Inwestycja liniowa

Budowa dwutorowej linii elektroenergetycznej 400 kVGrudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń

2

Kto jest kim w inwestycji?

Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. (PSE) są operatorem sys-temu przesyłowego energii elektrycznej w Polsce. Spółka jest wła-snością Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla polskiej go-spodarki. Forma prawna oraz zakres jej odpowiedzialności – jako OSP – określony jest w ustawie Prawo energetyczne.

PSE zajmują się przesyłaniem energii elektrycznej siecią przesyło-wą (400 kV i 220 kV oraz częstotliwości 50 Hz) do wszystkich regio-nów kraju. Są odpowiedzialne za wykonywanie szeregu obowiąz-ków związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa pracy polskiego systemu elektroenergetycznego i rozwojem sieci przesyłowej oraz połączeń transgranicznych z sąsiednimi systemami. PSE są właści-cielem ponad 13 400 kilometrów linii oraz ponad 100 stacji elek-troenergetycznych najwyższych napięć.

www.pse.pl

Inwestor

Inżynier kontraktu

Wykonawcy

PSE Inwestycje S.A. to spółka należąca do Grupy Kapitałowej Polskich Sieci Elektroenergetycznych. Firma wykonuje szereg działań wspierających realizację projektów inwestycyjnych, które pozwalają osiągać statutowe cele Krajowego Operatora Systemu Przesyłowego. Działalność PSE Inwestycje S.A. obejmuje nadzór inwestorski nad realizowanymi inwestycjami (funkcja inżyniera kontraktu) oraz sporządzanie projektów sieci i urządzeń elektro-energetycznych (biuro projektów).

www.pse-inwestycje.pl

Lider konsorcjum: SAG Elbud Gdańsk S.A. Od ponad 60 lat zaj-muje się budową, remontami linii, stacji elektroenergetycznych wysokich i najwyższych napięć w Polsce i w Europie. Zatrudniając ponad 280 pracowników, jest jedną z największych firm budow-nictwa elektroenergetycznego w Polsce. Wieloletnie doświadcze-nie i specjalistyczna wiedza w połączeniu z potencjałem wykwali-fikowanej kadry pozwalają Spółce na realizację najpoważniejszych inwestycji w branży elektroenergetycznej.

www.sagpolska.pl

Członek konsorcjum Eltel Networks Energetyka S.A. oferuje kompleksową obsługę przy realizacji projektów budowy i mo-dernizacji linii i stacji elektroenergetycznych wszystkich napięć, w tym: przygotowanie inwestycji, projektowanie, realizację pro-jektów liniowych, stacyjnych i telekomunikacyjnych, eksploatację urządzeń stacyjnych, sprzedaż materiałów i urządzeń elektroener-getycznych oraz specjalistyczne szkolenia nt. bezpiecznych metod pracy przy budowie i eksploatacji linii WN i NN w unikalnym na skalę krajową Centrum Szkoleniowym.

www.eltelnetworks.com

Członek konsorcjum: Elfeko S.A. Jest jedną z największych pol-skich firm, kompleksowo obsługującą inwestycje w energetyce i telekomunikacji. Od ponad 20 lat wprowadza nowości techno-logiczne na rynek. Zatrudniając ponad 250 pracowników, jest w stanie realizować własnym potencjałem największe inwestycje, począwszy od przygotowania koncepcji, poprzez projektowanie i prowadzenie prac formalnoprawnych, a kończąc na budowie. Od roku 2006 posiada certyfikowane laboratorium pomiarów pól elektromagnetycznych.

www.elfeko.pl

3

i dlaczego jest tak ważna. Odnosimy się do większości uwa-runkowań związanych z lokalizacją linii, wyjaśniamy także kwestie dotyczące wpływu linii na środowisko. Niemało miejsca poświęcamy kwestiom formalnoprawnym, ponie-waż fragmenty linii prowadzone będą przez tereny prywat-nych właścicieli. Nasze wydawnictwo jest jednym z elementów kampanii informacyjnej, która prowadzona będzie na terenie gmin objętych inwestycją. Zachęcamy Państwa do lektury, do regularnego odwiedzania strony internetowej projektu www.liniagrudziadzgdansk.pl, a w razie pytań do kontak-tu z naszymi przedstawicielami. Te dane znajdą Państwo na końcu broszury.

Z poważaniemMonika SzymczukDyrektor Zadania

Szanowni Państwo,

Nasz informator przygoto-waliśmy dla osób zaintereso-wanych projektem budowy nowej linii elektroenerge-tycznej relacji Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń. To inwestycja duża i ważna dla regionu, swoim zasię-

giem obejmująca dwa województwa i kilkanaście gmin. Na dziesiątki lat poprawi pewność dostaw energii elektrycznej do mieszkańców Polski północnej. Linia zastąpi wyeksplo-atowaną linię 220 kV, która zostanie zdemontowana w dwa lata po zakończeniu inwestycji.Tak duże projekty w naturalny sposób interesują miesz-kańców, władze i organizacje z terenów objętych plano-waną budową. Dlatego krótko opisaliśmy, kto dokładnie odpowiada za realizację inwestycji, na czym ona polega

4

Sieć przesyłowa najwyższych napięć w Polsce

Krajowy System Elektroenergetyczny (KSE) to podstawa bezpieczeństwa elektroenergetycznego kraju. Na KSE skła-dają się urządzenia do rozdziału, przesyłu i wytwarzania energii elektrycznej.

