Bogusława StaneckaCzesław Stanecki

ISBN 978-83-9041-677-9

Spis treściI Program nauczania1. Charakterystyka programu...................................................................2. Propozycja standardów wymagań edukacyjnych na

poszczególne oceny................................................................................

II Plan pracy..............................................................................................

III Testy1. Rezystory.............................................................................................2. Kondensatory......................................................................................3. Diody półprzewodnikowe................................................................4. Tranzystory.........................................................................................5. Układy scalone, termistory, fotorezystory......................................6. Cewki indukcyjne, transformatory.................................................7. Głośniki i bezpieczniki......................................................................8. Układy elektroniczne........................................................................

IV Odpowiedzi do ćwiczeń zawartych w podręczniku ...................V Odpowiedzi do ćwiczeń zawartych w części ćwiczeniowej .......I Elementy elektroniczne

1.Materiały stosowane w elektronice..................................................2. Rezystory.............................................................................................3. Kondensatory......................................................................................4. Diody półprzewodnikowe................................................................5. Tranzystory.........................................................................................6. Układy scalone...................................................................................7. Termistory...........................................................................................8. Fotorezystory......................................................................................9. Cewki indukcyjne..............................................................................10. Transformatory.................................................................................11. Głośniki.............................................................................................12. Bezpieczniki......................................................................................

II Układy elektroniczne1. Zasilacz stabilizowany......................................................................2. Generatory........................................................................................3. Wzmacniacz.......................................................................................

2730333639424548

5153

535462666971727374767879

818283

3

6

10

3

I Program nauczania

1. Charakterystyka programu

Program został opracowany na podstawie Rozporządzenia MEN z dnia23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wy-chowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Przewidziany jest on do realizacji w trzecim etapie edu-kacyjnym.

Program został zapisany w układzie tabelarycznym z podziałem na cztery kolumny: szczegółowe cele kształcenia i wychowania, treści na-uczania, sposoby osiągania celów oraz założone osiągnięcia uczniów.

Szczegółowe cele kształcenia i wychowania zostały przedstawione w postaci zoperacjonalizowanej, co pozwala na zwiększenie skutecz-ności procesu dydaktycznego. Cele te określają jednocześnie zamierzone osiągnięcia uczniów.

Osiągnięcie założonych celów będzie możliwe poprzez odpowiedni dobór treści nauczania (kolumna druga), które uwzględniają wyma-gania ogólne z podstawy programowej, a ich realizacja oparta jest na dotychczasowym wyposażeniu szkolnych pracowni technicznych.

Kolumna trzecia zawiera sposoby osiągnięcia celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany. Są to konkretne czynności ucznia.

W ostatniej kolumnie zostały podane założone osiągnięcia uczniów.W programie uwzględnione zostały następujące ścieżki edukacyjne: filozoficzna, ekologiczna, zdrowotna, czytelnicza i medialna.

Ponadto program zakłada stosowanie różnorodnych metod i środków dydaktycznych umożliwiających rozwijanie zainteresowań poznaw-czych uczniów oraz kształtowanie odpowiednich postaw i twórczego myślenia.

Głównym celem edukacyjnym nauczania zajęć technicznych w gimna-zjum jest przygotowanie uczniów do życia w cywilizacji technicznej.

4 5

Za jego realizację odpowiedzialna jest szkoła. Aby osiągnąć cel, szkoła powinna zorganizować uczniom warunki do samodzielnego działania technicznego z wykorzystaniem typowych metod stosowanych w pod-stawowych dziedzinach techniki.

Podstawa programowa zajęć technicznych określona Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wy-chowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół określa: Cele kształcenia – wymagania ogólne: I. Rozpoznawanie urządzeń technicznych i rozumienie zasad ich dzia-łania;II. Opracowanie koncepcji rozwiązań typowych problemów technicz-nych oraz przykładowych rozwiązań konstrukcyjnych;III. Planowanie pracy o różnym stopniu złożoności, przy różnych for-mach organizacyjnych pracy;IV. Bezpieczne posługiwanie się narzędziami i przyrządami.

2. Uwagi o realizacji programu

Naczelnym celem zajęć z techniki w gimnazjum jest przygotowanie uczniów do życia w cywilizacji technicznej. Przed szkołą i nauczycielem techniki stoją zatem takie zadania, jak:w przygotowanie ucznia do rozumienia i doskonalenia otaczającej

rzeczywistości technicznej;w doprowadzenie ucznia do poznania i oceniania swoich cech ujaw-

nianych w różnych formach działalności technicznej;w doprowadzenie ucznia do poznania i oceniania własnych możliwo-

ści psychicznych oraz predyspozycji technicznych w aspekcie przy-szłej aktywności zawodowej oraz w planowaniu dalszej edukacji;w wyrabianie umiejętności komunikowania się na temat zagadnień

technicznych w różnych życiowych sytuacjach;w ukazanie możliwości i sposobów korzystania z różnych narzędzi,

przyrządów pomiarowych oraz urządzeń technicznych;w przygotowanie ucznia do rozwiązywania problemów technicznych

związanych z eksploatacją urządzeń i systemów technicznych po-wszechnie występujących w jego środowisku;

4 5

w stwarzanie warunków do korzystania z komputera i technologii informacyjnej.

Realizacja wyżej wymienionych zadań oraz wcześniej ustalonych ce-lów odbywać się będzie podczas zajęć dydaktycznych: szkolnych i po-zaszkolnych. Zajęcia pozaszkolne to przede wszystkim praca uczniów w domu oraz aktywne uczestnictwo w wycieczkach tematycznych i wycieczkach zawodoznawczych. Głównym celem wycieczek zawodo-znawczych winno być zapoznanie uczniów z warunkami pracy ludzi zatrudnionych w wybranych zawodach. Uczniowie, poprzez obserwację stanowiska pracy oraz rozmowę z osobami zatrudnionymi w danym zawodzie, uzyskują informacje na interesujący ich temat. Zdobytą wiedzę o poszczególnych zawodach należy uzupełnić informacjami dotyczącymi możliwości kształcenia zawodowego oraz uzyskania w przyszłości określonego miejsca pracy. Wskazane jest poszukiwanie i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł, np. fachowej literatury zawodoznawczej, prasy, telewizji, internetu, zbiorów multimedialnych itp. Zdobyte informacje uczniowie porządkują i przygotowują do pre-zentacji na lekcjach techniki. O formie prezentacji decyduje uczeń, np. może on wygłosić referat, pokazać film video lub zastosować metodę dramy.Podstawową formą organizacyjną nauczania techniki w szkole jest lek-cja. Dobrze przygotowane i poprawnie przeprowadzone lekcje przyczy-nią się do wzmożenia aktywności poznawczej uczniów, która stopniowo powinna przechodzić w zaplanowaną działalność techniczną.Model działalności technicznej obejmuje następujące etapy:w rozpoznawanie potrzeb środowiska;w badanie - zdobywanie informacji potrzebnych do realizacji zadań,

poprzez: eksperyment, obserwację, pytania i dyskusję;w projektowanie - przedstawianie pomysłów w formie dokumentacji

technicznej;w wykonanie zaprojektowanego wytworu;w testowanie i ocenianie wykonanego wytworu.

Wykonanie wszystkich etapów zapewni uczniom osiągnięcie podstawowych umiejętności i kompetencji określonych w Podstawie programowej.

6 7

3. Program nauczania elektroniki

Szczegółowe cele kształcenia i wychowaniaUczeń potrafi:

Treści nauczania

stosować zasady bhp podczas pracy na zajęciach technicznych;

Bhp podczas zajęć technicznych.

uzasadnić dobór materiału do wytwa-rzania elementów elektronicznych;

rozróżnić przewodniki, półprzewodni-ki i izolatory;

Materiały stosowane w elektronice.

rozróżnić podstawowe elementy elek-troniczne; wyjaśnić zasadę działania wybranych elementów elektronicznych; wyjaśnić rolę wybranych elementów elektronicznych w obwodzie elektro-nicznym;

Elementy elektroniczne.

wyjaśnić znaczenie symboli graficz-nych umieszczonych na schematach elektronicznych; wyjaśnić znaczenie normalizacji;

Symbole graficzne elementów elektro-nicznych.

dokonać pomiaru podstawowych wiel-kości prądu elektrycznego: napięcia, natężenia oraz rezystancji;

Przyrządy pomiarowe stosowane w elektronice.

dobrać elementy elektroniczne do projektowanego urządzenia; opisać budowę i zasadę działania wy-branego urządzenia elektronicznego;

Projektowanie i montaż układu wybra-nego urządzenia elektrycznego.

6 7

Sposoby osiągania celówCzynności ucznia

Założone osiągnięcia uczniów

analizuje skutki działania prądu elek-trycznego na organizm człowieka.

Bezpiecznie posługuje się urządzeniami technicznymi.

poznaje klasyfikację materiałów stosowanych w elektronice ze wzglę-du na właściwości przewodzące prąd elektryczny; bada właściwości materiałów stoso-wanych w elektronice;

Stosowanie różnorodnych metod i środ-ków w porozumiewaniu się na temat zagadnień technicznych.

poznaje wybrane elementy elektro-niczne oraz ich zastosowanie w urzą-dzeniach technicznych; bada elementy elektroniczne; poznaje rodzaje połączeń wybranych elementów elektronicznych;

czyta i rysuje symbole graficzne wy-branych elementów elektronicznych; analizuje istotę normalizacji w elek-tronice;

poznaje przyrządy do pomiaru podsta-wowych wielkości charakteryzujących prąd elektryczny; posługuje się miernikiem uniwersal-nym; odczytuje parametry elementów elek-tronicznych;

Wydajne posługiwanie się przyrządami pomiarowymi oraz utrzymywanie ich w stanie sprawności.

analizuje schemat ideowy wybranego urządzenia, np. generatora; sporządza schemat montażowy;

Czytanie i sporządzanie prostych doku-mentacji technicznych.

8 9

Szczegółowe cele kształcenia i wychowaniaUczeń potrafi:

Treści nauczania

opisać budowę i zasadę działania wy-branego urządzenia elektronicznego; zaprojektować obwód drukowany; łączyć elementy elektroniczne z zasto-sowaniem obwodu drukowanego; zdiagnozować działanie urządzenia oraz usunąć ewentualne usterki; wartościować własne wytwory; kształtować dokładność i staranność podczas wykonywania zadań technicz-nych;

określić własne możlwości psycho-fizyczne w aspekcie wybieranego zawodu;

Wybrane zawody grupy elektronicznej i elektrycznej.

wyjaśnić rolę transformatorów w energetyce; wyjaśnić zagrożenie ekologiczne związane z produkcją energii elektrycz-nej.

Przesyłanie energii elektrycznej.

8 9

Sposoby osiągania celówCzynności ucznia

Założone osiągnięcia uczniów

montuje elementy elektroniczne na płytce drukowanej; uruchamia zmontowany układ elektro-niczny; ocenia wartość użytkową oraz jakość wykonanego układu elektronicznego;

Określanie i ocenianie własnych mocnych i słabych cech ujawnianych w działaniach technicznych indywidual-nych i zespołowych.

zbiera i przedstawia informacje o wy-branych zawodach oraz możliwościach kształcenia zawodowego;

Ocenianie własnych możliwości spro-stania wymaganiom wstępnie wybrane-go zawodu.

analizuje zasady przesyłania energii elektrycznej.

Eksploatacja urządzeń i systemów technicznych związanych z życiem codziennym.

10 11

4. System oceniania osiągnięć uczniów

Cele oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów

1. Poinformowanie uczniów o poziomie ich osiągnięć edukacyjnych.2. Motywowanie uczniów do systematycznej pracy i rozwoju.3. Wdrażanie uczniów do samokontroli, samooceny oraz planowania

własnego procesu uczenia się.4. Dostarczenie rodzicom informacji o postępach oraz ewentualnych

trudnościach uczniów.5. Dostarczenie nauczycielom informacji o skuteczności procesu na-

uczania.

Obszary aktywności podlegające ocenie

1. Stopień opanowania wiadomości i umiejętności wynikających z po-dstawy programowej nauczania zajęć technicznych.

2. Wiadomości i umiejętności, które uczeń nabył w trakcie samo-dzielnej działalności technicznej poza szkołą.

3. Stosowanie przez ucznia prawidłowej terminologii technicznej w opisie pojęć i narzędzi.

4. Wykorzystanie przez ucznia materiałów, narzędzi i urządzeń technicznych.

5. Celowość, dokładność i staranność wykonywanego zadania.6. Organizacja pracy.7. Aktywność na lekcjach, np. gotowość do wykonywania ćwiczeń

praktycznych zadanych w trakcie lekcji przez nauczyciela, podejmowanie dyskusji.

8. Aktywność na zajęciach pozalekcyjnych, np. udział w konkursach technicznych.

9. Rozumienie zjawisk technicznych oraz umiejętność wyciągania wniosków.

10. Umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstów technicznych.11. Przygotowanie ucznia do zajęć, np. posiadanie zeszytu ćwiczeń

oraz materiałów wymaganych przez nauczyciela.

10 11

12. Wkład pracy ucznia.13. Współpraca w zespole, np. gotowość do pomocy innym, sposób

komunikowania się w grupie.

Zasady oceniania

Oceny osiągnięć uczniów w wymienionych wyżej obszarach dokonuje się na podstawie:

t odpowiedzi ucznia w rozmowie z nauczycielem;t obserwacji działań ucznia w trakcie zajęć;t oceny praktycznych działań;t wyników sprawdzianów teoretycznych;t oceny samodzielnie wykonanych przez ucznia prac, np.

pisemna praca domowa, referat, prezentacja.

