BORELIOZABORELIOZA

etiologia, epidemiologia i profilaktyka –etiologia, epidemiologia i profilaktyka –

borelioza z Lyme, borelioza z Lyme,

choroba z Lymechoroba z Lyme

ZoonozaZoonoza spowodowana przez krętki spowodowana przez krętki Borrelia Borrelia burgdorferi,burgdorferi,

B. burgdorferiB. burgdorferi – zidentyfikowane w 1981 r. przez – zidentyfikowane w 1981 r. przez Williego Burgdorfera w preparatach uchyłków Williego Burgdorfera w preparatach uchyłków

jelit kleszczyjelit kleszczy

Rys.1. Borrelia burgdorferi w mikroskopie z 400-krotnym powiększeniem (zdjęcie zestr.:www.pzh.gov.pl)

CHOROBY ODKLESZCZOWEStanowią istotny problem z punktu widzenia epidemiologii i zdrowia

publicznego, z powodu wzrostu zachorowań na te

chorobyCHOROBY ODKLESZCZOWE:

- borelioza- kleszczowe zapalenie mózgu- ludzka anaplazomza granulocytarna- babeszjoza

BORELIOZA – CHOROBA BORELIOZA – CHOROBA ODKLESZCZOWAODKLESZCZOWA

Główne zagrożenie, jakie stanowią kleszcze dla ludzi

to przenoszenie chorób, które nabywają one od

zakażonych żywicieli. Do zakażenia dochodzi w

czasie ukłucia, gdy następuje bezpośrednie

wprowadzenie zarazków do krwi. Ponadto do

zarażenia może dojść podczas spożywania

niepasteryzowanego mleka lub jego przetworów, w

którym może znajdować się wirus kleszczowego

zapalenia mózgu

KLESZCZE

MIEJSCE BYTOWANIA KLESZCZY

o lasy liściaste i mieszane

o obszary trawiaste

o gęste zarośla

o paprocie

o parki miejskie

o osiedle otoczone terenami

zielonymi

USUWANIE KLESZCZA

Po zauważeniu kleszcza na powierzchni ciała należy jak najszybciej

przystąpić do usunięcia.

Kleszcza można usunąć za pomocą pęsety „kleszczołapki”

lub pompki ssącej

Jeśli nie jesteśmy pewni czy będziemy umieli właściwie

usunąć kleszcza, wskazane jest zgłoszenie się do lekarza

1. Delikatnie, ale zdecydowanie usunąć kleszcza chwytając go jak najbliżej ciała.

2. 2. Po usunięciu należy dokładnie umyć ręce, zdezynfekować miejsce ukłucia wodą utlenioną lub 40% alkoholem i obserwować miejsce po ukłuciu

3. ZABRONIONE jest wykręcanie kleszcza palcami oraz za pomocą substancji natłuszczających. Może to spowodować zatkanie tchawek kleszcza, a następnie jego wymioty, które przyśpieszają przedostanie się bakterii i wirusów do osoby ukąszonej.

USUWANIE KLESZCZAUSUWANIE KLESZCZA

Nie wolno kleszczem kręcić, wyciskać ani smarować masłem, Nie wolno kleszczem kręcić, wyciskać ani smarować masłem, tłuszczem, benzyną - kleszcz dławiąc się będzie wypluwał ślinę tłuszczem, benzyną - kleszcz dławiąc się będzie wypluwał ślinę

zawierającą bakterie powodujące chorobyzawierającą bakterie powodujące choroby (owady.info)(owady.info)

BORELIOZA - BORELIOZA - epidemiologiaepidemiologia

• Naturalnym rezerwuarem Naturalnym rezerwuarem B. burgdorferiB. burgdorferi są są drobne drobne gryzoniegryzonie z rodzin nornikowatych i myszowatych; z rodzin nornikowatych i myszowatych;

• Występują poza tym u ponad 300 gatunków Występują poza tym u ponad 300 gatunków ssaków, ptaków i gadów;ssaków, ptaków i gadów; • Istotną rolę w przenoszeniu choroby odgrywają Istotną rolę w przenoszeniu choroby odgrywają zwierzęta:zwierzęta: - wolno żyjące, np. jelenie, sarny, wilki, - wolno żyjące, np. jelenie, sarny, wilki, - domowe, np. psy, konie, owce, krowy.- domowe, np. psy, konie, owce, krowy.