Zanim prąd dotrze do gniazdek elektrycznych i urządzeń, które zasila, musi pokonać długą drogę, czasem nawet kil-kaset kilometrów. Jest to możliwe przede wszystkim dzięki rozbudowanej i prawidłowo funkcjonującej sieci linii prze-syłowych i stacji elektroenergetycznych, które są podsta-wowymi elementami KSE. Tworzą one system umożliwiający dostawy prądu do go-spodarstw domowych, przedsiębiorstw oraz obiektów użyteczności publicznej w całej Polsce – co ważne, w spo-sób ciągły i nieprzerwany. W Polsce jest ponad 13 000 km tego typu linii – z czego 5340 km to linie o napięciu 400 kV. Pozostałe 7942 km to li-

nie 220 kV, które są stopniowo zastępowane dużo bardziej wydajnymi połączeniami 400 kV. Linie przesyłowe służą do transportu energii z miejsc, gdzie prąd jest wytwarzany, do dużych stacji elektroenergetycznych. Tam napięcie jest ob-niżane, po czym za pomocą linii 110 kV prąd przesyła się do mniejszych stacji zwanych Głównymi Punktami Zasilania. Tu następuje ponowne obniżenie napięcia do poziomu 20, 15 lub 10 kV i rozdział energii do setek stacji transformato-rowych. Dopiero z nich zasila się większość odbiorców koń-cowych, czyli domy, szkoły, szpitale czy urzędy. Tak prąd trafia do gniazdek w Państwa domach.Dziś sytuacja z siecią elektroenergetyczną Polski jest po-równywalna do kwestii autostrad. Linii najwyższych na-pięć, podobnie jak dróg, wciąż przybywa, jest ich jednak nadal za mało. Aby sieć była w stanie zapewnić nieprze-rwane dostawy energii, musi być stale rozbudowywana. Po pierwsze – dlatego, że duża część linii powstała jeszcze w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Po drugie – wystarczy przez chwilę pomyśleć, ile było sprzętów elektrycznych w przeciętnym polskim gospodarstwie 20 lat temu, a ile jest dziś. Wówczas od razu staje się jasne, z czego wynika rosnące zapotrzebowanie na energię elektryczną. To ozna-cza, że dziś szczególnie brakuje linii 400 kV, które od lat są już standardem u naszych zachodnich sąsiadów. Dlatego tak ważna jest realizacja nowych linii 400 kV, w tym linii Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń.

Stacja SN/NN Linie przesyłoweNN 400 kV i 220 kV

Stacja rozdzielcza i transformatorowa

NN/WN

Linia WN 110 kV

Linia nn 400/230 V Stacja transfor-matorowa WN/SN

Linia rozdzielcza SNTransformatorSN/nn

Odbiorca

Wytwórca

NN – najwyższe napięcia WN – wysokie napięcia SN – średnie napięcia nn – niskie napięcia

5

Sieć przesyłowa w Polsce wymaga szybkiego rozwoju

Obecnie infrastruktura sieci przesyłowych w Polsce wymaga szybkiego rozwoju. Wystarczy spojrzeć na mapę zagęszczenia linii 400 kV u naszych sąsiadów. W Niemczech łączna długość linii napowietrznych 400 kV i 220 kV na 1000 km2 wynosi ponad 100 km. We Francji około 90 km, a w bliskich nam Czechach 70 km. U nas ten wskaźnik oscyluje na stosunkowo niskim poziomie 41 km na 1000 km2. Do tego należy zauważyć, że znaczna część z 14 tys. km linii najwyższych napięć powstała w latach 50. i 60. ubiegłego wieku.

Budowa nowej linii Grudziądz – Pelpin – Gdańsk Przyjaźń wpisuje się w szeroko zakrojone plany Polskich Sieci Elek-troenergetycznych, będące realizacją rządowego progra-mu Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. W ramach tych planów PSE zamierza do 2025 roku wybudować 4 tys. kilometrów nowych sieci elektroenergetycznych najwyż-szych napięć 400 kV i 220 kV. To oznacza, że linia Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń, będąc elementem tego planu, stanowi inwestycję celu publicznego o znaczeniu lokalnym i krajowym zarazem.

W ostatnich latach Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. uruchomiły proces inwestycyjny na niespotyka-

ną dotychczas skalę. Obejmuje on zarówno budowę nowej, jak i modernizację istniejącej infrastruktury przesyłowej. In-westycje te mają przede wszystkim zapewnić wzrost bezpie-czeństwa dostaw energii elektrycznej do wszystkich regionów Polski, umożliwić przyłączenie i wyprowadzenie mocy z kon-wencjonalnych i odnawialnych źródeł energii oraz rozwinąć połączenia transgraniczne. Niezawodna, gwarantująca stałe dostawy energii infrastruktura elektroenergetyczna to – obok nowoczesnych dróg – bez wątpienia największy impuls dla rozwoju ekonomicznego i zwiększenia możliwości inwestycyj-nych w naszym kraju. To także wyższy komfort życia Polaków.

Henryk MajchrzakPrezes Zarządu Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A.

Długość linii najwyższych napięćw Polsce (w kilometrach)

13,5 tys. 2013

2025

2013

2025

17,5 tys.