Zasady ustalania oceny semestralnej i końcoworocznej

1. Oceny z zajęć technicznych wystawiane są z:t ćwiczeń praktycznych;t odpowiedzi ustnych;t testów i sprawdzianów w formie pisemnej;t zadań domowych;t aktywności podczas lekcji.

2. Ocena semestralna jest średnią ważoną uzyskanych ocen w czasie semestru. Waga, mająca na celu uwzględnienie stopnia ważności poszczególnych zadań jest następująca:

Zadanie Waga ocenyTesty i sprawdziany w formie pisemnej 5Ćwiczenia praktyczne 4Odpowiedzi ustne 2Zadania domowe 1Aktywność podczas lekcji 1

12 13

Końcową ocenę semestralną wyraża się wzorem:

Przykład:

Imię i nazwisko

Ocenyspraw-dziany

ćwiczenia odpowie-dzi

zadania domowe

aktywność

Ewa Nowak

4 3 4 6 4 4 5 2 4 5

Uczennica Ewa Nowak otrzymuje końcową ocenę semestralną do-brą.

3. Przy wystawianiu oceny należy wziąć pod uwagę udział i ewentual-ne sukcesy ucznia w konkursach technicznych.

4. Przy wystawianiu oceny rocznej należy wziąć pod uwagę ocenę za pierwszy semestr.

5. W przypadku uzyskania przez ucznia oceny niedostatecznej za pierwszy semestr, obowiązuje go zaliczenie materiału nauczania obowiązującego w tym semestrze.

12 13

5. Propozycja standardów wymagań edukacyjnych na poszczególne oceny

Ocena Kryteria

Celująca Uczeń otrzymuje ocenę celującą, gdy:q podczas wykonywania zadań teoretycznych i praktycz-

nych stosuje rozwiązania nietypowe, racjonalizatorskie;q jego wiedza znacznie wykracza poza program naucza-

nia;q śledzi najnowsze osiągnięcia techniczne;q biegle i właściwie posługuje się urządzeniami elektro-

nicznymi z najbliższego otoczenia;q twórczo rozwija własne uzdolnienia poprzez projekto-

wanie i konstruowanie wybranych układów elektronicz-nych;

q wykazuje pomysłowość w praktycznych wytworach oraz realizuje własne pomysły;

q zaangażowany emocjonalnie dąży do samodoskonalenia i poszerzania zakresu swojej wiedzy technicznej;

q motywuje uczestników zajęć do stosowania planu pracy, racjonalnego wykorzystania czasu oraz zasad bhp;

q chętnie bierze udział w konkursach technicznych, w których odnosi sukcesy;

q jego wypowiedzi są przemyślane, wyczerpujące oraz usystematyzowane.

Bardzo dobra Uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą, gdy:q podczas wykonywania typowych zadań teoretycznych

i praktycznych wykazuje się dużą samodzielnością, starannością, sumiennością oraz odpowiedzialnością w działaniu;

q opanował pełny zakres wiedzy określonej programem nauczania;

q w pełni wykorzystuje zdobytą wiedzę oraz umiejętności do rozwiązywania problemowych zadań teoretycznych i praktycznych;

14 15

Ocena Kryteria

q poprawnie rozpoznaje elementy elektroniczne i określa ich cechy oraz zastosowanie;

q sprawnie posługuje się miernikami prądu;q na podstawie schematu ideowego samodzielnie montuje

układy elektroniczne;q prace wytwórcze wykonuje zgodne z projektem, są one

funkcjonalne i estetyczne;q zna i stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny podczas

pracy oraz podczas użytkowania urządzeń elektronicz-nych;

q przedstawia kompletną dokumentację, która jest syste-matyczna, poprawna i estetyczna;

q bardzo chętnie i często prezentuje swoje zainteresowa-nia techniczne;

q jego wypowiedzi są wyczerpujące i poprawne.

Dobra Uczeń otrzymuje ocenę dobrą, gdy:q podczas wykonywania typowych zadań teoretycznych

i praktycznych wykazuje zaangażowanie i samodziel-ność w działaniu, jest staranny i systematyczny;

q opanował w dużym zakresie wiedzę określoną progra-mem nauczania;

q wykorzystuje zdobyte wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań prak-tycznych oraz teoretycznych;

q rozróżnia elementy elektroniczne;q poprawnie włącza mierniki prądu w obwód elektryczny

i odczytuje wskazania miernika;q montuje wybrane układy elektroniczne;q jego prace wytwórcze są estetyczne lecz zawierają drob-

ne niedociągnięcia oraz błędy dotyczące poprawności wykonania;

q czasami korzysta z różnych źródeł informacji;q zna i stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy;

14 15

Ocena Kryteria

q systematycznie i poprawnie prowadzi dokumentację techniczną;

q jego wypowiedzi są poprawne nie zawierają błędów merytorycznych.

Dostateczna Uczeń otrzymuje ocenę dostateczną, gdy:q podczas wykonywania typowych zadań teoretycznych

i praktycznych podejmuje próby samodzielnego rozwią-zywania zadań, rozwiązuje zadania o średnim stopniu trudności;

q opanował minimum zakresu wiedzy określonej progra-mem nauczania;

q wykorzystuje zdobyte wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań teoretycznych i praktycznych o średnim stopniu trudności;

q nazywa elementy elektroniczne i zna ich zastosowanie;q posługuje się miernikami prądu pod nadzorem nauczy-

ciela; q prace wytwórcze wykonuje niedokładnie i mało

estetycznie;q dokumentację wykonuje nieestetycznie, z niewielkimi

błędami;q mało efektywnie wykorzystuje czas pracy;q stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy;q rzadko korzysta z różnych źródeł informacji;q w wypowiedziach sporadycznie popełnia błędy mery-

toryczne.

Dopuszczająca Uczeń otrzymuje ocenę dopuszczającą, gdy:q podczas wykonywania zadań teoretycznych i praktycz-

nych musi być nakłaniany i mobilizowany do pracy przez nauczyciela, wykonuje zadanie niedokładnie i nieestetycznie;

16

Ocena Kryteria

q ma braki w minimum wiedzy określonej programem nauczania;

q przy pomocy nauczyciela rozwiązuje zadania o niewiel-kim stopniu trudności;

q posługuje się miernikami prądu, korzystając z pomocy nauczyciela;

q jego prace wytwórcze są niestaranne i mało estetyczne oraz zawierają błędy merytoryczne;

q prowadzi dokumentację niesystematycznie, dokumenta-cja jest mało czytelna;

q nie korzysta z żadnych źródeł informacji;q jego wypowiedzi zawierają błędy merytoryczne.

Niedostateczna Uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną, gdy:q podczas wykonywania zadań teoretycznych i praktycz-

nych nie wykazuje chęci do pracy, jest niesamodzielny oraz nie potrafi organizować pracy;

q nie opanował minimum zakresu wiedzy określonej pro-gramem nauczania, co uniemożliwia dalsze kształcenie;

q nie potrafi rozpoznać i nazwać elementów elektronicz-nych;

q nie jest w stanie wykonać najprostszych zadań;q nie przestrzega zasad bezpiecznej i higienicznej pracy;q nie prowadzi dokumentacji technicznej;q nie ma zainteresowań technicznych i nie wykazuje chęci

rozwoju w tym kierunku;q jego wypowiedzi są ubogie, często nie na temat.

17

II P

lan

Prac

y

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

I Ele

men

ty el

ektr

onic

zne

1. M

ater

iały

stos

owan

e w

elek

-tr

onic

eq

Pozn

ają

trzy

gru

py m

ater

iałó

w

stos

owan

ych

w el

ektr

onic

e;q

oglą

dają

prz

ygot

owan

e pr

óbki

m

ater

iałó

w;

q

omaw

iają

wyb

rane

wła

ściw

ości

pr

zew

odni

ków,

izol

ator

ów i

półp

rze-

wod

nikó

w;

q

omaw

iają

różn

ice

mię

dzy

półp

rze-

wod

nika

mi t

ypu

p, a

pół

prze

wod

ni-

kam

i typ

u n;

q

zest

awia

ją o

bsza

ry za

stos

owań

om

awia

nych

mat

eria

łów.

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

wym

ieni

ają

nazw

y tr

zech

gru

p m

ate-

riałó

w st

osow

anyc

h w

elek

tron

ice;

q

rozp

ozna

ją p

opul

arne

prz

ewod

niki

or

az iz

olat

ory;

q

nazy

waj

ą po

pula

rne

półp

rzew

odni

ki;

q

wym

ieni

ają

pods

taw

owe

zast

osow

anie

m

ater

iałó

w st

osow

anyc

h w

elek

tron

ice.

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

rozr

óżni

ają

mat

eria

ły st

osow

ane

w

elek

tron

ice:

prz

ewod

niki

, izo

lato

ry

oraz

pół

prze

wod

niki

; q

poró

wnu

ją w

ewnę

trzn

ą bu

dow

ę pr

zew

odni

ków,

izol

ator

ów o

raz

półp

rzew

odni

ków

;q

wyj

aśni

ają

różn

ice

w b

udow

ie p

ół-

prze

wod

nikó

w ty

pu p

i ty

pu n

;q

uzas

adni

ają

celo

woś

ć sto

sow

ania

pó

łprz

ewod

nikó

w w

elek

tron

ice.

18 19

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

2. R

ezys

tory

q

Pozn

ają

rezy

stor

y - o

gląd

ają

różn

e ty

py;

q

omaw

iają

bud

owę i

prz

ezna

czen

ie

rezy

stor

ów;

q

anal

izuj

ą je

dnos

tki r

ezys

tanc

ji or

az

zam

ieni

ają

je n

a je

dnos

tki i

nnyc

h rz

ędów

;q

pozn

ają

spos

oby

znak

owan

ia

rezy

stor

ów;

q

ćwic

zą o

dczy

tyw

anie

rezy

stan

cji

rezy

stor

ów o

znac

zony

ch k

odem

ba

rwny

ch p

askó

w o

raz k

odem

lit

erow

o-cy

frow

ym;

q

budu

ją u

kład

y po

łącz

enia

szer

ego-

weg

o, ró

wno

legł

ego

i mie

szan

ego

rezy

stor

ów o

raz r

ysuj

ą ic

h sc

hem

aty;

q

oblic

zają

war

tość

rezy

stan

cji z

astę

p-cz

ej d

la za

dany

ch u

kład

ów;

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

wym

ieni

ają

jedn

ostk

i rez

ysta

ncji,

na-

pięc

ia i

natę

żeni

a pr

ądu

elek

tryc

zneg

o;q

rysu

ją sy

mbo

l gra

ficzn

y re

zyst

ora;

q

wym

ieni

ają

pods

taw

owe

para

met

ry

rezy

stor

ów;

q

char

akte

ryzu

ją sp

osob

y zn

akow

ania

re

zyst

orów

;q

nazy

waj

ą sp

osob

y łą

czen

ia re

zyst

orów

;q

oblic

zają

war

tość

rezy

stan

cji z

astę

pcze

j dl

a po

łącz

enia

szer

egow

ego

rezy

sto-

rów

;q

rozp

ozna

ją p

oten

cjom

etr s

pośr

ód

inny

ch el

emen

tów

elek

tron

iczn

ych;

q

rysu

ją sy

mbo

l gra

ficzn

y po

tenc

jom

e-tr

a;q

char

akte

ryzu

ją sp

osob

y zn

akow

ania

po

tenc

jom

etró

w;

q

wym

ieni

ają

pods

taw

owe

zast

osow

anie

po

tenc

jom

etra

;q

nazy

waj

ą m

iern

iki;

18 19

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

mon

tują

obw

ody

elek

tryc

zne

z wyk

orzy

stan

iem

rezy

stor

ów

i m

iern

ików

;q

pozn

ają

zasa

dy p

omia

ru p

odst

awo-

wyc

h w

ielk

ości

elek

tryc

znyc

h;q

pozn

ają

różn

e ty

py p

oten

cjom

etró

w;

q

anal

izuj

ą dz

iała

nie

pote

ncjo

met

ra;

q

omaw

iają

spos

oby

znak

owan

ia

pote

ncjo

met

rów

;q

pozn

ają

pods

taw

owe

zast

osow

anie

po

tenc

jom

etró

w.

q

włą

czaj

ą w

obw

ód m

iern

iki.

