Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016...

8

Click here to load reader

Transcript of Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016...

Page 1: Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016 43 PRAWO KARNE SKARBOWE Michał Kubik, Paweł Sancewicz Brak prawidłowej dokumentacji

43Przegląd Podatkowy 2/2016

PRAWO KARNE SKARBOWE

Michał Kubik, Paweł Sancewicz

Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a odpowiedzialność karna skarbowaCelem niniejszego artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy brak prawidłowo sporządzo-nej dokumentacji cen transferowych1), o której mowa w art. 9a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych2) – dalej u.p.d.o.p., i art. 25a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fi zycznych3) – dalej u.p.d.o.f., stanowi podstawę pociągnię-cia do odpowiedzialności karnej skarbowej.

1. Ceny transferowe i dokumentacje podatkowe

Przez pojęcie „ceny transferowe” rozumie się ceny ustalone w rozliczeniach między podmiotami powiązanymi4). Na pod-stawie art. 9a u.p.d.o.p. oraz art. 25a u.p.d.o.f. podmioty do-konujące transakcji z podmiotami powiązanymi są zobowią-zane do sporządzenia dokumentacji podatkowej transakcji.

Zgodnie z  art. 9a ust. 4 u.p.d.o.p. oraz art. 25a ust. 4 u.p.d.o.f. na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnicy są obowiązani do przedłożenia dokumentacji cen transferowych w ter-minie 7 dni od dnia doręczenia żądania tej dokumen-tacji przez te organy. Wskazane przepisy nie precyzują kryteriów, według których ocenia się, czy złożony doku-ment spełnia wymogi dokumentacji cen transferowych5). W  doktrynie wskazuje się na wymogi „kompletności” i szczegółowości6) oraz „rzetelności” i „niewadliwości”7).

Używany w  tym artykule termin „brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych” może zatem obejmo-wać całe spektrum sytuacji, przykładowo:1) niesporządzenie przez podatnika dokumentacji cen

transferowych;

1) W dalszej części artykułu będzie zamiennie mowa o „dokumenta-cji podatkowej” lub „dokumentacji cen transferowych”.

2) Tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.3) Tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.4) Szerzej na ten temat por. K. Lasiński-Sulecki, Ceny transferowe

w prawie podatkowym i celnym, Warszawa 2014, s. 131–134 i n., 431; T. Kamińska-Blichowska, Ceny transferowe oraz spółki offshore jako narzędzia unikania opodatkowania w  korporacjach transnarodowych, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni 2003, nr 1, s. 7; J. Sekita, Pojęcie transakcji dokonanej z podmiotem powiązanym, Przegląd Podatkowy 2014, nr 10, s. 26–31; T. Kosieradzki, R. Piekarz, Ceny transferowe. Mechanizm ustalania i zarządzanie ryzykiem, Warsza-wa 2015, s. 13 i n.; M. Jamroży (red.), Dokumentacja podatkowa cen transferowych, Gdańsk 2014, s. 13 i n.

5) Por. K. Radzikowski, Dokumentacja cen transferowych jako ele-ment postępowania podatkowego, Przegląd Podatkowy 2014, nr 1, s. 33.

6) Por. M. Jamroży (red.), Dokumentacja podatkowa…, s. 88.7) A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz, Warszawa 2010,

s. 1082–1083, 1269, za K. Radzikowski, Dokumentacja cen transfero-wych…, s. 34.

2) sporządzenie przez podatnika niekompletnej, nie-rzetelnej lub zawierającej błędy dokumentacji cen transferowych;

3) nieprzedstawienie przez podatnika na żądanie właś-ciwego organu dokumentacji cen transferowych w ustawowym terminie;

4) sporządzenie przez podatnika dokumentacji, któ-ra ma na celu wprowadzenie organu podatkowego w błąd (z założenia podaje nieprawdę).

Z uwagi na ograniczone ramy niniejszego artykułu przedmiotem omówienia nie będą powyżej wskaza-ne kwestie związane ze składaniem dokumentacji cen transferowych, które budzą wątpliwości8). Dla uprosz-czenia przyjęto, że każdy z tych przypadków może zo-stać w ten sposób zakwalifi kowany.

2. Sankcje podatkowe

Jeżeli w wyniku rozliczeń między podmiotami powią-zanymi zostaną ustalone lub narzucone warunki różnią-ce się od warunków, które ustaliłyby między sobą nieza-leżne podmioty, i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały, to organy podatkowe lub organy kontroli skar-bowej dokonują doszacowania dochodu oraz należne-go podatku bez uwzględnienia warunków wynikających z  tych powiązań. W przypadku gdy organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej określą dochód podatni-ka w wysokości wyższej (stratę w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika w  związku z  zastoso-waniem cen transferowych, a podatnik nie przedstawił tym organom dokumentacji podatkowej, różnicę między

8) Ponadto przedmiotem analizy nie będą zagadnienia związane z  postępowaniem podatkowym i  kontrolnym, przykładowo K. Radzi-kowski, Dokumentacja cen transferowych…, s. 31–39; M. Jamroży (red.), Dokumentacja podatkowa…, s. 517–547.

Page 2: Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016 43 PRAWO KARNE SKARBOWE Michał Kubik, Paweł Sancewicz Brak prawidłowej dokumentacji

44 Przegląd Podatkowy 2/2016

PRAWO KARNE SKARBOWE

dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określo-nym przez te organy opodatkowuje się stawką 50%9).