Liczba stacji elektroenergetycznychw Polsce

101

118

Po lewej – istniejące linie elektroenergetycznePo prawej – istniejące oraz planowane

6

Stacja elektroenergetyczna

Grudziądz

Stacja elektroenergetyczna

Pelplin

Stacja elektroenergetyczna

Gdańsk-Przyjaźń*

Nowe Rogóźno

GrutaGrudziądz

Żukowo

Przywidz

Kolbudy

Trąbki Wielkie

Skarszewy

Starogard Gdański

Smętowo Graniczne

Pelplin

Morzeszczyn Gniew

woj. kujawsko-pomorskie

woj. pomorskie

Projekt trasy linii 400 kV Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń

Długość linii: około 122 kilometry* Trwają ustalenia dotyczące dokładnej lokalizacji stacji

Inwestycja przebiega przez 2 województwa i 15 gmin

Porozumienie z gminami regionu

23 gminy, 7 powiatów, 2 województwa z re-gionu północnej Polski i Polskie Sieci Elek-troenergetyczne S.A. w październiku 2013 r. porozumiały się w kwestii współpracy przy re-alizacji kilku projektów elektroenergetycznych. Jednym z nich jest budowa linii 400 kV Gru-dziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń. Wszystkie strony porozumienia podpisały list intencyjny, w którym ustaliły „(...) potrzebę rozbudowy i modernizacji elektroenergetycznych stacji i linii przesyłowych na terenie województwa pomorskiego w celu zapewnienia bezpieczeń-stwa energetycznego na terenie województwa i w północnej Polsce. Realizowane inwestycje sprzyjać będą zrównoważonemu rozwojowi wszystkich gmin i powiatów, poprawią zaopa-trzenie w energię elektryczną mieszkańców i odbiorców na terenie województwa pomor-skiego oraz stworzą korzystne warunki do reali-zacji nowych inwestycji”.

7

Korzyści z realizacji inwestycji

GMINA I JEJ MIESZKAŃCY

Większa pewność dostaw energii do domów

Nowa linia istotnie obniża ryzyko wystąpienia rozległych awarii energetycznych i przerw w dostawie prądu do Pań-stwa domów. Jest też warunkiem dla rozbudowy lokalnej sieci dystrybucji prądu.

Większe wpływy do budżetu gminy

Inwestycja dla mieszkańców gmin położonych na trasie linii oznacza wpływy z tytułu podatku płaconego przez in-westora (Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.). Wyniosą one około 2% wartości inwestycji na obszarze danej gmi-ny. Im dłuższy fragment linii przebiega przez gminę, tym kwota podatku jest wyższa. Należność ta będzie wypłaca-na co roku. Szacuje się, że średni koszt budowy kilometra linii wynosi około 2 miliony złotych. Znając długość trasy w gminie, łatwo oszacować przybliżone wpływy z tytułu inwestycji.

Wynagrodzenie dla właścicieli

Właściciele, przez których działki będzie przebiegać linia, otrzymają z tego tytułu wynagrodzenia.

REGION

Poprawa infrastruktury

Nowa linia zapewni dostawy prądu dla całego regionu Pol-ski północnej. To oznacza mniej awarii i rozbiórkę przesta-rzałej linii 220 kV.

Rozwój biznesu i tworzenie miejsc pracy

Zapewnienie dostaw prądu ma bezpośrednie przełożenie na rozwój lokalnej przedsiębiorczości, a tym samym stwo-rzenie nowych miejsc pracy. Bez gwarancji zasilania nie bę-dzie to możliwe.

Nowe źródła energii

Budowa linii 400 kV umożliwi w przyszłości przyłączenie nowych źródeł energii do Krajowego Systemu Elektroener-getycznego.

Inwestycja przebiega przez 2 województwa i 15 gmin

8

Inwestycja celu publicznego

Znaczenie linii dla regionu

Dwutorowa napowietrzna linia elektroenergetyczna 400 kV Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń, będąc in-westycją celu publicznego, ma stanowić jeden z filarów bezpieczeństwa energetycznego aglomeracji trójmiejskiej i pozostałych terenów Polski północnej. Przez inwestycję tego typu rozumie się zadania realizowane na szczeblu

Dziś województwo pomorskie produkuje zaledwie 30 proc. energii, której potrzebuje. Resztę musi importować z po-zostałych regionów Polski. Dzieje się tak dlatego, że więk-szość elektrowni znajduje się na południu kraju. Wytwarza-ny w nich prąd wymaga zatem przesyłu na odległość setek kilometrów. Obecnie aglomeracja Trójmiasta oraz cały re-gion zasilane są przede wszystkim dzięki starej linii 220 kV biegnącej z Bydgoszczy do Gdańska. Linia powstała jeszcze na przełomie lat 50. i 60. Drugim źródłem jest jednotoro-wa linia 400 kV Grudziądz – Gdańsk, która ma już blisko 30 lat. Awaria jednego z tych źródeł zasilania może stanowić realne zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego całego regionu. Nowa linia, gwarantując ciągłość dostaw prądu, ma dla województw kujawsko-pomorskiego i pomorskie-go znaczenie strategiczne.

Z ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nie-ruchomościami można dowiedzieć się, że inwestycje celu publicznego to m.in.: „budowa i utrzymywanie (…) przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także in-nych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania

Inwestycje celu publicznego

lokalnym (gminnym), ponadlokalnym (powiatowym i wo-jewódzkim) i krajowym (obejmującym również inwestycje międzynarodowe i ponadregionalne), stanowiące realiza-cję celów, o których jest mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

z tych przewodów i urządzeń”. Budowa linii elektroener-getycznej 400 kV Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń zgodnie z zapisami ustawy stanowi inwestycję celu pu-blicznego. To oznacza między innymi szereg udogod-nień w przepisach prawa, które regulują realizację tego typu przedsięwzięć.

Linie w 2018 r.