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

wyj

aśni

ają

jaka

jest

rola

rezy

stor

a

w

obw

odzi

e pr

ądu

elek

tryc

zneg

o;q

wyj

aśni

ają

znac

zeni

e po

dsta

wow

ych

para

met

rów

rezy

stor

ów;

q

okre

ślają

rezy

stan

cję r

ezys

toró

w n

a po

dsta

wie

ich

ozna

czeń

;q

rozr

óżni

ają

spos

oby

łącz

enia

rezy

sto-

rów

;q

rysu

ją sc

hem

aty

obw

odu

szer

egow

ego,

ró

wno

legł

ego

i mie

szan

ego

rezy

sto-

rów

;q

oblic

zają

war

tość

rezy

stan

cji z

astę

pcze

j dl

a po

łącz

enia

rów

nole

głeg

o i m

iesz

a-ne

go re

zyst

orów

; q

uzas

adni

ają

celo

woś

ć sto

sow

ania

po

łącz

eń re

zyst

orów

;q

rozr

óżni

ają

rodz

aje

pote

ncjo

met

rów

;q

wyj

aśni

ają

zasa

dę d

ział

ania

pot

encj

o-m

etra

;

20 21

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

usta

lają

rezy

stan

cję o

raz t

yp ch

arak

te-

ryst

yki r

ezys

tanc

yjne

j pot

encj

omet

ra,

na p

odst

awie

jego

ozn

acze

nia;

q

uzas

adni

ają

celo

woś

ć sto

sow

ania

po

tenc

jom

etra

w u

rząd

zeni

ach

elek

-tr

onic

znyc

h;q

rozr

óżni

ają

mie

rnik

i;q

doko

nują

pom

iaru

pod

staw

owyc

h w

ielk

ości

elek

tryc

znyc

h (n

atęż

enia

pr

ądu

i nap

ięci

a el

ektr

yczn

ego)

;q

prze

wid

ują

zach

owan

ie ża

rów

ki

w

obw

odzi

e, po

pod

łącz

eniu

rezy

sto-

rów

w ró

żnyc

h ko

nfigu

racj

ach.

3. K

onde

nsat

ory

q

Pozn

ają

kond

ensa

tory

- og

ląda

ją

różn

e ty

py;

q

omaw

iają

bud

owę i

prz

ezna

czen

ie

kond

ensa

toró

w;

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

rozp

ozna

ją k

onde

nsat

or sp

ośró

d in

nych

elem

entó

w el

ektr

onic

znyc

h;

20 21

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

pozn

ają

jedn

ostk

i poj

emno

ści

elek

tryc

znej

;q

anal

izuj

ą sp

osob

y zn

akow

ania

ko

nden

sato

rów

;q

ćwic

zą o

dczy

tyw

anie

par

amet

rów

ko

nden

sato

rów

;q

budu

ją u

kład

y po

łącz

enia

szer

ego-

weg

o, ró

wno

legł

ego

i mie

szan

ego

kond

ensa

toró

w o

raz r

ysuj

ą ic

h sc

hem

aty;

q

oblic

zają

war

tość

poj

emno

ści

zast

ępcz

ej d

la za

dany

ch u

kład

ów;

q

ćwic

zą ła

dow

anie

i ro

zład

owan

ie

kond

ensa

tora

.

q

wym

ieni

ają

jedn

ostk

i poj

emno

ści

elek

tryc

znej

;q

wym

ieni

ają

para

met

ry k

onde

nsat

ora;

q

klas

yfiku

ją k

onde

nsat

ory;

q

rysu

ją sy

mbo

le g

rafic

zne

kond

ensa

to-

rów

;q

wym

ieni

ają

pods

taw

owe

zast

osow

anie

ko

nden

sato

rów

;q

nazy

waj

ą sp

osob

y łą

czen

ia k

onde

nsa-

toró

w;

q

oblic

zają

war

tość

poj

emno

ści z

astę

p-cz

ej d

la p

ołąc

zeni

a ró

wno

legł

ego

kond

ensa

toró

w.W

ymag

ania

pon

adpo

dsta

wow

e:q

usta

lają

od

czeg

o za

leży

poj

emno

ść

kond

ensa

tora

;q

rozr

óżni

ają

typy

kon

dens

ator

ów;

q

poró

wnu

ją ro

lę k

onde

nsat

ora

w o

bwo-

dzie

prą

du st

ałeg

o i z

mie

nneg

o;q

odcz

ytuj

ą pa

ram

etry

kon

dens

ator

a;

22 23

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

rozr

óżni

ają

spos

oby

łącz

enia

kon

den-

sato

rów

;q

rysu

ją sc

hem

aty

połą

czen

ia sz

ere-

gow

ego,

rów

nole

głeg

o i m

iesz

aneg

o ko

nden

sato

rów

;q

oblic

zają

war

tość

poj

emno

ści z

astę

p-cz

ej d

la p

ołąc

zeni

a sz

ereg

oweg

o or

az

mie

szan

ego

kond

ensa

toró

w;

q

wyc

iąga

ją w

nios

ki z

prze

prow

adzo

-ny

ch d

ośw

iadc

zeń.

4. D

iody

pół

prze

wod

niko

we

q

Pozn

ają

diod

y - o

gląd

ają

różn

e ty

py;

q

omaw

iają

wew

nętr

zną

budo

wę

półp

rzew

odni

ków

;q

anal

izuj

ą bu

dow

ę i w

łaśc

iwoś

ci

diod

y;q

pozn

ają

wła

ściw

ości

i za

stos

owan

ie

diod

: pro

stow

nicz

ych,

Zen

era

oraz

LE

D;

q

prez

entu

ją d

ane

kata

logo

we

wyb

ra-

nych

dio

d;

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

nazy

waj

ą el

ektr

ody

diod

y;q

klas

yfiku

ją d

iody

w za

leżn

ości

od

ich

zast

osow

ania

;q

rysu

ją sy

mbo

le g

rafic

zne

diod

;q

wym

ieni

ają

pods

taw

owe

para

met

ry

diod

;q

poda

ją p

rzyk

łady

zast

osow

ania

dio

d;q

praw

idło

wo

włą

czaj

ą di

odę w

obw

ód

elek

tryc

zny.

22 23

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

ćwic

zą o

dczy

tyw

anie

par

amet

rów

di

od;

q

wyk

onuj

ą do

świa

dcze

nia

spra

wdz

a-ją

ce w

łaśc

iwoś

ci d

iody

pro

stow

ni-

czej

ora

z dio

dy L

ED.

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe :

q

wyj

aśni

ają

zjaw

iska

zach

odzą

ce

w

dio

dzie

;q

wyj

aśni

ają,

jaka

jest

rola

dio

dy

w

obw

odzi

e pr

ądu

elek

tryc

zneg

o;q

rozr

óżni

ają

rodz

aje

diod

;q

czyt

ają

para

met

ry d

iody

wyn

ikaj

ące

z j

ej o

znak

owan

ia;

q

uzas

adni

ają

celo

woś

ć sto

sow

ania

di

ody

pros

tow

nicz

ej, s

tabi

lizac

yjne

j or

az d

iody

LED

w u

rząd

zeni

ach

elek

tryc

znyc

h;q

rysu

ją sc

hem

aty

obw

odów

elek

tro-

nicz

nych

.

24 25

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

5. T

ranz

ysto

ryq

Pozn

ają

tran

zyst

ory

- ogl

ądaj

ą ró

żne

ich

rodz

aje;

q

prez

entu

ją ry

s hist

oryc

zny

wyn

ale-

zien

ia tr

anzy

stor

a;q

anal

izuj

ą bu

dow

ę i za

sadę

dzi

ałan

ia

tran

zyst

ora;

q

omaw

iają

zast

osow

anie

tran

zyst

o-ró

w;

q

pozn

ają

spos

oby

znak

owan

ia

tran

zyst

orów

;q

wyk

onuj

ą ćw

icze

nia

kszt

ałcą

ce

umie

jętn

ość o

dczy

tyw

ania

par

ame-

trów

tran

zyst

ora

oraz

rozp

ozna

wa-

nia

jego

elek

trod

;q

dośw

iadc

zaln

ie sp

raw

dzaj

ą w

łaśc

i-w

ości

tran

zyst

ora.

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

wym

ieni

ają

rodz

aje

tran

zyst

orów

;q

nazy

waj

ą el

ektr

ody

tran

zyst

ora;

q

rysu

ją sy

mbo

le g

rafic

zne

tran

zyst

o-ró

w;

q

rozp

ozna

ją tr

anzy

stor

spoś

ród

inny

ch

elem

entó

w el

ektr

onic

znyc

h;q

char

akte

ryzu

ją sp

osob

y zn

akow

ania

tr

anzy

stor

ów;

q

wym

ieni

ają

urzą

dzen

ia p

owsz

echn

ego

użyt

ku, w

któ

rych

wyk

orzy

stan

o tr

anzy

stor

.W

ymag

ania

pon

adpo

dsta

wow

e:q

wyj

aśni

ają

funk

cję,

jaką

peł

ni tr

anzy

-st

or w

ukł

adzi

e el

ektr

onic

znym

;q

okre

ślają

spos

ób za

silan

ia el

ektr

od

tran

zyst

ora

typu

n-p

-n i

typu

p-n

-p;

q

rozr

óżni

ają

elek

trod

y tr

anzy

stor

a;q

wyj

aśni

ają

zasa

dę d

ział

ania

tran

zy-

stor

a;

24 25

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

odcz

ytuj

ą pa

ram

etry

tran

zyst

ora;

q

plan

ują

i wyk

onuj

ą do

świa

dcze

nia

bada

jące

prz

ewod

ność

różn

ych

złąc

zy

tran

zyst

ora.

6. U

kład

y sc

alon

eq

Ogl

ądaj

ą ró

żne

typy

ukł

adów

sc

alon

ych;

q

prez

entu

ją ry

s hist

oryc

zny

wyn

ale-

zien

ia u

kład

u sc

alon

ego;

q

pozn

ają

defin

icję

skal

i int

egra

cji;

q

omaw

iają

zast

osow

anie

ukł

adów

sc

alon

ych

w sp

rzęc

ie p

owsz

echn

ego

użyt

ku.

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

wsk

azuj

ą uk

ład

scal

ony

spoś

ród

inny

ch el

emen

tów

elek

tron

iczn

ych;

q

wym

ieni

ają

głów

ne za

stos

owan

ie

ukła

dów

scal

onyc

h.W

ymag

ania

pon

adpo

dsta

wow

e:q

uzas

adni

ają

celo

woś

ć sto

sow

ania

uk

ładu

scal

oneg

o w

urz

ądze

niac

h el

ektr

onic

znyc

h.

7. T

erm

istor

yq

Ogl

ądaj

ą ró

żne

typy

term

istor

ów;

q

omaw

iają

dzi

ałan

ie te

rmist

ora;

q

pozn

ają

trzy

gru

py te

rmist

orów

;q

pozn

ają

pods

taw

owe

para

met

ry

term

istor

a;q

poda

ją p

rzyk

łady

zast

osow

ania

te

rmist

orów

.

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

wsk

azuj

ą te

rmist

or sp

ośró

d in

nych

el

emen

tów

elek

tron

iczn

ych;

q

rysu

ją sy

mbo

l gra

ficzn

y te

rmist

ora;

q

nazy

waj

ą gł

ówne

gru

py te

rmist

orów

;q

wym

ieni

ają

przy

kład

y za

stos

owan

ia

term

istor

a.

26 27

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

wyj

aśni

ają,

jaką

funk

cję p

ełni

term

i-st

or w

ukł

adzi

e el

ektr

onic

znym

;q

poró

wnu

ją sp

osób

zmia

ny re

zyst

ancj

i w

term

istor

ach

typu

: NTC

, PTC

, CTR

;q

usta

lają

par

amet

ry te

rmist

ora

na

pods

taw

ie d

anyc

h ka

talo

gow

ych;

q

plan

ują

i wyk

onuj

ą do

świa

dcze

nia

bada

jące

wła

ściw

ości

term

istor

a.

8. F

otor

ezys

tory

q

Ogl

ądaj

ą ró

żne

typy

foto

rezy

stor

ów;

q

omaw

iają

bud

owę i

dzi

ałan

ie

foto

rezy

stor

a;q

anal

izuj

ą da

ne k

atal

ogow

e w

ybra

-ny

ch fo

tore

zyst

orów

;q

zest

awia

ją p

rzyk

łady

zast

osow

ań

foto

rezy

stor

ów.

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

wsk

azuj

ą fo

tore

zyst

or sp

ośró

d in

nych

el

emen

tów

elek

tron

iczn

ych;

q

rysu

ją sy

mbo

l gra

ficzn

y fo

tore

zyst

ora;

q

nazy

waj

ą zj

awisk

o na

pod

staw

ie,

któr

ego

opar

te je

st d

ział

anie

foto

re-

zyst

ora;

q

poda

ją p

rzyk

łady

zast

osow

ania

fo

tore

zyst

orów

.W

ymag

ania

pon

adpo

dsta

wow

e:q

wyj

aśni

ają,

jaka

jest

rola

foto

rezy

stor

a w

ukł

adzi

e el

ektr

onic

znym

;

26 27

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

wyj

aśni

ają

na cz

ym p

oleg

a zj

awisk

o fo

toel

ektr

yczn

e;q

rysu

ją sc

hem

aty

ukła

dów

elek

tron

icz-

nych

;q

plan

ują

i wyk

onuj

ą do

świa

dcze

nia

bada

jące

wła

ściw

ości

foto

rezy

stor

a.

9. C

ewki

indu

kcyj

neq

Om

awia

ją b

udow

ę cew

ki in

dukc

yj-

nej;

q

pozn

ają

para

met

ry ce

wki

;q

pozn

ają

jedn

ostk

i ind

ukcy

jnoś

ci;

q

anal

izuj

ą za

chow

anie

cew

ki,

w p

rzyp

adku

kie

dy p

rzez

cew

kę

płyn

ie p

rąd

stał

y, or

az g

dy p

rzez

ce

wkę

prz

epły

wa

prąd

zmie

nny;

q

omaw

iają

zjaw

isko

indu

kcji

elek

tro-

mag

nety

czne

j;q

pozn

ają

wew

nętr

zną

budo

wę

dław

ika;

q

zest

awia

ją p

rzyk

łady

zast

osow

ań

cew

ek i

dław

ików

.