3. Ryzyko sankcji z kodeksu karnego skarbowego

Co do zasady, brak dokumentacji podatkowej trans-akcji wiąże się z zastosowaniem wyższej stawki podatku (50%) do doszacowanego dochodu. Powyższe powinno być dostatecznym powodem dla podatników do spo-rządzenia dokumentacji. Mogą się zdarzyć jednak ta-kie sytuacje, że ewentualne zastosowanie karnej stawki podatku nie jest istotne z  punktu widzenia podatnika – przykładowo kwota transakcji i ewentualnego dosza-cowanego dochodu jest relatywnie niska, względnie po-datnik ma pewność, iż stosowane w transakcji ceny mają charakter rynkowy i organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej nie dokona doszacowania dochodu. Ponadto zdarzają się sytuacje, w których sporządzenie komplet-nej, rzetelnej i  niewadliwej dokumentacji cen transfe-rowych wiąże się z  istotnymi problemami. Najczęściej problemy te wynikają z  częściowego lub całkowitego braku informacji. Przykładowo, powiązany kontrahent nie podał, w jaki sposób ustala cenę, względnie podane dane nie są wystarczające do właściwego uzasadnienia ceny. Powodem, dla którego kontrahent nie podaje spo-sobu ustalenia ceny, może być chęć zachowania tajem-nicy przedsiębiorstwa.

9) Artykuł 19 ust. 4 u.p.d.o.p. oraz art. 30d ust. 1 u.p.d.o.f.

Jednakże mimo braku doszacowania dochodu w ta-kich sytuacjach należy rozważyć ryzyko związane z od-powiedzialnością karną skarbową. W  ocenie autorów bowiem brak dokumentacji podatkowej może wiązać się z zastosowaniem sankcji z ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy10) – dalej k.k.s.

W doktrynie i piśmiennictwie wskazuje się, że istnieje również możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za przestępstwa związane z cenami transferowy-mi i ich dokumentowaniem z ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych11) –  dalej k.s.h., ustawy z dnia 29 września 1994 r. o  rachunkowości12) oraz ustawy z  dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks kar-ny13) –  dalej k.k. Z  racji jednak na ograniczone ramy

10) Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 186 z późn. zm.11) Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.; R. Zawłocki

wskazuje na art. 585 § 1 k.s.h. – por. R. Zawłocki, Karnoprawna donio-słość oszacowania dochodu (podatku) podatnika przez organ podatkowy w następstwie zastosowania przez podatnika cen transferowych, Monitor Rachunkowości i Finansów 2007, nr 6, s. 2. Powoływany przez autora art. 585 k.s.h. został uchylony z dniem 13 lipca 2011 r. ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 133, poz. 767).

12) Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm. Por. A. Siko-ra-Lizak, Nie zawsze wina spadnie na członka zarządu lub wspólnika, Rzeczpospolita z 14.04.2010 r.

13) Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm. Por. R. Zawłocki, Karno-prawna doniosłość oszacowania dochodu…, s. 2. R. Zawłocki wskazu-je w tym przypadku na art. 296a k.k. Por. R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu..., s. 4. Przedmiotem omówienia nie będą ponadto postanowienia ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1212 z późn. zm.).

Page 3: Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016 43 PRAWO KARNE SKARBOWE Michał Kubik, Paweł Sancewicz Brak prawidłowej dokumentacji

45Przegląd Podatkowy 2/2016

PRAWO KARNE SKARBOWE

niniejszego artykułu przepisy te nie będą przedmiotem prowadzonej analizy.

4. Kto podlega odpowiedzialności karnej skarbowej

Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe lub odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe podle-ga ten14) tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia (art. 1 § 1 k.k.s.).

Odpowiedzialności karnej skarbowej podlega podat-nik będący osobą fi zyczną, ale również istnieje możliwość pociągnięcia do tej odpowiedzialności innych osób niż podatnicy. Odpowiedzialności z kodeksu karnego skarbo-wego mogą podlegać osoby fi zyczne zajmujące się spra-wami fi nansowymi spółki z ograniczoną odpowiedzial-nością, przykładowo dyrektor fi nansowy czy pracownik działu fi nansowego, w szczególności główny księgowy15). Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada jak sprawca także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospo-darczymi, w szczególności fi nansowymi, osoby fi zycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (art. 9 § 3 k.k.s.). Jest to tzw. klauzula odpowiedzialności zastępczej, która pozwala pociągnąć do odpowiedzialności karnej osoby fi zyczne, działające w imieniu lub na rzecz osoby prawnej16).

5. Ceny transferowe a regulacje kodeksu karnego skarbowego

W  defi nicjach ustawowych (art. 53 k.k.s.), jak rów-nież w części szczególnej (art. 54 do 111 k.k.s.) nie za-warto defi nicji, jak również bezpośredniego odniesienia do zagadnień związanych z cenami transferowymi, w tym kwestii dotyczących dokumentacji podatkowych. Wobec braku odniesienia w przepisach w doktrynie pojawiły się

14) Na zasadach określonych w kodeksie odpowiada ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu lat 17, chyba że przepis usta-wy stanowi inaczej (art. 5 § 1 k.k.s.).

15) Warto wskazać, że na mocy art. 24 k.k.s. możliwe jest pociągnię-cie osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej do odpowiedzialności posiłkowej. Zgodnie z art. 24 § 1 k.k.s. za karę grzywny wymierzoną sprawcy przestępstwa skarbowego czyni się w całości albo w części od-powiedzialną posiłkowo osobę fi zyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której odrębne przepi-sy przyznają zdolność prawną, jeżeli sprawcą czynu zabronionego jest zastępca tego podmiotu prowadzący jego sprawy jako pełnomocnik, zarządca, pracownik lub działający w  jakimkolwiek innym charakte-rze, a zastępowany podmiot odniósł albo mógł odnieść z popełnio-nego przestępstwa skarbowego jakąkolwiek korzyść majątkową. Szerzej na temat odpowiedzialności posiłkowej na podstawie kodeksu karnego skarbowego zob. A. Wielgolewska, A. Piaseczny, Kodeks kar-ny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2012, s. 79–82. Należy zgodzić się z J.F. Miką, że posiłkowa odpowiedzialność karna skarbowa podmiotu może wystąpić także w związku z występowaniem cen transferowych i  ich dokumentacją – por. J.F. Mika, Ceny transferowe. Odpowiedzial-ność karna skarbowa, dokumentacje podatkowe, Warszawa 2007, s. 62.