Gdańsk

Bydgoszcz

Grudziądz

Istniejąca linia400 kV

Istniejąca linia200 kV

Nowa linia400 kV

9

2014–2017Działania formalnoprawne

2017–2018Budowa linii

2018Uruchomienie linii

2020Rozbiórka linii 220 kV

Harmonogram inwestycji

Inwestycję rozpoczyna się od przygotowania propozy-cji trasy linii. Następnie jej przebieg przedstawiany jest przedstawicielom społeczności lokalnych. Rozpoczyna-ją się procedury zmiany studiów i miejscowych planów. Tak ważne inwestycje muszą znaleźć się w dokumentach planistycznych gmin. Procesowi temu towarzyszą konsul-tacje z mieszkańcami. W ich toku rozpatrywane są uwagi zgłaszane do projektu. Konsultacje pozwalają na ustalenie możliwego do realizacji przebiegu trasy linii, który będzie najmniej uciążliwy dla mieszkańców. Przyjęcie studium i planu miejscowego kończy fazę procedur planistycznych. Zgodność podjętych uchwał z prawem sprawdza jeszcze wojewoda.Ważnym elementem niezbędnym do rozpoczęcia budowy jest uzyskanie tak zwanej decyzji środowiskowej. Wyda-nie decyzji dla linii 400 kV jest poprzedzone szczegółową i długotrwałą procedurą oceny jej oddziaływania na śro-dowisko. Już więc sam projekt linii podlega szczegółowej weryfikacji, której dokonuje Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.Ponieważ linia przechodzić będzie przez nieruchomości prywatnych właścicieli, wykonawca prowadzi z nimi roz-mowy, których celem jest uzyskanie zgody na budowę linii.

Wyznaczenie trasy linii, zmiana miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, rozmowy i pod-pisanie umów z właścicielami działek na trasie linii, uzyskanie decyzji środowiskowej, zdobycie pozwoleń na budowę.

10

Jak projektujemy trasę linii?

szary miejscowości. Gdy na danym odcinku trasy są dwie grupy zwartej zabudowy, szukamy sposobu ich ominięcia. Niestety projektujemy linie, z których prąd czerpią wsie, miasteczka, ale i duże miasta. Musimy znaleźć dojście, żeby dostarczyć energię również do dużych aglomeracji. A te, wiadomo, są otoczone licznymi domami, blokami i fabry-kami.

A jeśli nie da się znaleźć terenu wolnego od zabudowy?

Ten problem dotyczy głównie wejść do dużych miast. Jeśli się nie da, staramy się zachować możliwie równe i duże od-ległości od istniejącej zabudowy. Oczywiście obowiązują nas niezwykle rygorystyczne przepisy dotyczące lokaliza-cji naszych linii. Więc nie jest tak, że to, co projektant wy-myśli, jest od razu realizowane. Faktem jest natomiast to, że w miastach nikogo nie dziwi widok osiedli położonych wzdłuż linii.

Co się robi, żeby ograniczyć wpływ linii na otoczenie?

Przede wszystkim na całym świecie takie inwestycje prowadzi się przez tereny rolne. Linia nie uniemożliwia bowiem prowadzenia upraw. I my również szukamy ob-szarów, gdzie uprawia się ziemię. Tam, gdzie to możliwe, rozważamy poprowadzenie trasy w lasach. To naturalna zasłona dla linii.

Rozmowa z Krzysztofem Katyńskim, członkiem zespołu projektującego linię Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń.

Panie inżynierze, ile osób projektuje linię Grudziądz – Pelplin – Gdańsk? Zespół liczy kilkanaście osób, z czego projektantów jest dziewięciu. Do tego współpracujemy z geodetami, spe-cjalistami ds. środowiskowych. Projekt takiej linii to efekt pracy ponad dwudziestu osób.

Co jest najtrudniejsze w Pańskiej pracy?

Ta praca ma co najmniej dwa wymiary. Jeden jest ściśle inżynierski, czyli zaprojektowanie konstrukcji słupów, fundamentów. To oczywiście wymaga ogromnej wiedzy inżynierskiej. Ale jest coś trudniejszego – znalezienie opty-malnego przebiegu linii. To już wyzwanie inżynierskie, spo-łeczne i środowiskowe.

Optymalny przebieg, czyli jaki?

Taki, który jest w stanie pogodzić różne interesy, jakie po-jawiają się w przypadku projektowania nowej linii. Podsta-wową kwestią jest omijanie zabudowy mieszkaniowej i już to zadanie samo w sobie jest ogromnym wyzwaniem.

Dlaczego?

W Polsce zabudowa jest rozproszona. Prawo pozwala lo-kalizować domy niemalże wszędzie. Efekt jest taki, że są tereny, gdzie nie przewidziano miejsca pod infrastrukturę, jak drogi, sieci czy gazociągi – ważne dla wszystkich miesz-kańców Polski. Bo wszyscy chcą korzystać z dobrodziejstw cywilizacji, ale mało kto chce mieszkać koło linii.

I co robi się w takiej sytuacji?

Po pierwsze analizuje się lokalizację zwartej zabudowy. Jeśli tylko to możliwe, unikamy przechodzenia przez ob-

11

Udaje się?

W większości przypadków tak. Mieszkańcy rozumieją, że prąd musi płynąć. Czasami rozmowy trwają, ale general-nie udaje się znaleźć akceptowalne warianty trasy. Jeśli coś stanowi problem, to fakt, że równie ważna, jak zabudowa, jest ochrona środowiska. Jeśli na jakimś terenie występu-je rzadki gatunek orła czy bociana, to taki teren musimy ominąć. Nie wszyscy potrafią to zaakceptować, ale takie po prostu jest prawo. Czasem również trudno wyjaśnić, że nie każdy słup da się przesunąć, oraz że linia nie może skręcać pod kątem 90 stopni.

A dlaczego nie może?

Bo siły działające na słup są zbyt duże. Przypomina to tro-chę autostradę. Też nie skręca pod kątem prostym, a zakręt jest płynny, choć długi. Skręt linii trzeba zaplanować dużo wcześniej. To jak układanie domina, klocki są ze sobą połą-czone. Ruch jednego wpływa na ruch pozostałych.