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

wsk

azuj

ą ce

wkę

indu

kcyj

ną sp

ośró

d in

nych

elem

entó

w el

ektr

onic

znyc

h;q

rozr

óżni

ają

cew

ki in

dukc

yjne

z r

dzen

iem

i be

z rdz

enia

ora

z rys

ują

ich

sym

bole

gra

ficzn

e; q

wym

ieni

ają

jedn

ostk

i ind

ukcy

jnoś

ci;

q

wym

ieni

ają

para

met

ry ce

wki

indu

k-cy

jnej

;q

poda

ją p

rzyk

łady

zast

osow

ań ce

wek

in

dukc

yjny

ch.

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

wyj

aśni

ają,

jaką

funk

cję w

obw

odzi

e el

ektr

onic

znym

peł

ni ce

wka

indu

kcyj

-na

ora

z dła

wik

;

28 29

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

wyj

aśni

ają

znac

zeni

e po

dsta

wow

ych

para

met

rów

cew

ki in

dukc

yjne

j; q

prze

wid

ują

zach

owan

ie ce

wki

włą

-cz

onej

do

obw

odu,

prz

ez k

tóry

pły

nie

prąd

stał

y or

az p

rąd

zmie

nny;

q

wyj

aśni

ają

zjaw

isko

indu

kcji

elek

tro-

mag

nety

czne

j; q

plan

ują

i wyk

onuj

ą do

świa

dcze

nia

potw

ierd

zają

ce w

łaśc

iwoś

ci ce

wki

.

10. T

rans

form

ator

yq

Pozn

ają

budo

wę i

prz

ezna

czen

ie

tran

sfor

mat

ora;

q

defin

iują

poj

ęcie

prz

ekła

dni t

rans

-fo

rmat

ora;

q

zest

awia

ją p

rzyk

łady

zast

osow

ań

tran

sfor

mat

orów

;q

anal

izuj

ą za

sadę

dzi

ałan

ia tr

ansf

or-

mat

ora;

q

anal

izuj

ą da

ne k

atal

ogow

e w

ybra

-ny

ch tr

ansf

orm

ator

ów.

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

nazy

waj

ą el

emen

ty, z

któ

rych

zbud

o-w

any

jest

tran

sfor

mat

or;

q

rysu

ją sy

mbo

l gra

ficzn

y tr

ansf

orm

a-to

ra;

q

wym

ieni

ają

pods

taw

owe

zast

osow

anie

tr

ansf

orm

ator

a;q

okre

ślają

rodz

aj tr

ansf

orm

ator

a na

po

dsta

wie

jego

ozn

akow

ania

.

28 29

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

wyj

aśni

ają

zale

żnoś

ć mię

dzy

na-

pięc

iem

na

uzw

ojen

iu p

ierw

otny

m

i wtó

rnym

tran

sfor

mat

ora,

a li

czbą

zw

ojów

w ty

ch u

zwoj

enia

ch;

q

wyj

aśni

ają

rolę

tran

sfor

mat

orów

w

ene

rget

yce;

q

korz

ysta

ją ze

wzo

ru n

a pr

zekł

adni

ę tr

ansf

orm

ator

a w

zada

niac

h ra

chun

-ko

wyc

h;q

wyj

aśni

ają

zasa

dę d

ział

ania

tran

sfor

-m

ator

a;q

okre

ślają

par

amet

ry tr

ansf

orm

ator

a na

po

dsta

wie

jego

ozn

akow

ania

i da

nych

ka

talo

gow

ych.

11. G

łośn

iki

q

Om

awia

ją b

udow

ę i p

rzez

nacz

enie

gł

ośni

ków

;q

prez

entu

ją ry

s hist

oryc

zny

pow

sta-

nia

głoś

nika

;q

pozn

ają

zasa

dę d

ział

ania

gło

śnik

a;

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

wyr

óżni

ają

głoś

nik

spoś

ród

inny

ch

elem

entó

w;

q

nazy

waj

ą po

dsta

wow

e cz

ęści

skła

dow

e gł

ośni

ka;

q

rysu

ją sy

mbo

l gra

ficzn

y gł

ośni

ka;

30 31

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

omaw

iają

pod

staw

owe

para

met

ry

głoś

nika

;q

pozn

ają

spos

ób o

znak

owan

ia

głoś

nika

;q

anal

izuj

ą da

ne k

atal

ogow

e w

ybra

-ny

ch g

łośn

ików

;q

wyk

onuj

ą ćw

icze

nia

kszt

ałcą

ce

umie

jętn

ość o

dczy

tyw

ania

par

ame-

trów

gło

śnik

a.

q

wym

ieni

ają

pods

taw

owe

para

met

ry

głoś

nika

;q

klas

yfiku

ją g

łośn

iki z

e w

zglę

du n

a pr

zeno

szon

e pa

smo

częs

totli

woś

ci;

q

char

akte

ryzu

ją sp

osób

ozn

akow

ania

gł

ośni

ków.

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

okre

ślają

rolę

gło

śnik

a w

urz

ądze

niu

elek

tron

iczn

ym;

q

wyj

aśni

ają

zasa

dę d

ział

ania

gło

śnik

a;q

wyj

aśni

ają

znac

zeni

e po

dsta

wow

ych

para

met

rów

gło

śnik

a;q

okre

ślają

par

amet

ry g

łośn

ika

na

pods

taw

ie je

go o

znak

owan

ia i

dany

ch

kata

logo

wyc

h.

12. B

ezpi

eczn

iki

q

Ogl

ądaj

ą ró

żne

rodz

aje

bezp

iecz

ni-

ków

;q

omaw

iają

bud

owę i

prz

ezna

czen

ie

bezp

iecz

nikó

w;

q

pozn

ają

bezp

iecz

niki

topi

kow

e sz

ybki

e i z

wło

czne

;

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

rysu

ją sy

mbo

l gra

ficzn

y be

zpie

czni

ka;

q

wyr

óżni

ają

bezp

iecz

nik

topi

kow

y sp

ośró

d in

nych

elem

entó

w;

q

potr

afią

wsk

azać

bez

piec

znik

prz

epa-

lony

;

30 31

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

anal

izuj

ą tr

eść i

nfor

mac

ji za

war

tych

na

kap

turk

ach

bezp

iecz

nika

; q

twor

zą za

sady

pos

tępo

wan

ia

w

prz

ypad

ku p

rzep

alen

ia si

ę be

zpie

czni

ka.

q

wym

ieni

ają

zasa

dy p

ostę

pow

ania

po

dcza

s wym

iany

prz

epal

oneg

o be

zpie

czni

ka.

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

okre

ślają

prz

ezna

czen

ie b

ezpi

eczn

ika;

q

rozr

óżni

ają

bezp

iecz

niki

topi

kow

e;q

odcz

ytuj

ą pa

ram

etry

bez

piec

znik

a;q

potr

afią

praw

idło

wo

wym

ieni

ć pr

zepa

lony

bez

piec

znik

w u

rząd

zeni

u el

ektr

onic

znym

.

II U

kład

y el

ektr

onic

zne

1. Z

asila

cz st

abili

zow

any

q

Om

awia

ją b

udow

ę zas

ilacz

a na

pod

-st

awie

jego

sche

mat

u bl

okow

ego;

q

omaw

iają

rolę

pos

zcze

góln

ych

blok

ów za

silac

za o

raz r

ysuj

ą ic

h sc

hem

aty;

q

zest

awia

ją el

emen

ty el

ektr

onic

zne,

z któ

rych

zbud

owan

y je

st za

silac

z st

abili

zow

any;

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

okre

ślają

celo

woś

ć sto

sow

ania

za

silac

za;

q

wym

ieni

ają

nazw

y bl

oków

zasil

acza

st

abili

zow

aneg

o;q

spor

ządz

ają

wyk

resy

prz

ebie

gu n

apię

ć na

wyj

ściu

pos

zcze

góln

ych

blok

ów;

q

nazy

waj

ą el

emen

ty el

ektr

onic

zne

wch

odzą

ce w

skła

d za

silac

za;

q

rysu

ją sc

hem

aty

posz

czeg

ólny

ch

blok

ów za

silac

za.

32 33

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

anal

izuj

ą w

ykre

sy n

apię

ć cha

rak-

tery

styc

znyc

h dl

a da

nych

blo

ków

za

silac

za;

q

omaw

iają

rolę

zasil

acza

w u

rząd

ze-

niac

h el

ektr

onic

znyc

h.

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

wyj

aśni

ają

rolę

pos

zcze

góln

ych

blok

ów za

silac

za;

q

przy

porz

ądko

wuj

ą w

ykre

sy p

rzeb

iegu

na

pięć

do

posz

czeg

ólny

ch b

lokó

w

zasil

acza

;q

przy

porz

ądko

wuj

ą el

emen

ty el

ektr

o-ni

czne

do

odpo

wie

dnic

h bl

oków

;q

rysu

ją sc

hem

at za

silac

za st

abili

zow

a-ne

go.

2. G

ener

ator

yq

Om

awia

ją fu

nkcj

ę i p

rzez

nacz

enie

ge

nera

tora

świe

tlneg

o i a

kust

ycz-

nego

;q

anal

izuj

ą za

sadę

dzi

ałan

ia g

ener

a-to

rów

;q

zest

awia

ją el

emen

ty el

ektr

onic

zne

wch

odzą

ce w

skła

d po

szcz

egól

nych

ge

nera

toró

w;

q

omaw

iają

spos

ób łą

czen

ia el

emen

-tó

w za

pom

ocą

płyt

ki d

ruko

wan

ej;

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

nazy

waj

ą el

emen

ty el

ektr

onic

zne,

z k

tóry

ch zb

udow

ane

są g

ener

ator

y;q

rozr

óżni

ają

pozn

ane

gene

rato

ry;

q

bada

ją w

łaśc

iwoś

ci g

ener

ator

a.W

ymag

ania

pon

adpo

dsta

wow

e:q

uzas

adni

ają

celo

woś

ć sto

sow

ania

ge

nera

tora

w el

ektr

onic

e;q

poró

wnu

ją b

udow

ę i za

sadę

dzi

ałan

ia

gene

rato

ra św

ietln

ego

i aku

styc

zneg

o;

32 33

Tem

at le

kcji

Proc

edur

y os

iąga

nia

celó

wC

zynn

ości

ucz

niów

Osi

ągni

ęcia

ucz

niów

q

wyk

onuj

ą do

świa

dcze

nia

maj

ące

na

celu

zbad

anie

wła

ściw

ości

gen

era-

tora

.

q

wyj

aśni

ają

poję

cie

„obw

ód d

ruko

wa-

ny” o

raz n

a cz

ym p

oleg

a łą

czen

ie el

e-m

entó

w el

ektr

onic

znyc

h za

pom

ocą

tego

obw

odu;

q

rysu

ją sc

hem

at g

ener

ator

a św

ietln

ego

i aku

styc

zneg

o.

3. W

zmac

niac

zq

Om

awia

ją fu

nkcj

ę i p

rzez

nacz

enie

w

zmac

niac

za;

q

anal

izuj

ą za

sadę

dzi

ałan

ia tr

ójst

op-

niow

ego

wzm

acni

acza

;q

zest

awia

ją el

emen

ty w

chod

zące

w sk

ład

trój

stop

niow

ego

wzm

ac-

niac

za.

Wym

agan

ia p

odst

awow

e:q

nazy

waj

ą el

emen

ty el

ektr

onic

zne

umie

szcz

one

na p

łytc

e dr

ukow

anej

w

zmac

niac

za;

q

czyt

ają

ze sc

hem

atu

wzm

acni

acza

na

zwy

elem

entó

w;

q

poda

ją p

rzyk

łado

we

zast

osow

anie

w

zmac

niac

za.

Wym

agan

ia p

onad

pods

taw

owe:

q

uzas

adni

ają

celo

woś

ć sto

sow

ania

w

zmac

niac

za w

urz

ądze

niac

h el

ektr

o-ni

czny

ch;

q

wyj

aśni

ają

zasa

dę d

ział

ania

trój

stop

-ni

oweg

o w

zmac

niac

za;

q

rysu

ją sc

hem

at w

zmac

niac

za.

34 35

III Testy

1. Rezystory

q Przeczytaj uważnie test i zaznacz dla każdego ćwiczenia popraw-ne rozwiązanie.

q Wybrane rozwiązania wpisz do tabeli zamieszczonej pod testem, wpisując znak „x” w odpowiednim polu.

q Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt.q Dodatkowe ćwiczenie 11 na ocenę celującą oznaczono (*).

1. Który z poniższych rysunków przedstawia rezystor?

2. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny rezystora?

3. Zadaniem rezystora jest:A. Gromadzenie ładunków elektrycznych.B. Ograniczanie przepływu prądu elektrycznego.C. Przerwanie obwodu elektrycznego.

4. Rezystor o zmiennym oporze elektrycznym nazywany jest:A. Potencjometrem.B. Amperomierzem.C. Tranzystorem.

5. Na korpusie rezystora umieszczony jest napis „10R6”. Wartość rezystancji dla tego rezystora wynosi:A. 106Ω.B. 10,6Ω.C. 10,6kΩ.

A. C.B.

A. C.B.

34 35

6. Na korpusie rezystora umieszczone są cztery barwne pierścienie. Pierwszy pierścień jest koloru żółtego, drugi - fioletowy, trzeci - brązowy, czwarty - złoty. Wartość rezystancji dla tego rezystora wynosi:A. 470Ω.B. 0,47Ω.C. 470kΩ.