16) Za R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania docho-du…, s. 1. Por. też A. Wielgolewska, A. Piaseczny, Kodeks karny skar-bowy…, s. 42.

wątpliwości, czy do sporządzania dokumentacji cen trans-ferowych, a szerzej – do rozliczeń z podmiotami powiąza-nymi znajdują de lege lata zastosowanie przepisy kodeksu. Zdaniem większości przedstawicieli doktryny taka możli-wość istnieje17), choć nie jest to pogląd jednolity18).

Naszym zdaniem jakkolwiek kodeks karny skarbowy wprost nie odnosi się do dokumentacji cen transfero-wych, to na podstawie szeregu jego przepisów istnieje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności podat-ników lub osób fi zycznych zajmujących się sprawami fi nansowymi przedsiębiorstwa za przestępstwa i wykro-czenia skarbowe związane z dokumentacjami cen trans-ferowych. W szczególności należy wskazać na następu-jące czyny zabronione:1) zaniedbanie złożenia informacji podatkowych (art. 80 k.k.s.);2) karalne utrudnianie kontroli podatkowej (art. 83 k.k.s.);3) nierzetelne albo wadliwe prowadzenie ksiąg rachun-

kowych (art. 61 k.k.s.);4) nieprawdziwe dane podatkowe (art. 56 k.k.s.).

W opinii autorów powyżej wskazane przepisy wią-żą się z możliwością pociągnięcia do odpowiedzialności w obszarze cen transferowych.

6. Zaniedbanie złożenia informacji podatkowych

Przepisy podatkowe nakazują przedłożyć, na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, dokumentację cen transferowych (art. 9a ust. 4 u.p.d.o.p. oraz art. 25a ust. 4 u.p.d.o.f.). Władze skarbowe mogą przy tym uznać, że dokumentacja cen transferowych stanowi informację podatkową (por. art. 82 ustawy z  dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa19) –  dalej o.p.). Zgodnie z  art. 80 §  1 k.k.s., kto wbrew obowiązkowi nie składa w  terminie właściwemu orga-nowi wymaganej informacji podatkowej, podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych20).

Zgodnie z art. 53 § 30 k.k.s. pojęcie informacji po-datkowej ma znaczenie nadane w ordynacji podatkowej. Informacje podatkowe zostały uregulowane art. 82–86 o.p. Z punktu widzenia dokumentacji cen transfero-wych zastosowanie może znaleźć art. 82 § 1 pkt 3 o.p.,

17) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu…; S. Grenda, Dokumentacja cen transferowych jako element ograniczenia ryzyka podatkowego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2010, z. 2, s. 21; A. Kazimierski (red.), Meritum Podatki 2014, War-szawa 2014, s. 744; R. Sadowski, J. Pietrasik, Wykorzystanie analizy porównawczej do obrony cen transferowych, Monitor Podatkowy 2004, nr 8, s. 5; J. Marciniuk (red.), Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz, Warszawa 2011; J.F. Mika, Ceny transferowe…, s. 59–62.

18) K. Knapik, A. Widawska, Dokumentacja cen transferowych jako element zarządzania ryzykiem podatkowym, Monitor Podatkowy 2011, nr 6, s. 20.

19) Tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 613 z późn. zm.20) Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wy-

sokość jednej stawki dziennej; jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, to naj-niższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720 (art. 23 § 1 k.k.s.). Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części mi-nimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności (art. 23 § 3 k.k.s.).

Page 4: Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016 43 PRAWO KARNE SKARBOWE Michał Kubik, Paweł Sancewicz Brak prawidłowej dokumentacji

46 Przegląd Podatkowy 2/2016

PRAWO KARNE SKARBOWE

zgodnie z którym osoby prawne, jednostki organizacyj-ne niemające osobowości prawnej oraz osoby fi zyczne prowadzące działalność gospodarczą są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach21).

Przedstawiciele doktryny nie wypracowali jednolite-go poglądu na temat tego, czy dokumentacja cen trans-ferowych stanowi informację podatkową w rozumieniu art. 82 o.p.

Przykładowo, S. Grenda wskazuje, że w przypadku nieprzedłożenia na żądanie organu dokumentacji cen transferowych grozi sankcja przewidziana w kodeksie22). Ryzyko odpowiedzialności związane z  niezłożeniem informacji podatkowej jest w  kontekście cen transfe-rowych najczęściej przytaczane przez przedstawicieli doktryny23).

Z  kolei według K. Knapik oraz A. Widawskiej do-kumentacja cen transferowych nie stanowi informacji podatkowej, ponieważ: 1) w  art. 9a ust. 4 u.p.d.o.p. jest mowa o  „przedłożeniu” dokumentacji cen trans-ferowych, nie zaś o  „złożeniu”; 2) dokumentacja cen transferowych stanowi jedynie opis stanu faktycznego, a  nie oświadczenie, ponadto nie jest przez podatnika podpisywana; 3) informacja musi mieć adresata, według zaś autorek elementem dokumentacji nie jest wskazanie adresata24). Trudno się jednak z powyższymi argumen-tami całkowicie zgodzić. Jakkolwiek ustawodawca użył odrębnych zwrotów „złożenie” oraz „przedłożenie”, to jednak trudno uznać, by w  tym przypadku jego in-tencją było nadanie im odrębnego znaczenia norma-tywnego. Wydaje się, że w momencie złożenia przez organ podatkowy żądania przekazania dokumentacji cen transferowych organ ten staje się adresatem takiej dokumentacji. Słusznie zaś autorki wskazują, że podpis nie stanowi niezbędnego elementu dokumentacji cen transferowych. Jednakże, w naszej ocenie, nie jest to ar-gument wystarczający, by przesądzić, że dokumentacja cen transferowych nie stanowi informacji podatkowej w rozumieniu art. 82 o.p.