Co jeszcze bierze się pod uwagę podczas projektowania linii?

Plany rozwojowe gminy, zapisy obowiązujących studiów i miejscowych planów, kierunki rozwoju zabudowy, uwa-runkowania terenowe, bo nie wszędzie może stanąć słup. Ważne jest również współwystępowanie infrastruktu-ry, chociażby dróg, kolei, innych linii. Ich krzyżowanie to ogromne wyzwanie, dziesiątki przepisów. Wreszcie naj-ważniejsze – normy. Bierzemy pod uwagę nawet lotniska.

A czy taka linia może się przewrócić?

Trudno mi sobie to wyobrazić z co najmniej kilku powodów. To, czego nie widać, a co jest pod słupem, to gigantyczny fundament. Czasami nawet 100 metrów sześciennych be-tonu. On odpowiada za utrzymanie konstrukcji. Jaka siła jest w stanie wyrwać taką podstawę? Słupy testujemy – mówimy o tym „łamanie słupa” – w specjalnym ośrodku badawczym na Słowacji. Sprawdzamy wytrzymałość kon-strukcji, poddając ją siłom, które muszą być większe niż te, które mogą wystąpić na danym terenie. Projektujemy linię, która wytrzyma szadź czy nawet huraganowy wiatr. Bo priorytetem jest bezpieczeństwo.

12

Dwutorowa linia 400 kV Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń jest tzw. linią przesyłową najwyższych napięć. Li-nia będzie składała się ze słupów kratowych o wysokości od 48 do 68 metrów w terenach rolniczych. Wyższe mogą być jedynie konstrukcje leśne, opisane na stronie obok. Typowe przęsło, czyli dwa słupy i zawieszone między nimi przewody, będzie liczyć sobie od 350 do 450 metrów (tyle będzie wynosiła odległość pomiędzy dwoma sąsiadują-cymi ze sobą słupami).

Słupy

W tej inwestycji zastosowane zostaną nowoczesne słupy serii E33 o wysokości od 48 do 68 metrów. Stalowe kon-strukcje spełniają wszystkie normy i wymagania technicz-ne, tak aby w największym stopniu zapewnić bezpieczeń-stwo ludzi, zwierząt i maszyn rolniczych.

Przewody

Przewody fazowe zostaną zawieszone na słupach poprzez łańcuchy izolatorowe. Przewiduje się zastosowanie potrój-nej wiązki przewodów stalowo-aluminiowych. To bardzo ważne, bo skutecznie obniży poziom szumów akustycz-nych wytwarzanych przez linię. Dla ochrony przed wyłado-waniami atmosferycznymi, na wierzchołku każdego słupa zostaną zawieszone dwa przewody odgromowe.

Odległość przewodów od ziemi

Odległość pomiędzy najniżej zawieszonym przewodem fa-zowym a ziemią nie będzie mniejsza niż 8,3 m. To odpowia-da wysokości trzeciego piętra w bloku mieszkalnym. Dzięki temu nawet największe maszyny rolnicze będą mogły bez-piecznie pracować pod linią.

Jak będzie wyglądała linia?

oś linii

70 m

48–68 m

ok. 350–450 m

8,3m

Przewody odgromowe na wierzchołku każdego słupa

W celu zmniejszenia hałasu liniizostaną zastosowane specjalne przewody fazowe

Dwutorowe stalowesłupy kratowewysokości

(nie dotyczy słupównadleśnych)

Odległość pomiędzy sąsiednimi słupami (rozpiętość przęsła)

Pas technologiczny

Po 35 m od osi linii w obie strony

13

Konsultacje społeczne

Projektowana linia 400 kV będzie mierzyć około 122 km długości. To oznacza konieczność przeprowadzenia roz-mów z właścicielami blisko 2000 działek. Dlatego wyko-nawca od początku inwestycji podejmuje działania kon-sultacyjne z władzami gmin, radnymi, mieszkańcami oraz

Pas technologiczny

W celu zapewnienia dodatkowej strefy ochrony dla każdej linii 400 kV tworzy się pas technologiczny o szerokości 70 m (po 35 m od osi linii w obie strony). Odległości linii od budynków, dróg oraz innych obiektów będą zgodne z nową normą PN-EN 50341- 1:2013-03E, która obowiązuje w większości krajów europejskich.

Technologia nadleśna

W niektórych gminach linia będzie przebiegała przez tere-ny leśne. Dla zmniejszenia wycinki drzew będą stosowane słupy w tak zwanej technologii nadleśnej. Co to oznacza? Przede wszystkim wielokrotnie mniejsze straty dla środo-wiska. W technologii nadleśnej słupy są znacznie wyższe od standardowych. Dla ich postawienia dokonuje się tylko wycinki w miejscach posadowienia słupów oraz tymczaso-wo wycina się dodatkowy pas o szerokości kilku metrów. Ma on ułatwić montaż konstrukcji. Dzięki temu oszczędza się wiele hektarów drzew, a las może swobodnie rosnąć pod przewodami linii.

Konsultacjom podlegają zwłaszcza:

Wybór trasy, który w jak najmniejszym stopniu ingeruje w życie mieszkańców poszczególnych gmin

Plany rozwojowe gmin

Ochrona środowiska

Konsultacje prowadzimy od początku inwestycji:

Przedstawiając propozycję trasy do zaopiniowania władzom gminy

Zbierając opinie radnych i sołtysów

Uważnie słuchając uwag mieszkańców i organizacji społecznych

Konsultacjom podlegają zwłaszcza:

Wybór trasy, który w jak najmniejszym stopniu ingeruje w życie mieszkańców poszczególnych gmin

Plany rozwojowe gmin

Ochrona środowiska

Konsultacje prowadzimy od początku inwestycji:

Przedstawiając propozycję trasy do zaopiniowania władzom gminy

Zbierając opinie radnych i sołtysów

Uważnie słuchając uwag mieszkańców i organizacji społecznych

organizacjami społecznymi, aby trasa linii zyskała optymal-ny przebieg, uwzględniający interesy wszystkich stron. Na każdym etapie inwestycji pozostajemy do dyspozycji mieszkańców i organizacji zainteresowanych trasą linii. Dane kontaktowe znajdą Państwo na końcu folderu.