7. Jeden megaom [MΩ] to:A. 10kΩ.B. 1 000Ω.C. 1 000 000Ω.

8. Wartość natężenia prądu przepływającego przez obwód elektryczny składający się z rezystora o rezystancji równej 100Ω oraz baterii o napięciu 9V wynosi:A. 0,9A.B. 0,09A.C. 90A.

9. Rezystancja zastępcza połączenia równoległego rezystorów jest równa:A. Sumie ich rezystancji.B. Iloczynowi ich rezystancji.C. Sumie odwrotności ich rezystancji.

10. Który z poniższych schematów przedstawia mieszane połączenie rezystorów?A. C.B.

36 37

11.* Wartość rezystancji zastępczej dla trzech rezystorów o rezystancjach: R1=2Ω, R2=3Ω, R3=4Ω połączonych równolegle jest:A. Mniejsza od 2Ω.B. Równa 9Ω.C. Większa od 9Ω.

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A

B

C

Przeliczenie punktów na stopnie:3-4 pkt. - dop5-6 pkt. - dst7-8 pkt. - db9-10 pkt. - bdbnorma na ocenę bdb + rozwiązanie ćwiczenia 11* - cel.

Rozwiązanie testu

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A X X X X

B X X X

C X X X X

36 37

2. Kondensatory

q Przeczytaj uważnie test i zaznacz dla każdego ćwiczenia popraw-ne rozwiązanie.

q Wybrane rozwiązania wpisz do tabeli zamieszczonej pod testem, wpisując znak „x” w odpowiednim polu.

q Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt.q Dodatkowe ćwiczenie 11 na ocenę celującą oznaczono (*).

1. Na którym z poniższych rysunków przedstawiony jest kondensator elektrolityczny?

2. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny kondensatora elektrolitycznego?

3. Zadaniem kondensatora jest:A. Gromadzenie ładunków elektrycznych.B. Ograniczanie przepływu prądu elektrycznego.C. Przerwanie obwodu elektrycznego.

4. Podstawowym parametrem kondensatora jest:A. Rezystancja.B. Pojemność.C. Indukcyjność.

5. Który z kondensatorów musi być podłączony do układu zgodnie z ukazaną na obudowie biegunowością?A. Kondensator ceramiczny.B. Kondensator poliestrowy.C. Kondensator elektrolityczny.

A. C.B.

A. C.B.

38 39

6. Trymer to nazwa kondensatora:A. Dostrojczego o zmiennej pojemności.B. Elektrolitycznego.C. Ceramicznego o stałej pojemności.

7. Na korpusie kondensatora umieszczony jest napis „2μ2”. Wartość pojemności tego kondensatora wynosi:A. 22μF.B. 0,22μF.C. 2,2μF.

8. Jeden mikrofarad [μF]to:A. 0,001F.B. 0,000 001F.C. 100F.

9. Pojemność zastępcza połączenia szeregowego kondensatorów jest równa:A. Sumie pojemności kondensatorów.B. Iloczynowi pojemności kondensatorów.C. Sumie odwrotności pojemności kondensatorów.

10. Który z poniższych schematów przedstawia połączenie równoległe kondensatorów?

A. C.B.

38 39

11.* Trzy kondensatory o pojemności 2200μF każdy zostały naładowane z baterii o napięciu 4,5V. Następnie kondensatory te zostały połączone szeregowo. Jakie jest napięcie na zaciskach 1 oraz 2 na poniższym schemacie?

A. 4,5V.B. 9V.C. 13,5V.

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A

B

C

Przeliczenie punktów na stopnie:3-4 pkt. - dop5-6 pkt. - dst7-8 pkt. - db9-10 pkt. - bdbnorma na ocenę bdb + rozwiązanie ćwiczenia 11* - cel.

Rozwiązanie testu

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A X X

B X X X X

C X X X X X

40 41

3. Diody półprzewodnikowe

q Przeczytaj uważnie test i zaznacz dla każdego ćwiczenia popraw-ne rozwiązanie.

q Wybrane rozwiązania wpisz do tabeli zamieszczonej pod testem, wpisując znak „x” w odpowiednim polu.

q Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt.q Dodatkowe ćwiczenie 11 na ocenę celującą oznaczono (*).

1. Na którym z poniższych rysunków przedstawiona jest dioda świecąca?

2. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny diody Zenera?

3. Dioda prostownicza przewodzi prąd elektryczny wtedy, gdy jest:A. Spolaryzowana w kierunku przewodzenia.B. Do anody podłączony jest ujemny biegun źródła zasilania, a do

katody dodatni biegun.C. Spolaryzowana zaporowo.

4. Zadaniem diody prostowniczej jest:A. Utrzymywanie stałej wartości napięcia.B. Ograniczanie przepływu prądu elektrycznego.C. Przepuszczanie prądu tylko w jednym kierunku.

5. Którą z wymienionych diod należy włączyć w układ w kierunku zaporowym?A. Diodę świecącą.B. Diodę Zenera.C. Diodę detekcyjną.

A. C.B.

A. C.B.

40 41

6. Głównym zastosowaniem diody Zenera jest wykorzystanie jej w:A. Zasilaczach.B. Urządzeniach sygnalizacyjnych.C. Urządzeniach do pomiarów fotoelektrycznych.

7. Na obudowie diody umieszczony jest napis BYP 401-100. Oznacza on, że jest to dioda:A. Zenera stosowana w sprzęcie powszechnego użytku.B. Prostownicza stosowana w sprzęcie powszechnego użytku.C. Świecąca stosowana w sprzęcie powszechnego użytku.

8. Dodatnia elektroda diody, to:A. Katoda.B. Emiter.C. Anoda.

9. Dioda LED, to dioda:A. Świecąca.B. Prostownicza.C. Zenera.

10. Który z poniższych rysunków przedstawia wykres napięcia przemiennego sieci?

A. C.B.

42 43

11.* Dany jest obwód szeregowy składający się z baterii, żarówki i dwóch diod (połączonych w kierunku przewodzenia). Jak zmieni się wartość natężenia prądu jeśli odłączymy jedną z diod?A. Wartość natężenia prądu w obwodzie

wzrośnie.B. Wartość natężenia prądu w obwodzie

zmaleje.C. Wartość natężenia prądu w obwodzie nie zmieni się.

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A

B

C

Przeliczenie punktów na stopnie:3-4 pkt. - dop5-6 pkt. - dst7-8 pkt. - db9-10 pkt. - bdbnorma na ocenę bdb + rozwiązanie ćwiczenia 11* - cel.

Rozwiązanie testu

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A X X X X

B X X X X X

C X X

42 43

4. Tranzystory

q Przeczytaj uważnie test i zaznacz dla każdego ćwiczenia popraw-ne rozwiązanie.

q Wybrane rozwiązania wpisz do tabeli zamieszczonej pod testem, wpisując znak „x” w odpowiednim polu.

q Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt.q Dodatkowe ćwiczenie 11 na ocenę celującą oznaczono (*).

1. Na którym z poniższych rysunków przedstawiony jest tranzystor?

2. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny tranzy-stora typu n-p-n?

3. Tranzystor typu n-p-n zbudowany jest z:A. Dwóch warstw półprzewodnika typu n.B. Trzech warstw półprzewodnika typu n.C. Jednej warstwy półprzewodnika typu n.

4. W tranzystorze typu p-n-p baza i kolektor zasilane są z:A. Ujemnego bieguna źródła zasilania.B. Nie ma znaczenia jak będą zasilane.C. Dodatniego bieguna źródła zasilania.

5. Zadaniem tranzystora jest:A. Gromadzenie ładunku elektrycznego.B. Wzmocnienie sygnału elektrycznego.C. Utrzymywanie stałej wartości napięcia.

A. C.B.

A. C.B.

44 45

6. Tranzystor posiada:A. Jedną elektrodę.B. Dwie elektrody.C. Trzy elektrody.

7. Tranzystory produkowane są z:A. Miedzi.B. Krzemu.C. Srebra.

8. Na obudowie tranzystora umieszczony jest napis BC 177. Oznacza on, że jest to tranzystor:A. Krzemowy, przeznaczony do stosowania w układach o dużej

mocy i małej częstotliwości. B. Krzemowy, przeznaczony do stosowania w układach o małej

mocy i wielkiej częstotliwości.C. Krzemowy, przeznaczony do stosowania w układach o małej

oraz średniej mocy i małej częstotliwości.

9. Co oznaczają cyfry w kodzie literowo - cyfrowym umieszczonym na obudowie tranzystora?A. Maksymalne napięcie pracy tranzystora.B. Numer serii tranzystora.C. Rodzaj tranzystora.

10. Który z poniższych rysunków przedstawia graficzny model budowy tranzystora typu n-p-n?

A. C.B.

44 45

11.* W układzie przedstawionym poniżej:A. Oba tranzystory są w stanie przewodzenia i żarówka świeci się.B. Tranzystor T1 jest w stanie przewodzenia, a tranzystor T2 w sta-

nie zaporowym i żarówka nie świeci się.C. Tranzystor T2 jest w stanie przewodzenia, a tranzystor T1 w sta-

nie zaporowym i żarówka nie świeci się.

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A

B

C

Przeliczenie punktów na stopnie:3-4 pkt. - dop5-6 pkt. - dst7-8 pkt. - db9-10 pkt. - bdbnorma na ocenę bdb + rozwiązanie ćwiczenia 11* - cel.

Rozwiązanie testuNumer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A X X X X

B X X X X

C X X X

46 47

5. Układy scalone, termistory, fotorezystory

q Przeczytaj uważnie test i zaznacz dla każdego ćwiczenia popraw-ne rozwiązanie.

q Wybrane rozwiązania wpisz do tabeli zamieszczonej pod testem, wpisując znak „x” w odpowiednim polu.

q Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt.q Dodatkowe ćwiczenie 11 na ocenę celującą oznaczono (*).

1. Na którym z poniższych rysunków przedstawiony jest układ scalony?

2. Na którym z poniższych rysunków przedstawiony jest fotorezystor?

3. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny termistora?

4. Układ scalony to układ elektroniczny, który:A. Posiada dwie elektrody.B. Zawiera w swym wnętrzu elementy elektroniczne.C. Gromadzi ładunki elektryczne.

A. C.B.

A. C.B.

A. C.B.

46 47

5. Stopień scalenia w układzie scalonym określa:A. Liczbę elementów w strukturze scalonej układu.B. Zastosowanie układu scalonego.C. Materiał, z którego wykonany jest układ scalony.

6. Termistor to elektroniczny element półprzewodnikowy, którego wartość rezystancji zależy od:A. Natężenia światła na niego padającego.B. Kierunku napięcia doprowadzonego do niego.C. Temperatury jego otoczenia.

7. W termistorach typu NTC rezystancja:A. Maleje ze wzrostem temperatury.B. Wzrasta ze wzrostem temperatury.C. Gwałtownie wzrasta tylko w pewnym zakresie temperatur.

8. Termistory wykorzystywane są najczęściej w układach elektroni-cznych:A. Jako detektory światła i promieni podczerwonych.B. Do wzmocnienia sygnału elektrycznego.C. Do regulacji i stabilizacji temperatury.

9. Działanie fotorezystora oparte jest na:A. Zjawisku indukcji elektromagnetycznej.B. Zjawisku fotoelektrycznym.C. Zjawisku interferencji fal świetlnych.

10. Wartość rezystancji fotorezystora zależy od:A. Natężenia światła na niego padającego.B. Wilgotności otaczającego powietrza.C. Obudowy fotorezystora.

48 49

11.* W układzie przedstawionym poniżej podczas podgrzewania termistora oraz oświetlania fotorezystora zachowanie diody LED będzie następujące:A. Dioda będzie świeciła coraz słabiej.B. Jasność świecenia diody nie będzie się zmieniać.C. Dioda będzie świeciła coraz jaśniej.

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A

B

C

Przeliczenie punktów na stopnie:3-4 pkt. - dop5-6 pkt. - dst7-8 pkt. - db9-10 pkt. - bdbnorma na ocenę bdb + rozwiązanie ćwiczenia 11* - cel.

Rozwiązanie testuNumer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A X X X X

B X X X

C X X X X

48 49

6. Cewki indukcyjne, transformatory

q Przeczytaj uważnie test i zaznacz dla każdego ćwiczenia popraw-ne rozwiązanie.

q Wybrane rozwiązania wpisz do tabeli zamieszczonej pod testem, wpisując znak „x” w odpowiednim polu.

q Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt.q Dodatkowe ćwiczenie 11 na ocenę celującą oznaczono (*).

1. Na którym z poniższych rysunków przedstawiona jest cewka?

2. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny cewki?

3. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny transformatora?

4. Podstawowym parametrem cewki jest:A. Rezystancja.B. Pojemność.C. Indukcyjność.

5. Zdolność cewki do przeciwstawiania się zmianom prądu płynącego przez nią nazywana jest:A. Indukcyjnością.B. Rezystywnością.C. Impedancją.

A. C.B.

A. C.B.

A. C.B.

50 51

6. Jednostką indukcyjności jest:A. Wat.B. Henr.C. Amper.

7. Transformator zbudowany jest z:A. Dwóch diod.B. Dwóch rozłącznych cewek.C. Dwóch cewek nawiniętych na wspólny rdzeń.

8. Który z poniższych wzorów określa przekładnię transformatora?

A.

B.

C.