21) K. Knapik, A. Widawska, Dokumentacja cen transferowych…, s. 22. Warto wskazać, że przedstawiciele doktryny zarówno prawa podatkowego (L. Etel, Komentarz do art. 82 ustawy – Ordynacja po-datkowa (w:) J. Brolik, R. Dowgier, L. Etel, C. Kosikowski, P. Pietrasz, M. Popławski, S. Presnarowicz, W. Stachurski, Ordynacja podatkowa. Komentarz, LEX/el. 2013; A. Huchla, Komentarz do art. 82 ustawy – Ordynacja podatkowa (w:) C. Kosikowski, H. Dzwonkowski, A. Hu-chla, Ustawa Ordynacja podatkowa. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2003; H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2014), jak i karnego skarbowego (L. Wilk, J. Zagrodnik, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2014, Legalis; F. Prusak, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, t. 2 (art. 54–191), Warszawa 2006) nie odno-szą się w przygotowanych komentarzach do kwestii, czy dokumentacja cen transferowych stanowi informację podatkową, czy też nie. W przy-padku odrębnych ustaw w analizowanym zakresie chodziłoby o usta-wę o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawę o podatku dochodowym od osób fi zycznych.

22) S. Grenda, Dokumentacja cen transferowych…, s. 210. Podobnie J. Marciniuk (w:) J. Marciniuk (red.), Podatek dochodowy od osób fi -zycznych. Komentarz, Warszawa 2015.

23) Por. m.in. M. Jamroży (red.), Dokumentacja podatkowa…, s. 88; por. T. Kosieradzki, R. Piekarz, Ceny transferowe…, s. 264.

24) K. Knapik, A. Widawska, Dokumentacja cen transferowych…, s. 21.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania,

nieprzedstawienie przez podatnika na żądanie właś-ciwego organu dokumentacji cen transferowych w ustawowym terminie stanowi – według autorów – czyn zabroniony z art. 80 § 1 k.k.s. Zatem z tego tytułu podatnik, względnie osoby odpowiedzialne za sprawy fi nansowe spółki mogą zostać pocią-gnięte do odpowiedzialności karnej skarbowej.

Należy przy tym pamiętać, że karalne jest również złożenie nieprawdziwej informacji podatkowej25). Nie-prawdziwa informacja to taka informacja, która nie od-zwierciedla rzeczywistości26).

Zatem, jeżeli zostanie złożona dokumentacja po-datkowa, która jest nieprawdziwa (nie odzwier-ciedla rzeczywistości), to podatnik może podle-gać odpowiedzialności karnej skarbowej.

7. Karalne utrudnianie kontroli podatkowej

W kontekście niezłożenia przez podatnika na żądanie organu podatkowego dokumentacji cen transferowych należy rozważyć możliwość pociągnięcia do odpowie-dzialności na podstawie art. 83 k.k.s. za karalne utrud-nianie kontroli podatkowej. Przykładowo, R. Zawłocki nie analizuje przedłożenia dokumentacji cen transferowych w kontekście złożenia informacji podatkowej, lecz z punk-tu widzenia karalnego utrudniania kontroli podatkowej.

Według R. Zawłockiego nieprzedłożenie takiej doku-mentacji może zostać potraktowane jako karalne utrud-nianie kontroli podatkowej27), czyli czyn podlegający ka-rze na podstawie art. 83 k.k.s.28)

25) Artykuł 80 § 3 k.k.s.26) P. Kardas, G. Łabuda, T. Razowski, Kodeks karny skarbowy.

Komentarz, LEX/el. 2012. Według T. Grzegorczyka: „Nieprawdziwy to niezgodny ze stanem rzeczywistym, ale od strony prawa podatkowe-go, którego nakazy są tu penalizowane, to także oświadczenie – tu in-formacja –  o  zdarzeniach wprawdzie zaistniałych, lecz niemających według prawa podatkowego znaczenia dla przedmiotu lub podstawy opodatkowania albo dla wysokości podatku, a mimo to ujętych w tej in-formacji w sposób wskazujący, że miały one dla tych celów znaczenie” (T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, LEX/el. 2009).

27) „Kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności spraw-dzających, kontroli podatkowej, kontroli skarbowej lub czynności kon-trolnych w zakresie szczególnego nadzoru podatkowego udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, w  szczególności kto wbrew żądaniu tej osoby nie okazuje księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej lub księgę lub inny dokument niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznymi, ukrywa lub usuwa, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych” (art. 83 § 1 k.k.s.). „W wy-padku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe” (art. 83 § 2 k.k.s.).

28) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania docho-du…, s. 2. Warto przy tym podkreślić, że R. Zawłocki nie wskazuje art. 80 k.k.s. jako podstawy sankcji z tytułu nieprzedłożenia dokumen-tacji cen transferowych.

Page 5: Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016 43 PRAWO KARNE SKARBOWE Michał Kubik, Paweł Sancewicz Brak prawidłowej dokumentacji

47Przegląd Podatkowy 2/2016

PRAWO KARNE SKARBOWE

Zastosowanie do dokumentacji cen transferowych rygorystycznego przepisu dotyczącego kontroli podat-kowej budzi pewne wątpliwości29). Według F. Prusaka nieprzychylne, niekulturalne czy nawet niegrzeczne trak-towanie kontrolujących nie może być uznane za zacho-wanie wyczerpujące dyspozycję przepisu art. 83 k.k.s.30) Z  pewnością jednak jawna odmowa okazania doku-mentacji cen transferowych organowi podatkowemu w związku z żądaniem przedłożenia takiej dokumentacji może być uznana za pewne utrudnianie kontroli.

Powstaje jednak pytanie, czy nieokazanie dokumen-tacji w wypadku braku takowej wyczerpuje ustawowe znamiona czynu zabronionego z art. 83 k.k.s.? Przed-stawiciele doktryny w  tym zakresie formułują poglądy dotyczące nie bezpośrednio dokumentacji cen trans-ferowych, lecz ksiąg. Zdaniem T. Grzegorczyka, jeżeli odmowa okazania księgi wiąże się z  faktem jej niepro-wadzenia, to mamy do czynienia z 2 czynami: niepro-wadzenia ksiąg (art. 60 § 1 k.k.s.) i utrudniania kontroli (art. 83 k.k.s.), ale nie przez odmowę jej okazania (od-mówić okazania można bowiem tylko wówczas, gdy księga istnieje), lecz w inny sposób uniemożliwiający lub utrudniający – ze względu na brak ksiąg – prawidłową kontrolę; w tym wypadku obu czynów dopuszcza się zo-bowiązany do prowadzenia ksiąg31).