Krętki mnożą się w jelicie cienkim kleszcza, przenikają do krwi, a następnie do gruczołów ślinowych; Człowiek ulega zakażeniu Borrelia burgdorferi podczas: - pokłucia przez kleszcza, - przez wtarcie znajdującego się na skórze kału kleszcza w zranione miejsce, - przez rozgniecenie kleszcza i wtarcie jego treści w zranioną skórę.

Po namnożeniu w miejscu zakażenia, krwiopochodny rozsiew krętków do CUN, serca i stawów, rozważana jest możliwość wstępującego zakażenia wzdłuż nerwów obwodowych z pierwotnego ogniska zakażenia

BORELIOZA - epidemiologiaBORELIOZA - epidemiologia

BORELIOZA - epidemiologiaBORELIOZA - epidemiologia

Ryzyko przeniesienia Ryzyko przeniesienia B. burgdorferiB. burgdorferi przez kleszcza na człowieka zależy od przez kleszcza na człowieka zależy od kilku czynników:kilku czynników:

Terenu, na którym doszło do ukąszenia - istnieją duże różnice w częstości Terenu, na którym doszło do ukąszenia - istnieją duże różnice w częstości występowania boreliozy na różnych obszarach geograficznych,występowania boreliozy na różnych obszarach geograficznych,

Stadium rozwojowego owada:Stadium rozwojowego owada: - postacie dorosłe zakażone w - postacie dorosłe zakażone w 20-30%,20-30%, - nimfy w - nimfy w 10-20%,10-20%, - larwy w - larwy w 1-10%1-10%

Czasu przebywania kleszcza w skórze - ryzyko przeniesienia Czasu przebywania kleszcza w skórze - ryzyko przeniesienia B. burgdorferiB. burgdorferi istotnie rośnie, istotnie rośnie, gdy nimfa kleszcza przebywa w skórze ca najmniej 36 gdy nimfa kleszcza przebywa w skórze ca najmniej 36 godz. a postać dorosła 48 godz.godz. a postać dorosła 48 godz.

BoreliozaBorelioza - epidemiologia -- epidemiologia -

Znaczny odsetek zakażeń przebiega bezobjawowo:Znaczny odsetek zakażeń przebiega bezobjawowo:

zakażenie (serokonwersja) występuje u zakażenie (serokonwersja) występuje u 10%10% osób osób ukłutych przez zakażonego krętkami kleszcza;ukłutych przez zakażonego krętkami kleszcza;

prawdopodobieństwo pojawienia się objawów prawdopodobieństwo pojawienia się objawów klinicznych u tych osób wynosi klinicznych u tych osób wynosi 2-4%;2-4%;

w populacji polskich leśników swoiste przeciwciała w populacji polskich leśników swoiste przeciwciała występują u występują u 38-49%,38-49%, większość badanych nie miała większość badanych nie miała objawów klinicznych (zakażenie bezobjawowe).objawów klinicznych (zakażenie bezobjawowe).

BoreliozaBorelioza - epidemiologia -- epidemiologia - Stadium I – zakażenie wczesne zlokalizowaneStadium I – zakażenie wczesne zlokalizowane - - rumień wędrującyrumień wędrujący - - ziarniniak chłonnyziarniniak chłonny

Stadium II – zakażenie wczesne rozsiane (po tygodniach lub miesiącach od Stadium II – zakażenie wczesne rozsiane (po tygodniach lub miesiącach od ukłucia)ukłucia)

- - zapalenie opon mózgowo-rdzeniowychzapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - zapalenie korzonków nerwowych- zapalenie korzonków nerwowych - zapalenie nerwów czaszkowych, zwłaszcza VII- zapalenie nerwów czaszkowych, zwłaszcza VII - zapalenie stawów i mięśnia sercowego- zapalenie stawów i mięśnia sercowego

