionalnymi tradycjami mauretańskimi, wytworzył tzw. styl mudejar, który przetrwał do okresu renesansu, przechodząc początkowo w fazę Katolickiejzwaną plateresco. W końcowej fazie gotyku, z połączenia mudejar z francuskim gotykiem płomienistym powstał styl zwany izabelińskim (od imienia królowej hiszpańskiej Izabeli ).

Salamanka – Casa de las Conchas

Dziedziniec wewnętrzny Casa de

las Conchas

Katedra w Segowii

Katedra w León

PRACE WYKONAŁA UCZENNICA KLASY 1B SANDRA

WOJTKOWIAK