W  konsekwencji, aby ustalić, czy nieprzedłożenie dokumentacji cen transferowych stanowi karalne utrud-nianie kontroli podatkowej, należy rozstrzygnąć, czy do-kumentacja cen transferowych jest księgą w rozumieniu kodeksu karnego skarbowego, czy też nią nie jest.

8. Dokumentacja cen transferowych jako księ-ga podatkowa (rachunkowa)

Ustalenie, czy dokumentacja cen transferowych stanowi księgę podatkową, czy też jej nie stanowi, jest kluczowe z 2 powodów. Po pierwsze, biorąc pod uwa-gę powyżej prezentowane rozważania, ustalenie, czy dokumentacja jest księgą, czy nie jest, ma znaczenie z  punktu widzenia określenia odpowiedzialności z  ty-tułu utrudniania kontroli (nieprzedłożenie księgi). Po drugie, rozstrzygnięcie, czy dokumentacja cen trans-ferowych jest księgą w  rozumieniu kodeksu karnego skarbowego, czy też nią nie jest, pozwoli odpowiedzieć na pytanie, czy podatnik w związku z dokumentacjami cen transferowych podlega odpowiedzialności z art. 60 oraz 61 k.k.s.

Należy podkreślić, że według niektórych poglądów32) dokumentacja cen transferowych może być potraktowa-na przez właściwe władze skarbowe jako księga na grun-cie kodeksu karnego skarbowego.

29) Oprócz R. Zawłockiego taki pogląd formułują T. Kosieradzki oraz R. Piekarz. Autorzy nie przytaczają jednak argumentów na po-parcie tego twierdzenia – por. T. Kosieradzki, R. Piekarz, Ceny trans-ferowe…, s. 264.

30) F. Prusak, Kodeks karny skarbowy...31) T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy…32) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu…,

s. 2.

Zgodnie z art. 60 § 1 k.k.s., kto wbrew obowiązkowi nie prowadzi księgi, podlega karze grzywny do 240 sta-wek dziennych. Podobnie, na podstawie art. 61 § 1 k.k.s., karalne jest nierzetelne33) prowadzenie księgi (do 240 sta-wek dziennych). Ponadto karze za wykroczenie skarbo-we podlega ten, kto wadliwie34) prowadzi księgę (art. 61 § 3 k.k.s.).

Zgodnie bowiem z art. 53 § 21 pkt 5 k.k.s. za księ-gę uważa się (oprócz przykładowo ksiąg rachunkowych czy rejestrów) inne podobne urządzenia ewidencyj-ne35), do których prowadzenia zobowiązuje ustawa36). Według P. Kardasa, G. Łabudy i T. Razowskiego takie sformułowanie czyni tę defi nicję bardzo szeroką37). Zda-niem T. Grzegorczyka defi nicja księgi podana w art. 53 § 21 k.k.s. odpowiada pojęciu księgi podatkowej przewi-dzianemu w art. 3 pkt 4 o.p.38)

Jednakże defi nicja księgi z  art. 53 §  21 k.k.s. jest istotnie szersza od defi nicji ksiąg podatkowych z art. 3 pkt 4 o.p., zgodnie z którym przez księgi podatkowe ro-zumie się księgi rachunkowe, podatkową księgę przycho-dów i  rozchodów, ewidencje oraz rejestry, do których prowadzenia, do celów podatkowych, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązani są podatnicy, płat-nicy lub inkasenci. Zatem dla potrzeb interpretacji tego pojęcia przepisy ordynacji podatkowej nie będą pomoc-ne. W związku z powyższym, dokonując wykładni języ-kowej39) pojęcia „inne urządzenie ewidencyjne”, należy sięgnąć do defi nicji słownikowej. Zgodnie z  defi nicją słownikową urządzenie oznacza „rodzaj mechanizmu lub zespół elementów, przyrządów służący do wyko-nywania określonych czynności, ułatwiający pracę”40). „Ewidencjonować” to według Słownika języka polskiego „prowadzić ewidencję”, „ewidencja” zaś to „wykaz, spis zawierający dane dotyczące liczby i ruchu ludności, rze-czy lub spraw”41).

Budzi istotne wątpliwości, czy dokumentacja cen transferowych w kształcie nadanym przez art. 9a u.p.d.o.p. oraz art. 25a u.p.d.o.f. stanowi „inne urządzenie ewi-dencyjne” w  rozumieniu przepisów kodeksu karnego skarbowego. Wydaje się, że trudno w przypadku doku-mentacji cen transferowych mówić o wykazie lub spisie.

33) Księga nierzetelna jest to księga prowadzona niezgodnie ze sta-nem rzeczywistym (art. 53 § 22 k.k.s.).

34) Księga wadliwa jest to księga prowadzona niezgodnie z przepi-sem prawa (art. 53 § 23 k.k.s.).

35) Księgami są: 1) księgi rachunkowe; 2) podatkowa księga przy-chodów i rozchodów; 3) ewidencja; 4) rejestr; 5) inne podobne urzą-dzenia ewidencyjne, do których prowadzenia zobowiązuje ustawa, a w szczególności zapisy kasy rejestrującej (art. 53 § 21 k.k.s.).

36) L. Wilk podkreśla, że obowiązek prowadzenia księgi musi wyni-kać bezpośrednio z aktu rangi ustawowej (por. L. Wilk, J. Zagrodnik, Kodeks karny skarbowy…). W  przypadku obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych takimi ustawami byłyby odpowied-nio ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawa o podatku dochodowym od osób fi zycznych.