9. Transformator może pracować przy zasilaniu ze źródła napięcia:A. Przemiennego.B. Stałego.C. Przemiennego lub stałego.

10. Transformator posiada w uzwojeniu pierwotnym 100 zwojów oraz przekształca napięcie 220V na napięcie 110V. Liczba zwojów uzwojenia wtórnego tego transformatora wynosi:A. 100B. 50C. 300

50 51

11.* Jaka będzie wartość napięcia pomiędzy końcówkami „1-4”, po połączeniu końcówek „2-3”, w układzie przedstawionym na poniższym rysunku?A. Wartość napięcia wyniesie 3V.B. Wartość napięcia wyniesie 8V.C. Wartość napięcia wyniesie 5V.

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A

B

C

Przeliczenie punktów na stopnie:3-4 pkt. - dop5-6 pkt. - dst7-8 pkt. - db9-10 pkt. - bdbnorma na ocenę bdb + rozwiązanie ćwiczenia 11* - cel.

Rozwiązanie testu

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A X X X

B X X X X X

C X X X

52 53

7. Głośniki i bezpieczniki

q Przeczytaj uważnie test i zaznacz dla każdego ćwiczenia popraw-ne rozwiązanie.

q Wybrane rozwiązania wpisz do tabeli zamieszczonej pod testem, wpisując znak „x” w odpowiednim polu.

q Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt.q Dodatkowe ćwiczenie 11 na ocenę celującą oznaczono (*).

1. Na którym z poniższych rysunków przedstawiony jest głośnik?

2. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny głośnika?

3. Który z poniższych rysunków przedstawia symbol graficzny bezpiecznika?

4. Głośnik przetwarza:A. Sygnały elektryczne na fale świetlne.B. Sygnały elektryczne na fale dźwiękowe.C. Fale świetlne na fale akustyczne.

A. C.B.

A. C.B.

A. C.B.

52 53

5. Podstawowe elementy tworzące głośnik to:A. Transformator i cewka.B. Magnes i układ scalony.C. Membrana, cewka, magnes.

6. Najważniejsze parametry głośnika to:A. Impedancja, moc, pasmo przenoszenia.B. Indukcyjność, pojemność.C. Rezystancja, napięcie pracy.

7. Impedancja oznacza:A. Zdolność cewki do gromadzenia ładunku.B. Opór cewki dla prądu zmiennego.C. Rezystancję cewki.

8. Na głośniku umieszczony jest napis: GD 6/04 40Ω. Głośnik ten jest:A. Głośnikiem dynamicznym o średnicy obudowy 6 cm, mocy

równej 0,4W i impedancji 40Ω.B. Głośnikiem dynamicznym o średnicy obudowy 4 cm, mocy

równej 0,6W i impedancji 40Ω.C. Głośnikiem dynamicznym o średnicy obudowy 6 cm, mocy

równej 60W i impedancji 6Ω.

9. Zadaniem bezpiecznika jest:A. Gromadzenie ładunków elektrycznych.B. Ograniczanie przepływu prądu elektrycznego.C. Zabezpieczenie obwodu elektrycznego.

10. Jeżeli bezpiecznik ulegnie przepaleniu należy go:A. Naprawić.B. Wymienić na nowy tego samego typu i o tym samym prądzie

znamionowym.C. Wymienić przy urządzeniu włączonym do źródła zasilania.

54 55

11.* Jaka jest maksymalna wartość natężenia prądu, który może płynąć przez żarówkę, w układzie przedstawionym na poniższym rysunku, bez uszkodzenia bezpieczników?A. 0,25A.B. 500mA.C. 1A.

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A

B

C

Przeliczenie punktów na stopnie:3-4 pkt. - dop5-6 pkt. - dst7-8 pkt. - db9-10 pkt. - bdbnorma na ocenę bdb + rozwiązanie ćwiczenia 11* - cel.

Rozwiązanie testu

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A X X X X X

B X X X

C X X X

54 55

8. Układy elektroniczneq Przeczytaj uważnie test i zaznacz dla każdego ćwiczenia popraw-

ne rozwiązanie.q Wybrane rozwiązania wpisz do tabeli zamieszczonej pod testem,

wpisując znak „x” w odpowiednim polu.q Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt.q Dodatkowe ćwiczenie 11 na ocenę celującą oznaczono (*).

1. Który z poniższych schematów przedstawia schemat blokowy za-silacza stabilizowanego?A.

B.

C.

2. Zadaniem zasilacza stabilizowanego jest:A. Zamiana wysokiego napięcia sieci energetycznej na małe na-

pięcie potrzebne do zasilania urządzenia elektronicznego.B. Zamiana sygnałów elektrycznych na sygnały dźwiękowe.C. Wytwarzanie drgań elektrycznych.

3. Zadaniem bloku prostownika zasilacza jest:A. Wzmocnienie sygnału elektrycznego.B. Stabilizacja napięcia elektrycznego.C. Zamiana dwukierunkowego napięcia przemiennego na napięcie

jednokierunkowe.

4. Który z poniższych rysunków przedstawia schemat bloku pro-stownika zasilacza?

A. C.B.

56 57

5. Zadaniem bloku transformatora sieciowego w zasilaczu jest:A. Zamiana sygnału elektrycznego na sygnał akustyczny.B. Wzmocnienie sygnału akustycznego.C. Obniżenie wysokiego napięcia sieci oraz zabezpieczenie

uzwojenia pierwotnego.

6. Który z rysunków przedstawia schemat generatora świetlnego?

7. W generatorze świetlnym rolę przetwornika drgań elektrycznych na sygnały świetlne spełnia:A. Dioda LED.B. Głośnik.C. Cewka.

8. Częstotliwość drgań generatora zależy od:A. Rodzaju użytego głośnika.B. Parametrów użytych tranzystorów.C. Wartości rezystancji rezystorów i pojemności kondensatorów.

9. Generator, to urządzenie elektroniczne wytwarzające:A. Drgania elektryczne.B. Energię elektryczną.C. Zmienne pole magnetyczne.

10. Wzmacniacz małej częstotliwości to urządzenie elektroniczne, którego zadaniem jest:A. Przetwarzanie sygnałów elektrycznych na fale świetlne.B. Wzmocnienie sygnałów akustycznych, np. mowy lub muzyki.C. Ograniczenie przepływu prądu elektrycznego.

A.

C.

B.

56 57

11.* Układ elektroniczny, którego schemat przedstawiony jest poniżej, działa następująco:A. Po oświetleniu fotorezystora dioda gaśnie.B. Po oświetleniu fotorezystora dioda świeci jaśniej.C. Po oświetleniu fotorezystora jasność świecenia diody nie

zmieni się.

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A

B

C

Przeliczenie punktów na stopnie:3-4 pkt. - dop5-6 pkt. - dst7-8 pkt. - db9-10 pkt. - bdbnorma na ocenę bdb + rozwiązanie ćwiczenia 11* - cel.

Rozwiązanie testu

Numer pytania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

A X X X

B X X X X

C X X X X

58 59

IV Odpowiedzi do ćwiczeń zawartych w podręcznikuI. Elementy elektroniczne

2. Rezystory

Ćwiczenie 1 strona 13Pierwszy rezystor ma rezystancję R=100Ω i tolerancję ±5%. Ponieważ 5% z liczby 100 wynosi 5 zatem tolerancja dokładności wykonania w omach wynosi ±5. Rzeczywista wartość rezystancji rezystora zawiera się więc w przedziale od 95Ω do 105Ω.Drugi rezystor ma rezystancję R=4700Ω i tolerancję ±5%. Ponieważ 5% z liczby 4700 wynosi 235 zatem tolerancja dokładności wykonania w omach wynosi ±235. Rzeczywista wartość rezystancji rezystora zawiera się więc w przedziale od 4465Ω do 4935Ω. Trzeci rezystor ma rezystancję R=91Ω i tolerancję ±5%. Ponieważ 5% z liczby 91 wynosi 4,55 zatem tolerancja dokładności wykonania w omach wynosi ±4,55. Rzeczywista wartość rezystancji rezystora zawiera się więc w przedziale od 86,45Ω do 95,55Ω.

Ćwiczenie 2 strona 13Wartość rezystancji pierwszego rezystora wynosi R=2,2MΩ.Wartość rezystancji drugiego rezystora wynosi R=47Ω.Wartość rezystancji trzeciego rezystora wynosi R=18000Ω = 18kΩ.

Ćwiczenie 3 strona 13Wartość rezystancji pierwszego potencjometra wynosi:

R = 4,7kΩ = 4 700Ω.Potencjometr posiada logarytmiczną charakterystykę rezystancji.

Wartość rezystancji drugiego potencjometra wynosi:R = 2,2MΩ = 2 200kΩ =2 200 000ΩPotencjometr posiada liniową charakterystykę rezystancji.

Ćwiczenie 4 strona 14Wartość natężenia prądu wynosi 0,30A.Wartość napięcia wynosi 3,80V.

58 59

Ćwiczenie 5 strona 15Wartość natężenia prądu wynosi 0,22A.Wartość napięcia wynosi 1,90V.Po włączeniu rezystora wartość natężenia prądu zmniejszyła się.

Ćwiczenie 6 strona 15Po włączeniu drugiego rezystora wartość napięcia zmalała z 1,9V do 0,95V. Zmniejszyła się również wartość natężenie prądu z 0,22A do 0,16A.

3. Kondensatory

Ćwiczenie 1 strona 20a) pojemność kondensatora wynosi 6,8nF;b) pojemność kondensatora wynosi 0,15pF;c)pojemność kondensatora wynosi 220 000pF = 220nF.

60 61

V Odpowiedzi do ćwiczeń zawartych w części ćwiczeniowej

I. Elementy elektroniczne

1. Materiały stosowane w elektronice

1.

2. Uzupełniony tekst.Każdy materiał zbudowany jest z atomów, które składają się z jądra i krążących wokół niego elektronów. W metalach i ich stopach elektrony mogą oderwać się od jądra i swobodnie się poruszać. Prąd elektryczny to uporządkowany ruch elektronów. Przyczyną wywołującą ten ruch jest różnica potencjałów, czyli napięcie elektryczne. Przewodniki dobrze przewodzą prąd elektryczny. Stosuje się je najczęściej jako przewody łączeniowe. W izolatorach nie ma ładunków swobodnych dlatego prąd nie płynie przez nie. Izolatory stosuje się do produkcji gniazd, wtyczek, izolacji kabli prądowych oraz jako obudowy sprzętu RTV i AGD. W półprzewodnikach liczba elektronów swobodnych zależy od takich czynników jak: temperatura, promieniowanie elektromagnetyczne i ilość oraz rodzaj domieszek innych materiałów. Stosuje się je do budowy diod, tranzystorów, układów scalonych.

60 61

3. Rozwiązana krzyżówka

2. RezystoryBudowa i przeznaczenie rezystorów

1. Uzupełniony tekst.Rezystor (opornik) stanowi w obwodzie elektronicznym pew-ną określoną przeszkodę dla przepływającego prądu elektryczne-go. W rezystorach drutowych na korpusie izolacyjnym jest nawinię-ta spirala z drutu oporowego, np. z chromonikieliny. W rezystorach warstwowych, na korpusie wykonanym z materiału izolujące-go, naniesiona jest warstwa oporowa. Część oporowa tych rezysto-rów zabezpieczona jest lakierem ochronnym, na którym umieszcza się parametry rezystora. Końce rezystora są dołączone do metalo-wych kapturków z wyprowadzeniami drutowymi.

62 63

2. Większą rezystancję posiada przewód wykonany z nikieliny, ponieważ nikielina ma większą rezystywność niż konstantan.

3. Podstawowe parametry rezystorów to: rezystancja, moc znamio-nowa oraz napięcie znamionowe.Rezystancja określa, jaki opór stawia rezystor dla przepływającego przez niego prądu.Moc znamionowa określa dopuszczalną moc jaka może być wydzielana w rezystorze, przez który płynie prąd.Napięcie znamionowe określa największe dopuszczalne napięcie, które może być przyłożone do rezystora bez jego uszkodzenia.

4. Uzupełnione zdania.Jednostką rezystancji jest om [Ω], kiloom [kΩ], megaom [MΩ].Jednostką natężenia prądu elektrycznego jest amper [A], miliamper [mA].Jednostką napięcia elektrycznego jest wolt [V], miliwolt [mV]. Jednostką mocy prądu elektrycznego jest wat [W], kilowat [kW].

5. 3,6MΩ = 3 600kΩ = 3 600 000Ω0,0022MΩ = 2,2kΩ = 2 200Ω0,47MΩ = 470kΩ = 470 000Ω

6. Symbol graficzny rezystora.

7. Aby obliczyć napięcie na rezystorze należy skorzystać z prawa Ohma.

62 63

8.

Wartość natężenia prądu przepływającego przez ten obwód obliczamy ze wzoru na prawo Ohma:

Moc znamionowa rezystora powinna być większa bądź równa 0,2W.

Oznaczenia rezystorów 9. Rezystory znakowane są za pomocą:

a) kodu barwnego, który polega na umieszczeniu trzech lub czterech barwnych pasków na korpusie rezystora;

b) kodu literowo-cyfrowego, który polega na umieszczeniu liter oraz cyfr na korpusie rezystora.