Słup nadleśny

oś linii

Pas technologiczny

szerokości 70 m

14

Część linii planuje się poprowadzić przez prywatne tereny rolne. Dlatego przedstawiciele firm wykonawczych (SAG ELBUD Gdańsk, ELFEKO i Eltel Networks Energetyka) będą sukcesywnie kontaktować się z ich właścicielami i rozma-wiać o możliwości zlokalizowania linii na ich nieruchomo-ściach. Oczywiście przedstawią też właścicielom propozy-cję wynagrodzenia w zamian za zgodę na lokalizację linii na ich nieruchomości.

Jak szacuje się wartość odszkodowań i wynagrodzeń dla właścicieli?

Wykonawca rozpoczyna pracę od zlecenia wykonania tzw. operatów szacunkowych dla każdej nieruchomości, która położona będzie pod planowaną trasą linii. Taki operat sta-nowi podstawę do wyceny odszkodowania i wynagrodze-nia, jakie oferowane będzie właścicielowi. Każdy właściciel nieruchomości pod linią otrzymuje bowiem wynagrodze-nie z tytułu tzw. służebności przesyłu oraz odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości.

Czym jest służebność przesyłu?

To instrument prawny służący regulowaniu relacji pomię-dzy firmami zajmującymi się przesyłem gazu czy prądu a właścicielem nieruchomości, z której przedsiębiorstwo zamierza korzystać. Służebność określa precyzyjnie zasady wykorzystywania nieruchomości na potrzeby elementów systemu przesyłowego. Dotyczy to również linii energe-tycznych. Przepisy o służebności przesyłu mówią też jasno, co firma, która korzysta z prywatnej nieruchomości, może

na niej robić, a czego robić jej nie wolno. W praktyce słu-żebność określa, jaką linię można wybudować na działce, i zapewnia firmie prawo dostępu do tej części działki, na której znajduje się linia. Zezwala także na prowadzenie prac eksploatacyjno-remontowych. Każdemu właścicielo-wi firma przesyłowa wypłaca pieniądze z tytułu służebno-ści jednorazowo. Umowa służebności musi zostać wpisana do księgi wieczystej nieruchomości, aczkolwiek – i jest to bardzo ważne – nie oznacza to, że właściciel traci prawo własności do ziemi pod linią.

Rozmowy z właścicielami krok po kroku

Przedstawiciel wykonawcy odwiedza właściciela gruntu. Informuje o inwestycji, pyta o zgodę na lokalizację linii na nieruchomości. Przedstawia również umowę cywilno-prawną, którą planuje podpisać z właścicielem. Prezentuje operat i informuje, ile wynosi proponowana kwota wyna-grodzenia z tytułu służebności przesyłu oraz w jaki sposób została oszacowana. Po podpisaniu pierwszej umowy na-stępuje wypłata pierwszej części wynagrodzenia.Umowa służebności przesyłu wymaga spotkania u no-tariusza. Wtedy zawierana jest umowa w formie aktu no-tarialnego, która zawiera te same ustalenia, co pierwsza umowa. Po jej podpisaniu przez właściciela następuje wypłata drugiej transzy wynagrodzenia. Nasza firma pro-ponuje właścicielom gruntów czytelne umowy na ustano-wienie służebności przesyłu. Każdy z właścicieli ma czas, aby sprawdzić wszystkie jej zapisy. Zachęcamy do konsultowania i dopytywania naszych przedstawicieli o wszystkie kwestie.

Prywatne nieruchomości na trasie linii – zasady współpracy z właścicielami

15

Linia i bezpieczeństwo

Doświadczenia

W Polsce istnieje ponad 13 000 km linii najwyższych napięć i wciąż powstają nowe. Niektóre z nich działają nieprze-rwanie od ponad pół wieku. Na terenach podmiejskich, zwłaszcza wokół dużych miast, zabudowa mieszkaniowa zbliża się do istniejących linii na możliwe dopuszczalne odległości. Widok osiedli zlokalizowanych 35 m od linii najwyższych napięć jest dosyć powszechny. Jeszcze więcej tego typu przykładów można zobaczyć w Europie Zachod-niej, gdzie sieć przesyłowa jest wielokrotnie dłuższa i gęst-sza niż w Polsce.

Obawy

Mimo to sąsiedztwo zwłaszcza nowej infrastruktury tego typu, budzi szereg obaw związanych z jej oddziaływaniem na środowisko. Zaniepokojone są głównie osoby, które mają mieszkać w pobliżu linii. Jest to oczywiście zrozumia-łe, ponieważ linie niewątpliwie oddziałują na otoczenie, przede wszystkim zmieniając jego krajobraz.

Normy i regulacje

Dlatego budowa linii 400 kV Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń, jak i innych tego typu obiektów, podlega niezwy-kle ścisłym przepisom i regulacjom. Kontroluje się przede wszystkim poziom pola elektrycznego i magnetycznego oraz szumu.Poziomy pól elektrycznych i magnetycznych wytwarza-nych przez linie elektroenergetyczne podlegają znacznym ograniczeniom. Wartości dopuszczalne obowiązujące w Polsce są zbliżone do zaleceń wydanych przez Unię Eu-ropejską oraz właściwe organizacje międzynarodowe. Trze-ba dodać, że polskie normy nie tylko spełniają europejskie standardy, ale są od nich znacznie bardziej rygorystyczne.