37) P. Kardas, G. Łabuda, T. Razowski, Kodeks karny skarbowy…38) T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy...39) Na temat wykładni językowej por. S. Wronkowska, Podstawowe

pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2005, s. 83 i n.40) M. Szymczak (red.), Słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa

1993, s. 619.41) M. Szymczak (red.), Słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa

1993, s. 562.

Page 6: Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016 43 PRAWO KARNE SKARBOWE Michał Kubik, Paweł Sancewicz Brak prawidłowej dokumentacji

48 Przegląd Podatkowy 2/2016

PRAWO KARNE SKARBOWE

Ewentualnie jednak można wskazywać, że dokumenta-cja cen transferowych stanowi spis transakcji dokonywa-nych z podmiotem powiązanym. Jest jednak wątpliwe, czy taka argumentacja może prowadzić do wniosku, że brak dokumentacji podatkowej wypełnia dyspozycję normy z art. 60 § 1 k.k.s.

W  konsekwencji obowiązywania powyższych prze-pisów można uznać, że istnieje podstawa pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej wymienionych powyżej osób (podatników podatku dochodowego od osób fi zycznych, osób odpowiedzialnych za fi nanso-we rozliczenia spółki będącej osobą prawną, np. głów-nego księgowego, dyrektora fi nansowego) zarówno z tytułu:• niesporządzenia dokumentacji podatkowej (art. 60

§ 1 k.k.s.),• dokumentacji podatkowej przygotowanej nierzetel-

nie (art. 61 § 1 k.k.s.),• jak i błędnie sporządzonej dokumentacji cen transfe-

rowych (art. 61 § 3 k.k.s.).

Jednak w świetle niejasności, czy dokumentacja cen transferowych odpowiada defi nicji księgi rachunkowej, pociągnięcie do odpowiedzialności na podstawie powy-żej przytoczonych przepisów, czy też zastosowanie ry-gorystycznych sankcji z art. 83 § 1 k.k.s. (karalne utrud-nianie kontroli podatkowej), jest wątpliwe.

9. Nieprawdziwe dane podatkowe

W ocenie autorów należy się natomiast zastanowić nad zastosowaniem art. 56 k.k.s.42) Zgodnie z  art. 56 § 1 k.k.s. podatnik, który składając organowi podatko-wemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zata-ja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża poda-tek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 sta-wek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. Ponadto karze za wykroczenie skarbowe podlega ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w  terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi de-klaracji lub oświadczenia. W konsekwencji należy roz-ważyć, czy niezłożenie „kompletnej” dokumentacji lub złożenie dokumentacji zawierającej fałszywe informacje może być uznane za złożenie przez podatnika deklaracji nieprawdziwej albo o niepełnej treści zgodnie z dyspo-zycją art. 56 § 1 k.k.s.43)

W  opinii autorów należy rozważyć grupę sytua-cji, która może być powiązana z  dyspozycją art. 56 § 1 k.k.s. Mianowicie, przygotowując dokumentację cen transferowych podatnik może świadomie podawać nie-prawdziwe dane, przykładowo w zakresie ustalenia ceny,

42) Por. R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania docho-du…, s. 3–4.

43) Zob. R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania docho-du…, s. 3.

tak aby uniknąć doszacowania dochodu w razie kontro-li. Ponadto możliwa jest również sytuacja, w której po-datnik w błędnym przeświadczeniu podaje nieprawdzi-we informacje lub nie jest w stanie podać jakichkolwiek informacji (gdyż np. powiązany kontrahent nie podał, w  jaki sposób ustala cenę, względnie podane dane nie są wystarczające do właściwego przedstawienia mecha-nizmu kalkulacji ceny).

Nie można wykluczyć, że dokumentacja cen transfero-wych składana na podstawie art. 9a ust. 4 u.p.d.o.p. oraz 25a ust. 4 u.p.d.o.f. zostanie uznana przez właściwe or-gany za oświadczenie w rozumieniu art. 56 k.k.s. Oświad-czenie bowiem, o którym mowa w przepisach kodeksu, musi być rozumiane jako oświadczenie podatkowe, tj. w znaczeniu, jakie nadają mu przepisy podatkowe44).

Według A. Bartosiewicza i R. Kubackiego podawa-nie nieprawdy obejmuje taką sytuację, w której sprawca świadomie przedstawia organowi podatkowemu dane, które – w jego przekonaniu – są niezgodne z rzeczywis-tością, tj. ze stanem faktycznym45). Zatajanie zaś prawdy polega na niewyjawieniu, na utrzymywaniu w  tajem-nicy określonych –  zgodnych ze stanem rzeczywistym – informacji46).

Biorąc pod uwagę powyższe,

w opinii autorów, podatnik, który świadomie po-daje w dokumentacji podatkowej nieprawdę lub świadomie zataja prawdę (dokumentacja cen transferowych ma na celu wprowadzenie orga-nu podatkowego w błąd), naraża się na sankcje z art. 56 k.k.s. W kontekście żądania przez or-gany dokumentacji podatkowej na podstawie art. 9a ust. 4 u.p.d.o.p. oraz 25a ust. 4 u.p.d.o.f. podatnicy, względnie osoby odpowiedzialne za sprawy fi nansowe spółki, mogą zostać z tego tytułu pociągnięci do odpowiedzialności karnej skarbowej.

Zdaniem K. Knapik i A. Widawskiej niezgłoszenie or-ganowi w terminie dokumentacji cen transferowych nie stanowi wykroczenia z art. 56 § 4 k.k.s.47) Według R. Za-włockiego, jeżeli cena transferowa jest obiektywnie zani-żona, lecz wskazana w deklaracji lub informacji podat-kowej, to nie jest niezgodna z prawdą, lecz prawdziwa, tyle że nieodpowiadająca wartości rynkowej48). W kon-sekwencji, jeżeli strony podały prawdziwą cenę, wska-zaną na fakturze lub w umowie, to odpowiedzialność

44) Por. wyrok SN z dnia 4 września 2007 r., II KK 322/06, Vademe-cum Doradcy Podatkowego.