10. Uzupełnij tekst, wpisując odczytaną wartość rezystancji i toleran-cję dokładności wykonania wybranego rezystora.Przykładowy rezystor:

64 65

Rezystor ma rezystancję R = 18000Ω i tolerancję ±5% Ponieważ 5% z liczby 18000 wynosi 900, zatem tolerancja dokładności wykonania w omach wynosi ±900. Rzeczywista wartość rezystancji rezystora zawiera się więc w przedziale od 17100Ω do 18900Ω.

11. Wartość rezystancji rezystora wynosi 0,2kΩ = 200Ω.

Połączenia rezystorów12. a) b)

c)

13. Rezystancję zastępczą RZ szeregowo połączonych rezystorów oblicza się zgodnie ze wzorem:

RZ = R1 + R2 + R3RZ = 20Ω + 0,5MΩ + 0,25kΩ

RZ = 0,02kΩ + 500kΩ + 0,25kΩRZ = 500,27kΩRZ = 500 270Ω

64 65

14. Rezystancję zastępczą RZ oblicza się zgodnie ze wzorem:

15. Uzupełniony tekst.Potencjometr to rezystor o zmiennym oporze elektrycznym. Posiada on trzy końcówki. Dwie z nich są połączone z po-czątkiem i końcem elementu rezystancyjnego, trzecia koń-cówka połączona jest ze ślizgaczem, mogącym poruszać się wzdłuż powierzchni tego elementu. Potencjometry ze względu na sposób regulacji rezystancji dzieli się na obrotowe i su-wakowe. W potencjometrach obrotowych regulacji rezystan-cji dokonuje się za pomocą wałka lub wkrętaka. Rezystancję w potencjometrach suwakowych zmienia się poprzez przesu-nięcie suwaka. Przebieg zmian rezystancji w funkcji położenia suwaka nazywa się charakterystyką rezystancyjną. Potencjometry mają następującą charakterystykę rezystancyjną: liniową, wykład-niczą lub logarytmiczną.

66 67

16. Pierwszy z potencjometrów jest potencjometrem suwakowym, drugi to potencjometr obrotowy. W potencjometrach suwakowych rezystancja zmienia się poprzez przesunięcie suwaka. Zmianę rezystancji w potencjometrach obrotowych uzyskuje się obracając wałek.

17. Rozwiązana krzyżówka.

18. a)

66 67

Z kodu barwnego wynika, że przedstawiony rezystor ma rezystancję R = 2200Ω i tolerancję ±5%. Ponieważ 5% z liczby 2200 wynosi 110, zatem tolerancja dokładności wykonania w omach wynosi ±110. Rzeczywista wartość rezystancji rezystora zawiera się więc w przedziale od 2090Ω do 2310Ω.

b)

Z kodu barwnego wynika, że przedstawiony rezystor ma rezystancję R = 3900Ω i tolerancję ±5%. Ponieważ 5% z liczby 3900 wynosi 195, zatem tolerancja dokładności wykonania w omach wynosi ±195. Rzeczywista wartość rezystancji rezystora zawiera się więc w przedziale od 3705Ω do 4095Ω.

19.

Wartość natężenia prądu wynosi 0,22A.Wartość napięcia wynosi 1,9V.

68 69

20.

Wartość natężenia prądu wynosi 0,16A.Wartość napięcia wynosi 0,95V.

21.

Wartość natężenia prądu wynosi 0,27A.Wartość napięcia wynosi 2,60V.

68 69

3. KondensatoryBudowa i przeznaczenie kondensatorów1. Uzupełniony tekst.

Kondensator to układ dwóch metalowych płytek przedzielonych dielektrykiem. Zadaniem kondensatora jest gromadzenie ładun-ków elektrycznych. Podstawowym parametrem kondensatora jest jego pojemność elektryczna. Pojemnością elektryczną nazywamy zdolność przewodników do gromadzenia ładunków elektrycznych. Zależna jest ona od wielkości powierzchni okładzin, ich wzajemnej odległości oraz od zastosowanego dielektryka. Pojemność konden-satora jest tym większa, im większa jest powierzchnia jego okła-dzin i im mniejsza jest odległość między okładzinami. Jednostką pojemności jest farad oznaczany dużą literą F. Jednostkami mniej-szymi od farada są: milifarad, mikrofarad, nanofarad, pikofarad. Kondensator na skutek odizolowania od siebie okładzin nie prze-wodzi prądu stałego, a przewodzi jedynie prąd przemienny.

2. 150mF = 150 000µF = 150 000 000nF 0,02mF = 20µF = 20 000nF = 20 000 000pF0,000 12mF = 0,12µF = 120nF = 120 000pF0,000 47mF = 0,47µF = 470nF = 470 000pF0,000 000 24mF = 0,000 24µF = 0,24nF = 240pF

3. Kondensator elektrolityczny to kondensator, którego jedna z elek-trod jest wykonana z metalu i pokryta cienką warstwą tlenku metalu. Drugą elektrodę stanowi elektrolit. Dielektrykiem jest tlenek pokrywający jedną z elektrod. Kondensatory te stosowane są w obwodach zasilania jako kondensatory filtrujące i gromadzące energię. Kondensator elektrolityczny należy włączać w układ zgodnie z jego biegunowością.

70 71

4. Symbole graficzne kondensatorów.

Oznaczenia kondensatorów5. Podstawowe parametry kondensatora to: pojemność oraz napięcie

znamionowe. Pojemność znamionowa jest to pojemność założona przy wytwarzaniu kondensatora. Napięcie znamionowe jest to wartość napięcia stałego, które może być doprowadzone do kondensatora nie powodując jego zniszczenia ani jakiejkolwiek zmiany jego parametrów.

6. a) pojemność kondensatora wynosi 22nF,

napięcie znamionowe jest równe 100V;b) pojemność kondensatora wynosi 4,7nF,

napięcie znamionowe jest równe 400V;c) pojemność kondensatora wynosi 100µF,

napięcie znamionowe jest równe 16V;d) pojemność kondensatora wynosi 2200µF,

napięcie znamionowe jest równe 10V.

70 71

Połączenia kondensatorów

7. a) połączenie równoległe kondensatorów stałych,

b) połączenie szeregowe kondensatorów stałych,

c) połączenie mieszane kondensatorów elektrolitycznych.

8. Schemat połączenie kondensatorów:

72 73

Pojemność zastępczą trzech kondensatorów połączonych szerego-wo obliczamy w następujący sposób:

9. Pojemność zastępczą układu obliczamy w następujący sposób:

10.

72 73

W układzie pierwszym kondensator jest ładowany z baterii prądem stałym. Naładowany kondensator powoduje chwilowy przepływ prądu przez żarówkę, która przez moment zaświeci się - układ drugi.

11.

W układzie pierwszym następuje ładowanie kondensatorów. W układzie drugim naładowane kondensatory oddają energię elektryczną żarówce. Przez żarówkę płynie prąd. Żarówka świeci około dwa razy dłużej niż w doświadczeniu pierwszym.

4. Diody półprzewodnikowe

1. Uzupełniony tekst.Dioda półprzewodnikowa to dwukońcówkowy element pół-przewodnikowy. Zbudowana jest z dwóch warstw półprzewodnika, jeden typu n, drugi typu p. Końcówka dołączona do obszaru n nazywa się katodą, a do obszaru p anodą. Dioda przewodzi prąd elektryczny tylko w jednym kierunku.

2. Stan przewodzenia diody oznacza, że dioda jest spolaryzowana w kie-runku przewodzenia - anoda diody podłączona jest do plusa, a ka-toda do minusa źródła zasilania. Przez diodę popłynie prąd.Stan zaporowy diody oznacza, że dioda jest spolaryzowana zaporo-wo - anoda diody podłączona jest do minusa, a katoda do plusa źró-dła zasilania. W tym stanie diody prąd przez nią nie popłynie.

3. Zdanie prawdziwe.Dioda półprzewodnikowa jest elementem, który przewodzi prąd elektryczny tylko w jednym kierunku - od katody do anody.

74 75

4.

5. Główną właściwością diody prostowniczej jest przepuszczanie prądu tylko w jednym kierunku. Właściwość ta pozwala na wykorzystanie diody do prostowania prądu.

6. Diody prostownicze stosowane są w układach zasilających - między innymi w prostownikach i zasilaczach.

7. Uzupełniony tekst.Diody stabilizacyjne zwane również diodami Zenera są to diody przeznaczone do stabilizacji lub ograniczania napięć. Diody Zenera pracują przy polaryzacji w kierunku zaporowym, charakteryzując się niewielkimi zmianami napięcia na elektrodach przy dużych zmianach natężenia prądu.

8. Dioda Zenera posiada charakterystyczną właściwość utrzymywa-nia na swoich końcówkach napięcia o stałej wartości, niezależnie od wielkości prądu przepływającego przez jej wnętrze.

9. Dioda Zenera jest wykorzystywana do stabilizacji napięć stałych, czyli utrzymywania stałej wartości napięcia zasilającego układy elektroniczne. Wykorzystywana jest głównie w zasilaczach.

10. Zjawisko elektroluminescencji polega na emisji fal świetlnych pod wpływem przepływającego prądu.

11. Uzupełniony tekst.Dioda elektroluminescencyjna świeci pod wpływem prze-pływającego przez nią prądu elektrycznego. Kolor emitowanego światła zależy od materiału półprzewodnikowego, z jakiego

74 75

wykonana jest dioda. Intensywność świecenia diody zależy od wartości natężenia przepływającego przez nią prądu. Dioda LED posiada dwie elektrody anodę i katodę.

12. Rozwiązana krzyżówka.

13.

76 77

W układzie pierwszym dioda znajduje się w stanie zaporowym, czyli katoda diody podłączona jest do plusa, a anoda do minusa baterii. W tym układzie żarówka nie świeci się. Odwrotne połączenie (układ drugi) spowoduje świecenie się żarówki - dioda jest wówczas w stanie przewodzenia.

14.

W układzie pierwszym katoda diody podłączona jest do plusa, a anoda do minusa baterii. W tym układzie dioda nie świeci się. Przy połączeniu anody diody z plusem, a katody z minusem baterii dioda zaświeci się - układ drugi.

5. Tranzystory

1. Pierwszy tranzystor został skonstruowany w 1948 roku.Tranzystor pełni funkcję wzmacniacza sygnałów elektrycznych.Tranzystor wytwarzany jest z krzemu.

2. Uzupełniony tekst.Tranzystor posiada trzy elektrody: bazę, emiter i kolektor. Istnieją tranzystory bipolarne typu n-p-n oraz p-n-p. Różnią się one między sobą kierunkiem przepływu prądu oraz sposobem zasilania. W tranzystorze typu n-p-n kolektor i baza zasilane są z dodatniego bieguna, a emiter z ujemnego bieguna. W tranzystorze typu p-n-p kolektor i baza zasilane są z minusa, a emiter z plusa źródła zasilania.

3. Przykładowe urządzenia domowe, które w swej budowie zawierają tranzystory: telewizor, radioodbiornik, magnetowid, odtwarzacz DVD, kalkulator.

76 77

4.

5. BD 136 - tranzystor typu p-n-p, krzemowy, przeznaczony do

stosowania w układach dużej mocy małej częstotliwości. Maksymalne napięcie pracy dla tego tranzystora wynosi 45V, a maksymalna wartość natężenia prądu jest równa 500mA.

BC 211 - tranzystor typu n-p-n, krzemowy, przeznaczony do stosowania w układach małej i średniej mocy małej częstotliwości. Maksymalne napięcie pracy dla tego tranzystora wynosi 40V, a maksymalna wartość natężenia prądu jest równa 1000mA.

BD 354 - tranzystor typu n-p-n, krzemowy, przeznaczony do stosowania w układach dużej mocy małej częstotliwości. Maksymalne napięcie pracy dla tego tranzystora wynosi 40V, a maksymalna wartość natężenia prądu jest równa 3000mA.

6. Jeżeli suwak 2 znajduje się przy końcówce 3 potencjometra to w obwód BE (baza-emiter) włączona jest cała rezystancja potencjometra równa 4,7kΩ. Między emiterem a bazą płynie mały prąd, ponieważ na bazie tranzystora jest małe napięcie. Żarówka nie będzie się świeciła, ponieważ tranzystor nie jest odpowiednio wysterowany. Przesuwając suwak w stronę końcówki 1, na bazie tranzystora pojawia się coraz większe napięcie dodatnie, które powoduje przepływ coraz większego prądu kolektora, który jest zarazem prądem przepływającym przez żarówkę. Dla wartości

78 79

rezystancji około 0,9kΩ, wartość natężenia prądu przepływającego przez żarówkę jest największa i żarówka świeci światłem bardzo jasnym. W tym przypadku wysterowanie tranzystora jest maksymalne. Dalsze przesunięcie suwaka 2 powoduje wzrost prądu emiter - baza i zmniejszenie prądu kolektora - żarówka świeci słabiej.

7. Po podłączeniu rezystora R1 oraz R2 żarówka nie świeci się, ponieważ tranzystor nie jest właściwie wysterowany. Załączenie rezystora R3, którego wartość rezystancji wynosi 1kΩ pozwala na odpowiednie wysterowanie tranzystora. W tym przypadku żarówka będzie się świeciła, ponieważ na bazie tranzystora jest odpowiednie napięcie, które wprowadza tranzystor w stan przewodzenia.

6. Układy scalone1.

2. Uzupełniony tekst.Pierwsze układy scalone zawierały nie więcej niż dwadzieścia tranzystorów. Obecnie układ ten może zawierać miliony elementów elektronicznych. Układ scalony to półprzewodnikowy układ elektroniczny, wykonany jako nierozłączny element umieszczony w obudowie, od której na zewnątrz są wyprowadzone końcówki w postaci nóżek. Umożliwiają one połączenie układu z pozostałymi elementami.