Prowadzone od lat badania nad oddziaływaniem na orga-nizmy żywe pól elektromagnetycznych o częstotliwości 50 Hz (źródłem takich częstotliwości są linie elektroener-getyczne) nie potwierdziły ich szkodliwego wpływu na or-ganizm człowieka.

Według obowiązujących w Polsce przepisów dopuszczalne w środowisku wartości poszczególnych składowych pola elektromagnetycznego wynoszą:

Pole elektryczne10 kV/m – wartość dopuszczalna w miejscach dostęp-nych dla ludzi1 kV/m – wartość dopuszczalna na obszarach przezna-czonych pod zabudowę mieszkaniową (dla porówna-nia suszarka do włosów wytwarza natężenie 0,8 kV/m)

Oznacza to zatem, że nawet stałe przebywanie w miejscach, w których natężenie pola elektrycznego nie przekracza 1 kV/m, jest całkowicie bezpieczne dla zdrowia. Natomiast w miejscach dostępnych dla ludzi, lecz nieprzeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, nie trzeba ograniczać do-puszczalnych wartości pola elektrycznego do poziomów niższych niż 10 kV/m.

Pole magnetyczne60 A/m – wartość dopuszczalna w miejscach dostęp-nych dla ludzi

Zaprezentowane dozwolone wartości natężenia skła-dowych pola elektromagnetycznego są bardzo niskie, a przebywanie w nim jest całkowicie bezpieczne dla ludzi i zwierząt.

16

Warto zauważyć, że są one równe lub nawet bardziej suro-we niż w Niemczech, Austrii, Szwecji czy Belgii, czyli w kra-jach znanych z rygorystycznych przepisów dotyczących ochrony środowiska. Ustalaniu poziomów dozwolonych wartości obydwu składowych towarzyszyła zasada, że działające na człowieka pole magnetyczne nie może po-wodować powstawania w organizmie prądów większych niż naturalnie płynące w jego ciele.Zachowanie zgodności z obowiązującymi przepisami weryfikowane jest przez pomiary kontrolne, które prowa-dzone są zawsze po wybudowaniu i uruchomieniu linii. Bez nich nie ma szans na uzyskanie zgody na eksploatację obiektu.

Hałas

W zależności od rodzaju zabudowy otaczającej linię, do-puszczalne w środowisku wartości poziomów hałasu, któ-rego źródłem jest napowietrzna linia elektroenergetyczna, wynoszą: od 40 dB w porze nocnej do 50 dB w dzień.Określenie „hałas” kojarzy się raczej z odgłosem startują-cego samolotu, pracującego młota pneumatycznego czy z dźwiękami dobiegającymi z ruchliwej ulicy w centrum miasta. W przypadku linii elektroenergetycznej mamy do czynienia jedynie z szumem towarzyszącym jej pracy. Po-ziom tego szumu mieści się w przedziale od 30 do 45 dB.Mówiąc obrazowo, dźwięk ten przypomina odgłosem szum lasu albo dźwięki słyszalne w mieszkaniu. Warto też wiedzieć, że dźwięk ten pojawia się jedynie w wyjątkowo niekorzystnych warunkach pogodowych, w czasie mżawki lub gdy powietrze jest bardzo wilgotne. Przy innej pogo-dzie linia jest praktycznie niesłyszalna.

145 dB

125 dB

105 dB

93 dB

55 dB

45 dB

30-45 dB

12 dB

start odrzutowca

ciężki sprzęt budowlany

dyskoteka

ciężki transport drogowy

rozmowa

mieszkanie

linie przesyłowenajwyższych napięć

las

Porównanie poziomów natężenia dźwięku

Jeżeli zatem podczas mżawki staniemy tuż pod linią, to fak-tycznie usłyszymy szum, którego źródłem jest tak zwany ulot. Jest to zjawisko występujące na powierzchni przewo-dów, które są pod wysokim napięciem. Jeśli jednak oddali-my się od linii na odległość 35 m, wówczas ulot będzie po prostu niesłyszalny.Podobnie jak w przypadku pól elektromagnetycznych, obowiązujące przepisy nakładają na właściciela obiektu obowiązek przeprowadzenia pomiarów kontrolnych hała-su, jeszcze przed przekazaniem inwestycji do użytkowania.

17

Jak blisko od linii 400 kV można budować domy?O tym, jaka odległość musi dzielić dom od linii, decyduje poziom pól elektromagnetycznych i hałasu, który jest nie-co inny dla każdej linii. Zależy on bowiem od wysokości słupów czy zawieszenia przewodów nad ziemią. Dla linii Grudziądz – Pelplin – Gdańsk Przyjaźń jest to odległość 35 m od osi linii. Oznacza to, że przy zachowaniu takiej od-ległości wartości pola elektromagnetycznego spadają do poziomów, które umożliwiają lokalizowanie budynków na pobyt stały, a dźwięk, jaki czasami towarzyszy pracy linii, nie jest uciążliwy.

Czy dłuższe przebywanie pod linią jest bezpieczne?Tak. W miejscach dostępnych dla ludzi dopuszczalne na-tężenie pola elektrycznego o częstotliwości 50 Hz – czyli takiego, z jakim mamy do czynienia w przypadku linii prze-syłowych – wynosi około 10 kV/m. Na terenach przezna-czonych pod zabudowę mieszkaniową jest to 1 kV/m. Z ko-lei natężenie pola magnetycznego nie może przekroczyć 60 A/m. Poziomy pól dla projektowanej linii będą poniżej tych wartości.