45) A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz…; podobnie A. Wielgolewska, A. Piaseczny, Kodeks karny skarbowy…, s. 217.

46) A. Wielgolewska, A. Piaseczny, Kodeks karny skarbowy…, s. 217.47) K. Knapik, A. Widawska, Dokumentacja cen transferowych…,

s. 21.48) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu…,

s. 3.

Page 7: Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016 43 PRAWO KARNE SKARBOWE Michał Kubik, Paweł Sancewicz Brak prawidłowej dokumentacji

49Przegląd Podatkowy 2/2016

PRAWO KARNE SKARBOWE

karna skarbowa z art. 56 § 1 k.k.s. nie powinna wystą-pić49). Autorzy niniejszego artykułu podzielają powyżej zaprezentowany pogląd.

Ponadto R. Zawłocki rozważał, czy samo ustalenie ceny transferowej między pomiotami powiązanymi sta-nowi czyn objęty odpowiedzialnością karną skarbową50). Mianowicie, istotą takiego zachowania byłoby zmani-pulowanie (zaniżenie) wartości transakcji przez pod-miot zależny – dominujący w celu osiągnięcia korzyści fi nansowych, m.in. z tytułu umniejszenia należności pu-blicznoprawnych51). Według autora odpowiedzialność karna skarbowa w tym wypadku nie wystąpi, ponieważ ustalenie ceny preferencyjnej jest naturalną konsekwen-cją wolności działalności gospodarczej, w ramach któ-rej podmioty gospodarcze generalnie mogą swobodnie kształtować treść czynności prawnych, w  tym również cenę zawieranych transakcji52).

W opinii autorów należy się zgodzić z powyższym poglądem, ponieważ po transformacji gospodarczej53) podmioty stosunków prawnych mogą, korzystając z wolności działalności gospodarczej54), zgodnie z zasa-dą swobody umów55), swobodnie kształtować treść wią-żących je stosunków prawnych56). Inną kwestią jest to, że organy podatkowe mają w takiej sytuacji możliwość „korekty” przyjętych przez podatnika cen.

10. Pozostałe podstawy odpowiedzialności karnej skarbowej

Wreszcie należy rozważyć, czy istnieje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności z art. 54 § 1 k.k.s.57) Zgodnie z tym przepisem podatnik, który – uchylając się od opodatkowania – nie ujawnia właściwemu organo-wi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczu-plenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

49) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu…, s. 3.

50) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu…, s. 3.

51) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu…, s. 3.

52) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu…, s. 3.

53) Por. T. Rabska, Działania administracji publicznej (w:) B. Popo-wska (red.), K. Kokocińska (red.), Instrumenty i formy prawne działania administracji gospodarczej, Poznań 2009, s. 19 i n.; L. Kieres, Prawa podmiotowe w działalności gospodarczej w świetle orzecznictwa Trybuna-łu Konstytucyjnego. Zdolność do skargi konstytucyjnej (w:) B. Popowska (red.), Swoistość procedur publicznego prawa gospodarczego, Poznań 2013, s. 20 i n.

54) J. Grabowski (red.), K. Pokryszka (red.), A Hołda-Wydrzyńska (red.), 25 lat fundamentów wolności gospodarczej, Katowice 2013.

55) Z. Radwański, Prawo cywilne –  część ogólna, Warszawa 2005, s. 18, 292.

56) Biorąc pod uwagę powyższe wywody, zasadne będzie rów-nież wykluczenie odpowiedzialności karnej skarbowej na podstawie art. 54 k.k.s. (uchylanie się od opodatkowania).

57) W  doktrynie rzadko wskazuje się na przedmiotowy przepis w kontekście odpowiedzialności karnej skarbowej, por. T. Kosieradzki, R. Piekarz, Ceny transferowe…, s. 264.

W opinii autorów przepis ten nie ma zastosowania, ponieważ dokumentacja podatkowa nie stanowi dekla-racji podatkowej, a ponadto jej niezłożenie nie prowa-dzi do zatajenia podstawy opodatkowania58). Zatem ten czyn zabroniony jest związany nie z niesporządzeniem lub niezłożeniem dokumentacji cen transferowych, lecz z nieujawnieniem podstawy opodatkowania lub niezło-żeniem odpowiedniej deklaracji podatkowej (np. CIT-8 w podatku dochodowym od osób prawnych).

T. Kosieradzki oraz R. Piekarz w  kontekście doku-mentacji cen transferowych wskazują również na możli-wość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbo-wej na podstawie art. 84 k.k.s.59) Zgodnie z powyższym przepisem, kto, nie dopełniając obowiązku nadzoru nad przestrzeganiem reguł obowiązujących w  działalności danego przedsiębiorcy lub innej jednostki organizacyj-nej, dopuszcza, chociażby nieumyślnie, do popełnienia czynu zabronionego określonego w tym rozdziale, pod-lega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Należy jednak podkreślić, że przepis ten będzie stoso-wany niezwykle rzadko w odniesieniu do cen transfero-wych, ponieważ – zgodnie z jego § 2 – przepisu tego się nie stosuje, jeżeli czyn sprawcy wyczerpuje znamiona in-nego przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbo-wego określonego w tym rozdziale albo jeżeli niedopeł-nienie obowiązku nadzoru należy do ich znamion. Mamy tutaj bowiem do czynienia z tzw. zbiegiem przepisów60).

T. Kosieradzki oraz R. Piekarz wskazują, że w odnie-sieniu do dokumentacji cen transferowych zastosowa-nie może znaleźć art. 62 k.k.s.61), zgodnie z którym kto, wbrew obowiązkowi, nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadli-wy albo odmawia ich wydania, podlega karze62).