3. Stopień scalenia elementów elektronicznych w układzie określa liczbę elementów w strukturze scalonej układu.

4. Zastosowanie układów scalonych w układach elektronicznych oraz w różnych urządzeniach elektronicznych przyczyniło się do zmniejszenia rozmiarów tych urządzeń.

78 79

7. Termistory

1.

2. Działanie termistora polega na tym, że przy zmianie temperatury, w materiale z którego jest zbudowany termistor, zmienia się liczba swobodnych elektronów. Zmiana temperatury powoduje zmianę rezystancji termistora.

3. W termistorach NTC rezystancja maleje ze wzrostem temperatury.W termistorach PTC rezystancja wzrasta ze wzrostem temperatury.W termistorach CTR rezystancja wykonuje gwałtowny skok w pewnym zakresie temperatur.

4. Termistorów używa się do: pomiaru temperatury, ochrony elementów przed ich przeciążeniem, regulacji i stabilizacji temperatury oraz w alarmowych instalacjach przeciwpożarowych.

5.

Wartość natężenia przepływającego prądu wynosi 0,14A.Przykładowe wskazania amperomierza podczas ogrzewania termistora: 0,15A, 0,18A, 0,20A, 0,22A.Podczas ogrzewania termistora maleje jego rezystancja co powoduje wzrost natężenia prądu w układzie. Żarówka świeci coraz jaśniej.

80 81

8. Fotorezystory1.

2. Działanie fotorezystora oparte jest na wewnętrznym zjawisku fo-toelektrycznym. Zjawisko to polega na tym, że promieniowanie świetlne padające na warstwę półprzewodnika wnika do jego wnę-trza i powoduje odłączenie się elektronów od atomów. Odłączone elektrony stają się swobodnymi nośnikami prądu, umożliwiając przepływ prądu elektronowego przez półprzewodnik.

3. Uzupełniony tekst.Fotorezystor jest elementem światłoczułym, wykonanym z półprzewodnika napylonego w postaci warstwy na płytkę izolacyjną. Płytka z elementem światłoczułym jest umieszczona w hermetycznej obudowie z okienkiem przezroczystym dla światła. Wartość rezystancji fotorezystora zależy od natężenia strumienia oświetlającego go światła. Im większa wartość natężenia padającego światła, tym wartość rezystancji fotorezystora jest mniejsza.

4. Fotorezystory znajdują zastosowanie w systemach przeciwpoża-rowych, w układach elektronicznych jako wykrywacze światła i promieni podczerwonych, do pomiarów fotometrycznych.

5.

80 81

Podczas zbliżania żarówki do fotorezystora jasność świecenia dio-dy LED wzrasta, ponieważ wartość rezystancji fotorezystora male-je. W obwodzie płynie prąd, którego natężenie wzrasta.

9. Cewki indukcyjne

1.

2. Uzupełniony tekst.Cewka indukcyjna zbudowana jest z korpusu, na którym nawinięte są zwoje drutu miedzianego. Uzwojenia cewki mogą być nawinięte jednowarstwowo lub wielowarstwowo. Wewnątrz korpusu cewki może znajdować się dodatkowo rdzeń z materiału posiadającego własności magnetyczne. Cewka jest elementem elektronicznym zdolnym do gromadzenia energii w polu magnetycznym. Najważniejszym jej parametrem jest indukcyjność, która jest wskaźnikiem przeciwstawiania się cewki zmianom prądu w niej płynącego. Indukcyjność cewki zależy od: liczby zwojów, jej rozmiarów i kształtu oraz sposobu nawijania zwojów.

3. Jednostki indukcyjności:henr [H], milihenr [mH], mikrohenr [µH].1H = 1 000mH = 1 000 000µH1mH = 1 000µH1µH = 0,001mH = 0,000 001H

82 83

4. Prąd stały przepływający przez cewkę wytwarza wokół niej stałe pole magnetyczne. Cewka zachowuje się wówczas podobnie jak magnes i może oddziaływać na inną cewkę.Prąd zmienny przepływający przez cewkę wytwarza wokół niej zmienne pole magnetyczne. Cewka może wówczas oddziaływać na inną cewkę umieszczoną blisko niej.

5. Przykłady zastosowania cewek indukcyjnych:- w budowie transformatorów,- w obwodach rezonansowych.

6.

Podstawową funkcją dławika jest dławienie zmiany wartości prądu przemiennego, co wykorzystuje się do wygładzania tętnień napięcia sieci.

7.

Wartość natężenia przepływającego prądu wynosi 0,6A.Podczas wkładania gwoździa do wnętrza cewki, jest on przez cew-kę przyciągany. Siła, z jaką cewka przyciąga gwóźdź zależna jest od wartości natężenia prądu przepływającego przez cewkę.

82 83

8. a) Podczas zbliżania kompasu do cewki przyciągnięty zostaje połu-

dniowy biegun - oznaczony na czerwono. Po zmianie kierunku na-pięcia zasilającego do cewki zostaje przyciągnięty biegun północ-ny - oznaczony na niebiesko.

b) Podczas zbliżania magnesu do cewki obserwuje się zjawisko przy-ciągania, bądź odpychania cewki i magnesu, w zależności od ro-dzaju zbliżanego bieguna magnesu.

10 Transformatory

1. Uzupełniony tekst.Najprostszy transformator zbudowany jest z dwóch cewek nawiniętych na wspólnym rdzeniu. Transformator jest urządzeniem przeznaczonym do zmiany wartości napięcia i natężenia w ob-wodzie prądu przemiennego. Transformatory w zależności od posiadanej ilości zwojów na poszczególnych uzwojeniach mogą obniżać lub podwyższać napięcie.

2.

3. Napięcie na uzwojeniu wtórnym U2 jest tyle razy większe od napięcia na uzwojeniu pierwotnym U1, ile razy liczba zwojów uzwojenia wtórnego n2 jest większa od liczby zwojów uzwojenia pierwotnego n1.

4. Liczbę zwojów uzwojenia wtórnego należy obliczyć następująco:

84 85

5. Należy obliczyć przekładnię transformatorów. Przekładnia określa rodzaj transformatora. Gdy przekładnia jest liczbą mniejszą od jeden oznacza to, że jest to transformator obniżający napięcie.

Transformator Tr1 jest transformatorem obniżającym napięcie, a transformator Tr2 podwyższa napięcie.

6. a) dla p=3

Uzwojenie wtórne transformatora zawiera 1500 zwojów.

b) dla p=

Uzwojenie wtórne transformatora zawiera 25 zwojów.

7. Przykłady zastosowania transformatorów:- w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych powszechnego

użytku np. w radioodbiornikach, zasilaczach, ładowarkach telefonów komórkowych,

- w energetyce do przesyłania i rozdzielania energii elektrycznej.

8. Uzupełniony tekst.W budowie transformatora wykorzystano zjawisko indukcji elektro-magnetycznej. Uzwojenie pierwotne transformatora sieciowego jest zasilane ze źródła napięcia przemiennego. Ciągłe zmiany wartości oraz kierunku przepływu prądu są przyczyną powstania zmiennego pola magnetycznego, które poprzez rdzeń transformatora przenosi się na uzwojenie wtórne. Wytworzone pole magnetyczne powoduje

84 85

powstanie przemiennego napięcia wtórnego, pod wpływem którego prąd płynie w uzwojeniu wtórnym. Jeżeli do zacisków uzwojenia wtórnego przyłączymy odbiornik (np. żarówkę), to w zamkniętym obwodzie tego uzwojenia popłynie prąd przemienny.

9. Umieszczony na transformatorze napis TS 4/7 oznacza:T - transformator,S - sieciowy,4/7 - numer serii transformatora,napięcie na uzwojeniu wtórnym tego transformatora wynosi: 7,0V,maksymalna wartość prądu dla uzwojenia wtórnego wynosi: 0,3A.

11. Głośniki1.

2. Podstawowe części głośnika to: papierowa membrana, cewka oraz magnes.

3. Uzupełniony tekst.Głośnik to przetwornik elektroakustyczny przetwarzający sygnały elektryczne na fale dźwiękowe. Składa się z membrany połączonej z cewką, która jest umieszczona w polu magnetycznym i tak umocowana, aby mogła się poruszać tylko do tyłu i przodu. Prąd elektryczny przepływający przez cewkę wytwarza wokół cewki pole magnetyczne. W zależności od polaryzacji pole to odpycha lub przyciąga cewkę wraz z membraną do magnesu umieszczonego z tyłu głośnika. Drgania membrany powodują zaburzenia otaczającego powietrza, czyli wytwarzają dźwięk odpowiadający natężeniu i częstotliwości sygnału. Wysokość otrzymanego dźwięku zależy od częstotliwości ruchów membrany.

86 87

4. Najważniejszymi parametrami głośnika są: moc znamionowa, im-pedancja znamionowa, pasmo przenoszenia.

5. Ze względu na przenoszone pasmo częstotliwości głośniki dzieli się na: szerokopasmowe, niskotonowe, średniotonowe, wysokoto-nowe.

6. GD - głośnik dynamiczny,6 - średnica obudowy głośnika równa 6cm,04 - moc równa 0,4W,40 - impedancja równa 40Ω,szerokość pasma przenoszenia wynosi od 300 do 4000Hz.

12. Bezpieczniki1.

2. Uzupełniony tekst.Bezpiecznik to element w obwodzie elektrycznym chroniący urządzenie elektroniczne przed skutkami nadmiernego obciążenia. Taka sytuacja może powstać wówczas kiedy obwód elektryczny jest uszkodzony lub natężenie prądu przepływającego przez urządzenie przekracza określoną wartość. W urządzeniach elektronicznych stosowane są głównie bezpieczniki topikowe. Bezpiecznik topikowy zbudowany jest ze szklanej rurki z metalowymi zakończeniami po obu stronach. Wewnątrz rurki znajduje się topikowy drut, który ulegnie przepaleniu wówczas, gdy w obwodzie wzrośnie natężenie prądu.

3.

86 87

4. Uzupełniony tekst.Przepalonego bezpiecznika nie należy naprawiać.Spalony bezpiecznik należy wymienić na nowy. Wymiany bezpiecznika należy dokonać przy wyłączonym z kon-taktu przewodzie zasilającym.

5. Rozwiązana krzyżówka.

88 89

II Układy elektroniczne1. Zasilacz stabilizowany

1. Uzupełniony tekst.Wszystkie urządzenia elektroniczne wymagają dla swojej pracy pewnego źródła zasilania. Nie zawsze można stosować źródło napięcia stałego jakim jest bateria czy też akumulator. Wszędzie tam gdzie jest wymagana większa energia, znajdują zastosowanie zasilacze sieciowe, o mocy i napięciu wyjściowym dostosowanym do wymagań zasilanego urządzenia.

2.

3. Zadaniem bloku transformatora jest obniżenie wysokiego napięcia sieci.Zadaniem bloku prostownika jest zamiana dwukierunkowego na-pięcia przemiennego na napięcie jednokierunkowe.Zadaniem bloku filtrującego jest wygładzenie napięcia, czyli zmini-malizowanie jego wahań.Zadaniem bloku stabilizatora jest likwidacja wahań napięcia.

4.

88 89

2. Generatory1. Zadaniem generatora jest wytworzenie drgań elektrycznych. Drga-

nia te to powstające i zanikające impulsy napięcia elektrycznego. Mogą być one zamienione na sygnały akustyczne (generator akustyczny) lub sygnały świetlne (generator świetlny).

2. Korzystając z widoku płytki od strony elementów oraz ze schematu ideowego rozmieszczenie elementów jest następujące:

3. Uzupełniony tekst.W generatorze świetlnym sygnały elektryczne zamieniane są na sygnały świetlne. Rolę przetwornika spełnia dioda LED.W generatorze akustycznym sygnały elektryczne zamieniane są na sygnały dźwiękowe. Rolę przetwornika spełnia głośnik.

90 91

4. Dioda wmontowana w miejsce głośnika w generatorze akustycznym będzie świecić światłem ciągłym. Częstotliwość jej błysków wynosi 1300Hz, co oznacza 1300 błysków diody w ciągu jednej sekundy. Oko ludzkie nie jest w stanie wychwycić tych zmian.Membrana głośnika wmontowanego w miejsce diody w generatorze świetlnym, będzie dwukrotnie przyciągana w ciągu jednej sekundy przez cewkę, ponieważ częstotliwość generatora wynosi 2Hz. Dźwięk z głośnika będzie podobny do tykania zegara.

3. Wzmacniacz

1. Na wejściu wzmacniacza znajduje się kondensator, który łączy źródło sygnałów z właściwym członem wzmacniacza. W tranzystorach następuje zwielokrotnienie mocy sygnału. Prawidłową pracę tranzystorów zapewniają rezystory. Wzmocniony sygnał zostaje podany na przetwornik elektroakustyczny znajdujący się na wyjściu wzmacniacza.

2. Wzmacniacz jest urządzeniem elektronicznym, którego zadaniem jest wzmocnienie sygnałów akustycznych. Używany jest on do wzmocnienia sygnałów dźwiękowych, np. mowy (domofon) i mu-zyki.

3.

90 91

4. Korzystając z widoku płytki od strony elementów oraz ze schematu ideowego rozmieszczenie elementów jest następujące:

5. Rozwiązana krzyżówka.