Czy linia zakłóca odbiór sygnału radiowo-tele-wizyjnego?Nie, chociażby dlatego, że linia napowietrzna musi spełniać wymagania restrykcyjnej normy dotyczącej dopuszczalne-go poziomu emisji zakłóceń radioelektrycznych, co będzie sprawdzane po oddaniu linii do użytkowania. Nie ma za-tem takiego niebezpieczeństwa.

W jakiej odległości od siebie będą słupy i jaka będzie ich wysokość?Rozpiętości przęseł pomiędzy słupami mogą wynieść nawet ponad 450 m. Wszystko zależy od ukształtowania terenu. Odległości między słupami mogą być również mniejsze. Wysokość będzie różna, od 48 do 68 metrów. Wyjątkiem są konstrukcje wykorzystywane w lesie. Żeby do minimum ograniczyć wycinkę lasu, będą to specjalne słupy, które wyniosą linię nad korony drzew.

Czy bezpieczne jest wypasanie zwierząt pod linią?W Europie jest ponad 100 tys. km takich linii. Niektóre z nich pracują od 40 lat. W większości znajdują się na tere-nach rolniczych, a widok stada krów pasącego się bezpo-średnio pod linią jest powszechny. Przez wszystkie te lata nie stwierdzono żadnego wpływu linii na zwierzęta i ich zachowanie.

Czy po ustanowieniu służebności przesyłu i wybudowa-niu linii inwestor staje się właścicielem gruntu w pasie technologicznym?Absolutnie nie. Dzięki służebności przesyłu inwestor – PSE S.A. – uzyska jedynie ograniczone prawo do korzystania z gruntów pod linią w związku z budową i eksploatacją linii. Służebność przesyłu ustanawiana jest w formie aktu nota-rialnego, ale nie ma to nic wspólnego z przeniesieniem własności. Potwierdzić to może każdy notariusz.

Jakie ograniczenia zostaną nałożone na właścicieli działek pod linią?Ograniczenia dotyczą tylko i wyłącznie pasa technologicz-nego, a więc 70 m (2 x 35 m od osi linii). W jego obrębie zabronione jest wznoszenie budynków mieszkalnych i sa-dzenie wysokich drzew. Jednak poza granicą pasa nie ma żadnych ograniczeń w użytkowaniu działek.

Czy zmienia się kategoria działek po wybudowaniu linii?Nie, jeśli teren pod linią ma przeznaczenie rolne, to nawet po wybudowaniu linii nie ulega on zmianie. Nie ma takiej potrzeby, nie ma też po temu przesłanek, działka rolna może być wykorzystywana dokładnie tak samo, jak przed budową.

Najczęściej zadawane pytania

18

Komu i za co przysługuje wynagrodzenie?Do wynagrodzenia uprawnieni są wszyscy właściciele, przez których działki przechodzić będzie pas technologicz-ny. Wysokość kwoty zależna będzie od obszaru działki ob-jętego tym pasem. Dodatkowe odszkodowania otrzymają wszyscy właściciele, na których działkach zostaną zlokali-zowane słupy. Kwota wypłacana będzie w dwóch ratach: pierwsza trafi do właściciela po zawarciu umowy, druga –po podpisaniu aktu notarialnego.

Czy wynagrodzenia obejmą straty związane z budową linii?Nie. Rekompensaty za ewentualne straty powstałe podczas budowy i eksploatacji linii będą regulowane osobno. Nie da się ich wycenić dziś, bo nie wiadomo, kiedy dokładnie co do dnia rozpocznie się budowa, czy pola będą wtedy obsiane (i wówczas rekompensaty będą wyższe), czy może będzie już po zbiorach i wówczas wykonawca będzie mu-siał jedynie zapłacić za rekultywację terenu.

Pojawiają się głosy, że linie mają szkodliwy wpływy na zdrowie ludzi. Czy to prawda? Nie. Nie potwierdza tego żadna licząca się instytucja na-ukowa. Argumentem jednak może być również to, że linie te często istnieją tuż przy zabudowie od dziesiątek lat i nic złego nikomu się nie dzieje. Warto też dodać, że linia 400 kV budowana jest z poszanowaniem rygorystycznych norm środowiskowych. Jej działanie nie ma żadnego bezpośred-niego wpływu na zdrowie ludzi.

Czy to prawda, że słupy energetyczne ściągają pioruny? Nie. Miejsce uderzenia pioruna jest losowe. Nowocze-sne linie najwyższych napięć wyposażone są w przewo-dy odgromowe, co chroni je przed skutkami wyładowań atmosferycznych. Obecność przewodów odgromowych umieszczonych nad przewodami fazowymi powoduje też, że przed wyładowaniami atmosferycznymi chroniony jest również obszar o szerokości kilkudziesięciu metrów wzdłuż całej linii napowietrznej. Zatem przebywanie w czasie bu-rzy pod przewodami linii, ale niezbyt blisko słupa, zdecydo-wanie zmniejsza zagrożenie uderzeniem pioruna.

19

Miejsce na notatki

InwestorPolskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.ul. Warszawska 16505-520 Konstancin-Jeziornasekretariat@pse.plwww.pse.pl

ZdjęciaSAG Elbud Gdańsk S.A.Szymon Zapadka

Strona inwestycjiwww.liniagrudziadzgdansk.pl

WykonawcaSAG Elbud Gdańsk S.A.ul. Marynarki Polskiej 8780-557 GdańskTel. 58 769 48 00Fax: 58 343 11 70elbud@elbud.gda.plwww.sagpolska.pl

Konstancin-Jeziorna, luty 2015