Stadium III - zakażenie późne rozsiane (ponad rok od ukłucia)Stadium III - zakażenie późne rozsiane (ponad rok od ukłucia) - - zapalenie stawów i mięśnia sercowegozapalenie stawów i mięśnia sercowego - przewlekłe zapalenie stawów, postępujące zapalenie mózgu i - przewlekłe zapalenie stawów, postępujące zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, zanikowe zapalenie skóryrdzenia kręgowego, zanikowe zapalenie skóry

BoreliozaBorelioza - profilaktyka -- profilaktyka -

Odpowiednie ubranieOdpowiednie ubranie: długie spodnie, długie rękawy, czapka, : długie spodnie, długie rękawy, czapka, skarpety, wyższe buty;skarpety, wyższe buty;

Stosowanie repelentówStosowanie repelentów – zawierających 30% DEET (w Polsce np. – zawierających 30% DEET (w Polsce np. OF Max), z powtórzeniem aplikacji co kilka godzin, zgodnie z OF Max), z powtórzeniem aplikacji co kilka godzin, zgodnie z instrukcją;instrukcją;

Kontrola skóryKontrola skóry zaraz po powrocie z terenu „kleszczowego”: zaraz po powrocie z terenu „kleszczowego”: - dokładne oglądnięcie całego ciała, zwłaszcza w miejscach dobrze - dokładne oglądnięcie całego ciała, zwłaszcza w miejscach dobrze

ukrwionych (ciepłych i wilgotnych),ukrwionych (ciepłych i wilgotnych), - prawidłowe usunięcie przyczepionych kleszczy (przy pomocy - prawidłowe usunięcie przyczepionych kleszczy (przy pomocy

pęsety, chwytając jak najbliżej powierzchni skóry i pociągając pęsety, chwytając jak najbliżej powierzchni skóry i pociągając zdecydowanym ruchem w górę prostopadle do skóry),zdecydowanym ruchem w górę prostopadle do skóry),

- zdezynfekowanie miejsca ukłutego.- zdezynfekowanie miejsca ukłutego.

Epidemiologia boreliozyEpidemiologia boreliozy

Liczba przypadków i zapadalność na boreliozę w Polsce w latach Liczba przypadków i zapadalność na boreliozę w Polsce w latach 2005-20102005-2010

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

2005 2006 2007 2008 2009 2010

0

4

8

12

16

20

24

28

32

36

40

liczbaprzypadków

zapadalność

Epidemiologia boreliozyEpidemiologia boreliozy

Liczba przypadków i zapadalność na boreliozę w woj. Liczba przypadków i zapadalność na boreliozę w woj. mazowieckim w latach 2005-2010mazowieckim w latach 2005-2010

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

2005 2006 2007 2008 2009 2010

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

liczbaprzypadków

zapadalność

Zasięg terytorialny boreliozy obejmuje obszar Zasięg terytorialny boreliozy obejmuje obszar całej Polski:całej Polski:

badania rozpowszechnienia zakażonych krętkami kleszczy badania rozpowszechnienia zakażonych krętkami kleszczy przeprowadzone na terenie 10 województw w latach 1993-2001 przeprowadzone na terenie 10 województw w latach 1993-2001 wykazały, że wynosi ono od wykazały, że wynosi ono od 6 do 15%6 do 15% i to zarówno w terenach i to zarówno w terenach wiejskich, jak i parkach miejskich,wiejskich, jak i parkach miejskich,

badania przesiewowe mieszkańców województw podlaskiego i badania przesiewowe mieszkańców województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego przeprowadzone w latach 1993-1995 warmińsko-mazurskiego przeprowadzone w latach 1993-1995 wykazały obecność przeciwciał u wykazały obecność przeciwciał u 23,7%23,7% badanych, a u badanych, a u mieszkańców Białowieskiego Parku Narodowego – mieszkańców Białowieskiego Parku Narodowego – 49,7%.49,7%.

► Dziękuję za uwagę !Dziękuję za uwagę !