Należy się jednak zgodzić z R. Zawłockim, że na pod-stawie art. 62 k.k.s. karalne jest wystawienie nierzetelnej lub wadliwej faktury, niezależnie od tego, czy dokumen-tuje transakcję pomiędzy podmiotami powiązanymi (na cenę transferową), czy też jakąkolwiek inną transak-cję (cenę)63). Jednocześnie należy uznać, że samo wysta-wienie faktury, która zawiera nierynkową cenę, nie może być uznane za nierzetelne wystawienie w  rozumieniu ww. przepisu.

58) Deklaracjami nie są – uregulowane w przepisach art. 82–86 o.p. – „informacje podatkowe”, które na gruncie kodeksu karnego skarbo-wego są traktowane jako odrębna kategoria znaczeniowa i niezłożenie których kodeks penalizuje odrębnie w art. 80 (por. A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz…).

59) T. Kosieradzki, R. Piekarz, Ceny transferowe…, s. 264.60) P. Kardas, G. Łabuda, T. Razowski, Kodeks karny skarbowy…61) T. Kosieradzki, R. Piekarz, Ceny transferowe…, s. 264.62) „§ 2. Kto fakturę lub rachunek, określone w § 1, wystawia w spo-

sób nierzetelny albo takim dokumentem posługuje się, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. § 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew obowiązkowi nie przechowuje wystawionej lub otrzymanej faktury lub rachunku, bądź dowodu zakupu towarów. § 4. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto wbrew przepisom usta-wy dokona sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej, stwierdzającego dokonanie sprzedaży. § 5. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określo-nego w § 1–4 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe”.

63) R. Zawłocki, Karnoprawna doniosłość oszacowania dochodu…, s. 3.

Page 8: Brak prawidłowej dokumentacji cen transferowych a ... · PDF filePrzegląd Podatkowy 2/2016 43 PRAWO KARNE SKARBOWE Michał Kubik, Paweł Sancewicz Brak prawidłowej dokumentacji

50 Przegląd Podatkowy 2/2016

PRAWO KARNE SKARBOWE

11. Podsumowanie

Podsumowując, w ocenie autorów nawet w sy-tuacji, gdy doszacowanie dochodu prawdo-podobnie nie nastąpi lub ewentualny podatek byłby nieistotny z  punktu widzenia podatnika, to brak prawidłowej dokumentacji podatko-wej daje podstawę pociągnięcia do odpowie-dzialności na podstawie przepisów sankcyj-nych przewidzianych w  kodeksie karnym skarbowym.

W  szczególności, w  opinii autorów, najbardziej prawdopodobną podstawę odpowiedzialności karnej skarbowej stanowi art. 56 k.k.s.

W  przypadku świadomego podania w  doku-mentacji cen transferowych nieprawdy lub świadomego zatajenia prawdy, gdy organy za-żądają złożenia takiej dokumentacji, podatnicy, względnie osoby odpowiedzialne za sprawy fi nansowe spółki, mogą zostać z  tego tytu-łu pociągnięci do odpowiedzialności karnej skarbowej.

Ponadto możliwość pociągnięcia do odpowiedzial-ności obejmuje również zastosowanie przepisu art. 80 § 1 k.k.s., dotyczącego obowiązku składania informacji podatkowych. Nie można bowiem wykluczyć, że doku-mentacja cen transferowych zostanie uznana przez wła-dze skarbowe za informację podatkową w  rozumieniu art. 82 o.p.

Podstawowym argumentem przemawiającym za tym, że dokumentacja cen transferowych, skła-dana na podstawie żądania organu zgodnie z art. 9a ust. 4 u.p.d.o.p. oraz art. 25a ust. 4 u.p.d.o.f., jest informacją podatkową, jest to, iż dokumen-tacja cen transferowych jest informacją składaną na podstawie innych ustaw (ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawa o  podatku dochodowym od osób fi zycznych), a adresatem tejże informacji jest żądający jej or-gan podatkowy lub organ kontroli skarbowej.

Z  tym że karalne jest zarówno nieprzedstawienie na żądanie dokumentacji cen transferowych, jak i przed-stawienie dokumentacji nieodpowiadającej rzeczywis-tości (art. 80 § 3 k.k.s.).

Summary

Michał Kubik, Paweł Sancewicz

Lack of correct transfer pricing documentation and criminal fi scal liability

The aim of this article is answering the question whether lack of correctly prepared transfer pricing documentation, as re-ferred to in Art. 9a of the Act of 15 February 1992 on Corporate Income Tax and Art. 25a of the Act of 26 July 1991 on Personal Income Tax, constitutes grounds for criminal fi scal liability.

Michał KubikAutor jest doradcą podatko-wym, ABC Tax Sp. z o.o.

Paweł SancewiczAutor jest doradcą podat-kowym, doktorantem WPiA UAM, ABC Tax Sp. z o.o.

REKLAMA

Problematyka podmiotów powiązanych i cen transferowych należy we współcze-

snym świecie do najważniejszych zagadnień podatkowych zarówno dla podatników,

jak i dla organów podatkowych oraz budżetów poszczególnych państw.

Choć szczególnego znaczenia nabiera w perspektywie międzynarodowej, to problem

konsekwencji podatkowych transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi ujawnia

się również w ramach jednej jurysdykcji podatkowej. Od kilku lat temat ten poja-

wia się jako istotny obszar aktywności służb skarbowych przy formułowaniu zadań

dla organów kontrolujących rozliczenia podatkowe. Zasadnicze wątpliwości sprowa-

dzają się do rozstrzygnięcia:

■ Czy w związku z dokonaniem określonej transakcji z podmiotem powiązanym

powstają jakieś ryzyka podatkowe i jak je można minimalizować?

■ Czy i kiedy na podatnikach spoczywają jakieś obowiązki związane z przepisami

dotyczącymi cen transferowych?

■ W jakich sytuacjach podatnicy objęci są obowiązkiem sporządzania dokumentacji

transakcji z podmiotami powiązanymi?

Podmioty powiązane Ceny transferowe Dokumentacja podatkowa

Redakcja naukowa

Włodzimierz Nykiel Dariusz Strzelec

Książka do nabycia w księgarni internetowej